limba shi cultura a armânjlor_ti clasa iv (jazik_i_kultura_na_vlasite_4)

8/2/2019 Limba shi cultura a Armnjlor_Ti clasa IV (Jazik_i_kultura_na_Vlasite_4)

1/90

Zoitsa MitrevaVeritsa CostovaIana Mihailova

LIMBA SHI CULTURAA ARMNJLOR

TI CLASA IV

nau anj educatsii primar

Scopia, anlu 201


2/90

S-da izini ti-ufliseari shi tipreari-a manualui di distsiplina Limba shi cultura-a Armnjlor ticlasa 4 cu Detsizii-a Ministrului ti-educatsii shi shtiints nr.22-4034/1 di 29.06.2010

CIP - . , :Mitreva, Zoitsa - : Costova, Veritsa - // Mihailova, Iana - : Limba shi cultura a armnjlor ti clasa IV : nau anj educatsii primar: Skopje : Ministerstvo za obrazovanie i nauka na Republika Makedonija, 2010 : 90 . : . ; 30 ISBN : 978-608-226-002-0 : 373.3.016:811.135.1(075.2) .: , ,

: 07.10.2011COBISS.MK-ID : 84086794

Editor: Ministerlu ti-educatsii shi shtiints ali Republica Machedoniea

Tiprii: , j

Autori:Zoitsa MitrevaVeritsa CostovaIana Mihailova

Retsenzents:Vasil NicolovStavre ShocheBiliana Filipovsca


3/90

, , IV , .

, IV , , , , , . , , ,

, , , , , .

.

, , , , .

, , , .

,

, .

.

, . , .

, , .

.


4/90

UNIT I DI IU YINJ? CARI ESHTS?

Scularlu:nveats numili a andau stati;nveats shi ufiliseashti vocabularlu tistatili, natsionalittsli shi limbili;achicseashti prezentarea alntori;poati s-prezenteaz singur tu formoral shi angrpsit;achicseashti n gheneral ma shcurtupirmif.

UNIT III EASTI BUN IC ARU!?

Scularlu :nveats nau zboar ti caracterlu apersoanilor;achicseashti descriptsii ti caracterlu apersoanljei;zburashti ti caracterlu a cnuscutilorpersoani.

UNIT V SCULIA A NOASTR

Scularlu :poati s-caft shi s-da informatsii ti sculiaiu nveats;nveats nali zboar ti lipsiturli ditclas;tu form oral ic ngrpsit shtii s-dadescriptsii a sculiiljei tu cari anveats.

UNIT II CORPUL A OMLUI

Scularlu:nveats vocabularlu ligat di corpulomlui;tu form oral shi angrpsit achicseshtidescriptsii fizic;poati s-adar descriptsii fizica a lui shialntor;achicseashti shi da apandsi pi shcurtintribri.

UNIT IV CARI TSI EASTI, CARI TSILUCREADZ

Scularlu :nveats nu vocabular ligat cuprofesiili;achicseashti descriptsii a profesiilor;poati s-prezenteadz alti persoani shis-li spun profesiili a lor.

REVIZII - I

8-11 12-15

16-19 20-23

24-27


5/90

UNIT VI ANVRLIGA DI MINI

Scularlu:lrdzeashti vocabularlu cu nali zboardi animali;li shtii numili shi adar distinctsii anamisadi animali di acas shi agrimea;achicseashti ma shcurti pirmifi.

UNIT VIII CT EASTI SHATEA

Scularlu :nveats vocabularlu ti prtsli di dzu;poati s-da shi s-caft informatsii ti oara;achicseashti un simplu retseptu dimcari;li shtii numerli di yinghits pn la unnjilji.

UNIT X HRIOS PATRONAT!

Scularlu :achicseashti urri;nveats nali zboar pi tema srbtoaritu sculii;zburashti cum lu treatsi chirolu liber;li cunoashti adjectivili demonstrativi shili ufiliseashti;dghivseashti shi achicseashti pirmifi.

UNIT VII CAS IC APARTAMENTU

Scularlu:shtii s-caft shi s-da informatsii iubneadz;poati s-spun functsiili a udadzlor;poati s-da descriptsii ti loclu di bnari.

UNIT IX SRBTOAREA TUFAMILIA A MEA

Scularlu :li shtii dzlili di stmn, meshlji shisezonili anuali;achicseashti shi adar descriptsii asezonili anuali;shtii s-uar srbtorea.

REVIZII - II

30-33 34-37

38-41 42-45

46-49


6/90

DIMNDAREA PRINTEASC

Printeasca dimndariN sprigiur cu foc mari,

Frats di mum shi di-un tatNoi Armnji di eta toat.

Di sum plocili di murmints

Strig-a noshts bunj prints:Blstem mari s-aib-n casCari di limba-a lui s-alas.

Cari shi-alas limba-a luiS-lu-ard pira-a focului,S s-dirin yiu pri loc

S-lji si frig limba-n foc.

El n vatr-lji printeascFumealjea s-nu-shi hrseasc,Di fumelji crunji s-nu bashiNat n leagn s nu-nfashi.

Cari fudzi di-a lui mumShi di printeasca-lji num,Fug-lji doara-a Domnului

Shi dultseamea-a somnului!

Constantin Belemace(1844-1932)


7/90

7

Aa BbCc Dd EeFf Gg HhIi Jj Kk

Ll Mm NnOo Pp QqRr Ss TtUu Vv Ww

Xx Yy Zz

ci = / lj =

ce = / nj = chi = ts = che = sh = gi = / y+i/e = ge = / dz = ghe = i+a,o,u+vocal = ghi =


8/90

8

1

Stat Natsionalitati LimbMachidunia Machedon/Machedon machiduneascItalia Iatlian/Italian italicheasc

Albania Arbines/Arbineas arbinisheascRomnia Romn/Romn romneascStatili Uniti ali America American/American anglicheasc

Frantsia Frantsuz/Frantsuzoic frantsuzeasc

Ghermania Gherman/German ghermneascGrtsia Grec/ Greac grtseasc

DI IU YINJ? CARI ESHTS?

Mini escu Anghela dit Machidunii.

Am dzatsi anj. Bnedz Scopia.

Escu Armn shi zburscu

armneashti shi machiduneashti.

Io escu Elena, am

nau anji shi bnedz

Berlin, Ghermanii.

Zburscu

ghermaneashti,

frantsuzeashti shianglicheashti.

Mini escu Mihaela, am

dzatsi anji shi bnedz

Costantsa, Romnia.

Zburscu romneashti,

armneashti shi

anglicheashti.

Mini yin dit Frantsii.

Numa nji easti Maria.

Am dauspr di anj.

Escu frantsuzoic shi

bnedz Parijlji.

Io escu Yioryi. Yin dit Italii.

Am nau anj.

Di tat escu Armn dit

Albanii, ma di mama escu

Italian. Zburscu

italicheashti, armneashti

shi arbinisheashti.


9/90

9

UNIT 1

- Cum lji easti numa?- Anghela.- Di iu yini ea?- Anghela yini dit Machidonii. EastiArmn.

- Cts anj ari?- Ea ari dzatsi anj.- Cari limbi li zburashti?- Zburashti armneashti shimachiduneashti.

- Cari easti el?- El easti Yioryi dit Italii. Ari nau anj.

- Easti italian?- Dupu mama easti italian, madupu tat easti Armn.

- Desi zburashti armneashti?- Da, pi ninga italicheashti,zburashti shi armneashti. Nuzburashti machiduneashti, ma,tora anveats.

II.D apandsi pi aesti ntribri:

1. Di iu easti Anghela?2. Cari limbi li zburashti Anghela?

3. Cari yini dit Italii?4. Tsi easti Yioryi di dad?5. Tsi limbi zburashti Yioryi?

I. Spuni cari apandsi easti corect: Da ic Nu

1. Desi Anghela yini dit Frantsii?Da, ea yini dit Frantsii.Nu, ea nu yini dit Frantsii.

2. Desi Anghela zburashti ghermneashti?Da, ea zburashti ghermneashti.Nu, ea nu zburashti ghermneashti.

3. Desi Anghela easti Armn?Da, Anghela easti Armn.Nu, Anghela nu easti Armn.

4. Desi Yioryi ari dzatsi anj?

Da, Yioryi ari dzatsi anj.Nu, Yioryi nu ari dzatsi anj.

5. Desi Yioryi shtii armneashti?Da, el shtii armneashti.Nu, el nu shtii armneashti.

Cum lji easti numa? Cari easti el? Di iu yini?

Carti di identitati

Num: MichelParanum: SmitNatsionalitati: AmericanAdres: Park Avenia 178,

New York, SUA

Carti di identitati

Num: SofiParanum: LenoNatsionalitati: frantsuzoicAdres: 4, rue de Sein,

Parijlji, Frantsia


10/90

10

UNIT 1

a. A mea num easti Maria.

Bnedz tu Machidunii, tu csblu Scopia.Escu Machedon. Am unspr di anj.

b. Salut! Mini escu Mihaela.In dit Vrgrii. Escu Armn shibnedz Sofia. Am dzatsi anj.Zburscu vrgreashti, armneashti shianglicheashti.

c. Bun dzu! Numa a mea easti Alexandru.Mini in dit Romnia. Escu Romn.

Bnedz Bucureshti. Am nau anj.

d. Salut! Mini escu Elena.

Escu dit Frantsii shi escu frantsuzoic.Tora bnedz tu Ghermanii. Am dzatsi anj.Zburscu ghermneashti, frantsuzeashti sh-espanjol.

e. Numa a mea easti Nicolai. Am dauspr dianj.Bnedz tu Britanii, ma escu american.Zburscu anglicheashti shi grtseashti.

Cum ts easti numa ? Cari eshts tini ? Di iu eshts?

Tu practic

I. Leag-u cafi persoana cu prezentarea cari corespondeadz!

1. Di iu yinj? A. Alisa Tomson.2. Cum ts easti numa? B. Nu, escu Canaghian.3. Cts anj ai? C. Bnedz Boston, strada 4. Eshts American? D. Am dzatsi anji.5. Iu bnedz? E. Dit Americhii.

II. Apandsea pi aesti ntribri:

1. Tu cari stat bneadz Maria?2. Tsi easti Mihaela dupu origin?3. Cari easti Romn?4. Iu bneadz Elena?5. Cari zburashti anglicheashti shi grtseashti?

III. Prezenteadz ti ninti sotslu a tu (numa, paranuma, natsionalitatea, statlu, adresa )!

IV. Tu grup di trei-patru sculari alidzets v identitati shi giucats li roljili!

1. 2. 3.

4.5.


11/90

11

Di cultura a Armnjlor

LUPLU SH-NJELU

Luplu s-dusi s-bea ap la un fntn. La atsea fntn, niheam ma anghos vini shiun njel ta s-bea ap. Cndu lu vidzu luplu, lji dzsi: Aoatsi aflash s-beai ap? Nu mind-ueshts c nj-u minteshts apa? Nu vedz c di tini nu pot s-beau nitsi chischin ap?

Atsea ap, doamne, cur di la tini ctr mini! Cum pot mini s-u mintescu? Atsea nus-poati.!- aspreat, apandsi njelu.

Ha, ha! Ti cunoscu dupu boatsea! Tini eshts njelu tsi anlu tricut, tu aestu chiro, tsapizueai cu mini!

Anlu tricut, tu aestu chiro? S-apur Dumidz! Atumtsea mini nica nu earam faptu.Dada a mea mi fit tora primuveara!

Ved ca tini eshts mintimen njel shi c shtii s-dai bun apandsi, lji dzsi luplu. Ma,atsea az nu-ari s-ts agiut!Ansri luplu shi-l mc njelu.

S-NU HIB DZS S-AFL OM TU NIBUN SHATI TU NIBUN LOC

Io pot: s-zburscu ti mini!s-prezentedz un sots!s-lu spun loclu iu bnedz!s-zburscu ti ilichia a cafi uni persoan!

1. Iu s-aflar luplu shi njelu? a/ tu livadi b/ la aru c/ la fntn2. Iu bea ap njelu? a/ sum luplu b/ stri luplu c/ ning luplu3. Cari u mintea apa? a/ luplu b/ njelu c/ cana


12/90

12

2 CORPUL A OMLUI

ocljunarigur

ureaclji

pltri mn

palmdzeadit

brictrup

cicior

dznuclju

cap

analtu apusgros suptsrilungu shcurtumushat urut

mari njiclai blondaghalnic livendu

1. El easti apus, ma frati su easti analtu.2. Voi groas carti, nu voi suptsri.3. Lemnul easti lungu, nji lipseashti shcurtu.4. Casa easti mari, udlu easti njic.5. Sima ari lai peri, a nu blondi.

I.Dascala li spuni prtsli di corpul, a scularlji cu mn spun ius-afl!

peri


13/90

13

UNIT 2

- Elena easti mushat feat.- Nu easti groas, ma easti suptsri.

- Ari lundz peri, njic nari shimushatsi oclji lai.

- Desi u cnoshts Maria?- Nu. Cum undzeashti?- Easti analt, suptsri shi cu lundzperi.

- Perlji lji suntu blondi?- Nu! Ari lai peri lundz, tuti neali,

neali.

Situatsii:

- Cari easti Anghela?- Anghela easti soats a noastr dit Frantsii.- Desi easti cu oclji verdz?- Da, shi cu suptsri sufrntseali.- U vidzui, ari mushats, lundz peri.

II. Bag li zboarli pi arad : easti, Sculia, mari, a noastr, shi nau

III. Adar descriptsii a fizionomiiljei a ta!

IV. F descriptsii a sotslui a tu!

V. Cum undzeashti fratili a tu!

- Coli easti ma tricut om.- Ari shcurts peri.- Easti multu analtu, nu easti shcurtu

ca frati su.


14/90

14

UNIT 2

Tu practicI. Leag-l textul cu cadurlu tsi corespondzeadz:

- Dascala a noastr easti mushat shianalt.

- Perlji lji suntu cafilii shi lundz.- Ari oclji lai.

- Papu easti ma tricut om, ma eastilivendu.

- Perlji shi barba lji suntu alghi.- Easti analtu shi niheam gros.

- Chiratsa easti mushatmuljeari.

- Easti niheam apus, masuptsri, a nu groas.

- Ari shcurts peri shi njirljioclji.

- Alexandru easti tinir ficior.- Cu shcurts lai peri shi cu oclji

cafilii.- Nu easti multu analtu, ma easti suptsri.

IV. ngrpsea tu tetrad descriptsii a uni soats!

II. D apandsi pi aesti ntribri:

1. Cari di persoanili descriti ma nsus ari oclji lai?2. Cari easti livendu?3. Catsi suntu perlji ali Sultana?4. Cari nu easti groas?5. Cari easti tinir ficior?

III. Da ic NU

N. Frazi Da Nu

1 Dascala easti apus.

2 Papu easti agalnic.

3 Sultana ari lundz peri.

4 Chiratsa easti groas.

5 Alexandru ari cafilii peri.


15/90

15


LIONDARLU SHI LJEPURLU

Liondarlu eara agiun shi cfta tsiva ta s-mc. Vidzu un ljepur cum doarmi. Multu lishorputea s-lu acats. Ma, tsiva ma largu, vidzu un tserbu shi ahurhi s-alag dupu el. Ljepurlus-dishtipt shi fudzi, ma shi tserbul nu putu s-lu acats. Cndu leondarlu s-turn la ljepurlu,vidzu ca loclu eara gol. Lji eara strmbu, achicsi ca alutusi shi singur sh-minduea: Ia tsi eastimintea a mea, di bun, voi nica ma bun. A tora armash fr tsiva.

1. Tsi vidzu prota liondarlu?2. Tsi adr ljepurlu cndu lu vidzu liondarlu?3. Titsi liondarlu alga dupu tserbul?4. Desi liondarlu afl tsiva ti mcari?

Un cciup yirminos,sum cciup padi,sum padi dau avdeli,sum avdeli doi prundz,sum prundz shulinar,sum shulinar moar,sum moar mciuc,

sum mciuc vearg.

Tsi easti atsea?(cap)

Io li nvitsai prtsli di corpul!Io pot s-dau descriptsii ti mini cum undzescu!

Io pot s-dau descriptsii ti alanti persoani!


16/90

16

3

livendu - aghalnic

mintimen - glar

interesantu - monoton

hrios - jilos

comunicativ - arshinos

tinjisit - nitinjisit

- Feati, u vidzui naua dascal pi limbaanglicheasc!- Cum undzeashti?- Easti simpatic, cu arslu n-gur,nu nji pari arau.- Nica s-hib shi interesant shi livenda!S-nu hib ciasurli monotoni!

Paplu easti bun om, dishclis.Tinjisit di tuts, shiggi. Spuni multishici.Tu sutsata, totna easti nai mainteresantu.

EASTI BUN IC ARU !?

II. Tu tetrada ngrpsea li tuti zboar dit descriptsiili di ma nsus, tsi spuncaracteristichi a persoanilor!

I. Apandsea cu Da ic Nu

1. Naua dascala tsni ciasuri pi armneashti.2. Ea nu easti arau.3. Paplu nu easti monoton.


17/90

17

UNIT 3

III. Di frazili ma nsus spuni tu cari ari caracteristichi pozitivi icnegativi!

IV. Tu descriptsiili di ma nghios spuni cari zboar spun caracteristic(fizichi shi di caracter)

- A mea sor easti analt, fronim shi mintimen.Easti intelighent shi prot la sculii.Easti livend, comunicativ shi dishcljis,amint mults sots.

- Dascala a noastr easti mintimen shi mushat.Nitsi un cias cu ea, nu easti monoton.Totna easti hrioas shi pirifn.Dascala pute nu easti nivrusit.

V. Spuni trei a tali caracteristichi pozitivi shi trei negativi!

VI. Spuni li caracteristichili a fratili a tu!

VII. Zbura cu sotslu ti a tu shi ti caracterlu a lui!

Aestifeati

suntulivendi.

Paplu easti multu

nivrusit.

Sotslji

suntuhrioshi

.

Ficiorlu lucreadz

aghalnic.

Dascalaeasticomunicativ.


18/90

18

UNIT 3

Tu practic

- Salut, Costa. Cum eshts?

- Multu escu nivrusit.- Titsi?- Alutusii tu testul di istorii. Tini Miha, titsi eshts jilos?- Sh-mini alutusii, tsicara ca li shteam tuti apandsi.- Tini eshts livendu sh-va ti alumts ti ma bun not.

- Az Mariana s-turn hrioas di la lucru.- Tsi s-featsi de easti hrioas?- Mariana easti persoan ambitsioz.- Vrei s-dzts ca lji deadir nau functsii?- Da, Mariana easti vrtoas muljeari.

- Maria easti nvitsat muljeari.- Tsi sculii ari dipisit?- Dipisi Facultati ti filologhii, limba frantsuzeasc.- Desi shtii shi alti limbi?- Da, easti talentat shi shtii multi xeani limbi.

I. Dghivsea li aesti dialozi shi spuni desi frazili suntu corecti ic alutusiti:

1. Costa easti nivrusit.2. Miha nu li shtea tuti apandseri.3. Mariana nu easti ambitsioz.4. Mariana easti vrtoas muljeari.5. Maria easti talentat ti limbi xeani.

II. D apandsi pi aesti ntribri:

1. Cari alutusi tu testul di istorii?

2. Titsi easti Miha jilos?3. Desi Mariana easti hrioas?4. Tsi sculii dipisi Maria?5. Cti xeani limbi shtii Maria?

III. Spuni cum lipseashti s-bag pi arad aesti zboar:

1. mini ori escu Nscnti nivrusit.2. ari mintimen multu Tachi cni un.3. him Noi seriosh multu.

IV. ngrpsea tu tetrad descriptsii ti caracterlu a uni persoan di famia a ta!


19/90

19

Di cultura a ArmnjlorPICURAR

Vintul tradzida ploai,

a picurarlu a nostruu hrseashti cafi oai.

U adun cupiash-u lo zvarna suria,pit ohturi oili li scoatimash picurarlu ashi poati.

Shi dixeara cndu s-toarn,

veara ic toamna,di la pshuni cndu yini,laptili-lj yini ghini.

Pni cald lu-ashteaptshi ghel aleapt,ma el caft cashca cu cash, s-cleashti mash.

Zoitsa Mitreva

PAPUSHI - veclju gioc armnescu ti fumelji

Aestu gioc lu giuca un grup di feati Armni.

Prota, featili Armni, aduna material (njits ciumts, simits di imishi, ln). Dupu atsea, diatseali materiali s-adra caplu, perlji shi alanti prts di corpul a papushiljei. Tu soni, papusheau alxea cu stranji, cari ninti atsea eara csuti shi ampiltiti. Tu aestu gioc, ti adrari papushi,a featilor Armni la agiuta dadili shi ma mrli surri, a dupu atsea, shi ma njitsli feati li adra

atseali lucri. Ashitsi featili Armni, pit gioc s-nvitsa s-ampilteasc, s-coas, s-tsas shi ashi maanclo.

M-r Anitsa Brzovsca Zlatevsca

Mini :

nvitsai zboar ti caracterlu a persoanilor!pot s-dau descriptsii ti caracterlu a uni persoan!

pot s-zburscu ti caracterlu diferentu a cafi unui om!achicsescu texturi ti caracterlu a omlui!


20/90

20

4 CARI TSI EASTI, CARI TSILUCREADZ

- Aest easti mama a mea. Numa lji easti Chiratsa sh-easti yiatris.- Numa al tati easti Coli. El easti injinjer.- Sora a mea easti Mihaela. Ari nau anj shi easti scular tu clasa patru.- Papnjlji a melji bneadz cu noi. Papu easti profesor tu penzii.- Baba Lena nica lucreadz ca dascal.

Ia cum Zoia u-prezenteadz familia:

Profesii

yiaturinjinjerdascaleconomistuyiuristugiudicatordentistu

rejiser

acterjurnalistuprofesoravucatpedagogfilolog

defectolog

I. Ascult cum dascala u dghivseashti prezentarea shiapandsea li ntribrli:

1. Mam-sa ali Zoi easti a/jurnalist b/ dascal c/ yiatris2. Tat-su ali Zoi easti a/ injinjer b/ profesor c/ yiatur3. Sora ali Zoi easti a/ Mihaela b/ Lena c/ Chiratsa4. Sora ali Zoi ari a/ nau anj b/ dzatsi anji c/ optu anji


21/90

21

UNIT 4

_____________________________

ELENA SHAPCAdefectolog

str. Gotse Delcev no.13 tel. ++389 75 628 4632000 Shtip tel. ++389 76 486 963R.Machidunii tel. ++389 32 603 342

_____________________________

CUSTICA MIHAILOVavucat

str. Cole Caninschi no. 53 tel. ++389 76 843 7217000 Bituli tel. ++389 77 982 417R.Machidunii tel. ++389 47 614 231

_____________________________

TOMA LEGArejiser

str. Pitu Guli no. 247550 Crushuva tel. ++389 70 716 243R.Machidunii tel. ++389 47 652 675

_____________________________

DIMITAR TAHOgiudicator

str. Iane Sandanschi no. 12/3-51000 Scopia tel. ++389 70 864 246R.Machidunii tel. ++389 2 6124 843

- Elena Shapca easti defectolog di Shtip.Ca defectolog, ari obligatsii s-l agiut ascularlor cu lipseri ahorghea. Lucreadz cufumelji pn di dzatsi anj, cari au problemi cuzburarea.

- Toma Lega easti rejiser di Crushuva.ndreadzi piesi di teatru shi easti expertu ticomedii. Easti cnuscut rejiser nu mash tuMachidunii, ma shi pi Balcanlu tut.

- Custica Mihailov easti avucat di Bituli.Ca avucat l agiut a oaminjlor s-u scoattu migdani ndriptatea. Adun facti shidocumenti cu tsi spuni ca vr persoaneasti tu ndreptu.

- Dimitar Taho easti giudicator di Scopia.Adutsi detsizii di sfera di ndreptul tsivil. Zborludit soni lu ari giudicatorlu ti atsea cari easti tundreptu, a cari va s-hib sanctsionat.

- Tsi lucreadz tatlu a tu?

- El easti injinjer.- Iu lucreadz?- Tu un firm privat.

- A mam-ta, sh-ea lucreadz?

- Ea easti jurnalist.- Cari easti obligatsia a unui jurnalistu?- S-informeadz obiectiv shi la chiro.

- Mama lucreadz tu un institutsii di stat.- Da, tati easti profesor tu sculii di mesi.- Desi printslji a tlj lucreadz?- A, mam a ta?

- Tsi lucreadz egzact?- Mama easti filolog. Li andreadzi programiliti educatsii.

II. Bag-l dialoglu pi arada t-s aib logic:

Prezentari a persaonilor di vizit crtsli:


22/90

22

UNIT 4

Tu practic

A B C D E

I. Tu tabela di ma nghios sum litera di cafi descriptsii di profesii bag numerlu dicadurlu:


1. Tsi adar yiaturlu?2. Tsi la spuni dascalu a scularlor?3. Ti tsi s-alumt yiuristul?4. Cndu nirzdem la dentistul?5. Di tsi dipend suxeslu a acterlui?

III. A sotslui a tu dit Americhii, ngrpsea lji carti shi prezenteadz-u familia a ta!

Cum easti numa a mam-ta? Cari easti profesia a ljei? Tsi lucreadz?Cum easti numa a tat-tu? Cari easti profesia a lui? Tsi lucreadz?Sor/frati

A - El u-veaglji sntatea a noastr.Cndu him lndzits, yiaturlu n da yitrii shi nspuni tsi lipseashti s-adrm, ta-s n yitripsimcama aghonjea.

B - Ea ari functsii educativ.Li nveats scularlji, l da shteari.L spuni cum s-angrpseasc shi cum s-misur.

C - El s-lumt ti vighleari a ndriptatiljei.S-alumt ti tinjiseari a Nomurlor.S-alumt ti tinjiseari a ndrepturlor a cafi unipersoan.

D - La el nirdzem cndu n doari vr dinti.Li adar dintslj ic li scoati.El adun gile s-avem sntosh shi mushatsdints.

E - El easti om cari gioac var rolji tu filmu ic tupies di teatru.Cafi un di elji lipseashti s-poat s-gioac roljidiferenti.Suxeslu a lor dipend di talentul a lor.

1.

2.

3.

4.

5.


23/90

23

Di cultura a ArmnjlorYIATRU

Yiaturlu n yitripseashtiashi mari s-creashti,

yitrii n dacafi un lipseashti s-li bea.

Na u veaglji sntateala el easti uminitatea,

landzit s-nu hib canayiaturlu nu ari man.

Tu albu easti alxitshi ghini easti armtusit,tu ordinatsia sheadi

shi lngoarili tuti li veadi.

UN CTSAU RNJOAS CTS TREC - TUTS U BASHI.

( FNTN )

Mini pot :

s-lu prezentedz cafi un di familia a mea!s-bag ntribari!

s-li prezentedz profesiili diferenti!s-spun cari easti roljea a profesiilor diferenti!

Zoitsa Mitreva


24/90

24

5 Sculia a noastr- Tu cari sculii nvets?- Mini nvets tu sculia Cuzman Iosifovschi Pitu di Scopia. A tini?- Io escu scular tu sculia primar Nicola Carev di Crushuva.- Desi sculia a ta easti mari?

- Da, easti pi dau etajuri, nu easti nau, ma, easti mushat.- Cari clas eshts?- Escu clasa patru, a tini?

cundiljstilomarcherciant (trastu)gumliniartetradcarti

Zboar dit clas :

scamnu (carecl)banc (clup)firidushitablpostermap

- Cari poati s-nji da un cundilj?- Mini am un cundilj tu cianta. Va ts lu dau.- Iu easti cianta a ta?- Sum banc.

- Iu easti guma a mea?- Pisti cartea.- Desi cartea easti pi banc?- Nu! Cartea easti pi ninga carecla.

- E, nu vidzui c nji cdzur shi guma shi cartea.

Iu easti ?Tu, sum, dupu, pining,pisti, pi,


25/90

25

UNIT 5

Vladimir: Atanas, cti tetradi ai tu cianta a ta?Atanas: Mini am tsintsi tetradi, tuti suntu pi banc.Vladimir: Cti crts ports?

Atanas: Am patru crts, ma li bgai sum banc.Vladimir: Em, iu easti trastul a tu?

Atanas: Trastul lu bgai pi ninga carecla.

I. D apandsi pi aesti ntribri:

1. Cti crts poart Atanas tu cianta a lui?2. Iu li bag Atanas crtsli?3. Iu s-afl trastul al Atanas?4. Cari sculii easti pi dau etajuri?5. Tsi poart Hristu tu cianta a lui?

II. Spuni cari di aesti zboar tsi spun pozitsii/loc a obiectilor easti corect?

- Ana nveats tu/dupu/pi ninga sculia primar Tosho Arsov di Shtip.- Sculia easti sum/pi/di ninti dau etajuri shi cu multi clasuri.- Hristu, tsi ports pisti/tu/sum cianta a ta?

III. Apandsea cu da ic nu:

1. Cartea u ngrpsi Marusha. da nu2. Caliopi easti soats ali Marusha. da nu3. Caliopi nveats Scopia. da nu4. Di ninti a sculiiljei ari pisin. da nu5. Marusha nveats Bituli. da nu


26/90

26

UNIT 5

Tu practicI. Leag-u descriptsia cu cadurlu tsi corespondeadz:

Mari, veardi cundilj, sum banc.

Mari, chindisit carti, dupu ciant.

Galbin, nau tetrad, di ninti a cartiljei.

Njirlu, njic liniar, pi ninga tetrad.

Njic, arosh stilo, pisti banc.

II. ngrpsea apandsi pi cartea ali Caliopi!

III. Tu tetrad ngrpsea tsi ports tu cianta a ta!

Iu easti .?Iu sta ?Tsi ari .?


27/90

27

Di cultura a ArmnjlorDASCALA

Dascala a-meamultu shteari n da,

tuts n anveatssh-nu lj easti greatsa.

mushat boatsi ariti tuts dultsi zbor ari,

ti noi easti hariu vrem cu mirachi mari.

Literi n anveatsti noi-mushiteats,istoria n-u spuni

shi tuti suntu buni.

Ahtari eara dascala a meatut amproast tsi shidea,

totna crts purtamari shteari vrea s-n da.

Dau angcitoari

IA MI AOA, IA MI ACLO,SH-EARA NU MI VEDZ. (VINTU )

PSHIT AOA, PSHIT ACLO

SH-BAGU DUPU USHI ( METUR )

Mini pot:

s-spun tsi portu tu cianta!s-antreb shi s-caftu, cndu nji lipseashti tsiva!

s-dau descriptsii a sculiiljei tu cari nvets!s-spun tsi tut ari tu clasa a mea!

Zoitsa Mitreva


28/90

28

I. Spuni cari easti aest persoan:

Numa a lui easti ______________________________.El easti _____________________________________.

Di natsionalitatea easti ________________________.Bna ______________________________________.

REVIZII - I

II. Adar descriptsii a persoanilor di pi cadur:

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

III. Bag li pi arad frazili ta s-aib loghic:

1. Pi testul tuts avem buni noti. 1. ____________________________.2. Di iu shtii? 2. ____________________________.3. Titsi? 3. ____________________________.4. Dascala a noastr easti hrioas. 4. ____________________________.5. U vidzui, eara hrsit. 5. ____________________________.

IV. Completeadz li frazili ta-s aib loghic:

1. Domnul cari adar dints easti _______________________________.2. Doamna cari lji nveats scularlji easti ________________________.3. Atsel tsi adar machinj easti _________________________________.4. Feata cari u giuca rolja ali Cciulica aroshi easti _________________.5. El n agiut ti sntatea a noastr ____________________________.

V. Spuni tsi ari tu cianta a ta:

_______________________ _________________________

_______________________ _________________________ _______________________ _________________________ _______________________ _________________________


29/90

29

REVIZII - I

VI. Completeadz li frazili cu aesti zboar: pi, sum, dupu, pi ning, di ninti

1. Crtsili suntu ____________ banc.2. Umbrela easti ____________ ushea.3. Cundilu cdzu ____________ banc.

4. Scamnul easti ____________ masa.5. Mapa easti ______________ firid.

VII. ngrpsea carti dit Italii shi prezenteadz ti tini, sculia shi taifa a ta!

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


30/90

30

6 Anvrliga di mini

cnielefantumatscalvacporcu

urstserbu

cni mats cal urs

lup ljepur vulpi

A curi easti aestu cni?

A meu. Ti tsi?Multu easti mushat. Cum lji easti numa?

Mutrea-l calu atsel tu livadi!Ct easti mari! A vostru easti?Da, cndu pot, mi agioc cu calu.

Cari easti atsel munti analtu?Pelistera, ma aclo ari agrimi.Dealihea?!Da ari ursi, vulpishi luchi.

gljinccotlupshoaricornjivulpi

ljepurcapr


31/90

31

UNIT 6

- Anghela, iu easti matsa?- Oua iuva.- S-nu u siligheshts nafoar?

- Nu, inshi pi balconea s-bea lapti.- Tsi mc matsa?- Cash shi peshts.

- Baba a mea tsni gljinji tu ubor, n hoar.

- Costa, nu v easti fric ca vulpea poati s-li mc?- Aproapea him di muntili, ma nu-ari vulpi tu hoara.- Ma voi tsnets shi alghini! Nu v easti fric di ursa?- Nu, tu hoara a noastr nu dipuni aghrimi.

- Aidi s-nirdzem la zoo grdina!- Da, s-u videm aghrimea aclo: jirafa, vulpea, chengurlu - Io voi s-u ved shi maimuna!

I. D apandsi pi aesti ntribri:

1. Iu easati matsa ali Anghela?2. Tsi tsni tu ubor bab-sa al Costa?3. Desi tu hoara s-dipun vulpea ic ursa?4. Iu vor s-duc ficiorlji?5. Tsi va-s vead tu zoo grdin?

II. Spuni desi ai vr animal acas?

III. Spuni tsi vrei s-tsnj tini tu casa a ta shi ti tsi!


32/90

32

UNIT 6

Tu practicI. Spuni cari di aesti caduri corespondeadz cu texturli:

Caliopi : Mini am un mari cni albu.Agapi: Multu easti mushat shi mintimen.Caliopi: Multu va s-mc oasi shi s-agioac.

Tu zoo grdina ari multi aghrimi.Aclo ved liondar, vulpi, ursa, leopardu, tigrushi alti.Tuti eali poati s-strvseasc shi pit munts.

Anvrliga di noi ari multi farmi.Natura easti ca paradis. Puilji shuir.

Anjurizma di lilicili s-lrdzeashti pit loclu tut.

II.Apandsea pi aesti ntribri:1. Cari ari cni?2. Catsi easti cnli ali Caliopi?3. Tsi animali ari tu zoo grdin?4. Cum easti natura anvrliga di farma?

III. Discuteadz cu sotslu a tu ti animali cari li vrets nai ma multu!


33/90

33

Di cultura a ArmnjlorTI FUMELJLI DI UN AN PN LA SHAPTI ANJI

(Adets di ma ninti)

Njiclu ahurhea s-yimn di nau meshi, cari cum, vr ahurhea cama aghonja, vr camaamnat, pn di un an shi giumitati. Vr stmn, njiclu s-scula, cdea, ca lji eara fric. Dicara tritsea vr stmn, babili ( maili ) lua ndoi ficiurits ta-s adun ndau leamni cu cari luancrca njiclu. Ficiurutslji, lu actsa njiclu di mn shi lu dutsea acas. Acas njiclu lu bga pipraglu di ushi, cu tut srtsin shi lji tljea funea pi prag, ta s-lji fug frica ti yimnari. Dupu atsea,vr feat cari avea prints, lji adra culac a njiclui. Feata cari lu frimta culaclu, lu dutsea pithoara, shi ashitsi spunea ca njiclu ahurhi ta-s yimn.

Cu yimnarea, njitslji scutea shi dints, vr cama agonja, vr cama amnat. Cari prota

va lu videa dintili a njiclui, lu didea dintili cu pr di asimi, ta-s lji hib dintslji a njiclui sntoshica heru shi albi ca asimi. Dupu atsea, s-hirbea grnu ti protlu dinti. Cum hirbea grnul, ashi sh-njiclu s-lji scutea dintslji cama agonja shi cama lishor. Deapoia pitritsea feata, ta-s da di grnulpit hoara.

Cu zburari, njiclu ahurhea di un an di dzli. Cari amna cu zburarea, a lui lji didea ap ditchipur, ta s- zburasc njiclu cama agonja shi cama lishor.

Cum crishtea njitslji, oara tuta u tritsea cu babili, ca maninti bna deadun taifili tuti.Mamili nu avea oara ti njitslji, ca sh-avea huzmets, a soacra shidea cu nipotslji. Ti atsea, tutashteari tsi u avea njitslji, l yinea di la babili shi papnjlji.

Elji l spunea cntits, pirmifi, ngcitori, lji nvitsa s-misur.Pn di shasi-shapti anj, ficiorlji eara cu babili shi altu lucru nu avea di cat agiucarea.

Ficiorlji Armnj s-agiuca pi patma ic sirinji.

Zoitsa Mitreva

UN FUNI LUNG, FR AUMBR!

( CALEA )

Pot:

s-zburscu ti animali tsi li voi!s-ntreb ti chischina natur!

s-achicsescu texturi ti animali di acas shi ti agrimi!s-zburscu ti agrimi shi ti animali di acas!


34/90

34

7 CAS IC APARTAMENTU

I. Afl zboarli cari spun vr ud tu casaa ta:

1. Tu streah alas paltul shi cianta.2. Tu salon avem oaspits.3. Baba adar mcari tu cuzina.

II. Dascala ntreab tu cari ud tsi adrm!

mari njiclargu strimtulungu shcurtulunjinoas scutidoasanalt apus

cas apartamentu

ud ti shideari-salon ud ti durnjeari-durnjitor ud ti fumelji

scri

ud ti mcari

ushi dvani

garaji

hol/streahbanji

comodmasbiro crivati/strozm suveniri

4. Printslji a voshtsr s-discurmu tudurnjitorlu.5. A tl frati easti pi compiuter tu biro.6. Mama u ascald sora a mea tu banji.


35/90

35

UNIT 7

Salonlu easti ud iu tuts deadun shidem.Aclo tuts deadun mutrim TV.Tu salon lji ashtiptm shi oaspitslji.

Tu cuzina mama adar mcari.Cuzina easti strimt. Easti ligat cu udlu timcari.Tu cuzina totna arnjudzeashti mushat.

Udlu ti fumelji easti nai ma mushat ud.Aclo fumeljli ngpsescu, dghivasescu,ascult muzic.Tu a lor ud, fumeljli li ashteapt sotslji shiaclo dormu.

III. Bag li pi arad aesti dialozi:

- Ari mari grdin, garaji, mri balconi, analt dvani- Iu avets cas?- Nu, casa easti analt, cu trei etajuri.- Tsi tut ari tu casa a voastr?- Tu un njic csb.- Casa easti njic?

- Ved ca apartamentul va easti multu lunjinos!- Mini bnedz tu apartamentu.- Avem trei udadz shi cuzin.- Cts udadz avets?

- Da, tu tuts udadz ari mri firidz.

IV. Apandsea pi aesti ntribri:

1. Iu bnedz tini?2. Cti udadz avets?3. Tsi ai tu udlu a tu?4. Tsi avets tu salon?

V. Spuni catsi cas vrei s-ai!


36/90

36

UNIT 7

Tu practic

II. Dghivsea-l dialoglu shi d apandsi pi ntribrli di ma nghios:

- La Nico shi Anghela salonlu easti multu mushat!- Tsi tut ari tu a lor salon?- Ari mushat canape ti shideari. Di nanparti easti bgat pianolu.- Desi udlu easti scutidos?- Nu, ari multu lunjin, a pi stiznjili ari multi picturi.- Tsi altu ari, de easti aht mushat?- Ari multi mushati suveniri, mari televizor, shi mushati scri ti pi dvani.

III. Apandsea pi aesti ntribri:

1. Desi salonlu al Nico shi Anghela easti urut?2. Ari televizor tu salonlu al Nico?3. Iu sta pianolu tu salonlu?4. Desi ari bibliotec tu salonlu?5. Desi ari scri tu salonlu?

IV. ngrpsea carti a sotslu a tu tu cari dai descriptsii a udlu a tu!V. Adar descriptsii a udlui tu cari shidets!

I. Spuni cari descriptsii cu cari cadur s-dutsi:

Tu udlu aestu shidem nai multu. Searatuts mutrim TV shi discutm. Avemgarnitur ti shideari shi aua ashtiptmoaspits.

Tu aestu ud ari mari mas cu shasiscamnuri. Ari un vitraj mplin cu vasi diyilii. Tu aestu ud taifa tut n adunm piprndzu, smbta shi dumnica.


37/90

37

Di cultura a ArmnjlorLIONDARLU SHI SHOARICLU

Liondarlu eara pidipsit shi s-bg s-discurm. Ghini ma ti shcurtu chiro durnji. Un shoariclu vidzu shi ansri pisti el. Liondarlu s-dishtipt, sh-lu acats shoariclu. Cmpul easti aht mari,sh-tini aflash cali pisti truplu a meu? Tsi va s-adari tora, spuni? Liondare, mini alutusii multu,ts pricunoscu shi ts caftu ljirtari. Di aoa sh-ma anclo noari s-adar ashitsi. Un dzu sh-miniva ts agiut atsea. A, shi minduea niheam, ti plcrsescu! Tsi glorie va s-hib ti un leondar, caras-vatm un shoaric?! Liondarlu arsi ca s-ciudusea cum poati un shoaric s-lji agiut a unuiliondar shi lu silighi fr s-lji adar tsiva.

Dupu andau dzli liondarlu s-afl tu un leas tsi u avea bgat avintorlji. Liondarlunu putea s-ascap shi ahurhi s-aurl. Shoariclu lu avdz shi cndu vini, vidzu ca atsel earaliondarlu tsi lu avea silighit. Din oar lo s-lji agiut, shi cu dintslji a lui ahurhi s-u mshcleasa. Ti shcurtu chiro lu ascp liondarlu. Lucri ti ciudii s-fac tu lumea tut! dzsi liondarlu.Cari poati s-dzc ca shi shoariclu poati s-lu ascap liondarlu di moarti?!

Pot : s spun tu tsi bnedz!s-dau descriptsii a casiljei shi a udadzlor!s-spun functsia a udadzlor!

s-ntreb catsi suntu udadzli a sotslor a mei!

TOPA STURU- veclju gioc armnescu ti fumelji

Ma ninti, fumeljli adra top di prtlj shi aduna ploci di chetsri. Ploacili li ardpsea un pistialant ca cul. Fumeljli s-ardpsea un dupu alantu, largu di cula vr tsintsi metri. Di aclo aminacu topa, ta s-u agudeadsc cula cu ploaci. Cara s-u surpa cula, ploacili s-ardpsea eara, shi

continua alants ficiori s-amin pi cula. Cndu cula va-u agudea, fumeljli dztsea Bizu, a caras-nu u agudea, dztsea Bosh.



38/90

38

8 CT EASTI SHATEA

- Salut, Aghapi, cum eshts?

- Salut, ghini, mea vinj niheam ma aghonja.- Nicu nica nu easti vinit?- Nu, nu-easti. Ma ari nica chiro, va-s yin.- Ct easti shatea?- Nica trei minuti ti 6 s.

Ct easti shatea?

Shatea easti

Tsi oar easti?

Oara easti

Prtsli di dzua

hrghii tahina dimineatsprndzu dupu prndzuseara dixear noapti njaz-noapti

ma agonja / la chiro / amnat


39/90

39

UNIT 8

Numirli

20 -yinghits 21 - unspryinghits

30 -treidzts 32 - treidztsdau40 -paturdzts 42 - paturdztsdau50 - tsindzts 54 - tsindztspatru60 - shaidzts 65 - shaidztstsintsi70 - shaptidzts 76 - shaptidztsshasi80 - obdzts 87 - obdztsshapti90 - naudzts 98 - naudztsoptu100 - un sut 101 - un sut sh-un200 - dau suti 1000 - un njilji

- Alo, Marie? Anghela easti aoa.- Salut, Anghela! Tsi-adari?- Tsiva! Voi s-nergu tu Teatarlu ti ficiori,ari un pies mushat. Vrei s-yinji shi tini?

- Da, voi!- Yina la shasili shatea, va-s nirdzem cumama a mea.

- Amnash! Shtii ct easti shatea, un shigiumitati. Ashteptu un shati!

- Ljart, ma, aveam cias di matematica, shin tsnu niheam ma multu.

- Ct easti oara?- Oara easti trei sh-tsispr (cirec).- Tsispr ti trei?- Nu, trei sh-tsispr (cirec).

I. S-n agiucm bingo! Dascalu/dascala ndreadzi cartoni cu numeri.A scularlor l mpart frndz cu numeri diferenti. Tradzi cti un carton shi lu spuninumerlu, a scularlji lu reghistreadz pi frndzli cara s-lu aib!

II. Tu tetrad ngrpsea cu sotslu/soatsa un dialog tu cari v achicsits pi telefoni tidutseari tu zoo grdin!


40/90

40

UNIT 8

Tu practicI. Mutrea li shtsli shi spuni oara!

II. Leag li numerli cu tsifrili:

Treidzts 22Dauspr 78Dauspryinghits 12Shaptidztsoptu 30

III. Apandsea:

- La ctili shatea ahurheashti protlu cias?- Cndu ahurheashti a treilu cias?- La tsi oar dipisescu ciasurli lunea?- La ctili shatea tahinima ti scolji njercurea?- La tsi oara ti badz dixeara, di lunea pn vinirea?

IV. Discuteadz cu sotslji pi easti ntribri:

- Cari mes eshts/ easti faptu tini/sotslu?- Cari sezon anual u vrei nai multu sh-ti tsi ?- Cari dzli tu stmn avets nai multi ciasuri?


41/90


TINJIA EASTI ANALTSIMI, HAZEA APUSIMI MASH CU BUNEATS BANA ILISHUREATS

Mini pot :

s-spun ct easti shatea!s-achicsescu texturi ti oara!s-zburscu ct easti oara!

TOTNA ESCU LA CHIRO

Tahina la shasi mi scol minish-mi andreg ti la sculii,ashi fac tuts shculari

pi a mea ilichii.

La shapti sh-giumitati ies minita-s agiungu ghini,

la optu shatea intru tu sculiishi scot cundilji.

Pn la dauspr shateami aplec pisti cartea,

shi ti prndzu nergu acasdada, mcarea, pi mas nj-u alas.

Ti mirindi ljeau carteac anvitsarea mi ashteapt,

sh-candu dipisesculi andreg crtsli tsi-nj lipsescu.

Dixeara cndu yinisoatsa a mea, yini la mini,

s-mutrim un film bun

ic pi compiuter, s-lucram deadun.

Di la optu shateanji mutrescu sntatea,mi tindu pi crivatea mari

shi mutrescu televizii cu jari.

Shi la sahatea dzatsidada cu dzeaditlu anj fatsi :

Soarli ali dadi s-bagshi lishor somnul s-lu trag.

Zoitsa Mitreva


42/90

42

9 SRBTOAREA TU FAMILIA A MEA- Mamo, cari dzu easti az?- Az easti vinirea, 19 di andreu, easti

Ayiu Nicola!- Em, az easti numa al tati! A minimamo am num?- Da, ama a ta num eastiprimuveara, tu meslu mai.- Desi va u srbturisim dzua di AyiuYioryi?- Cum nu, atumtsea easti numa a ta!

Dzlili tu stmna:

LUNIMARTS

NJERCURIGIOI

VINIRSMBTDUMNIC

Sezonili anuali:

PRIMUVEARVEAR

TOAMNYARN

MESHLJI TU ANLU

YANAR LUNARSHCURTU AUGUSTUMARTSU YIZMCIUNJ

APRIR XIMEDURMAI BRUMARCIARSHAR ANDREU


43/90

43

UNIT 9

Vrute Yioryi!

Ts ngrpsescu ta s-ts or num a ta di az, Ayiu Yioryi!S-ts hib ti mults anj, s-ai sntati, harau, shi mashmushutets shi ghinets s-ducheshts tu bana a ta.Ts or ban lung shi ban tu isihii.

Cu vreari,Nicolai

- Elena, az easti numa a ta.- Da, az easti 3 di ciarshar, srbtoarea Ayiu Constantin shi Elena. Nji easti num shi portubmboni ta-s v chirnisescu.

- Tsi mushat dzu easti a ta num, Elena!- Da, ashitsi easti, dzua easti cldroas.- Hrioas numa!

- Hristo multu ti urrli.

I. Apandsea cu DA ic NU:

1. Nicolai ngrpsi mesaj al Yioryi. DA NU2. Cu mesajlu Nicolai uar dzua di nashtiri. DA NU3. Tu mesajlu s-uar sntati shi harau. DA NU4. Shi Elena ari dzua di numa. DA NU5. Elena ari bmboni t-s chirniseasc. DA NU

MA MRLI SRBTORI CRISHTINESHTS

ANLU NUCRCIUNLU

PASHTILIAYIU YIORYI

ST MARIA

AYIU NICOLAAYIU CONSTANTIN SHI ELENA


44/90

44

UNIT 9

Tu practicPrimuveara easti naima mushata sezon

anual.Multi ori da ploai shi iu s-ti shuts, mashvirdeats ari.Cmpul easti amplin cu lilici tu coloridiferenti.

Veara easti sezon di vacants, cu analtitemperaturi, cu multu soari.Tu aest sezon easti croari, ndiscurmm pi ninga amari, balt.Veara dzua easti nai ma lung, noapteaeasti nai ma shcurt.

Toamna easti chiro ti priimnari pit munts.Dzlili s-schurteadz, temperaturili suntucama apusi.

Anjurizma di yimishi shi zrzvatss-ducheashti di largu.Frndzli di ponjli ahurhescu s-cad, iarbagalbineadz.

Yarna easti artsimi.Tu atsel chiro temperaturili suntu naimaapusi.

Yarna easti arcoari shi ari gljets.Vintul tsi sufl easti multu aratsi.Yarna cadi neau.Dzlili suntu shcurti, noptsli suntu lundz.

Urri ti srbtorli:

Nai mushati urri ti numa!S-ts hib ti mults anj dzua di az,

sntati shi harau!Ghinets tu bana a ta!Ts pitrec urri dit inima!

I. Spuni desi frazili suntu corectiic alutusiti:

1. Primuveara da multu ploai.2. Veara easti sezon cu apusi temperaturi.

3. Toama cad frndzli di pi ponj.4. Yarna easti croari.5. Yarna, fumeili s-agioc pi neaua.


1. Tu cari sezon nai ma multu da ploai?2. Cndu s-ducheashti anjurizma di yimishi

shi zrzvats?

3. Cndu nirdzem la discurmari?4. Tu cari sezon temperaturili suntu nai maapusi?


45/90

Di cultura a ArmnjlorDI LA SHAPTI PN LA OPTUSPRYINGHITS DI ANJ

Ma ninti s shtea cari lucru easti brbatescu shi cari lucru eastu muljurescu. Ficiorlji earati nafoara, a featili ti ncas. Tu atsel chiro, ficiorlji shi featili, l avea multu tinjii a printslor shieara prxits s-nu l toarn nitsi un zbor a printslor.

Ficiorlji di la 7 anji ahurhea s-duc cu papnjlji pi la oi, la mndzri, a featili armnea cubabili acas. Di la 7 anji, ficiorlji s-actsa cti niheamd shi di lucru. Atsea l eara c sculii, csculii atumtsea nu avea.

Yarna, ficiorlji , deadun cu papnjlji, hrnea njelji shi arnea mndzrli.Veara deapoia, cndu muldzea oili, ficiorlji didea tu cutar. Atsel lucru lu avea tahinrli

shi serli, a dzua nu avea lucru shi s-agiuca pi patm ic sirinji. Atsel lucru shi atsea sculii leara pana di 10-12 di anji, di candu ahurhea s-lji pitreac singuri picurari pi la chihljeats. Pila chihljats, vara s-dutsea ca raftu, vr pi la oi - ca picurar, shi vara pi la calji - ca cljaru.

Printslji s-pzrpsea cu chihaelu, a pzrpsearea eara ti giumitati di an pn di un an.Un ficiuric di 12 di anj, putea s-tsn pn di un sut di capiti oi, ficior di 18 di anj, puteas-pasc cupii pn di 500 di oi, a ti un njilji di capiti oi, lipsea doi picurari di 18 ic 20 di anj.La atselj anj, ficiorlji lji pitritsea shi armatuladz, ma mamults shi lji scundea, ta-s nu lji ia tuarmat.

Di la 7 anj, shi a featilor l didea cti niheamd lucru. Li pitritsea ti ap, arnea, spilacti vr vasi. Di la atselji anj, featili ahurhea s-nveats s-ampilteasc. Babili eara atseali tsili nvitsa featili ta s-ampilteasc. Featili prota ampiltea zunits. Prota ampiltita zunits , babiliu ardea n foc ta s-ampiltea featili cama multu. Deapoia ahurhea s-ampilteasc prpodz, a di10-12 di anj ahurhea s-ampilteasc shi faneli ( shi muljureshts, shi brbateshts ) ti cari earalipsita.

La atselji anj, featili ahurhea cu nicuchireshts lucri: s-scarmin ln, s-u trag ta-stoarc babili shi dadili, c featili eara nica njits ti turtseari.

Nica di la 10 anj, feata s-scula tahinima, aprindea foclu, bga s-adar prandzu, vroara shi pit adra, frimta shi cti vr turt, c avea oaminj tricuts. Featili avea mari tinjii aprintslor. Cndu yinea printslji di nafoar, tinirlji tuts cari eara n cas, s-scula amproshts,ta-s shead printili. Feata di la 15 di anji, lji la cicioarli a prinitli, cndu el s-turna dixeara.

Di la 12 di anji, featili ahurhea s-toarca ustur cu furc. Di cara turtsea, dadili shi babiliurdza shi li bga featili s-tsas iambuli, shiacuri, btnji, capitnji, sprgani.

Di atsea tsi featili turtsea shi tsi tssea, printslji l adra doar. Di btnji l adra fusti.Di la 18 di anji featili eara agiumti shi ti mrtari, ma vr oara featili li mrta shi cama njits, ta-s

acats vr cas cama avut. Featili nu s shtea cu ficiorlji shi ti atsea, iu v li mrta printslji,aclo s-dutsea.A ficiorlji lji nsura di la 18 pn di 30 di anj, vr cama agonja, vr shi cama amnat.

Zoitsa Mitreva

Pot :s-spun urri ti srbtori familiari!s-li spun dzlili, meshlji shi sezonili anuali!

s-discutedz ti vr srbtoari!s-zburscu ti sezonili anuali!


46/90

46

10 HRIOS PATRONAT!

A: - Aidi s-adrm un sirpriz ti dascala!B: - Cndu va s-intr, tuts deadun s-lji urm Patronatlu a sculiiljei.C: - Ma, srbtoarea nu easti az!

A: - Shtiu ca nu easti, ma mni noari s-yinim la sculii. Him liberi!

NICO : - Tini, tsi va s-adari mni?

MIHA : - Ti mni am plan. Mi scol la shatea 9.00, sh-dupu atsea mi ndreg tifudbal. Dupu prndzu nergu la sotslu s-ascultm muzic ic s-mutrim vr nufilm. A tini tsi ai tu plan ti mni?

NICO: - Mini voi s-mi priimnu tu parcu. Dixeara escu acas, poati s-ascultumuzic.

Tsi mindueshts, di pi titlul, ti tsi s-zburashti tu aestu dialog!

Ti mults anj Patronatlu a sculiiljei!

Cu harau dzua di Patronatlu!

Hrios Patronat!


47/90

47

UNIT 10

Tinjisits coleganj, tinjisits dascalji!

Cu ucazi a Dzuljei di az, Patronatlu a sculiiljei a voastr,v pitritsem urri, cu vreari s-avets nica ma mari suxestu lucurlu a vostru, shi nica ma buni rezultati cu scularlji avoshtsr. Pi planlu di shtints s-spunets mri rezultati shis-amintats nica multi alti premii.

Cu tinjii,director a sculiiljeiNicola Carev

Costa Shteriov

Vruts sculari a noashtsr!

S-v hib hrios Patronatlu a sculiiljei a noastr shi a voastr. Dzua di az s-u tritsetscu harau. Cu dignitati s-u purtats numa a sculiiljei tu cari nvitsats, tu cari amintats shteari, tucari li tritsets nai mushatili dzli di bana a voastr.

Cu vreari,dascalji a voshtsr

Situacii:

Cu harau s-hib dzua di Patronatlu a sculiiljei.Dupu prndzu ari spectacul.Programa easti avut, cu referat ti sculia, cu cntits, poezii.Easti prividzut shi shcurt pies ti fumelji.Nai ma tinirlji sculari ndreg un sirpriz.Oaspistlji cu harau ashteapt s-u vead aest program.

Mani him liberi. Nu avem ti nvitsari.Vrem s-na adunm la Costa.Va n agiucm pi compiuter. Cu noi yini shi dascalu a nostru.Cu el nirdzem s-mutrim pies di teatru.Dupu prndzu n adunm tu un cafine.

I. Spuni cum u-trets tini dzua di Patronatlu a sculiiljei a voastr!

II. Tsi program ndridzets voi ti Patronatlu a vostru!


48/90

48

UNIT 10

Tu practicI. Mutrea li desenili/cadurli shi spuni cum u trets aest dzu libera:

Az easti dzua di Patronat a sculiiljei tu cari nvets. Ti atsea nu nergu la sculii. Dzua tut esculiber. Nji adar plan cum s-u trec dzua tut

- 10.44 - Mi scol, mi ndreg shi adar ghimnastic!- 09.30 - Gustu shi mi ndreg s-nergu la sotslu s-na agiucam pi compiuter.- 12.00 - Escu la sotslu.- Ti prndzu escu acas.- 02.00 - Dupu prndzu ngrpsescu raportu ti Patronatlu, ascultu muzic shi la shatea naumi ndreg ti durnjeari.

II. Dghivsea li aesti mesaji shi spuni cari urari cu cari apandsi corespondeadz:

Tinisite directore!Tu aest mushat dzu, cndu

srbturisits Patronatlu a sculiiljei a voastr,va pitrec urri shi anclinciunj, cu vreari,renomelu a sculiiljei shi tu yinitor s-lu tsnetspi analtu nivel, ashi cum eara sh-pn tora.Rezultatili a sculiiljei, zburscu shi ti rezultatilia voastri.

Cu mari respectu,Director Halcia Barba

Salut Yiani!

Hrios Patronat! Cum eshts az? Tindredz ti programa? Pistipsescu ca va tstrets mushat, deadun cu sotslji a tlj. Ts ormushat dzu, mplin cu harau!

Anclinaciunj,Nico

Salut Nico!

Haristo ti urrli ti Patronatlu. Mi hrsishmultu cu cartea tsi nju pitricush. Cu marimirachi mi andreg ti programa di az. Yinash-tini! Multu voi s-ti ved!Cu vreari,Yiani

Tinjisit colega a meu!Hristo multu ti urrli a voastri ti

Patronatlu a sculiiljei a noastra. Mi hrsiimultu cndu u dghivsii cartea di la voi. Vami hrsescu nica ma multu cara s-aflatschiro, s-yinits, shi deadun s-lu srbturisimPatronatlu a sculiiljei.Cu idghul respectu,Director Yioryi Crangu

III. ngrpsea un urari ti Dzua di Patronatlu a sotslui a tu!


49/90

49

LUPLU SHI LIONDARLU

Luplu arichi un njel di vr cupii di oi shi s-dusi niheam ma largu di picurarlji shi di cnjlji,ta s-lu mc njelu pi arhati.Lu strvsi liondarlu shi lju lo njelu.Luplu shidea nanaparti, lu mutrea shi lji dzsi:Nu ai andreptu s-nju lu ljeai njelu. Noari s-ts hib nostim!Di aclo, liondarlu cu ardeari lji apandsi:Cum de nu! Vrei s-dzts ca tini aveai andreptu s-lu ljeai njelu di cupia di oi, ic vr sots ts ludeadi ca durutin?

Apandsea:

1. Cari lo un njel dit cupii di oi?2. Tsi lji lo liondarlu a luplui?3. Titsi ashi lji apandsi liondarlu a luplui?

BEALI veclju gioc armnescu ti fumelji Aestu gioc lu giuca featili pi idghea ilichii. Cafi un di featili, singur lu agiuca aestu gioc.Gioclu s-agiuca cu tsintsi chetritseali.

1. S-aruc chitritsealili mpadi. S-ljea un chitritseau shi s-amina nsus, shi ti atsel chiro,un cti un, li aduna di n padi shi alanti chitritseali sh-li bga nanaparti.2. S-aruc chitritsealili mpadi. S-ljea un chitritsaeu shi s-amina nsus, shi ti atsel chiros-aduna alanti chitritseali dau cti dau.3. S-aruc chitritsealili mpadi. S-ljea un chitritseau shi s-amina nsus, shi ti atsel chiros-aduna prota un chitritseau , sh-diapoa s-aduna alanti trei chitritseali.

4. S-aruc chitritsealili mpadi. S-ljea un chitritseau shi s-amina nsus, shi ti atsel chiroalanti chitritsealili un ct un s-trec tu guva cari s-adar cu alant mn. Tu soni s-aruc unchitritseau n sus, shi ti atsel chiro alanti chitritsealili s-aduna cu un loari.5. S-aruc chitritsealili mpadi. S-ljea un chetritseau shi s-amina nsus, shi ti atsel chiroalanti chitritsealili un cti un s-trec pit puntea tsi s-adar cu alant mn.

Tu soni, cara s-li aduna tuti chitritseali, feata dztsea Bizu, a cara s-alutusea, dztsea Bosh.Tu aestu gioc pi prot loc eara atsea feat, cari prota shi fr alatusi, va li aduna tuti chitritseali.



Pot : s-zburscu ti srbtorli tu sculia!

s-ngrpsescu carti cu urri ti srbtorli tu sculia!s-spun cum lu trec chirolu liber!


50/90

50

REVIZII - II

I. Completeadz li frazili:

1. Martin ari un mari albu __________cari alatr multu.2. ____________mc peshts shi s-bag pi fotelju.3. Mutrea! ______________ li mc baba cu Cciulitsa aroshi.4. _____________ cnt tahinima tu ubor shi lji dishteapt tuts.

II. ngrpsea li zboarli tsi suntu opozit di aesti zboar:

1. mari ubor 1. ___________ ubor2. largu apartamentu 2. ___________ apartamentu3. lungu ud 3. ___________ ud4. lunjinos ud 4. ___________ ud5. analt cas 5. ___________ cas

III. Completeadz li frazili cu aesti zboar: amnai, shatea, oara,treispryinghits, njadz-noapti:

1. La _______________ 8.30 nergu la lucru.2. Ti ashtiptai pn amnat, tu ______________.3. Ct easti ______________ ?4. Ljeart ca ______________ niheam.5. Mini am _____________ di baloni.

IV. Leag li frazili cu sezonili anuali:

1. Az easti multu croari. toamna2. Tu meslu aprir deadi multu ploai. yarna3. Ficiorlji s-agioac pi neau. veara4. Yimishili suntu coapti. primuveara

V. ngrpsea un urari niformal ti Patronat:

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

ngrpsea shi apandsi niformal:

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________.


51/90

51

REVIZII - II

VI. Tu tabela di ma nghios bag litera sum cafi numer di frazili caricorespondeadz:

1. Iu suntu matsli a tali? A. Nu easti mari, ma easti multu mushat.2. Catsi easti casa a lor? B. Ti St Maria.3. Cndu ts easti numa a ta? C. Tu grdin.4. Yina la Patronatlu a nostru. D. Da, avem ubor, ama easti njic.5. Desi avets ubor anvrliga di casa? E. Nu pot, atsea dzu nu escu aoa.

1 2 3 4 5

VII. Adar descriptsii a apartamentului ic casa a ta:

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


52/90

52


53/90

shcurti

pirmifishipersoani

importantidi cultura aarmnjlor


54/90

54


55/90

55

C

LIONDARLU SHI VULPEA

Liondarlu aushi shi nu putea cu a lui sil shi agunjii s-acats priciuri shi sh-aflmcari. Lungu chiro minduea tsi va s-fac cu el cndu dip va s-ausheasc. Lji vini tuminti ca atsea tsi nu s-poati cu sil, s-poati cu minti. S-adr ca easti lndzid, intr tu a lui

pishtireau shi s-bg. Tuts avdzr ca liondarlu di cari tuts s-asprea easti lndzid shi nicaniheam va s-moar. Multi di priciurli nu ashtipta, ma din oar s-dutsea la el, taha vor s-luvead ca easti lndzid. Ma cari cum inea, liondarlu lu arichea shi lu mca. Tu soni vini sh-un vulpi, cari di la ushea lu antriba: Cum eshts, lale? Nu escu bun, vruta a mea hilje,ina di cama aproapea s-mi vedz! Ljeart lale, nu am chiro, mash tricui pi shcurtu ta s-tived! dzsi vulpea. Ma, shi nu voi, caved, mults vinir s-ti vead, ma cana nu s-turn

pn tora!

LUPLU SHI CALU

Un lup vidzu multu mushat cal cum pashti. Vrea s-lu mc, ma lji eara fric s-nulji fug ic s-nu lju poat. Ti atsea s-mindui cu ghini s-lji si aproachi. Prota lu antrib tisntatea. Calu duchi tsi va luplu di el shi ti atsea vrea s-lji toarn cu nibun. Lji dzsi caeasti ghini cu sntatea, ma pi unlu cicior di napoi ari penur shi multu lu doari. Atseaeasti nai ma lishor, ina, penura va tsu scot cu dintslji a meali. Calu dnsi sh-lu mutciciorlu di napoi. Cndu lji si apruche luplu, cu ciciorlu lu agudi shi lji frmsi tuti dintsa luplui. Luplu armasi fr zboar shi sh-minduea: Pn tora ardeai, ama aest aradalutusish.

VULPEA SHI CORBUL

Corbul shidea pi vr lumachi di pom. Afl vr cumat di carni shi u-tsnea tudintna. Vulpea u-duchi carnea, vini sum pomlu shi ahurhi s-lu alavd corbul: Dumidzalim,tsi mushat pulji! Tsi mushati peani ari! Nica cara s-aib shi mushat boatsi ti cntari, di elma bun pulji noari s-aib tu lumea tut! cndu u avdz atsea, corbul u-dishclisi dintna shi

ahurhi taha s-cnt. Tu atsel momentu carnea lji cdzu anpadi. Vulpea u-lo carnea, u-mcshi ahurhi s-lji ard a corbului: E, corbe a meu, ai di tuti, ma minti nu ai!


56/90

56

Vanghea Mihanj Steryiu s-amint pi 10 di brumar, anlu 1950 tu hoara Dolean, tuMachidunii. Easti scriitoar cu renome, cnuscut poetes Armn, traductoar, picturits,compozitoar. Poezii ahurhi s-angrpseasc nica di la anlu 1963. Easti autor, cu pisti 40 dipublicati crts ti mri shi njits dghivsitori, eseiuri, drami, piesi, romani, aforizmi shi multi alti.Easti protlu redactor shi realizator a fimiridzlor: Armn Machedon, Armnj Machedunits,shi fimirida ti ficiorits Lnduric.

Vanghea Mihanj Steryiu easti fundator shi prota prezident a Sutsatljei a muljerlorArmni dit Machidunii, fundator shi prezident actual a Sutsatljei a scriitorlor shi a artishtslorArmnj dit Machidunii, anlu 2000 u organiz nai ma marea manifestatsii cultural armneasc:Dzlili a culturljei armneasc.

Pi cmpul di limba shi literatura armneasc, Vangha Mihanj Steryiu ari loat parti lamulti manifestatsii internatsionali: Americhii, Frantsii, Italii, Romnia, Srbia, Vrgria, Albanii,Grtsii, Ungaria, Moldavia, Rusii, shi tu multi alti stati iu s-prezent cu operili a ljei pi limba didad, limba armneasc.

Ti lucurlu pi cmpul a literaturljei, pn la anlu 2008 ari amintat pisti 27 di premiiinternatsionali anamisea di cari nai ma importanti suntu: premia Mutritlu a poetslor ti nai ma bunesei la simpoziumlu Poetslji, poezia shi chirolu a lor, Galatsii, tu Romnii, Mihail Eminescu,

Chishinau-Moldavia, premii ti nai ma bun carti Oclju a suflitlui, Trgovishte-Romnii, laureatla Festivalu internatsional di poezii Lucian Blaga, Cluj Napoca-Romnii, shi multi alti premii dinlumi shi dit Machiduni.

Easti membr tu multi asotsiatsii di cultur pit lumea tut cum shi membr di tinjii tuMarea shi analta asotsiatsii ti cultur Masion Naaman Culture di Liban, iu anlu 2008 u amintanalta premii ti Tinjii shi complet operi.

Ari durusit pisti 10 000 di crts pi la sculiurli tu Machidunii, grdinitsili, bibliotechili,Academii din lumi, Institutsii ti fumelji, casi di edituri, oaspits Armnj shi tu multi alti locuri.

Cu a ljei lucru pi cmpul di limba shi literatura armneasc, scriitoara Vangha MihanjSteryiu deadi mari contributsii ti afirmari, promovari, niintari, developari shi tsneari tu ban alimbljei armneasc.


57/90

AH, ATSEA NEAU

Ah, atsea neau!Ah, atsea neau!

Peturi tsi aruc

Frin tsi ntsearnVa s-aduc yiarn.

ntsearn shi algheashtiCljuri anvleashtiNjits fidnj verdz

Tu albi stranji li alxeashti.

Ah, atsea neau!

Ah, atsea neau!Alb arucutoas,Mnjli n angleats

Peturi n aruc n fats.

Ah, atsea neau!Ah, atsea neau!

DZUA DI NTARIAz nj-dzua di ntari

ambreats, ambreats!Aest dzu mushuteats

anjlji nji-ansimneadz.

Az nj-dzua di ntari,ambreats,ambreats!

Ai, ti ban s-cntmtort va s-mcm.

Az nj-dzua di ntariambreats sots shi soats!

Dzua di az ca liliciharau-i tsi anghilici.

Ambreats! Ambreats!

Bana i hari sh-mushuteats.


58/90

Dina Cuvata easti parti di nauagheneratsii di scriitori Armnj. Pi ninga atsea,easti cnuscut shi ca poet, folclorist, lexicograf shipublitsistu, cum shi traducator pi limba armneasc,machiduneasc shi romneasc. Easti faptuanlu 1952, tu hoara Dobroshani. Dipisi Liceulu tucsblu Shtip, a la anlu 1978 dipisi Facultati tiEconomii la Univerzitatea di Scopia. Eara studentushi la Facultatea ti filozofii-Catedra ti studii clasitsi(limba latin), a la Facultatea ti filologhii Blaje

Coneschi- Catedra ti romnistic, li dipisi studiili pilimba romneasc.A lui poezii shi prozi suntu publicati tu revistili:

Tr Armnami di Parijlji, Zborlu a nostru di Fraiburg-Ghermanii, Fenix diScopia, Fratsia shi Farsharotlu dit Albanii, Deshteptarea dit Romnii.

La anlu 1985, Bucureshti, public adunati poezii di folclorlu armnescu.Idghul an, Editura Cartea Aromn dit Americhii, lji public prota carti sum titlul

Zghig di moarti, a dupu atsea, Dina Cuvata edit nica multi alti carts: Srmnits,Abetsedarlu armnescu, Scump-i dada, Voi Armnj Machidunits, Picurarlu

di Pindu, Dictsionar armnescu-machidunescu shi Dictsionar machidunescu-armnescu, ari angrpsit Antologhii shi multi alti crts. Poeziili a lui suntu tradusishi editati pi limba machiduneasca, frantsuzeasca, italicheasca shi romneasca.Temili dominanti tu a lui poezii suntu: adutseari aminti ti bana di ma ninti, dorlu ctrfara armneasc, limba di dad-limba armneasc. Ca traducator, Dina Cuvataari tradus ma multi crts: Monolog machidunescu, Moscopolea, Hram, earahram, Armnjlji tu contextul balcanic, Dimndarea printeasc, Mirmints frcrutsi, shi multi alti crts.

Ti tradutsirea a cartiljei Harjij Albi di Cocio Ratsin, anlu 1989 u amintpremia Peana di malm, dat ti nai ma bun tradutsiri di atsel an. Ti opuslu tuttu sfera di literatura, Dina Cuvata easti prot cari anlu 1997 u amint premia TeoharMihadash di Fondatsia ti cultura a Armnjlor Andrei Shaguna dit Romnii.Dina Cuvata partitsipa la trei Congresi internatsionali ti Armnjlji, organizatidi ULCA di Fraiburg-Ghermanii, shi easti fundator a mamulti sutsts shi revistiarmneshts.

Lucreadz ca jurnalistu tu Redactsia armneasc di la Radiolu machidunescu,a easti shi redactor la fimirida Grailu armnescu.Ca prezidentu a Uniiljei ti cultura Armnjlor dit Macheidunii, ari organizat patru Simpozioni shtiintsifitsi ti istoriashi limba armneasc. Cuvata easti membru la Sutsata a scriitorlor dit Machidunii,membru di tinjii la Asotsiatsia a scriitorlor dit Rumanii, ma anamisea di Armnjlji vas-armn tu minti dupu tradutsirea a Bibliiljei pi limba armneasc.


59/90

59

MUSHATA ARMN

Vruta-a mea, Armn mshat,Nu am vidzut ca tini feat,Suptsrenc, analt ca fidan,Ascuturat-a mea dailean!

Slab, trapt tu nel s-trets,Hrisuseshts loclu cndu trets,Cu-a ta imnat ca di grgrici,

Sh-perlu neali tsi mshatu-nghilici..

Prosuplu largu ca ghilia curat,

Cundiljata-ts nari-l fatsi mshat,Stri oclji-ts gitnati sufrntseali,

Ca masini doi oclji, ca dau steali

Dauli budz, suptsri sh-dultsi,Tsi treambur cndu cnts,

Boatsi mshat cntic di birbilj,Cum s-u scriu cu-a meu cundilj?!

BLSTEMLU-A MUNTSLOR

Munts-analts cu iarb veardiCtse ahtari blstem v deadit:Armnjlji totna s-hib fr oi,Shi s-nu s-toarn putes la voi?!

Di primveara-a mea pn tu toamnaFntnjli-a voasti va s zvoam,

Apa va s-treac cali lung,Pn la Armnjlji ta s-agiung.

Cljurli tuti s-chirur,Amurlji pdinjli umplur

Feci n oar s-vin s-v ved Nu-aveam cali pri iu s-trec

Atseali locri nu suntu-agrshiti,Armnjlji ma li-aduc aminti

Clivili cari shtii c sta:

Eara psefti c mljerli li-adra?!


60/90

60

KIRA IORGOVEANU-MANTSU eastiamintat pi 22 di yizmciunj, anlu 1948, tu

hoara Bashcoi, Dobrugia, tu Romnii. Easticnscut poetes armneasc, di printsArmnj, di partea a fendu-sui dit Vrgrii, dipartea a mama-sai dit Grtsii (Cavala). TuRomnii vinir s-bneadz la anlu 1928.

La anlu 1971, dipisi Facultati ti filologhii la Univerzitatea di Bucureshti, limba rumuneascshi limba frantsuzeasc. Ti shcurtu chiro ahurhi s-lucreadz ca redactoar la Editura Minerva diBucureshti, tut pn la anlu 1986. Atsel an, la Protlu cursu ti Limba shi literatura armaneasc, tuorganizatsii a Univerzitatiljei di Fraiburg, s-cunuscu cu Yiani Mantsu, shi di atumtsea bneadzGhermanii.

Di la anlu 1986 pn la anlu 2007, eara secretar cultural la Uniunea ti limba shi cultura a

Armnjlor (ULCA) di Fraiburg, a tu idghu chiro eara shi redactoar la revista Zborlu armnescu.Tu atsel chiro, partitsip shi la multi Congresi a minorittslor dit Europa, deadi mari agiutor tiorganizari 5 congresi internatsionali shi trei cursuri ti limba shi cultura armneasc cari s-tsnurGhermanii. La anlu 1997, d-na Kira Iorgoveanu-Mantsu, cu a ljei angajman deadi mari contributsiiti aprucheari a documentului Recomandari 1333 di parti a Consiliulu ali Europa di Strazburg,documentu cu cari s-garanteadz andrepturli fundamentali a Armnjlor tu tuti stati iu ari ma maricontsentratsii di Armnj.

Di la anlu 1994 lucreadz Francfurt, la compania olandez SWETS.Poetesa Kira Iorgoveanu Mantsu, easti cnscut poetes armneasc, nu mash

anamisea di Armnjlji, ma shi ma largu. Pn tora ari editat ma multi crts, anamisea dicari suntu: Steaua di dor, Mihai Eminescu-Poezii, Antologhii di poezii populari armneshts,Lumachea di masinu, Pirmiti di sum aumba cupacilui, Ahapsi lingvistic, Noi poetslji a populilornjits-Antologhii bilingval (poezii pi armneashti shi frantsuzeashti), shi multi alti crts.

Cu aljei stil ahorghea, cari s-aleadzi di tuti alanti, cu poeziili amplini cu emotsii, angrpsiticu mirachi shi vreari ctr fara armneasc, Kira Iiorgoveanu Mantsu als ahndos semnu tupoezia armneasc contemporan. Easti cnscut ca poetes, scriitoar, criticiar literar, caricu inim dishclis, dit suflit da urnimii a tutulor poets armneshts cari ahurhescu s-angrpseascpi a lor limb di dad, limba armneasc. Cu lucurlu a ljei, tu migdani scoasi multi nali numiarmneshts, cnscuts poets Armnj di Balcanlu tut shi ma largu.

La anlu 1986/1987, la Protlu shi la Doilu Cursu ti limba armneasc, Fraiuburg shi Bon,ninti di vr 30 di students Armnj di Balcanlu tut, dau stmnj tsnu cursu ti limba shi literatura

armneasc. La Tsentrul European ti Studii Armneshts, Fraiburg, doi anj tsnu cursuri tilimba, cultura shi literatura armneasc. Tu 20-li anj dit soni angrpseashti articuli ti tuti revistiarmneshts.


61/90

61

STEAUA CHIRUT

N-asprndimu tu tut lumeaSteaua noast, ta s-ti-aflmu

N-amprtsmu di soie shi-locuri

Sh-fr' di tini n turnmu!

Cara s-armneamu-n hoarNaca njil va-ts ftseai

Sh-pisti noi, tselji fr steau,Naca va s-anyiliceai?

Di ctu ti cftmu ma multu,Steau, lunjina ts-u cheri,

Di-agiumsimu ta s-n hrsimuCu lunjina di la tseri!

Nu va ti-aflmu vrnoarPn nu va s-anvitsmuC steaua easti tu noi:

Mashi aradzli s-li adnmu!

STEAUA PPNJLORU

Nu potu s-chear ppnjiljiSh-printslji - canoar!Armnu tu bana noast,

Tu cntitsi, tu zboar!

Di njilji di anji n limbNu cheari ca n ap,

Cnd' adz lumea tut

Zrtsina shi-u dizgroap!

Di potu aesti zboarTu carti s-li-nyrpsescuEasti c tuts ppnjilji

Ditu groap mi mutrescu!

C v-azburscu toraSh-mi-acchisits putets

Easti c hiu ligatDi voi - di multi ets!


62/90

62

ELENA GHEORGHE

Cnscuta cnttoar a cnticluiarmnescu, Elena Gheorghe dit Bucureshti,Romnii, (di tat Armn), easti fapt pi 30 dialunar, anlu 1985. Pi stsen, ti prota oar inshicndu umplu trei anj, deadun cu aljei mam.Cndu s-dutsea tu clasa tsintsi, s-angrpsi laPalata Natsional a Ficioritslor, iu loa lectsiidi canto, a dupu atsea eara solist la Tsercljul

Aromania, cu cari ari loat parti la ma multiconcursi, shi s-dutsea pi turnei pit vsilieatut.

Pi 16 di anj, ca nai ma tinir cnttoarpartitsip la festivalu Mamaia, cu cnticluDau bana a mea. La liceulu di muzic DiniLipati studieadz ti actris shi canto clasic.

Di la anlu 2003 easti solist a grupljeiMandinga. Idghul an lu public protlu albumcu grupa Mandinga, cunuscut sum numa

De corazon. Ari partitsipat la festivaluinternatsional ti muzic lishoar Tserbul di

malm - Brashov, a anlu 2005 lu amintloclu 4 la semifinala ti Eurovizii, cu cnticluSoarli a mel. Meslu ciarshar, anlu 2006 luscoati protlu album di aljei solo carier sumnuma Boatsea a ta. Dupu atsea li publicshi albumili: Soarli a mel, Lilicea a vreariljei,

Ti voi multu, shi alti. Ti shcurtu chiro dishclidishi aljei sculii ti dansu, cunuscut sum numaPasitos. Ari reghistrat video clipuri ticntitsli: Boatsea a ta, Soarli a mel, Ocljia ti cafilii, Ti voi Multu, Pn tu steali, shimulti alti.

Anlu 2009 eara reprezentantu aliRomnii la Eurovizia di Moscva, cu cnticluFeatili di tu Balcan, cntic cari ti shcurtuchiro s-featsi mari hit nu mash tu Romnii,ma shi ma largu.


63/90

63

Ca cnttoar cu aleapt boatsi, ElenaGheorghe, amint multi premii, anamiseadi cari: premia Radio romnia Actualitts,ti nai ma bun interpretari ti anlu 2006,premia Romanian Top Hit Music Awards2007 ti nai ma bun cntic a anlu 2007, protapremii la Eurovizia dit Romnii anlu 2009,premia Ploacea di malm, trofei Ursic dimalm, trofei tu sectsiunea di folclor, ti CD-

lu cu muzic armneasc di la Ovidiu LipanTsndric.

Tu meslu martsu, anlu 2009, Costantsa,Romnii, la cnuscuta manifestatsii Gala apremiilor tu organizatsii a fondatsiiljei Banaarmneasc lji si duruseshti premia Om aanlui ti contributsia tsi u-da ti promovari shiafirmari a cntitslor armneshts, ti tsnearitu ban a adetslor, a limbljei shi a cntitslorarmneshts.

Cariera a tinirljei cnttoar ElenaGheorghe lji easti multu important, ma

dupu zboarli a ljei, pi prot loc, totna lji eastifamilia.


64/90

64


65/90

65

VOCABULAR


66/90

66

1 DI IU YINJ? CARI ESHTS?

bneadz zburashti prezenteadz

Arbines Vrgrii yini num paranum anveats desi

2 CORPUL A OMLUI

cap peri frmti sufrntseali oclji nari gura dints grunj gushi pltri mn palm dzeadit ungli bric trup

cicior dznuclju ureaclji analtu apus gros suptsri lungu shcurtu

apandsi limb csb salut stat tora ilichii completeadz frazi sots

mushat urut grdamari njic lai blond

livendu aghalnic tinir aush lemnu corpu uman veardi descriptsii agiun doarmi avdi alag imn spuni ngrpseashti cciup avdel moar


67/90

67

3 EASTI BUN IC ARU !?

bun

aru mintimen glar interesantu monoton hrios

jilos comunicativ arshinos tinjisit nitinjisit

dishclis shicai nrit

nivrusit

fronim

4 CARI TSI EASTI, CARI TSI LUCREADZ

yiatur injinjer dascal economistu yiuristu giudicator dentistu rejiser acter

jurnalistu profesor

avucat pedagog filolog defectolog lucreadz scoati informeadz alumt obligatsii agiut lipsituri

andriptati

alutuseashti

not vrtoas xeani dztsi caft ohtu pashuni ghel ciumts simits

ln papushi stranji coasi ducheashti competitsii

andreptu

tsivil adun cunuscut detsizii sanctsionat sculii di mesi egzact educatsii liter numir tinjii persoan doari adar sntoshi rolji pies diferentu suxes dipend lndzid

armtusit parantez


68/90

68

5 SCULIA A NOASTR

scamnu (carecl) banc (clup) firid ushi tabl poster map cundilj stilo marcher ciant (trastu) gum liniar tetrad

carti di iu iu ninga pi ninga n fats di ninti di nanaparti pisti sum

6 ANVRLIGA DI MINIcni elefan mats cal vac porcu urs

tserbu gljin ccot lup shoaric ornji vulpi ljepur capr munti animali di acas .

aghrimi lapti

dupu tu pi sculii

scular clas etaj bag sculii primar pisin stizm cadur chindisit shteari

greats vintu metur ashteardzi nau tsni ari poart afl

hoar fric aproapea mintimen oasi natur paradiz anjurizm funi her asimi chipur lishor cntic pirmif ngcitori aumbr alatr

dishteapt


69/90

69

7 CAS IC APARTAMENTUcas apartamentu salon durnjitor ud ti fumelji ud ti mcari cuzin banji hol/streah biro garaji dvani firid ushi

crivati/strozm mas carecl/scamnu comod scri suveniri largu strimtu lunjinoas scutidoas

8 CT EASTI SHATEAamnat niheam amnash ma aghonjea la chiro oar hrghii

tahina dimneats prndzu sear dixear noapti njadz-noapti giumitati

ud ubor oaspits mcari

discurmari ascald sheadi vasi yilii taifa doarmi picturi pidipsit , cmpu

alutusi glorii vatm leas avintor moarti top chetsri ardpseashti surp

ashteapt n tsnu ampart ahurheashti dipiseashti timpu anual stmn buneats lishureats dzu di nashtiri caldu lilici apleac anvitsari cirec


70/90

70

9 SRBTOAREA TU FAMILIA A MEA

luni marts njercur gioi vinir smbt dumnic primuvear vear toamn yarn yanar shcurtu martsu

aprir mai ciarshar lunar augustu yizmciunj ximedur brumar andreu az sntati

harau ban isihii srbtoari

10 HRIOS PATRONATsirpriz liberi

mni titlu ucazi treatsi pitreatsi andreadzi shtints premii dignitati spectacul

urri mesaj ploai vacants

balt amari priimnari legumi frndz ponj iarb arcoari gljets neau

inim prxits raftu picurar cupii armat , prpodz toartsi frimit foc tsasi

doar coapti nbupseashti chirniseashti

avut prividzut cafine gustari durnjari yinitor nivel mplin nostim ardeari durutin, hari totna


71/90

71

verbi tu prezent


72/90

72

ZBURASHTI PREZENTEADZ MINTEASHTIPREZENT1. Mini/io zburscu2. Tini zburshts3. El/ea zburashti

1. Noi zburm2. Voi zburts3. Elji/eali zburscu

PREZENT1. Mini/io prezentedz2. Tini prezentedz3. El/ea prezenteadz

1. Noi prezentm2. Voi prezentats3. Elji/eali prezenteadz

PREZENT1. Mini/io mintescu2. Tini minteshts3. El/ea minteashti

1. Noi mintim2. Voi mintits3. Elji/eali mintescu

SPUNI NGRPSEASHTI ALAGPREZENT1. Mini/io spun2. Tini spunj3. El/ea spuni1. Noi spunem

2. Voi spunets3. Elji/eali spun

PREZENT1. Mini/io ngrpsescu2. Tini ngrpseshts3. El/ea ngrpseashti1. Noi ngrpsim

2. Voi ngrpsits3. Elji/eali ngrpsescu

PREZENT1. Mini/io alag2. Tini aladz3. El/ea alag1. Noi algm

2. Voi algats3. Elji/eali alag

ALUTUSEASHTI DZTSI CAFTPREZENT1. Mini/io alutusescu2. Tini alutuseshts3. El/ea alutuseashti1. Noi alutusim2. Voi alutusits

3. Elji/eali alutusescu

PREZENT1. Mini/io dzc2. Tini dzts3. El/ea dztsi1. Noi dztsem2. Voi dztsets

3. Elji/eali dzc

PREZENT1. Mini/io caftu2. Tini cafts3. El/ea caft1. Noi cftm2. Voi cftats

3. Elji/eali caftu

LUCREADZ SCOATI INFORMEADZPREZENT1. Mini/io lucredz2. Tini lucredz3. El/ea lucreadz1. Noi lucrm2. Voi lucradz3. Elji/eali lucreadz

PREZENT1. Mini/io scot2. Tini scots3. El/ea scoati1. Noi scutem2. Voi scutets3. Elji/eali scot

PREZENT1. Mini/io informedz2. Tini informedz3. El/ea informeadz1. Noi informm2. Voi informats3. Elji/eali informeadz

POART BAG AFLPREZENT1. Mini/io portu2. Tini ports3. El/ea poart1. Noi purtm2. Voi purtats3. Elji/eali poart

PREZENT1. Mini/io bag2. Tini badz3. El/ea bag1. Noi bgm2. Voi bgats3. Elji/eali bag

PREZENT1. Mini/io aflu2. Tini afli3. El/ea afl1. Noi aflm2. Voi aflats3. Elji/eali afl


73/90

73

MUTREASHTI SILIGHEASHTI DIPUNIPREZENT1. Mini/io mutrescu2. Tini mutreshts3. El/ea mutreashti

1. Noi mutrim2. Voi mutrits3. Elji/eali mutrescu

PREZENT1. Mini/io silighescu2. Tini siligheshts3. El/ea siligheashti

1. Noi silighim2. Voi silighits3. Elji/eali silighescu

PREZENT1. Mini/io dipun2. Tini dipunj3. El/ea dipuni

1. Noi dipunem2. Voi dipunets3. Elji/eali dipun

ARNJUDZEASHTI S-ASCALD DOARMIPREZENT1. Mini/io arnjudzescu2. Tini arnjudzeshts3. El/ea arnjudzeashti1. Noi arnjudzim

2. Voi arnjudzits3. Elji/eali arnjudzescu

PREZENT1. Mini/io mi ascaldu2. Tini ti ascaldz3. El/ea s-ascald1. Noi n ascldm

2. Voi v ascldats3. Elji/eali s-ascald

PREZENT1. Mini/io dormu2. Tini dornji3. El/ea doarmi1. Noi durnjim

2. Voi durnjits3. Elji/eali dormu

ASHTEAPT TSNI DIPISEASHTIPREZENT1. Mini/io ashteptu2. Tini ashtepts3. El/ea ashteapt1. Noi ashtiptm2. Voi ashtiptats

3. Elji/eali ashteapt

PREZENT1. Mini/io tsn2. Tini tsnj3. El/ea tsni1. Noi tsnem2. Voi tsnets

3. Elji/eali tsn

PREZENT1. Mini/io dipisescu2. Tini dipiseshts3. El/ea dipiseashti1. Noi dipisim2. Voi dipisits

3. Elji/eali dipisescu

DUCHEASHTI CHIRNISEASHTI MPILTEASHTIPREZENT1. Mini/io duchescu2. Tini ducheshts3. El/ea ducheashti1. Noi duchim2. Voi duchits3. Elji/eali duchescu

PREZENT1. Mini/io chirnisescu2. Tini chirniseshts3. El/ea chirniseashti1. Noi chirnisim2. Voi chirnisits3. Elji/eali chirnisescu

PREZENT1. Mini/io mpiltescu2. Tini mpilteshts3. El/ea mpilteashti1. Noi mpiltim2. Voi mpiltits3. Elji/eali mpiltescu

PITRATSI TREATSI NDREADZIPREZENT1. Mini/io pitrec2. Tini pitrets3. El/ea pitreatsi1. Noi pitritsem2. Voi pitritsets3. Elji/eali pitrec

PREZENT1. Mini/io trec2. Tini trets3. El/ea treatsi1. Noi tritsem2. Voi tritsets3. Elji/eali trec

PREZENT1. Mini/io ndreg2. Tini ndredz3. El/ea ndreadzi1. Noi ndridzem2. Voi ndridzets3. Elji/eali ndreg


74/90


75/90

PARTI DI EXERCITSII(frndz ti fotocopiari)


76/90

76

1DI IU YINJ? CARI ESHTS?I. Completeadz li frazili cu aesti zboar: frantsuzoic, anglicheashti, Scopia,italicheashti, Armn

1. Mini escu Italian. Zburscu _________.2. Angela bneadz tu Frantsii. Ea easti ___________.3. Alexandru easti dit Machidunii. El bneadz___________.4. Mihaela zburashti armneashti. Ea easti ____________.5. Nicolai easti American. El zburashti _______________.

II. Leag li natsionalittsli cu limbili cari corespondeadz:

Srbu arbinisheashti Arbineas grtseashtiMachedon anglicheashti

Australianj srbeashtiGrec machiduneashti

III. Completeadz-u fraza cu zboarli tsi corespondeadz:

1. Alexandru easti dit Romnii. El easti ______________________________.2. Maria bneadz tu SUA. Ea easti ________________________________.3. Elena shi Anghela bneadz tu Frantsii. Eali suntu __________________.4. Panci yini dit Grtsii. El easti _____________________________________.5. Arben shi Hristo suntu Arbineshi. Elji yin dit _________________________.

IV. ngrpsea textu cu cari va ti prezentedz tini personal:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

V. Leag li zboarli di stat cu zboarli di natsionalitatea:

Italii FrantsujiMachidunii ItalianFrantsii GhermanjGhermanii VrgrRomnii MachedonjVrgrii Romn

VI. Prezenteadz-l a tu sots/soats ninti di sotslji a tu:___________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.


77/90

77

2 CORPUL A OMLUII. Completeadz-u fraza cu aesti zboar: dzeadit, gur, paputs,

limba shi cultura a armânjlor_ti clasa iv (jazik_i_kultura_na_vlasite_4)

Documents