nor ghiank mai - iunie 2011

?YUMANIY HAOY} MIYUtOAN ERGLEZvOAN AMSAcIR

DARI 62tIv 5-6 (1977-78ƒ MAIS - HYUNIS 2(11

XASA<YSYUTOYUN BYUQRE>I ME~

HAOASDAN

AZCI M: )AGADACIR:

TANER AQ{AM ?AOMYND CEVYRCOAN

2 3-4/2011

ŠNYR GOANQ‹IN AN"NAGAZM:

MIQAOEL SDEWAN-CAZAZOAN Œ ,mpacr^ ;nxh^

qardyukar

MADLEN DER-KYUGASOAN Œ ,mpacir

VARXAN MARTAOAN Œ ,mpacir

MIHAOIL GEYRGIYU Œ lyusangari¿[

MARIAM BYSTAN)OAN Œ meqenacryuhi

COLECTIVUL «NOR GHIANK»

MIHAI STEPAN-CAZAZIAN – secretar-general de redacție

MADLEN TER-GHUKASIAN; VARTAN MARTAIAN – redactori

MIHAI GHEORGHIU – fotoreporter

MARIAM BOSTANGIAN – dactilografă-operatoare

REDAC|IA: Bucure=ti, Bd. Carol I, nr. 43, sector 2,

tel./ fax. [email protected]

TEHNOREDACTARE COMPUTERIZATÅ: HÅºUlEsCU MIHAI

TIPARUl: s.C. ARARAT srl. I.S.S.N. 1221-9169

Հրաժեշտի խոսք

Մայիս ամսվա մեջ հողինհանձնեցինք Ռու մանիո հայ

գաղութի երեց անդամներեն մե -կուն՝ Անահիտ Կարապետ յանին:Ան ազգային մեծ նկարագրի տերազնվափայլ տիկին մըն էր:

Սերելով ման կավարժի ընտանիքե, ան գրեթեամ բողջ իր գիտակցական կյանքը նվիրեց հայլեզվին ու գրականության, տարիներու ընթաց -քին երիտասարդներուն ուսուցա նեց մեր մե -ծասքանչ, քաղցրահնչուն հայոց լեզուն և ամենմեկու մեջ իր ուժերու ներածին չափով ներարկեցհայրե նա սիրություն՝ նվիրվա ծություն և սերհայրենիքի և մայրենի լեզվի հանդեպ:

Ինք ըլլալով զեյթունցի ընտանիքի դուստր,իսկական, բացառիկ հայ անձնա վորություն մընէր: Ան շատ երկար տա րիներ աշխատակցեցավ«Նոր Կյանք» թերթին, օգնեց »Նոր Կյանք»-իսրբագրման աշխատանքներուն և խմբագրությանյուրա քանչյուր աշխատակցի՝ իր արժեքավորխորհուրդներով: Անահիտ Կարապետյան համա -հեղինակ եղավ հայ-ռումեն և ռու մեն-հայ առա -ջին բառարանին (Տկն. Նադյա Խորասանճյանինհետ), գրեց հայկական խոհանոց գիրքը, ման -կական բազում պատ մվածքներ: Ինչ գործ ալ, որձեռնարկեց բոլորն ալ ըրավ ամբողջ հոգիով ևբծա խնդրությամբ: Անահիտ Կարապետյան մե -ծահոգի, բարեսիրտ, անկեղծ տիկին մըն էր:Ըլլալով մեծ հայասեր, ան օժտված էր նաևհայուհիի մը հատուկ հյուրասի րու թյամբ: Ամենանգամ, երբ կհյուրասիր վեինք իր հարկին տակմիայն իրեն հա տուկ, գեղեցիկ, բարեհամբույրժպիտով լայնորեն կբանար դուռը և ներս կհրա -վիրեր: Մեծ ջերմությամբ ու անսահման կարո -տով կպատմեր իր հիշողությունները մանկու -թենեն և կհուզվեր մանավանդ, երբ կխոսեր իրենցբազմանդամ, համերաշխ ընտանիքի մասին, որնայնքան կսիրեր: Ապա սենյակի չորս անկյուն -ներեն կբերեր իր ձեռագիր աշխատանքները,կպատ մեր յուրաքանչյուրի համար առանձին-ա -ռան ձին և շատ կփափագեր անպայման ավար տինհասցնել իր սիրած և կես ձգած աշխա տանքները:

Այնուհետև սեղանի շուրջ մեծ սրտա -բացությամբ կհրամցներ իր իսկ ձեռքով շինվածհայկական համեղ կերակրատեսակները և իրենչափազանց գոհ կզգար, երբ կհամտեսեինք ևկգնահատեինք իր շնորհքը:

Տիկին Անահիտին այցելող յուրաքանչյուրանձ, այնտեղեն կելլար ավելի թեթևցած, նաև ավելիհայացած, քաջալերված ու ավելի լավատես:

Թող հողը թեթև ըլլա իր շիրիմին:Աստված հոգին լուսավորե:

Մ. Տեր-Ղուկասյան

PYVANXAGYUTOYUN

HAOERYU }EKASBANYUtOAN J<DYUM: Ev

tYURQAGAN AZcAOIN ANvDANcYUtOAN

HASGA}YUtOYUN: =` 4

Առաջաբան՝ «Ամոթալի արարք» ԹաներԱքչամի հատորին, որ լոյս տեսած է «Արարատ»ևւ «Զամքա» հրատարակչութիւններու կողմէ

=` 6

YKPERcYUtOAN M: BADMYUtOYUN: =` 1(

Երիտասարդ ավագ սարկավագներ ԳառնիկՇահինյանի և Արտակ Գաբրիելյանի հետ =` 12

manga-badanegan = ̀21

Haoer: Singawyri me~ = ̀23

«Շշուկները» արձագանքում, բողոքում ևպահանջում են = ̀28ՌՈՒՄԱՆԻՈՅ ՀԱՅՈՑ ԳԱՂՈՒԹԻ ԵՒՌՈՒՄԱՆԱՀԱՅՈՒԹԵԱՆ ԱՊԱԳԱՆ ԴՈՒՆՊԻՏԻ ԿԵՐՏԵՍ = ̀32cIRQI ŠQA?ABADIG‹ >NYRHANXES = ̀34

Comunicat din partea Comunităţii Armene din

România în legătură cu recentele declaraţii făcute

la Baku de preşedintele României, domnul Traian

Băsescu p. 15

Jazz cu Harry la Muzeul Satului p. 16

Istoria armeana a Bazargicului p. 18Destinul lui Manuc Bei sau analiza lui

Gheorghe Bezviconi p. 19

Supliment limba rom`n[

33-4/2011

Մայիս 25-29-ը, Պուքրեշգտնվեցան Ամերիկայի ՄիացյալՆահանգներու և Ֆրանսայի եր -կու համբավավոր պատմաբան -ներ, որոնք դասախոսություն ու -նեցան Ցեղասպանության թե -մայի շուրջ: Առաջինը՝ Clark Uni -versity (ԱՄՆ) պատմաբան Թա -ներ Աքչամ, իսկ երկրորդը՝ Ռայ -մոնտ Գևորգյան, Փարիզ VIII-Saint-Denis Համալսարանեն (Ֆրա -նսա):

Մայիս 26-ի հինգշաբթի.Դասախոսություն կայացավՊուքրեշի Տնտեսագիտական ու -սում նասիրություններու Ակադե -միայի Aula Magna-ի մեջ, իսկ եր -կու պատմաբաններու դասա -խոսության թեման էր՝ «Ազգայինանվտանգության հասկա ցու -թյան ժխտում» (Թաներ Աքչամ) և«Հայերու Ցեղասպանություն.1915-1916թթ. Երկու փուլերովոչնչացում» (Ռայմոնտ Գևորգ -յան): Ներկաներուն բաժնվեցան„Ararat“ հանդեսի հավելված մը,որ կպարունակեր թարգմա նա -բար երկու դասախոսու թյուն նե -րու ամփոփումը: Բացման խոսքառավ Ռումանիո Ակադեմիայիփոխնախագահ Տան Պերինտեյ:

Դասախոսություններումասնակիցներու մեջ էին նաև

Ռումանիո նախկին նախագահԻոն Իլիեսքու, որը վերջավո րու -թյան խոսք առնելով խոսեցավՀայաստանի և հայ համայնքիմասին: Այնուհետև ներկաներուկողմե հաջորդեցին հարցեր,որոնց պատասխանեցին երկուպատմաբանները:

Նույն օրվա առավոտյան,հյուրերը մասնակցեցան TVR-info կայանի ուղիղ եթերով հա -ղորդման և տեղեկություններ հա -ղորդեցին իրենց գործունեությանու Պուքրեշ իրենց այցելությաննպատակի վերաբերյալ:

Մայիս 27-ին, ուրբաթ Պուք -րեշի Համալսարանի պատ մու -թյան ամպիոնի մեջ հանդիպումկայացավ, որմե ետք ԹաներԱքչամ և Ռայմոնտ Գևորգյան„Elie Wiesel“ Հոլոքաուսթի Ուսում -նասիրություններու համար Ազ -գային Ինսթիտուտի մեջ տեսակ -ցություն ունեցան գլխավոր տնօ -րեն, տոքթ. պրն. Միհայիլ Իո -նեսքուի հետ:

Մայիս 27-ի կեսօրե հետո,Ռումեն Գյուղացիի թանգարանիշրջափակի Քրթուրեշթ գրախա -նութին մեջ տեղի ունեցավ Թա -ներ Աքչամի «Ամոթալի արարք.Հայերու ցեղաս պա նու թյունը ևթուրքերու պա տաս խա նատ վու -

թյան խնդիրը» հատորի ներկա -յացումը, գիրք մը, որ լույստեսավ «Արարատ» հրատարակ -չության կողմե և պետք է նշելբացառիկ կարճ ժա մանակի մըընթացքին: Ներկա յացման խոսքառին գրող Պետ րոս Խորասանճ -յան, պատմաբան Ֆլորի Պըլը -նեսքու, ան ալ խմբագ րեց հա տո -րը ռումաներեն լեզվով և վեր -ջավորության խոսք առավ և հե -ղինակը:

Շաբաթ, Թաներ Աքչամը հայեպիսկոպոսարանի մեջ հանդի -պեցավ Տաթև Վարդապետ Հա -կոբյանին հետ, ան որ գրած էներկայացվող գիրքին առաջա -բանը:

Հյուրերը շաբաթ օրվաընթացքին այցելեցին Զամպաքչ -յան թանգարանը և Գյուղի թան -գարանը ու շատ ուրախ և զգաց -ված էին Պուքրեշի մեջ կատար -ված ընդունելութենեն, ըսին նաևոր հանդիպեցան փոքրիկ, բայցշատ գործուն համայնքի մը հետ:

Շնորհակալություններ,Ռումանիո Հայոց Միության կազ -մա կերպած այս հավաքույթինհամար՝ պարոն Սիրուն Թերզյա -նին, որ Պուքրեշի մեջ հյուրերուկեցության ամբողջ շրջանին մշտա -պես գտնվեցավ անոնց կողքին:

Պատմաբաններ Թաներ Աքչամի և ՌայմոնտԳևորգյանի այցելությունը Պուքրեշ

4 3-4/2011

‚™ƒ Tyurqiy me` haoeryu ]e -

kasbanyutoan wasdyren my /a -

]yutoan madnelyu & teman ta -

byu xar'nelyu cl,avyr bad -

0a/ neren meg; aon =# yr ]e kas -

ba nyutoan masin ,ysil; Tyur -

qiy me` gngadvi yrbes sba/ -

naliq m; yukkva\ azcaoin

anvdan cyutoan xem$ Y&= meg;#

yv gha mar'agi teman ar\ar -

\el* iren gentarge azci xava -

0ani bi dag sdanalyu# qrea -

gan hedabnxman entargvelyu &

nyuonisg sbannve lyu iragan

vdanci m;$

‚™ƒ Aon myde]yum;# te ipr

badmyutoan masin pa] erg,ysyu -

toyun; ga/aà]ne anvdan cyu -

toan har] m;# gp,e 2(-rx xaryu

sgzpin _smanoan gaosryutoan

masnadyumen$ _smanoan .rà -

nen min[& mer @rer; mi.d a/ga =

.aryunagvyk larva\yutoyun m;*

abahyv sahmanner yunenalyu

bedagan mdahycyutoan & mar -

xyu iravyunqneryu ,a,dyum ne -

ryv ha.dvelyu hasaragagan

gariqi mi`&$ Qaoqaovyk gaos -

ryu toan anvdancyutoyun; & da -

ra\qaoin ampykàganyutoyun;#

yu marxyu iravyunqneryu ,a, dyum -

ner; gise]in nyuon 0agadacir;*

hanxisanalyv nyuon medali ergyu

eresner;$ )i.x aos mia,a/ nyu -

m; ghanxisana haoeryu ]ekas -

ba nyutoan .yur` Tyurqiy me`

diryk anhi.yutoan & tabyui

cl,avyr bad0a/;$

‚™ƒ <yselyv ,yrhrxaranin

a/`& 24 Abril 1924 tvaganin#

Tyurqiy himnaxir Myustafa Qe -

mal; haoeryu xem cyr\a\ gydy -

ra\ ner; anvana\ = Šamytali

ararq‹$ Bedq = ngadi yunenaq#

te Myustafa Qemal; marxyu

iravyunqneryu ba.dban m; gam

aolaser m; [=r# aol& qakaqa -

gan cyr\i[ m;$ Baderazmi

y0racyr\ ner; badjelyu hanxeb

anyr aàg]yutoan cl,avyr bad -

0a/; hanxisa]an ;nta]qi me`

cdnvyk Warizi ,akakyutoan

gynferansen ir agngaliqner;$

‚™ƒ E‰v Myustafa Qemali ke -

ga vara\ Angaraoi ga/ava -

ryutoyun; &‰ Sdampyuli var[a -

gar c; ggar\ein# te baderazmi

y0irner; badjyk xadavaryu -

toyunner; ghanxisanaoin v0a -

re liq cin;* azcaoin inqni.,a -

nyutoyun 'e/q perelyu xima]$ ‚™ƒ

Aox zi`yumin xima] tyurqagan

kegavaryutoyun; gagngaler ,a -

kakyutoan aveli nbasdavyr

baomanacir m;* a/an] dara\ -

qaoin gyryusdneryu$

Aos mardavaryutoyun; 'a -

,y ke]$ Abril 192(-in hraba -

rag ve]an S&ri baomanacri

manramasner;# ;sd yryu @s man -

oan dara\qner; gmasnadvein*

yrbes badij tyurqeryu cyr\a\

baderazmi y0irneryu hamar$

Nyuon amsva ;nta]qin# nyoemper

1918-in sdek\va\ & haogagan

gydyra\neryu hekinagneryu xa -

davaryutoamp zpakvyk Sdam -

pyuli /azmagan xadaran;# xa. -

nagi] deryutoyunneryu 0n.man

dag sgsav xadel tyurqagan

azcaonagan crete ampyk` ke -

gavaryutoyun;# yr ghagaxrver

Anadyliaoi masnadman;$ Myus -

tafa Qemal; & aol .yur` 1((

azcaonaganner he/aga garcyv

mahvan xadabardve]an$

Erp tyurq azcaonagan ne r;

hasg]an# te baderazmi y0ra -

cyr\ner; badjelyu hanxeb iren]

aàg]yutoyun; [=r grnar gase] -

nel Anadyliaoi masnadyum; &

nyuonisg iren] badjelyun ghan -

ce] ner# aba anyn] xirqyry.yum;

wy,ve]av$ ‚™ƒ

Grnanq cal aon ezraga -

]yu toan# yr# ete ar&mdoan de -

ryutoyunner; hama'aon ;llaoin

bahbanel dara\qaoin ampyk -

àganyutoyun; marxgyutoan xem

y0irneryu xadavaryutoyunneryu

xima]# aba aos@r grnaoinq ,ysil

pylyryvin darper badmyutoan

HAOERYU }EKASBANYUtOAN J<DYUM:

Ev tYURQAGAN AZcAOIN

ANvDANcYUtOAN HASGA}YUtOYUN:

53-4/2011

m; masin$ ‚™ƒ

Iraganyutoyun; aon =# yr#

meg gykme* baderazmi aden cyr -

\a\ xajanyutoyunneryu hamar

yrbes badij bedyutoan mas -

nad man wyr'er;# & moyus gykme*

iren] bedyutoan dara\qaoin

ampykàganyutoyun; bahbanyk

tyurq azcaonaganneryu hamar

na,adesva\ badij; a/aà -

]yu]in aos@rva Tyurqiy mdaonyu -

toyun;# ;sd yryu an]oali bad -

ma gan s,alneryu y&= hkyum gxidvi

yrbes azcaoin anvdan cyutoan

,nxir$

Aox mdaonyutoan arxoyunq -

ne ren megn = na& aon hamyz -

myunq;# te jykyvrxavaryutoyun;#

mdqi & ,ysqi azadyutoyun;#

badmyutoan pa] & angek\

qnnargyum;# an]oali badmagan

an@renyutoyunner; 0an[nal;*

ghanxisanan sba/naliq m;

azcaoin anvdancyutoan has -

]ein$ Yusdi anynq# yvqer hasa -

ragyutoan; gy[ g;nen na,a'e/ -

nel an]oali pa] qnnargyum# gsda -

nan Šxava0ani‹ bidag &

gxa/ nan vargapegman ar.av -

neryu tira,ner# ggancnin xada -

ranneryu a/`& & gentargvin

qreagan hedabnxman Štrqyu -

toan; viravyranq has]nelyu‹

hamar* ;sd qreagan @renscrqi

tiv 3(1 hyxva\i$ Nmanadib

mdaonyutoyun; hrahre] Hranx

Xinqi sbanyutoyun;$ ‚™ƒ

Aonqan jamanag# qani

Tyurqian bidi .aryunage xidel

meg gykme* badmagan anarxa -

ryutoyunneryu angek\ qnnargyum;

& moyus gykme* azcaoin anvdan -

cyutoyun; yrbes ergyu irara merj

p&e/ner# & gmerje ha.dvil ir

an]oalin hed* azcaoin anv; -

dancyutoan bad0a /apanyu -

toyun a/a` qa.elyv# aosinqn

aonqan jamanag# qani Tyurqiy

azcaoin anvdancyutoan has -

ga]yutoyun; bidi hagaxrvi bad -

myutoan angek\ 0ana[man;* aol

,nxirner al bidi \acin$ ‚™ƒ

Miìn Ar&elqi verìn zar -

ca]yumner; hsdagyren ]yuo] gyu -

dan# te y[ jykyvrxavaragan &

p/nabedagan var[agarcer;

aveli .yud anvdancyutoan

,nxirner ga/aà]nen# qan glyu -

\en$ Badmyutoan angek\ qnnar -

gyum;# yrbes han]acyr\yutoyun

yragelyv & an]oalin deki yune -

]a\ marxyu iravyunqneryu ,a, -

dyum neryu azad qnnargyum;#

yrbes azcaoin anvdancyutoan

has]ein sba/naliq xidelyv#

Tyurqia gydnahare jykyvrxa -

varyutoan himnavyr sgzpyunqne -

ren meg;$ Badmagan anarxa -

ryutoyunneryu hama/yren j,del;*

yrbes ir anvdancyutoan qaka -

qaganyutoan pakga]yu]i[ mas#

y[ miaon gyu.a]ne yrbes isga gan

jykyvrxavaryutoyun m; Tyurqiy

hasyuna]yum;# aol& gabagaoyu -

na]ne miàzcaoin haraperyu -

toyunner; Miìn Ar&elqi me`$ ‚™ƒ

Im cl,avyr bnxyum; aon =#

te badmyutoan angek\ qnnarg -

man 'a,ykyum;* dara\qa.rà -

nen ners anabahyvyutoan &

angaoyunyutoan cl,avyr bad -

0a/ neren megn =$

Aos@r Miìn Ar&elqin me`

gareli [= lyu\el y&= ,nxir a/an]

qnnargelyu an]oali s,al ararq -

ner;# qani yr badmyutoyun; an]oal

[=# aol Miìn Ar&elqin me` an]oal;

yu nergan mi&nyuonn en$

Aol ,ysqyv# dara\qa.rà -

nen ners cl,avyr ,nxirneren

meg; ghanxisana yry. bedyu -

toyunneryu & ,yumperyu myd a/ga

anabahyvyutoan zca]yum;* bad -

myutoan ;nta]qin deki yune]a\

yry. iraxar'yutoyunneryu bad -

0a/yv$ Erp ]avali iraxar'yu -

toyunneryu j,dyum; gxa/na an -

vdancyutoan qakaqaganyu -

toan mas# aba ad ga/aà]ne

anabahyvyutoan zca]yum$ Es

ad ganvanem anvdancyutoan

erg;ndranq^ aon in[ ggadarvi

sewagan anvdancyutoan am -

rabnxman hamar ghance]ne

aon bisi hagazxe]yutoan m;# yr

veràbes al aveli me\ ana -

bahyvyutoyun gsdek\e$ Aox isg

bad0a/yv# anvdancyutoan y&=

yusmyunq gam dara\qa.rànin

me` varvyk y&= iragan qaka -

qaganyutoyun (realpolitik)# yr;

garhamarhe & gmy/na qnnargel

an]oali s,alner; i ver`y xa -

dabardva\ = 'a,ykman$

I ver`y# Mia]oal Nahanc -

ner; bedq = wy,en haoeryu ]e -

kasbanyutoan 0ana[man ve -

raperoal iren] qakaqaga nyu -

toyun; & anvdancyutoan nga -

da/yumner; Tyurqiy hanxeb$ ‚™ƒ

AMN ga/avaryutoyun; bedq

= cidna# te haoeryu ]ekas -

banyutoan [0ana[man @cdin

Mia]oal Nahancneryu dara\ -

qin hn[yk y&= bad0a/a pa nyu -

toyun bidi hance]ne Tyurqiy me`

‚j,dykaganƒ qakaqaganyu -

toan sadarman; & qaàler -

man; anyn]# yvqer Tyurqiy me`

ghala\en anmarxgaoin yu ]eka -

ba.dagan mdaonyutoan xem

baoqaryk mdavyraganner;$

Hyusyv em# te arapagan

ergirneryun me` verèrs deki

yune]a\ iraxar'yutoyunner; bidi

hamyzen Mia]oal Nahancner;#

yr yrqan s,al = aon gar\iq;# te

hnaravyr = anvdancyutoyun

hasdadel Miìn Ar&elqin me`*

ne]yug gancnelyv jykyvrxa va -

ryutoan t.namineryun$

Ggar\em# te bidi t&a gy -

,enq nyr .ràn m;# erp bidi

verana aon hamyzmyunq;# te

paryoaganyutoyun; & iragan

qakaqaganyutoyun; (realpolitik)iraramerj hasga]yutoyunner en$

:nxhaga/ag;* paryoa ganyu -

toyun; anvdancyutoan qaka -

qa ganyutoyun anpajaneli masn

=$ Aox bad0a/yv# na,acah

_bama bedq = ba.dynabes

0an[na haoeryu ]ekasba nyu -

toyun;# y‰[ miaon haoeryun# aol&

tyurqeryun & nyuonisg Mia]oal

Nahancneryu anvdancyutoan

.aheryun hamar$

Qakva\qner

tANER AQ{AMI

xasa,ysyutenen

6 3-4/2011

²Ûëûñ ³Ýëáíáñ ¨ áÕµ»ñ -·³Ï³Ý ·Çñù ÙÁ ÏÁ ¹ñáõÇ éáõ -Ù³Ý³óÇ ÁÝÃ»ñóáÕÇÝ ë»Õ³ÝÇÝ:

²Ýëáíáñ, áñáíÑ»ï»õ ³Ûë·ÇñùÇÝ Ñ»ÕÇÝ³ÏÁ Ñ³Ù³ñÓ³Ïáõ -ÃÇõÝÝ áõÝ»ó³Í ¿ ¹¿Ù »ÉÉ»Éáõ Çñ»ñÏÇñÇÝ Ù¿ç å»ï³Ï³Ý ù³Õ³ -ù³Ï³ÝáõÃ»³Ý ³ëïÇ×³ÝÇ µ³ñÓ -ñ³ó³Í ÅËïáÕ³Ï³ÝáõÃ»³ÝÁ,áñáõ Ñ³Ù³ñ »ÝÃ³ñÏáõ³Í ¿½ñÏ³ÝùÝ»ñáõ, Ñ³É³Í³ÝùÇ ̈ Ù»ñ -ÅáõÙÇ:

²Ý Ý³¨ áÕµ»ñ·³Ï³Ý ¿,áñáíÑ»ï»õ ÏÁ Ý»ñÏ³Û³óÝ¿ áãÙÇ³ÛÝ Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹ÇÝ Ù»ÍáÕµ»ñ·áõÃÇõÝÁ ̀1915Ã, ²ñ»õÙï»³ÝÐ³Û³ëï³ÝÇÝ Ù¿ç »õ, ³éÑ³ ë³ -ñ³Ï, úëÙ³Ý»³Ý Ï³ÛëñáõÃ»³ÝÙ¿ç Çñ³Ï³Ý³ó³Í Ñ³ÛÏ³Ï³Ýó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ, ³ÛÉ¨ ³ÛÝå³ï ×³éáí, áñ ëáÛÝ ·ÇñùÁ·ñáõ»Éáí ³Ý·É»ñ¿Ý, ³ÛÝáõÑ»ï¨Ã³ñ·Ù³Ýáõ³Í ¨ Ññ³ï³ñ³ -Ïáõ³Í ¿ ß³ñù ÙÁ É»½áõÝ»ñáí,ï³ñµ»ñ »ñÏÇñÝ»ñáõÝ Ù¿ç, µ³óÇÑ»ÕÇÝ³ÏÇÝ ÍÝ³Í »ñÏÇñ¿Ý, áõñ³Ý å»ï³Ï³Ýûñ¿Ý µ³ó³ë³ µ³ñÏ’ÁÝ¹áõÝáõÇ: ²Ûë µ³ó³ë³Ï³Ýí»ñ³µ»ñÙáõÝùÁ ÙÇ³ÛÝ Ýß»³É·ÇñùÇÝ ãÇ í»ñ³µ»ñÇñ, ³ÛÉ¨` Ñ» -

ÕÇÝ³ÏÇÝ »õ µáÉáñ ³ÝáÝó, áñáÝùÏÁ Ñ³Ù³ñÓ³ÏÇÝ ÂáõñùÇáÛ Ù¿ç×ßÙ³ñïáõÃÇõÝÝ Áë»É Ñ³Ûáó ó» -Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý Ù³ëÇÝ:

²Û¹ ×ßÙ³ñïáõÃ»³Ý Ù»ñû -ñ»³Û ½áÑÁ ¹³ñÓ³õ Ãñù³Ñ³ÛÙï³õáñ³Ï³Ý, êï³ÙåáõÉÇÝ Ù¿çÉáÛë ï»ëÝáÕ §²Ïáë¦ Ã»ñÃÇÝËÙµ³·Çñ Ðñ³Ý¹ ̧ ÇÝùÁ, áí 2007Ã.ÚáõÝáõ³ñÇ 19-ÇÝ áÕµ»ñ·³µ³ñ½áÑáõ»ó³õ êï³ÙåáõÉÇ ÷áÕáó -Ý»ñ¿Ý Ù¿ÏáõÝ Ù¿ç, Çñ ÇëÏ ËÙµ³· -ñ³Í Ã»ñÃÇÝ ËÙµ³·ñáõÃÇõÝÁÙïÝ»Éáõ Å³Ù³Ý³Ï:¸ÇÝùÁ ³éÇ -Ãáí ÙÁ Áë³Í ¿.§ºÃ¿ ûñ ÙÁ Âáõñ -ùÇ³Ý ù³Ý¹áõÇ, ³å³ ³Û¹ Ï’ÁÉÉ³Û,áã Ã¿ ½¿Ýùáí, ³ÛÉ, ÇÝùÝáõÃ»³ÝËÝ¹ÇñÇ Ñ³Ù³ñ¦:

Âáõñù³Ï³Ý ÇÝùÝáõÃ»³Ý»õ 1915Ã. Ñ³Ý¹¿å í»ñçÇÝÇëáõÝ»ó³Í å³ï³ë Ë³Ý³ïáõáõ -Ã»³Ý Ñ³ñóÝ ¿ñ, áñ Ï’³ñÍ³ñÍ¿ñÐñ³Ý¹ ̧ ÇÝùÁ, ÷áñÓ»Éáí ³Ûëûñáõ³Û¨ ³ÛÅÙ»³Ï³ÝáõÃ»³Ý ¹Çñù»ñ¿Ý³Ý¹ñ³¹³éÝ³É ÂáõñùÇáÛ Ù¿ç ·ñ»Ã¿Ã³åáõÇ í»ñ³Í³Í ³Û¹ Ñ³ñóÇÝ…»õ ³Û¹ ãÝ»ñáõ»ó³õ ³Ýáñ…

Ðñ³Ý¹ ¸ÇÝùÇÝ ëå³Ýáõ -ÃÇõÝÁ, ë³Ï³ÛÝ, óÝó»ó ÃÇõñùÑ³ë³ñ³ÏáõÃÇõÝÁ: ²Ýáñ Ã³÷³Í³ñÇõÝÁ Ù»Í³å¿ë Í³é³Û»ó ³Û¹Ã³÷áõÇÝ çÝçáõÙÇÝ: ²Û¹ Ã³åáõÇÝçÝçáõÙÇÝ ÏÁ Í³é³Û¿ Ý³¨ Â³Ý¿ñ²ùã³ÙÝ Çñ Ã¿’ Ý»ñÏ³Û³óáõó³Í³Ûë ·Çñùáí ¨ Ã¿` ÁÝ¹Ñ³Ýñ³å¿ëÇñ Í³õ³É³Í ·Çï³-Ñ³ë³ ñ³ Ï³ -Ï³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ùµ: ä³ï³ -Ñ³ Ï³Ý ã¿, áñ ³Ý ÙÇßï ¹ñáõ³ -ï³Ýùáí ÏÁ ËûëÇ Ðñ³Ý¹ ̧ ÇÝùÇÝÙ³ëÇÝ, Ã¿ Ï»Ý¹³ÝáõÃ»³Ý ûñáù¨ Ã¿ ëå³ÝáõÃ»Ý¿Ý »ïù: ²õ»ÉÇ’Ý,²ùã³ÙÇÝ Ñ³Ù³ñ Ðñ³Ý¹ ¸ÇÝùå³ïÙáõÃ»³ÝÁ ãÇ å³ïÏ³ÝÇñ,³ÛÉ Ï»Ý¹³ÝÇûñ¿Ý Ý»ñÏ³Û ¿³Ûëûñáõ³Û ÂáõñùÇáÛ Ñ³ë³ñ³ -Ï³Ï³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý Ï»³ÝùÇÝÙ¿ç ̈ ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï¿ Çñ Ýå³ëïÁµ»ñ»É ³éÏ³Û ³ÛÝ Ùï³Í» É³ Ï»ñ -

å»ñáõÝ í»ñ³óÙ³ÝÁ, áñáÝù ÏÁË³Ý·³ñ¿Ý ÂáõñùÇáÛ ×ßÙ³ñÇïÑ³Û³óùáí Ý³Û»Éáõ ³Ýó»³ÉÇÝ Çñå³ïÙáõÃ»³ÝÁ »õ å³ï³ëË³ -Ý³ïáõáõÃÇõÝ Ïñ»Éáõ Çñ å³ï -ÙáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ: ²ùã³ÙÇÝ ÇëÏµÝáñáßáõÙáí, ¸ÇÝù áã Ã¿ ³Ý -ó»³ÉÇÝ ÏÁ å³ïÏ³ÝÇ, ³ÛÉ Âáõñ -ùÇáÛ Ù¿ç ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³ÝÑ³ë³ñ³ÏáõÃ»³Ý ëï»ÕÍáõÙÇÝÙ³ëÝ³ÏÇóÝ ¿, Ý»ñÏ³Û ¿, ù³ÝÇ áñ³Ý Ñ»ï³Ùáõï ·áñÍÇã ÙÁÝ ¿ÂáõñùÇáÛ Ù¿ç ÷áùñ³Ù³ë Ýáõ -ÃÇõÝ Ý»ñáõÝ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõÝ Çå³ßïå³ÝáõÃÇõÝ:

²Ûëûñ ³Û¹åÇëÇ ·áñÍÇã ÙÁÝ ¿Ý³¨ Â³Ý¿ñ ²ùã³Ù, áí ÂáõñùÇáÛÙ¿ç ïÇñáÕ Çñ³Ï³ÝáõÃ»³ÝÁ,Ùï³ÛÝáõÃ»³ÝÝ áõ ÅËïáÕ³Ï³Ýù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³ÝÁ Ù³ñï³ÑÁ -ñ³õ¿ñ Ý»ï»Éáõ Ñ³Ù³ñ, ï³ Ï³ -õÇÝ 1970-³Ï³Ý Ãáõ³Ï³ÝÝ»ñáõÝí»ñç»ñ¿Ý ·Çï³-Ñ³ë³ ñ³Ï³ Ï³Ý·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÁ ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï¿ï³ñ³·ñáõÃ»³Ý Ù¿ç, ÂáõñùÇ³Û¿Ý¹áõñë:

Àëï »ñ¨áÛÃÇÝ å³ï³Ñ³ -Ï³Ý ã¿, áñ Î³ñëÇ ßñç³ÝÇÝ Ù¿çÍÝ³Í ²ùã³ÙÝ ¿, áñ ³ÛëåÇëÇ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝ ÙÁ ÏÁ Ï³ï³ñ¿:

ÚÇëáõë Ï’Áë¿. §ºÃ¿ Ù³ñ¹ÇÏÉé»Ý, ³å³ ù³ñ»ñÁ åÇïÇ ³Õ³ -Õ³Ï»Ý¦: ²ùã³ÙÇÝ Î³ñëÇÝ Ù¿ç»Õ³Í ï³ñÇÝ»ñáõÝ, »Ã¿ Ù³ñ¹ÇÏÉé¿ÇÝ, ³å³ ù³ñ»ñ Ï’³Õ³ Õ³ -Ï¿ÇÝ Î³ñëÇ êáõñµ ²é³ù»Éáó »Ï» -Õ»óÇáí »õ ÙÝ³ó»³É í³Ýù»ñáí,Ù³ïáõéÝ»ñáí áõ Ë³ãù³ñÝ» ñáí,áñáÝù á’ã ÙÇ³ÛÝ Ï’³Õ³Õ³Ï¿ÇÝ³Ûë í³Ûñ»ñáõÝ Ñ³ÛÏ³Ï³Ýáõ Ã»³ÝÙ³ëÇÝ, ³ÛÉ¨ ³ÛÝ Ñ³ñóÁ Ïáõ ï³ÛÇÝ,Ã¿ Ç±Ýã »Õ³Ý ³Ûëï»Õ ³åñáÕÑ³Û»ñÁ…

²Ûë ³Õ³Õ³ÏÝ áõ Ñ³ñóÁ ã¿ñÉé³Í á’ã 1953Ã. »ñµ ÍÝ³õ ²ùã³Ù¨ áã ³É Û³çáñ¹áÕ ï³ñÇÝ»ñáõÝ:

Àëï »ñ¨áÛÃÇÝ ³Û¹ Ñ³ñóÝáõ ³Õ³Õ³ÏÝ ³ñÓ³·³Ýù³Í »Ý

Առաջաբան՝«Ամոթալի արարք» Թաներ Աքչամի հատորին,

որ լոյս տեսած է «Արարատ» ևւ «Զամքա»հրատարակչութիւններու կողմէ

4��-&"%/��)*'��(�6�2$��7��$��6'��$�7�%$�"��'��"�/�'��#&'�(�%$�$)6��"*��!1�#��76�)'��*��(6��'*$��%�"*#�$6�$%*6��(*&'��&'%�"�#��5�

�*#��-��)��&%')�)�5��#�(��'�)��#&�'�*"��)%#�$�&��'#�$�3�

�'.��((��4��,��%'!��#�(��%%!��+��,3

�*��%&�'�'��'�#*"*��6/�%��%$��"��&'%-�#�)�+�*$�#�"�%$��'#�$��*��%()�*��5��&'�$�2$�%#�)�'��#�'5*'��%'7�)��5��7�*$��#�(��'�'��2$�#�(6��*)%�)��6��()%'��5��%&�$��#%$��"6��*��%$(��'�)��6�'�(&%$(��"��(*$)��*)%'�)67�"�%)%#�$��*'��#%��'$6��'�(&�$(�%'��*/�7��$%��

��*#��2$)'�%�"*�'�'��/+6"*�'��(��/6)%�'��'*#*'��()%'��*"�)*'��$�'��!1�#��%"%(�)��$�%'#�7��*+�'$�#�$)�"��5��")��(*'(��6'6�&'��$)�&�$)'*��(�%�)��"��+��"6�*$�'�&%')�'��*'%(��&)��2#&%)'�+��*)%'�)67�"%'�%)%#�$��'��")��'��)6)%'��$��'�$)��$�7�%$�"�)�)��'��-&"%�)��()��%+�/��(�#$��)�+��!1�#�'��%$()�)*��%'��()'�'��(�()�#�)��6��%#%'*"*��6)'��&�')�#�$)�"��%%'�%$�)��()�)*"�%)%#�$�5��$�"�/��/6�(*��(*"�*")�'�%'��"��*'��&'�$�(*(�)'��'��"��'6(&*$��'��

4��$�()�')��!1�#��()��*$*"��$)'��&'�#��()%'��)*'��'��)'�)��/6��$%��*"�'#��$��$%��5��2$�"*�'�'��$��)��%$��#$��"�2$��'�6�(6�(��%$�'*$)�

�)0)��*��$%'#�)�)��'�#��0)�5��*�"%��'�&'�(�*$��3�

�"�/��)�� %"��')��4��,��%'!�'3

4��#��$)�'�(�$)6�5��#��%�*#�$)�)6��')��(*&'��$%��*"*��'#��$��%�#�'��'��"�/�'��5��%��')��)'��*��)�)63�

�)�&��$��$()��$��'��)%'*"��$)'*"*��&�$)'*��)*��

�(*&'��%"%��*()*"*��5��$%��*"*�

4�0$6�2$�&'�/�$)��"*�'�'��$��)��%$��#$��"�%��'6��"��#��*&'�$/6)%�'��5�&�$�)'�$)��'6(&*$(*'��"��2$)'��'��5��*#��*�*��(�)*'��*$�$*#6'��%�')�

#�'��"��%$�7�%$�"�"%'�"%'��!1�#��()��#�)��*"%(�5��$�&6')�$�)%'��')��"*��*'� %�(6�5��%&%')*$6��'�)'��*�

(6��)�)6��()*��$7��5��&%"�)��$��&'�)*)�$��$�3�

��"��'�$��4��,��%'!��+��,�%� ��%%!(3

��

73-4/2011

Ý³¨ ²ùã³ÙÇÝ Ñá·ÇÇÝ Ù¿ç, áñÝÇñ ³ñï³Û³ÛïáõÃÇõÝÝ áõÝ»ó³õ²Ýù³ñ³ÛÇÝ Ù¿ç ³Ýáñ Í³õ³É³Í·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ùµ: ²Ý áõëáõÙ³é Ý»Éáí ²Ýù³ñ³ÛÇ ØÇçÇÝ²ñ¨»ÉùÇ Ã»ùÝÇù³Ï³Ý Ñ³Ù³É -ë³ñ³ÝÇÝ Ù¿ç, ·áñÍûÝ Ù³ëÝ³Ï -óáõÃÇõÝ Ï’áõÝ»Ý³Û ³Û¹ ï³ñÇ -Ý»ñáõÝ Í³Ûñ ³é³Í áõë³ÝáÕ³ -Ï³Ý ß³ñÅáõÙÇÝ Ù¿ç: Æñ ÇëÏµÝáñáßáõÙáí ³Ý Ý»ñÏ³Û³óáõ -óÇãÝ»ñ¿Ý ¿ ³ÛÝ ß³ñÅáõÙÇÝ, áñÁÛ»ï ³ÛÝáõ åÇïÇ í»ñ³Ýáõ³Ýáõ¿ñ1968-Ç ë»ñáõÝ¹:

1975Ã. ¹³éÝ³Éáí §î¿áõ -ñÇÙ×Ç Î¿Ý½ÉÇù¦ (Ú»Õ³ ÷áË³ -Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÇõÝ) Ñ³Ý¹¿ëÇÝËÙµ³·ÇñÁ ÏÁ Ù»Õ³¹ñáõÇ Ñ³ -Ù³ÛÝ³í³ñ³Ï³Ý »ւ ùÇõñï³ Ï³Ý·³Õ³÷³ñÝ»ñáõÝ ù³ñá½ãáõ Ã»³ÝÙ¿ç ¨ 1976Ã. Ø³ñïÇÝ ÏÁ Ó»ñ -µ³Ï³ÉáõÇ: 1977Ã. ÏÁ ¹³ï³ å³ñ -ïáõÇ ÇÝÝ ï³ñáõ³Û ³½³ ï³½ÁñÏ -Ù³Ý, ë³Ï³ÛÝ ÝáÛÝ ï³ñáõ³Û Ø³ñ -ïÇ 12-ÇÝ ÏÁ ÷³ËÇ ²Ýù³ñ³ÛÇÏ»¹ñáÝ³Ï³Ý Ï³É³Ý³í³Ûñ¿Ý:

1977Ã. ÜáÛ»Ùµ»ñ ³ÙëáõÝ,»ñµ ÏÁ ÷áñÓ¿ Ùáõïù ·áñÍ»É¶»ñÙ³ÝÇ³, ÏÁ Ï³É³Ý³õáñáõÇ¶»ñÙ³ÝÇáÛ ÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõÝÏáÕÙ¿ »ւ »ñ»ù ³ÙÇë ÏÁ ÙÝ³ÛØÇõÝË¿ÝÇ Ù»Ïáõë³ñ³ÝÇÝ Ù¿ç:

1978Ã.-¿Ý µÝ³ÏáõÃÇõÝ ÏÁÑ³ëï³ï¿ ¶»ñÙ³ÝÇáÛ Ù¿ç, Çµñ¨ù³Õ³ù³Ï³Ý ³å³ëï³Ý»³É »ւÏÁ ¹³éÝ³Û Ð³ÙåáõñÏÇ ëáóÇ³ -É³Ï³Ý Ñ»ï³½áïáõÃÇõÝÝ»ñáõÝÇÝëÃÇïáõïÇ ·Çï³ßË³ïáÕ: ¶»ñ - Ù³ÝÇáÛ Ù¿ç ÏÁ ëÏëÇ å³Ûù³ñ»ÉÂáõñùÇáÛ Ù¿ç ÅáÕáíñ¹³í³ ñ³ -Ï³Ý Ï³ñ·»ñáõ Ñ³ëï³ïÙ³Ý ¨Ù³ñ¹áõ Çñ³õáõÝùÝ»ñáõÝ å³ßï -å³ ÝáõÃ»³ÝÝ Ç ËÝ¹Çñ:

1996Ã. Ú³Ýáõáõ¿ñÇ Ñ³Ù³É -ë³ñ³ÝÇÝ Ù¿ç ÏÁ å³ßïå³Ý¿ ÇñïûùÃáñ³Ï³Ý Ã¿½Á:

ÎÁ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóÇ §ØÇ -ç³½·³ÛÇÝ Ý»ñáõÙ¦ (Amnesty in -ternational) Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃ»³Ý¨ ¶»ñÙ³ÝÇáÛ Çñ³õ³å³ßïå³Ý -Ý»ñáõÝ Ñ»ï:

2002Ã.-¿Ý ÷ñáý¿ëûñÇ ³ -ëÇë Ã¿ÝÃ ¿ (Assistent) ØÇÝ¿ëû -Ã³ÛÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇÝ Ù¿ç:

Ð³ë³ñ³Ï³Ï³Ý-ù³Õ³ -ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÁ ½áõ·³Ï -ó»Éáí ·Çï³Ï³ÝÇÝ Ñ»ï, ²ùã³ÙÝ

Çñ ³é³çÇÝ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÇõÝÁÏÁ ÝáõÇñ¿ úëÙ³Ý»³Ý-ÃÇõñù³ -Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý Ùß³ÏáÛÃÇÝ Ù¿çµéÝáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ »ւ Ëáßï³Ý -·áõÙÝ»ñáõ å³ïÙáõÃ»³ÝÁ, áñÁµÝ³Ï³Ý³µ³ñ Ý³Ë¨³é³ç ÏÁí»ñ³µ»ñÇ Ð³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÇÝ»ւ Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³ÝÁ:

Ð³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÝ áõ Ñ³Ûáóó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ ³Ý Ý³Ë ÏÁëÏëÇ áõëáõÙÝ³ëÇñ»É, Çµñ¨ úë -Ù³ Ý»³Ý Ï³ÛëñáõÃ»³Ý Çñ³ Ï³ -Ý³óáõó³Í µéÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ù³ëÙÁ ¨ ³Ûë Ñ»ï³½áïáõÃÇõÝÝ ³É³Ýáñ ³éç¨ ÏÁ µ³Ý³Û ï»ÕÇ áõÝ» -ó³Í ³ÙµáÕç³Ï³Ý ½³ñÑáõñ»ÉÇå³ïÏ»ñÁ:

1991Ã. êÃ³ÙåáõÉÇÝ Ù¿ç ÉáÛëï»ë³Í §Âáõñù³Ï³Ý ³½·³ÛÇÝÇÝùÝáõÃÇõÝÁ ̈ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÁ¦áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÇõÝÁ, ³ñ¹»Ý ÇëÏáõÕÕ³ÏÇûñ¿Ý ÏÁ í»ñ³µ»ñÇ Ð³Û -Ï³Ï³Ý Ñ³ñóÇÝ ¨ Ñ³Ûáó ó»Õ³ë -å³ÝáõÃ»³ÝÁ: ÂÇõñù å³ïÙ³ -·ÇïáõÃ»³Ý Ù¿ç ³Ûë ·ÇñùÇÝÏ³ñ¨áñáõÃÇõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ÃÇõñùå³ïÙ³µ³ÝÇ ÏáÕÙ¿ ·ñáõ³Í ¨ÂáõñùÇáÛ Ù¿ç ÉáÛë ï»ë³Í ·ÇñùÇÝÙ¿ç ÏÁ ËûëáõÇ Ð³Ûáó ó»Õ³ë å³ -ÝáõÃ»³Ý Ù³ëÇÝ ³é³Ýó §³Ûëå¿ëÏáãáõ³Í¦ Ó¨³Ï»ñåáõÙÝ û·ï³ -·áñÍ»Éáõ:

Üß»ÉÇ ¿, áñ 1995Ã. èáõë³ë -ï³ÝÇ ¸³ßÝáõÃ»³Ý ä»ï³Ï³Ý¸áõÙ³ÛÇÝ Ù¿ç Ð³Ûáó ó»Õ³ë å³ -ÝáõÃÇõÝÁ ¹³ï³å³ñïáÕ µ³ -Ý³Ó¨Ç ÁÝ¹áõÝÙ³Ý Ý³Ëûñ¿ÇÝ·ÇñùÁ Ññ³ï³ñ³Ïáõ³Í ¿ Øáë -Ïáõ³ÛÇÝ Ù¿ç éáõë»ñ¿Ý É»½áõáí »õµ³ÅÝáõ³Í ¿ ¹áõÙ³ÛÇ å³ï·³ -Ù³õáñÝ»ñáõÝ:

¶ÇñùÇ Ý³Ë³µ³ÝÇÝ Ù¿çÑ» ÕÇÝ³ÏÁ ÏÁ Ýß¿, áñ ÇÝù ãÇ ó³Ý -Ï³Ý³ñ µ³Ý³í¿×Ç Ù¿ç ÙïÝ»Éï»ÕÇ áõÝ»ó³ÍÇÝ §ó»Õ³ëå³ Ýáõ -ÃÇõÝ¦ µÝáñáßáõÙÁ ï³É-ãï³ÉáõÑ³ñóÇ ³éÇÃáí, ë³Ï³ÛÝ ÇÝùµ³½ÙÇóë Ï’û·ï³·áñÍ¿ ó»Õ³ë -å³ÝáõÃÇõÝ µ³éÁ, ¨ ·ÇñùÇÝ ß³ -ñ³¹ñ³ÝùÝ ÇëÏ ÏÁ íÏ³Û¿, áñÑ»ÕÇÝ³ÏÝ ³ÛÝ ³ÙµáÕç ÅáÕá -íáõñ ¹Ç ÙÁ µÝ³çÝçáõÙÇ ÷áñÓ ÏÁÑ³Ù³ñ¿: ØÇ³Å³Ù³Ý³Ï ³Ý ÏÁ÷áñÓ¿ í»ñ Ñ³Ý»É ó»Õ³ëå³ Ýáõ -Ã»³Ý Ï³ï³ñÙ³Ý å³ï×³é³-Ñ»ï¨³Ýù³ÛÇÝ ¹ñë¨áñáõÙÝ»ñÁ:

Ú³çáñ¹ ï³ñÇÝ»ñáõÝ ³Ý³ñ¹»Ý ³é³õ»É Ûëï³ÏáõÃ»³ÙµÏÁ ËûëÇ Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ Ýáõ -Ã»³Ý Ù³ëÇÝ, ï³ñµ»ñ »ÉáÛÃÝ» -ñáõ Ù¿ç ³ÛÝ ÙÇïùÁ Û³ÛïÝ»Éáí, áñ»Ã¿ 1915Ã. ó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝ ã¿»Õ³Í, ³å³ ³Û¹ ÏÁ Ýß³Ý³Ï¿, áñ³ßË³ñÑÇ íñ³Û áã Ù¿Ï ï»Õó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝ »Õ³Í ã¿:

²ùã³ÙÇ Ñ³Û³óùÝ»ñáõÝ Ù¿çï»ÕÇ áõÝ»ó³Í ³ñÙ³ï³Ï³Ýßñç³¹³ñÓÇÝ Ù³ëÇÝ ÏÁ íÏ³Û¿Ý³¨ ³ÛÝ, áñ, Çñ Ëáëïáí³ Ýáõ -Ã»³Ùµ, ³é³ç ÏÁ Ï³ñÍ¿ñ, áñÐ³Ûáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ÙÇ -ç³½ ·³ÛÇÝ ×³Ý³ãáõÙÁ ×Çßï ã¿,áñ ³ÛÝ ÏñÝ³Û ³õ»ÉÇ ëñ»É Ñ³Û-ÃÇõñù³Ï³Ý Û³ñ³µ»ñáõ ÃÇõÝ Ý»ñÁ,ë³Ï³ÛÝ Å³Ù³Ý³ÏÇ ÁÝÃ³óùÇÝÏáõ ·³Û ³ÛÝ »½ñ³Û³Ý·áõÙÇÝ, áñ³é³Ýó ³ñï³ùÇÝ ³½¹³ÏÝ»ñáõÂáõñùÇ³Ý ³ÛÝ å¿ïù ã¿ ×³ÝãÝ³Û,áõëïÇ ³ñ¹»Ý ÏÁ Ï³ñÍ¿, áñï³ñµ»ñ »ñÏÇñÝ»ñáõ ËáñÑñ ¹³ - ñ³ÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç ³Ûë Ñ³ñóÇÝ³ñÍ³ñÍÇÉÁ ÏÁ Ýå³ëï¿, áñÂáõñùÇ³Ý ¨ë ³ÛÝ ×³ÝãÝ³Û:

²ùã³Ù ß³ñáõÝ³Ï³µ³ñ ÏÁÝß¿ Ý³¨, áñ ÂáõñùÇ³Ý ³ÝÑ³ -å³Õ å³ñïÇ ×³ÝãÝ³É Ð³Ûáóó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÁ ¨ ÅËïáÕ³ -Ï³Ý Çõñ³ù³ÝãÇõñ ù³ÛÉ Ç íÝ³ëÂáõñùÇáÛ ¿:

ò»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ×³Ý³ -ãáõ ÙÁ Ï³ñ¨áñ ÏÁ Ñ³Ù³ñ¿ áãÙÇ³ÛÝ å³ïÙ³Ï³Ý ³ñ¹³ ñáõ Ã»³Ýí»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙÇÝ ï»ë³ÝÏÇõÝ¿,³ÛÉ¨ ³ÛÝ ÏÁ ÝÏ³ï¿ Ï³ñ¨áñ ÷áñ -Ó³ù³ñ ÙÁ ÂáõñùÇáÛ Ù¿ç ÅáÕáíáõñ -¹³í³ñáõÃ»³Ý Ñ³ëï³ï³Ù³Ý×³Ý³å³ñÑÇÝ íñ³Û :²Ýáñ Ñ³ -Ù³ñ ³Ûë ÙÇ³ÛÝ ï»ë³Ï³Ý ¹ñáÛÃÙÁ ã¿, ³ÛÉ ÇÝãå¿³ ÇÝù Ï’Áë¿, »Ã¿ã»ë ÁÝ¹áõÝÇñ å³ïÙ³Ï³Ý ëË³É¹,áõñ»ÙÝ Ñ³õ³Ý³Ï³ÝáõÃÇõÝ Ï³Û½³ÛÝ Ýáñ¿Ý ÏñÏÝ»Éáõ:

²ÛÝ áñ í»ñáÝß»³ÉÁ ½áõïï»ë³Ï³Ý ¹ñáÛÃ ÙÁ Ï³Ù ·»Õ» -óÇÏ ÙÇïù ÙÁ ã¿ ÏÁ Ñ³ëï³ïáõÇ²ùã³ÙÇÝ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃ»³ÝóÙ¿ç ß»ßïáõáÕ ³ÛÝ ÷³ëïáí, áñÇñ ÇëÏ µÝáñáßáõÙáí, ó»Õ³ë -å³ÝáõÃ»³Ý ß³ñáõÝ³ÏáõÃÇõÝÁÏÁ íÏ³Û¿ ³ÛÝ, áñ ãµ³õ³ ñ³ ñáõ»Éáíó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ùµ, ³ÝÏ¿ »ïù³É Ãáõñù³Ï³Ý å»ïáõÃÇõÝÁ ÙÇçáó -

8 3-4/2011

Ý»ñ ÏÁ Ó»éÝ³ñÏ¿ ó»Õ³ëå³Ýáõ -Ã»³Ý ï³ñÇÝ»ñáõÝ ÇëÉ³ÙÝ ÁÝ -¹áõÝ³Í Ñ³Û»ñáõÝ Û»ï³·³ÛÇÝ ï³ñ -µ»ñ³Ï»Éáõ Ñ³Ù³ñ ¨ ï»Õ³Ï³ÝÇßË³ÝáõÃ»³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñáõÝ ÏÁÑñ³Ñ³Ý·¿ ·ñ³ÝóÙ³Ý Ù³ï»³Ý -Ý»ñáõÝ Ù¿ç Ýß»³É Ñ³Û»ñáõÝ ³ÝáõÝ -Ý»ñáõÝ ¹ÇÙ³ó Û³ïáõÏ ÝßáõÙÝ»ñÁÝ»É Ñ³ëÏÝ³ÉÇ ¹³ñÓÝ»Éáõ Ñ³ -Ù³ñ, áñ ïáõ»³É ³ÝÓÝ³õá ñáõ -ÃÇõÝÝ»ñÁ ÏñûÝ³÷áË »Õ³Í »Ý:

Â³Ý¿ñ ²ùã³ÙÇÝ Ñ³ÛÏ³ Ï³ÝÑ³ñóÇÝ ¨ Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ Ýáõ -Ã»³Ý í»ñ³µ»ñ»³É ³Ýáñ ï»ë³ -Ï³Ý ÁÙµéÝáõÙÝ»ñáõÝ, Ñ³Û³óù -Ý»ñáõÝ »õ Ï³ï³ñ³Í ÑëÏ³Û³ Ï³ÝÑ»ï³½ûï³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÇÑ³Ýñ³·áõÙ³ñÝ ¿ §²ÙûÃ³ÉÇ³ñ³ñù. Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ó»Õ³ë å³ -ÝáõÃÇõÝÁ ¨ ÃÇõñù³Ï³Ý å³ -ï³ëË³Ý³ïáõáõÃ»³Ý ËÝ¹ÇñÁ¦áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÇõÝÁ, ½áñë ÉáÛëï»ë³Í ¿ ³Ý·É»ñ¿Ý 2006Ã.:

²ùã³Ù ³Ûë ·áñÍÁ §²Ùû -Ã³ÉÇ ³ñ³ñù¦ Ï’³Ýáõ³Ý¿ á’ãÙÇ³ÛÝ, áñå¿ë ï»ÕÇ áõÝ»ó³ÍÇµÝáñáßáõÙ, ³ÛÉ¨, áñáíÑ»ï¨ ½³ÛÝ³Û¹å¿ë Ïáã³Í ¿ ÃÇõñù³Ï³ÝÑ³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý ÑÇÙÝ³¹ÇñØÇõëÃ³ý³ ø¿Ù³É (ø¿Ù³É ²Ã³ -ÃÇõñù) Ð³ÛÏ³Ï³Ý ó»Õ³ëå³ Ýáõ -Ã»³Ý ³éÇÃáí. §²Ûë ³ÙûÃ³ÉÇ³ñ³ñùÁ¦:

ê³Ï³ÛÝ ÂáõñùÇ³Ý áã Ã¿³Ûë ×³Ý³å³ñÑáí ÁÝÃ³ó³õ, ³ÛÉÁÝ¹Ñ³Ï³é³ÏÁ, ëÏë»³É ²Ã³Ã -

ÃÇõñù¿Ý ß³ñáõÝ³Ï»ó »ñÇïÃÇõñ -ù»ñáõÝ ·áñÍÁ ¨ ÑÇÙ³ ³É, ²ù -ã³ÙÇÝ µÝáñáßáõÙáí, Çñ ÅËïá -Õ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃ»³Ùµ³é³õ»É »ïÁÝÃ³ó Ï’³åñÇ:

êáÛÝ ·ÇñùÁ ²ùã³Ù ÝáõÇ ñ³Í¿ Çñ Ñ³Ù³»ñÏñ³óÇ, Î³ñë»óÇ Ð³×ÇÐ³ÉÇÉÇÝ, áí Çñ Ï»³ÝùÇÝ ·ÇÝáíó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ûñ»ñáõÝ ÷ñÏ³Í¿ Ñ³Û ÁÝï³ÝÇù (áõÃ ³ÝÓ) ÙÁª½³ÝáÝù Çñ ï³Ý Ù¿ç å³Ñ»Éáí:

Üß»³É ·ÇñùÇÝ ·ÉË³õáñ»ñÏáõ ³ñÅ³ÝÇùÝ»ñ¿Ý ³é³çÇÝÝ²ùã³ÙÇÝ ·Çï³Ï³Ý Ñ³Ù³ñÓ³ -ÏáõÃÇõÝÝ ¿ »õ ùÝÝ³ñÏáõáÕ Ñ³ñ -óÇÝ Ñ³Ý¹¿å ³ù³ï¿ÙÇ³ Ï³Ý·ÇïáõÃ»³ÝÁ µÝáñáß å³ï³ë -Ë³ Ý³ïáõáõÃ»³Ùµ Ùûï»óáõÙÁ:

ºñÏñáñ¹` ³Ûë ·ÇñùÇÝ Ù¿çÑ»ÕÇÝ³ÏÁ ÏÁ µ³ó³Û³Ûï¿ Ñ³Û -Ï³ Ï³Ý ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³ÝÍñ³·ñ Ù³Ý ³ñÙ³ïÝ»ñÁ »õ Ñ³ -Ùá½Çã Ï»ñåáí Ç óáÛó Ïáõ ï³Û³ÛÝ, áñ 19-ñ¹ ¹³ñ³í»ñç¿Ý ÙÇÝã¨1920-³Ï³Ý ÃÃ. ÁÝ¹·ñÏáÕ Å³ -Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÁ, Ñ³ÛÏ³Ï³Ýó»Õ³ëå³ÝáõÃÇõÝÝ Çñ³Ï³Ý³ -ó³õ áã Ã¿ áñáß³ÏÇ å³ïÙ³Ï³ÝÑ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñáõ µ»ñáõÙáí ¨Ï³Ù ³É Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñáõÝ ÇßËáÕÃÇõñù å³ßïûÝ»³Ý»ñáõÝ ³ÝÓÝ³ -Ï³Ý ¹ÇñùáñáßÙ³Ý, áñå¿ë ³ñ -ï³Û³ÛïáõÃÇõÝ, ³ÛÉ ÏÁ Ñ³Ý¹Çë³ -Ý³ñ ÙÇ³Ý·³Ù³ÛÝ ûñÇÝ³ã³÷Ñ»ï¨³ÝùÁ úëÙ³Ý»³Ý Ï³Ûëñáõ -Ã»³Ý Ó¨³õáñÙ³Ý ¨ ³ÝÏÙ³Ý

ÁÝÃ³óùÇÝ: ì»ñçÇÝë áõÕ»Ï -óáõ»ó³õ ÃÇõñù³Ï³Ý ³½·³ÛÇÝÇÝùÝ³·Çï³ÏóáõÃ»³Ý Ó¨³õáñ -Ù³Ùµ ¨ Ó¨³÷áËáõ»ó³õ Ù³ñ -ï ÁÝãáÕ ³½·³ÛÝ³ÙáÉáõÃ»³Ùµ: ²Ûëßñç³·ÇÍÇÝ Ù¿ç ÏÁ å³ñ½³µ³Ý¿,Ã¿ ÇÝã ¹»ñ áõÝ»ó³Ý ÃÇõñù³Ï³ÝÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñÁ ¨ å»ï³Ï³ -Ýûñ¿Ý Íñ³·ñáõ³Í ³Ûë ù³Õ³ù³ -Ï³ÝáõÃÇõÝÁ ÇÝãå¿ë ·áñÍ³¹ñ» -óÇÝ, ̈ ½ÇÝõáñ³Ï³ÝÝ»ñÝ ³É Çñ³ -Ï³ÝáõÃÇõÝ ¹³ñÓáõóÇÝ:

²ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ýß»É, áñå³ïÙ³·Çï³Ï³Ý »õ ÂáõñùÇáÛå³ï³ëË³Ý³ïáõáõÃ»³Ý ï» -ë³Ý ÏÇõÝ¿, Û³ïÏ³å¿ë Ï³ñ¨áñ ¿³ÛÝ ÙÇïùÁ, ½áñÝ ³Ûëï»Õ ÏÁ Ý»ñ -Ï³Û³óáõÇ Ñ³Ùá½Çã ÷³ëï»ñáí,Ã¿ ÇÝãå¿ë úëÙ³Ý»³Ý Ï³Ûëñáõ -ÃÇõÝÁ ÙÇßï ·áñÍ³Í ¿ ³ÛÝ ïå³õá -ñáõÃÇõÝÁ, Ã¿ ÇÝù Ñ»éáõ ÙÝ³ó³Í¿ ç³ñ¹»ñÁ Ï³½Ù³Ï»ñ å»É¿Ý ¨³Û¹ µáÉáñ µéÝÏáõÙÝ»ñÁï»Õ³ÛÝ³Ï³Ý µÝáÛÃ áõÝÇÝ, ³ÛëÇÝùÝÑ³Û»ñáõÝ ¨ ³ÝáÝó Ñ»ï ³åñáÕùÇõñï»ñáõÝ ¨ ÃÇõñù»ñáõÝ ÙÇç¨Í³·³Í ËÝ¹ÇñÝ»ñ »Ý:

²ÛÝÇÝã ²ùã³ÙÇÝ µ»ñ³Í÷³ëï»ñÁ Ûëï³Ïûñ¿Ý Ï’³å³ -óáõó»Ý, áñ ³Û¹ µáÉáñÁ »Õ³Í ¿ÃÇõñù³Ï³Ý ÇßË³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõÝÏáÕÙ¿ Íñ³·ñáõ³Í ¨ Çñ³Ï³ Ýáõ -ÃÇõÝ ¹³ñÓ³Í ù³Õ³ù³Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ,ï»Õ»ñáõ ÃÇõñù ̈ ùÇõñï ³½·³µÁ -Ý³ÏãáõÃ»³Ý ½ÇÝáõÙáí »õ ³ÝáÝóÑñ³Ññ»Éáí Ñ³Û»ñáõÝ ¹¿Ù:

93-4/2011

²ùã³Ù ÏÁ Ýß¿ Ý³¨, áñ úë -Ù³Ý»³Ý Ï³ÛëñáõÃ»³Ý Íñ³·ñáõ³Í¾ÃÝÇù ½ïáõÙÝ»ñ¿Ý µ³óÇ ²é³çÇÝÑ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇï³ñÇÝ»ñáõÝ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ç³ñ -¹»ñÁ é³½Ù³·Çï³Ï³Ý ³éáõÙáí³É Í³é³Û³Í »Ý ³ÛÝ Ýå³ ï³ ÏÇÝ,áñ å³ï»ñ³½Ù³Ï³Ý ßñç³Ý Ý» -ñáõÝ Ù¿ç ³åñáÕ Ñ³Û»ñÁ ï» -Õ³Ñ³ÝáõÇÝ áõ Ñ»é³óáõÇÝ ³Û¹ï³ñ³ÍùÝ»ñ¿Ý, áñå»ë½Ç ã’û·Ý»Ýéáõë»ñáõÝ:

§²ÙûÃ³ÉÇ ³ñ³ñù¦ ·ÇñùÇÝÏ³ñ¨áñ³·áÛÝ ³ñÅ³ÝÇùÝ»ñ¿ÝÙ¿ÏÝ ³ÛÝ ¿ Ý³¨, áñ ·ñáõ³Í ¿ µ³ -ó³é³å¿ë å³ïÙ³Ï³Ý ëÏ½µáõÝù -Ý»ñáõ ̈ ³Ï³Ý³ï»ëÝ»ñáõ »õ ³ÝáÝóë»ñáõÝ¹Ý»ñáõÝ ÛÇßáÕáõ Ã»³Ýó áõíÏ³ÛáõÃ»³Ýó ÑÇÙ³Ý íñ³Û:

Ø»Í³å¿ë û·ïáõ»Éáí ³Ù» -ñÇÏ»³Ý, åñÇÃ³Ý³Ï³Ý ¨ ·»ñ -Ù³Ý³Ï³Ý ³ñËÇõÝ»ñ¿Ý, ²ùã³ÙÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ÏÁ Ýß¿, áñ úë -Ù³Ý»³Ý Ï³ÛëñáõÃ»³Ý ßñç³Ý¿ÝÙÝ³ó³Í ÷³ëï³ÃáõÕÃ»ñÝ ³Éµ³õ³Ï³Ý »Ý Ç óáÛó ï³Éáõ, áñ²é³çÇÝ ³ßË³ñÑ³Ù³ñïÇ ï³ -ñÇÝ»ñáõÝ Çñ³Ï³Ý³ó³Í Ñ³ÛµÝ³ÏãáõÃ»³Ý Ïáïáñ³ÍÝ»ñÁ»Õ³Í »Ý Íñ³·ñ³õáñáõ³Í ·áñ -ÍáÕáõÃÇõÝ ÙÁ:

ÆÝãå¿ë ÏÁ Ýß¿ ²ùã³Ù, Çñ ³Ûë·Çñùáí ³Ý Ýå³ï³Ï áõÝ»ó³Í ¿,áñ ÂáõñùÇ³Ý ¹¿Ù Ñ³Ý¹ÇÙ³Ý ·³ÛÇÝùÝ Çñ»Ý, ³ÛëÇÝùÝ áõÅÝ áõ³ñÇáõÃÇõÝÝ áõÝ»Ý³Û Ý³Û»Éáõ ÇñÇëÏ å³ïÙáõÃ»³ÝÁ:

²ñï³Û³Ûïáõ³Í ³Ûë µáÉáñ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ¨ ùÝÝáõÃ»³ÝÁÝÃ³óùÁ ¹ñáõ³Í »Ý Ïáõé Ó¨Ç ÙÁÙ¿ç: ²ßË³ï³ÝùÝ áõÝÇ »é³Ù³ëÏ³éáõóáõ³Íù:

²é³çÇÝ Ù³ëÇÝ Ù¿ç Ý»ñ -Ï³Û³óÝ»Éáí úëÙ³Ý»³Ý Ï³Ûëñáõ -Ã»³Ý áã Ù³ÑÙ¿¹³Ï³Ý µÝ³Ï -ãáõÃ»³Ý íÇ×³ÏÁ ÙÇÝã¨ ó»Õ³ë -å³ÝáõÃÇõÝÁ »õ ³éÏ³Û ³½ ·³Û -Ý³Ï³Ý ïñ³Ù³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ»ñÇïÃáõñù»ñáõ ÇßË³ÝáõÃ»³Ýßñç³ÝÇÝ Ù¿ç, Ñ³Ùá½Çã Ï»ñåáíÏÁ Ý»ñÏ³Û³óáõÇ, áñ Ñ³ÛÏ³Ï³Ýó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý Çñ³·áñÍÙ³ÝÍñ³·ÇñÝ Áëï ¿áõÃ»³Ý Ï³ Û³ -óáõ³Í ¿ñ ÙÇÝã¨ ²é³çÇÝ Ñ³Ù³ß -Ë³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÁ:

ºñÏñáñ¹ Ù³ëÇÝ Ù¿ç ³ñ¹»Ý

ÏÁ Ý»ñÏ³Û³óáõÇ, Ã¿ ÇÝãå¿ëÑÝ³ñ³õáñ »Õ³õ ³ÛÝ Çñ³Ï³ Ýáõ -ÃÇõÝ ¹³ñÓÝ»É ²é³çÇÝ Ñ³ Ù³ß -Ë³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ ï³ -ñÇÝ»ñáõÝ:

ºõ í»ñç³å¿ë »ññáñ¹ Ù³ëÇÝÙ¿ç, áñÁ ÝáõÇñõ³Í ¿ ³ñ¹¿ÝúëÙ³Ý»³Ý ÂáõñùÇáÛ å³ñïáõ -Ã»Ý¿Ý »ïù »ñÇïÃÇõñù»ñáõÝÕ»Ï³í³ñÝ»ñáõÝ ¹¿Ù ÂáõñùÇáÛÙ¿ç Ï³½Ù³Ï»ñåáõ³Í ¹³ï³ -í³ñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, Ûëï³Ïûñ¿Ý ÇóáÛó ÏÁ ïñáõÇ, áñ ³Û¹ ¹³ï³ -í³ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ áã Ã¿ å³ÛÙ³ -Ý³õáñáõ³Í ¿ÇÝ ÂáõñùÇáÛ Ý»ñë¿Ý»Ï³Í å³Ñ³Ýçáí, ³ÛÉ` ³ñï³ -ùÇÝ ³½¹³ÏÝ»ñáí, ·ÉË³õáñ³ -å¿ë ÂáõñùÇáÛ ¹³ßÝ³ÏÇóÝ»ñáõÝÏñ³Í å³ñïáõÃ»³Ùµ:

ê³Ï³ÛÝ ø¿Ù³É³Ï³Ý ÇßË³ -Ýáõ ÃÇõÝÝ»ñÁ, áã ÙÇ³ÛÝ Û»ï³ -Ùáõï ã»Õ³Ý Ýß»³É ¹³ï³í³ -ñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÙ³ÝÁ,³ÛÉ¨ Ï³ñ× Å³Ù³Ý³Ï ³Ýó, »ñµëï»ÕÍáõ»ó³õ å³ïÙ³Ï³Ýûñ¿ÝÝå³ëï³õáñ Çñ³íÇ×³Ï, ß³ -ñáõÝ³Ï»óÇÝ »ñÇïÃáõñù³Ï³Ýá×ñ³·áñÍáõÃÇõÝÝ»ñÁ:

²Ñ³ ³Ûëå¿ë Ø»Í à×ÇñÁáã ÙÇ³ÛÝ ã¹³ï³å³ñïáõ»ó³õ,áã ÙÇ³ÛÝ ÇÝùÝ³½ÕçáõÙÁ ¨ÇÝùÝ³¹³ï³å³ñïáõÙÁ ï»ÕÇãáõÝ»ó³õ, ³ÛÉ ÁÝ¹Ñ³Ï³é³ÏÁ,ß³ñáõÝ³Ïáõ»ó³õ áõñ³óáõÙáí »õÅËïáÕ³Ï³Ý ù³Õ³ù³ Ï³Ýáõ -Ã»³Ùµ, áñáõ ëáõïÝ áõ Ï»ÕÍÇùÁ³Ûë ·ÇñùÁ ³Ý·³Ù ÙÁ »õë »Ï³õå³ïé»Éáõ:

Â³Ý¿ñ ²ùã³ÙÇÝ §²ÙûÃ³ÉÇ³ñ³ñù¦ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÇõÝÝ ÇÃÇõë ³ÛÉ É»½áõÝ»ñáõ, ³ñ¹¿Ý éáõ -Ù³Ý»ñ¿Ý Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÇõÝÁÑá·¨áñ-µ³ñáÛ³Ï³Ý Ù»Í Ëáñ Ñáõñ¹áõÝÇ:

²ÛÝ Ý³Ë áñáß³ÏÇ ë÷á -÷³Ýù ¿ èáõÙ³ÝÇáÛ Ñ³ÛáõÃ»³Ý ¨³éÑ³ë³ñ³Ï` áÕç Ñ³ÛáõÃ»³ÝÑ³Ù³ñ, áñå¿ë½Ç Ù»ñ ÅáÕá íáõñ -¹ÇÝ íÇßïÁ ³é³õ»É ÁÝÏ³É»ÉÇ¹³éÝ³Û:

ºñÏñáñ¹` ³Ûë ·ÇñùÁ óáÛóÏáõ ï³Û úëÙ³Ý»³Ý ÂáõñùÇáÛ¹³ñ³õáñ ³ÝÑ³Ý¹áõñÅáÕ³Ï³Ýù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ Ñ³Û ÅáÕá -íáõñ¹ÇÝ Ñ³Ý¹¿å, áñÝ ³é³õ»Éå³ñ½ ÏÁ ¹³ñÓÝ¿, Ã¿ ÇÝãáõ Ñ³ -

ÛáõÃ»³Ý ï³ñµ»ñ Ñ³ïáõ³ÍÝ»ñ¹³ñ»ñáõÝ ÑáÉáíáÛÃáí ù³ñ³õ³Ý³é ù³ñ³õ³Ý ³å³ëï³Ý ·ï³Í»Ý èáõÙ³ÝÇáÛ ÑÇõñÁÝÏ³É ÑáÕÇÝíñ³Û, ³Ûëï»Õ ß³ñáõÝ³Ï»Éáí½³ñ ·³óÝ»É Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÝ áõ·ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, Ç óáÛó Ñ³Ý»Éáõ,Ã¿ ³½³ï å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÝ Ù¿çëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý ÇÝãåÇëÇÃéÇãùÝ»ñáõ ÏñÝ³Û Ñ³ëÝÇÉ Ñ³Ûëï»ÕÍ³·áñÍ á·ÇÝ:

ºññáñ¹` ³Ûë ·ÇñùÇÝ éáõ -ÙÇÝ»ñ¿Ý Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÇõÝÁ Ï³ñ¨áñ³ñÓ³·³Ýù ÙÁÝ ¿ »õë ó»Õ³ë -å³ÝáõÃ»³Ý ¹¿Ù ÑÝãáÕ áã-ÇÝ, ¨³ñÓ³·³Ýù ¿ ÅáÕáíáõñ¹Ç ÙÁÏáÕÙ¿, áí ä³Éù³ÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç Ù» -Í³å¿ë ÏÇë³Í ¿ ³ÛÝ ¹³éÝáõ -ÃÇõÝÝ»ñÁ, ½áñáÝù íÇ×³Ïáõ³Í»Ý Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹ÇÝ, Áëï áñáõ,Ñ³ÛáõÃ»³Ý ó³õÝ ³é³õ»É ÁÝ Ï³ -É»ÉÇ ¿ éáõÙաÝ³óÇÝ»ñáõÝ Ñ³Ù³ñ:

èáõÙաÝÇáÛ Ù¿ç µÝ³ÏáÕ Ù»ñÅáÕáíáõñ¹Ç ½³õ³ÏÝ»ñÁ ÝáÛÝå¿ë,ßÝáñÑÇõ ³Ûë Ññ³ï³ñ³ÏáõÃ»³Ý,åÇïÇ í»ñ³åñÇÝ Ñ³Ûáó ó» -Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý áÕµ»ñ·áõÃÇõÝÁ,í»ñÇÙ³ëï³õáñ»Éáõ ³Ýó»³ÉÁ,³é³õ»É Ñ³õ³ï³ñÇÙ ÙÝ³ÉáõÇñ»Ýó ³½·³ÛÇÝ ÇÝùÝáõÃ»³ÝÁ ¨Çñ»Ýó ÑÇõñÁÝÏ³É³Í ¨ »ñÏñáñ¹Ñ³Ûñ»ÝÇù ¹³ñÓ³Í èáõÙաÝÇáÛå»ïáõÃ»³ÝÁ:

²ÕûÃ»Éáí Ù»ñ µÇõñ³õáñ³ÝßÇñÇÙ Ý³Ñ³ï³Ï³ó Ñá·ÇÝ» -ñáõÝ Ë³Õ³ÕáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ, ÏÁÑ³õ³ï³Ýù, áñ å³ïÙ³Ï³Ý³ñ ¹³ñáõÃ»³ÝÝ áõ ³ÝáÝó ÛÇß³ -ï³ÏÇÝ á·»ÏáãáõÙÇÝ áõÕÕáõ³Í³Ù¿Ý Ù¿Ï Ëûëù ¨ Ññ³ï³ ñ³ -ÏáõÃÇõÝ ÏÁ ¹³éÝ³Û Ù¿Ï Ù³ëÝÇÏÁ³ÝßÇñÇÙ ÙÝ³ó³Í ³ÝáÝó ³×ÇõÝ -Ý»ñáõÝ Ñ³õ³ù³Ï³Ý ßÇñÙ³ù³ ñÇÝ:

Ð³Ûáó ò»Õ³ëå³ÝáõÃ»³ÝØÇç³½·³ÛÇÝ Ö³Ý³ãÙ³Ý

ä³ßïå³Ý.Ð³Ûáó ä³Ñ³Ýç³ïÇñáõÃ»³Ý »õ²ñ¹³ñáõÃ»³Ý Ò³ÛÝÁ ÐÝã»óÝáÕ.

²ÕûÃ³ñ³ñ`

Ðá·»ßÝáñÑ î. î³Ã»õ íñ¹.

Ú³Ïáµ»³Ý

²é³çÝáñ¹ èáõÙ³ÝÇáÛ Ð³Ûáó

Â»ÙÇ

10 3-4/2011

Syuon darva ;nta]qin#

Lyndynoan I.B.Tauris hradarag -

[yutoyun; lyuos ;n\aoe] fransa -

hao haodni badmapan ?ao mynd

C&yrcoani hekinaga\* TheArmenian Genocide. A com pleteHistory ,yracryv ;nxar'ag

badmagan yusyumnasiryutoyun;$

Cirqi franseren lezvyv hra -

daragva\ a/aìn hradara -

gyutoyun;* Le Genocide des Arme -niens lyuos desa\ = 2((6 tvin

Odile Jacob hekinagavyr hra -

da rag[yutoan hyvanii nerqy$

:nxar'ag a.,adyutoan pyun 8((

=ìn gcyumarvi na& \anytac -

ryutoyunneryu 15( =`# nera\yutoyun

& ezraga]yutoyunner* ;nxamen;

1((( =`# yr yu.i-yu.yv glyusapane

2(-rx xaryu badmyutoan [awa -

zan] gar&yr noyut m;$ Qarzyui &

Iv Ternyni cyr\axra\ ànqe -

ren# fransahao hamaonqi a. -

,yuoj bahanàdiryutenen# in[ -

bes na& fransagan bedyutoan

gykme Haoy] }ekasbanyutoan

0ana[yumen edq* ?aomynd C&yrc -

oani cirq; a/avel am rabn xe]

badmagan 0.mardyutoyun;* a -

/a ̀ argelyv anvi0eli was dar g -

ner & vaveracragan aba -

]yuo]ner$ Verìn .rànin# erp

tyurqagan bedyutoan gykme

}ekasbanyutoan 0ana[man;

yukkva\ baoqar; gsdana nyr

/azma-qakaqagan eranca -

YKPERcYUtOAN M:

BADMYUtOYUN:

113-4/2011

vyryumner ‚.ad ancam p/ni* hi -

.e]nenq miaon haoazci lracryk

Hranx Xinqi sbannyutoyun;ƒ#

erp marxgyutoan xem aos y0ir;

j,dykner; gyujeka]nen iren]

0n.yumner;# mer dramaxryutoan

dag yuninq badmagan 0.mar -

dyutoyun; lyuos a.,arh hanelyu

nyr cyr\iq m;$ ?aomynd C&yrc -

oani syuon hyoagab a.,adyu -

toyun; glra]ne a/aos@r gadar -

va\ hedazydyutoyunneryu ergar

]ang;$ Cida-hedazydagan

a.,adanqneryu cacatnaged;

hanxisa]av dasnamoagner

a/a` hrabaragva\ Vahacn

Dadroani a.,adyutoyun;# yryv

aox har]yv hedazydyutoyunner;

v0/yry. .e.daxryum m; sda]an$

?aomynd C&yrcoani a.,adyu -

toyun; vaveracragan yu verlyu -

\agan nyr yuki m; gpana aox

noyuti hedazydykneryun a/`&$

Zyuoc a.,adyutoyunnern al*

Dadroanin; & C&yrcoanin;

arje tarcmanel na& /yuma -

neren lezvyv# isg ŠArarad‹

hradarag[yutoyun; grna sdan' -

nel aox hradara gyu toyun neryu

lyuos ;n\aoman badvavyr cyr\;$

Yusdi aos ancam ;nter -

]yki sekani vra yuninq haoeryu

ykpercyutoan manramasner;

,yrabes znnyk yusyumna siryu -

toyun m;$ A.,arhaqakaqagan

Fransagan Instidyudi* Wa riz

VIII Sen-Denis hamalsa rani

wryfesyr ?aomynd C&yrc oani

a.,adyutoyun; haoy] ]ekas -

banyutoan noyutin \anytanalyu

hamar* ghanxisana an.rèli

cirq m;# ergyu dasnamoag a/a`

lyuos desa\ Vahacn Dadroani

a.,adyutenen hedy$

Haoeryu ]ekasbanyutoan

temaoin an\anytner; hadyrin

me` bidi cdnen 19-rx xaryu

verì & 2(-rx xaryu sgizpi bad -

magan hamaonabadger m; ̂dvoal -

ner# vaorer# xebqer# iraxa r'yu -

toyunneryu jamanagacryutoyun#

_smanoan gaosryutoan verìn

dasnamoagneryu ;nta]qin deki

yune]a\i /azma-qakaqagan

verlyu\yutoyun$ Temaoin qi[ te

.ad \anytneryun hamar cirq;

gpere pazmativ manramasnyu -

toyunner aon iraxar'yutoyunneryu

masin# yrynq hance]yu]in _s -

manoan gaosryutoan angman;# ha -

oeryu dekahanman; & pna`n ̀man;#

Tyurqiy hanrabedyutoan sdek\ -

man;$ Syuon a.,adyutoan cl,a -

vyr arjaniqneren meg; aon =# te

manraznnin gngaracre p/ni

cakte]yum;# aqsyri 0ampyun

deki yune]a\ àrxer;# in[bes

na& ]ekasbanyutoan irara -

ha ̀ yrx wyuler;# yryn] arxoyunqin

Der-Zyri ver`naci\in hasan

lyg pyu/ m; mahamer' haoer$ ?ao -

mynd C&yrcoan nyr dvoalner

gpere^ nyuonisg hyn* wa,s da gan -

neryu 0amparneryun me`# [ar[a -

ranq; ver` [i cdner$ Yusyumna -

siryutoan lyuos a.,arh hana\

gar&yr manramasnyutoyunneren

meg; aon n.yumn =# te qrxagan

gisaqy[vyr ]ekeryun veracrvyk

pazmativ sbannyutoyunner yu

gykybyudner iraganyutoan me`

aosbes gy[va\ Hadyug Gazma -

gerbyutoan gan,amda\va\

cyr\ykyutoyunner =in$ Isg Hadyug

gazmagerbyutoan anxamneren

.ader; [erqezner =in$ Lyusa pan -

va\ = na& panagi & dekagan

i.,anyutoyunneryu ,aka]a\

xer;$ Ekan na& pari* marxaser

tyurqer# hasarag marxig te

ba.dynoaner# yrynq wyr'e]in

@cnel haoer;$ Sagaon hala\an qi

entargvelyu ergoyuki bad0a /yv

hramanner; i gadar a\ve ]an

& sarsawner; san'azer\ -

ve]an$ Gan na& .ad hedaqrqir

dvoalner & verlyu\yutoyunner gi -

neryu p/ni islama]man# in[bes

na& yrpa]a\ dasnoag haza -

ravyr ere,aneryu 0agadacri

masin$ In[bes na& dekin xidy -

kyutoyunner haoeryu yune]va\qi

masin$ Haoeryu dekahanman

arxoyunqin anyn] yune]va\q;*

.arjagan & an.arj cyuoq; an@ -

rinagan gerbyv p/nacrav ve -

]av tyurqagan bedyutoan gykme$

Pylyrs cidenq# te in[ ekav ha -

maonqaoin gam sewagan yune] -

va\q;# te in[ ekan haoy] ege -

ke]iner;# xbry]ner;# cyr\a -

ran ner;# ,anyutner;# dyuner;#

pangaoin ha.ivner; & aoln$

Tyurqagan bedyutoan gykme

haoeryu yune]va\qi an@rinagan

p/nacravman tkta\rar; gmna

pa] & pazmativ har]er a/aos@r

anbadas,an mna]a\ en$

?aomynd C&yrcoani a. -

,a dyutoyun; .ad lyur` yusyum -

nasiryutoyun m;n =# lav crva\

cirq m;# yryun me` hekinag;

gbadme y[ miaon haoeryun# aol

ampyk` marxgyutoan; verape -

ryk ykpercyutoan m; masin$

BEDRYS

<YRASAN)OAN

12 3-4/2011

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջ միած -նեն, Սուրբ Զատկվա արարո -ղություններուն մասնակցելու հա -մար Պուքրեշ ժամանեցան երի -տա սարդ ավագ սարկավագներԳառնիկ Շահինյան և ԱրտակԳաբրիելյան: Անոնք ՍուրբԶատկ վա գեղեցիկ տոները ան -ցուցին հայ և ռումեն հավատաց -յալներու հետ՝ գտնվելով Ռումա -նիո հայաշատ վայրերու մեջ:Երիտասարդ սարկավագներըայցելեցին և մեր խմբագրատուն,ուր փոքրիկ զրույց մը ունեցանքանոնց հետ՝ բաժնելու իրենցտպավորությունները մեզ հետ:

Գառնիկ սարկավագ Շա -հի նյան ծնած է 1986թ. Էջմիածնիմեջ: Դպրոցն ավարտելե հետո2003-ին ընդունված է Սևանիդպրանոցը, ուր 4 տարի ուսա նե -լե ետք վերադարձած է Էջմիա -ծին և այնտեղ ալ ավարտած է 6-ամյա կրթությունը և 2007-ինբարեհաջող ավարտելով սար -կավագական քննություններըձեռնադրված է սարկավագ:2009-ի հունիսին ավարտած էԳևորգյան Ճեմարանը և աշ -խատանքի անցած Մայր ԱթոռՍ. Էջմիածնի վարչատնտեսա -կան բաժինը, ուր և կաշխատիներկայիս:

Արտակ սարկավագ Գաբ -րիելյան ծնած է 1984թ. Էջմիա -ծին: 2002-2006թթ.-ը սորված էՍևանի Վազգենյան դպրանոցինմեջ: Այնուհետև վերադարձած էԳևորգյան Ճեմարան և երկուտարի ալ ուսանած է այնտեղ:2008-ին ավարտած է հոգևորճեմարանը և ձեռնադրված էսարկավագ: Այնուհետև ծառայու -թյան անցած է որպես Վեհա -

րանի սպասասրահի հյուրընկալ,ապա 2 տարի շարունակած էծառայությունը, որպես ՄայրԱթոռի Վեհարանի ընդհանուրբաժնի գործավար քարտուղար:

- Ի՞նչ նպատակով կգտնվիքՊուքրեշ:

Գառնիկ Շահինյան. – ՀայրՏաթևի հրավերով և ՎեհափառՀայրապետի օրհնությամբ Ար -տակ սարկավագը և ես եկանքՌումինիայի Հայոց Թեմ՝ մաս -նակցելու Զատկական արարո -ղու թյուններին, Ավագ Շաբաթին:Այստեղ մեզ ընդունեցին շատջերմ, շատ բարեհամբույր: ՀայրՍուրբը և այստեղի քահանա նե -րը նույնպես մեզ շատ ջերմընդունեցին և մենք չզգացինք, որօտար երկրում ենք: Մենք մեզզգացինք ինչպես մեր տանը:

Արտակ Գաբրիելյան. – ՀայրՏաթևի հրավերով և Վեհափառ

Հայրապետի օրհնությամբ եկանքՌումինիայի Հայոց Թեմը զատ -կական պատարագներին մաս -նակ ցելու, այստեղ օգնելու զատ -կական միջոցառումները ավելիգեղեցիկ և ավելի կազմակերպ -ված անցկացնելու համար:

- Բուխարեստեն զատ ի՞նչհայաշատ վայրերու մեջ եղաք ևինչպե՞ս ընդունեցին ձեզ:

Գ. Շ. – Բուխարեստից հետոեղանք Փիթեշթ, ուր և պատարագմատուցվեց, նաև Թըրկու Օգնա,Յաշ, Սուչավա (բացի Կոնսթան -ցայից) որտեղ և գերեզմանի օրհ -նության կարգի ներկա եղանք:Բոլոր տեղերում շատ ջերմ ևբարեհամբույր ընդունեցին մեզ:Բոլոր հավատացյալներն էլ խորհավատք ունեն թե’ ռումանա -հայերը և թե’ ռումանացիները:Կապը եկեղեցու հետ շատ հզոր էև մեծ լրջությամբ են վերաբերումիրենց հավատքին, եկեղեցուն:

Ա. Գ. – Ավագ Շաբաթի արա -րողությունները անցկացվեցինԲուխարեստում և ապա եղանքՌումինիայի տարբեր հայաշատծուխերում, իսկ վերջին պա տա -րագը եղավ Գալաց քաղաքում:Պետք է ասեմ, որ որտեղ էլ որեղանք մեզ շատ ջերմ ընդու նե -ցին թե՛ քահանաները և թե՛ տեղիհավատացյալները:

- Ի՞նչ տպավորություն ունե -ցաք Զատկվա տոնին, գտնվելովՊուքրեշի մեջ, հայ հավատաց -յալներու միջև:

Գ. Շ. – Սուրբ Զատկվա նա -խորդ օրը մասնակցեցանք Ճրա -գալույցի պատարագին: Այնու -հետև զատկական Կիրակին,Հայր Տաթևը պատարագիչ քա -հա նա էր և մենք ևս մասնակ ցե -

Երիտասարդ ավագ սարկավագներԳառնիկ Շահինյանի և

Արտակ Գաբրիելյանի հետ

Հարց

ազր

ույց

133-4/2011

ցինք պատարագին: Ապա, նույն օրը լինելով նաևՑեղաս պա նության հիշատակի օր, եղեռնի զոհերիհի շա տակին հոգեհան գստյան կարգ կատարվեց,որին նույնպես մասնակցեցինք: Մենք այստեղ հա -յու թյան մեջ լինելով մեզ բոլորովին օտարչզգացինք: Բոլորը մեր քույրերը, մեր եղ բայրները,մեր մայ րերն ու հայ րերն էին: Ճիշտ է, մենք Հայաս -տանից դուրս ենք, բայց հոգևոր ապահովությունէինք զգում: Մենք մեզ հարազատ միջավայրում էինքզգում:

Ա. Գ. – Տպավորություն նե րը շատ մեծ են: Եսշատ տպա վորվեցի հատկապես, երբ տեսա հայհավատացյալների կողքին և ռումինացի հավա -տացյալներ: Նրանց հավատքը այնքան զորավորէր և նրանց համար ոչ մի տարբերություն չկար, թեսա հայկական եկեղեցի է, թե ռումինական: Նրանքգալիս էին իրենց հավատքը բարձրացնելու առԱստված, գալիս էին մասնակցելու պատարագին ևնկատեցի, թե ռումեն ժողովրդի մեջ որքան մեծ էհավատքը: Տպավորվեցի նաև շատ հայերով, որոնքչնայած 30-40 տարի Հայաստան չեն եղել, սակայնչեն ձուլվել 40 տարիների ընթացքում, չեն վերացել:Նրանք չմոռանալով հայերենը իրենց որդիներին,թոռներին դաստիարակել են հայկական ոգով:Կային հայեր, որ հայերեն չգիտեին և կամ շատ քիչգիտեին, սակայն անգիր գիտեին «Հայր Մերը» ևպատարագից որոշ հատվածներ, որ պարտադ -րաբար իրենց ծնողները սովորեցրել են:

Գ. Շահինյան-Արտակ Գաբրիելյան. – Մենքշատ տպավորված ենք և սիրեցինք ՌումինիայիՀայոց Թեմը և այնուհետև մեր աղոթքներում միշտպիտի հիշենք, որպեսզի Աստված իր զորավոր Աջըհովանի դարձնի այս թեմին և ավելի ամրապնդիկապը հայ եկեղեցու հետ:

Կուզեինք մեր շնորհակալությունը հայտնելՌումինիայի Հայոց Թեմի առաջնորդ Դ. ՏաթևՎարդապետ Հակոբյանին՝ իր հայրական հոգա -տա րության համար, նաև մեր շնորհակալությունըՏ. Եզրաս քահանա Պոկտանին, Տ. Գրիգոր և Տ.Թորգոմ քահանաներին, որ բոլորն էլ իսկապեսամեն ջանք գործադրեցին, որ մենք չզգանք, թեօտարության մեջ ենք: Մենք այն տպավորությունըունեցանք, թե մենք ոչ թե այժմ ճանաչեցինք նրանց,այլ նրանց վաղուց գիտեինք:

Մենք նույնպես, որպես հայ հավա տաց յալ -ներ մեր շնորհակալությունները կհայտնենք ձեզ՝Ռումանիո մեջ հոգևորականին արժանավայել ձերկեցության համար և կցանկանք կրկին վերադարձև ինչպես կըսեն բոլոր ձեզ այստեղ արդեն ճանչցողհավատացյալները՝ անգամ մը ևս լսելու ձերգեղեցիկ ձայնը:

Մ. Ղ.

Լուսավորայցելություն

Զատկական շաբթըվա շրջանի տասը օրվա ընթացքին

Էջմիածնի Մայր Աթոռեն հյուրեր ունեցանք Պուքրեշ՝ երկու

ավագ սարկավագներ Արտակ Գաբրիելյանը և Գառնիկ

Շահինյանը:Պուքրեշ ժամանելով Ավագ Շաբթըվա օրերուն

Հոգեշնորհ Հ. Տաթև Վարդապետ Հակոբյանի հրավերով և

Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետ Գարեգին Բ. Սրբազ -

նագույն Կաթողիկոսի օրհնությամբ, երկու ավագ սարկա -

վագ ներն ալ ավելի գեղեցկացուցին Սուրբ Զատկական

Տոները իրենց հուժկու ձայնի մեղեդայնությամբ և Մայր

Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Աստվածաբանական ինսթիտուտի

շրջանավարտին վայել իրենց կեցվածքով:23-25 տարեկան երիտասարդ ավագ սարկավագները

ունեցան շատ ծանրաբեռնված ծրագիր մը երկրի մեջ՝ տարբեր

ծուխեր այցելություններով, փորձելով իրենց շնորհքով

զատկական ուրախություն նվիրել մեր երկրի հավատացյալ -

ներուն: Այսպիսով, Ավագ Շաբթըվան տեր հայր Փաուլ

Պոկտանի ուղեկցությամբ մասնակցեցան Ճրագալույցի

Սուրբ Պատարագին Փիթեշթի մեջ, տեղ մը ուր ավելի քան

հիսուն տարի Քրիստոսի Հարության լույսը չէր իջած

եկեղեցվո սուրբ խորանին վրա: Զատկական Պատարագը

մատուցվեցավ Պուքրեշի մէջ, ուր պատարագիչն էր հոգեշնորհ

Տ. Տաթև Վարդապետ Հակոբյան, ըլլալով Ռումանիո Հայ

Առաքելական և Ուղղափառ Եկեղեցվո առաջնորդը: Լույսի

Շաբթըվա երեքշաբթի Տեր Հայր Փաուլ Պոկտանին հետ

Ֆոքշանի հայկական գերեզմանատան մեջ հոգեհանգստյան

պաշտոն կատարեցին և գերեզմանները օրհնեցին: Թըրկու

Օգնայի մեջ, չորեքշաբթի Փաուլ Պոկտանի ուղեկցությամբ

առավոտյան կատարեցին հոգեհանգստյան պաշտոն, իսկ

երեկոյան ժամը 18-ին, որպեսզի հնարավորություն տան

Պաքըուի հայերուն հասնիլ Թըրկու Օգնա՝ Սուրբ Պատարագ

մատուցեցին: Յաշ հասան հինգշաբթի, ուր Սուրբ Պատարագ

մատուցեցին Թորգոմ քահանա Մանտալյանի և տեր հայր

Փաուլ Պոկտանի կողքին և անկե ճանապարհը շարունակեցին

դեպի Սուչավա: Այստեղ, Սուրբ Խաչ Եկեղեցվո մեջ երեկոյան

պատարագ մատուցեցին: Պոթոշանի մեջ, ուրբաթ, Գրիգոր

քահանա Հոլքայի կողքին հոգեհանգստյան պաշտոն կա -

տարեցին և օրհնեցին գերեզմանները: Կիրակի, Կալացի

մեջ Գրիգոր քահանա Հոլքայի կողքին Սուրբ Պատարագ

մատուցեցին:Երիտասարդ ավագ սարկավագները Մայր Աթոռ

վերադարձան Մայիս 4-ին, իրենց հետ տանելով հա -

վատացյալներուն հետ կապված հիշողություններ, և անոնք

ալ բարձր գնահատեցին երիտասարդներու շնորհքը և

ներդրած ջանքերը:

14 3-4/2011

Հանգամանքներու բերումով, սովորաբար մեծհեռավորութենե և երբեմն ուշացումով կիմանամ գաղութենանձի մը վախճանի մասին: Պատահական եղավ, որ այսանգամ գտնվեցա «տեղվույն վրա», երբ մահացավ տիկինԱնահիտ Կարապետյանը: Տարօրինակ կրնա թվալ, սակայնունեցա այն գոհունակությունը – թույլ տրվի ըսել՝ նույնիսկուրախությունը – առիթն ունենալու իր վերջին ճամբունվրա ուղեկցելով տիկին Անահիտ Կարապետյանին: Կանմարդիկ որոնք ինձ համար, նույնիսկ իրենց մահեն ետք,պարոն/տիկին կմնան: Այսպիսի անձ մըն է (է՞ր) ան, որուրիշներուն համար պիտի մնա՝ Թանթի Անին: Մարդկայինորոշ հատկություններ ցուցաբերող հաջողություն մըն է, որանձ մը նույն ժամանակ ըլլա թե՛ տիկին և թե՛ թանթի(մորաքույր): Չեմ կարծեր, որ ոևէ մեկը վատ գաղափարունենա անոր մասին, որ տասնյակ տարիներ ջանացուրիշներուն օգնել՝ հասկնալու ինչ կնշանակե հայ ըլլալ ևհպարտանալու հայ ըլլալով: Եթե բոլորը, որոնքվարժապետական իր ուսուցումեն անցան, իր թաղումինեկած ըլլային, հայկական գերեզմանոցը անտարողունակ

պիտի ըլլար: Տիկին Անահիտին ամբողջ գոյությունընույնացավ իր նվիրվածությամբ՝ գաղութը «հայացնելու»օգտին, դասերով, գրություններով, խրատներով,բաղադրատոմսերով... Պատահական թե կազմակերպված՝բազում աշակերտներուն համեմատած, որոնք հայերենի իրգիտելիքներեն օգտվեցան, ես առանձնաշնորհություննունեցա իր հետ աշխատելու ավելի քան երկուտասնամյակներ, օր առ օր, լույս աչքով, լույս, որ անորլեզվաբանական հմտութենեն կսերեր, հավաքված ուփոխանցված սերունդներու միջով՝ նվիրվածությամբ ուհամառությամբ: Եթե այսօր ավելի մոտ եմ հայերենին քանքառասուն տարի առաջ, մասամբ կպարտիմ անոր, որունխորհուրդը կփնտրեի՝ իմ տարակուսանքներու ընթացքին ուորմե կմեկնեի ավելի մերձեցված հայերենին: Առանց տիկինԱնահիտ Կարապետյանի, հայ գաղութն ավելի աղքատ է:Փոխարենը, մնացին իր ցանած սերմերու պտուղները,որոնցմով հայ գաղութը կրնա ավելի հարուստ դառնալ:

Սարգիս Սելյան

Տիկին Անահիտ՝ սէրմնացանը

Հայաստան Հիմնադրամը ամե -նեն կարևոր կազմակերպու թյուն նե -րեն մեկն է, որ նպատակ ունի դրամժողվել Հայաստանի և Արցախի մեջտարբեր նախագիծեր իրագործելուհամար:

Ռումանիո մեջ Հիմնադրամիգործունեությունը պաշտոնականգրանցում մը չուներ, հակառակ որհանձինս պարոն Կարապետ (Կարո)Խաչատուրյանի ունինք ներկայա -ցուցիչ մը, որ արդեն երկրորդ տա -րին է կհամակարգե այդ կազմա -կերպության ծրագիրները: Հիմնա -դ րամի գործունեթյան առաջին շրջա -նին ժողվվեցավ 300 տոլար, որ գոր -ծածվեցավ Երևանի դպրոցներեն մեկըհամակարգիչներով օժտելու հա մար,իսկ անցյալ տարի աշնան, Ռումա -նիո հայ համայնքը համախմբվեցավմասնակցելու նոյեմբեր 25-ին կազ -մակերպված հեռուստա մարաթո նին՝Ջուրը կյանք է լոզունգի ներքո:Ռումանիո նվիրատվություններենժողվվեցավ շուրջ 15.000 տոլար,որպեսզի ամբողջ աշխարհեն հա -վաք ված մնացած գումարին հետտրամադրեն՝ Արցախի խմելու ջուրիցանցի լրիվ նախագիծը իրա գործե -լու համար:

Մարտի վերջերը, քանի մըօրով Ռումանիա գտնվեցավ Հայաս -տան Հիմնադրամի գործադիր տնօ -րենի խորհրդական Հրաչ Հովհան -

նիսյան: Ան հանդիպումներ ունե ցավՌՀՄ-ի ղեկավարության, Ռումանիոհայ թեմի և դեսպանատան ներկա -յացուցիչներու հետ, հանդիպեցավնաև Կարո Խաչատուրյանին հետ ևան ալ պաշտոնապես նշանակ վե ցավՌումանիո մեջ Հայաստան Հիմնադ -րամի գրասենյակի ներկայացուցիչ:Պարոն Հովհաննիսյանը այցելեց նաևՔոնսթանցա, ուր և հանդիպեցավ տեղ -վույն համայնքի անդամներու հետ:

Պուքրեշ կեցության վերջին օրըպրն. Հովհաննիսյան այցելեց նաև«Նոր Կյանք» և „Ararat“ պարբերա -կաններու խմբագրատուն և զրույցունեցավ խմբագրատան աշխատա -կից ներու հետ: Պրն. Հովհաննիսյանամենայն մանրամասնությամբ պատ -մեց Հայաստան Հիմնադրամի ընդհա -նուր գործունեության մոտակա ծրա -գիրներու մասին՝ հիմնական նպա -տակը ըլլալով, սփյուռքը ավելի մո -տեցնել, մերձեցնել Հայաստանին:

Ան զրույցի ընթացքին մաս -նա վորաբար ըսավ. «... Նվիրատ վու -թյան պարզ փաստը, անկախ գու -մարեն մեզ ա՛լ ավելի կմոտեցնե Հա -յաստանին: Այսպիսով յուրաքան չ -յուր անձ, որ որևէ նվիրատվությունկընե, կրնա Հիմնադրամի ներկայա -ցուցիչներու միջոցով ստուգել, թեի՞նչ ըրին իր նվիրած դրամին հետ:Վերջին երկու տարվա ընթացքինժողվված դրամները նպատակա ուղ ղ -

վեցան խմելու ջուրի ամբողջ ցանցիվերակառուցման՝ ջրամա տակարա -րումով ապահովելու համար բոլորջրազուրկ գոտիները:

Հիմնադրամը 18 տարիներուիր գործունեթյան ընթացքին ժողվածէ 215 միլիոն տոլար և կառուցած է500 կմ ավտոճանապարհներ ինչպեսօրինակ Գորիս-Ստեփանակերտ ավ -տո մայրուղին, ըլլալով Հայաստան-Արցախ ամենեն կարևոր ավտոճա -նապարհներեն մեկը: Եթե մինչևավտոմայրուղու կառուցումը ինքնա -շարժը ճանապարհը կանցներ 6 ժամ - վա մեջ, այժմ անհրաժեշտ է միայնմեկ ժամ: Այդ գումարեն կառուց վե -ցան նաև 235 դպրոցներ և մանկա -պարտեզներ, նաև 35 հիվանդա -նոցներ և պոլիկլինիկաներ...»:

Պարոն Հովհաննիսյան ավել -ցուց, թե՝ իր այցելությունը Պուքրեշպայմանավորված էր անով, որայստեղ ունենան մեկ ներկա յա ցու -ցիչ մը և այսպիսով սերտ կապ կրնանապահովել Հայաստանի և Ռու մա -նիո միջև: «Պալկաններու մեջ Ռու -մանիան առաջին երկիրն է, որ կբա -նանք մեր գրասենյակը, մտադրվե -լով շարունակության ավելի ընդլայ -նելու մեր գործունեթյունը այսշրջանի այլ երկիրներու մեջ ևս»:

Մ. Բաղդասարյան

Հայաստան Հիմնադրամը գրասենյակ ունի Պուքրեշի մեջŠ... Նվիրատվության պարզ փաստը անկախ գումարեն մեզ

ավելի կմոտեցնե Հայաստանին ...‹

153-4/2011

publica Þie bilingvÃ a uniunii armenilor din românia ma

r

-

ap

r

20

11

Comunicat din partea Comunităţii Armene din România

în legătură cu recentele declaraţii făcute la Baku

de preşedintele României, domnul Traian Băsescu

Comunitatea armeană din România îşi exprimănedumerirea şi neliniştea în legatură cu recenteledeclaraţii ale preşedintelui României, domnul TraianBăsescu, făcute cu ocazia vizitei efectuate în Baku,potrivit cărora soluţionarea conflictului din Karabaghulde Munte se poate face numai prin reîntoarcerea acesteiregiuni sub suveranitatea şi în cadrul teritoriuluiAzerbaidjanului.

România, ca stat membru al OSCE, a susţinutpermanent soluţionarea paşnică a conflictului dinKarabagh. Declaraţiile comune ale co-preşedinţilorGrupului de la Minsk, mandatat de OSCE cu găsirea uneisoluţii negociate, preşedinţii Statelor Unite ale Americii,ai Federaţiei Ruse şi ai Franţei, agreate de preşedinţiiArmeniei şi Azerbaidjanului, menţionează, ca fundamental unei soluţii paşnice stabile, principiile dreptuluiinternaţional, dintre care evidenţiază principiul integrităţiiteritoriale, principiul neutilizării forţei precum şi pe cel aldreptului autodeterminării popoarelor. Orice atitudinepărtinitoare, orice soluţie unilaterală ce vizează doarinteresele uneia dintre părţi, contravine deciziilor foruriloreuropene şi compromite procesul de pace.

Comunitatea armeană din România consideră că,în virtutea tradiţiilor multiseculare de prietenie dintrepoporul român şi poporul armean, în baza bunelor relaţiistatornicite între România şi statele Caucazului de sud,precum şi conform angajamentelor internaţionale, statulromân trebuie să adopte o atitudine echilibrată, neutră,care să nu legitimeze nedreptăţile diktatelor staliniste şisă fie consecventă cu poziţiile sale şi calitatea sa demembru al OSCE.

I.P.S. Arhim. Datev Hagopian

Întîistătătorul Bisericii Armene din România

Senator Varujan Vosganian

Preşedinte al Uniunii Armenilor din România

Deputat Varujan Pambuccian

reprezentant al minorităţii armeneîn Parlamentul României

16 3-4/2011

173-4/2011

18 3-4/2011

193-4/2011

20 3-4/2011

213-4/2011

manga-badanegan

Կ’ըլլա-չըլլար մարդ ու կին մը:Իրենք ալ շատ խեղճ, դառն ուաղքատ, մուրացկան կ’ըլլան: Ասոնցեղած-չեղածը հաւ մը կ’ըլլայ, որառջեւէն գացողին կտուցով կ’ըներ,ետեւէն եկողին՝ տոտիկով: Աս հաւինահէն, մէկը սիրտ չէր ընէր անոնցդուռէն անցնելու: Ասանկ զուլումբան մըն էր: Գիւղացիներու ճարը,որ կը կտրի կու գան տանուտէրինքով գանգատի: Տանուտէրն ալ կըկանչէ հաւին տիրոջը, կը հրամայէ՝«կամ հաւդ մորթէ, կամ նետէ մարագիմը մէջ, դուռն ալ վրան կողպէ գացող-եկողին վնաս չտայ»: Հաւին տէրն ալչ’ուզեր մորթէ, կը տանի կը նետէմարագ մը, դուռ-երդիկ կը գոցէ, ծա -կուծուկերը կը գոցէ, կու գայ տուն:

Կ’անցնի մէկ օր, երկու օր,երեք օր, շա բաթ մը, երկու շաբաթ,երեք շաբաթ, ամիս մը աս հաւին ոչկուտ կու տան, ոչ ալ ջուր կը դնենառջեւը. Կրնայ ըլլայ սատկի, անկէազատին, լըմննայ:

Օրերէն մէկը աս մարդումիտքէն կ’անցնի իր հաւը:

— Այ կին-, կ’ըսէ-, բնաւ չեսհարցնէր՝ ի՞նչ եղաւ մեր հաւը: Ո՞վգիտէ հիմա կրնայ սատկած ըլլայ,երթամ տեսնեմ ի՞նչ պատահած է:

— Լաւ-, կ’ըսէ կինը-, գնայտես, թէ սատկած է, տար նետէ:

Աս մարդը կ’երթայ մարագինդուռը կը բանայ, ի՞նչ տեսնայ, մա -րագի մինչեւ օճորքը լեցուն հաւկիթ:Դուն մը ըսեր հաւը ածած է: Հաւինտէրը ուրախութենէն քիչ կը մնայխելքը կորսնցնէ; կը վազէ տուն,կնոջը իմաց տալու: Մարդ ու կին՝տոպրակները շալկած, կու գան ատհաւկիթները կը կրեն, կը տանինիրենց կալը: Յետոյ, գոմէշները կը

լծեն կալին, կը քշեն, ու կը քշենմինչեւ ճաշ կալ կ’ընեն: Այնքան կըկալսեն, որ հաւկիթները բոլորն ալկը փխլուին ալիւր կը դառնան, մէյմ’ալ կը տեսնեն, մէկ կողմէն աքա -ղաղ դուրս կ’ելլայ, միւս կողմէնվառեկ: Քիչ մ’ալ կը կալսեն, կը տես -նեն սագ մ’ալ դուրս ելաւ, փախաւ:Տէրը այդքան աքաղաղն ու վառեկըկը ձգէ, կիննայ սագի ետեւէն, որբռնէ: Կը վազէ, կը վազէ, բաւականտեղ որ կ’անցնի, կը տեսնէ մարդ մըսագը լծած կամին կալ կ’ընէ:

— Այ եղբայր-, կ’ըսէ-, ատ իմսագս է, ինչո՞ւ բռնած լծած էք կամին:

— Մենք ի՞նչ գիտնանք, քուկդէ-, կ’ըսէ կալ ընողը-, իր ոտքովըեկաւ մեր կալը, տեսանք տէր ու տի -րական չկայ, բերինք լծեցինք: Հիմաալ կ’ըսես՝ իմս է, տար: Վերցո’ւր, ասերկու խալուար ցորենն ալ ատորվարձքը, քեզի հալալ ըլլայ:

Աս մարդը երկու խալուարցորենը կը լեցնէ տոպրակները, կըբարձէ սագը, ինքն ալ վրան կը նստի,կը քշէ դէպի տուն: Կու գայ, կը հասնիիրենց տուն, տոպրակները կը վերցնէ,կը տեսնէ, սագին մէջքը զարնուած,վերք եղած է: Մարդ ու կին կը մնանմոլորած: Այս կողմ կ’իննան այնկողմ կ’իննան, այս դրացիին դուռը,այն դրացիին դուռը՝ դէղ չեն գտնար:

Վերջը, որ շատ կը պտտին,հարցու փորձ կ’ընեն, մարդ մըասոնց կ’ըսէ. — Ատ դեղը ընկոյզն է,իւղը քսեցէք նոյն վայրկեանինկ’աղեկնայ:

Յակառակի պէս ալ ասոնցերկրին մէջ ընկոյզի ծառ չ’ըլլար: Շատկը չարչարուին, ոչ մէկ տեղ ընկոյզչեն գտնար: Վերջը, որ շատ կըպըտտին՝ ծեր կին մը կը պատահի:

— Այ մայրիկ-, կ’ըսեն-, ողորմէհօրդ, թէ քու որդիներուդ արեւը կըսիրես մեզ օգնէ, եթէ հոգէպահուստընկոյզի մանրուք ունենաս՝ մերսագին մէջքը զարնուած է եւ վերքեղած է, տանինք քսենք՝ աղեկնայ:

— Այ տղաք-, կ’ըսէ ծեր կինը-,երեխա ատեն հայրս Հնդկաստանէնընկոյզ բերած էր, կերանք, չոփ մըտուէք, կրնայ ըլլալ ակռաներուսարանքը կտոր մը մնացած ըլլայ:

Մարդ ու կին ուրախութենէնչեն գիտնար ինչ ընեն, հոն գերանինկած կ’ըլլայ, կը վերցնեն կու տանծեր կնօջը: Ծեր կինը այդ գերանովակռաները կը մաքրէ, այս կողմ, այնկողմ սեղանակռային տակէն պճեղմը ընկոյզ կը հանէ, կու տայ ասոնց:Ասոնք ծեր կնօջը ձեռքը կը համբու -

րեն, ընկոյզը կը վերցնեն կը վերա -դառ նան իրենց տուն: Կը բերենընկոյզը լաւ մը կը ծեծեն, կը քսենսագին կռնակը:

Օր մը կ’անցնի, երկու, երեքօր, շաբաթ մը, երկու շաբաթ, երեքշաբաթ, ամիս մը, մէյ մ’ալ ինչ տես -նան, ատ սագին կռնակը ընկոյզի մըծառ բուսած է, եւ այնքան ընկոյզունի, որ թիւ եւ հաշիւ չկայ: Ատ սագինբաց կը թողուն, ցօրէկը կ’երթայ հանդըարածելու, իրիկունը ինք մինակըկու գայ տուն: Հանդին մէջ արածելուատեն հոտաղները, երեխաները, որըքար կը նետէ, որը փայտ, որը հողիկոշտ, որ ընկոյզը վար իննայ ուտեն:

Հողն ու քարը կիննան ընկոյզիծառին ճիւղերու արանքը եւ հոն ալկանանչ մարգագետին մը կ’առա -ջանա: Մարդիկ կը բարձրանան ծառը,ատ մարգագետնին վրայ ալ պարտէզմը, վար կ’ընեն, ցորեն, գարի կըցանեն: Հոտաղներն ալ կը բերենիրենց անասունը, ոչխարն ու գառներըհոն կ’արածացնեն:

Օրերէն մէկն ալ մարդ մըպարտէզի մէջէն ձմերուկ մը կըփըր ցնէ. Կ’ուզէ կտրել ուտել հան -կարծ դանակը կը խրուի ձմերուկինմէջ դուրս չ’ելլար:

— Դանակս, դանակս-, կը պոռայ:Ալ ի՞նչ, դանակը ձմերուկին

մէջ կը թաղուի, կը կորսուի: Այսկողմ, այն կողմ կը նայի, չի գտնար:

— Եղբայր-, կը հարցնէ հո -տաղը-, ի՞նչ մարդ ես, ի՞նչ կ’ընեսձմերուկին մէջ:

— Դանակս մէջը ինկած է-,կ’ըսէ-, կրնայ ըլլալ գտնամ:

— Վայ քու գլխուդ-, կ’ըսէհոտաղը-, ես ճիշդ երկու տարի է,ոչխարին հոտը կորսնցուցած եմձմերուկին մէջը, հոգնեցայ փնտ րե -լով, հիմա դուն դանա՞կդ կ’ուզեսգտնել:

Աս խօսքը դանակատիրօջ սիր -տին կը զարնէ, վեր կ’ելլայ հոտաղըծեծելու: Իրարու կը զարնէն ասանոր, ան անոր, այնքան իրար կըզարնեն, որ ձմերուկը տեղէն կը շարժի,սագի կռնակէն գրը՜մփ վար կիննայ,կը փշրուի, մէջէն ալ նապաստակ մըդուրս կ’ելլայ, կը փախի:

Փախչելու ատեն ատ նապաս -տակին պոչի տակէն թուղթի կտորմը վար կիննայ: Դանակատէրը եւհոտաղը ատ թուղթին կտորը կըվերցնեն կը տանին գիւղ, տէր հօրըկու տան, որ կարդայ: Տէր հայրը կըբանայ թուղթին կտորը, կը տեսնէ մէջըգրուածը. «Սուտին ոտքերը կարճ են»:

Հայ ժողովրդական հեքիաթներ

Պոչով սուտը

22 3-4/2011

Վ ե ր ջ ե ր ս ,Պրահայեն ըն դու -նե ցինք «Օրեր» ամ -սագիրը, ուր «ռու -մի նական թղթածը -րար» ընդհանուրխո րագրին տակմոտ մեկ տասնյակէջեր նվիրված են

Ռումանիո համայնքին:Հիշեցնենք, որ 2011թ. հուն -

վար 27-30-ը ՀԲԸՄ Եվրոպայի մաս -նաճյուղը իր հերթական համա ժո -ղովը այս անգամ գումարեց Պուքրեշիմեջ (ՀԲԸՄ – Եվրոպա պատվիրա -կության այցի մասին Պուքրեշ՝ կար -դալ «Նոր Կյանք»-ի և „Ararat”-ի 1-2թիվերու մեջ):

Այս առիթով, «Օրեր»-ի գլխա -վոր խմբագիր Հակոբ Ասատրյան, որմաս կկազմեր ՀԲԸՄ պատվի րա կու -թյան, ամենայն մանրամաս նությամբներկայացուցած է հայ համայնքը իրՌՀՄ և ռումանահայ թեմի ներկա -յացուցիչներով, անդրադարձած էռումանահայ համայնքի մշակու թայինկյանքին, նաև ՀԲԸՄ-ի անդամներուհանդիպումներուն՝ Ռումանիո կա -ռավարության ղեկավարության հետ,հանդիպումներ Ռումանիո մոտ Հա -յաստանի դեսպանատանը, հար -ցազ րույց ՌՀՄ Նախագահ Վարու -ժան Ոսկանյանին, ՌՀՄ փոխնա -խագահ Վարուժան Փամպուքչյանինև լրագրող ու թարգմանիչ ՄատլենԳարագաշյանին հետ:

v v v

Սիրով ընդունեցինք «Փթիթ»մանկապատանեկան պարբերա -թեր թին երեք թիւերը:

Երեխանե -րու համար հրա -շալի նուէր մը, որամբողջութեամբկրնայ փոխա րի նելդժուրաւ ար դենմէկ -դի ձգած իրենց շատսիրելի խա ղերն ուխաղա լիք ները:

Արտակարգ գեղեցիկ հրա տա -րակութիւն մըն է, թէ’ իր արտաքինձեւաւորումով եւ թէ’ բովանդակու -թեամբ: «Փթիթ»-ը միայն թղթատելովարդեն հոգիդ կը լէցուի մանկականուրախութեամբ, իսկ նիւթերու բազ -մազանութիւնը կըշարժէ եւ միտքդ:Երեխաները այսգեղեցիկ հան դէ սովկրնան սորվիլ թէի՞նչ է գեղեցիկը,ճաշակ կը ձե ւաւո -րուի աւելի ճիշդզգալու եւ հասկը -նալու գոյներու ներ դաշ նակութիւնըեւ նրբերան գու թիւնը: Ընդգրկուածբոլոր նիւթերը նաեւ շատ փոխկա -պակցուած են եւ իւրաքանչիւր նիւթերեխաներուն կը սորվեցնէ ուշի -մութիւն, աւելի ճկուն կը դարձնէ

միտքը: Հանդէսըկը մատուցէ օգ տա -կար խորհուրդներեւ դիւրամատչելիձեւով՝ շատ մը հե -տ ա ք ր ք ր ա կ ա նպատմութիւն նե -րու, խաչբառերու,խաղ-հանելուկ նե -

րու միջոցով կը սորվեցնէ երեխա -ներուն ճանչնալ իրենց շրջապատողաշ խա րհը եւ երեւոյթները: Հանդէսըմեծ օգնութիւն է եւ մանկա վարժ -ներու համար:

Սրտանց կը շնորհաւորենքմանկական պարբերաթերթի խմբագ -րական անձնակազմին այս շատկարեւոր եւ գեղեցիկ մտահղացմանառիթով եւ կը մաղթենք երկա րա -կեցութիւն:

«Նոր Կյանք»

Հ ա յ ա ս տ ա ն իՀանրապե տու -թյան կենտրո նա -կանբանկը«Ծա - ղիկների գե ղեց - կությունը» մի ջ -ազգային դրա -մ ա գ ի տ ա կ ա ն

ծրագրի շրջա նակում թողարկել է 1000դրամ անվա նական արժեքով «Քրքումադամի» ար ծաթե հուշադրամը:

Հուշադրամի պատրաստման հա -մար օգտագործվել են գունավոր ներկեր:Ուրվագծերի հեղինակն է ԷդուարդԿուրղինյանը:

Վերջերս Պուքրեշ գտնվեցավ Հայաստանեն ժա մա նածՎարդան Դևրիկյան: Ան այցելեց նաև մեր խմբագրատուն ևիր հետ ունեցանք հետաքրքիր ու հաճելի զրույց:

Մեր հարցին՝ թե ի՞նչ նպատակով եկած եքՌումանիա պրն. Դևրիկյան ըսավ:

Հայր Տաթևի հրավերով եկա Ռումինիա ծանոթա -նալու ռումինական մշակութային արժեքներին, գլխավո -րաբար գիտա-ճանաչողական այցելություն էր: Շատ մեծտպավորություններ ունեցա մանավանդ, երբ եղանք Յաշ,Պոթոշան, ուխտագնացություն կատարեցինք Սուչավա ուրև մասնակցեցինք Սուչավա քաղաքի տոնին: Եղանք նույն -պես Զամքա, Ռոման, ուր և կատարեցինք գերեզմա նա քա -րերի արձանագրությունների վերծանում, որ շատ արդյու -նավետ էր գիտական առումով: Շատ երախտապարտ եմ հայրՏաթևին, որ ոչ միայն հնարավորություն ընձեռեց այլևտարավ անձամբ և մեկ առ մեկ ծանոթացրեց ռումինահայպատմական հիշատակներին, ինչպես նաև եղանք

Ռումինիայի պետական արխիվում, ծանոթացանք այնտեղպահվող հայկական վավերագրերին: Այս օրերի ընթացքումաչքերիս առջև ասես կենդանացավ 14-19-րդ դարերիռումինահայ հին պատմական համայնքը, որը Անիի փառա -վոր ավանդույթները շարունակում է ռումին հողի վրա:Հաճելիորեն զարմացա ռումինահայ կապվածությունը իրանցյալի ավանդներին, մեր եկեղեցուն, Սուրբ Էջմիածնին ևայսօրվա Հայաստանին: Ուրախ եմ նաև, որ հայր Տաթևըայսքան կարճ ժամանակում արդեն լիովին ճանաչում է հայհամայնքը և վստահ եմ, որ կշարունակի այստեղ քահանա -գործած մեր նախորդ հոգևորականների փառավոր ավանդ -ները: Ինքս էլ առավել պատասխանատվությամբ լցվածվերադառնում եմ Հայրենիք այն գիտակցությամբ, որ իրապեսհզոր և ամուր Հայաստանը միայն կարող է ապավեն լինելաշխարհասփյուռ իր զավակներին:

Մ. Ղ.

«Էջմիածին» հանդեսի գլխավոր խմբագիր

Վարդան Դևրիկյանի այցը Ռումանիա

233-4/2011

Xebi Qambydia 0am paoin

vra# yur gertaoinq* Angqyri

da0arner; desnelyu# ganc a/inq

Singawyri me`# gkzii m; vra

(nera/oal qani m; had wyqr &s)ipr& qakaqa.inyutoan yu qa -

kaqagrtyutoan @rinag ga/yu] -

va\ aox bedyutoyun-qakaq;$ Isg

mer a/aìn 0ampan ekav# an -

.yu.d# xebi haoy] egeke]in# pna -

gavaorin hnacyuon qrisdynoa

egeke]in yu singawyroan bad -

myu toan me` vak 0arda ra be -

dagan ceke]gacyuon dekani.;#

pnyry. .inyutoyun* Asiaoi hara -

vaoin \aoramasi m; me ̀haoga gan

nergaoyutoyun; vgaoelyu hamar$

A/aìn haoer; Singawyr

ega\ en JT xari sgizp;# ipr&

a/&draganner yu cyr\ararner$

Gkziin vra S;r Tymas Stamfyrd

?aflsi i`nelen hedy# yr Ar&el -

oan Hnxgasdanneryu me` pri -

da nagan vari[; eka\ = & me -

\amasnapar badas,anadyu*

Asiaoi me` pridanagan gaosryu -

toyun sdek\elyu hamar yu na&

1819-in qakaq; himnaxra\ =

ipr& pa] navahancisd# haoern

arxen cyr\yk madyu/ m; yunein

aos@rva a/&dragan gexrynin

me`* ?afls Hrabarag;$ Te&

wyqrativ (1824-i marxaha ma r;

miaon 16 hyci gn.er)# dekagan 12

hao ‘;ndaniqner; ha`yke]an

egeke]i m; ga/yu]elyu hamar

himnaxram havaqel# aox cyr\in

hamar anhraje.d 5^((( isba -

nagan dylar cyumarin gesn

abahyvelyv$ Cyumarin mna] -

oal; \a\ge]in )avaoi & Gal -

gataoi haoer;# isg wyqr mas m;

ekav Singawyri evryba]i yu

[ina]i va0a/aganneryu nbas -

d;$ 1827-in# erp hancana gyu -

toyun; verà]av# a/aìn hao

gkeragan; egav* Der Cricyr

Hyvhannes;# yr \anyt bidi

xa/nar Fadh;r Gregyri )yn

anyunyv$ Hao a/&draganner;

Haoer:Singawyri

me~

‚.aryunagyutoyun =` 24ƒ

24 3-4/2011

hykamaseryu me` nerxryumner

g;nein & 1833-in cakyutaoin ga -

/avaryutoan gykme dekamas

m; sda]an* Hill wyky]in vra$

Ha`yrx darin# hao cakyuti 12

avacneryu ,yrhyurx; i/lan xia -

]i 0ardarabed )yr0 Dramgyul

Qylmanin egeke]ii m; na,a -

ci\; badvire]$ Qylman# yr

pandargoalneryu verahsgi[n =r

yu hanraoin cyr\eryu vari[# na&

qakaqi badmagan amena ha -

`yk .enqeryu hekinag# haoy] ege -

ke]iyv dvav ir sdek\a cyr \yu -

toan clyu,cyr\y];$ Ir na,ac; -

\a\ egeke]in 1835-in ga/yu]ve -

]av yu veràvyryutoan arje]

5^(58#3( isbanagan dylar^ 3^5((

.inararneryu v0aryum;# 7(8#36

noyuteryu arjeq;# 4(( 0arda -

rabedin a.,adavar™;# 449#94

zcesdneryu & zarxeryu hamar

\a,ser;$ An @\ve]av 1836 mard

26-in* Der <a[ig Hyvhannesin

gykme# Syurp Cricyr Lyusavyri[i

anvanagy[yumyv$ 1973 hyulis 6-

in# .enq; haodararve]av azcaoin

hyu.ar™an* Bahbanyutoan Az -

caoin Cerades[yutoan gykme#

isg 1995-in Bahbanyutoan m;r -

]a nag; nva0e]$ Egeke]iin meg

gykmi wyky]; gy[ve]av Arme -nian# [inaren* seng wyh sin [yu

ayu# aosinqn ŠSingawyri nyr

.enqin g/nag;‹$

Te& haogagan avanxa gan

y0yv [= mdahka]va\# aol pri -

da nagan nyr-xasaganyv# ege -

ke]in inqnadib gerdva\q yuni#

nrpiran yu hama[aw# a/an] zan -

cagadyuni$ Miaon .ad sra -

\aor# yutagykm prca™& a.da -

rag m; gpar™rana cl,avyr 0a -

gadamasin vra* nmanabes yuta -

gykm tmpgaclani m; vra deka -

gaova\# yr iynaoin gisasoyu ne -

ryv ezragalva\ =$ Nerqin gerd -

va\q; gisa.ràna™& =# yuk -

kan goyuna™& hadagaci\i m;

me` nerc\va\# yryun g]va\ en

xyriagan soyuneryv .qamyudqer#

in[ yr ardaqin desqyv gampyk -

à]ne ,a[a™& hadagaci\ m;$

Havanagan =# yr wallaxoan

y0; Qylmanin ner.n[va\ ;lla

Ancliaoi Sent-Mardin-in-dh;-

Fild egeke]iin hamar mda\a\*

)eomz Gibbin a/aìn .ràna -

ga™& hadagaci\en$ Aos pylyr

ner.n[yumner; & azxe]yutoyun -

ner; miadekelyv# i/lanxia]i

0ardarabed; Singawyri ar&a -

xar™aoin glimaoin hamagerbyk

na,aci\ m; hka]a\ =# .enqin

hadga]nelyv sdveryd laon \a\ -

gabad.campner# yrynq gba.d -

banen waodoa .erdava ra -

cyuor neryv badyuhanner;# iren]

garcin* aonbes dekaxrva\# yr

lyuos; sw/en & @xawy,yutoyunn

abahyven$ Sra\aor a.darag;

gveràna cyunxyv m;# yryun me`

,rva\ = ,a[ m;^ wasdyren#

1853-in an wy,arina\ = qa/a -

gyusi hadagaci\yv yu gyna™&

cmpetyv a.darag m;# yr ir

garcin 1846-in wy,arina\ =r s,al

ga/yu]va\ sgzpnagan a.darag;$

Xebi wyky]* ar&eloan gykmi

cl,avyr 0agadamasi ,yranin

0agdynin vra wyracrva\ =

himnaxrman darin^ 1835$ Moyus

gykmer; aonbes mda\va\ en# yr

iren] .qamyudqeryun me` mdnein

ga/qer;# yryn]me marxig i`nein

yukkagi egeke]iin xyu/;# ha -

dag; ga/qeryun da,da gama -

\in hed nyuon magarxagin ;llalyv$

Egeke]iin nerqin .ràna -

ga™& hadagaci\;# gamara -

gab cmpetyv* ;sd haogagan

avanxagan 0ardarabedyu -

‚.aryunagyutoyun 23 =ènƒ

253-4/2011

toan# g.aryunagvi cl,avyr ,y -

ranyv# yr nsdaranneren aveli

par™r badvanxani m; vra

gcdnvi$ <yranin a` gykm;# mar -

mare ]yu]ada,dag m; egeke -

]iin ga/yu]man tvagan; gn.e#

isg ™a,in# yuri. ]yu]ada,dag -

neryu vra# ar™anacrva\ en v0a -

rykneryun anyunner;$ Baderyun

vra# amra]va\ en te‰ jama nagi

;nta]qin ha`yrxa\ iraxar™yu -

toyunneryu & an™navyryutoyun ne -

ryu nvirva\ hyu.ada,dagner &

te cakyutin goanqen xrvacner

badgeryk lyusangarner$ Hao -

gagan egeke]vy aos@rva desq;

,namva\ yu maqyur =^ ardaqin

bader; 0ermag granergva\ en#

.enqin .yur` ]anva\ en gryna -

gan pnyuoti medake qani m;

wyqr qanxagner# isg bardezi

,ydin vra badga/eli gerbyv

zedekva\ en ,a[agir Hisyus -

ner* xebi Cykcyta 0ampaoi vra

ereq gaoanneryu me`$

Mer ao]elyutoan @r;# .qa -

myudqi m; me`* ngaragalin a/`&

nsda\ dkamarx m; gngarer

egeke]in aonbes in[bes inq

gdesner$ <yd; gdryk meqena m;

g,ancarer pagin l/yutoyun;#

pao] gganynavyrer gana[yu toyu -

n;# yrn aolabes ha0eli desqyv

,namva\ =$ Pagin meg gykm;#

gcdnvi in[ yr ggy[vi Hi.ada -

garan-bardez;# yr gvera gaz me

hao cakyutin meg wyqr cerez -

many];$ Hin cerezmane m; sgsoal*

yrme miaon mamyu/yv \a\gva\

ananyun dabanaqar; bahva\

=# min[& qanxagneryv yu zar -

xaranqneryv dabanaqarer;*

masamp jamanagi ;nta]qin

gydrva\# aosdek ba/ga\ en

aonbisi hao an™navyryu toyun -

neryu cyoyutoan vgaoyutoyunner#

yrynq qakaqi goanqin me`

gar&yr xer ,aka]a\ en$ I xeb#

aosdek takyumner [en gadar -

va\# isg dabanaqarer; pera\

= Singawyri pnagi[* ameriga -

hao L&yn Baloan;# Byuqit Timah

takamasi qrisdynoa cerezma -

ny]en erp 1978-in an gazmalyu\ -

va\ =# aoxbisyv cakyuti meg

srparan; sdek\velyv# isg he -

dacaoin* 2((3-in# ve] daba -

naqarer avel]an* Bidadari

cerezmany]en perva\ (sagaon#

Singawyri a/a`in maha]a\

haoer; min[& 1865 takve]an Fyrx

Qaningi me`)$ Dabanaqarer;

miadekeln yu sarqel; gadare]#

1988-in# Art ?amoan;# ipr&

nviradvyutoyun$

Pagin haga/ag gykm;#

Sarcis n.anavyr ;ndaniqi meg

anxamyuhin* Nana0an; 19(5-in

erghargani \,agan dyun m;

ga/yu]e]# yr na& qahanaoin pna -

garan; bidi ;llar# ir amyu si -

nin* )yn >ahnazarin hi.ada -

gin# cyr\arar# yr dari m; a/a`

maha]er =r$ Xyu/; gzarnenq yu

gpana dkamarx m;# yr; gner ga -

oana ipr& aojmyu ereq ,nama -

galneren min* Cricyr Basma0 -

oan$ Ners ghravire# yur aox ba -

hyun dekegyutoyunner g;n\aoer

deka]i* [ina]i lracryuhii m;#

yr; cakyutin & egeke]iin bad -

myutoan masin dvoalner gqaker$

Gmdnenq wyqr senoag m;# yr;

hamesd tancarani m; vera\ -

va\ =# Singawyri haoy] cyr\yu -

neyutoan a/n[yutoamp# pao] na&

haoy] ;nxhanyur badmyutoan

veraperoal ]yu]ynneryv$ Aox ;n -

ta]qin# lracryuhin gmegni &

baryn Basma0oan; mez hed

gzryu]e# ,yselyv cakyuti masin#

yr crete 3( hycie pakga]a\ =#

‚.aryunagyutoyun =` 26ƒ

26 3-4/2011

mard 2(11-in egeke]iin @\man

175-amoag; dynelyu nbadagi

masin# cakyutaoin a.,yuoj goanqi

pa]agaoyutoan* egeke]in bah -

banelyu xjvaryutoan masin$

Deka]i hao gkeragani m;

gykme gadara\ verìn bada -

rac; deki yune]a\ = 1938-in &

anyr megnyumen hedy# haoeryu tivi

nvazman bad0a/yv# aol&s yuri.

gkeragan [n.anagve]av# mnalyv#

yr min[& gkziin ner,yujyum; 0a -

wyna]ineryu gykme badarac -

ner; gadare sargavac Maq

Hagypoan;# a/avel qan 9( ha -

vada]oalneryu a/`&$ Nergaois#

Hao a/aqelagan egeke]vy oyura -

hadyug \esyv badaracner; gga -

darvin miaon yry. a/itneryv#

in[bes ekav qani m; dari a/a`#

erp dynve]av himnaqar; xnelyu

17(-amoag; & in[bes bidi ;lla

mard 2(11-in$ Aolabes# aosdek

ganynavyrapar ggadarvin Hnx -

gasdani Syuriagan egeke]vy &

kbdi yukkawa/ cakyutin ba -

da racner;$ Ipr& /ahviraoin

meg aol manramas# arje hi.a -

dagel# te* 19(9-in Syurp Cricyr

Lyusavyri[; qakaqi a/aìn

egeke]in ekav# yr =legdragan

]an]in mia]ve]av$

Egeke]vy @\yum; n.elyv#

ŠDh; Fri Wres‹ tert; 1836-in

gcrer^ ŠAos wyqr# pao] .qek .enq;

badiv gpere aos qakaqi haoy]

hasaragagan yciin yu gryna -

gan zca]yumin# yryvhed& hamyz -

va\ enq# yr qi[ en aon baraca -

ner; erp aosbisi wyqr cakyut

m; pavarar himnaxramyv nbas -

da\ ;‘lla nman hyoagab .enqi m;#

yr 0ardarabedagan amenen

zarxarva\ yu gahavyrva\ @ri -

nagneren min hanxisana‹$

Singawyri haoer; erpeq

pazmamarx [en eka\^ 188(-agan

darineryu cacatnaoin jama -

na ga.rànin# gaoin mydavyra -

bes haroyur ;ndaniq$ 1931-i mar -

xahamarn ar™anacra\ = 81

haoer$ Garc m; haoer# ipr& pri -

danahbadag# 0awyna]ineryu

gykme p/nacakti entargve -

]an* ergryrx hama.,arhaoin

baderazmin jamanag$ Haoe -

ryun me\amasnyutoyun; jama nagi

;nta]qin gkzin lqe]in# .ader

195(-agan darineryun Avsdra -

liy 0ampan p/ne]in# isg maha -

]yu toan haraperagan qanagyu -

toyun; cerazan]e] \neliyu toa -

n;# & aosbisyv cakyut; hed;z -

hede wyqra]av$ In[ yr agna/yu

= egeke]vy harad&yutoyunn =#

qani yr an .aryunagapar ,nam -

ve]av aw m; mna]a\ haoeryu

gykme$ Hyunvar 6-i* |nyunxi dy -

nagadaryutoan a/tiv# Syurp

Cricyr Lyusavyri[ egeke]vy vra

g\a\anin Singawyri & Haoas -

dani xry.agner;$

Aos pylyren anxin# a‰l aveli

agna/yu = haoeryun nbasd; aos

ezagi bedyutoyun-qakaqin par -

cava0man$ Xe/ J: xaren sgsoal#

haogagan cakyutner sdek\ ve -

]an Hnxgasdan# Pirma# Ma -

laozia & )ava$ A/&dragan

;ngeryutoyunner in[bes* Apcar &Stephens Company & MackertichM. Moses Company JT xari

a/aìn dasnamoagneryun mdan

nyrasdek\ Singawyri dndesyu -

toan ylyrd;$ Singawyrin hed

a/n[va\ haoeryu anyunner

gnera/nen hed&oalner;^ Aga -noor, Alexandra, Andreas, Anthony,Apcar, Arathon, Aviet, Carapiet,Catchatoor, Charter, Constantine,David, Demetrius, Edgar, Gabriel,Galistan, Galstaun, Gasper, Gre go -ry, Hacopian, Joachim, John, Mac -ker tich, Mackertoom, Malcolm,Marcar, Martin, Michael, Minas,Moses, Nahapiet, Nicholas, Papas -sian, Paul, Sarkies, Satoor, Seth,Stephens, Vertannes, Zecharaiah,Zeytoon$

Andaragyuos# Singawyri

‚.aryunagyutoyun 25 =ènƒ

273-4/2011

me` amena\anyt anyunn = Sarcis

ekpaorneryun; (Mardin# Dicran#

Ar.ag# Aved)# h/[agavyr ?afls

banxygin himnaxirner;# a. -

,ar hi amenen hekinagavyr yu

.qek hoyurany]aoin hamalir ne -

ren min# pao] na& harav-ar&el -

oan Asiy aol banxygneryu himna -

xirner; &s$ Yv yr garykyutoyun;

[yuni senoag m; var™el ?aflsi

me` & yuremn hraman [yuni ners

mdnel grna vaoelel bdyuod m;

anyr hianali bardezin me`#

grna cnyumner ;nel gamaragab

miàn]qi wyqr yu gygig ,anyut -

neryun me` yu manavanx grna

dekeganal .enqin# Sarcis ekpaor -

neryun & ampyk` xara.rànin

masin .enqin ed& sarqva\* 0y,

]yu]ynneryv tancaranin me`$

Va0a/aganneryu & a/&d -

raganneryu .arqen# Mardin ;n -

daniq;# yr hykamaser yuner

Tanglin wyky]in vra# Mardin

Draov wyky]in anyun; dvav#

min[ +dgar ekpaorner; n.anavyr

xar™an hoyusva\qekenneryu ne -

ra\yumyv & arda\yumyv$ <a[ig

Myvses; (Myvsesoan) 1845-in eka\

= himnaxirneren min* ŠStreo]

Taomz‹ tertin# yr bidi xa/ -

nar anclerenyv azcaoin barpe -

ratert;# pao] zyr dari m; ver`

<a[ig; \a,e] yryvhed& .ahaper

[=r$ Haoasdanen cakta\* A.yd

Naxanoan; 2((5-en sgsoal Sin -

gawyri 0adragi azcaoin ha -

vaqaganin marzi[n =# isg C&yrc

Sarcsoan; 2((8-en Singawyri

Qamerata nvaca,yumpin nva -

cavarn = & Tanglvyudi eraj;. -

dagan xbry]in dn@ren;$

Sagaon# amena hampa va -

vyr anyunn = Anoes Oyaqimin;

(A.,en Hyvagimoan)# \na\* 1854

abril 7-in ipr& ir ;ndaniqin

amename\ yrxin# yusdi hyr ma -

hen hedy ir myr; bidi @cner

moyus das; ere,aneryu xasdia -

ragyumyv$ Erpeq [amyusna]av#

ir jamanag; & mdazpakyum;

pajnelyv haoy] egeke]vy & ipr&

bardezacyr\ ir a.,adanqin

mi`&$ 1899-in# \akigneryu ]yu]a -

hanxesi m;# Anoes nergaoa]yu]

pirmagan yu malaoziagan ,ylyr™ -

neryu (orhidee) mi`& ir gadara\

,a/na\in m;# gy[va\* Vanda

Miss Oyaqim (Vanda ,ylyr™az -

ciin badganyk meg desagin

anyunn =)# yryv a/aìn mr]ana -

g; nva0e]$ Ergyu dari a/a`#

nyr ,ylyr™; Anclia m.agva\ =r &

a/aìn ancam ;llalyv Evry -

baoi me` \akga\ =r# hedy me\

ha`ykyutoamp ]yu]axrvelyv

Lynxyni Royal Horticultural Show-

en ners$ Pao]# i darperyutoyun

ancliagan \akigneryun# yrynq

masnavyr havaqa\yneryu me`

hazvaxeb nergaoyutoyun m;

mna]in# Singawyri me` Vanda

Miss Oyaqimn aracyutoamp da -

ra\ve]av$ <lirxe da/abelyv#

Anoes; 1899-i haktanagen ereq

amis hedy bidi mahanar$

Abril 1981-in# A.,enin ,ylyr™;

n.anagve]av Singawyri az -

caoin \akig* 4( aol mr]agi] -

neryu xem$ Vanda Miss Oyaqim;

bidi desneinq qakaqi ceke]ig

Pyusapanagan bardezi* ,ylyr -

™azciin hadga]va\ a/an™in

pajnin me`# cyuoneryu & ™&eryu

isgagan ./aolyutoyun m;$ Aos@r#

aveli qan 44( ,a/na\inner

gserin Anoesi Vandaoen$ Haoyu -

hiin \akig; gareli = desnel

Singawyri wysdi ar™aga\ meg

xry.matktin vra$

Aosdek madnan.va\* pylyr

aox n.anavyr haoer;# in[bes &

yuri.ner# iren] dabanaqarern

yunin egeke]vy pagi Hi.ada -

garan-bardezin me`# yrn yusdi

ghanxisana iren] yrxecra\

bedyutoan badmyutoan me` ar -

™anacrva\ an™na vyryutoyun -

neryu banteyn m;$ Aos@r# Singa -

wyri me` .ad qi[er .ad qi[

ciden erpemni hao cakyuti masin#

pao] hasaragagan zarca] man

yu qakaqa.inagan pnangarin

pera\ anyr nbasdin veraperoal

wasd en ?afls# Stamfyrd#

Adelfi & aol banxygnern yu

manavanx haoy] egeke]in# yr

g.aryunage hi.e]nel yu deke -

ga]nel hao cakyutin arjeqne -

ryun# avanxyutoan yu m.agyuotin

masin# wyqr cakyut m;# yr; sa -

gaon a/ada™e/n yu n.ana gali]

;n\a m; pera\ = ipr& bedyu -

toyun-qakaq gerdva\ aos gkziin

badmyutoan & a/a`ximyutoan$

Sarcis Seloan

HC^ {em grnar verà]nel

aos dyker; a/an] n.elyu Sin -

gawyri & Malaoziaoi haoeryu

masin ,isd gar&yr cirq m;# Na -

dia ?aoti Respected Citizens.

The History of Armenians in Sin -

ga pore and Malaysia (Amasia#

2((3 - ir cryutoyun; dbelyu ha -

mar# hekinagyuhin sdibva\ ekav

himnaxrel ir sewagan hra da -

rag[yutoyun;)$ Irazeg yu \ava -

lyun (grnam ;sel* sba/i[) aos

sqan[eli menacryutoyun; ggre

hed&oal magacryutoyun;^ ŠAos

cirq; nvirva\ = myrs - Vera

Varsenig D=@qme0oanin# \na\*

Aleqsanxria# Ecibdys# 1916 hyun -

var 17-in yu maha]a\* _amaryu#

Nyr Zelanxia# 199( hygdemper

29-in^ miaonag aqsyri me` ha -

oyuhi m;‹$

28 3-4/2011

Վարուժան Ոսկանյանի «Շշուկ -ների գիրքը» (ռումիներեն, Բու խա -րեստ, 2009, 532 էջ) վեպի մասինտողերիս հեղինակը գրականագետչէ, բայց ցանկանում է արտա հայտ -վել, որովհետև այս գիրքը վերաբե -րում է իր ազգի, ինչպես նաև դարերշարունակ օսմանյան լծի տակ հյու -ծող այլ ազգերի պատմական ճակա -տագ րերին, որովհետև Երզնկա գա -

վառի Կամախ (Kamakha, թուրք. Քե -մախ) կենտրոնի Գոմեր գյուղի Առա -քելենց գերդաստանից միակը` հեղի -նակի հայրը`Թորոսը, զոհ չի դարձելթուրքական յաթաղանին, քանի որ1913թվին, օսմանյան բանակի զորա -հավաքից խույս տալով, մի կերպհասել է Տրապիզոն և ֆրանսիականնավով հասել Կոնստանցա-Ռումի -նիա. որովհետև վեպը կարդալու

ընթացքում հիշում էր իր ծննդա -վայրը`Բուխարեստը, ընտանիքը,տունը, ազգականներին, հայ հա -մայնքը, եկեղեցին, Միսաքյան-Քեսիմ -յան յոթնամյա վարժարանը, ուսուցիչ -ներին՝ապագա Ամենայն Հայոց Կա -թո ղիկոս Վազգեն Ա Հայրապետին,Ցյուրիխի Համալսարանի տնտեսա -գիտության դոկտոր`Արտաշես Տի -րաց յանին և մյուսներին, որոնք իրենև իր դասընկերներին դաս տիա -րակել են հայեցի ոգով ու հաղորդելբազմազան գիտելիքներ, հիշում էրնաև ռումինական լիցեյը և, վեր -ջապես 1948թ հայրենադար ձու -թյունը, երբ նա դարձավ իր հայ -րենիքի լիարժեք քաղաքացին: Հա -յաս տանում նա ստացավ բարձրա -գույն կրթություն, 60 տարիներիընթացքում լծվեց աճող սերնդի ևուսանողների դաստիարակությանու կրթության գիտամեթոդականազնիվ գործին:

Վարուժան Ոսկանյանի «Շշուկ -ների գիրքը» լույս տեսավ ցեղաս -պա նության 95-րդ տարեդարձի նա -խօրեին: Այն հարստացրեց 20-րդդարի սկզբի քաղաքակիրթ մարդ -կության պատմության մեջ պետա -կան մակարդակով ծրագրված, կազ -մակերպված և իրագործված հայե -րի, հույների, ասորիների, եզդիներիցեղասպանության ցնցող ու սահմըռ -կեցուցիչ հարցին նվիրված` հա -ման ման այլ բազմաթիվ արժեքավորգրական-գեղարվեստական գոր ծե -րի թիվը (2010թ. Երևանում լույստեսավ Ֆիլիպ Վիդըլիեի « Թուր -քական գիշեր» շատ հետաքրքրա -կան և փաստերով հարուստ վեպը,որի ֆրանսերենից հայերեն թարգ -մանության հեղինակն է բազմա -վաս տակ բանասեր և թարգմանիչ`Պարգև Շահբազյանը):

Պետական, քաղաքական,տնտե սական, մշակույթի գործիչ ևՌումինիայի հայերի միության նա -

«Շշուկները» արձագանքում, բողոքում և պահանջում են

293-4/2011

խագահ Վարուժան Ոսկանյանը իրգրական գործունեությունն սկսել էորպես բանաստեղծ, բայց հաջողու -թյամբ հանգրվանել է արձակի բար -ձունքները`ընթերցողի սեղանինդնե լով «Շշուկների գիրքը», որն իրբովանդակությամբ փիլիսոփա յա կան,պատմական, քաղաքական, սոցիա -լական, ազգագրական, հանրա գի տա -կան, գեղարվեստական ու երբեմն էլքնարերգական հուզիչ մի ստեղ ծա -գործություն է: Արևմտյան Ուկրաի -նայի Լվով(Լեմբերգ) քաղաքում 19-րդդ. կառուցված նախկին գրադա րանիբարոկկո ոճի մի շենքի ճա կատինգրված է լատիներեն. «Hic est locus,ubi mortui loquuntur» (Այս այն տեղնէ , ուր ննջեցյալները խոսում են):Կարդալով Վարուժան Ոսկան յանիցնցող վեպը ու հարասելովմտածեցի. «Այս այն գիրքն է , ուրդարավոր, բազմաթիվ ողբերգականիրադարձությունների հերոսացածզոհերը վերակենդանանում ու խոսումեն սկզբում շշուկներով, այնուհետևբղավում ու գոռում, աշխարհով մեկլսվում է սգո զանգերի ղողանջը»:Որոշ երկրների պետական ղեկա -վարներ ձևացնում են, թե չեն լսում ոչղողանջները և ոչ բողոքները, որով -հետև ըստ ռումիներեն մի ասույթի«Շահի (Ինտերեսի) առաջ ֆեսըխոնարհվում է»:

Բանաստեղծական, քնարեր -գական հակումներով օժտված հեղի -նակը գրում է, թե այս վեպը հազա -րամյակների արձագանքն է`սկսածԱրգիշտիից, Հայկ Նահապետից, Մո վ -սես Խորենացուց, Վարդան Մամի -կոնյանից, Գրիգոր Նարեկացուց,Գևորգ Մարզպետունուց, ԱնդրանիկՕզանյանից, մի վեպ, որը հասավ իրգագաթնակետին 1915թ. Եղեռնին ուհետագա տարիների ընթացքում շա -

րունակվեց մինչև մեր օրերը: Հա -զարամյակների այդ արձագանք նե -րի «շշուկները» հուզել ու ներշնչել ենհեղինակին վեպը շարադրելիս: Նրածննդավայրը նախկինում հայաշատու բարեկեցիկ նախապատերազմյանՌումինիայի Ֆոկշան քաղաքն է,որտեղ ապաստանել են օսմանյանսպանդանոցից հրաշքով փրկվածհայկական տարբեր նահանգներիհայերը, նոր ընտանիքներ կազմել,նրա հայրն ու մայրը, իսկ 1958թ`Վարուժանը, որն օր-օրի քնել ուզարթնել է լսելով հարազատների ուհարևանների սարսափելի հիշողու -թյունները օսմանյան իշխանու թյուն -ների կազմակերպած խաղաղ ուշինարար հայերի տեղահանության,աքսորի ու բնաջնջման մասին: Վա -րուժանի պապը`սեբաստացի Կարա -պետ Ոսկանյանը, իր բնատուր իմաս -տությամբ, բազմաթիվ լեզուների իմա -ցությամբ, երաժշտական գիտելիք -ներով, աշխարհ տեսած դառըփորձով, հարազատների ու այլազգիհարևանների շրջապատում բոլորիկողմից հարգված անձնավորությունէ: Վեպի տասներկու գլուխներումգործող հիմնական դեմքը հեղինակիպապն է, որը հարևանների ու հա -րա զատների զրույցների և վիճաբա -նությունների ընթացքում ասում էիր համոզիչ եզրափակիչ խոսքը: Նաէ, որ կազմակերպում է մահամերձհարազատի նախապատրաստումըև հուղարկավորությունն ըստ ավան -դության: Վեպի ազգագրական բնույթիարժանիքներից մեկն այն է, որհեղինակր հաղորդում է մեծերիցտեսած ու լսած պատմական Հայաս -տանում Ծննդին, Զատկին ու այլտոներին ընդունված սովորություն -ների ու ծիսակատարումներիմասին: Ընթերցողը հե տաքրքրու -

թյամբ է ծանոթանում սուրճըաղալու, եփելու և կում-կումըմբոշխնելու ավանդական արա -րողակարգին, ծիսակատարությանհասած հանդիսակարգին ու զրույց -ներին: Վ. Ոսկանյանը վեպում տվելէ ռումինահայ համայնքի վերջինհարյուր տարվա պատմությունը իրտնտեսական, քաղաքական, մշա -կու թային ելևէջներով ու դրանցիցբխած ուրախալի կամ ցավալի իրա -դարձություններով: Համայնքի զար -գացման համար իրենց աստվա ծանը - վեր և հայրենանվեր լուման եններդրել թեմակալ առաջնորդներ`արքեպիսկոպոսներ Հուսիկ Զոհ րա բ -յանը, Տիրայր Մարտիկյանը, եպիս -կոպոս Վազգեն Պալճյանը (1955 թվից`Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս ՎազգենԱ), ծայրագույն վարդապետ ԶարեհՊարոնյանը, ինչպես նաև ազ գա -սերներ ու բարերարներ`ՎարդանՄեստուճյանը, Արմենակ Մանիսալ -յանը, Արթին Ֆրենգյանը, Եղեռնիցփրկված գիտնական, արևելագետ,պատմաբան, ազգային գործիչ`պրո ֆեսոր Հակոբ Սիրունին (Ջո -լոլյան), Դրաստամատ Կանայանը(Դրո), փաստաբան Վարդան Կեմիճ -յանը, Ռուբեն Իսրայելյանը, ազգայինվարժարանի տնօրեններ`Գևորգ Ղա -զարյանը, Արտաշես Տիրացյանը,ուսուցիչներ Հովհաննես Պապիկ յանը,Կարապետ Պալճյանը (հետագայումԱմենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազ -գեն Ա), ականավոր գիտնական, բժիշկ,պրոֆեսոր Գրիգոր Փամպուկչյանըև շատ այլ անձինք: Համայնքի հո -գատարությունն էր վայելում «Նե -մեսիս» խմբի նվիրյալ անդամ, ազ -գային հերոս, Տրապիզոնում ծնվածև Եղեռնի պատճառով որբացածՄիսաք Թորլաքյանը, որը ամեն օրմի հայ ընտանիքի հյուրն էր: Հայրսմի անգամ նրան ճաշի էր հրավիրելմեր տուն: Միսաքը, հայրս, քեռիսուտում էին ու երբեմն հարցեր տա -լիս նրան, իսկ ես միայն հյուրին էինայում: Միսաքը սակավախոս էր,ժպտալով ինձ ասաց. «Կեր, քի մեծ -նաս, պապիդ, տատիդ վրեժը առնես»:Երեկոյան տուն գնալուց հետո, հայրսինձ պատմեց նրա սխրանքներիմասին: Հեղինակը մանրամասն գրելէ վեպում «Նեմեսիս» խմբի վրիժա -ռուների մասին,որոնց հանձնա րար -ված էր սպանել միայն ոճրագործտղամարդկանց` «Իթթիհաթի» կազ -մակերպիչ գայլածիններ` Թալյաթին,Էնվերին, Ջեմալին, Նազըմին, Ռիզային,

30 3-4/2011

Շաքիրին ու մյուսներին և ձեռքչբարձրացնել նրանց ընտանիքներիանդամների վրա:

Հեղինակը, որպես հմուտ և նուրբհոգեբան, նկարագրում է Կարա պետպապի, ազգականների, հերոսների,այդ թվում Միսաք Թորլաքյանիհոգեկան էվոլյուցիան:

Վեպում իրադարձություն նե րըծավալվում են աշխարհագրականտարբեր տարածքներում` Կոնս -տան տի նոպոլիս, օսմանյան կայսրու -թյուն, հայաբնակ նահանգներ, Բեռլին,Փարիզ, Սեվր, Թիֆլիզ, Բաքու, Երևան,Ֆոկշան, Բուխարեստ, Մոսկվա,Սովետական Միության ու կոմու -նիստական Ռումինիայի դաժան ևմահաբեր աքսորավայրեր ու երկրորդհամաշխարհային պատերազմիարևելյան ռազմաճակատ: Եղեռնիցհրաշքով փրկված վկաներից, օտա -րազգի և արտասահմանյան պաշ -տոնական ականատեսներից ու աղ բ -յուրներից քաղած տեղեկություն -ներով հեղինակը մանրամասնորենմերկացնում է երիտթուրքերի կողմիցկանխամտածված ու ի կատար ած -ված հայերի տեղահանման ուբնաջն ջման «Իթթիհաթ» սատանա -յական ծրագիրը: Օսմանյան կա յս -րության տարածքում ապրող տե -ղահանված երկու և կես միլիոն հայբնակչությունից Միջագետքի անա -պատների միջով Դեյր-էլ-Զոր են հասելմիայն մի քանի տասնյակ հազարխոշտանգված, քաղցած, հյուծվածկիսամեռ ուրվականներ հիշեցնողմարդիկ ու երեխաներ, որոնց փրկելեն արաբ բնակիչները, Հալեպի արաբկուսակալը և օտարազգի բա րե գոր -ծական կազմակերպությունները:Հեղինակը արդարացիորեն բարձրաց -նում է սարսափելի կոտորածներիցփրկվելու համար շուրջ կես միլիոնհավատափոխ եղած հայերի վիճակը,որոնց երեխաներն ու թոռները չենմոռացել իրենց նախնիներին, բայցայժմ էլ վախենում են բարձրացնելուիրենց հարցը:

Գրքի սկզբում կա 1915թ. հայերիտեղահանման ու կոտորածներիամ բողջ քարտեզը, որը նույնպես լույսէ տեսել արտասահմանյան մամուլում:

Դեռևս 1895-96, 1905, 1912թթ.Համիդյան ու երիտթուրքերի ոճիրներիդեմ Սիամանթոն բողոքում էր.

«Կոտորա~ծ, կոտորա~ծ, կոտորա~ծ, Քաղաքներուն մեջ և քաղաքներեն դուրս,Բարբարոսներն արյուններով կդառնան

Մեռելներուն ու ոգեվարներուն մեջ»:…

«Ո~վ մարդկային արդարու -թյուն, թող ես թքնեմ քո ճակատիդ»:

Հեղինակը վշտով գրում է, որՍիամանթոն ու իր գրչակիցներ`Դ.Վարուժանը, Ռ. Սևակը, Գր. Զոհ -րապը, Կոմիտասը, Վարդգեսը, Ռ.Զարդարյանը, Մ.Կյուրճյանը և ավելիքան երկու հարյուր առաջավորմտավորականներ, որոնք ողջունելէին երիտթուրքերի հեղափոխությունըիրենց թյուրահավատության պատ -ճառով վայրագ մարդասպաններիզոհերը եղան:

17-րդ դարի Ֆրանսիայի դա -սական հեղինակ Բուալոն գրում էր.«Ոճը, ինքը մարդն է»: Վեպի ճոխբառապաշարը և նախադասու թյուն -ների ճկուն կառուցվածքը խոսումեն հեղինակի ոճի և հերոսների բնա -վորության մասին: Երբ Վ. Ոսկան -յանը գրում է. «Կենդանի ու մահա -ցած մարդիկ պատկանում են մահ -վան, քանի որ նրանք նախապատ -րաստվում են հանդերձյալ աշխարհգնալու», իսկապես, Մամարայիցմինչև Դեյր-Էլ-Զոր երեք հազարկիլոմետր երկարող տարածությանվրա մի ամբողջ ժողովուրդ կտրեցմահվան նախապատրաստվելուճանապարհը:

Ակամա հիշում ենք հեղինակիբնատուր և իմաստուն Կարապետպապին, որից նա ժառանգել էրխոսելու, գրելու և փիլիսոփայելուձիրքը: Վ. Ոսկանյանի վեպի հե -րոսները, չնայած ցեղասպանությանհետևանքով կրած տանջանքներին,տնտեսական, քաղաքական ուհոգեկան լարվածությանը, չեն կորց -րել ժողովրդից ժառանգած առողջհումորի ոգին: Տարբեր սոցիալականու մտավոր մակարդակների վրագտնվող հերոսների բառապաշարըև դիպուկ դարձվածքները համեմումեն վեպի լեզուն, այն դարձնում պատ -կերավոր ու տպավորիչ: Չնայածերբեմն հեղինակի քնարական ևզգացմունքային զեղումներին, ցեղաս -պանության սարսափելի ընթացքընա շարադրել է զուսպ, ամենայնմանրամասնությամբ, որով թվում էնատուրալիզմին տուրք է տվել:Բայց այդպես չէ, քանի որ կատար -վածի մասին նույն ձևով են պատմելու նկարագրել ոչ միայն հրաշքովփրկվածները, այլև օտարազգի պաշ -տոնական դեմքերը, ինչպես` Թուր -քիայում 1915թ. ԱՄՆ-ի դեսպան

Հ. Մորգենտաունը, գերմանացի մի -սիո ներ վերապատվելի Հովհ. Լեպ -սիուսը, Ֆրիդյոֆ Նանսենը, ԱրմինՎեգները, 1915թ.սեպտեմբերի 7-ի«Թայմզ» թերթի թղթակիցը և պաշ -տոնական բազմաթիվ այլ անձինք ուփաստաթղթեր: Ըստ հեղինակի պատ -մության մուսան` Կլիոն, ի տարբե -րու թյուն իր ութ քույրերի, չար է ևմարդկանց (հատկապես հայերին`Հ.Ա) միայն դժբախտություն է բերում:Պատմության մասին այլ կարծիքներէլ կան. մեկն այն է, որ «նա կյանքիուսուցիչն է», իսկ մյուսը՝ որ նա«նման է երկերեսանի Յանոսին»:(Հնադարյան Իտալիայում Հռոմեա -ցի ները Յանոսին դասեցին աստ -ված ների շարքը. նա մի դեմքովնայում էր հեռացող ձմռանը, իսկմյուսով՝ մոտեցող գարնանը: Նա էրորոշում սկսված ամեն գործի, այդթվում նաև պատերազմի վախճանը):Մի խոսքով`պատմության այս երեքև այլ հատկանիշները բախտորոշիչեն եղել մեր ազգի ճակատագրի հա -մար:

Հայ ժողովրդի պատմության մեջ,որպես աննախադեպ իրադարձու -թյուն, հեղինակը գրում է, որ 1946-1949թթ.ներգաղթը Հայրենական Մեծ Պատե -րազմից անմիջապես հետո արդա -րացիորեն առաջացրեց տնտեսա կան,սոցիալական և (հատկապես ստա -լինյան բռնակալության պայման նե -րում) քաղաքական անարդարու -թյուն ներ ու, ամենակարևորը, դարձյալարտագաղթի առիթ հանդիսացավ:Այս բոլորը ճիշտ է, բայց պետք էնայել և մեդալի մյուս կողմը: 1919թ.մինչև 1949թ. և հետագա տարիներիհայրենադարձության մասին կա -րելի է առարկայական ու անկան -խակալ կարծիք ունենալ`կարդալովՀՀԳԱԱ-ն Հնագիտության և Ազգագ -րության ինստիտուտի ավագ գիտաշ -խատող՝ պ.գ.թ. Արմենուհի Ստեփան -յանի «XX դարի Հայրենադար ձու -թյունը Հայոց ինքնության համա -կարգում» մենագրությունը (2010թ.,376էջ): Այս մենագրությունը ոչ թեերեք հարյուր, այլ մի քանի հազարտպաքանակով պետք էր հրատա -րակել: Ի դեպ, վերջին քսան տարի -ների ընթացքում «Շշուկների գիրքը»վեպի հեղինակ` Վ. Ոսկանյանը տար -բեր առիթներով բազմիցս Հայաս -տան է եկել:

Վեպը հասնում է իր ավար տին,երբ 1968թ. նրա հարազատները ևհարևանները հողին են հանձնում

313-4/2011

իմաստուն ու տասնամյակների ըն -թացքում «շշուկներին» ականջ դրածբազմաչարչար Կարապետ պապին:Հեղինակը դառնությամբ գրում է.«Քանի դեռ աշխարհում գոյությունունի վախը, «Շշուկների գիրքը» չիփակվելու»: Այս անգամ հեռատես ուիմաստուն պապը խաբվել էր,որովհետև հինգ տարի հետո ԼոսԱնջելեսում «Բալտիմոր» հյուրանո -ցում ութսունամյա Գուրգեն Յանիկյանըգնդակահարեց թուրք հյուպատոսինև նրա քարտուղարին: Հեղինակիկարծիքով Քրիստոսից հետո 20-րդդարը եղավ ոչ միայն զարմանքի ումոլորությունների, այլ նաև անհե -թեթությունների դար, ինչպես որՍտենդալի կարծիքով, 19-րդ դարիառաջին կեսը եղել է «մանկա մտու -թյան, տափակության ու գռեհկու -թյան դար»: Յուրաքանչյուր ոք կարողէ ունենալ իր կարծիքը և ասել, որ ամենինչ հարաբերական է: Եւ ինչպե՞սսկսվեց 21-րդ դարը: Հեղինակը պա -տասխանում է. «Երկու հազար յոթթվի փետրվարի 14-ին, Միսաք Թորլա ք -յանի ծննդյան օրից ուղիղ հարյուրտարի հետո, Տրապիզոնում ատելու -թյան ոգով դաստիարակված մի պա -

տանի Կոստանդնոպոլսում սպանեցհայ լրագրող Հրանդ Դինքին»: ՀակոբՊարոնյանի հերոսներից մեկը կասեր.«Ես քեզի ասանկ ըսի, դուն անանկհասկցիր, որովհետև Կլիո դաժանմուսան ու երկերեսանի Յանոսըասանկ կուզեն կոր»:

Բազմակողմանիորեն զար գա -ցած, զուսպ և երբեմն նրբագծիկ -ներով գրող, հայրենասեր վիպասանՎարուժան Ոսկանյանի «Շշուկներիգիրքը» կարդալու ընթացքում և հետոիմ մեջ խոր ու տարբեր մտորումներառաջացան, որոնցից միայն մի քա -նիսի մասին գրեցի: Այս վեպի հիա -նալի բովանդակությունը հմուտ,տաղանդավոր սցենարիստի ու բե -մադրիչի ձեռքերով կարող է դառնալցնցող ու խորիմաստ մի ֆիլմ:«Շշուկները» կվերածվեն «ղողանջ -ների», որոնք կօգնեն շատ-շատերինիմանալու մարդկային պատմությանմեջ առաջին անգամ պետականորենկազմակերպված և իրագործված`մեկ ու կես միլիոն հայերի ցեղաս -պանության ոճրի մասին ճշմար տու -թյունը:

Հարյուրավոր տարիների ըն -թաց քում հյուրընկալ Ռումինիայում

ապաստանած հայերը սիրով մերվելեն ռումին ժողովրդի հետ, զարգաց -րել երկրի տնտեսությունը, մշակույթը,գիտությունը և արյուն թափել օս -մանցի զավթիչների դեմ կռվում:Ծագումով հայ Գեորգե Ասակին,Բոգդան Հաժդեուն, Սպիրու Հա րետը,Կարապետ Իբրըիլյանուն և շատուրիշներ զարգացրել են գրակա -նությունը, մանկավարժությունը,փիլիսոփայությունը, բայց նրանցիցոչ մեկը չի գրել իրենց նախնիներիտխուր պատմության ու կոտո րած -ների մասին: Միայն իր իմաստուն,սեբաստացի պապի տաղանդավորթոռը ̀Վարուժան Ոսկանյանը ընկալելէ հազարամյակների խորքից հասած«Շշուկները» և ստեղծել մի այնպիսիվեպ, որը պատիվ կբերի ոչ միայնհայ գրողին, այլ նաև ՌումինիայիԳրողների Միության նախագահիառաջին տեղակալ, ականավոր պե -տական հայ գործչին, որն իր ար -մատներով ամուր կապված է իրնախնիների հողին:

Դոց.` Հակոբ ԱռաքելյանՀայաստան-Ռումինիա

Բարեկամության ընկերությաննախագահ

32 1/2009

ՌՈՒՄԱՆԻՈՅ ՀԱՅՈՑ ԳԱՂՈՒԹԻ ԵՒ ՌՈՒՄԱՆԱՀԱՅՈՒԹԵԱՆԱՊԱԳԱՆ ԴՈՒՆ ՊԻՏԻ ԿԵՐՏԵՍ

————————————————————————————————————

Ամառնային երտասարդաց հաւաքը

տեղի պիտի ունենայ ՝Թուական՝ Հինգշաբթի 11 մինչեւ Երկուշաբթի 15 Օգոստոսին 2011 թուականին .

Վայր՝ Սուչավայ վանք եւ հիւրանոց . Մասնակցութիւն՝ անվճար է . Տարիքը՝ 15 - 35

Անդամագրութիւն՝ Էլ. փոստ` [email protected] եւ [email protected]

Հեռախօս` Վահէ 0724936331 եւՅայտարարութիւն՝ www.armeni.ro եւ www.araratonline.com

Ամառնային Երտասարդաց Հաւաքի ընթացքին տեղի պիտի ունենայ՝Դասախօսութիւններ Հայ Եկեղեցւոյ, հայոց պատմութեան,հայկական մշակոյթի,

Ցեղասպանութեան եւ Ռումանահայոց պատմութեան ապագան ու ներկան:

Ցուցադրումներ հայկական ֆիլմերու.Ուսուցումներ հայոց լեզու, հայկական աղօթքներու, հայկական երգի եւ պարի.

Լսելու Ռումանացի հոգեւոր եւ աշխարհիկ անձնաւորութիւններէնվկայութիւններ հայոց մասին.

Երեկոեան խարոյկ, խորոված, հայկական աշխոյժ երաժշտութիւն:

Սիրելի Ռումանահայ երիտասարդներ ու երիտասարդուհիներ այսօր ձեր կարգն է ՝

Հայ Ըլլալու, Հայ Մնալու, Հայօրէն Ապրելու եւ գործելու, Հայկական Ոգիով Պայքարելու ձեր հայութիւնը ու հայկականութիւնը պահելու ու պահպանելու, որովհետեւ Ռումանիոյ հայոց գաղութի եւ

Ռումանահայութեան ապագան դուք պիտի կերտէք:

Հայրական Օրհնութեամբ եւ Սիրով. Յարգանօք եւ Ակնածանօք

Հոգեշնորհ Տ. Տաթեւ վրդ. Յակոբեան Տիար Վարուժան ՈսկանեանՌումանիոյ Հայոց Թեմին Առաջնորդ Նախագահ Ռումանահայոց Միութեան

331/2009

Սփիւռքի հայոց կեանքի վեր -ջին տարիներուն, յատկանշականերեւոյթներէն է հայ երիտա սար դու -թեան բացակայութիւնը ՀԱՅ հաւա -քական թէ՛ եկեղեցւոյ եւ թէ՛ ազ -գային կեանքին մէջ :

Այսօր հայ Սփիւռքը եւ մանա -ւանդ Ռումանիոյ հայոց գաղութըպէտք ունի հայ երիտասարդութեանուժին ու ոգիին, որովհետեւ առանցհայ երիտասարդութեան գործօն ուեռանդուն մասնակցութեանը, պիտիաղքատանայ ու նահանջ պիտի ապրիհայ կեանքը, որուն վերջակետըլինելութեան հոգեվարքն է:

Այսօր Ռումանիոյ հայոց թեմիեւ Ռումանահայոց միութեան հրա -մայական է, որով կը պահանջէ որհայ երտասարդութիւնը իր խօսքը եւըսելիքը ունենայ ազգի, եկեղեցւոյ,միութեան, հայոց ցեղասպա նու թեանու հայրենիքի յուզող խնդիրներուննկատմամբ, այլեւս ժամանակն է որՍփիւռքի այսօրուայ ղեկավար հայերէց սերունդը որ հիասքանչօրէնկատարեց եւ կը կատարէ իր պար -տականութիւնը ու պարտաւո րու -թիւ նը հանդէպ Սփիւռքի՝ հայ կեանքիյարատեւօրէն գոյութեան եւ գոյա -տեւման, սակայն 21-րդ դարու ժա -մանակի հրամայականն է, որ ղե -կավարման գործընթացին մասնա -կից դառնայ հայ երիտասար դու -թ իւնը:

Այս խոր գիտակցութեամբ Ռու -մանիոյ հայոց գաղութը, այսօր կըհաւատայ Ռումանահայ երտասար -դութեան վճռական դերին եւ մեծսպասումներին, վերանորոգելու Ռու -մանահայ գաղութի հայոց կեանքինոր էջերը:

Ահա այս մտածումներով տոգո ր -ուած Ռումանիոյ Հայոց Թեմի Առաջ -նորդարանը եւ Ռումանիոյ ՀայոցՄիութիւնը կը կազմակերպէ չորսօ -

րեայ ԱՄԱՌՆԱՅԻՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱՑՀԱՒԱՔ: (Տարիքը՝ 15 – 35)

Երիտասարդաց ԱմառնայինՀաւաքի ընթացքին տեղի պիտիունենայ՝

Դասախօսութիւններ Հայ Եկե -ղեցւոյ, հայոց պատմութեան, հայ -կական մշակոյթի, Ցեղասպա նու թեանեւ Ռումանահայոց պատմութեանապագան ու ներկան:

Ցուցադրումներ հայկականֆիլմերու.

Ուսուցումներ հայոց լեզուի,հայկական աղօթքներու, հայկականերգի եւ պարի.

Լսելու Ռումանացի հոգեւոր եւաշխարհիկ անձնաւորութիւններէնվկայութիւններ հայոց մասին.

Երեկոյեան խարոյկ, խորո ված,հայկական աշխոյժ երաժշտութիւն:

Երիտասարդաց Ամառնայինհաւաքի նպատակն է Ռումանահայերտասարդութեան առաջնորդելու՝

Դէպի հոգեւոր եւ ազգայինինքնութեան գիտակցութիւն, հիմ -նուած հայոց Սուրբ Եկեղեցւոյ արժեք -ներով եւ ազգային աւանդու թիւն -ներով, ըլլալու համար գիտակից հայեւ հայ եկեղեցւոյ զաւակ:

Դէպի քրիստոնէական-բա րո -յա կան ինքնութեան գիտակցութիւն,խարսխուած ու սերմանուած քրիս -տոնէական Աւետարանի բարո յա կանարժէքներով, ծառայելու Քրիս տո -սին, եկեղեցւոյ, աղքատներուն, որ -բերուն եւ հիւանդներուն, ըլլալուհամար Քրիստոսի հետեւորդ եւաշակերտ:

Եւ Հայ մշակութային ինքնու -թեան գիտակցութիւն, հիմնուած ուհաստատուած հայոց պատմու թեան,հայոց լեզուի ու հայ մշակույթի,գիտութեան բոլոր բնագաւառներունմէջ: Ազգերու գոյատեւումը պայմա -նաւորուած է իր մշակոյթի ժառան -գութեան եւ մշակութային արժէք -ներուն պահպանման, որ պիտիպարգեւէ ազգի մը յաւերժացումը:Հետեւաբար, պէտք չէ հայ մշակոյթիժառանգութիւնը բանտարկել թան -գարանի ցուցափեղկերուն մէջ, պէտքչէ հայ գրքերը շարել գրադարան -ներուն փոշիներու մէջ, այլ զանոնքառնել եւ տանել մեր կեանքին մէջ

որպէս մեր կեանքի բարեկամ:

Եւ վերջապէս հայոց ցեղաս -պա նութեան ինքնութեան գիտակ -ցութիւն, արդարութեամբ ու վճռա -կա մութեամբ պահանջել հայոց ցե -ղասպանութեան միջազգային, հա -մաշխարհային եւ ամբողջական ճա -նաչում եւ պահանջատիրական ար -դար հատուցում ցեղասպանէն ուպահանջատէր ապրիլեան նահա -տակներու արդար իրաւունքներունհանդէպ:

Սիրելի Ռումանահայ երիտա -սարդներ, ահաւասիկ մեր հայօրէնապրելու, գործելու ու հայեցի ինք -նութիւնը կազմող չորս սիւները՝հոգեւոր, բարոյական, մշակութայինեւ ազգային պահանջատիրութեանառանցքները՝որոնք առողջ պիտիպահեն ձեր հայ լինելութիւնը եւըլլալուն երաշխաւորութիւնը:

Ով հայ երիտասարդ ու երի -տասարդուհի, պահ մը ետ նայիր քուպապերուն անցեալը, հայրենա զուրկու ջարդէն ազատուծ, աղքատ ու որբ,Ռումանիոյ մէջ որոշեցին հայ մնալկառուցելով իր տասնեակ եկեղե -ցիները, դպրոցները, միութիւնները,թերթերը, երգչախումբեր, նուագա -խումբեր, թատերախումբեր, թան -գա րաններ եւ պարախումբեր, այսբոլորը հայօրէն պահեցին ծովզոհողութեամբ:

Եւ ահա այսօր քու կարգն է ՝ ՀԱՅ ԸԼԼԱԼՈՒ, ՀԱՅ ՄՆԱԼՈՒ,

ՀԱՅՕՐԷՆ ԱՊՐԵԼՈՒ ՈՒ ԳՈՐ ԾԵ -ԼՈՒ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՈԳԻՈՎ ՊԱՅՔԱ -ՐԵԼՈՒ, ՈՐՈՎՀԵՏԵՒ ՌՈՒՄԱ -ՆԻՈՅ ՀԱՅՈՑ ԳԱՂՈՒԹԻ ԵՒՌ Ո Ւ Մ Ա Ն Ա Հ Ա Յ Ո Ւ Թ Ե Ա ՆԱՊԱԳԱՆ ԴՈՒՆ ՊԻՏԻ ԿԵՐՏԵՍ:

Հայրական Օրհնութեամբ եւ ՍիրովՀոգեշնորհ Տ. Տաթեւ վրդ.

ՅակոբեանՌումանիոյ հայոց թեմին

Առաջնորդ

ՌՈՒՄԱՆԻՈՅ ՀԱՅՈՑ ԳԱՂՈՒԹԻ ԵՒ ՌՈՒՄԱՆԱՀԱՅՈՒԹԵԱՆԱՊԱԳԱՆ ԴՈՒՆ ՊԻՏԻ ԿԵՐՏԵՍ

34 1/2009

Giragi# Hyunis 19-in# Byuq -

re.i ŠDyudoan‹ craxarani sra -

h; deki yune]av lracryuhi

Madlen Caraca.oani heki na -

ga\ gam tarcmana\ 4 hadyri

.nyrhanxes;^ ŠHaoeryu hed# ha -

oeryu masin‹ cra.ari 4-rx ha -

dy r; ‚hekinag* Madlen Cara -

ca.oanƒ# ŠSyurp Ergri haoy]

badmyutoyun;‹ menacryutoyun;

‚hekinag* C&yrc Hintiloanƒ#

Š)agadacri awer;‹ veb;

‚hekinag* Hagyp <a[igoanƒ &

ŠPang @dyman‹ veb; ‚hekinag*

Aleqsanxr Tyw[oanƒ$

Mi`y]a/man pa]man ,ys -

qyv hanxes egav Miqaoel Sde -

wan Cacazoan# an ;nxc\e]

digin Caraca.oani an,yn`

cyr\yuneyutoyun; & haogagan cra -

ganyutoan dara\man cyr\in me`

yune]a\ xer;$ Verìn aos [yrs

hradaragyutoyunner; ‚yryn]me

menacryutoyun; lyuos ;n\aoe] Ha -

oy] egeke]vy ŠZamqa‹ hrada -

rag[yutoyun;# isg moyusner; ?yu -

maniy Haoy] Miyutoan ŠAra -

rad‹ hradarag[yutoyun;ƒ aox

cyr\yuneyutoan aba]yuo]n en$

:sd baryn Cazazoani# yu.ac -

rav = aon# yr digin Caraca. -

oani nvirva\yutoan & hed&yka -

gan ànqeryun .nyrhiv# Aleq -

sanxr Tyw[oani ŠPang @dy -

man‹-i /yumaneren tarcmanyu -

toyun; lyuos desav vebi haoeren

lyuos ;n\aoyumen gar0 jamanag

an]$ Nyuon vebi franseren tarc -

manyutoyun; lyuos desav /yuma -

neren tarcmanyutenen edq$

Hedy ,ysq a/av ?yuma -

niy Haoy] Temi a/a`nyrx Dat&

vrx^ Hagypoan# yr masna vyra -

bes ;sav^ ŠAos@r pylyrs ha vaq -

va\ enq aosdek desnelyu aon

hadyrner;# yr arxen qani dari -

ner a/a` & min[& aos@r g.aryu -

nage mezi i lyuos ;n\aoel aznva -

waol digin Madlen Cara -

ca.oan;$ Yrbeszi garykana ir

cyoyutoyun; bahel Swoyu/qi me`#

amen hamaonq bedq yuni [yrs

had gamyur` yunenalyu$ A/aìn

gamyur`; egeke]in =# yr mezi

ggabe mer gexrynin hed* +`mia\ -

nin$ Ergryrx gamyur`; xesba -

nadyunn =# yr mezi ggabe Ha -

oas dani hed$ Erryrx gamyur`;

miyutoyunn =# yr mezi ggabe ha -

oyutoan* Haoasdani me` cdnvyk

haoyutoan hed$ Isg [yrryrx ga -

myur`; m.agyutaoin cyr\i[nern

en# yrynq mezi ggaben Haoas -

dani hao m.agyuotin$ ‚™ƒ Aos

[yrs cirqer; desag m; mezi gga -

ben nerga Haoasdani ampyk`

iraxar'yutoyunneryun & Haoas -

da ni me` cdnvyk bedagan#

qakaqagan gar&yr an'navy -

ryu toyunneryun$ Menq* ?yumania

nsda\# cidenq in[ deki gyune -

na hao a.,arhin me`# & aos

pylyr; .nyrhiv Madlen Cara -

ca.oanin$ ?yumanahaoyutoyun;

iravyunq [yuni gkzianalyu# yryv -

hed& y&= hamaonq Swoyu/qin me`

gkzi [i grnar ;llal# aol bedq =

pa]vi ampyk` a.,arhin# yryv -

hed& /yumanahaoyutoyun;# ?yu -

maniy tem; & cakyut; gbad -

gani ampyk` haoyutoan;$ Ev aos

=# yr Madlen Caraca.oan; ga -

dara\ =$ Abrelyv ?yumaniy me`#

'ezme y&= hao# nyuonisg haoeren

[cidnalyv aos cirqer; garxa -

lyv grna cidnal Swoyu/qin yu

Ha oasdanin me` yvqer gan# in[er

;ra\ en & in[ gcyr\en aos@r

a.,arhin me`* hao goanqin me`$

G.nyrhavyrem digin Madlen

Caraca.oanin# yr ir ampyk`

goanq; nvira\ = hao m.agyuotin$

Ev ampyk` swoyu/qahaoyutoan &

Haoasdani nerga & an]oali

badmyutoyun; aos@r menq cidenq

ir cirqeryu .nyrhiv$ Madlen Ca -

raca.oan; &‰ Swoyu/qi &‰ Ha -

oasdani \anyt xemqeren megn

=# yryvhed& inq; cid]a\ =# te

aos goanqin me` marx bedq [= ir

hamar abri# aol havaqa ganyu -

toan hamar abri# & cid]a\ =

ir goanq; zyhel hanyun hao ha -

maonqin$‹ ‚™ƒ

Haor Syurpen edq# elyuot

yune]av ?yumaniy me` Haoas -

da ni Hanrabedyutoan arda -

garc & liazyr xesban baryn

Hamled Casbaroan;# yr ir her -

tin ;nxc\e] /yumanahaoyutoan

m.agyutaoin haryusd ja/ancyu -

toyun; & aos@rva par'r magar -

xag;^ ‚™ƒ Es nyuonbes .nyrhaga -

lagan ,ysqer em yuzyum yukkel

digin Madlen Caraca.oanin#

yr; mez a/it = dalis aos@r

,yselyu hao m.agyuoti veraper -

oal ;nxhanrabes & masnavyra -

bes /yuminahao m.agyuoti vera -

peroal$ ?yuminahao m.agyuot;

xyuq cideq# te in[ haryusd bad -

myutoyun yuni$ Hadgabes cra -

gan m.agyuot;$ Ergryrx hama. -

,arhaoin baderazmi ;nta]qyum

& xrani] hedy aosdek /yumina -

gan craganyutoan nyrararyu -

toan & cakawaragan panave -

cIRQI ŠQA?ABADIG‹ >NYRHANXES

351/2009

0erin masnag]el en haoer;$ Mez

hamar xa a/an'in hbardyu -

toyun =$ Erp yr garxyum enq /yu -

minagan hedbaderazmoan mda -

vyragan yukkyutoyunneri masin*

Aqteroanneri anyunner an.ràn -

]eli en$ Ev ireni] a/a` & ireni]

hedy aol anyunner^ aos@r menq

yunenq Varyujan Ysganoan &

Bedrys <yrasan0oan$ Pao] menq

yunenq digin Madlen Cara -

ca.oan* amenaagdivneri] meg;#

yr; cyr\yum = ergyu xa.deryum*

/yuminagan & haogagan$ Sa

amename\ parepa,dyu toyun ne -

ri] megn = & oyurahadgyutoyun;

digin Caraca.oani$ Aon h;s -

gaoagan cyr\;# yr na arel =* aos

crqer;# yr na tarcmanel =# ir

sewagan sdek\acyr \yutoyun -

ner;# lracragan hyxva\ner;#

Haoasdan; amen gerb nerga -

oa]nelyu# haogagan yr&= m.agyu -

taoin iraxar'yutoyun anbao -

man /yuminnerin nergaoa]nelyu

nra wawac; & badrasdaga -

myutoyun;* xa mi cragan ,mpagi

cyr\ =# yr a/an'in anhadn anyum

=$ Xa in' mi midq = hyu.yum# yr#

in[yu% [=# menq mda\enq# miasin

,yrhenq# Haoasdan; & /yumi -

nahao mer hamaonq; A/a`nyrxi &

?yuminahaoy] Miyutoan cl,a -

vy ryutoamp sdek\enq isgabes

wyqrig mi ,mpag* badrasdelyu

hamar ha`yrx seryunx;$ Yrbeszi

y[ miaon hao haryusd craganyu -

toyun; /yumineren tarcmanvi &

nergaoa]vi /yumin hasaragyu -

toan;# in[bes na& /yuminahao

eridasarxnerin# yrynq xjpa, -

da par haoeren [en garxyum#

aol& /yuminahao m.agyutaoin yu

cragan haryusd ja/ancyu toyu -

n;* aon hekinagner;# yrynq aos -

dek gan & haodni en# menq nran -

]i] cyne ete y[ ampyk`;# aba

;ndrani cyr\er tarcmanenq

haoeren & mer hao hasaragyu -

toan; bad.a0 '&yv nergaoa] -

nenq /yuminahaoy] ampyk ̀m.agyu -

taoin ja/ancyutoyun;$ ‚™ƒ Aos

xahli0; mdnelis# mer ere,a ne ri

manyugneri ngarnerin naoelyv#

hyuos yunem# te nran] miì] heda -

caoyum g\nven Madlen Cara -

ca. oanner# Varyujan Ysgan -

oan ner# Aqteroanner yrynq ga -

ryk en .aryunagel /yuminahao

wa/avyr m.agyutaoin avan -

xyuotner;$‹ ‚™ƒ

Hedy lracryuhi & tarc -

mani[ digin Madlen Cara -

ca. oan; .nyrhagalyutoyun haod -

ne] pylyr nerganeryun & elyuot

yune]ykneryun# hama/yd gerbyv

nergaoa]nelyv ir ergaramoa

hed&ykagan & nvirva\ a. ,a -

danqi arxoyunq xar'a\ Ha oeryu

hed# haoeryu masin cra .ari [yr -

ryrx hadyri ga/yu]va\q;^ ŠHa -

oeryu hed# haoeryu masin cra -

.ar; das; darva ;nta]qin*

2((1 tvaganen sgsoal a/aìn

hadyren min[& aojm arxen [yr -

ryrx hadyrin hasa\ = * gpy -

vanxage pylyr aon hyxva\ner;#

har]azryuo]ner;# /ebyrdaj ne -

r;# 0ampyrxagan nyter;* amen

in[ yr gab yuni Haoasdani#

Swoyu/qi# /yumanahao cakyuti

goanqi hed$‹

Digin Madlen Cara ca. -

oani cirqeryu aox qa/abadig

.nyrhanxes; a/an'nahadyug

iraxar'yutoyun m; ekav /yuma -

nahao m.agyutaoin asbarezen

ners$ Mer ,mpacryutoan anyu -

nen srdan] g.nyrhavyrenq digin

Madlen Caraca.oan; lyuos de -

sa\ verìn hradaragyutoyun -

neryun hamar & hyuos ghaodnenq#

te aosyuhed al ir azcanbasd

cyr\yuneyutoyun; ergar dariner

ancin \a/aoyutoyunner bidi ma -

dyu]e haoabahbanman srpa -

zan cyr\in$

Agop J. Hacikyan(Coautor al romanului „O varã fãrã zori“)

Þãrmuriledestinului

Agop J. Hacikyan(Coautor al romanului „O varã fãrã zori“)

Þãrmuriledestinului

ARARAT2010

Romanul „O vară fără zori” a reîn-viat, prin povestea familiei Balian,tragedia poporului armean în

cadrul Imperiului otoman, în cursulPrimului război mondial.

„ŢĂRMURILE DESTINULUI” con-duce spre încheierea acelei saga istorice, învreme ce noi regăsim eroii în America,după patruzeci de ani.

1955 După crudul episod al deportă-rii armene, Maro şi Vartan au plecat înStatele Unite, unde şi-au luat un nume nou–Armen. Ei trăiesc la NewYork cu cei cinci copii ai lor. Patru dintre ei au văzutlumina zilei pe sol american, printre care şi frumoasa Nayiri, o femeie tânărăcu temperament rebel, pe care o vedem circulând la volanul unui jeep militar.

În vreme ce Vartan îşi continuă cruciada în America, cu scopul de a facerecunoscut de către Washington genocidul armean, vechiul său duşman RîzaBey, fostul guvernator care o salvase pe Maro de pe drumul deportării, închi-zând-o în haremul său, a continuat să prospere sub cerul Turciei. Dar iată căbogatul om de afacei moare şi lasă un testament care produce emoţie în fami-lia sa. El lasă moştenire o sumă importantă unei anume Maro Balian, şi îiîncredinţează fiului său Nur misiunea de a o regăsi. Cine este această miste-rioasă Maro? Pentru a afla, tânărul şef al întreprinderii din Istanbul vine laNew York. Acolo îl aşteaptă aventurile cele mai imprevizibile: cea a unei iubiriimposibile şi cea a regăsirilor nesperate...

„Ţărmurile destinului” ne face să călătorim între seducătoarea Anatolieşi trepidanta Americă. Vedem cum acolo se joacă soarta unei mulţimi de per-sonaje transformate de pasiunile cele mai intense. Acolo se manifestă contras-tul dintre cele două lumi.

AGOP J.HACIKYAN s-a născut la Istanbul. După o scurtă şedere înStatele Unite, s-a instalat în Québec, în 1957. Profesor universitar, el este auto-rul a douăzeci şi opt de lucrări. Romanul „O vară fără zori”, scris cu Jean-YvesSoucy, a devenit repede un best-seller. Publicat mai întâi în Québec, el a fosttradus apoi în Marea Britanie, Spania, Germania, Statele Unite, Armenia,Turcia, România („Ararat” 2008) etc.

Epopeea armeană „O VARĂ FĂRĂ ZORI“ continuăA

gop

J.H

acik

yan

–Þ

ãrm

uri

ledes

tinulu

i

4��-&"%/��)*'��(�6�2$��7��$��6'��$�7�%$�"��'��"�/�'��#&'�(�%$�$)6��"*��!1�#��76�)'��*��(6��'*$��%�"*#�$6�$%*6��(*&'��&'%�"�#��5�

�*#��-��)��&%')�)�5��#�(��'�)��#&�'�*"��)%#�$�&��'#�$�3�

�'.��((��4��,��%'!��#�(��%%!��+��,3

�*��%&�'�'��'�#*"*��6/�%��%$��"��&'%-�#�)�+�*$�#�"�%$��'#�$��*��%()�*��5��&'�$�2$�%#�)�'��#�'5*'��%'7�)��5��7�*$��#�(��'�'��2$�#�(6��*)%�)��6��()%'��5��%&�$��#%$��"6��*��%$(��'�)��6�'�(&%$(��"��(*$)��*)%'�)67�"�%)%#�$��*'��#%��'$6��'�(&�$(�%'��*/�7��$%��

��*#��2$)'�%�"*�'�'��/+6"*�'��(��/6)%�'��'*#*'��()%'��*"�)*'��$�'��!1�#��%"%(�)��$�%'#�7��*+�'$�#�$)�"��5��")��(*'(��6'6�&'��$)�&�$)'*��(�%�)��"��+��"6�*$�'�&%')�'��*'%(��&)��2#&%)'�+��*)%'�)67�"%'�%)%#�$��'��")��'��)6)%'��$��'�$)��$�7�%$�"�)�)��'��-&"%�)��()��%+�/��(�#$��)�+��!1�#�'��%$()�)*��%'��()'�'��(�()�#�)��6��%#%'*"*��6)'��&�')�#�$)�"��%%'�%$�)��()�)*"�%)%#�$�5��$�"�/��/6�(*��(*"�*")�'�%'��"��*'��&'�$�(*(�)'��'��"��'6(&*$��'��

4��$�()�')��!1�#��()��*$*"��$)'��&'�#��()%'��)*'��'��)'�)��/6��$%��*"�'#��$��$%��5��2$�"*�'�'��$��)��%$��#$��"�2$��'�6�(6�(��%$�'*$)�

�)0)��*��$%'#�)�)��'�#��0)�5��*�"%��'�&'�(�*$��3�

�"�/��)�� %"��')��4��,��%'!�'3

4��#��$)�'�(�$)6�5��#��%�*#�$)�)6��')��(*&'��$%��*"*��'#��$��%�#�'��'��"�/�'��5��%��')��)'��*��)�)63�

�)�&��$��$()��$��'��)%'*"��$)'*"*��&�$)'*��)*��

�(*&'��%"%��*()*"*��5��$%��*"*�

4�0$6�2$�&'�/�$)��"*�'�'��$��)��%$��#$��"�%��'6��"��#��*&'�$/6)%�'��5�&�$�)'�$)��'6(&*$(*'��"��2$)'��'��5��*#��*�*��(�)*'��*$�$*#6'��%�')�

#�'��"��%$�7�%$�"�"%'�"%'��!1�#��()��#�)��*"%(�5��$�&6')�$�)%'��')��"*��*'� %�(6�5��%&%')*$6��'�)'��*�

(6��)�)6��()*��$7��5��&%"�)��$��&'�)*)�$��$�3�

��"��'�$��4��,��%'!��+��,�%� ��%%!(3

��

nor ghiank mai - iunie 2011

Documents