limba shi cultura a armÃnjlor

70
Zoitsa Mitreva Veritsa Costova Iana Mihailova LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR TI CLASA III nau anj educatsii primarã Scopia, anlu 2011

Upload: others

Post on 19-Oct-2021

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

Zoitsa MitrevaVeritsa CostovaIana Mihailova

LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

TI CLASA III

nau anj educatsii primarã

Scopia, anlu 2011

Page 2: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

IIzdava~: MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA ul. Mito Haxivasilev Jasmin, bb - Skopje

Retsenzentsã:

Vasil Nicolov Stavre Shoche Biliana Filipovsca

�������� ����: ����� ����������

�� ������� � ��������� ��� ����� � ��� � �������� ������� ��. 22-4761/1 �� 07.09.2010 ����� �� ������� �������� � ���� ������� CIP – K����������� �� � ������� ��������� � ������������� ���������� “��. ������� ��������”, ����� 373.3.016:811.135.1(075.2) MITREVA, Zoitsa Limba shi cultura a armãnjlor ti clasa III : nau anj educatsii primarã / Zoitsa Mitreva, Veritsa Costova, Iana Mihailova. - ����� : ������������ �� ����������� � �� �� �� ��� ����� ���������, 2010. - 68 ���. : �� ���. ; 30 �� ISBN 978-608-226-186-7 1. Costova, Vertisa [�����] 2. Mihilova, Iana [�����] COBISS.MK-ID 84321290

Izdava~

Печати: Графички центар дооел, Скопје

Page 3: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

��� �����

� ��������� ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��� ��������������������������������������������������������������!��"�"������������� ���������������������������������������������"��� �����������������������������������#� $��� ���� ��������� "���� �� ����%����� ��� ���������� ��������� ��� ������������ ��� ������������������������������������������������������������ ��"��������� ����"���������������������������������� ����� ����� ��� �����������������"������ �������"��� � ��� ��� �� ��� ������� ���� �� ��� ������� ��� ��������&� ��� � ���� �� �����"������� ���� ���������� ���������������������������������� ��������� ��������#�� '������������������� ����"������������������ ������������������������������������������������������������������������������� ������������������������ ������������������������#� ����������������������� ����"���������������������� �����"����������"������������������������ �����������������������������������������&#� (���������������������"��������������������������������������� ��� �����������������%����������������������������������������������������"����&�������������������)������������������������"������� ���������������#� ���������%���������������%�� �����%����������*������������������������"�������������������������������%�������� ����"����������������������� ����������������#� +��� �� � �� �� ������� ������� ���������� �������� ��� ������ ����� �� �������������������-��������"�� ����������)���������������&��������� �������� #� .��������������� ���� ������ ������ �������� �������)�������� ����"��������%���� ����������������&�������� ��������� �������������������������#�� $��� ��������������������������� ������������� �������� ����������� "������������� ����������������������������������������������������������������"������������"������������� ��/����������� ������� ��������� ����&������������&�����������&���������������������� ���������� ����� �"����������� ������ #� .��������� ����������� �)����������������������"���������� ��� ����������������������������������������������������������������������� ����������"������ �������������"������������&�������� ������� ��������������&���� �������������������������������"�#

� � � � � � � � � � � ����������

Page 4: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

UNITÃ 1 S-NÃ GHINUIM! / S-NÃ ALÃSÃM SÃNÃTATEA!

Scularlu:li ãnveatsã literili: a, b, c, (ci, ce, chi, che);5�dghivãseashti shi ãngrãpseashti zboarã cu literili: a, b, c, (ci, ce, 5�chi, che);achicãseashti salutãrli tu situatsii formali shi niformali;5�6789<=><?@9�BDEF9��@9�G?9H6=>E9�<?9�>8J<>E9�<JHJ@>@9#5�

UNITÃ 3 TI MULTSÃ ANJI!

Scularlu :89�JHK=>@<J�89@=E989M�?��9��N��*��JO5�PG?9KJ<=><?@9�<?9�JHGE9Q<=><?@9��RUD>EJ�V6��89@=E989M�?��9��N��*��JO5�achicãseashti urãr ti diferiti sãrbãtori;5�poati s-uarã diferiti sãrbãtori;5�JHK�@<J��KDV>U68>E��89G>@�V6�<JEUJ@DE9#5�

UNITÃ 2 S-NÃ CÃNUSHTEM

Scularlu: li ãnveatsã literili: d, e, f, g (dz, gi, ge, ghi, ghe);5�dghivãseashti shi ãngripseashti zboarã cu literili: d, e, f, g (dz, gi, 5�ge, ghi, ghe);>V?9VJ<=><?@9�QE=R=H@>E=>�>8>H@69O5�poati s-prezentadzã singur shi altã persoanã;5�>P>EJ�<?V6E@9�P=<VE9Q@<99�>�Q=E<D>H98DE#5�

REVIZII - I

14-17

18-21

22-25

Page 5: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

UNITÃ 5 IU EASTI, IU S-AFLÃ?!

Scularlu :89�JHK�@<J�89@=E989M�D��Q��E���<���@��@<O5�dghivãseashti shi ãngrãpseashti zboarã cu literili: o, p, r, s, t, ts;5�poati s-caftã/s-da informatsii;5�<]>H@E=>UJ�@9�KJEJ�8DV>89@>@9#5�

UNITÃ 4 LUMEA TU COLORI

Scularlu :89�JHK�@<J�89@=E989M�8��8N��F��H��HNO5�dghivãseashti shi ãngrãpseashti zboarã cu literili: l, lj, m, n, nj;5�89�JHK�@<J�H6F9E89�P9�6HJ�QJHJ�@6�^9HG?9@<O5�JHK�@<J��KDV>U68>E��89G>@�V6�VD8DE989_U6=989_?EDF9#5�

UNITÃ 6 TSI S-ADRÃM AZÃ?

Scularlu: 89�JHK�@<J�89@=E989M�6��K�� �̀�k�� �̂�RO5�PG?9KJ<=><?@9�<?9�JHGEJQ<=><?@9� �RUD>EJ�V6�� 89@=E989M�6��K�� �̀�k�� �̂�5�z;poati sã-spunã tsi adarã tu chirolu liber;5�<]JHGEJQ<=><VJ�F=<>N9�P9B=E9@9#5�

REVIZII - II

28-31

32-35

36-39

Page 6: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR
Page 7: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

7

DIMÃNDAREA PÃRINTEASCÃ

Pãrinteasca dimãndariNã sprigiurã cu foc mari,

Frats di mumã shi di-un tatãNoi Armãnji di eta toatã.

Di sum plocili di murmintsãStrigã-a noshtsã bunj pãrintsã:

Blãstem mari s-aibã-n casãCari di limba-a lui s-alasã.

Cari shi-alasã limba-a luiS-lu-ardã pira-a focului,Sã s-dirinã yiu pri loc

Sã-lji si frigã limba-n foc.

El ãn vatrã-lji pãrinteascãFumealjea s-nu-shi hãrseascã,Di fumelji cãrunji s-nu bashiNat ãn leagãn sã nu-nfashi.

Cari fudzi di-a lui mumãShi di pãrinteasca-lji numã,Fugã-lji doara-a Domnului

Shi dultseamea-a somnului!”

Constantin Belemace(1844-1932)

Page 8: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

8

Aa Ãã Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh� �9�� � � �N� � � �*� Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt� �6� � �K�� � �`� �k�� � �^�� � �R

Page 9: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

9

V9����_���� � 8N���/V=����_�� � HN���&V?9���)���� � @<���"V?=���)�� � <?������ �G9�����_���� � ^�9_=����� �G=����_�� � 9�>�D�6�KDV>8����G?9������ � � PR����G?=����

Reguli ti ãngrãpseari/dghivãseari cu literili armãneshtsã

Ãndau egzampli cu combinatsii di literi armãneshtsã:

Mini am cãrtsJ#� � � � � �>F>�>HV6QJEJ�gi68P>H9#Aesti dzJ89�=<V6�>V><J#� � � Nj=86�=><@9�HN9V#Ana ari minghi6<?9#� � � � �J?ce86�=><@9�<9F9H>@#Ãngrãpsescu cu cundilj#� � � �>Q86�BEJF<9�chelchi#Toma ^9FHJ�Q9�6H�V9V9DE#� � � �>@<>�FJVJ�shD>E9@<#Paranuma lji easti Gheorghi=K#� � GeQ=>�=><@9�F>E9#

Page 10: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

10

I. Aesti zboarã armãneshtsã tuts li shtim:

II. Spuni cari frazã cu cari cadur corespondeadzã:

�#��=<@J�=><@9�F><J#

�#��@<=8�DU9=V@6�=><@9�@=>@E6#�

�#��D�>F�<@98D#

�#��E>@989�>�F=6�JHGEJQ<=><?@9#

�#��G?9KJ<=<V6�8=V@9EJ#

�#��>@9�>HV6QJEJ�P6F>@9#

aeroplan compiuter autobusbananã

ananasrobottelevizor crivati

topãtetradãbalonpurdicalji

>#U#

V#

P#

=#

B#

S-ãnchisim

Page 11: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

11

���������� ��������� ����� ����#� ?@99�>EFJH=><?@9¡� � � �#�¢6�>V?9VJ<=<V6�@<9K>#�#��U6EJ<?@<J�>EFJH=><?@9¡� � �#��U6EJ<V6�H9?=>F�� � � � � � � � ����>EFJH=><?@9#£#��V?9VJ<=<?@<J�>EFJH=><?@9¡� �#��>��RU6EJ<V6�<?9�� � � � � � � � ����BE>H@<6R=><?@9#�#��=<9�RU6EJ<?@<J�>8@9�89FU9¡� � �#��>��<?@96�>EFJH=><?@9#�

������������������ �������� ������������ ������ �

���������� ����� ���� �������

�<9�=><@9�>=<@J¡� � � � �=<@J�=><@9�6<?9#

�<9�=><@9�>@<=>¡� � � � �@<=>�=><@9�6UDE#

�=<9�>=<@J�=><@9�V>E=V8J¡�� �>��V>E=V8J�=><@9#

� � � � � � � ¢6��H6�=><@9�V>E=V8J#

��@J6�=><@9�V6HP98N86¡�� � �>��>�F=6�=><@9#

� � � � � � � ¢6��H6�=><@9�>�F=6#

Page 12: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

12

IV. Ascultã li aesti zboarã shi spuni desi li

achicãseshtsã:

apandãsea ãntreabã ãngrãpsea

dishclidi bagã ascultã

dghivãsea completeadzã spuni

V. Ascultã li aesti frazi shi spuni desi li achicãseshtsã: Scoalã ti ãmproastã! Shedz ãmpadi! Dishclidi-u cartea! Ãnclidi-u cartea! Disfã-u tetrada! Discuteadzã co sotslu a tau!

������������� �������� !����������!������� ����"�#���!���� ���� ����������� ���� $�����!�!%��!�������������� ����� &

Page 13: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

13

ABETSEDA ARMÃNEASCÃ

Literi mãri,literi njits,

voi mi ftsets, mini s-vã ãnvets.

Abetseda armãneascãtuts s-nã hãrseascã,ca cu ea noi cãftãm

zboarali pi carti s-li bãgãm.

Ghrama a noastrã easti mushatãdi multu chiro avigljatã,s-chearã, noi nu dãm

ashi prosuplu va n-aspilãm.

Grailu armanescu nu cheariatsea di Dumidzã easti dari,

nica dit soartica zghic di moarti.

Zoitsa Mitreva

Page 14: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

14

1S-NÃ GHINUIM! / S-NÃ ALÃSÃM SÃNÃTATEA!

���'����$����!� $�������� "

]� >86@��=@>E#�£6F�=<?@<J¡]�¤?9H9�=<V6#�¥>E9<@D¦��9H9�V6F���=<?@<J¡]� ?]F9H9�=<V6�G?9H9#

- Bunã Vã dzuã doamnã� � � � � � � � ��P><V>8J¦� � � � � � � � ]��6HJ�PR6J��9?>89#� � � � � � � � ]�£6F�?9@<�PD>FH>�P><V>8J¡� � � � � � � � ]�¤?9H9#�¥>E9<@D¦��9H9�V6F��� � � � � � � ����������=<?@<J¡� � � � � � � � ]��68@6�?JE9D<#

- Bunã Vã dimneatsã doamne ��P9E=V@DE¦]��6HJ�<]>K=@<�PD>FHJ��9<?>#���£6F�?9@<¡]�¢6�Q>E>�F9�P6V?=<V6�F68@6�G?9H9#

� � � � � � � � ]�¤?9H9�K9H9@�<V68>E8N9�>�F=9#� � � � � � � � ��£6F�?9@<¡� � � � � � � � ]�¤?9H9��J�>¨JF�P><V>8J#� � � � � � � � ��¢>�?JE<9F�V>�K>�K9P=F#� � � � � � � � ]�¥>E>6>�=><@9�<?9�>�F=>#

����(����������������!���� ����� �����(������!���������!��������!��� � � � � � � ��������

Page 15: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

15

UNITÃ 1!

�6HJ�P9FH=>@<J¦�6HJ�PR6J¦�6HJ�<=>EJ¦¤?9H9�K9H9@¦¤?9H9��J�>¨JF#�EFJH=@<�V6�<JHJ@>@9¦�EFJH=@<�G?9H9¦

�P9D¦©>EJ�U6HJ¦£>89�U6HJ¦�9P=>E9�U6HJ¦¢D>Q@9�U6HJ¦ DFH6�P68@<9¦¢D>Q@9�U6HJ��>Q9E9@J�V>F>�U6HJ¦

����! � ����� � �����������!���� ��

� �#��6HJ�P9FH=>@<>��F>FJ¦� �������#��6HJ�PR6J¦��� ������6HJ�P9FH=>@<J¦�� � � ���6HJ�<]>9�F6<?>@>�>�F=>¦��� �����£6F�P6EHN9<?¡� � � � ��£6F�=<?@<J¡����� ������9�P9<V6EF>9�F68@6�G?9H9#� � ��¤?9H9#�¥>E9<@D¦

� ���#��6HJ�<=>EJ�U>UJ¦� � �������#�¢D>Q@9�U6HJ�F>FJ¦� DFH6������ ������¤?9H9�K9H9<?�7V9DE86�>�F=6#��� ��89<?DE¦�� � ������� � �������� �������6�=><@9�Q>Q6¡� � � � ��¢D>Q@9�U6HJ��>Q9E9@J�V>F>�������������ª8�=><@9�@6�6UDE#�� � � ��U6HJ#

����(������������������������! �

�9E>M�� ¤?9H9�K9H9@�PD>FH=¦£68>V?M� ¤?9H9��J�>¨>9�PD>FH=��9E>#�9E>M�� �E<9@<�Q9�6H�V>B«#£68>V?M� �9�>G6HN6<=<V6#��9P=>E9�U6HJ¦�9E>M�� £>89�U6HJ#

Page 16: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

16

UNITÃ 1S-u ãnvitsãm abetseda

armãneascã

���)������� � ��� ���!��!�����!�"���$�*��$�+��$�+����$�+����$�+������$�+������

����,��� �������!���� ����!������������ "

III. Dghivãsea shi ãngrãpsea tu tetradã:

�#�¢D9�?9F�8a sc6899#� � � �#��68@6�KD9�<]FJV�F=aE9#�#�Coli s-dutsi la lucE6#� � �#� DEa a mea va bambDH9#�#��9�aG6P99�Q9�FJHJ#��� � �#��9H>�>P6HJ�che@<JE9#

A a, B b, C c, (Ci ci, Ce ce, Chi chi, Che che)

arãu cal chicutãbibliotecã

cireashiciciorchelchi rachetã

porcuvulchicetcãcupanji

_ãsturã_ar_ã _i_iorm_imunã

Page 17: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

17

Di cultura a Armãnjlor

Io ãnvitsai: - literili: a, b, c, (ci,ce,chi,che,) - salutãrli formali shi niformali - ghinueari shi alãsari sãnãtati

+-0�)1����21,345�$�-0167���)7+-0��-)�$�27'0�680��9,3,�0��)��38�+,���91,;0��-)�

NANI, NANI TU NÃNUSHI-cãntic popular-

Nani, nani tu nãnushi,

s-yinã somnul di la ushi,������������� �������������s-lu arucã tu sãrmãnushi,

sãrmãnushea atsea di asimi,cu iorganea atsea di sirmã,

������ ������� ����s-ãl leagãn cu ciciorlu,

ta s-ãnj creascã mari sh-gros,s-ãnj si facã sãnãtos.

��������� �����!��� ������!���������!�����%���!��$��������� ��������%����,����� �!��������������� �����

BUNÃ DZUÃ

Cãndu mi scol tahinimaio spun: Bunã dimneatsã

shi a tutulor lã or ghinetsã.

Shi ti prãndzuio dzãcu: Bunã dzuã,

bana s-vã hibã dultsi ca auã.

Shi pi ninga oarãio vã dzãc: Bunã va oarãtu cãsãbã shi ãn hoarã.

Shi tu soni, cãndu ãntunearicãshi dzua va s-chearã,

pots sã-spunj bunã Vã searã.

Shi cãndu nã bãgãm noaptea,dzãtsem: Noapti bunã

sh-dada adavdzi: Apiritã cama bunã.

Zoitsa Mitreva

��)���������� �� �!�������!������������������������������� $�� ��������!��������

Page 18: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

18

2�������!� $������ ��$� ����� �

]�£>E9�=><@9�H6F>�>�@>¡� � �]�¢6F>�>�F=>�=><@9��9?>#� �]���Q>E>H6F>¡� � � �]��>E>H6F>�HN9�=><@9��><?VDK>#�]��9�V>E9�B>F9899�=<?@<J¡� �]��9�B>F989>��9H>V9>#�

2�������� ��������"

Aestã doamnã easti…

Voi s-Vã cãnoscu cu…

� � � � � �9�?JE<=<V6�VJ�HJ�VJH6<V6F¦

� � � � � � � ¥>E>6>�=><@9�<?9�>�F=>¦

����4���� ���!���!��!������ ��� ���!��������� �

�H>M��  >86@��=9>H#�£6F�=<?@<J¡�=9>HM�  >86@��H>#�¤?9H9�=<V6#��9H9�V6F�=<?@<J¡�H>M��  ?]F9H9�=<V6�G?9H9#��=9>H��VJ@<�>HN�>9¡�=9>HM� �9H9�>F�H>6�>HN#���@9H9¡�H>M��  ?]F9H9�>F�H>6�>HN#�=9>HM� �9?>=8>��@9H9�VJ@<�>HN�>9¡�9?>=8>M� �RJ�6FQ86�PR>@<9�>HN#

� � � � �����,����� �!�����!������������������!%�������� � � � �������������� ����%����

S-NÃ CÃNUSHTEM

Page 19: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

19

UNITÃ 2

]��6HJ�PR6J#� ]KJ�VJHD<V6#��>E9>���=><@9�>�F=>�H>9F>�U6HJ�<D>@<J#]��9�?JE<=<V6#��9H9�=<V6�£>89DQ9#�]��9E>V?9�HN]=><@9�@<9�H>�VJH6<V6F#]��>E9=��P9�96�=<?@<J�@9H9¡]��9H9�=<V6�P9� ?@9Q#]�£>E9�V8><J�=<?@<J¡]��PG?=>�V>�@9H9��V8><>�@E=9#���@9H9�P9�96���=<?@<J¡]��9H9�=<V6�P9��9@689#

���4���� ���!���!��!������� ���������������������!����� ��

]��9H9�H>6>�P><V>8J#]��=<9�6�K9PR6<?¡�]��>��6�K9PR69¦�ª><@9�>H>8@J��V6���86HPRJ�Q=E9��U8DHPJ#]��=<9�=><@9�@9H9EJ¡]�ª><@9�Q9�989V?99�P9�F=<9#

��������!� ������!������� ������������������������������ �����

�9E=V@DE86M� �6HJ��J�PR6J#��9H9�=<V6�HJ686�P9E=V@DE#�><V>8>M�� ¢N9�=><@9�@9HN99�@<9��J�VJH6<V69��P]H=�P9E=V@DE#�9E=V@DE86M�� �9HN9=>�=><@9�<?9�>�F=>#Dascala: Dats nji izini s-Vã u prezentedz colega a mea, d-na � � �  ?@=E9DK>��P><V>8>�Q9�F>@=E9>�P9�9<@DE99#�9E=V@DE86M� �6HJ��J�PR6J#�¯HN]Q>E9�G?9H9�VJ��J�VJH6<V69# ?@=E9DK>M� £6�F>E9�@9HN99��PD>FH=�P9E=V@DE#

����+��������� ������ ����� �������

Page 20: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

20

UNITÃ 2

S-u ãnvitsãm abetseda armãneascã

Dd, Ee, Ff, Gg (Dz dz, Gi gi, Ge ge, Ghi ghi, Ghe ghe)

dintsã 7tur gortsu nel

dzeadit gioni ghelã ghiurdani

���)������� $� ��� ���!��!�����!�"�4�$�0�$�2�$�(�$�4����$�(����$�(����$�(������$�(������

������������!�����!����� �!������ !�������� �!����� �������!����!������<���������

a_randzã_u_uleaniver_ _u_umat

�#�f6<@>H9��D�>F#�#�<?=>P9�gJEP9HJ��>Q86�@6#�#�8>��>F>�V?9ED�>gi6F<9#�#�GhiH9�PD>FH=�K9H9@#�#�HN9��RJ�V>dur dead9EJ#

���# Bagã li zboarãli pi aradã ta-s aibã loghicã¦

Page 21: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

21

Di cultura a Armãnjlor

MUZÃ, CALAUZÃ-cãntic popular-

Nji am nã muzãcari mi ãnveatsãsh-mi disgljeatsãshi ãnj ciuciurã

s-dzãc din-gurã:©F86�QD>@9�<]89�B>VJ�@D>@9¦

Io ãnvitsai: � ��!�����!�"��$��$��$���#��$��$��$���$���&� ��������������������� ������������������!��� ��������������������!��

LUPLU SHI OAIA

� �H�86Q��@6@�FJ<?V>@�P9�VJHN��<]UJGJ�<]P9<V6EFJ�Q9�H9HG>�>EJ6#��QED>Q=>�P9�=8�K9PR6�6HJ�D>9�<?9�6�Q8JVJE<9�<]8N9�>P6VJ�H9?=>F�>QJ�@9�U=>E9# - Cu mari harau voi s-tsã agiut – lji apandãsi oaia, - ma shi pi ninga atsea tsi eshtsã ahãt multu mãshcat shi fãrã puteari, tini iara eshtsã lup, shi nji easti fricã s-nu tsã hibã ma multu BD>F9�P9�VJ@�<=>@9#

Tsi mindueshtsã:

��)�����������������!%���� ��!�!��=

'73)��+7�'73)��37����473,��>)��+7��>)�����473,�

Page 22: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

22

3 TI MULTSÃ ANJI!

���+������� ���� �� �� ����=

]�¥JE9D<�>H86�¢J6¦��9?9�<?9�<JHJ@>@9#����- Haristo, sãnãtati, tihi shi <6V@<=<�<?9�>�@<=>�@6�¢J686��H¦�

- Ti multsã anji Anlu Nãu, d-ne Costa, Vã or multu sãnãtati, irinji <?9�U9E9V?=@9#

- Ti multsã anji dzua di neashtiri, �9H>¦]�¥>E9<@D�F68@6�@9�6EJE89¦

]�¥E9<@D86��<]B=>@<9¦]��=>89?=>�<]B=>@<9¦]�¥JE9D<�£JEV96H#

����+������!%���� �$�������� ����������� �� �����#���������������$���!��3 �$�+ �����!�$�9����!�$����&

Page 23: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

23

UNITà 3+��������� ��

Vruta Neli,

Tu aestu Nãu An... Hãrios Anlu Nãu!

mash harau shi suctses! Cãrciunlu ti multsã anji!

Tsã oarã soatsa a ta Maia!

Yioryi: Marie, s-u decorãm ela ti �H86�¢J6¦Maria:��DE>��<]>P6V�P=VDE>@<989¦Yioryi: Mutrea cãti lampioni shi G?9E8>HP9�>E9��@6�@6@9�VD8DE9¦Maria: Da, Ela va-s hibã F6<?>@J#��6>��<6F�ª8J���>Q�£JEV96H�K>]HJ�U>GJ�?>E9¦

������������������������������������������ �

� � � � � �9�F68@<>�>HN9��H86�¢J6¦¥E9<@D86�JH^9=¦��=>89?=>�JH^9=¦� � ���¥JE9D><J�PR6>�P9�H=><?@9E>9¦

IV. Tu tetradã ãngrãpsea unã carti di urãri ti sotslu/soatsa a ta ti �� ����� �� ���!��

Page 24: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

24

UNITÃ 3

S-u ãnvitsãm abetseda armãneascã

Hh, Ii, Jj, Kk, Ãã (i+a,o,u+vocal)

hari 7ridã jurnalistu cãcot

hiumãnic ornjimãnã jujunar

���)������� $� ��� ���!��!�����!�"�-�$���$�8%$�?@$�, �#�B$�$�Bvocal&

������������!�����!����� �!������ !������� �!����� �������!����!����������

ush_ c_nt_torp_tãsã_ati

�#��D�K9PR69�h=89VDQ@=E#�#��>V>�>E9�P>6�VD>EHi#�#��>F>�@<ãH9�HN9V86�@6�FJHN#�#��9H9�>F�^9HG?9@<�*98>@<#

III. Dghivãsea li frazili shi ãngrãpsea li tu tetradã. Spuni shi alti zboarã cu aesti literi: h, i, j, k, ã

Page 25: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

25

Di cultura a Armãnjlor

Io ãnvitsai:

� � ��!�����!�"��$��$�%$�@$� � � ��������������������� �� ����� � �������!��!�������� �� ���i

DOILJI SOTS#������� �%�!�������������&

� �HJ�PR6J��<]QE99FH>�PD9�<D@<�Q9@�QJP6E9#�£>HP6��P9�H9H@9�8J�<J�<@9?9<9�6HJ�6E<J#���H86�<D@<��V>E9�QED@>�6�K9PR6�6E<>���B6PR9�<?9�<]>89HJ�Q9�QDF#��8>H@6��VJHP6�J]8N�<9�>QE6V?=�6E<>��V>E>�H6�>K=>�@<9�<]>P>EJ��<]UJGJ��JFQ>P9�<?9�<]B=>@<9�V>�FDE@6#��E<>�K9H9�H9HGJ�=8�<?9�86�>EHN6PR=>��F>�>=<@6�H6�<]P9P=>#��E<>�B6PR9�<?9�86�>8J<J#��9Q6<9�sotslu dipi pom shi ahurhi s-arãdã: � ]ª==��<Q6H9HN�@<9�@<J�V96V96EJ�6E<>¡� �]¯HN�PRJ<9�<]H6�HN]>F�86VE6�V6�DF�@<9�@6�RDE9�B6PR9�<?9�F9]>8><J�<9HG6E#

� � � � � � � � � � � ±#�¢#��D8<@DN

Apandãsea:��)�����������%!���������������=��4������������ �����!�������������������!%������! ���������� �����!=��)���������������������=

)���6�)7��6�$�68�1)�1���1����'���-����371���1�$)���3�'��)�����$�'��-�+,6871��4��-+6�����1��

Page 26: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

26

Page 27: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

27

REVIZII - I

I. Adarã corectsii a zboarãlor di ma ãnghios:

celci _______ V>E=*8J²²²²²²²²²

��������������������������������*>Q@9H�²²²²²²²� � � � ����V9>@EJ�²²²²²²²²²²

IV����� ���!������!�������!��!�$������ �!����� "

]���Q>E>H6F>¡� � � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#]�£6F�@<J]9�=><@9��H6F>¡� � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#]���F=>�H6FJ�=><@9��>H>#� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#]��>E>H6F>�HN9�=><@9��9?>#� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#

���,��� ����� ����������� ������4�������������������!����� ��____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

III��+��!����� �!������!��������� !�"�������$� ������$� ���!���$� ���$�bisicletã

�#��D�>F�²²²²²²²²²²²#�#��>U>�<?9�Q>Q86�PDEF6�Q9�²²²²²²²²²²²#�#��E>@989�>�F=6�<]>G6P9�Q9�²²²²²²²²²²#�#��D9�<]FJV�²²²²²²²²²²²#�#��JHN�>QJ�@6�²²²²²²²²²²²#

II�� �� � !�� ���� !�� ��� ��� ����� �������!%���ã"� �����!�$� ����$����!$� ������$� � �����$� ��!���� $�cicior

G F I F I C I O R ÃO T R E B E A R I LR D A S C A L L D ST V M A G H I N I RS R � T A R C Z X MU B I L I G I C Ã DH C I C I O R S D FK P V G D U L J N V

Page 28: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

28

4 LUMEA TU COLORI

COLORI (BUEI, HROMI)

njirlã

lai

albãgalbinã

pimbiliipurdicalii

aroshi

murgã

veardi

ginghirliiCAFILII

���4���� ���!���!��!������ ��� ���!��������� "

Panci: Mamã, iu easti a mea galbinã�VJF=><?9¡�>F>M� �DE>�K>�@<]6�P>6#�±9�KE=9�<?9�laili�Q>H@>8DH9¡Panci: Nu, va li portu murdzãli#�>F>M�� ���@<9�Q>Q6@<J�K>�<]QDE@<J¡Panci: Laili�Q>Q6@<J�K>�HN9�89�U>G#

����4�������� ��������!���� �������!���!�����������

]�£>@<9�U6=>6�=><@9�V6HP98N86¡�- Cundiljlu easti njirlu#��- Tini cari colori u vrei naima ���F68@6¡�- Naima multu u voi aroshea#� �

- Aestã V>7899 colori, easti ��F6<?>@J¡- Nu, easti multu ancljisã#- Maca, s-u ancupru fanela cu dishclisã��V>7899¦

Page 29: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

29

UNITà 437'�1��4��73,�9,3,�C�3(-�)�

0zero

8optu

7shapti

6shasi

5tsintsi

4patru

3trei

2dau

1unã

16shasprã

15tsisprã

14pasprã

13treisprã

12dausprã

11unãsprã

10dzatsi

9nau

19nausprã

18optusprã

1 7shap t i sp rã

20yinghits

�����7�����!����������������������$�!���!�� ��� �����������! �

IV. Spuni cãti persoani icã obiecti ari pi cadurlu di ma ãnghios shi ���������!����#����&�������

������ ����� ����������!�"

£>7�<V68>E�JHGEJQ<=><?@9�VJ@9�@<9H@<9�H6F9E9�P9�6H�QJHJ�@6�^9HG?9@<#��><V>8>�<Q6H9�numiri fãrã aradã, shi cari scular prota va li ãntsercljeadzã a lui numiri, greashti ���¢���¦� ?9�><?9�F>�>HV8D·

����7�!����!�������!�������������������������!�"

�#��>P>�>E9�doi�7V9DE9#�#�¥>8V9>�>P6<9�nau�*98>@<�P9�Q>@>@9#�#��6�6UDE�>E9�trei�>FJk9#�#��9H9�>F�unãsprã�P9�>HN#

Page 30: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

30

UNITÃ 4

S-u ãnvitsãm abetseda armãneascã

L l, Lj lj, M m, N n, Nj nj

lilici cali

om

ljepur pulj

nior

masã lampã

cãni

cundilj

njel cãnj

���)������� $� ��� ���!��!�����!�"�6!$��6%�!%$��'�$��3�$��3%��%

����+��!����� �!������ !����������!�����!�����!������!�������

_ãpãrticãgãtu_ _ia_uri _ingurã

III. Agiucats un gioc cu literi:� ��9��!���� $���!���� �E���3�����4�����������!=�E

¸�H�<V68>E�JHGEJQ<=><?@9�6H�RUDE�Q9�V>E@9�<?9�6�P>�>�P><V>8J8N=9#��8>H@<J�sculari lipseashti sã-l chiulueascã zborlu)

Page 31: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

31

Di cultura a Armãnjlor

37'�1�6����'��71,$�-�1�7��+��2,3),3,�+71,$'7�-�)�6��5*>�1,���*�3��476)���7��4�1,

Io li ãnvitsai: � � ��!�����!�"�!$�!%$��$��$��%� � ��������!������� � � �F��������� � ����!���!��#����!�$������!�&�

,����� �!�� ����!����������������!������!�������!� �

,�������� �%!%���������� ����� � �� �������!��

AIDI S-MISURÃM

Aidi s-misurãm

shi numiri s-cãntãm.

Unã, dau, trei

tsã dau tsi vrei,

patru, tsintsi, shasi

baba nãpoi armasi,

shapti, optu , nau

dada misurã oauã.

Shi tu soni easti dzatsi

gletslu easti multu

aratsi,

dzatsi shi dzatsi suntu

yinghits

io ahãnti mãshcãturi

anglits.

Zoitsa Mitreva

Page 32: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

32

5 IU EASTI, IU S-AFL�!���+������ �� ���� ����� ���� ������������

]�£>E9�=><@9�>=<@J�<V6899¡

]�¥>E9<@D�F68@6�@<9�HN9�>G96@>@¦

]��6HJ�PR6J�PD>FH=¦]��6HJ��PR6J�7V9DE9¦]�£6�8N9E@>E9��96�<]>¨J�@=>@E68¡- Obiectul di ninti voi easti ��@=>@E68#]�¥>E9<@D�F68@6¦]�¢D>E9�@9�@<9¦

- Vã plãcãrsescu, spunets nji iu ��<]>¨J�G>E>�P9�Q>FQDE9¡

]�£6�8N9E@>E9��V6F�<]^9H�QJHJ�8>���?D@=86��8=k>HP>E��>8><¡

- Desi putets s-nji agiutats, voi ��<]>G96HG6�8>�QD<?@>�@<=H@E>8J¦

]��>�?JE9<@6<=<V6�P9@�9H9F>¦

]�¥>E9<@D��HN9�P9Q9<9@�F>E9�86VE6¦

]�¤>E>¡¦�¢6�=><@9�8>EG6#��><?�JHPE=Q@6¦

]��><?�V6�@>k9¦��9�>6>�=><@9�F68@6�8>EG6#

]�£6F�H6¦��D<?@>�@<=H@E>8J�=><@9�^9HG?9@<�P9�F=@E9�HJQD9��<?9�QED@>�

<6V>V?9��P9�>�<@JHG>�Q>E@9#

- Aestã easti sculia primarã “Pitu ¤689º#

Page 33: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

33

UNITà 5����+������!�������� �����$�������!%�$� ������������������ �����������!�������!�����$��������$������� �������������� ����������������!���

]��6HJ��J�PR6J¦�¢N9�89Q<=><?@9�H6F9E86�P9�@=8=BDH9�>89�£>@>� ?@=E9DK>¦]��9�V>E9�>PE=<J�UJH=>PRJ¡- Ea bãneadzã pi adresa « Pitu Guli » numir ��¦- Ursits, ãngrãpsits-lu numirlu: 3 123 543]�¥>E9<@D�F68@6¦

- Va plãcãrsescu, cum s-agiungu QJHJ�8>�<V689>�½�¢9VD8>�£>E=K�¾¡- Sculia easti tu tsentrul a VJ<JUJ869#��><?�P6@<=@<]KJ�andreptu, shi la prota sucachi, <?6@<J@<�Q9�>�<@JHG>#]�ª><@9�8>EG6¡]�¢6��=><@9�F68@6�>QED>Q=>#]�¥>E9<@D�@9�>G96@DE86¦

- Cu ljirtari, cãndu ãnchiseashti Q>FQDE=>�@9��9@689¡]�±>�<J?>@=>�@E=9�P6Q6�QEJHPR6#]��=<9�>E9�F>�>G?DHN=>¡- Da, ari la sãhatea 12, ti QEJHPR6#]�¥>E9<@D�F68@6�@9�9HBDEF>@<9>#

III. Tu tetradã ãngrãpsea unã situatsii tu cari caftsã/dai unã �����������

Page 34: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

34

UNITÃ 5

S-u ãnvitsãm abetseda armãneascã

Oo, Pp, Rr, Ss, Tt, Ts ts

pãputsã os

pescu

zahãri sac

tserbu radiotetradã

���)������� $� ��� ���!��!�����!�"�>�$�9$�1�$���$�)�$�)����$

����+��!����� �!������ !����������!�����!�����!������!�������

_ _eapã_rnji_ras_u _ãr_odz

IIII. Agiucats un gioc cu literi: ��4���������!�������9=���4�������������!�E=

¸�H�<V68>E�JHGEJQ<=><?@9�6H�RUDE�Q9�V>E@9�<?]8N6�P>�>�P><V>8J8N=9#��9�@>U8J�JHGEJQ<=><?@9�QED@>�89@=EJ�P9�>=<@6�RUDE�<?9�@9�V>7�>8@J�89@=EJ�U>GJ�6HJ�89H99#��8>H@<J�<V68>E9�89Q<=><?@9�<]89�V?9686=><VJ�>8>H@9�89@=E9�9VJ�RUDE86�JH@E=G#¿

Page 35: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

35

Di cultura a Armãnjlor

Io ãnvitsai: � � ��!�����!�"��$�$���$���$��$���� � ��������G���������������� � ���� ���������� � �!��!����

DAVANLU SHI LIONDARLU

Davanlu vini la liondarlu shi lji dzãsi:� ]� �9H9� H6� F9� ><Q>E� P9� @9H9�� @9H9� H6� =<?@<J� F>� V6E>ND<� P9� F9H9#� �9P9� <]K9P=F� P=<9� >F�JHPE=Q@6¦ Di cãndu u dzãsi aestã, davanlu ahurhi s-azboairã anvãrliga di liondarlu, lu antsãpa anvãrliga di gura, narea…� ±9DHP>E86�<]>Q6E>�<?9�<9HG6E�<]>G6P9�Q9�F>�F68@9�8DV6E9�<?9�><?9@<9�<]Q9P9Q<9#�£JHP6�>HJV?9<9��P>K>H86�VJH@J�6H�VJH@9V�<?9�B6PR9#��FU9@>@�P9�?>E>6��H6�F6@E=>�96�>RUD>9EJ�<?9�<]JFQ98@9�@6�8=><>�>�Q>HG6869#��JHJ�><?@9Q@>�Q>HG68�<]86�FJVJ��<?]F9HP6=>M� ]�£>@<9� @>k9E>@9�F9�>¨J¦��9�>HJV?9<9�6H�Q>HG6��<?9�>@<=>�P9�VJHP6�F9H9� 9H<?99�JH�V>Q�V6�H>9F>�V6E>ND><>�QE9V9#

� )�����������$���������!�����������<����$������ �� ����!�������!��$����������� ��=�

+7�+�7'�(67���*�)�$�+7�5*>167���91�;0��-)��*7367�5*>1$�7�-��4��-01�4��2�)���

Page 36: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

36

6 TSI S-ADRÃM AZÃ?�������E

]�¥>9�<]HJ�>G96VJF��B6PU>8¦�]�¤?9H9��F>�96¡- Dupu casa a noastrã ari mari teren ti sportu, putem s-nirdzem ��>V8D#

]��D�F68@6�KD9�<]F6@E=<V6�78F6E9#]��E9�H>6J�78F6E9�@6�V?9HD�À=k¦�����]��=>89?=>¦¡��<9�@6E899�P9�78F6E9���<6H@6¡- Ari un di actsiuni, un easti ��EDF>H@9V�<?9�>8@6�>H9F>@¦�

]��9�H>6�G9DV6E9�@9�Q9�VDFQ96@=E¡- Da, sora a mea ancupãrã nau CD-uri cu giocur educativi �� 6H@6�F68@6�9H@=E=<>H@9¦

- S-nã priimnãm niheam tu parc ��FJH9¦]��>��Q6@=F�<]>PEJF�<?9�Q9V]H9V¦- Va-s ascultãm muzicã, io va-s��8N=>6�<?9�6HJ�V>E@9�@9�PG?9KJ<=>E9#

���)�������� ��������� �!����=

����+������!���� �$��� �!�����������!������������������!��

Page 37: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

37

UNITà 67�����%�����������

Salut Panci,

�<9�>P>E9�@DE>�<=E>¡��D�><V68@6�F6R9VJ�<?9�F9�>G9DV�Q9��H@=EH=@#���K9PR6<?9�B>EF>�>�F=>�Q9��>V=UDD*¡���>E9�=><@9��P9F9¡¦��F�di tuti: casã, gãrdinã, prãvdzã/animali, lilici shi machini ti 86VE6#��JH9�K>]<�>P6H�V9E=><?9#��9H>�<]HN9�>G96@<¦

Adio,Mia

�����������������������������

������������!�����!���� �������� $�� �������������!�����������������������������������!��!����=

Page 38: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

38

UNITÃ 6

S-u ãnvitsãm abetseda armãneascã

Uu, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz

ureaclji budzã

^iaspi

taki vazã

amaki zebrã`ater-polo

���)������� $� ��� ���!��!�����!�"�7�$����$��HJ$���;<$��CF$��5�

����+��!����� �!������ !����������!�����!�����!������!�������

_ero ari_cri_ati_mbrelã

�����5��� !������� ������� ��� ���!��������"

� ����VJV68J� � ���V^HP98N� � ��@=UE>PJ� � �QE9F6B=>EJ� _________ ________ ________ _________

Page 39: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

39

Di cultura a Armãnjlor

*�3��0��)���+�1,$�+�45��-��)���+>68�$0��)���-�+���,6871�$�+7�'76)��+,6871��

Io ãnvitsai: � � ��!�����!�"��$��$�J$�<$�F$��� � ��� ��������������������!��!����� � ���� ��� ���������%����������

)�)����'�10���1����1� Sh-eara vãrnu oarã doi frats. Pãrintsãlj cãndu murirã l-alãsarã aveari mari cari u-ampãrtsãrã pi dau pãrtsã. Ghini ma, marli frati cari eara multu nibun shi chizmusos, tut tsiva lu-arãdea shi lu fura ma njiclu frati shi aestu peanarga-narga s-featsi oarfãn. Lucra multu, ma nu putea s-amintã. Unã searã vini un aush la ushea a lui shi ãlji cãftã tsiva ti mãcari. Bunacicul, cara eara oarfãn iu deadi cumada di pãni tsi u avea ti tsinã ti el shi nicuchira a lui. Aushlu u lo pãnea shi ninti s-ãnchisescã ãlji deadi unã njicã oalã.� �������� �������������� ������������������������������������������������zvoamã sari. Vindi-u sarea shi ashi va-s amintsã ti banã. Cãndu vrei s-dãnãseascã dzã: Ti plãcãrsescu, dãnãsea! Ma aestã easti secret shi nu lipseashti a curiva s-u spunji. Ashi adrã bunlu frati shi ahurhi s-amintã. Marli, nibun cum eara, tut mutrea �������������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������� ������ ���vidzu cum dit ea iasi sarea. -Aha, ia di iu easti sarea! – mindui shi s-turnã acasã. Dupã vãrnã dzua s-dusi shi u furã uala a frati-su. Lo unã cãravi tã-s ducã tu altu loc iu va-s poatã s-vindã sari. Nica pi cãravi u fricã oala ta-s veadã desi va-s zvuamã sari. Oala dinãshunã ahurhi sã-scoatã sari, shi ti niheam di oarã cãravea s-umplu di sari. Nibunlu om nu shtea tsi s-adarã tã-s aghãliseascã zvumearea a sariljei, a cara eara tãmãhear nu vrea s-u aruca oala, ashi cã cu tutã oalã shi cãravea s-nica tu amari. Oala continueadzã sã-scoatã sari shi azã dzua tutã. Ti atsea apa dit amari easti ãnsãratã.

Page 40: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

40

Page 41: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

41

REVIZII - II

���*� �!������!����� cadurlu tsi corespondeadzã:

�#�U6H=8J� � �#�F6H@9� � �#�6HG89� � �#�7<68N� � �#�FJHN

II��+��!����� �!������ !����������!�����"��$��$��$�$���

�#�F9²6E� � � � �#�²V8N6�#�V>²H9� � � � �#�<9F9²�²J�#�B²V�� � � � �#�²J@6E9��

V�����������������!����� �!������ !�����!�����!�"��$�$��$��

_ ptu u_sã _atati bro_cu

VI. Adarã corectsii a zboarãlor di ma ãnghios:

�#��6RU>8�¸�����¿� � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²��#��GD>VJ�¸����¿�� � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²��#��DFQ96@=E�¸ �������¿� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²��#�£9HV9�¸��¿� � � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²#

__ __ ____ __

III. Ãngrãpsea li numirli cu tsifri:

Nau _______Dausprã _______ Shapti _______Nausprã _______�9HG?9@<� ²²²²²²²Tsisprã _______

I��� +��!����� � !�� ����!�� ��� ��������� "�� �%�$������$����!��$���

�#��D9�<]F9�>G9DV�@6�²²²²²²²²²²²#�#��D�=<V6�8>�²²²²²²²²²²²²#�#��9H>�>E9�@E=9�²²²²²²²²²²²#�#��=<9�<?@99�<]@9�>G9D@<�²²²²²²²²²²¡

Page 42: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

42

CÃNTITS, POEZII

SHI PIRMIFI

ARMÃNESHTSÃ

Page 43: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

43

IO CU PAPLU

Paplu a meu, paplu a meu,multu va mãgiuni,totãna doilji noi,

6�FJVJF�P=>P6H#

Maia a mea, maia a mea,tut strigã pi noi,

paplu lj-dzãtsi: “Tsi s-fac, lea,VJHP6�>?J@�6�KD9º#

�9H6��^9H6�Q>Q6�8J9�^9H6�<]HJ]HP68@<9F�

maia ma s-nã veadã,PD98N9�K>�<]B6PR9F#

�9H6��^9H6�Q>Q6�8J9�noi s-mãcãm mãgiun,maia ma s-nã veadã,K>�<]B6PR9F�P=>P6H#

Hristo Hristoschi - Mular

Page 44: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

44

ARMÃNAMEA A NOASTRÃ VRUTÃ

Armãnici escu mini,mi mãrescu tsãnets minti,armãneashti nji zburãscu,sh-io cu soia mi mãrescu.

Armãnamea a noastrã vrutã,noi nu ti agãrshim,s-nu cheri eta tutã,

� �������������

Armãnici escu mini,mi mãrescu tsãnets minti,voi dascalã s-mi fac mini,

������ ����������������������

Armãnamea a noastrã vrutã,noi nu ti agãrshim,s-nu cheri eta tutã,

� �������������

Dina Cuvata

Page 45: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

45

ALBÃ, AROSHI…

Galbin easti Soarlicari n-ãngãldzashti,

veardi easti iarbatsi iasi pit paduri.

Njirlu easti tserlu,aroshi easti merlu,lai easti noaptea

albu easti prosuplu ali dadiea pute nu da di padi.

Pimbilii easti banama fãrã pon noari cana.

Zoitsa Mitreva

PAPLU GLJETS

Paplu Gljets, papu Gljetscandu la noi va s-trets,

mini ta s-mi vedzshi cãniscu s-ãnj pitrets.

Pap Cãrciun, Pap Cãrciundesi tini eshtsã minciunã,

io atsea u shtiu ghinima voi s-pistipsescu tu tini.

Zoitsa Mitreva

Page 46: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

46

A LÃI MUNTE ANALTU(cãntic popular)

A lãi munte analtutsi nj-tsãnj avrã mari,aidi sh-dupu muntish-nã livadi veardi.

Aidi sh-tru livadish-nã fãntãnã aratsi,

aidi mi aplicais-ãnj beau apã aratsi.

Aidi inima a meaamplinã cu fãrmatsi,aidi nu am nã dadã

s-ãi li spun cu aradã.

Aidi nu am nã sorus-ãi li spun cu doru,aidi nu am un fratis-lji spun dit hicati.

Page 47: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

47

CRUSHUVA A NOASTRÃ(cãntic popular)

Crushuva a noastrã alãvdatãs-ti ljea harau di tu intratã!

Crushuveanã!Cu curia anvãrligatã! Crushuveanã!

Nji vinj io lailu lea pãn la culã,a, Crushuva tsi e bunã!

Crushuveanã!Nji vinj io lailu lea pãn la cheatrã,������ ����������������������

Crushuveanã!

Nji vinj io lailu lea pãn la cheale,������ �����������������������

Crushuveanã!Oclji cu oclji lea nã mutreamu,

gurã cu gurã nã zburamu! Crushuveanã!

Aidi lea featã ta s-nã lomu,sh-aistã banã s-u bãnãmu!

Crushuveanã!

Page 48: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

48

CALU SHI GUMARLU

� �H�DF�>K=>�V>8�<?9�G6F>E#�£JHP6� @6@<�P=>P6H�>HV?9<9EJ�Q9�V>89��gumarlu lji dzãsi a calui:� £>E>�<]KE=9�<]>EFJH�@6�U>HJ��9>�H9?=>F�P9�B6E@9>�>�F=>#� £>86�H6�86�><V68@J#��6Q6�KJEJ�V?9ED��Q9P9Q<9@��G6F>E86�VJPR6�JHQ>P9�<?9�Q<6<9#��@6F@<=>��@6@J�B6E@99�H9V6V?9E86�6�UJGJ�Q9�V>86��QJHJ�<?9�V?=>8=>�>�G6F>E869#��9�<?V6E@6�V?9ED��V>86�>?6E?9�<]6?@=>PRJM�� ]��JE>@86�9D��@<9�F9�>¨J#�¢6�KE=>F�H9?=>F�<]8N9�>G96@�>�G6F>E869��>�@DE>�89Q<=><?@9�<]QDE@6�@6@��QJHJ�<?9�V?=>8=>�>�869#

TSERBUL SHI LIONDARLU

� �H�@<=EU6�>�V6E9�8N9�=>E>�<=>@9��<]P6<9�8>�6HJ�9RK6E�@>�<]U=>�>QJ#��6�atsel momentu, tu apa sh-u vidzu aumbra a lui, shi eara multu pirifan Q9�VD>EH989� @<9� 89�>K=>��V>�=>E>�F6<?>@9�<?9�FJE9#��9�V9V9D>E89�<]>E<?6H>��VJ�8N9�=>E>�F68@6�<6Q@<JE9#��6�>@<=8�FDF=H@6�8N9�<9�>QE6V?=�6H�89DHP>E�<?9�>?6E?9�<]86�>K9HJ�@>�<]86�>V>@<J#��<=EU68�>?6E?9�<]>8>GJ�V6�>G6HN99�<?9�8N9�B6PR9�>8�89DHP>E869# Alãga tserbul fãrã dãnãseari, ma cãndu agiumsi tu pãdurea, coarnili 8N9� <9� >FQ98@9EJ� @6� 86FJV?89� P9� QDHN8N9#��<?9@<9�� 89DHP>E86� 86� >G96F<9� <?]86�>VJ@<J#��6�>@<=8�FDF=H@6�@<EU68�<?]F9HP69M - Cãt escu nibun, mi arshunam di cicioarli cari va mi ascãpa, a =>E>F�Q9E9B>H�Q9�VD>EH989��P9�V>E9�@DE>�K>�<]FDE#

Page 49: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

49

TREILI SURÃRI(pirmif popular)

�  ?]=>E>�@E=9�<6EJE9#��6@9�<]FJE@>EJ#��9�@6@9�=>89��H>9�F>�HN9V>�<]P6<9�@6�F68@6�U6H�8DV��F68@6�U6H�G9DH9�8D#���<6EJE8DE�8>�=>E>�<@EJFU6�<?9�KE=>�<]6�V?=>EJ#� ]F9HP69EJ�V6F�<]86�>P>EJ�>@<=8�86VE6#� �>F>]<>�=>E>�FD>E@J�<?9�H>9�F>�HN9V>�B=>@J�H6�6]<?@=>#��HJ�PR6J�dauli surãri adrarã gãrnu shi piscuri sh-lji dzãsirã ca va s-ducã la mama-sa la F9EF9H@<J#��>��=>89�H6�<]P6<9EJ�8>�F9EF9H@<J��<]P6<9EJ�@6�KJEJ�QJP6E9��6]>EJ<9EJ#� ]�9H9�<?=PR�>6>@<9��HD9�K>�HJ�@6EHJF#�ª>E>�K>�Á<�^9H9F#� ª>89�B6PR9EJ��>�<DE]<>�>EF><9�@6�QJP6E9#��6Q6�KJEJ�V?9ED�JH@6H9VJ#��9PR6�KJEJ�HN=8�<?9�<?]PRJ<9M�]��6�K>�<]P6VJ�>=<@6�HN=8��<?]F9H9�K>�<]H=EG6�P6Q6�=8#�� �G96F<9�8>�6HJ�V><J#��V8D�UJH>�H>6�BE>@<��F>�PR6>�H6�=>E>�>V><J��V>�<]P6@<=>�<]86VE=>PRJ#��=>@>�PR6>�86VE>�Q9@�V><J��6�>HPE9PR=>��>PE>�FJV>E9��F>�VJHP6�^9H=>�V?9ED86�@>�<]@D>EHJ�BE>@<8N9��B=>@>�<]><V6HP=>#��E>@<8N9�<]V96P6<=>M� ]�£>E9�HJ]6�>P>EJ�>=<@J�U6H=><@<J¡ Unã dzuã, nai ma marli frati dzãsi:� ]��D�K>�<]>K=G8N6�>RJ�<?9�K>�<]K=P�V>E9�=><@9#� �EF><9�=8�>V><J��<?9PR6��>K9G8N=��>K9G8N=��<?]@6�<DH9�P6EHN9#��6�>@<=8�V?9ED�B=>@>�BJ@<=>�?6RF=@9��8]>PE>�FJV>E9#�£JHP6�K9H9EJ�P9k=>E>�BE>@<8N9��86�JH@E9U>EJM� ]��E>@=��V>E9�=><@9¡�]�ªF��9D�P6EHN99�<?]H6�K9PR69 Alantã dzuã, alantu frati armasi acasã, ma sh-el durnji, shi tuts ashi pi aradã armasirã acasã, ma tuts durnjirã shi nu puturã s-veadã cari lã u fatsi atsea U6H=>@<J#��9Q�@6�<DH9��H>9�F>�HN9V86�>EF><9�>V><J�<?9�<]><V6F<9�P6Q6�6<?9#��=>@>�P9Q6<9��B=>@<9�?6RF=@9��8]>PEJ�@<9HJ��UJGJ�@6@�Q9�<9H99�<?]8D�<]>89HJ�Q9�PJK>H9#��@6F@<=>�7V9DE86�8N9�PRJ@<9M� ]�¢6�@9�>89HJ�Q9�PJK>H9��HD9�H6�>K=F�<DE��@9H9�K>�<]=<?@<J�>�HD><@EJ�<DE#� �E>@<8N9�V><?�@<9�H9V>�H6�8N9�>HV6QJE>EJ��@6�<9EHN9�6�@<JH=>#��>689�<6EJE9�JHK9@<>EJ�V>�H>9�F>�HN9V>�<DE�H9V>�=><@9�@6�U>HJ�<?9�<]F9HP6=>�V6F�<]6�V?=>EJ#��9@E9V6EJ�KJEJ�FD><?9��8N9�P=>P9EJ�BJEF>V�@>�<]6�JHB>EFJVJ#� ]P6<9�FD><?=>�8>�B=>@>��F>�B=>@>�6�VJH6<V6�<?9�H6�8N9�P9<?V89<9�6<?=>#��@6F@<=>�FD><?=>�8N9�PRJ<9M� ]��9<?V89P9�H9?=>F�G9>F86¦ Feata lu dishclisi giamlu, moashea lji tãlje niheam dzeaditlu di mãnã, 8N9�UJGJ�BJEF>V��<?9�B=>@>�<]JHBJEFJVJ#�£JHP6�K9H9EJ�P9k=>E>�BE>@<8N9��6�>¨>EJ�FD>E@J#��<9�<]>P>EJ�@DE>¦�ª8N9�H6�VJHP9<=>�<]6�>E6VJ��F>�8N9�>PE>EJ�<K9HP6V?9�P9�F>8JFJ��6�P6<9EJ�8>�<?DQ>@��<?9�6�<Q9HPR6E>EJ�P9�QDF#��>?9H9F>�K9H9�7V9DE86�>�KJ<98N=869�<]86�>P>QJ�V>86#�£JHP6�K=>P9�<K9HP6V?9�P9�F>8JFJ��VJHP6�P9<?V89P9��K=>P9�B=>@J�V><?]VJ@�F6<?>@J#�ª8�6�8D�<?]6�P6<9�>V><J#�±N9�PRJ<9�>�F>FJ]<>9M� ]��=<@J�B=>@J�K>�6�@<JH=F��<]6�8N=>6�KJEJ�@6E899�@9�JHK=><@J#� �>FJ]<>�8N9�PRJ<9M�]�£6F�DF�FDE@6�K>�<]8N=>9¡��>�<]6�><QE6V6V?9F�V6�^9H��QD>@9�K>�<]JH^=>PRJ¦ U asprucuchirã feata, ea s-asculã shi deadun cu hiilu a vãsiljelui tricurã F6<?>@J�U>HJ#� �9EF9B�HN9�<?@=>F��Q9EF9B�K>�<Q6<?#

Page 50: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

50

S-ÃNCHISIM

E=G689�� � � �������89@=E9� � � � � ��>U=@<=P>� � � ��� �=GR>FQ89� � � ������VJE@<J� � � ����89FUJ�� � � ���� >V><J� � � ����PRJ89� � � � �����F9HG?96<?9�� � �� �Q>E>H6FJ� � � �����G968P>H9� � � ������� HN=8� � � � ����UJ?V=� � � ����<9F9H>@� � � ������V?=8V?9�� � � ����<?D>E9@<� � � ����"�G=Q9� � � � ��@6@<� � � � ���<?@9F�� � � ����@=@E>PJ� � � ����� �@DQJ� � � � ��� �BE>RJ�� � � ����"�V>P6E�� � � ��� �VDE=<QDHP=>PRJ�� ������������F><J�� � � ����<?@99� � � � ���RU6EJ<?@<J�� � �������>V?9VJ<=<?@<J� � �������<VD>8J� � � �����

<?=PR� � � ����P9<?V89P9��P9<BJ� � ������JHV89P9� � � �������DEP9HJ� � � �����VJB@JF� � � ����>K9G8N=>@J� � � ��������><Q98JF� � � ����� ��QED<6Q86� � � ��"��V6HP98N� � � �����V9V9DE�� � � ����VE9K>@9� � � ���Q6EP9V>8N9� � � ����� ��<@98D� � � � �� ���BE>@9� � � � ���P6F>@9� � � ���������H9?=>F� � � ��� �>=<@J�� � � ����>@<=>�� � � ���������6<?9� � � � �����6UDE� � � � ����<V>FH6��V>E=V8J� � ����>Q>HPJ<=>�� � ��������JH@E=>UJ� � � ������JHGEJQ<=>� � � ������U>GJ�� � � �����PG?9KJ<=>� � � ��������VDFQ8=@=>PRJ� � �������<Q6H9�� � � �%�RG?9G�� � � ����� �

VOCABULAR

Page 51: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

51

1 S-NÃ GHINUIM! / S-NÃ ALÃSÃM SÃNÃTATI!

F6@E=>� � �����><V68@J� � ������E=Q=@=>PRJ� � ����������PD>FHJ� � �������?�E9D<�� � ����������)�H6�F9�P6V?=<V6� ��������������G?9H9�K9H9@� � ������������G?9H9�KJ�>¨JF� ��������������HJ�?JE<9F� � ���������?>E>6� � � ������G?9H6=>�@9� � ����������<JHJ@>@9� � ������U6HJ�P9FH=>@<J� ���������U6HJ�PR6J� � �������U6HJ�<=>EJ� � ��������>P9D� � � �����D>EJ�U6HJ� � ��������V>89�U6HJ�� � ��������K9P=>E9�U6HJ� � ������&HD>Q@9�U6HJ� � � ����)<DFH6�P68@<9� � ����� ����>Q9E9@J�� � ��������&QEJHPR6� � ���������� 89<?DE� � � ����6E<9@<� � � �����F9�>G?6HN6<=<V6� ������V?9V6@J� � �� �V6Q>HN9� � �����K68V?9� � � ����"�U>EUJ� � � ����VJ<@6EJ� � ��%F9�>G6P99� � �������V?=@<JE9� � ��&�JH@6H=>E9VJ� � ���������7V9DE� � � ��

<JEFJH6<?9� � ��� �><9F9�� � � ����<]J8�8=>G6H� � �����������VE=><?@9� � ����<JHJ@D<� � �����VJH@9V� � � ����BEJHPR9� � ���?=E� � � %���@6V?=><?@9� � ����<]QEJk=><?@9� � �����������VJ<@EJK=@<� � �������"�V?=>Q@9H� � ����>7HG?9�� � ������ �U9<9V8=@J� � �������?>E9<@D� � ���������P><V>8J� � ����� �<V68>E9�� � ����"�PD>EF9� � ���P9<V6EF>E9� � ������&F6<?>@J� � ����>EJ6� � � � �V>8� � � �&V9E=><?9� � "���QDEV6� � � ���&�<V6899� � � �������86VE6� � � �����FJHJ� � � �� �F=>E9� � � ���� �<DE� � � �����@>?9H9F>� � ������VJ<JUJ� � ����?D>EJ� � � ���G6<?9� � � ����F>E9� � � �����GED<� � � ��

Page 52: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

52

2 S-NÃ CÃNUSHTEM

<]HJ�VJH6<?@=F� �������������6FQ89�� � �����9PG?=>� � ����989V?99�P9�F=<9� �������������@9HN99� � � ����������9R9H9� � � �������QE=R=H@=>PRJ� �����������������=GR>F=H� � �����>?DEG?=>� � �����6789<=>� � ������=k=EV9@<99� � �%�>BE>HPRJ� � ������7@6E� � � ����� �H=8� � � �����G9DH9� � � ����B6<@>H9� � ������>G96F<9� � ������P9RG8N=>@<J� � ���������V96V96EJ� � ����DF� � � ��� FJ<?V>@� � �� ����BJEJ�Q6@=>E9�� ���)�BE9VJ� � � �����BD>F9�� � ����<=>@9� � � %�F6H@9�� � �������

G?96EP>H9� � �����BDV� � � ����H6FJ�� � ��V6F�=<?@<J�� � ����G?9H9�=<V6� � ��������>HN� � � ������<D@<� � � �������H>9�F>�U6HJ� �������V8><J�� � ������H>6J�� � ����>H>8@J� � ���� �Q=E9� � � ���U8DHP9� � �����@9H9EJ� � � �����GDE@<6� � ����PR=>P9@� � ����G?=8J�� � �����G6G68=>H9� � ���� �K=EPR6� � �� �86Q� � � ��� VJHN� � � ���&�D>9� � � ��"�>QJ� � � ����PRJH6V8N6� � ����=8=B>H@6� � ����GJ8N9HJ� � � �� ��

Page 53: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

53

3 TI MULTSÃ ANJI!

6E>E9� � � ������&<JEUJ@D>E9� � ������ @9?9� � � ������<JHJ@>@9� � ������<6V@<=<� � ���Â�H86�¢J6� � �����Ä�����@9�F68@<J�>HN� ���������������9E9HN9� � � ���H=><?@9E9� � ����&P=89?=>� � ���������¥E9<@D86�<]B=>@<9� Å�������������¥E9<@D86�JH^9=� Å���������� ����P9B=E9@9� � ��������V6E>N��� � Â������KE6@J�� � �� ���P=VDE>@<99� � � ������&�>Q�£JEV96H� Æ���Ç���?>E9� � � ���9H9FJ�� � ��"N6EH>89<@6� � �������VJVD@�� � ���DEHN9� � � ���N6N6H>E� � ����VJH@J@DE� � ����U=UJ��HN9V� � K>VJ� � � ����VD>EH9� � ������

QE99FHJ� � ���QJP6E9� � ����B6PR9� � � ������>89HJ� � � ���>QE6V?=� � �����%�JFQ>P9� � �������������>EHN6PR=><?@9� ������>8><J�� � ������>?6E?9� � �������<]>EJPJ� � �������@6�RDE9� � ����� �<9HG6E� � ���F=<>N� � ���� �Q9EF9B�� � ��� ����>8>@6<9� � ��� �V6�8N9E@>E9� � ������<9H6E9�� � �����"�V>89� � � ���?96FJH9V� � ����"�<J?>@9� � ����PR6J� � � ��6E<J� � � �� �FDE@6�� � �����?98N9� � � )� �?=>E?9@J� � ���� �V><J� � � �)�

Page 54: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

54

4 LUMEA TU COLORI

VD8DE9��UJ=9�� � ��HN9E8J� � � � �����������8>9� � � � "���>8UJ� � � � ��G>8U9HJ� � � %����Q9FU9899� � � ������Q6EP9V>899� � � ����� �����>ED<?9� � � "����F6EGJ� � � ����K=>EP9� � � ����G9HG?9E899� � � �����V>7899�� � � �����>HV8N9<J�VD8D�E9� � ��������>HV6QJEJ� � � �����BJH=8J� � � ����VJF=><?9� � � �����QJQ6@<J� � � ����H6F9E9� � � ����<]F9<6EJF� � � �������R=ED� � � � ����6HJ� � � � ��P>6� � � � ���@E=9� � � � ���Q>@E6�� � � �����@<9H@<9�� � � ��<?><9�� � � ���<?>Q@9� � � ����DQ@6� � � � ����H>6� � � � ���PR>@<9� � � ���6HJ<QEJ� � � ������P>6<QEJ� � � �������@E=9<QEJ� � � �������Q><QEJ� � � ���������

@<9<QEJ� � � ������<?><QEJ� � � ������<?>Q@9<QEJ� � � ��������DQ@6<QEJ� � � ��������H>6<QEJ� � � �������^9HG?9@<� � � �����JH@<=EV8N=>PRJ� � ��� ��%�Q=E<D>H9� � � ��������DU9=V@9� � � ������>HN� � � � ������89HG6EJ� � � ��%�"�U6H=8J� � � ����� �>F6E9�� � � �����GJ@6HN9� � � ��&�HJQJE@9VJ� � � �����H>QD9�� � � �����FJ<?VJ@6EJ� � ����*>HG8N9@<� � � �����V6EJ� � � � ��P68@<9�� � � ����� �����8JHP6EJ� � � �������"�F68N=>E9� � � %��H6F@J� � � �����HN>E9� � � � ��V6HP98N��F689P9� � �����@DE>� � � � ���8989V9� � � � "�)8N=Q6E�� � � ���� H9DE� � � � ��� D>6J�� � � ���"�B=>@J�� � � �����6HG8N9�� � � �� ��7<68N� � � � ����

Page 55: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

55

5 IU EASTI, IU S-AFLÃ?!

V>B@J� � � � ���P>� � � � ����Q8JVJE<=<V6� � �����G>EJ� � � � �����"�V6HP98N��F689P9� � �����P9Q9<9�� � � ������@D@H>�� � � � ����6E<9@<�� � � �����<]>G96HG6� � � ����������>HPE=Q@6� � � �����<6V>V?9� � � ���"�<?6@<J@<� � � �����<@JHG>� � � ���8>EG6�� � � ��� �>QED>Q=>� � � ��� �>G96@DE� � � �����D<� � � � �� �R>?JE9� � � �)�<>V� � � � ��)�@<=EU6� � � ��QJEQDPR� � � ������@E><@6�� � � ����@<=>QJ� � � �����>8@J� � � � �����JH@E=G� � � "�P>K>H� � � ����"89DHP>E� � � ���><Q>E9� � � �����

>RUD>9EJ� � � ���JHKJE89G>� � � � ���JH@<>QJ� � � �" �>G6P9�� � � ����Q9P9Q<9@� � � ������>HJV?9<9� � � ����B6PR9� � � � ����JFU9@>@� � � �����@>k9E>@9� � � ������Q>HG6� � � ���� 8=><J�� � � ��%�QE9V9� � � � �����%������V96F>GJ� � � ����Q9V6E>E� � � �����Q>FQDE9� � � ���UED<V6� � � %��F9<6E�� � � ��� �V>EH9� � � � ���QJ@6E9�� � � ���������@6�QE=>V8N9� � � ���������UJH=>PRJ� � � %��G6EJ� � � � ����H>E9� � � � ���QE=B@6�� � � ���F9H@9F=H� � � �����Q>@>@9�� � � ������DV8N9� � � � ���<9F9@<J� � � �� �

Page 56: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

56

6 TSI S-ADRÃM AZÃ?

>G96VJF� � �����P=89?=>� � ���������78F6�>H9F>@� "���������=P6V>@9K9� � ��������9H@=E=<>H@9� � �������FJH9� � � ���@DE>�<=>E>� � �����P9F9��P9EF9� � ���QEJKPRJ� � ��� �>H9F>89� � %������89U=E� � � ������V?9ED� � � ���K>RJ� � � �����^9><Q9�� � ���6FUE=8J� � �����>E9R� � � ����VJV968J� � ���>F>E9�� � ���<>E9� � � ���QJE9H@<J� � �������>K=>E9� � ��������>FQJE@<JEJ�� ������

V?9RF6<D<� � /������B6EJ� � � ���D>EBJH� � ��������>6<?� � � ����"FJV>E9� � ���&U6H>V9V6� � ��������V6F>@J��U6V>@J� ����QJH9� � � �@<9HJ��� � ����<=VE=@� � �����7E9PJ� � � ������P9HJ<?6HJ� � �����<]>G?J89<=><VJ� ���������V>PR� � � �����@9�<VD8N9� � ��������G9DV6E9� � ����6E=>V8N9� � ���>F>k9� � ��������QE9F6K=>EJ�� �����K>89� � � ������D>8J� � � ���VJE>K9� � ���"�������

Page 57: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

57

CÃNTITS, POEZII SHI PIRMIFI ARMÃNESHTSÃ

F>9>� � � ��F9�FJE=<V6� ��������@<JH=@<�F9H@9� �������<D9� � � �������^9H>� � � �����>HGJ8PR><?@9� �����@<=E� � � ��=@J� � � � 9>EUJ�� � ����BJEJ�QDH� � ���� ��>Q86�¤8N=@<� Æ���Ç���VJH9<V6� � �� ���Q9<@9Q<=><?@9� �����F9�>Q89V>9� � ���������BJH@JHJ� � �����BJEF>V� � �����>8JKP>@J� � ���������������U>HJ�� � %����V6E99� � � �����9H@E>@J� � ���B6E@99� � � �����

Q9P9Q<9@� � ������Q<6<9�� � �"�����V?=>89� � �%�FJE>@86� � ������>6FUEJ� � �� �Q9E9B>H� � ����>E<?6H=>PRJ� �����86F>V?9� � ���� �<6Q@<JE9� � �� �F9EF9H@<J� � �������<@EJFU6� � ����������><V6HP9� � ��U6H=>@<J� � ������PD>EF9� � ���PJK>H9� � �����F>8JFJ� � �����<?DQ>@� � ����6]><Q9HPR6E>EJ� �������KJ<98N=� � "��6]><QE6V6V?9EJ� �������� ��

Page 58: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR
Page 59: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

PARTI DI EXERCITSII

(frãndzã ti fotocopiari)

Page 60: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

60

1 S-NÃ GHINUIM! / S-NÃ ALÃSÃM SÃNÃTATI!

���+��!����� �!������ !�����!�����!�"�$��$��$���$����

�#��D9�HJ�²�²�²V6@J�P9�>QJ#�#�²>²>�=><@9�@6�6UDE#�#��D�FJV�²J<@EJK=@<#�#� DE>�>�F=>�<]>G9D>VJ�V6�²=EDQ8²H#�#��>Q6�FJVJ�²�²E=><?9#

����*� �!������!������������������� cadurlu tsi corespondeadzã:

�#�V?>Q@9H�#�>7HG?9�#�V9E=><?9�#�QDEV6�#�UE>@<J

III. Adarã tradutsiri a frazilor:

�#��6HJ�P9FH=>@<>¦� � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�¤?9H9�K9H9@¦� � � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#��EFJH=@<�V6�<JHJ@>@9¦� � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�©>EJ�U6HJ¦� � � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�¢D>Q@9�U6HJ¦� � � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²#

����,��� ���!���!��!������ $������ �!����� "

]�£6F�=<?@<J�P>PD¡� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#]�¤?9H9�K9H9<?�7V9DE86�>89�P>P9#�� ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#]�¥>E9<@D��G?9H9�=<V6#� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#]��6HJ�PR6J�P>PD¦� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#

____

____ __

Page 61: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

61

2 S-Nà CÃNUSHTEM������������������!����� �!������ !�����!�����!�"��$��$���$���

_umat _ãrdinã a_randzã _ _iurdani

IV. Adarã tradutsiri a frazilor:

�#�£6F�@<J�=><@9�H6F>¡� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#��96�96�=<?@<J¡�� � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�£J@<�>HN�>9¡� � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�£6F�=<?@<J¡� � � � ²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�

V. Ãngrãpsea dialog tu cari dau persoani s����������$������������ã�

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

����+��!����� �!���!��!������� �loghicã:

]£6F�@<J�=><@9�²²²²²²²²²²¡]���F=>�²²²²²²²²�=><@9��HG?=8>#]��9�96�²²²²²²²²¡]��9H9�=<V6�P9�£E6<?6K>#]�£J@<�²²²²²²�>9¡]��RJ�²²²²²²²²²²²�<?>Q@9�>HN#

�����+��!����� �!������!��������� !�"��� ���!%�$������$��!�����$���� $�� !%��

�#�²²²²²²²²²²�=><@9�V6�Q68N89#�#��9�PD>E9�²²²²²²²²²²²#�#�£>E9�=><@9�>=<@6�²²²²²²²²²²¡�#�ª<V6�8>��²²²²²²²²²²#�#��6�RDD�GJEP9H>�>E9�²²²²²²²²²²²#

Page 62: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

62

��� +��!����� � !�� ����!�� ��� ����� ���� "� ��� $� %���!��� $� ����%�$� -����$�ãntreabã

�#��>F>�86VE=>PRJ�V>�²²²²²²²²²²²#�#�¢D9�UJHJF�@6�²²²²²²²²²²#�#�£D89�²²²²²²²²²²�VJHP6�H6�<?@99#�#�¢6F>�>8�@>@9�=><@9�²²²²²²²²²²#�#��>EF>�>�HD><@EJ�=><@9�JH�²²²²²²²²²²#

����+��!����� ��!������ !�����!�����!�"��$��$�%$� $�@

�#�²98N9�� � � � �#�²=>E?9@J�#�²98D<� � � � �#�²HPE=Q@6�#�V><²� � � � �#�6H��²�98J

V. Adarã tradutsiri a frazilor:

�#��9�F68@<J�>HN��H86�¢J6¦� � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�¥JE9D><J�PR6>�P9�H=><?@9E9¦� � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�¥E9<@D86�<]B=>@<9¦� � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�¥E9<@D86�JH^9=¦�� � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�£JEV96H86�?JE9D<¦� � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#

3 TI MULTSÃ ANJI!

IV. Angrãpsea zboarã tu cari ari unã ��������!�����"��$��$�%$�@$�

�#²²²²²²²²²²²²²�#�²²²²²²²²²²²²²�#�²²²²²²²²²²²²²�#�²²²²²²²²²²²²²�#�²²²²²²²²²²²²²

����� �� � � !�� ���� !�� ��� ��� ����� �������%�ã shi sumlinieadzã li: hearhitã$� @�! $� ���%$� ���� ���$�%�%���$�������

W A K I L Ã O N U HU C U R A J L Ã S EP U M B R E L Ã U AH I U M Ã N I C M RR P E C U N D I L HN J U J U N A R A IX Z T P T R A D Ã TC Ã S P Ã R V E T Ã

Page 63: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

63

4 LUMEA TU COLORI

���,��� ���������!�����������F������������ �� ���"

__________ ___________ ___________ __________

����+��!����� �!������ !����������!�����!����������!������"

_ãndurã _uljeari _umtã _ _ari

III. Ãngrãpsea li numirli cu literi:

5 ____________ 9 ____________13 ____________ 6 ____________ 2 ____________ 18 ____________10 ____________ 14 ____________

����+��!����� �!������!�����������!�"�����$��� �� $��������$��� $���

�#�²²²²²²²²�B=>@J�VJH@J#�#��F�²²²²²²²²²²�PR=>P9@9�Q9�FJHJ#�#�¢D9�?9F�²²²²²²²²�<6EJE9#�#��DE>�=><@9�<J?>@=>�²²²²²²²²²²#�#�¤J8N9H>�>E9�²²²²²²²²²²�V9V9D>E9#

Page 64: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

64

5 IU EASTI, IU S-AFLÃ?!I. *� �!������!���������������� cadurlu tsi corespondeadzã:

�#�QE=B@6� � � �#�BDV�� � � �#�@E=9�� � � �#�Q>EV6

����+��!����� �!������!�������������� "���� ��$�������$� �����$�����$����"

� � �#��D9�<]K>�²²²²²²²²²²²²²�@<9K>¦� � �#��>Q6�=><@9�²²²²²²²²²²²²#� � �#��9H9�>F�P>6�²²²²²²²²²²²#� � �#��><V>8>�<Q6<9�²²²²²²²²²�F9H@9F=H#� � �#�±9FU>�²²²²²²²�HD>E9��F>�²²²²²²²²�BEJHPR9#

III. Adarã tradutsiri a frazilor:

�#��6�<]>¨J�U>HV>¡� � � � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#��>�Q8JVJE<=<V6��V6F�<]^9H�QJHJ�P9�@=>@E68¡� � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�¥>E9<@D�@<9�F9�@9HN9<9@¦�� � � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#�£6�8N=E@>E9��V>E9�=><@9�>=<@J�<V6899¡� � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#�#��D@H>�?9@<�G?9H9K9H9@¦� � � � � � �#�²²²²²²²²²²²²²²²²²²²²#

����,��� �������������!��������������������"�#������ �����! &

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__ __

__ __

Page 65: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

65

6 TSI S-ADRÃM AZÃ?

III. *� �!������!���������������� cadurlu tsi corespondeadzã:

�#�U6V?=@�P9�8989V9����#�K=EPRJ�VJ<@EJK=@<����#�@<9H@<9�D>6J����#�P>6�6FUE=89����#�F=>E9

����*� �!���!��!������ �� ����� �!����� �#�������� �!������!�&

²²²²²²�D�>F�H>6����]6E9#��9P9�8>�F9H9�<]F6@E9F�P=>P6H#²²²²²²¢6��H6�KD9�@=H9<��KD9�<]F6@E=<V6�KJEH6�78F#²²²²²²�<9�<]>PEJF�>RJ¡²²²²²²�9�<]H9EPR=F�@6�Q>EV�<]HJ�>G96VJF�@=H9<#²²²²²²¤?9H9��P6Q6�>@<=�K>�HJ]>G96VJF�@DQJ#

__

__ __

__

__

����� ��!���������!������ �!������ !�������� ����� �������!%� "�

NJEL, CÃSTÃRVETS, VAGON, CUNDILJ, CÃCIULÃ, UMBRELÃ, LILICI, OM, TETRADÃ

W A T V A G O N U RU C Ã C I U L Ã S IP U M B R E L Ã U TL I L I C I W O M UR P E C U N D I L JN J E L � I S C A GX Z T E T R A D Ã BC Ã S T Ã R V E T S

II. Ãngrãpsea tradutseri a zboarãlor:

NJEL ___________VAGON ___________CÃSTÃRVETS ___________OM ___________CUNDILJ ___________CÃCIULÃ ___________UMBRELÃ ___________LILICI ___________TETRADÃ ___________

Page 66: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

66

�#����#��D9�HJ�chiV6@J�P9�>QJ#�������#�Bab>�=><@9�@6�6UDE#������#��D�FJV�cJ<@EJK=@<#������#� DE>�>�F=>�<]>G9D>VJ�V6�aeroplaH#������#��>Q6�FJVJ�c9E=><?9#

���#���#�Æ��������¦��#�Æ����������¦��������#�����������������¦��#�(�������¦��������#�É ����)¦

2. S-NÃ CÃNUSHTEM

�#��dumat, gãrdinã, afrandzã, ghiurdani

��#� ]�£6F�@<J�=><@9�H6F>¡� � �� ]���F=>�H6FJ�=><@9��HG?=8>#� �������� ]��9�96�=<?@<J¡� � � �������� ]��9H9�=<V6�P9�£E6<?6K>#� � �������� ]�£J@<�>HN�>9¡�� � � ������� ]��RJ�6FQ86�<?>Q@9�>HN#

3. TI MULTSÃ ANJI!

�#��#��>F>�86VE=>PRJ�V>�N6EH>89<@J#�����#�¢D9�UJHJF�@6�9E9HN9#�����#�£D89�JH@E=>UJ��VJHP6�H6�<?@99#�����#�¢6F>�>8�@>@9�=><@9�¥E9<@>#�����#��>EF>�>�HD><@EJ�=><@9�JH�?D>EJ#

���#W A K I L à O N U HU C U R A J L à S EP U M B R E L à U AH I U M à N I C M RR P E C U N D I L HN J U J U N A R A IX Z T P T R A D à TC à S P à R V E T Ã

��#�� Á��6HJ�PR6J�P>PD¦����� ]�¤?9H9�K9H9<?�7V9DE86�>89�P>P9#� ]�£6F�=<?@<J�P>PD¡� ]�¥>E9<@D��G?9H9�=<V6#

���#� �#�¤J8N9H>�=><@9�V6�Q68N89������� �#��9�PD>E9�PRJH6V8N68#� �#�£>E9�=><@9�>=<@6�G9DH9¡�� �#�ª<V6�8>�B>EFJ#� �#��6�RDD�GJEP9H>�>E9�=8=B>H@6#

��#���#�!� ������ ��¡� �#���� �����¡���������#�!�� �������������¡�������#�!� ����¡

��#���#�?98N9O� � �#�N98D<O� �#�V><JO������#�?=>E?9@JO� �#�JHPE=Q@6O� �#�6H�*98J

�#��� �#�Ê����������������������Ä�����¦����� �#�.�)�������¦�� �#�Å�������������¦� �#�Å���������� ����¦� �#�.�)��Ë�%�)¦

1. S-NÃ GHINUIM! / S-NÃ ALÃSÃM SÃNÃTATI!

Page 67: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR

67

4. LUMEA TU COLORI

�#�K=>EP9��>ED<?9��G>8U9HJ��Q6EP9V>899

��#�lãndurã, muljeari, numtã, njari

���#� @<9H@<9� � H>6 treisprã shasi dau optusprã dzatsi pasprã

��#��#�Unã�B=>@J�VJH@J#�������#��F�tsintsi�PR=>P9@9�Q9�FJHJ#�������#�¢D9�?9F�trei�<6EJE9#�������#��9�QEJHPR6�<J?>@=>�=><@9�dausprã#�������#�¤J8N9H>�>E9�dau�V9V9D>E9#

5. IU EASTI, IU S-AFLÃ?!

��#��#��D9�<]K>�JH@E=U�@<9K>¦�����#��>Q6�=><@9�Q9V6E>E#�����#��9H9�>F�P>6�<6EJE9#�����#��><V>8>�<Q6<9�RUDE�F9H@9F=H#�����#�±9FU>�D><9�HD>E9��F>�D><9�BEJHPR9#

���#��#�!������������� ���¡� � � �#���������� � ����������������������¡������������������������������������������#�Ë������������������������#�� �#�.������������ ��������������¡��������#�. �����������������#

6. TSI S-ADRÃM AZÃ?

�#��W A T V A G O N U RU C à C I U L à S IP U M B R E L à U TL I L I C I W O M UR P E C U N D I L JN J E L � I S C A GX Z T E T R A D à BC à S T à R V E T S

��#�������������� �������"������ ��������� ������������"�)������� �

��#� �#��<9�<]>PEJF�>RJ¡� �#��9�<]H9EPR=F�@6�Q>EV�<]HJ�>G96VJF�@=H9<#� �#�¢6��H6�KD9�@=H9<��KD9�<]F6@E=<V6�KJEH6�78F#� �#��D�>F�H>6����]6E9#��9P9�8>�F9H9�<]F6@E9F�P=>P6H#� �#�¤?9H9��P6Q6�>@<=>�K>�HJ]>G96VJF�@DQJ#

Page 68: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR
Page 69: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR
Page 70: LIMBA SHI CULTURA A ARMÃNJLOR