nor ghiank martie

?YUMANIY HAOY} MIYUTOAN ERGLEZvOAN AMSAcIR

DARI 60TIv 3 (1963ƒ MARD 2(1(

2((9 T^ ?YUMANIY

HAOY} MIYUTOAN

MR}ANAGNERYU

>NYRHYUM:

2 3/2010

ŠNYR GOANQ‹IN AN"NAGAzM:

MIQAOEL SDEWAN-CAzAzOAN Œ ,mpacr^ ;nxh^

qardyukar

MADLEN DER-KYUGASOAN Œ ,mpacir

VARXAN MARTAOAN Œ ,mpacir

MIHAOIL GEYRGIYU Œ lyusangari¿[

MARIAM BYSTAN)OAN Œ meqenacryuhi

COLECTIVUL «NOR GHIANK»

MIHAI STEPAN-CAZAZIAN – secretar-general de redacție

MADLEN TER-GHUKASIAN – redactor

VARTAN MARTAIAN – redactor

MIHAI GHEORGHIU – fotoreporter

MARIAM BOSTANGIAN – dactilografă-operatoare

REDAC|IA: Bucure=ti, Bd. Carol I, nr. 43, sector 2,

tel./ fax. 314.67.83

TEHNOREDACTARE COMPUTERIZATÅ: HÅºUlEsCU MIHAI

TIPARUl: s.C. ARARAT srl. I.S.S.N. 1221-9169

<M

PA

cR

AG

AN A

rxen syvyryutoyun = mr]a -

nag ner .nyrhelyv badvel

/yumen hasaragyutoan ame -

nen arjeqavyr nergaoa]yu]i[ ne r;$

Ete min[& 199( tvagan; miaon

bedyutoan kegavar ;ndaniqi an -

xamnern =in mr]anagneryun arjani#

aba 199(-en edq sgsav mr]anag -

neryu daraw; pylyr pnacava/neren

ners$ Cava/aoin terter gam ar -

hesdag]agan gazmagerbyu toyun ner

sdek\e]in mr]anagneryu .nyrhman

ar.avi mtnylyrd$ An.yu.d# yry.

mr]anagner yunin me\ n.anagyu -

toyun$ Crykneryu# eraji.dneryu gam

xerasanneryu gazmagerbyu toyun ne r;

lyur` ga/yuo]ner en# yrynq mr]anag -

ner .nyrhelyv gwy,hadyu]en /yumen

m.agyuoti n.anavyr xemqeryu cyr -

\yu neyutoyun;$ Nyuon; gareli = ;sel

?yumen Agaxemiaoi gykme .nyrhva\

mr]anagneryu masin$ Sagaon gan

na& anarjeqyutoyun; me\aryk mr]a -

nagner;$ Aos temaoi masin grnanq

ergar crel# pao] [enq yuzer mdnel

manramasnyutoyunneryu me`$

Ev aosbes# hert; ghasni ?yu -

ma niy Haoy] Miyutoan daregan mr]a -

nagneryun# yrynq g.nyrhvin dar per

pnacava/neren ners iren] cyr\yu -

neyutoamp /yumanahaoyutoan hekina -

gyutoyun; par'ra]yu]a\ mer hamaonqi

n.anavyr an'navyryutoyunneryun$

Harg = n.el# te aos mr]anagner;

zyud '&agan pnyuot [en grer$ Yv gyuze

hamyzvil# tyk garxa a/aos@r mr]a -

nag sda]a\neryu ]ang;$ }angi ver`i

ergyu anyunner;* cryk Bedrys <yra -

san0oan; & marzi[ Flyrin Vazcen

Hala0oan; avelyrx nergaoa]man

gariq [yunin$ zarmanali = aon# te i

he0yugs adyr# yr mer hamaonq; aveli

yu aveli sagavamarx gxa/na# mer

me` [en sba/vir /yumanahaoyu toa n;

badiv peryk marxig$ {enq cider#

ete ?yumaniy aol wyqramas nyutoyu -

neryun myd al gareli = hanxibil

nman hamaonqaoin mr]anagneryu$

Sagaon ggar\enq# te anhraje.d =

sdek\el na& ;nxhanyur mr]anag m;#

yr .nyrhvi wyqramasnyutoyunneryu

.arqeren aon garga/yun xemqeryun#

yrynq iren] avanx; perin ?yumaniy

hekinagyutoan par'ra]man;$ Ev

vsdah enq# te haoers nman mr]an agin

arjani pazmativ an'navy ryu -

toyunner yuninq$

PYVANXAGYUTOYUN

Maxl+n CaraCa>ean*

hao M>agyoti an<yn~ xesban:

?yuMiniaoyuM =` 5

manga-badanegan = ̀15ŠBADMYUTOAN QAKAQAGANA}MAN‹

MASIN = ̀16

ê÷ÛáõéùÇÝ ëÇñ³ß³Ñ»Éáõ Ãáõñù³Ï³Ý Ñáõë³Ñ³ï

Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝÁª ²åñÇÉÇ 24-Ç Ý³Ëûñ»ÇÝ

= ̀19

“Օսվենցիմը հրեաների Դեյր Զորն էր”: = ̀2(

Համաշխարհային հանրությունը լի է հայ-թուրքական հարաբերություններըկարգավորելու վճռականությամբ, բայցկստացվի՞ արդյոք = ̀22

Premiile Uniunii Armenilor din România pentru anul 2009 p. 9Comisia pentru Afaceri Externe a CamereiReprezentanţilor: A FOST GENOCID!

p. 10Memoriile lui Adrian Marino. p. 12UN TRAMVAI NUMIT DORINŢĂ de Tennessee Williams în regia lui SurenShahverdyan (Armenia) p. 13

Supliment limba rom`n[

33/2010

Giragi# Mard 21-in# syurp

badaracen edq# ŠDyudoan‹ cra -

xarani srahin me` deki yune -

]av ?yumaniy Haoy] Miyutoan

2((9 t^ mr]anagneryu .nyrhman

ararykyutoyun;$ Mi`y]a/man;

nerga =r Byuqre.i me` Haoas dani

Hanrabedyutoan cyr\eryu ha -

vadarmadar digin Nelli Ma -

t&ysoan;# in[bes na& mer ha -

maonqi n.anavyr an'navyryu -

toyunner# in[bes D^D^ Diraor ar -

qebisgybys Mardigoan;# ?yu -

ma niy ,yrhrxarani senadyr &

?HM na,acah Varyujan Ysgan -

oan;# ?HM badcamavyr Varyu -

jan Wambyuq[oan;# Haor Syurp

zareh varxabed Barynoan; &

yuri.ner$

Aos darva xawnegirnern

=in hrabaraga,ys & cryk Bedrys

<yrasan0oan; & /yumanagan

fyutbyli genxani lecenxneren

meg;* marzi[ Flyrin Hala0oan;$

Pa]man ,ysqyv hanxes

egav ?HM na,acah Varyujan

Ysganoan^ ŠAos@r gmasnag]inq

mi`y]a/man m;# yr /yumanahao

hamaonq; ggazmagerbe amen

dari* badvelyu hamar ir aon

anxamner;# yrynq m.agyutaoin#

cidagan gam hasaragagan cyr -

\yuneyutoamp gpar'ra]nen haoy]

hekinagyutoyun; ?yumaniy me`$

Pavarar = haoa]q m; nedenq

xawnegirneryu ]angin vra# yrbeszi

desnenq# te aos hamaonq; arja -

ni =r D^D^ Diraor arqebisgybys

Mardigoani aon ,ysqeryun# te

/yumanahao hamaonq; @rina -

geli = aon panyv# yr aosdek

yrag; harcanq gner.n[e‹$

Hedy# ir gar0 elyuotyv#

D^D^ Diraor arqebisgybys Mar -

dig oan; nerganeryun hi.e]yu]#

te .ad ancam iren hravire]in

xa/nal aveli sdvar hao ca -

kyutneryu arqebisgybys;* Ladi -

nagan Amerigaoi gam Ar&mdoan

Evrybaoi me`# sagaon inq; na -

,;ndre] mnal mez hed# yryv hed&

te& aosdeki havada]oalneryu

hyd; sagavamarx =# aonyuame -

naoniv me\ hekinagyutoyun gva -

oele haogagan Swoyu/qi m.agyu -

taoin asbarezen ners$

Pa]man elyuotneren hedy#

Varyujan Ysganoan nergaoa]yu]

mr]anagneryu .nyrhman qani m;

ngada/yum & .e.de]# te xaw -

negirner; aonbisi an'navyryu -

toyunner en# yrynq gharsda]nen

/yumen m.agyuot;# sagaon ?yuma -

niy hasaragagan gar\iqin gykme

g;ngalvin &‰ yrbes /yumen jy -

kyvyurxi &‰ yrbes hao hamaonqi

nergaoa]yu]i[ner$

A/aìn; mr]anag; sda -

]av cryk Bedrys <yrasan0oan;$

<yselyv anyr an'navyryutoan

masin# eraj.daced Dyumitryu

Avacoan; ;sav^ ŠBedrys <yra -

san0oani hed im paregamyu -

toyun; poyureka]av verìn 2(

darineryu ;nta]qin$ zis mi.d

hrabyure] Bedrysi inqnapyu,

,a/nva\q;# jiryutoyun;# a.,a -

delyu yuj;# goanqi ,nxirneryun

nercravvelyu hagyum;# angek -

\yutoyun;$ Garxa]i Bedrysi cir -

qeren meg mas; & mna]i aon dba -

vyryutoamp# te verìn cirq;

ame nen lav gnergaoa]ne iren

hyc&yr desangeden$ Bedrys

;seliq# badmeliq xe/ .ad yuni$

Ararykyutoan; nerga Ara -

rad terti a.,adagi] & Bedrys

<yrasan0oani paregamneren

meg;# craqnnaxad Wayul {er -

nat; ir elyuotin me` ;sav^ ŠBed -

rys <yrasan0oan; g0an[nam

crete 1( darie i ver & anyr

2((9 T^ ?YUMANIY

HAOY} MIYUTOAN

MR}ANAGNERYU >NYRHYUM:

Varyujan Ysganoan mr]anag ghan'ne Bedrys <yrasan0oanin

4 3/2010

.nyrhiv myde]a & \anyta]a hao

hamaonqin# xa/nalyv Ararad

terti m.dagan a.,adagi];$

Baryn <yrasan0oan; cnaha -

de]i nyuonisg anyr 0an[nalen

a/a` & aon aden# erp hanxi -

be]anq irar gar\es te hin

paregamner =inq$ Anyr cirqer;

tata,va\ en oyurahadyug gen -

syu nagyutoamp yu hyc&yr a. ,yu -

jyutoamp$ An]oal dari Bedrys

<yrasan0oan hrabarage] hmaoi[

& inqnadib cirq m;* anyr py lyr

cirqer; yunenalyv iren] oyu -

rahadyug tyv[anq;$ Miss Wer -

fyumady hadyr; gineryu desag

m; hanracidaran =# yr .ak -

gabva\ = cryki meg aol* Haoy]

hanracidaran; vernacryv cir -

qin$ Cirq; ir me` gbaryunage ha -

dyug yuker' m;$ Aos@rva xawne -

gir; pazma;nxyunag an'na vy -

ryutoyun m;n =# yr ampyk` hycyv

.ad pani 'e/namyu, g;lla & cyr\;

cide avardin has]nel$ Verìn

aos cirq; nergaoa]yu][agan =

cryki hedaqrqryutoyunneryu &

zca]yumneryu cyunabnagin ha -

mar# yr hadyug = hra.ali# vehan'n

marxyu m;# lav paregami m; &

mer @reryu /yumanagan craga -

nyutoan a/aàdar cryki m;‹$

Ev# veràbes# ,ysq a/av

na& a/aìn xawnegir* Bedrys

<yrasan0oan;^ ŠAos bah; iryq

hyuzi[ =$ {em cider# ete eka\ em

lav# te% vad hao m;# sagaon

mi.d badgane]a aos hamaonqin#

mi.d hao eka\ em$ {es grnar

inqnyuryuon hao ;llal# qani yr

gbad ganis hamaonqin m;$ Ma -

nyug hasagin* ;ndaniqin me #̀ hedy

eridasarx hasagin gwndrei

inqnyutoyuns & veràbes cda

aon# minag haoeren syrve]a &

hedy xar'oal minag sgsa haoe -

ren; my/nal$ Es /yumanalezyu

/yumen cryk em# sagaon yunena -

lyv im anyuns [em grnar ;sel# te

.vex gam waqistan]i em$ ‚™ƒ

Xjpa,dapar# menq haoers in[

yr [awyv gyrsn]yu]inq mer azca -

siryutoyun;# in[ yr [awyv hama. -

,arhaona]anq# erpemn al irar

hed vi0e]inq# in[ yr pan gyrsve -

]av# in[ yr pan 'e/q perve]av#

sagaon goanq; a/a` cna]* yura,

& d,yur a/itneryv‹$

Hanxisavyr mr]ana ga pa. -

,yutoan ergryrx masin nerga -

ner; badve]in fyutbyli marzi[

Flyrin Hala0oan;$ Aos ancam

ararykabedi xer; sdan'ne]

fyudbyli meg aol genxani lecenx

<a[ig Garabed;$

A/aìn elyuotyv hanxes

egav marzagan lracryk# mer

azcagi] +manyuel Terzoan;^

ŠIr ergar cyr\yuneyutoan ;nta] -

qin# baryn Hala0oan; ergyu an -

cam crave] ?yumaniy a,yoani

didkys;$ Ghi.em# te manyug ha -

sagin* 1979-i am/an;# Byuqre.i

me` desa fyutbyli ezrawagi[

mr]a,ak m;* Dinamy Byuqyure.t

& QFR Ar0e. ,yumperyu mi`&$

Menq* ere,aners# ;llalyv byuq -

re.]iner# pnaganapar gp/neinq

Dimanyoi gykm;$ Sagaon aon

aden menq \awahare]inq QFR

Ar0e.in# ,yump m;# yr gmarzver

Flyrin Hala0oan ga,arxi gykme$

‚™ƒ 1999-in baryn Hala0oan xar -

'er =r FQM Baq;yu-i marzi[;$

YuEFA Intertyty pajagi ha -

mar ,yumpin vi0agve]av han -

xibel Er&ani Ararad-in$ Es im

a.,ada\ lracri gykme Er&an

yukargve]a yrbes marzagan

tktagi]$ Er&ani me` pylyr;

zarma]a\ =in# erp gimanaoin#

te FQM Baq;yu agyumpi na,a -

cahi anyun; C&yrcoan =r# mar -

zi[i anyun; Hala0oan =r# isg

lracrykneren megyu anyun; Ter z -

oan =r$ Gar\e]in# te menq /yuma -

nahao hamaonqi ,yumpn =inq‹$

Xawnegir Flyrin Hala0oa -

n; grgnagi hao =# yryvhed& yuni

&‰ haoyu anyun &‰haoyu maganyun#

qani yr pylyr; anyr Armeanyul

‚Hao;ƒ ggy[en$ ?yumaniy Haoy]

Miyutoan .nyrha\ mr]anag; gbsage

haoazci marzi[i cyr\yu neyut oan

dasnoag dariner;$ Flyrin Ha -

la0oan /yumanagan fyutbylin

perav &‰ ,y.yr 'e/qperyumner &‰

paryoaganyutoyun yu timaoin

yci$ ŠIn' hamar xjvar = ,ysil

im masin hn[a\ aosqan .ad ce -

ke ]ig ,ysqeren edq$ Aos han -

xisyutoyun; hyuzi[ & badvaper

= in' hamar$ Haors in' g;ser# te

erpeq [my/nam ;ndaniqs &

azcyutoyuns# & es hed&e]i ir

,yrhyurxin‹# ir .nyrhagalagan

,ysqin me` ;sav baryn Hala 0 -

oan;$

Menq al mer tertin gykme

g.nyrhavyrenq ?yumaniy Haoy]

Miyutoan ergyu verìn xawne -

girner; & nyranyr 'e/qperyumner

gmaktenq iren] hedaca arxoyu -

naved cyr\yuneyutoan ;nta]qin$

Varyujan Ysganoan mr]anag ghan'ne Flyrin Hala0oanin

53/2010

Šxyuq aon hamesd eu a.,adas=r zartyu]i[

cidag]yutiunn =q ?yumaniyo ‚eu y[ miaonƒ haoeryu

geanqin hamar$ —er brbdyun yciyv# yr gar@d =

a.,arhi amen m=g angiun; mer jykyvrxi sdek -

\acyr\agan han0ari nergaoyutean xry.m; oaod -

nacyr\el# garyk =q hao eridasarxyutean azcaoin

inqna0ana[man bagasner; lra]nel# yrb=szi

anynq hbard ;llan# t= in[ en eu mieunyon aden

hasgnan* in[ bardaganyutiunner yunin aos az -

cin hanx=b$ es ™ezi g; pakxadem can™ wnd/yki

hed# isg hao hycegan ysgin# yr xyuq g†;nxc\=q# a/aìn

hertin b=dq = eridasarx sernxin hasni^^^‹$ ?yumi -

nagan haoazci cryk seuag haorabedean; aos -

b=s = crel tarcman[yuhi# ?yuminiaoi Crykneri

miyutean eu azad lracrykneri ;ngeryutean an -

xam Maxl=n Caraca.eanin oka\ pa] namagyum$

M=g aol namagacir* ?yuminiaoyum haoasdani

xesban eki.= sarcsean;# n.el =^ ŠMenq par™r

enq cnahadyum —er auanx; haogagan badma gan

ja/ancyutiunn yu mdauyr arj=qner;# arxi hao ira -

ganyutiun; /yumin hasaragyutean; nergaoa] -

nelyu cyr\yum# yrin \a/aoe]nyum =q —er pekmnauyr

cri[; lracryutean# hrabaraga,@syutean#

tarcman[agan aryuesdi ylyrdneryum* me\ab=s

nbasdelyv hao eu /yumin jykyvyurxneri mièu auan -

xagan paregamagan gaberi eu wy,;mp/nman

amrabnxman;‹$ isg haoazci /yuminagan bad -

mapan eu panasdek\ anaois ners=seani pnyry. -

mamp* ŠMaxl=n Caraca.ean ereueli paryoagan

aznyuyutean an™ m;n =# in[b=s ir ergaradeu eu

hra.ali cyr\yun=yuteamp# cri[i 0arbgyuteamp eu

mda\ykyutean 0.crdyuteamp oaodni lracryk yu

cryk‹$ hao cryk xauit Myuraxeann =l Pyu,a res -

di Šararad‹ tertin dyua\ har]azryo]yum Ca -

ra ca.eani masin i miì aoly] asel =^ Šg†yuz=i

n.el —er zarmanali nyuiryum; x=bi hao m.agyot;$

es aon gar\iqin em# t= m.agyot; gr@nqi nman =$

aba —ez hamar hao m.agyot; hauadamq eu

miajamanag gr@nq =$ >ad .nyrhagal em# yr

auiunyv li —er nergaoyuteamp aonqan pan =q

anyum mer aryuesdi eu craganyutean hamar‹$

eu aosb=s# y%v = Maxl=n Caraca.ean;^^^

yk` cidag]yutean geanq; haoreni m.a -

gyot; ?yuminiaoyum nergaoa]nelyu cyr\in l\yua\

aos haoyuhin \nyuel = 1934-i xegdemperi 19-in# ?yu -

miniaoi graoyva qakaqyum$ |nykner;* arapgir]i

va0a/agan Minas; eu agn]i haoganyu.;# erida -

sarx hasagyum 0ykybrel en Me\ eke/ni sarsaw -

neri] eu hasdadyuel ?yuminiaoyum$ Maxl=ni] pa]i

yune]el en eus m=g xyusdr* tacyuhi-nyuarx# yr; da -

riner .aryunag a.,adel = yrb=s franser=ni

tarcman[yuhi$ Maxl=nn auardel = graoyvaoi

Šelena gyuza‹ azcaoin varjaran; eu Šgy/neddi‹

eraj.dany]i a.namyuri xasaran;$ haoer=ni m=`

inqnyus =# /yuminer=ni] pa]i dirabedyum =

franser=n# ancler=n eu idaler=n lezyunerin$

Cyr\yun=yutiun; sgselyv yrb=s lracryk*

Caraca.ean; sgzpi] eu=t amen gerb àna]el =

Maxl+n CaraCa>ean*

hao M>agyoti an<yn~ xesban:

?yuMiniaoyuM

6 3/2010

bahbanel yu arj=qauyrel /yumin eu hao jyky vyurx -

neri mièu a/gao pazmaxarean gaber;$ ergar

jamanag ‚1953-1971ttƒ yrb=s ,mpacir a.,adel

= Pyu,aresdi Šnyr geanq‹ haoer=n .apa ta ter -

tyum$ aox darinerin tertyum pazmatiu har]az; -

ryo] ner = hradaragel hao aganauyr an™nauy -

ryutiunneri hed# linen ?yuminiaoi]# haoasdani]

t= aol ergri]$ ergar dariner Caraca.eann

a.,adag]el = Šhaoreniqi ™aon‹ .apatatertin*

/yuminahao hamaonqi masin dekegyutiunneryv$

isg verìn 36 darinerin na mnaoyun a.,adagi]n

= /yuminagan /axiyoi darper oaodacreri# yryn]

;nta]qyum pazmi]s anxraxar™el = hao m.agyotin

eu hao an™an] cyr\yun=yutean;# in[b=s eu ha -

oasdan gadara\ ao]elyutiunnerin ‚haoreniqyum

na ekel = hinc ancamƒ$ aosb=s# verìn dari ne -

rin /axiyoyv anxraxar™el = aram <a[adreani#

yuliam saryoeani eu Vac=n a gatykigysi \nnxean

1((-ameagin# >a/l aznavyuri 85-ameagin#

2((6-2((7tt^ Fransiaoyum haoasdani daryuan#

2((6-in /yuminagan filmaxaranyum gaoa]a\

haogagan ginyoi @rerin# Šsrpazan haoasdan‹

]yu]ahanx=sin ereuanyum$ 199(-2((8tt^ na ekel

= ?yuminiaoi Šararad‹ /yuminer=n eu Šnyr geanq‹

haoer=n-/yuminer=n terteri mnaoyun a.,adagi ];$

Maxl=n Caraca.ean; dariner .aryunag a.,a -

dag]el = /yuminagan terteri eu hanx=sneri

‚Šlyu[eaf;ryul‹# ŠVia]a mexigal;‹ƒ# an.yu.d#

nergaoa]nelyv naeu haogagan terter$

Caraca.ean; barceuadryuel = ?yumi niaoi

haoy] Miyutean badyuyo mr]anagyv ir lrac ra -

gan ergaradeu cyr\yun=yutean# lys anèlesi /yu -

minahaoeri Šraffi‹ m.agyutaoin ;ngerag]yu tean

cnahadacryv* Š/yuminahao m.agyutaoin gean qin

]yu]apera\ cyveli masnag]yutean hamar‹

‚199(ƒ# ?yuminiaoi haoy] Miyutean mr]anagyv*

lracragan eu tarcmanagan ergaradeu cyr\yu -

n=yutean hamar ‚1998ƒ# ?yuminagan ™aonaswiu/i

eridasarxagan oaodacri 25-ameagi a/tiu

dryua\ badyuycryv eu .qan.anyv ‚1998ƒ yu aol

barceuneryv$ 2((5 eu 2((7 tyuagannerin ereua nyum

masnag]el = _daracir hao cryknerin nyuiryua\

miàzcaoin cidajykyvnerin$ 2((4-in Cara ca -

.ean; badyuycri = arjana]el naeu haoasdani

m.agyoti na,araryutean gykmi]* aram <a[ad -

reani \nnxean 1((-ameagin nyuiryua\ mi`y]a /yum -

nerin aàg]elyu eu agdiu masnag]yutean hamar$

Maxl=n Caraca.eani* hao iraganyutean;

veraperyk inqnyuryon eu tarcmanagan hadyr -

ner; hedeuealn en*

1âuediq isahagean# Šapyu lala Mahari‹

‚erglezyu# 1982# 2((7ƒ$

2^leuyn Pryudean# Šhazar @r cesdabyoa -

gan hamazcesdyv‹ ‚1983ƒ$

3âleqsanxr >irvanzax=# ŠQays‹ ‚1986ƒ$

‚ŠLezyui zca]ykyuteamp a[qi ;ngnyk Maxl=n

Caraca.eani dakanxauyr tarcmanyutiun;

0.dyuteamp verardaxryum = v=bi ga/yu]yua\q;#

yr; hnarauyryutiun = dalis ;nter]ykin nerta -

wan]elyu nra herysneri a.,arh;‹# Cragan tert#

Ereuan# 1987# tiu 25ƒ$ Š^^^ aon ezraga]yutean

gareli = oancil# t= Maxl=n Caraca.ean cda\

= bad.a0# harazad tarcmanyutean yukin# ir

gadara\ darperag; sahyun gerbyv g; garxa]yui

eu# heueuapar# /yum=n ;nter]ykin hedaqrqryutiun;

grnao artn]nel >irvanzax=i craganyutean

hanx=b‹# Nyr Geanq# 15^11^1986ƒ$

4^syur=n Qylanèan# ŠVazc=n a^ amenaon

haoy] gatykigys‹ ‚1998ƒ$

5^Šhaoeryun hed eu haoeryun masin‹# hadyr

1# ‚2((2ƒ$

‚ŠHauaqyua\ aueli qan ergyu dasneag ter -

ter;# /axiyoi eu he/adesili hakyrxyumner;# Max -

l=n Caraca.eani o@xyua\ner; g; nergaoa]nen

verìn g=s xaryun vrao xry.m xra\ an™nauyryu -

tiun neryu eu lradyuami`y]neryu arj=qauyr haoea]q

m;‹# Gyurieryul /ym;nesg# 2((2# tiu 11$ Maxl=n Ca -

raca.ean; g; dirabed= gy[yumyv hraba raga ,@si

i \n= dakanxi‹# Via]a mexigal;# 12^(4^2((2$

ŠAosbisyv g; cdnyuinq /yumanagan ;ngeryutean

n.anagali masnigi m;# cyr\yun# sdek\acyr\

��

��

� � ��

��

��

��

��"�

��#$�� ! "$"�$�#$��

��%�

�%�� #�� !

"$"�$�� !�� "��

"��(�$�#��$��#%��#$�&��

��$��!�"��

��&��$%�%��$"%� ��

��$�� ! "$"�$�(�

�

��"��%

� #�%$�!�"# ��)�$"�%�

��%��$��#$�& �%��$�"&�%"�

��& �%�%��$��

"� "� �"�� %��%��"� �� "�� %$

"�� %$ �

! "$"�$�(��%�#�� #%�� %(�"��

��$��

�� "��)�� "�� " ��%"�� "�

��

! "$"�$�� "� �� #�"�#�� %� �

!�� &�� $��

!�

��%�� #�� &�� #�� !�"#

��$�� !"��%��

��" '��"��$%"��

��"�� "��%��#�%��"��#

�(��& %"�� "� �� %$��

�� "�� %��

��"��!%��%� #�%$��%$ �"��

�� "��"�#!��$

!��$"%��"��

��#$��"��$�"&�%"��

�$"��"��#��$�"��(�

� #�� $�� "$�� %�%�

��(�� $�&�$�$�� *� #�

�%$�(��#�� #��"��%&��$%�� !�"��*��%"��

��#$��

!�#$�� %��$�$��#�� #��#��

��$%"��

�"�� $ �$�� !%��

�� ! "$��$�� " ��$�

��#$%�� "�#$��!�� "��$��

#!"��&��$��%�$%"�

��"��%��&%$�� #��%��!��

��"��%"��%�#�

#��!�$"�� & �� !"�#��

$ "�� $�"&��&��

!�"# ��$��&�"#��

�"�� %� ��#%"��

�#$��%��%#$��$��$��

�$��*��%�"%�"�"��(�%��

�(�� *� �� $ "#�$%"�� "��

�$�� !�#$"��"��

"$ �"��"�

��#$�� %"�

��#�%�%�� " ��#�� !�� "%

�"�� !��$"%

! ! "%��"��"��!"��$� ��"��#%��

"��

#��#��$�$��

�"%�� #��

73/2010

hamaonqi hamar nergaoa]yu][agan marxy] he -

daqrqragan eu ™cykagan a[qi an]nyumi m;

a/èu‹# Xiblymad glyup# 2((2# tiu 4ƒ$

6^?i.ar Palxyu[i# Š>a/l aznavyur^ pyhemi

mi zauagi cakdniqner;‹ ‚2((3ƒ$

‚ŠHekinagi* ?i.ar Palxyu[i lracryki tarm#

tawan]ig y0; Maxl=n Caraca.ean; ereueli

gerbyv /yumaner=n lezyuin wy,an]a\ =‹# Gyurieryul

na]iynal# 12^(2^2((4ƒ$


2# ‚2((5ƒ$


3# ‚2((7ƒ$

9ôagyp <a[igean# Jan-iv syusi# Šama/

a/an] aocapa]i‹ ‚2((8ƒ$

‚ŠMaxl=n Caraca.ean# mer terti a.,ada -

gi];# oa`yka\ = ,yratawan]yuteamp nergaoa] -

nel aos xjyuarin badmyutiun;* bahbanelyv cra -

gan arj=q;# nera/eal aon dariner;# yryn] ga -

/yu]yua\q; g; veragancn= dekagan cyon; aon

jamanagneryu# vaoreryu eu mdaonyutiunneryu pylyr

oadgan.agan nrperancneryv‹# Via]a mexigal;#

2(^(2^2((9ƒ$

1(^Šaosdekyv asdyua\n = an]el‹ ‚hao

jamanagagi] ar™agi jykyva\yu# 2((9ƒ$

eu ver`yum* Maxl=n Caraca.eani hed im

zryo];# yr deki yune]au hama]an]i mi`y]yv^^^

Œ Maxl=n# dasnameagner .aryunag zpa k -

uyum =q hao craganyutiunn yu m.agyot; /yumi -

na]inerin nergaoa]nelyu cyr\yv$ I%n[ [awyv =

nergaoa]yua\ hao craganyutiun; ?yuminiaoyum$

Œ na, eu a/a` b=dq = ;sem# t= hao

craganyutiun; vakyu] sgsa\ = \an@t xa/nal

?yumaniyo m=`# xe/eus a/aìn a.,arhamard=n

oedyo# et= ngadi yunenanq# t= 1922 tyuaganin

Cricyr auaceani tarcmanyuteamp lyos desa\ =

Šhaogagan qnarercyutiun‹ hadyr;# yryun m=`

zedekyua\ en b=.igta.leani# xyureani# nal -

pan xeani# tyumaneani# siamantyoi eu aoly]

qertyua\ner=n$ sagaon haziu ergryrx a.,ar -

hamard=n oedyo hao hekinagneryu craganyutiun;

sgsau aueli lau 0an[yuil /yum=n ;nter]ykneryu

gykm=n# pylyrn al /yuser=ni mi`nyrxyuteamp$

_rinagner; .ad en* Carecin seuyun]i Štehran‹

eu Va,tanc ananeani Šseuani awin‹ v=ber;#

isahageani Š:ndir byemner;‹# Šsasyun]i

xauit‹ =bys; 1965-in eu aoln$ a/an] haoasdani

craganyutean hed gab yunenalyu* b=dq = naeu

oi.el 196(-aganneryun yuili;m saryoeani paz -

matiu badmyua\qneryu eu tadera,akeryu tarc -

manyutiun; eu nyonisg verìnneryu nergaoa]yum;

n.anagali tiuyv /yumanagan tadrynneryu m=`#

™aonaswoyu/yv eu he/adesilyv$ 197(-aganneryun

al .ad =in tarcmanyutiunner;^ Melin= Wyla -

dean tarcmane] tyumaneani panasdek\yu -

tiunneryu hadyr;# 1975-in /yumaner=n lyos desau

saoeat-nyva* Ša.yuk tacauyr;‹ ,yracrin dag$

1978-=n sgseal sarcis selean; g; sgsi tarc -

manel haoer=n# yryun a/aìn hadyr; ekau ŠMe/a\

qakaqi barisbneryu dag;‹ ‚1978ƒ# ?afao=l ara -

meani qani m; vibagneryv$ 1981-in ŠMinerva‹

hradarag[yutiun; lyos g†;n\ao= Šxasagan eu

jamanagagi] hao craganyutean jykyva\yun‹#

yr g†;nxcrg= /yuser=n= tarcmanyua\ 0y, haua -

qa\yo m;$ nyon seleann =# yr g; veram.ag= /yum=n

tarcmani[i m; gadara\ cyr\;* hrand Mateuy -

seani ŠMenq enq# mer sarer;‹ vibagneryu ha -

dyrin‹ ‚1986ƒ$ oa`yrx darineryun selean tarc -

mana\ eu hradaraga\ = Varxc=s bedryseani

ŠMenauyr ;ngyuzenin‹# akasi aovazeani Šarmi -

nyus‹# ŠPanper;‹# Cricyr babaoeani Šereq

nauazner d@t anabadyum‹# in[b=s eu Šhao

jykyv rxagan h=qiatner;‹$ 1999-2((( tyua gan -

neryun Melin= Wyladean nyr=n ergyu tarcma -

nyutiunner hradaraga\ = hao xasagan h=qiat -

ner=# raffii panasdek\yutiunneryu erglezyu

hadyr; eu tyumaneani Š:ndir erger‹-;$ isg alis

Wyla dean; 2((6 eu 2((9 tyuaganneryun ngara -

zar xa\ = Šsasyun]i xauit‹ vakyu] /yuser=n=

tarc manyua\ =bysi erghadyreag;$

yuremn gareli = ;sel# t= m@d 8( daryuan

;nta]qin /yum=n ;nter]ykner; gareliyutiun yune -

]a\ en darper jamanaga.rànneryun badga -

nyk hao craganyutean darper ergeryu ‚ar™ag t=

panasdek\yutiunƒ \an@tanal eu a/auel eus

cnahadel hao jykyvrxi m.agyoti arj=qner; Œ jy -

kyvyurx m;# yryun g; badganin /yumanahao ca -

kyuti zauagnern yu masnauyrab=s aw m; mda -

uyraganner# yrynq ampyk` srdyv nyuiryua\ en

iren] maoreni haoreniqi arj=qneryun$

Œ In[b=%s sgsyue] —er tarcmanagan

cyr\yun=yutiun;$

Œ Veryoi.eal mdauyraganneryu .arqin es

al g; cdnyuim* t=‰ lracragan a.,adanq yune -

nalyv verìn 5( darineryu ;nta]qin# t=‰ az -

caoin m.agyutaoin geanqin nyuiryua\ ;llalyv# eu

pnaganapar tarcmanagan cyr\yun=yutean m=`

auanx yune]a\ em$ Mi.d wyr™a\ em \an@ta]nel

/yumanahao cakyuti eu ;nxhanrab=s hao jyky -

vyurxi \acyum;# geanq;# an™nauyryutiunnern yu

m.agyot;# in[ yr g; p,i im masnacidyuten=n eu im

azcin hanx=b da\a\ nyuiryum=n yu s=r=n$

sgizp=n haoer=n crel-garxal [=i cider$

lezyun syrva\ em miaon dan m=` ,@selyv$ sagaon

Šnyr geanq‹ tertin a.,adel sgsel=s oedyo gary -

8 3/2010

ka]ao .yudyv syrvil# qani yr im jykyvyurxin hanx=b

me\ s=r eu hedaqrqryutiun yun=i$ <mpacragan

gazm; aon aden dare] ,mpacirner yun=r# haoe -

r=ni lau dirabedykner# eu grnam ;sel# t= cide -

liqners sda]a\ em iren]m=$ aon jamanag o@xyua\ -

neryu me\ mas; /yumaner=n= tarcmanyutiunner

=in# eu dare]neryu hed mi.d tarcmanyutiunneryu

pakxadanq; g†;llar$ hedaqrqragan; aon =r# t=

18 daryuan ;nta]qin# yrqan Šnyr geanq‹-in

a.,ade]ao# ;ngerners [=in tyoladrer yr o@xyua\ -

ners haoer=nyv ,mpacrem$ Miaon iren]m= he/a -

nal=s oedyo# erp sgsao Šhaoreniqi ™aon‹-in eu

swiu/qahao terteryu tktag]yutiunner yukargel#

minags cre]i eu im na,gin ;ngerners pylyrn al g;

zarmanaoin* [hauadalyv# t= grnam minags oa -

`ykil$ tarcman[agan a.,adanqs qi[-qi[ sgsao#

wyqr badmyua\qneryv eu mi qani panas dek \yu -

tiunneryv$ aueli yu. =# yr ergaon eu lyur`# \anr

cryutiunneryu an]ao$

Œ Hedaqrqir g; lini imanal# t= i%n[ ar -

™acanqner en ekel /yuminagan .rànagneryum —er

tarcmanyutiunneri verapereal$

Œ a/aìn cirqis* Šapyu lala Mahari‹-i

hradaragyuten=n sgseal xragan ar™acanqner

sda]a\ em$ aox cirqis a/ityv /yumanagan ™ao -

naswiu/; g=s jamny] hakyrxyum m; nyuire] isa -

hageani sdek\acyr\yutean eu tarcmanyuteans$

isg et= g; hedaqrqryuiq im dara\ cyr\yun=yu -

tean eu a.,adanqneryu masin# grnaq qani m;

gar\iq cdnel hedeueal m=`peryumner=n$ arx=n

;syua\neryun a/an] auelyrx hamesdyutean auel] -

nem eus m=g;^ Šhaoeryu hed# haoeryu masin‹ ha -

dyris verapereal gexrynagan Š?ymania lipera‹

tert; 2((2-in cra\ =# t= ŠMaxl=n Caraca -

.eani sdyracra\ hadyr; g; hauaq= mer ergri

aryuesdi eu m.agyoti 0an[]man hao masnagi]ner#

in[b=s eu har]azryo]ner yu oi.ykyutiunner pa -

]a/ig ner.n[anqyv^^^ hmaoqyv mezi g; badm= .ad

m; hedaqrqragan eu hiutek paner aos@ryuan

a.,arhi arj=qneryun auel]yua\ hao m.agyoti

nergaoa]yu]i[neryu gykm=‹$ g†yuzem hys m=`perel

naeu /yumaner=n hradaragyuyk Š?=alidad=a

=vr=iasga‹ ‚Šhr=agan iraganyutiun‹ƒ hanx=sin

m=` ereu]a\ gar\iq m;^ Š?yumanagan mamyulin

m=` aueli qan g=s xar ereueli nergaoyutiun m;n =

Maxl=n Caraca.ean# yr azxe] panasdek -

\yuteamp eu 0.crdyuteamp# manragrgidyuteamp

eu zcaonyuteamp# hamaxrman yujyv# marxig eu

iraxar™yutiunner; a,dyry.i[ znnelyu garykyu -

teamp$ har]azryo]ner;# cragan badgerner;#

crqi# filmi# eraj.dyutean# wilisywaoyutean#

badmyutean a.,arhin m=`# 0anabarhyr xyu tean

niter; nyonqan mi`y]ner en lyusauyrelyu hamar

haoeryu nerxryum; /yumanagan# eurybagan eu ha -

ma.,arhaoin m.agyotin$ anyr cirq; tyol gyudao

0an[nal hin eu arxiagan a.,arh m; eu cryua\ =

lracrykagan nearxyv# hedaz@dyki ,yryuteamp#

cragan nrpyuteamp‹$

Œ Xyuq mi .arq crqer =q tarcmanel naeu

franser=ni]# hao iraganyuteann a/n[yuyk gam

y[$ Verìn; ŠAma/ a/an] aocapa]i‹ v=bn =r

]ekasbanyutean masin$

Œ anyr masin al grnam m=`perel /yumana -

gan Šgyuldyura‹ .apatatertin gar\iq;# hra -

da ragyua\ 2((9-i abrili 23-i tiuin m=`^ ŠCa -

nada]i ergyu hekinagneryu cra\ v=b; g; sebem

ipreu clyu,-cyr\y] m; nyonb=s# yryvhedeu Maxl=n

Caraca.eani ]yo] dyua\ arhesdavarj magar -

xag; ereueli = tarcmanagan cyr\ykyutean m=`$

y[ miaon ezrapanagan yry.agiyutiun eu pnacrin

hanx=b 0.crdyutiun# pao] eu sdek\acyr\agan

ereuagaoyutiun gam hamabadas,anelyu ner.n[anq#

eu aos amen; xryua\ gaoyun himqi m; vrao* nyui -

ryua\ tarcman[yuhii wyr™a/yuten=n$ nyonb=s

Maxl=n Caraca.eani gazma\ pa]adragan

niter; .ad n.anagali en# yryvhedeu g; oa`ykin

lyusauyrel mer hasaragyutean .ad qi[ \an@t

badmagan# a.,arhacragan eu azcaoin hama -

deqsd m;$ eu pan m; eus gao* me\ craganyutiun m;#

arj=qauyr cekaryuesdagan cyr\ m; ir \aual=n

.ad pan grnao gyrsn]nel# et= tarcmanyua\ =

a/an] ner.n[anqi# mageresaon@r=n gam vad

gerbyv$ aosdek aosbisi har] [i xryuir# isg he -

kinagneryu y0i ceke]gyutiun; nergao = /yuma -

nagan darperagin m=` al‹$

Œ Yry%nq en —er verìn tarcmanyutiunner;

eu in[i% vrao =q a.,adyum aojm$

Œ n.a\ner=s pa]i* 2((7-in ?yumaniyo

Crykneryu Miyutean @rcan Šxrama‹ hanx=si

a/aìn tiuin m=` tarcmanapar hradaraga\ em

arxi hao taderacirner garin= <yxigeani

Š{grag=q# arx=n sbanyua\ em‹ eu xauit Myu -

raxeani ŠMer hin xa.namyur;‹ tadera,aker;$

Mard amsin lyos bidi desn= oagyp <a[igeani

Š)agadacri awer;‹ v=bi tarcmanyutiuns# yr;

.aryunagyutiunn = Šama/ a/an] aocapa]i‹

v=bin$ hima g; badrasdyuim sgselyu aleqsanxr

tyw[eani ŠPang _ddyman‹ v=bi tarcma nyu -

tiun;# pa]i syvyragan o@xyua\ner=s /yumanagan

terteryun hamar$ et= a/yk`yutiuns ner=# yuri.

\racirner al yunim$

>nyrhagal em ™er hamperyutean hamar$

Ar\yui Pa,[inean

ŠHyrizyn cragan‹

Canada# mard 2(1(

93/2010

PUBLIC A ÞIE BILINGVˆ A UNIUNII ARMENILOR DIN MARTIE

2010

Duminic[ 21 martie a fost o zi maispecial[ pentru membrii comunit[\ii ar -mene din Bucure=ti. Nu numai un bunprilej de ]nt]lnire, am putea spune, c[cidup[ Sf]nta Slujb[ bisericeasc[ sala Bi -blio tecii Dudian a fost pu\in prea str]mt[pentru cei re]ntruni\i acolo, cona\ionali =inu numai. Motivul? Au fost decernatepremiile UAR 2009. Printre invita\ii deonoare, am putea spune, s-au num[ratIPS Arhiepiscop Dirayr Mardichian, Va -rujan Vosganian, pre=edinte UAR, Varu janPambuccian, deputatul Uniunii Armeni -lor, Arhimandrit Dr. Zareh Baronian pre -cum =i dna Nelly Matevossian, }ns[rcinatcu Afaceri ad interim al Republicii Arme -

nia ]n Rom`nia =i mul\i al\ii. Laurea\ii,doi la num[r, au fost =i ei ale=i “pe spr]n -cean[“. Mai mult sau mai pu\in surprin -z[tor, cei doi nominaliza\i =i finali=ti aufost scriitorul =i publicistul Bedros Ho -

ra sangian (cel care, dup[ p[rerea noastr[merita acest premiu cu mult ]nainte, m[ -car =i pentru duio=ia =i franche\ea cer[bufnesc din r]ndurile scrise de domniasa) precum =i Florin Halagian, o legend[a fotbalului rom`nesc, un etern antrenor,care ]ntotdeauna d[ indica\ii =i paseaz[cu sufletul. A=a c[, nimic de mi rare! Doioameni, armeni, care au =tiut s[ r[m]n[ =is[ se “comporte” a=a cum au consideratde cuviin\[ f[r[ compromisuri. Fiecare ]ndomeniul s[u. Total diferi\i, ca aptitudini,fire sau profesie, ]i leag[ totu=i un singurlucru, armenitatea!

Revenind ]ns[ la festivitate, cadeobicei, a=a cum se cuvenea, amfitrionula fost Varujan Vosganian, se nator, vice -pre =edinte al Uniunii Scriito rilor dinRom`nia =i pre=edinte al UAR. A fostparc[ o reuniune ]ntre prieteni, la care ]n]nceput Varujan Vosganian a \inut s[reaminteasc[: “Particip[m la un eveni -ment pe care comunitatea armean[ ]l or -ganizeaz[ an de an onor]nd pe acei mem -bri ai s[i, care prin activitatea lor pe t[r]mcultural, =tiin\ific sau social sporesc pres -tigiul s[u ]n Rom`nia. Este suficient s[arunc[m o privire asupra laurea\ilor pen -tru a vedea cum aceast[ comunitate =i-ameritat calificativul pe care IPS DirayrMardichian ]l d[dea spun]nd peste tot ]nlume c[ aceast[ comunitate armean[ dinRom`nia este exemplar[ prin modul ]ncare calitatea impune respectul. “

O scurt[ alocu\iune a IPS Arhiepis -cop Dirayr Mardichian a amintit celorprezen\i c[ de multe ori Sfin\ia Sa a fostinvitat s[ devina Arhiepiscop ]n multealte locuri, ]n comunit[\i mari, ]n Ame -rica Latin[ sau ]n Europa Occidental[,dar a ales s[ r[m]n[ cu noi, pentru c[ de=iacest[ turm[ este mic[, ea are un mare

prestigiu pe cortexul cultural al diasporeiarmene.

Finaliz]ndu-se partea inaugural[Varujan Vosganian a men\ionat c]te cevadespre criteriile acord[rii premiilor UAR,av]nd ]n vedere c[ nu este vorba despreun premiu “opera omnia”, care seam[n[,mai degrab[, pentru laurea\i cu un sf]r=itde carier[, ci este un premiu care se acor -d[ unor personalit[\i ]n deplin[ puterecreatoare, ce aduc prestigiu culturiirom`ne, dar care prin atitudinea lor, prinmodul ]n care ]=i asum[ identitatea na\io -nal[ armean[ s]nt percepu\i de c[tre opi -nia public[ rom`neasc[ =i ca reprezen -tan\i ai poporului rom`n =i ai comu nit[ \iiarmene ]n Rom`nia.

Premiile Uniunii Armenilor din România pentru anul 2009

... Este ]ntr-adev[r un moment

emo\ionant, nu =tiu dac[ am fost

un armean bun sau un armean

r[u, dar am apar\inut acestei co -

munit[\i, am fost dincolo de voin\a

mea de a fi, armean.

Aceast[ festivitate m[ emo\io -

neaz[, dar =i mai mult m[ onoreaz[.

Tata ]mi spunea c]nd eram mic s[

nu-mi uit niciodat[ familia =i nea -

mul meu…

10 3/2010

În ciuda promisiunilor electorale alelui Barack Obama privind un nou stil înpolitica americană, printre care şi pro mi -siunea răspicată de a recunoaşte geno -cidul armean, odată ales la Casa Albă,mesajul preşedintelui american din 24aprilie 2009 a fost o mare dezamăgirepentru armeni şi un moment al trezirii larealitate: administraţia Obama nu era cumult mai morală decît predecesoarele saleşi cu nimic mai curajoasă în a folosi cu -vîntul genocid cînd vine vorba de exter -minarea armenilor din Turcia. Aşa căarmenii s-au văzut nevoiţi să îşi susţinăcauza la Washington la fel ca şi pînăacum: împotriva voinţei administraţiei dela Casa Albă.

Anterioara rezoluţie a recunoaşteriigenocidului armean (cunoscută ca H.Res.106) a fost introdusă în CameraReprezentanţilor în ianuarie 2007 şi a fostadoptată de Comisia pentru Afaceri Ex -terne (prezidată pe atunci de răposatulTom Lantos, susţinător al armenilor) cu27 de voturi pentru şi 21 împotrivă. Dar,din cauza defecţiunii făcute în ultimulmoment de un număr de congresmeni„receptivi“ la insistenţele lobbyului pro-turc (a cărui putere de persuasiune sebazează pe combinarea ameninţării şigenerozităţii financiare), cei patru con -gresmeni iniţiatori ai rezoluţiei au cerutretragerea ei de pe ordinea de zi, o mă -sură tactică pentru a nu risca o respingereîn plen, eventualitate ce ar fi avut un greuimpact psihologic asupra cauzei arme -neşti.

Noua rezoluţie (cunoscută ca H.Res.252) a fost introdusă formal pe agen -da Camerei Reprezentanţilor în 2009 lainiţiativa lui Adam Schiff (democrat,California), George Radanovich (repu -blican, California), Frank Pallone (demo -crat, New Jersey) şi Mark Kirk (repu -blican, Illinois) şi se bucură în prezent desusţinerea a 137 de reprezentanţi.

Pe 4 martie 2010, rezoluţia 252 afost dezbătută şi adoptată de Comisiapentru Afaceri Externe a Camerei Repre -zentanţilor cu scorul limită de 23-22,după o sesiune de şase ore. Rezultatulcifric ascunde, însă, o aprigă luptă, mar -cată de dramatism. În spatele acestui votse ascunde un adevărat război al lobby-urilor, fără precedent în culisele CauzeiArmene de la Washington, în care s-auconfruntat şi înfruntat două retorici ine -gale: retorica armenească, cea a restabi -lirii adevărului şi a apelului la morală şidreptate istorică, şi retorica turcească, ceaa intersului politic, economic şi militar sec,susţinută de uriaşele resurse financiareale statului turc, cel mai cheltuitor actorde pe piaţa de lobbying din Statele Unite.

După dezbateri, în timpul cărora nu -mărul congresmenilor ce au pledat împo -triva adoptării rezoluţiei a fost cu unulmai mare decît al celor ce au vorbit înfavoarea rezoluţiei, votul Comisiei a fostunul extrem de tensionat. Jumătatea deoră prevăzută iniţial pentru votare s-aprelungit pînă ce toţi membrii Comisiei(cu excepţia unuia) au putut să-şi exprimevotul. Motivul: mulţi membrii ai Comi sieise aflau la alte dezbateri parlamentare, iaralţii, printre care şi cîţiva susţinători de -claraţi ai rezoluţiei, se aflau la… Casa

Albă, la o întîlnire cu preşedintele! Şiastfel, în întregul interval iniţial prevăzutde o jumătate de oră, No-urile exprimateau fost majoritare, la un moment dat fiindchiar cu 5 mai multe decît Yes-urile. Votuldin Comisie (transmis în direct deteleviziuni armeneşti şi turceşti) a pus pejar asistenţa armenească (tehnologia mo -dernă ne-a dat şi nouă posibilitatea săurmărim evenimentul în direct, pe inter -net, transmis de Horizon TV), de vremece nimeni nu ştia dacă partizanii rezolu -ţiei vor reuşi să ajungă la timp pentru avota, iar la încheierea celor 30 de minute(în care rezoluţia era ca şi respinsă) ni -meni nu ştia dacă votul va rămîne deschisşi după aceea. Pînă la urmă, deciziaprelungirii votării şi, prin urmare, reuşitaadoptării rezoluţiei i se datorează preşe -dintelui Comisiei, Howard Berman, celcare şi-a exprimat poziţia astfel: „Turciaeste un element vital şi un aliat loial alStatelor Unite într-o regiune instabilă.(…) Orice ar fi, nimic nu justifică faptulca Turcia să închidă ochii asupra realităţiigenocidului armean. Germania a acceptatresponsabilitatea Holocaustului. Africade Sud a creat o Comisie a Adevăruluipentru apartheid. (…) Este timpul acumca Turcia să accepte realitatea genoci -dului armean.

Washington, 4 martie 2010 –Comisia pentru Afaceri Externe a

Camerei Reprezentanţilor a votat:

A FOST GENOCID!Vartan MARTAIAN

113/2010

Urmărite de 8 deputaţi turci şi 3armeni, precum şi de alţi reprezentanţi aicelor două tabere, printre care şi 3 martoridirecţi ai genocidului (două venerabilesupravieţuitoare de 98 de ani şi un “pa -triarh” de 105 ani!), dezbaterile şi votuldin Comisie reflectă stadiul evoluţieiopiniei publice americane cu privire lachestiunea genocidului armean şi mar -chează o victorie morală a Cauzei Armene:nici un adversar al adoptării rezoluţiei nua negat realitatea istorică a genocidului,ci şi-a explicat opoziţia şi motivat votulnegativ prin urmărirea intereselor prag -ma tice americane în regiunea OrientuluiMijlociu: „Eu ce pot să le răspund ale -gătorilor mei, părinţilor ce şi-au trimiscopiii ca soldaţi în Afganistan şi Irak, căam votat o rezoluţie prin care i-am pus înpericol pe copiii lor, soldaţii noştri?”, şi-aargumentat, printre altele, No-ul congres -menul Jeff Fortenberry, care a mai spus:„Nu mă îndoiesc de realitatea genoci -dului. Totuşi, cred că nu este momentulpotrivit pentru SUA să votăm adoptarearezoluţiei.” Pledoarie căreia i-a răspunsimediat preşedintele Howard Berman, cuo frază memorabilă: „Eu sînt de 27 de aniîn Congres şi încă nu am văzut momentulpotrivit pentru această rezoluţie.”

Un alt argument ce a stat la temeliaargumentaţiei împotriva adoptării rezolu -ţiei a fost, aşa cum era de aşteptat, afec -tarea procesului în curs al „normalizării”relaţiilor armeano-turce. „Iată efectul ne -gativ al protocoalelor asupra susţineriiCauzei Armene la Washington”, au spus,în concluzie, adversarii armeni ai proto -coalelor de la Zürich.

Ce concluzii putem trage după votuldin 4 martie: 1) realitatea genocidului ar -mean nu mai este contestată în legisla -

tivul american, practic genocidul fiind re -cunoscut cu voce tare de majoritatea con -gresmenilor, inclusiv de adversarii adop -tări rezoluţiei; 2) opoziţia faţă de adoptarearezoluţiei genocidului s-a bazat exclusivpe argumente de ordin pragmatic, politice,economice şi militare, ca reacţie faţă deameninţările cu represalii formulate deAnkara; 3) protocoalele încă neratificatearmeano-turce au fost aduse ca argumentpentru respingerea rezoluţiei, ceea ceîntăreşte poziţia adversarilor armeni aicelor două documente; 4) dezbaterea înjurul recunoaşterii sau nerecunoaşteriioficiale a genocidului armean nu mai estela Washington una istorică, armeano-turcă,pe tema „A fost sau nu un genocid?“, ciuna pur practică, americano-americană,în care se confruntă (şi înfruntă) laturamorală şi cea pragmatică a politicii ame -ricane; 5) rezoluţia a fost adoptată în ciudadezechilibrului uriaş de resurse financiareale celor două tabere de lobbying (printrealtele, The Washigton Post dezvăluie căTurcia varsă lunar 70.000 de dolari în con -

tul uneia din marile firme de lobbying,Gerhardt Group)%; 6) deşi a încercat înmod insistent, tabăra turcă nu a reuşit să-lconvingă pe singurul congresmen mulsu -man (şi de culoare), Keith Ellison, să seopună rezoluţiei, Yes-ul său dovedindu-se decisiv; 7) scorul la limită obţinut pe 4martie în Comisie (23 pentru, 22 împo -trivă) nu este de bun augur pentru soartaîn plen a rezoluţiei H. Res. 252, în cazulîn care aceasta va reuşi să înfrîngă opo -ziţia declarată a administraţiei (exprimatăenergic imediat după vot) şi să fie intro -dusă pe agenda Camerei Reprezentanţilor(nu trebuie să uităm aici de rezoluţia 106care, după scorul detaşat de 27-21 dinComisie, a pierdut majoritatea plenului înfaţa eforturilor conjugate ale lobby-uluiturc şi ale Casei Albe).

Iar ca o concluzie generală, dincolode detaliile tehnice ale înfruntărilor juri -dice, putem spune că America a recu nos -cut genocidul, chiar dacă rezoluţia nu vacăpăta vreodată putere de lege. De ce?Pentru că opinia publică americană, pecare membrii Congresului vin să o între -gească, recunoaşte deschis şi fără echivocgenocidul armean. Nimeni nu mai contestărealitatea istorică a genocidului. Nici mă -car preşedintele sau secretarul de stat nuîşi permit să pună acest lucru la îndoială,iar poziţia lor actuală de evitare a „cu -vîntului G” nu este rezultatul unei con -vingeri, ci al unui interes ce nu are de-aface cu morala. Pe vremea cînd erau con -gresmeni, atît Barack Obama, cît şi HillaryClinton au susţinut (nu oricum, ci) energicrezoluţia genocidului. Adică atunci cînderau „oameni liberi“ şi nu erau constrînşide considerente legate de securitateanaţională.

Aşadar, victoria morală a fost dejaobţinută.

12 3/2010

Apariţia volumului memorialisticViaţa unui om singur de Adrian Marino,la cinci ani de la moartea reputatului şieruditului ideocritic, teoretician literar şicomparatist, a inflamat lumea literară şiparaliterară. Presa cotidiană şi blogurileau explodat, pur şi simplu, avide să afle pecine „altoieşte”, postum, incomodul autor.Un autor care – în treacăt fie spus… - nudegeaba a recomandat testamentar caaceste memorii să vadă lumina tiparuluiabia acum... Neîndoielnic, amplul volummerită discutat pe îndelete, cu toată înţe -legerea pentru drama omului, o dramăexpusă necruţător, cu o liminară şi, pealocuri, sinucigaşă onestitate agresivă, darşi cu o contaminantă pasiune a libertăţiirevoltate. Mai ales că, în ciuda aparen -ţelor, nu „bîrfele” şi „atacurile” la adresaunui sau altuia dintre oamenii publici,dintre vedetele mai mari sau mai mici alelumii noastre politice, culturale, literareş.a.m.d. sînt cele care contează (deşi elesar în ochi şi oferă „sarea şi piperul”).Ceea ce contează de fapt e analiza necon -cesivă, operată fără anestezic şi aplicatăîn mod sistematic tarelor, racilelor şi ma -ladiilor proprii unor medii autohtone pecare acest admirabil „intelectual critic”,„alternativ”, le-a cunoscut foarte bine: dela anii de discipolat pe lîngă maestrul G.Călinescu – violent renegat ulterior –,pînă la decepţiile angajării politice post -

de cembriste în rîndurile PNŢ-CD. Rezul -tatele sînt năucitoare. Aproape nu există„guru” şi „fetiş” cultural care să scapeneatins… Un mare spirit marcat de cei 15ani de condamnare şi deportare politică(1949-1964), de atîtea marginalizări şiatacuri ulterioare, se exprimă, vehement,în aceste pagini terapeutice, nerămînînddator niciunuia dintre cei care l-au rănit...

Voi zăbovi în cele ce urmează asu -pra unui episod biografic mai puţin cu -noscut, dar relevant în formarea perso -nalităţii incomode, dificile a lui AdrianMarino, care l-a împins într-o nemeritatămarginalitate pe plan intern. Şi asta înpofida numeroaselor onoruri externe pri -mite, cu începere din anii ’70, pentru pro -digioasa-i activitate savantă… E vorba –ca să fiu mai explicit - despre relaţia cumama. Ştim că aceasta avea origini ar -mene şi se numea Ecaterina (născutăZadic, conform Dicţionarului General al

Literaturii Române, literele O-P). Numaică numele matern nu apare nicăieri în pre -zentul volum. Chiar şi identitatea armea -nă este consemnată doar o singură dată,cu năduf: „O fire de armeancă avară şimercantilă. Voiam să adaug încă un ad -jectiv exact, dar mă stăpînesc…” Despretată, a cărui genealogie apare consemnatăîn Arhondologia Moldovei a lui Con stan -din Sion, aflăm printre altele că era „…steril,timid, dominat de o soţie tira nică, pe carenu vreau s-o mai denigrez postum deşi s-a purtat (…) cu mine”. Violente consi -deraţii! Punctele de suspensie îi aparţin,probabil, autorului… Există totuşi unpasaj în care raporturile fiului cu mamasînt descrise ceva mai pe larg. Putem citichiar, printre rînduri, o bizară relaţie deodi et amo (căci ura – după cum se se ştie– este adeseori o iubire contrariată):„Aveam, mai ales, cele mai proaste relaţiicu mama, care nu mă iubea. De altfel, înacea perioadă ea se ocupa de orice, numaide creşterea copiilor săi nu. (…) Plină devoinţă şi tenacitate, cu un anume spiritpractic şi de organizare, dar şi cu unimens amor propriu, dominat de orgoliumaladiv. Făcea uneori şi crize de nervi.(…) Într-o perioadă, urma şi un fel de tra -tament, cu duşuri calmante. Considera orice

ripostă a mea, orice răspuns, drept oobrăz nicie, iar o simplă copilărie, o in -sultă personală. Şi atunci reacţiona mî -nios, vindicativ, fără nici o reţinere. Voiasă se răzbune, să mă distrugă cu orice preţ.În timpul unei astfel de scene, ca să mălovească în ce aveam mai scump, mi-arupt, cu furie, în faţa mea, un mic albumde timbre. S-a rupt atunci ceva în mine.(….) orice afecţiune şi sensibilitate, oriceexpansiune sentimentală a devenit impo -sibilă”. O parte dintre calităţile amintite(inclusiv „imensul amor propriu” şi „orgo -liul maladiv”, care trec mai degrabă dreptdefecte) se regăsesc, din plin, şi în pro -filul psihologic al fiului. Aflăm, de ase -menea, că strămoşii materni ai acestuiaprovin din Botoşani – localitate în care,la 1920, exista încă o veche şi semni -ficativă comunitate armeană – iar viitorulcritic şi-a petrecut, la o mătuşă maternă dinlocalitate, cei mai frumoşi ani ai copilăriei:

„De altfel, scumpa mea familie nicinu ştia cum să scape mai repede de mine.M-a expediat mai întîi, în exil, la Boto şa ni,la sora mamei, Elena, unde am făcut ulti -ma clasă primară şi prima clasă de liceu.Mătuşa mea era o persoană fină şi supe -rioară. Iar soţul său, Vasile Pilat, un boemchefliu incorigibil, cu viaţă dublă, foartesimpatic şi plin de umor. La Botoşani amtrăit singurele momente plăcute ale co -pilăriei mele”.

Extrem de discret în privinţa pro -priei armenităţi, Marino s-a pronunţat con -secvent împotriva totalitarismelor şi ra -vagiilor genocidare ale secolului XX (întreele – Genocidul din 1915). Cărturarulenciclopedist a fost, de asemenea, unuldintre foarte puţinii care au comentat, laapariţie, volumul Enciclopedia armenilor

al lui Bedros Horasangian. Reminiscenţă,peste timp, al unor „rădăcini” bagateli -zate? Poate că da, poate că nu. Reţinem,totuşi, acest aspect ce luminează altfelidentitatea reputatului autor al Biografieiideii de literatură, Dicţionarului de ideiliterare, Vieţii lui Alexandru Macedonskişi atîtor altor cărţi cu care a îmbogăţit, înmod exemplar, cultura română, contri -buind la scoaterea ei de pe orbita pro -vincialismului.

Cristina MANUK

Memoriile lui Adrian Marino.Rădăcini armene

133/2010

Frédéric Mitterand, ministrul culturii,i-a înmînat lui Charles Aznavour un pre -miu Victoires pentru întreaga activitate pescena sălii Zénith din Paris, în deschi -derea celei de-a 25-a ediţii a premiilorVictoires (pentru muzică).

„Ştiţi care este principiul meu? (Pre -miile) le accept pentru că am aşteptatfoarte mult timp ca să primesc unul”, aspus cîntăreţul care este de altfel şi pre şe -dintele de onoare al celei de-a 25-a ediţii.

„Eu care îmi pierdusem speranţa căam să mai văd cîntecul redevenind ceeace a fost odată, am bucuria de vreo doi sautrei ani încoace să realizez că avem artiştiformidabili, tineri care sînt din ce în cemai extraordinari şi care fac cîntecul fran -cez să avanseze, aşa cum nu a mai fost depe vremea lui Souchon, Cabrel şi aaltora.“ a adăugat el.

Charles Aznavour care încă păşeştepe scenele lumii la 85 de ani, a scos înaceastă toamnă albumul „Charles Azna -vour and The Clayton Hamilton JayyOrchestra”, un album în care reinter pre -tează hiturile sale, de data aceasta cuaranjamente muzicale de jazz.

Acest uriaş de 1,65m este un simbolal cîntecul francez astăzi, inclusiv în străi -nătate. Totuşi înainte să ajungă cap deafiş, a trebuit să lupte pentru a-şi impunestatura şi vocea sa atipică, care i-a adusla început porecla „Aznovoice” (joc decuvinte care însemnă „Nu are voce”).

S-a născut la Paris, într-o familie ar -menească, însă locuieşte la Geneva demai bine de treizeci de ani. În mai anul trecutel a fost numit ambasador al Arme niei în El -veţia şi reprezentantul acestei ţări în cadrulbiroului european al Naţiunilor Unite.

Charles Aznavour a fost distins cu un premiu Victoirespentru întreaga activitate pe scena sălii Zénith din Paris

În zilele de luni 15 şi 22 martie Tea -trul Tony Bulandra din Târgovişte pre -zintă la SALA ATELIER a Teatrului Na -ţional Bucureşti spectacolul „Un tramvainumit dorinţă“ de Tennessee Williams înregia lui Suren Shahverdyan din Armenia.

După „Hitler in Love“, avîndu-l caprotagonist pe Dumitru Acris, care acîştigat premiul II la Festivalul Interna -ţional de Teatru Apostrof de la Praga, re -gizorul armean Suren Shahverdyan a re -venit la Târgovişte pentru această a douamontare, care a avut premiera în 9 oc -tombrie 2009.

Născut în 1977, în Vanadzor (Arme -nia), Suren Shahverdyan a absolvit Uni -ver sitatea de Teatru şi Film din Erevan.Spectacolul pregătit pentru examenul delicenţă dupa piesa „Un tramvai numit do -rinţă“ de T. Williams, a fost foarte apre -ciat de critici şi premiat la festivalul „Sher -mukshnis“ din Lituania. Au urmat, în 2002,spectacolul pentru copii „Aventurile luiBuratino“, iar în 2003, dramatizările „Fe -ricirea de celofan“ după S. Hodikyan, unautor armean contemporan şi „Basme“,după H. Tumanyan.

În 2004, a pus în scenă „Psihoza 4:48“de Sarah Kane, cu care a participat lanumeroase festivaluri internaţionale (in -

clusiv Babel 2008, la Târgovişte). La Fes -tivalul Internaţional de Teatru Experi -mental din Cairo, în 2006, a obţinutPremiul pentru cea mai bună regie. Tot în2006 regizează o nouă piesă, „Nevrozapărinţilor noştri“, scrisă de celebrul autorgerman Lucas Berfus.

Cu spectacolul „Hitler in Love“ mon -tat la Târgovişte a participat la festivaluriinternaţionale de teatru la Trabzon, Praga,Amsterdam, Roma şi Fellbach (Germa -nia).

din comunicatul de presă primit

de la Teatrul din Târgovişte

La Teatrul Tony Bulandra din Târgovişte

UN TRAMVAI NUMIT DORINŢĂ de Tennessee Williams în regia lui Suren Shahverdyan (Armenia)

14 3/2010

Joi, 25 februarie, a avut loc Licitaţia de Mărţişor, prima orga -nizată de Casa de licitaţie Artmark în 2010. O ediţie specială, in -spirată de apropierea primăverii şi de tradiţiile legate de acestmoment, licitaţia a propus colecţionarilor, investitorilor în artă şituturor iubitorilor artei, o colecţie inedită de lucrări la scară mi -niaturală. Au fost selectate peste 100 de opere aparţinînd maeştri -lor picturii româneşti, dar şi piese de artă contemporană, pictură,grafică şi sculptură, semnate de Nicolae Dărăscu, Ştefan Luchian,Gheorghe Petraşcu, Nicolae Tonitza, Marcel Iancu, Theodor Aman,Horia Bernea, Margareta Sterian şi alţii.

Printre lucrările expuse s-a aflat şi lucrarea Vapoare la chei

semnat de Partog Vartanian (1898-1954). Lucrarea, un ulei pe pînzăde dimensiuni mici (4,5/6,1 cm) are pe verso următoarea dedi -caţie: Acest suvenir din partea mea, pentru Alice, de ziua bote zu -

lui. P. Vartanian pictor, 28 octombrie 1945. Tabloul a fost adjude -cat cu 150 euro, sub preţul de pornire estimat la 200-250 euro.

Un tablou de Partog Vartanian la Licitaţia de Mărţişor de la Galeria Artmark

AMPLUS INTERNATIONAL Ltd. a inaugurat anul cultural 2010 alcapitalei cu o tradiţională şi prestigioasă expoziţie, desfăşurată în perioada3-7 martie 2010, în elegantele holuri ale Muzeului Naţional de Istorie aRomâniei. Cea de-a XV-a ediţie aniversară s-a desfăşurat sub egida „ANULUIINTERNAŢIONAL AL APROPIERII ÎNTRE CULTURI“.

Printre expozanţi s-a aflat şi Editura Ararat a Uniunii Armenilor dinRomânia care a prezentat un bogat stand de cărţi şi reviste.

Prestigioasa publicaţie Bazmavep

,care apare la Veneţia, sub egida congre -gaţiei mekhitariste încă din anul 1843, apublicat în ultimul număr o prezentare adicţionarului român-armean de VartanMartaian, apărut în anul 2007 la EdituraArarat.

Semnatarul articolului este colabo -ra torul nostru Giuseppe Munarini care, înpreambul, spune că după apariţia dic -ţiona rului armean-român (despre care ascris tot în Bazmavep într-un număr din2007) autorul, Vartan Martaian a realizatacest monumental dicţionar de 645 pa -gini.

Despre dicţionarul lui Martaian sem -natarul recenziei spune că el se află înzona vizibilă a iceberg-ului, aşa cum estepercepută mica comunitate armeană dinRo mânia. De altfel Giuseppe Muna riniface o scurtă prezentare a comunităţii,răspîndită pe întreg teritoriul României,în Transilvania fiind cîteva centre alearmenilor catolici.

Mulţumim colaboratorului nostrupen tru acest gest, de a insera, într-unadin tre cele mai valoroase publicaţii arme -neşti, acest material despre o lucrareunică a unui reprezentant al comunităţiiarmene din România.

Despre Dicţionarul Român-Armean înpublicaţia Bazmavep

153/2010

manga-badanegan

Yv in[ ;n= iren g†;n=

|eryug myura]gan m; xyu/ -

n= xyu/ inga\ ha] g; hauaq=r eu

mieunyon aden g†;s=r^ Šyv in[ ;n=

iren g†;n=# t= lau t= vad^^^‹$

ba/au m; ‚dariqyd ginƒ

g; ls= ,@sqer; eu g†;s=^ Œ _r [yu -

nenas# sbas=# des in[ g; perem

es qyu cl,yux$

g†ellao# ,myr m; .akyu=#

m=`n al tyon g; ,a/n=# bakar0

g; .in= yu gyu dao myura]ganin# yr

yud=# me/ni$ Myura]gan; ba -

kar0; g; ver]n=# g†ertao ciuk=n

xyurs akpi m; qyv g; nsdi# yr ha]

yud=$ g; desn=# he/yu=n qarauan

m; gyu cao# qarauan; gyu cao#

g†i` nao 0i.x akpin qyv$ Qa ra -

uani marxig pylyrn al ha] g;

hanen# g; nsdin yudelyu$ Myu -

ra] gan; g; desn=# yr dkao m;

zadyue]au anyn]m=# egau nsde -

]au akpin qyv$

Myura]gan; g; har]n=^ Œ

Dkas# arx=n g=s@r =# in[y%u ha]

[es yuder$

Œ abi ha] [yunim# yr yudem#-

g; badas,an= dkan$

Myura]gan; yusabarg=n

g; han= ba/auin dyua\ blit-

bakar0;# gyu dao dkaoin eu

g†;s=^ Œ Ver]yur# ge‰r$

Dkan g; ver]n= bakar0;#

yura,-yura, g†yud=$ Jamanag

m; edq# wyr; g; sgsi ]auil eu sirdn

al ,a/nel$ g†ellao eu a0a ba -

ranqyv dyun g†ertao$

xyun mi ;s=r# aos dkan

ba/auin me\ dkan g†;llao$ M@r;

g; badm= cl,=n an]a\; eu ,@sq;

[†auarda\ g†innao eu g; me/ni$

ba/au; .ad g†yulao# pao]

.ad yu. g†;llao$ aon aden g;

hasgnao# yr myura]ganin ,@sq;

0i.x =r# inq; ir ™e/qyv sbanne]

dkan$

Ga]in yudyk gadyun

akqad ciuka]i m; yun= r -

[yun=r ga]in m; yun=r$ _r m;n al

g†ertao @dar ergir a.,a delyu$

xra]iin g†;s=^

Œ ga]ins bah=# min[eu im

veraxar™s$

Œ g; bahem#- g; hama -

™aoni xra]in$

Qani m; dari @dar ergir

mnal= oedyo# g; veraxa/nao dyun

eu xra]iin g†;s=^

Œ ekpaor# ga]ins dyur

,nxrem$

Œ ga]inx gadyun gerau#-

g†;s= xra]in$

Œ gadyun ga]in g†yud=%#-

g; zarmanao akqad ciuka]in$

<ek0 marx; in[ g†;n=-[; -

n=r [i grnar ga]in; ed a/nel$

_r m; \a\yug g; mdn= xra]iin

cym;# hyrt; xyurs g; qa.=# g;

dani dyun# xyu/; vran g; cy]=$

xra]in g; mdn= cym# g;

desn= hyrt; [gao$ g; mda\=*

gao-[gao ga]inin d=r; dara\ =$

g†ertao xadauyrin myd can -

cadi$

xadauyr; g; gan[= ga]i -

nin diry`; eu g†;s=^

Œ in[y%u hyrt; cyk]ar$

Œ es [em cyk]a\# 0n0kyug;

;ra\ =$

Œ an,e‰lq# 0n0kyug; in[b=%s

hyrt; g; dani$

Œ arxar xadauyr# aox

in[b=%s gadyun grnao ga]in yudel#

isg 0n0kyug; [i grnar hyrt

wa,]nel$

xadauyr; g†imanao 0.mar -

dyutiun;# ga]in; gyu dao diry`;#

hyrtn al g; veraxar™n= xra -

]iin$

16 3/2010

Veryn.oal teqst; hadva\

m;n = 1915-i ]ekasbanyutoan

masin aon pana'&en# yr 11 Mar -

din 5 jam d&a\ qnnargyumnere

edq i ver`y ;nxyunve]av .ve -

xa gan ,yrhrxarani gykme$

Iharge# .vexagan pana'&;

yura,yutoan & pavararyutoan

nyr a/it m;n = Hao Xadi ba. d -

banneryun hamar# yryvhed& ]e -

kasbanyutoyun; 0an[]a\ ergir -

neryu ]ang; ergara]av# isg mi -

àzcaoin 0ana[man cyr\;n ta ];

gar\es te gxa/na Švaragi[‹#

qani yr arxen pana'&er ;nxyu -

na\ ergirneryu @rinag; sgsav

,tani xer yunenal moyus ergir -

neryu ,yrhrxaranneryun hamar

‚Fransaoi @rinag; perve]av

Va.ingtyni me`* Nergaoa]yu]i[ -

neryu Baladi Ardaqin hara -

pe ryutoyunneryu ham'najykyven

ners ]ekasbanyutoan pana'&i

qnnargyumneryu ;nta]qinƒ$

Aonyuamenaoniv# yura,yu -

toyun; gnsemana# erp manra mas -

nyutoyunner gimananq .vexagan

qvei masin$ >vexiaoi gykme ]e -

kasbanyutoan 0ana[man a/a -

ìn wyr'; deki yune]av 12 Hyunis

2((8-in# erp Styqhylmi ,yrhr xa -

ran; merje] @rinaci\ m; à, -

à,i[ me\amasnyutoamp* 245 xem

& miaon 37 gykm 'aonyv$ Sagaon

aos ancam al# erp i ver`y ]e kas -

banyutoyun; ba.dynagan 0a -

na[yum cdav# .vex ,yrhr xara -

naganner; [,/nve]an ba.d -

banelyu paryoagan wy,hadyu -

]yum hanxisa]yk pana'&;# yr

;nxyunve]av miaon 1 'aoni a/a -

velyutoamp* 131 gykm & 13( xem$

Styqhylm

ŠBADMYUTOAN QAKAQAGANA}MAN‹ MASIN

‚™ƒ Mia]oal Azceryu bad myu toan ;nta]qin

gazmve]av ergyu ;nxar'ag yusyumnasiryu toyun*

zegyuo] ]ekasbanyutoan veraperoal$ A/aìn;

eka\ = 1978 tvi aosbes gy[va\ ?yuhashoanqiqy

zegyuo];# isg ergryrx; eka\ = 1985 tvi Benjamin

Vaoteq;ri hamagarca\ Vaoteq;r zegyuo]; ‚Dnde -

sagan & Hasaragagan <yrhyurxi Marxyu Ira -

vyunqneryu Han'najykyv# <draganyutoan Gan,ar -

celman & Wyqramasnyutoyunneryu Ba.dbanyu toan

Entahan'najykyvƒ$

1915-i }ekasbanyutoyun; qani m; ancam

ghi.adagvi yrbes 2(-rx xaryu ;nta]qin deki

yune]a\ ]ekasbanyutoyunneryu @rinag$ 1985-i

_cysdysin# zegyuo]; ;nxyunve]av Entagymidei

me`* Mia]oal Azceryu Marxyu Iravyunqneryu

Gymidei .rànagen ners# 14 gykm & 1 xem 'aonyv ‚& 4

'e/nbahƒ$ 18 Hyunis 1987-in# Evrybagan <yr -

h;rxa ran; ba.dynabes g0an[nar Haoeryu }e -

kas banyutoyun;$ 1965 tvaganen i ver# erp n.ve -

]av }ekasbanyutoan 5( amoag;# pazmativ

bedyutoyunner & gazmagerbyutoyunner ba.dy -

nabes 0an[]an 1915-i }ekasbanyutoyun;^ Yuryugvao

‚1965t^ƒ# Gibrys ‚1982t^ƒ# ?yusasdan ‚1995t^ƒ# Hyu -

nasdan ‚1996t^ƒ# Lipanan ‚1997t^ƒ# Bel0ica ‚1998t^ƒ#

Fransa ‚1998t ƒ̂# Idalia ‚2(((t ƒ̂# Vadigan ‚2(((t^ƒ#

Zvi]eria ‚2((3t^ƒ# Arjandin ‚2((3t^ƒ# Ganada

‚2((4t^ƒ# Slyvaqia ‚2((4t^ƒ# Hylanda ‚2((4t^ƒ#

Lehasdan ‚2((5t^ƒ# Venesyuela ‚2((5t^ƒ# Cerma -

nia ‚2((5t^ƒ# Litva ‚2((5t^ƒ & {ili ‚2((7t^ƒ$ ‚™ƒ

1915-i }ekasbanyutoan 0ana[yum; gar&yr = y[

miaon yrbes Tyurqiy me` xe/ abryk wyqra mas nyu -

toyunneryu hamar wy,hadyu]yum m;# aol na& Tyurqiy

zarca]man ,tanman hamar$ Tyurqia [i grnar

aveli hyusali jykyvrxavaryutoyun xa/nal ete

j,de ir an]oal;$ Haoazci lracryk Hranx Dinq;

sbannve]av yryvhed& azadyren g,yser }ekas -

banyutoan masin# min[ pazmativ aol lracrykner

qreabes hedabnxve]an d,rah/[ag 3(1-rx hyx -

va\yv$ Tyurqagan ga/avaryutoan gykme ;rva\

@renqi verìn wywy,yutoyunner; zyud gysmedi -

gagan pnyuot yunin & iragan wywy,yutoyun [en

perer$ G;sen# te badmyutoyun; bedq = 'cel bad -

mapanneryun & menq liyvin hama'aon enq adyr$

Sagaon qakaqagan cyr\i[neryu bardqn = cyr\el

badmagan wasderyu & yusyumnasiryutoyunneryu

hamabadas,an$ Isg 0.mardyutoan & badma -

gan wasdi m; >vexiaoi gykme 0ana[yum; [bedq =

,y[;nxyde Tyurqiy nerqin parewy,yumner; &

Tyurqia-Evrymiyutoyun panag]yutoyunner;$ Ve -

ryn.oali himan vra menq aon gar\iqin enq# te

>vexia bedq = 0an[na 1915 haoeryu# asyrineryu &

byndys]i hyuoneryu ]ekasbanyutoyun;$ <yrhrxa -

ran; bedq = ga/avaryutoan; nergaoa]ne ir aos

cnahadyum;$

Aonqan jamanag# qani xe/ >vexiaoi nman

ergirner Tyurqin 0.mardyutoan a/`& bidi

[ganc ne]nen# Tyurqia i vi0agi [= a/a` ertal

xebi aveli azad hasaragyutoyun# xebi aveli

hyusali jykyvrxavaryutoyun & [i grnar @cdvil

Evrybagan Miyutoan; anxamag]elyu pylyr hna -

ravyryutoyunneren$ Yusdi# >vexia bedq = a. ,a di

yrbeszi Tyurqia 0an[na 1915 haoeryu# asyrineryu

& byndys]i hyuoneryu ]ekasbanyutoyun;$ <yrhrxa -

ran; bedq = ga/avaryutoan; nergaoa]ne ir aos

cnahadyum;$

173/2010

Avelin# ampykà]nelyu hamar

Hao Xadi ba.dbanyutoan hamar

.vexagan ne]yugi iragan bad -

ger;# harg = n.el# te gykm qvear -

ga\ .vex ,yrhrxaranagan ne -

ryu .arqin gan na& azcyutoamp

hyuon# asyri & qyurx badca ma -

vyrner$ Aoy‰# lav garxa]iq# ete

qveargein miaon zdaroyun .ve -

xer;# aba pana'&; gmerjver$

V0/yry. qven gbadgani Tyur -

qiaoen* badmagan Haoasdani

Vanen nercakta\ azcyutoamp

qyurd badcamavyryuhi Gyulan

Av0iin# yr gykm qvearge] haga -

/ag ir gyusag]yutoan hrahan -

cin$ Š95 dari edq jamanagn =# yr

aonqan ergar jamanag da/a -

bykner; wy,hadyu]yum sdanan$

Tyurqiy me` qyurxern al ganc na\

en ]ekasbanyutoan vdanci a/`&#

isg .vexagan ,yrhrxarani

gykme ]ekasbanyutoan 0ana -

[yum; me\ n.anagyutoyun yuni‹#

haodarare] Gyulan Av0in$

Garxalyv pana'&i teqst;#

bedq = xrvadenq wasda tyuk t;

na,a'e/na\ .vex ,yrhrxa ra -

naganner;* hamabarwag &

gdryug '&agerbyumneryun hamar#

pana'&; yunenalyv hed&oal an j; , -

deli arjaniqner;^ 1ƒ g0an[na

y[ miaon haoeryu# aol na& asy ri -

neryu & byndys]i hyuoneryu y[n[a -

]yum; ‚>vexi me` ga asyri ha -

memadapar sdvar hamaonq m;ƒ#

2ƒ hancamanyren gnergaoa]ne

badmagan 0.mardyutoan 0a -

na[man arxoyunqin hnaravyr

xragan qakaqagan deka .ar -

jer; ‚Tyurqiy jykyvrxavara ]yu -

m;ƒ# 3ƒ .vexagan ga/avaryu -

toan; ghyrxyre [andesel nyr pa -

na'&; & ir ardaqin qakaqa -

ganyutoyun; ‚hadgabes Tyurqiy

hanxebƒ 0.del ha.vi a/nelyv

nyr wasdatyukt;# aosbisyv pa -

na'&; [;llalyv zyud h/edyra -

gan h/[agacir m; & sdanalyv

na& cyr\nagan pakaxri[ m;$

Sagaon Styqhylmi ,yrhrxa -

ra nin gykme ;nxyunva\ pana'&;

[i arda]yler .vexagan hasa -

ragyutoan mian.anag gar\iq

m;$ I darperyutoyun Mia]oal Na -

hancneryu Cyngresin# .vexa gan

,yrhrxaran; ]ekasbanyutoan

har]in xe/ gmydena bad ma gan

panave0i desangoyunen# 2((8-in

pana'&i merjyum; henvelyv

hed&oal wasdargyumneryun vra^

1ƒ ]ekasbanyutoan masin ha -

dyug n.yum [ga Mia]oal Azceryu

Gazmagerbyutoan y&= pana'&i

me`# y‰[ 1985-in & y‰[ al meg aol

a/ityv# 2ƒ _smanoan gaosryu -

toan @ryq haoeryu & asyrineryu

0agadacir; havanapar gxid -

ver yrbes ]ekasbanyutoyun ;sd

1948 Qynven]iaoi# ete Qynven -

]ian yuji me` ;llar 1915-in# 3ƒ wyr -

'acedner; hamagar\iq [en _s -

manoan gaosryutoan verìn da -

rineryun deki yune]a\ ira xar -

'yutoyunneryu* nera/oal ha oeryu

dekahanman har]yv# 4ƒ [bedq

= ,ancarel Tyurqiy me` pare -

wy,yumneryu nyurp cyr\;n ta];$

Yusdi# i he0yugs verèrs deki

yune]a\ xragan qvein# >vexia

xe/ [haktahare] bad magan

panave0i wyul;* .vex ba.dy n -

oaner; agan` xnelyv tyurqa gan

j,dykaganyutoan;$ Haoeryus

hamar d,yur = desnel# te in[bes

]ekasbanyutoan zyher; gxidvin

desag m; de,nigagan ]inizmyv*

miliynavyr goanqeryu arjeq;

ga,va\ ;llalyv baoma nagan

sahmanyumneren & was datyuk -

teren^ ete deki yunenar 1948-i

Xegdemper 9-en hedy ‚MAG-i

;nxhanyur vehajykyvi gykme }e -

kasbanyutoan Han]a nqi Gan -

,arcelman & Badjelyu Qynven -

]iaoi ;nxyunman @r;ƒ# Tyur qiy

haoeryu pna`n`yum; Šhava na -

par‹ gyragver yrbes ]ekas ba -

nyutoyun# isg ete a.,arhi ver -

ìn haon al sbannver min[&

Xegdemper 8-;# aba ad zyud

badmyutoyun gxa/nar & ghan -

xisanar sysg badmapanagan

zryuo]neryu noyut$ Aosinqn# megyu -

ges miliyn marx grnar sbannvil

Qynven]iaoi ;nxyunyumen miaon

24 jam a/a` a/an]* ]ekasba -

nyutoyun ;llalyu# isg 24 jam aveli

yu. nyuon zancva\aoin gydyra\;

]ekasbanyutoyun g;llar$ Hed&e -

lyv nyuon \yu/ dramapa nyutoa n;#

hreaneryu Hylyqystn al ]ekas -

banyutoyun [=# qani yr deki yune -

]av 1948-i Xegdemper 9-en a/a`$

Dramapanyutoan aos lara,a -

ka]yutoyun; [bedq = veracrel

.vex ba.dynoaneryu [aragamyu -

toan;# aol dcidyutoan;$ Dra -

mapanyutoan arad; agnhaod =^

1948-i Qynven]ian gsahmane

Š]ekasbanyutoyun;‹ yrbes ezr

18 3/2010

‚derminƒ# aon gan,arcelelyu &

iracyr\ykner; badjelyu nba -

dagyv & g;se# te Šbadmyutoan

pylyr .rànneryu ;nta]qin ]e -

kasbanyutoyun; me\ gyryudner

bad0a/a\ = marxgyutoan;‹$

Yusdi# nyuon Qynve]iaoi hama -

'aon ‚zyr Haoy] }ekasba nyu -

toan j,dykner; gvgaoagy[en

yrbes j,dykaganyutoan ira -

va panagan himqƒ# ]ekasba -

nyutoyunner deki yune]a\ en

marxgyutoan ampyk` badmyu -

toan ‘;nta]qin# aosinqn na&

Qynve]iaoi ;nxyunyumen a/a`#

isg ete 1915-in badaha\; gha -

mabadas,ane Š]ekasba nyu -

toyun‹ sahmanyumin* aba ]ekas -

banyutoyun eka\ =$ In[yu%$ Yryv -

hed& y[ te badmagan iraxar -

'yu toan m; yrbes Š]ekasba nyu -

toyun‹ yragel; ga,va\ = Qyn -

ve]iaoi ;nxyunman tvaganen#

aol Š]ekasbanyutoan han]anq -

neryu gan,arcelyum; & bad -

jyum;‹$ Aol ,ysqyv# ‘;sd 1948-i

Qynven]iaoi me` dek cda\

sahmanyumin# _smanoan gaos -

ryutoan me` haoeryu y[n[a]yum;

Š]ekasbanyutoyun‹ eka\ =# isg

aos yragyum; [i hagaser Qyn -

ven]iaoi na,adesyumneryun# y[

al ga,va\ = Qynven]iaoi yuji

me` mdnelyu tvaganen$

Badmyutoan y[ mia'aon &

mian.anag cnahadyum; hance -

]yu] anyr# yr .vexagan ,yrh;r -

xaranen ners ]ekasbanyutoan

pana'&; qakaqagana]ve]av$

"a,agykmoan ;nxximyutoan na -

,a 'e/na\ pana'&i ;nxyunyum;

g;ngalvi yrbes ;nxximyutoan

haktanag aàgykmoan i.,a -

nyutoyunneryu xem & garda]yle

i.,anyutoyun-;nxximyutoyun yuje -

ryu haraperag]yutoyun; Styqhyl -

mi @rensxir marminin me`$ Sa -

gaon pana'&i ;nxyunyum; hna -

ra vyr xar'av na& aàgykmoan

[yrs badcavyrneryu 'aoneryu

.nyrhiv ‚yryn] .arqin na& Tyur -

qiaoen nercakta\ azcyutoamp

qyurx badcamavyryuhinƒ# yrynq

qvear ge]in ga/avaramed qyali -

]iaoi ba.dynagan xirqyry.man

xem# ;sd yryun qakaqagan cyr -

\i[ ner; [bedq = badmyutoamp

zpak vin ‚gdesnenq# te yry. qa -

ka qa gan cyr\i[neryun hamar

bad myu toyun; & paryoaga nyu -

toyun; anhamadekeli hasga -

]yu toyun ner en# qani yr paryoa -

ganyu toyun; gsgsi miaon 1948-en

i ver# erp gveràna badmyu -

toyun;ƒ$

Pana'&i ;nxyunman @cdin

,yrhrxaranen ners 'e/q per -

va\ sekm me\amasnyutoyun; .ve -

xagan ga/avaryutoan; hna -

ra vyryutoyun gyuda andesel pa -

na'&i me` dek cda\ han'na -

raryutoyunner; & in[bes mi.d

vgaoagy[el Šqakaqagan ha -

va sarahe/yutoyun;‹^ ŠMenq aon

gar\iqin enq# te badmyutoan qa -

kaqagana]yum; s,al =$ <yrhr xa -

rani yry.yum; bidi [xoyura]ne

Tyurqia-Haoasdan harape ryu -

toyunneryu pnaganyna]man ;nta -

]ig cyr\;nta]; & bidi [nbasde

cyr\yuneyutoan; aon han'na jy -

kyvi# yr bedq = qnnarge 1915-i

iraxar'yutoyunner;‹# haoda ra -

re] >vexiaoi ardaqin cyr\eryu

na,arar Qarl Bild;# yryu gar -

\iqyv ir ergri ,yrhrxarani ;n -

xyuna\ pana'&; bidi @cda cyr \ -

vi yrbes badrvag Tyurqiy me`*

Šparewy,yumneryu t.namineryu‹

gykme & Haoasdani me`* hao-

tyurqagan Šnyrmala]man ha -

ga /agyrxneryu‹ gykme$

>vexiaoi ,yrhrxaran;

qvearge]^ 1915-i ]ekasba nyu -

toyun; 0an[]ve]av ;nxximyutoan

py lyr & ga/avaragan qyali -

]iaoi [yrs badcamavyrneryu

gykme$ Sagaon >vexia hamyz -

va\ [= ̂ga/avaryutoan n.anavyr

anxamner; xe/ gsbasen Šbad -

mapanneryu han'najykyvi‹ cyr -

\yuneyutoan arxoyunqneryun* ima -

nalyu hamar# te in[ = 1915-in

eka\;# ]ekasbanyutoyun* te%

ykpercagan iraxar'yutoyunner$

Min[ .vex pylyr ba.dynoaneryu

lyusapanvel;# menq ab.a\ aga -

nadesnern enq aganxinavoan

dar@rinag hamera.,yutoan m;^

ŠY[ meg @rinagan aba]yuo] [ga#

te 1915-i _smanoan gaosryutoan

me` deki yune]a\ iraxar 'yu -

toyunner; ]ekasbanyutoyun eka\

en‹# haodarare] nyrvecagan

a r d c y r \ n a , a r a r y u t o a n

nergaoa]yu]i[ m;# ;sd yryu Šaox

ykpercagan iraxar'yutoyun ne -

r; .ad gar&yr en badmagan

desangoyunen# sagaon [bedq =

yunenan qakaqagan gam @ri -

na gan pakaxri[ner‹$

Ev aosbes# .vexagan ,yr -

h;rxa rani qven mezi gpere y[

miaon yura,yutoyun# aol na& xa/ -

nyutoyun$

vARXAN MARTAOAN

193/2010

ì»ñçÇÝ ß³µ³ÃÝ»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ

Ãáõñù³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃÛáõÝÝ Çñ³ñ

»ï¨Çó í³ï Éáõñ»ñ ¿ñ ëï³ÝáõÙ: Ð³Ûáó

ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ÅËïÙ³Ý Ýñ³ Ñ³ -

Ù³é ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ Éáõñç ³Ý -

Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ý¹Çå»ó, »ñµ

ØÇ³óÛ³É Ü³Ñ³Ý·Ý»ñÇ Ü»ñÏ³Û³ óáõ -

óÇãÝ»ñÇ å³É³ïÇ ³ñï³ùÇÝ Ñ³ñ³ -

µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ÝÓÝ³ÅáÕáíÁ, Þí» -

¹Ç³ÛÇ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÁ, ÇÝãå»ë Ý³¨

Æë å³ÝÇ³ÛÇ Î³ï³ÉáÝÇ³ÛÇ ßñç³ -

Ý³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÁ Ð³Ûáó ó»Õ³ë -

å³ÝáõÃÛ³Ý ×³Ý³ãÙ³Ý µ³Ý³Ó¨»ñ

ÁÝ¹áõÝ»óÇÝ:

Âáõñù ÅËïáÕÝ»ñÝ ³Ñ áõ ë³ñ -

ë³÷Ç Ù»ç »Ý Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ Ýáõ ÃÛ³Ý

95-ñ¹ ï³ñ»ÉÇóÇ Ý³Ëûñ»ÇÝ å³ßïá -

Ý³Ï³Ý ³Ûë ×³Ý³ãáõÙÝ»ñÇó: Üñ³Ýù

³í»ÉÇ Ù»Í Ëáõ×³åÇ »Ý Ù³ïÝí»É,

ù³ÝÇ áñ ´áõÉÕ³ñÇ³ÛÇ, Æë ñ³Û»ÉÇ, ê»ñ -

µÇ³ÛÇ, Æëå³ÝÇ³ÛÇ ¨ Ø»Í ´ñÇï³ -

ÝÇ³ÛÇ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñÁ ¨ë ³åñÇÉ

³Ùëí³ ÁÝÃ³óùáõÙ å³ï ñ³ë ïíáõÙ »Ý

ÝÙ³Ý µ³Ý³Ó¨»ñ ¹Ý»É ùÝÝ³ñÏÙ³Ý:

Âáõñù Õ»Ï³í³ñáõÃÛáõÝÁ ã³ñ³ -

ã³ñ ëË³ÉíáõÙ ¿ñ, Ï³ñÍ»Éáí, áñ Ð³ -

Û³ëï³ÝÇ Ñ»ï í»ó ³ÙÇë ³é³ç ëïá -

ñ³·ñí³Í ²ñÓ³Ý³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ

ÏÏ³Ý·Ý»óÝ»Ý Ð³Ûáó ó»Õ³ë å³ Ýáõ ÃÛ³Ý

ÙÇç³½·³ÛÇÝ ×³Ý³ãÙ³Ý Ñ»ï³·³

·áñÍÁÝÃ³óÁ: ÂáõñùÇ³Ý ³Û¹ ²ñÓ³ -

Ý³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¹ÇïáõÙ ¿ñ áñå»ë

í»ñçÇÝ ×Ç·ª ³å³·³ÛáõÙ ×³Ý³ãÙ³Ý

ÝÙ³Ý ï³ñ³÷Ç ¹»ÙÝ ³éÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

Üñ³ Ëáñ³Ù³ÝÏ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ

·ñ»Ã» Ñ³çáÕáõÃÛ³Ý Ñ³ë³í, ù³ÝÇ áñ

ò»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý µ³Ý³Ó¨»ñÁ ¨’

Þí»¹Ç³ÛáõÙ, ¨’ ØÇ³óÛ³É Ü³Ñ³Ý· -

Ý»ñÇ ÎáÝ·ñ»ëáõÙ ÁÝ¹áõÝí»óÇÝ ÙÇ³ÛÝ

Ù»Ï Ó³ÛÝÇ ³é³í»ÉáõÃÛ³Ùµ: ²Ûë µ³ -

Ý³Ó¨»ñÇ ÁÝ¹¹ÇÙ³ËáëÝ»ñÁ áñå»ë ¹»Ù

ùí»³ñÏ»Éáõ å³ï×³é ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ

ÝßáõÙ ¿ÇÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ ¨ ÂáõñùÇ³ÛÇ

¦Ñ³ßï»óÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ§:

Âáõñù³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃÛáõÝÝ

³Ûë ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇó ï³·Ý³å³Í ¨

Çñ Ý»ñùÇÝ Éáõñç ËÝ¹ÇñÝ»ñáí ï³ñ í³Í,

Ã»å»ï áõß³óáõÙáí, ÙÇ ß³ñù ÙÇ -

çáó³éáõÙÝ»ñ Ó»éÝ³ñÏ»ó, ÑáõÛë áõÝ» -

Ý³Éáí Ï³ÝË»É Ñ»ï³·³ å³ñ ïáõ -

ÃÛáõÝÝ»ñÁ Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý

Ñ³ñóáõÙ:

²Û¹ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ý»ñ³éáõÙ

¿ÇÝ Ã»’ ÏáåÇï, ëå³éÝ³óáÕ Ù³ñï³ -

í³ñáõÃÛáõÝ ³ÛÝ »ñÏñÝ»ñÇ ÝÏ³ï Ù³Ùµ,

áñáÝù Ñ³Ý¹·Ý»É ¿ÇÝ ×³Ý³ã»É Ð³Ûáó

ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ã»’ Ù»ÕÙ Ùáï» -

óáõÙ` ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³ÝÁ ÙáÉá -

ñáõÃÛ³Ý Ù»ç ·ó»Éáõ Ñ³Ù³ñ óáõ ó³¹ -

ñ»Éáí, Ã» Ãáõñù³Ï³Ý Ï³é³ í³ ñáõ -

ÃÛáõÝÁ áñù³Ý µ³ñÛ³ó³Ï³Ù ¿ Ñ³Û»ñÇ

ÝÏ³ïÙ³Ùµ:

ò»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝÝ ÁÝ¹áõÝ³Í

»ñÏñÝ»ñÇ Ñ³Ý¹»å ÏÇñ³éíáÕ Ãáõñ ù³ -

Ï³Ý ëå³éÝ³óáÕ Ù³ñï³í³ñáõÃÛ³Ý

ÃíáõÙ »Ý.

¸»ëå³ÝÝ»ñÇ Ñ»ïÏ³ÝãÁ,

è³½Ù³Ï³Ý å³ÛÙ³Ý³·ñ»ñÇ

ã»ÕÛ³É Ñ³Ù³ñ»ÉÁ, ¨

êå³éáÕ³Ï³Ý ³åñ³ÝùÝ»ñÁ

µáÛÏáïÇ »ÝÃ³ñÏ»ÉÁ:

Ü³Ëáñ¹ ß³µ³Ã Ãáõñù³Ï³Ý

ÇßË³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÙÇ Ýáñ ÑÝ³ñù ³é³ç

ù³ß»óÇÝ` ëå³éÝ³Éáí Ñ³Ûó Ý»ñÏ³ -

Û³ó Ý»É ³í»ÉÇ ù³Ý ùë³Ý »ñÏñÝ»ñÇ

¹»Ù, áñáÝù ³ñ¹»Ý ×³Ý³ã»É »Ý Ð³Ûáó

ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝÁ: ê³ Ãáõñù³Ï³Ý

Õ»Ï³í³ñÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó Å³Ù³Ý³Ï ³é

Å³Ù³Ý³Ï ÏÇñ³éíáÕ µ³½áõÙ ÑáËáñ -

ï³ÝùÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿, áñáí Ýñ³Ýù ÷áñ -

ÓáõÙ »Ý ï³ñÑ³Ùá½»É ³ÛÉ »ñÏñÝ»ñÇ

ò»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ×³Ý³ãÙ³Ý Ùï³¹ -

ñáõ ÃÛáõÝÇó: ºë ³ÝÏ»ÕÍáñ»Ý ÉÇ³ÑáõÛë

»Ù, áñ »Ã» ÂáõñùÇ³Ý Çñ³·áñÍÇ ³Ûë

ëå³éÝ³ÉÇùÁ, ¹ñ³Ýáí ÇëÏ ÏÝå³ëïÇ

Ãáõñù³Ï³Ý á×ñ³·áñÍáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ß -

Ë³ñÑ³ÛÇÝ ÑÝã»ÕáõÃÛ³Ý µ³ñÓñ³ó Ù³ ÝÁ:

²ÛëåÇëÇ ³ÝÉáõñç Ñ³ÛóÝ ³ÝÙÇç³å»ë

ÏÙ»ñÅíÇ ó³ÝÏ³ó³Í ³ñ¹³ñ³ÙÇï, áã

Ãáõñù³Ï³Ý ¹³ï³ñ³ÝÇ ÏáÕÙÇó:

ÂáõñùÇ³ÛÇ ³í»ÉÇ Ëáñ³Ù³ÝÏ

Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝÁ` Ýáõñµ Ùáï»óáõÙ -

Ý»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ùµ (³ñ¨ÙïÛ³Ý PR Ù³ë -

Ý³·»ïÝ»ñÇ ËáñÑñ¹áí) Ý»ñ³éáõÙ ¿.

Ð³ÛÏ³Ï³Ý å³ïÙ³Ï³Ý ÙÇ

ù³ÝÇ »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ í»ñ³Ýáñá·áõÙ,

ÙÇÝã¹»é Ñ³½³ñ³íáñ ³ÛÉ »Ï»Õ»óÇÝ»ñ

í»ñ³Íí»É »Ý Ù½ÏÇÃÝ»ñÇ, ³ËáéÝ»ñÇ,

µÝ³Ï³ï»Õ»ñÇ Ï³Ù å³ñ½³å»ë ³í»ñ -

í»É »Ý:

¦²½ÝÇí§ Å»ëï ̀ì³Ý³ É×Ç ²ÕÃ³ -

Ù³ñ ÏÕ½áõÙ ·ïÝíáÕ X ¹³ñÇ êáõñµ

Ê³ã »Ï»Õ»óáõÙ ï³ñÇÝ Ù»Ï ³Ý·³Ù

ÏñáÝ³Ï³Ý ³ñ³ñáÕáõÃÛáõÝ Ù³ïáõ -

ó»Éáõ ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ, ë³ÑÙ³Ý³÷³Ï

Ãíáí Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñ³Ù³ñ ¨ ë³Ñ Ù³ -

Ý³÷³Ï ï¨áÕáõÃÛ³Ùµ` Ã»É³¹ñí³Í

Ãáõñù³Ï³Ý ÇßË³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáÕ -

ÙÇó: ²Ûë Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ ×³Ý³ãáõÙ

áõÝ»óáÕ ëñµ³í³ÛñÁ å³ßïáÝ³å»ë

·ñ³Ýóí³Í ¿ áñå»ë ½µáë³ßñçáõÃÛ³Ý

í³Ûñ, ¨ áãª áñå»ë »Ï»Õ»óÇ:

Ð³Û³ëï³ÝÇó Ý»ñ·³ÕÃÛ³É Ý» ñÇ

»ñ»Ë³Ý»ñÇ` êï³ÙµáõÉÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý

¹åñáóÝ»ñ Ñ³×³Ë»Éáõ ³ñ·»ÉùÇ í»ñ³ -

Ý³ÛÙ³Ý ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ:

²ÝóÛ³É ß³µ³Ã Ï³Û³ó³Í ¦óáõ -

ó³¹ñ³Ï³Ý§ Ñ³Ý¹ÇåáõÙ í³ñã³å»ï

¾ñ¹áÕ³ÝÇ ¨ êï³ÙµáõÉÇ êáõñµ öñÏÇã

Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÑÇí³Ý¹³ÝáóÇ ³ï»Ý³ å» -

ïÇ ÙÇç¨, áñÇÝ ëË³ÉÙ³Ùµ Ý»ñ Ï³ Û³ó -

ñÇÝ áñå»ë ÂáõñùÇ³ÛÇ Ñ³Û Ñ³Ù³ÛÝùÇ

Õ»Ï³í³ñ: ¸³ ³í»ÉÇ ß³ï ÝÙ³Ý ¿ñ

ïÇñáç ¨ Ýñ³ Ùáï Ï³Ýãí³Í ëïñáõÏÇ

Ñ³Ý¹ÇåÙ³Ý: ²Û¹ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÇó Ñ»ïá

ä»ïñáë ÞÇñÇÝûÕÉáõÝ Ãáõñù³Ï³Ý Éñ³ï -

í³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ å³ñï³¹ñí³Í ³ë³ó,

áñ ¦1915 Ãí³Ï³ÝÁ§ áã ³ÛÉ ÇÝã ¿, »Ã»

áãª í»× »ñÏáõ ëÇñ»ÉÇ »Õµ³ÛñÝ»ñÇ ÙÇç¨`

Ññ³Ññí³Í áõñÇßÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó: Ü³

³ë³ó, áñ Çñ å³åÇÏÁ ½áÑ»ñÇ ÃíáõÙ


Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝÁª ²åñÇÉÇ 24-Ç Ý³Ëûñ»ÇÝ

‚.aryunagyutoyun =` 23ƒ

20 3/2010

Հարգելի՛ ներկաներ,Այսօր ես այստեղ եմ, որով -

հետև պարզապես չէի կարող չլինել:Ինձ այստեղ է բերել իմ ժողովրդիմեծագույն ցավը, որ 20-րդ դարիառաջին ցեղասպանությունն էր ևքաղաքակիրթ համարվող մարդկու -թյան մեծագույն ամոթը: Այդ ամոթիխարանը արդեն 21-րդ դարում դեռմնում է բոլոր նրանց ճակատին, ովքերակնհայտ փաստերի ուրացումը դարձ -րել են քաղաքականություն, դարձրելեն առևտրի առարկա, դարձրել ենկյանքի ու վարքի նորմ:

Դեյր Զորի անապատում տեղիունեցավ ողբերգության ամենահրե -շավոր արարներից մեկը, որի ման -րամասներն անհնարին է մարդ -կային լեզվով արտահայտել: Ես դաչեմ անելու, որովհետև դրանք քաջհայտնի են նույնիսկ ցեղասպա նու -թյան փաստը հրապարակավ հեր -քողներին: Իրենց տունը, գույքը կորց -րած, իրենց զավակներին, ծնողնե -րին, իրենց առողջությունն ու վերջինհույսը կորցրած, վերջապես ամենա -կարևորը ̀հայրենիք կորցրած մարդիկայստեղ պիտի կորցնեին իրենցվերջին ունեցածը` կյանքը` համա -ձայն պետականորեն իրակա նաց վողմանրակրկիտ մշակված ծրագրի:

Հաճախ պատմաբաններն ուլրագրողները հիմնավոր կերպովԴեյր Զորը համեմատում են Օսվեն -ցիմի հետ` ասելով. “Դեյր Զորը հայե -րի Օսվենցիմն էր”: Կարծում եմ, որժամանակագրությունը մեզ պար տադ -րում է իրողությունները ձևակերպել

այլ կերպ. “Օսվենցիմը հրեաների ԴեյրԶորն էր”: Ընդամենը մեկ սերունդհետո մարդկությունն ականատեսեղավ հրեաների Դեյր Զորին: Այսօրես այստեղ եմ, որպես համայն հա -յության հայրենիք Հայաստանի Հան -րապետության Նախագահ, հարց -նելու. “Իսկ ե՞րբ և որտե՞ղ է հայերիՆյուրնբերգը”:

Ես այստեղ եմ` ոգեկոչելուհիշատակը ողջակիզված իմ ժողով ըր -դի մեծագույն հատվածի, որ ոչնչաց -վել է ֆիզիկապես, ոչնչացվել է մշա -կութապես: Ես չեմ թվարկելու կո -րուստների չափն ու որակը: Ասելուեմ միայն մեկ փաստ. ցեղաս պա նու -թյան արդյունքում անդառնալիորենոչնչացվել է հնդեվրոպական հնա -գույն լեզուներից մեկի` հայոց լեզվիբարբառների մեծագույն մասը`

դրանց կրողների հետ միասին:Այսքանից հետո մենք ասում

ենք, որ պատրաստ ենք ժամա նա -կակից Թուրքիայի հետ հաստատելդիվանագիտական կանոնավոր հա -րաբերություններ, պատրաստ ենքունենալ բաց սահմաններ և տնտե -սական հարաբերություններ, պատ -րաստ ենք ջանքեր գործադրել Հա -յաստանի և Թուրքիայի ժողովուրդ -ների միջև վստահություն ձևավորելուուղղությամբ, պատրաստ ենք մոտեց -նել երկու հասարակությունները ̀ցրե -լով կարծրատիպերն ու իրականու -թյան հետ կապ չունեցող միֆերը,որոնք ձևավորվել են տասնամյակ ներիընթացքում շփումների գրեթե իս պառբացակայության պայմաններում:

Մենք սա ասում ենք անկեղծ,որովհետև համոզված ենք, որ հար ևան

“Օսվենցիմը հրեաների Դեյր Զորն էր”:

213/2010

ժողովուրդներն ապրելու և զար գա -նալու այլընտրանք չունեն, քան այն,ինչ առաջարկվում է գոնե իբրևսկիզբ: Հայ-թուրքական արձա նագ -րությունների ստորագրումով ստեղծ -վել է պատմական հնարավորու թյուն,որ պետք է տրամաբանական ավարտունենա:

Բայց մենք չենք ընդունում Հա -յաստան-Թուրքիա երկխոսությանըհղում կատարելով Ցեղասպա նու թյանճանաչումից խուսափելը բացատ -րելու գործելաոճը: Չեմ կարծում, թեդա օգնություն է գործընթացին: Ավելին,կարիք չկա հղում կատարել ինչ-որպատմաբանների հանձնաժողովիվրա, այն դեպքում, երբ հայ-թուրքա -կան արձանագրությունները են -թադրում են լոկ պատմական հար -թության միջպետական ենթահանձ -նաժողովի ստեղծում, ինչը, կարծումեմ, բոլորն էլ շատ լավ հասկանումեն, թե ինչ է նշանակում, և ինչ տար -բերություն կա այստեղ: Ես խնդրումեմ բոլորին, ովքեր որևէ առիթովկխորհեն կամ կարտահայտվեն Հայոցցեղասպանության ու նրա միջազ -գային ճանաչման մասին, նախքանորոշում կայացնելը թող մի պահհիշեն այս անապատը, հիշեն մարդ -կային միլիոնավոր խեղված ճակա -տագրերն ու հայրենազուրկ եղած,ցավը սրտում հինավուրց ժողովրդին:

1915 թվականին, ի թիվս այլոց,սպանվեցին 20-րդ դարի հայ մեծա -գույն բանաստեղծներ Դանիել Վա -րուժանը, ով 35 տարեկան էր, ևԱտոմ Յարճանյանը` Սիամանթոն,ով 37 տարեկան էր: Տանջամահ ար -վելուց առաջ նրանք մերկացվեցին,որովհետև եվրոպական հագուստէին կրում, իսկ այդ ժամա նակ նե րումև այդ տարածքներում եվրոպականհագուստը թանկ արժեր: Դահիճ ներնիրենց վրա քաշեցին եվրոպականհագուստները. իրենց մեջ հազա -րամյակների քաղաքակրթությունամբարող հայ հանճարներից և սո -վորական հայերի՛ց գողացված եվրո -պական հագուստները: Այս պատ -կերների մեջ ես չէի ցանկանախորհր դանշաններ տեսնել, բայց միբան գիտեմ հաստատ. եվրոպականհագուկապ, վարվեցողություն ևարժեքներ ասելիս ո՛չ ոք իրավունքչունի մոռանալ այս պատկերները:

Ես այստեղ եմ հիշեցնելուհայտնի խոսքը. “Անհնար է սպանելմի ժողովուրդ, որը չի ուզում մեռնել”:Մենք ծրագրում ենք ապրել ու զար -

գանալ: Մեզ այլևս անհնար է վա -խեցնել կամ շանտաժի ենթարկել,որովհետև մենք տեսել ենք ամենա -սարսափելին: Մենք ապրելու և արա -րելու ենք կրկնապատիկ ուժով` և՛մեր, և՛ մեր անմեղ զոհերի փոխա րեն:Մենք նայում ենք առաջ, որովհետևդեռ շատ բան ունենք ասելու և տալումիմյանց, շատ բան ունենք ասելու ևտալու աշխարհին. այն պայծառն ուլուսավորը, որ չհասցրին ասել Դա -նիել Վարուժանն ու Ատոմ Յարճա ն -յանը:

Եւ այստեղ, Դեյր Զորում, մենքհաստատակամորեն բարձրաձայնկրկնում ենք ու հիշեցնում, որ կանք,պիտի լինենք ու դեռ շատանանք:

ՀՀ Նախագահ ՍերժՍարգսյանի խոսքը Դեյր Զորում

24.03.2010Սրբազա՛ն հայրեր,

Lyusangar Sarcis Seloani

22 3/2010

Յուրաքանչյուր տարվա հետԹուրքիայի համար գնալով ավելիդժվար է դառնում չճանաչել Հայոցցեղասպանությունը: Երբեմն թվումէ, թե Անկարան իր բոլոր ուժերնուղղում է երիտթուրքերի կողմից1915-23թթ. գործած հանցագործու -թյան ճանաչումը կանխելուն: Առաջինհայացքից թվում է, թե ամեն տարիապրիլի 24-ից հետո Անկարան, թե -թեւությամբ շունչ քաշելով, լծվում էնույն գործին: Սակայն, այս անգամամեն ինչ շատ ավելի լուրջ է` խա -ղասեղանի վրա է տերու թյուն ներիհեղինակությունը, որոնք հանդեսեկան որպես Հայ-թուրքական հա -րաբերությունների կարգավորմանմասին արձանագրությունների ստո -րագրման ու վավերացման երաշ -խավորը:

Տերությունների դիրքորո շում -ներն այս հարցում ընդհանուր առ -մամբ մոտ են, սակայն, ինչպես նա -խորդ տարիներին, Թուրքիան կրկինփորձում է ստիպել ԱՄՆ-ին հաշ տ -վել« անխուսափելիին, այն է`ճանաչելով Հայոց ցեղասպա նու թյու -նը, Վաշինգտոնը« մահացու հար -ված կհասցնի ինչպես ամերիկա-թուրքական հարաբերություններին,այնպես էլ Հայ-թուրքական արձա -նագրություններին: Եվ ինչն է ամե -նահետաքրքիրը, ամեն տարի ԱՄՆկուլ է գնում այդ պատր վակին, ինչըչես ասի, օրինակ, Ռուսաս տա նի կամՖրանսիայի մասին: Կրկնեմ եւս մեկանգամ. երկու երկրները խորհըր -դարանական մակարդակով ճանա -չել են Հայոց ցեղասպա նու թյունը,սակայն Թուրքիայի հետ հարաբե -րություններում ոչինչ չի փոխվել:Կրկնենք նաեւ, որ Անկա րայի նմանվարքագիծն արդեն ոչ ոքի համարնորություն չէ: Սակայն ԱՄՆչգիտես ինչու ամեն տարի անցնումէ նույն« փորձության միջո ցով եւ

պատվով տապալում այն: Այստեղտեղին կլինի հիշեցնել ԱՄՆպետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնիվերջին հայտարարությունը` թե Հա -յաստանի ու Թուրքիայի միջեւ պատ -մական անցյալի ուսումնասիրմանհանձնաժողովը ձեւավորման փուլումէ գտնվում: Դժվար թե ԱՄՆ պետ -քարտուղարը չգիտի այն մասին, որԱրձանագրության այն կետերը, որտեղասվում է միջկա ռա վարական հանձ -նաժողովի ստեղծման մասին, կա -տարվելու են միայն վավերացումիցհետո: Ընդ որում, բուն Արձա նագ -րություններում հիշատակում չկահենց պատմական հանձնաժողովստեղծելու մասին: Նույնը հայտա րա -րել է նաեւ ՀՀ ԱԳՆ մամլո քարտու -ղար Տիգրան Բալայանը.« Հայաս տա -նի ու Թուրքիայի միջեւ միջկա ռա -վարական հանձնաժողովի ստեղ -ծումը նախատեսված է Ցյուրիխումստորագրված Արձանագրու թյուն նե -րով, միայն դրանց վավերացումիցհետո: Ըստ Բալայանի, միայն Ար -ձանագրությունների վավերա ցու միցհետո կարվեն այն քայլերը, որոնքնախատեսում են հարաբերու թյուն -ների կարգավորում եւ հայ-թուր -քական սահմանի բացում:

Հազիվ թե Վաշինգտոնը մոռա -ցած լինի հաշտեցման պատմականհանձնաժողովի անհաջող փորձիմասին: Նման ճակատագիր է սպա -սում նաեւ հերթական պատմականհանձնաժողովին: Նման, եւ ցանկա -ցած այլ հայ-թուրքական հանձնա -ժողովի հաջողությունը հնարավոր էմիայն այն դեպքում, եթե Թուրքիանորոշակի պայմաններ կատարի, որոնքառաջ է քաշում ոչ թե հայկականկողմը, այլ հենց շահագրգիռ խաղա -ցողները: Պայմաններն այնքան էլշատ չեն` Թուրքիան հնարավորինսպետք է հեռու մնա ղարաբաղյանհակամարտությունից, ճանաչի Հայոց

ցեղասպանությունը Օսմանյան կայս -րությունում (հենց Օսմանյան կայս -րությունում, չնույնացնելով այն ժա -մանակակից Թուրքիայի հետ) եւ,վերջապես, առավել հանդուրժող լինիերկրի ազգային փոքրամաս նու թյուն -ների հանդեպ: Դա ավելի շատ հար -կավոր է ԵՄ-ին, քան Թուրքիային,եթե վերջինս, իրոք, ցանկանում էանդամակցել եվրոպական ընտանի -քին: Դե իսկ եթե չի ցանկանում,ուրեմն խոսելու բան էլ չկա:

Այնուամենայնիվ, դատելովառաջատար պետությունների նա -խագահների հայտարարու թյուն նե -րից, նրանք վճռական են տրա -մադրված հայ-թուրքական խնդրիկարգավորման հարցում: Եվ հազիվթե ինչ-որ բան փոխվի ապրիլի 24-ին,եթե Բարաք Օբաման արտասանիկամ չարտասանի« ցեղասպա նու թյունբառը: Աշխարհում պարզամիտներնայնքան էլ շատ չեն մնացել, իսկ Հա -յաստանում ու Թուրքիայում` առա -վել եւս: Ուղղակի հայ-թուրքականնախագծի նախաձեռնողները հաշվիչեն առել, որ նման դարավոր խնդիր -ները հնարավոր չէ լուծել մի քանիտարում: Եվ, այստեղ հարկ է նշել, որայնուամենայնիվ Թուրքիան մտա -վախություն ունի, որ իրեն կարող ենստիպել վճարել Օսմանյան կայսրու -թյան գործողությունների համար:Ճիշտ է, ԱՄՆ-ն, ԵՄ-ն, ՌԴ-ն եւ բա -զում այլ երկրներ ասում են, թե միբան է ճանաչել անցյալի հանցա -գործությունները, այլ բան է` նոր հա -րաբերություններ կառուցել, միեւնույնէ` վախը մնում է: Եվ, հավանաբար,այն միշտ կլինի...Առնվազն այնքանժամանակ, քանի դեռ Հայաստանըչի հրաժարվել Հայոց ցեղասպա նու -թյան միջազգային ճանաչումից,ինչն անհնար է:

Կարինե Տեր-Սահակյան /

PanARMENIAN News

Համաշխարհային հանրությունը լի էհայ-թուրքական հարաբերություններըկարգավորելու վճռականությամբ, բայցկստացվի՞ արդյոք

233/2010

¿ñ, ë³Ï³ÛÝ ß³ï Ãáõñù»ñ ¨ë ½áÑí»É »Ý:

ÞÇñÇÝûÕÉáõÝ Ù»Õ³¹ñ»ó ÇÝùÝ Çñ»Ý ¨

Ý»ñáÕáõÃÛáõÝ ËÝ¹ñ»ó ¾ñ¹áÕ³ÝÇó`

í»ñçÇÝÇë ÏáÕÙÇó 100 Ñ³½³ñ Ñ³Û Ý»ñ -

·³ÕÃÛ³ÉÝ»ñÇÝ ³ñï³ùë»Éáõ ëå³é -

Ý³ ÉÇùÇ Ñ³Ù³ñ, ³ë»Éáí, áñ ³Û¹ áõé -

×³óí³Í ÃÇíÝ Çñ ëË³ÉÙáõÝùÝ ¿, ¨ áã

Ã»` í³ñã³å»ïÇ:

Æ í»ñçá, ³ñï·áñÍÝ³Ë³ñ³ñ ̧ ³ -

íáõÃûÕÉáõÝ ³ÝóÛ³É ß³µ³Ã Ñ³Ý¹»ë

»Ï³í ÙÇ Ýáñ Ëáñ³Ù³ÝÏ ù³ÛÉáíª Ýå³ -

ï³Ï áõÝ»Ý³Éáí Ù³ëÝ³ï»É ë÷Ûáõéù³ -

Ñ³ÛáõÃÛ³ÝÁ` ó³ÝÏ³ÉÇ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝ -

Ý»ñÇ ãÑ³ëÝ»Éáí ²ñÓ³Ý³·ñáõ ÃÛáõÝ -

Ý»ñÇ ÙÇçáóáí ê÷ÛáõéùÁ Ð³Û³ëï³ÝÇó

å³é³Ïï»Éáõ Çñ ÷áñÓÇó: ¸³íáõ ÃûÕ -

ÉáõÝ Ñ³Ûï³ñ³ñ»ó, áñ Ãáõñù³Ï³Ý ÇßË³ -

ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ùï³¹Çñ »Ý ¦»ñÏËáëáõ -

ÃÛáõÝ§ Ý³Ë³Ó»éÝ»É ¦áÕç³ÙÇï ë÷Ûáõé -

ù³Ñ³Û»ñÇ§ Ñ»ï, ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí

³ÛÝ Ñ³Û»ñÇÝ, áíù»ñ å³ïñ³ëï »Ý

Í³Ë»É Ð³Û ¸³ïÁ Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý

¦»ë§-Ç ¨ ³ÝÓÝ³Ï³Ý ß³ÑÇ Ñ³Ù³ñ:

ÂáõñùÇ³ÛÇ ³ñï·áñÍÝ³Ë³ñ³ñÁ Ýß»ó,

áñ Ï³å»ñ ÏÑë³ï³ïí»Ý Ñ³ÛÏ³Ï³Ý

¦Ùï³íáñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý, Ñ³Ù³Éë³ ñ³Ý -

Ý»ñÇ ¨ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý Ñ³ë³ñ³Ïáõ -

ÃÛáõÝÝ»ñÇ§ Ñ»ï:

ä³ñ½ ¿, áñ Ãáõñù³Ï³Ý ÇßË³ -

ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¹ÇÙ»Éáõ »Ý µáÉáñ ÑÝ³ -

ñ³íáñ ÙÇçáóÝ»ñÇÝ, ³Û¹ ÃíáõÙ ï³ å³É -

í³Í ²ñÓ³Ý³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ß³ñáõ Ý³Ï

ß³Ñ³ñÏÙ³ÝÁ` Ð³Ûáó ó»Õ³ë å³ Ýáõ -

ÃÛ³Ý ×³Ý³ãáõÙÇó ³ÛÉ »ñÏñÝ»ñÇ

ï³ñÑ³Ùá½»Éáõ Ýå³ï³Ïáí:

àõëïÇ, Ð³Û³ëï³ÝÝ áõ ê÷Ûáõé -

ùÁ å»ïù ¿ ½·áÝ áõ ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý ÉÇÝ»Ýª

Ãáõñù³Ï³Ý Ë³ñ¹³í³ÝùÝ»ñÇ, ·³Û -

Ã³ÏÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ ë³¹ñ³ÝùÝ»ñÇ

½áÑÁ ã¹³éÝ³Éáõ Ñ³Ù³ñ:

Ð³ñáõÃ ê³ëáõÝÛ³Ý

¦Î³ÉÇýáñÝÇ³ ÏáõñÇ»ñ§ Ã»ñÃÇ

Ññ³ï³ñ³ÏÇã ¨ ËÙµ³·Çñ

Â³ñ·Ù.ª è.²í³·Û³ÝÇ


Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝÁª ²åñÇÉÇ 24-Ç Ý³Ëûñ»ÇÝ‚.aryunagyutoyun 19 =ènƒ

?yumen-hao pa/arani

masin ŠPazmav=b‹

cragan hanxesi me`

hekinagavyr ŠPazma v=b‹

hanxes;# yr lyuos gdesne Ve ne -

digi M,itaroan Miapanyutoan

hyvanavyryutoamp xe/&s 1843-en#

ir verìn tivin me` nergaoa -

]yu]a\ = Varxan Martaoani

/yumen-hao pa/arani cra,ysa -

gan;# yr dbacrva\ =r 2((7t^

Šararad‹ hradaragyutoan gykme$

hyxva\acir;* )yusewwe

Myunarini# mer a.,adagi];

Wadyvaoen nera\agani me`

g;se# te hao-/yumen pa/arani

hradaragyumen hedy ‚yryu masin

crva\ =r xar™oal ŠPazma -

v=b‹-in 2((7t^ tiveryun me`ƒ

hekinag;* Varxan Martaoan

iracyr\a\ = hyoagab pa/aran

m; gazmva\ 645 =ère$

Martaoani pa/arani ma -

sin )yusewwe Myunarini g;se#

te aon gcdnvi aosbergi desa -

neli gesin me`# aonbes in[bes

;ngaleli = ?yumaniy wyqrig hao

hamaonq;$

aol ,ysqyv baryn )^ Myu -

narini hamaonqin gar0 ner ga -

oa]yum; g;ne# yr gdara\vi ?yu -

maniy ampyk` dara\qin vra#

transilvaniy me` ;llalyv ga -

tylig haoeryu qani m; gexrynner$

>nyrhagalyutoyun ghaod -

nenq mer a.,adag]in ir aos

varmyunqin hamar# aon zede ke lyv

hao amenen arjeqavyr hrada -

ragyutoyunneryu gykqin$ aos noyu -

t; ?yumaniy hao hamaonqi ner -

gaoa]yu]i[neren megyu pa]a/ig

cyr\i m; masin =$

Partyuk Varxanoani

gdav; „Artmark”-ia0yurxin

hinc.apti# wedrvar 25-in

Mr]i.yri a0yurx deki yune]av

a/aìn ancam gazmagerbva\

;llalyv a0yurxi dan me` 2(1(-in$

hadyug ]yu]axryum

m;# ner.n[ va\ car -

nan calyusdyv & aos

bahin hed gabva\

avanxyu otneryv#

a0yurx# yr havaqi[ -

neryun ar ves di me`

nerxrykneryun# na&

arvesdi pylyr sira -

harneryun ga/a ̀ ar -

ger wyqr [awi

cyr\eryu anna,axeb havaqa\y

m;$ aveli qan 1(( sdek \acyr -

\yutoyunner ;ndrve]an# yr gbad -

ganein /yumen ngari[neryu# na&

jamanagagi] arvesdi nmyu. -

ner cekangar [yu toan# c\an; -

gar [yutoan# qanxa gacyr\yu toan$

}yu]axrva\ a.,a danq -

neryu me` gcdnver Šnaver; na -

vamadyuo]i me`‹ a.,adanq;

sdyracryutoamp Partyuk Var -

xanoani ‚1898-1954ƒ$ 4#5!6#1 sm

[awer yune]yk oyukangar a.,a -

danqi haga/ag eresin gar

hed&oal magacryutoyun;* hi.a -

dag im gykmes# alisin ir gnyunqi

a/tiv* P^ Varxanoan ngari[#

28 hygdemper 1945$ gdav; \a, -

ve]av 15( evryoi# sgzpnagan

cin; ;llalyv 2((-25( evry$

nor ghiank martie

Documents