evropis...

evropis konstitucia

romi , 29 .10 .2004

evrokavSiri

evrokavSirTan dakavSirebuli damatebiTi informaciis umetesi nawilis moZieba SesaZlebelia internetiT, serveris Europa meSveobiT (http://europa.eu.int)

luqsemburgi, evropul TanamegobrobaTa oficialuri gamocemebis samsaxuri, 2004.

ISBN: 92-894-6114-4

© evropuli Tanamegobrobebi, 2004gavrceleba nebadarTulia wyaros miTiTebis SemTxvevaSi.

dabeWdilia 115g/m2 MATT qaRaldze.

gza konstituciisaken

1957 romis xelSekruleba

1986 erTiani evropuli aqti

1992 maastrixtis xelSekruleba

1997 amsterdamis xelSekruleba

2001 nicis xelSekruleba

15/12/2004 lakenis deklaracia

2004-2006 ratificireba / referendumebi

28/02/2002 evropuli konventi 10/07/2003

4/10/2003 mTavrobaTaSorisi konferencia 18/6/2004

29/10/2004 romi: konstituciis xelmowera

1

1957 wlis 25 marts romSi eqvsma qveyanam (belgiam, safrangeTma, germaniam, italiam, luqsemburgma da niderlandebma) xeli moawera xelSekrulebas, romlis safuZvelzec daarsda evropis ekonomikuri Tanamegobroba (evropis ekonomikuri Tanamegobrobis damaarsebeli xelSekruleba). male am xelSekrulebas sxva evropuli xelSekrule-bebic (maastrixtis xelSekruleba, amsterdamis xelSekruleba da a.S.) mohyva.

2001 wels lakenSi (belgia) evrokavSiris wevri 15 qveynis saxelmwifos da mTavrobis meTaurebma gadawyvites, moewviaT 3evropuli konventi

3, rac miznad isaxavda arsebuli evropuli xelSekrulebebis

Sesasworeblad dokumentis momzadebas.

evropuli konventi valeri Jiskar destenis TavmjdomareobiT 2002 wlis 28 Tebervals Seudga muSaobas. konventis SemadgenlobaSi Sedioda 105 wevri, romlebic warmoadgendnen wevri saxelmwifoebisa da kandidati qveynebis mTavrobebs, am saxelmwifoTa parlamentebs, evropis parlaments da evrokomisias.

konventis saqmianobas Tvalyurs adevnebda 13 meTvalyure, romlebic warmoadgendnen regionul komitets, ekonomikur da socialur sakiTxTa komitets, evropel socialur partniorebs da evropel ombudsmens. konventis yvela sxdoma sajaro iyo, gamoqveynda (umetes wilad, internetiT) yvela oficialuri dokumenti. Seiqmna mravali samuSao jgufi da konventma moawyo farTo konsultaciebi samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenel organizaciebTan (profesiul kavSirebTan, damsaqmebelTa organizaciebTan, arasamTavrobo organizaciebTan, akademiur wreebTan da a.S.).

16 Tvis intensiuri muSaobis Semdeg evropulma konventma 2003 wlis ivnis-ivlisSi konsensusis safuZvelze daamtkica evropis konstituciis damaarsebeli xelSekrulebis proeqti.

xelSekrulebis proeqti waredgina mTavrobaTaSoris konferencias, romelSic monawileobdnen axlandeli da momavali wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa warmomadgenlebi. 2004 wlis 18 ivniss saxelmwifoebisa da mTavrobebis meTaurebma miaRwies SeTanxmebas.

2004 wlis 29 oqtombers romSi 25 wevri qveynis saxelmwifosa da mTavrobis meTaurebma xeli moaweres evropis konstitucias.

2 evropis konstitucia

ras warmoadgens konstitucia?

konstitucia aris dokumenti, romelSic mocemulia ZiriTadi normebi saxelmwifosTvis an saxelmwifoTa jgufisTvis. es normebi ramdenime kiTxvas scems pasuxebs. rogor muSaoben institutebi? rogor xdeba uflebamosilebaTa ganawileba? ra instrumentebis gamoyenebaa SesaZlebeli politikis gansaxorcieleblad? ra faseulobebi mkvidrdeba? romeli ZiriTadi uflebebi aqvT miniWebuli moqalaqeebs?

sinamdvileSi evropis konstitucia xelSekrulebac aris, romelic saerTaSoriso samarTlis normebs eqvemdebareba, da konstituciac, vinaidan konstituciuri xasiaTis elementebs Seicavs.

evropis konstituciis momzadebis procesi gamWvirvale da demokratiuli iyo. konstitucia moamzada evropulma konventma, romlis SemadgenlobaSi Sedioda mis 105 wevrs Soris pirdapiri gziT arHeuli 72 warmomadgeneli. garda amisa, moxda konstituciis ratificireba evrokavSiris 25 wevri qveynis erovnuli parlamentebis mier (es is organoebia, romlebic, Tavis mxriv, arHeulni iqnen pirdapiri sayovelTao kenWisyris meSveobiT) anda Hatarda referendumebi.

ra saWiroa evropis konstitucia?

evropis konstitucia mniSvnelovani nabijia evropis aRmSeneblobis saqmeSi. misi mizania gafarToebul evropaSi - evropaSi, romelSic Sedis 25 wevri saxelmwifo da 450 milioni (sul male ufro metic!) macxovrebeli - wamoWrili amocanebis daZleva, yvela evropelis samsaxurSi myofi demokratiuli, gamWvirvaled moqmedi, efeqtiani evropis aSeneba.

evropis konstitucia erTi dokumentia, romelmac Secvala ZiriTadi evropuli xelSekrulebebi.

ra saWiroa evropis konstitucia, rodesac Hems qveyanas Tavisi konstitucia aqvs?

evropis konstitucia ar enacvleba evrokavSiris qveynebis erovnul konstituciebs. is am konstituciebis paralelurad arsebobs da sakuTari safuZveli da moqmedebis sfero aqvs. evropis konstituciaSi gansazRvrulia is pirobebi, romlebSic evrokavSiri uflebamosilia imoqmedos. garda amisa, evropas gansxvavebuli instituciuri sistema aqvs (evropis parlamenti, ministrTa sabWo, evrokomisia, evrokavSiris marTlmsajulebis sasamarTlo da a.S.). da bolos, evropis konstitucia mTeli evrokavSiris teritoriaze moqmedebs.

3

ra weria konstituciaSi?

evropis konstitucia oTx nawilad aris gayofili. I nawilSi

gansazRvrulia faseulobebi, miznebi, uflebamosileba, gadawyvetilebis

miRebis procedurebi da evrokavSiris institutebi, aRwerilia

evrokavSiris simboloebi, moqalaqeobis sakiTxebi, demokratiuli

faseulobebi da finansebi. II nawilSi mocemulia 3ZiriTad uflebaTa

qartia3. III nawilSi aRwerilia evrokavSiris politika, saSinao da sagareo

kursi da kavSiris funqcionireba. IV nawili gvTavazobs zogad da

saboloo debulebebs, maT Soris konstituciis miRebisa da gadasinjvis

procedurebs.

siaxle!

amieridan nebismier qveyanas, romelsac amis survili eqneba, SeuZlia gavides evrokavSiris Semadgenlobidan.

ras gvTavazobs evropis konstitucia?

► saerTo faseulobebis mimarT pativiscemis garantia da sazogadoebis evropuli modeli

adamianis Rirsebis, Tavisuflebis, demokratiis, Tanasworobis, kanonis uzenaesobisa da adamianis uflebebis pativiscema;

sazogadoeba, romelic emyareba pluralizms, diskriminciis ararsebobas, tolerantobas, samarTlianobas, solidarobas da Tanaswor uflebebs qalebisa da mamakacebisaTvis;

evrokavSiris wevrebi SeiZleba gaxdnen mxolod is saxelmwifoebi, romlebic pativs scemen aRniSnul faseulobebs. garda amisa, im wevri saxelmwifos winaaRmdeg, romelic ar scems am faseulobebs pativs, SesaZlebelia garveuli zomebis miReba.

► ZiriTadi Tavisuflebebi

adamianebis, saqonlis, momsaxurebisa da kapitalis Tavisufali gadaadgileba da organizaciebis dafuZnebis Tavisufleba. dauSvebelia diskriminacia erovnebis niadagze.


uu

► evropis moqalaqeoba

3wevri saxelmwifos TiToeuli moqalaqe evrokavSiris moqalaqe iqneba.3

evropis moqalaqeoba ki ar enacvleba, aramed emateba sakuTari qveynis moqalaqeobas. evropis moqalaqeoba uzrunvelyofs damatebiT uflebebs: evrokavSiris teritoriaze Tavisuflad moZraobisa da cxovrebis uflebas, evropis parlamentis da sacxovrebeli qveynis municipalur arHevnebSi xmis micemis uflebas, agreTve, adamianis uflebas, Tavad iyaros kenWi arHevnebSi, mesame msoflios qveynebSi diplomatiuri da sakonsulo dacvis miRebis uflebas, evropis parlamentisTvis peticiiT mimarTvis uflebas, evropis ombudsmenisTvis mimarTvis uflebas, evrokavSiris institutebisTvis da sakonsultacio uwyebebisTvis konstituciaSi gansazRvrul nebismier enaze mimarTvis da pasuxis imave enaze miRebis uflebas.

► ZiriTad uflebaTa qartia

qartia uzrunvelyofs adamianis Rirsebis pativiscemas; sicocxlis uflebas; wamebisa da araadamianuri Tu damamcirebeli mopyrobis akrZalvas; Tavisuflebisa da usafrTxoebis uflebas; piradi da ojaxuri cxovrebis pativiscemas; Sexedulebis, sindisisa da aRmsareblobis Tavisuflebas; azris gamoTqmisa da informaciis Tavisuflebas; ganaTlebis miRebis uflebas; biznesis warmoebis Tavisuflebas; sakuTrebis flobis uflebas; kanonis winaSe Tanasworobas; kulturuli, religiuri da enobrivi gansxvavebebis pativiscemas; qalebsa da mamakacebs Soris Tanasworobas; invalid adamianTa integracias sazogadoebaSi; marTlmsajulebis xelmisawvdomobisa da samarTliani sasamarTlo procesis uflebas; udanaSaulobis prezumfcias da dacvis miRebis uflebas da a.S.

qartia konstituciis ganuyofeli nawilia. misi Sesruleba evrokavSiris kanonmdeblobis ganxorcielebis procesSi evalebaT evropul institutebsa da wevr saxelmwifoebs. qartia ara marto im samoqalaqo da politikur uflebebs iTvaliswinebs, romlebic 1950 wels miRebul adamianis uflebaTa evropul konvenciaSia garantirebuli, aramed damatebiT sferoebsac, magaliTad, mSromelTa socialur uflebebs, garemos dacvas, kargi marTvis miRebis uflebas.

5

3Hven ar vayalibebT koaliciebs saxelmwifoTa Soris,

Hveni mizania adamianebs Soris kavSiris damyareba3

(Jan mone, 1952 wlis 30 aprili)

► solidarobis ganmtkiceba

Tu wevri saxelmwifo teroristuli aqciis an bunebrivi Tu sxva saxis katastrofis msxverpli xdeba, evrokavSirma da misma wevrma saxelmwifoebma am qveynis dasaxmareblad erToblivad, solidarobis grZnobiT gamsWvalulad unda imoqmedon _ Tu saWiro gaxda, samxedro saSualebebiTac.

► evrokavSiris demokratiuli cxovrebis gaumjobeseba

evropul institutebs ekisrebaT axali valdebuleba, romelic gulisxmobs samoqalaqo sazogadoebasTan konsultacias, gadawyvetilebaTa miRebis procesis gamWvirvaleobasa da sajaroobas da dokumentebis xelmisawvdomobas.

siaxle!

SemoRebuli iqna moqalaqeTa ufleba, wamoayenon iniciativa (Tuki romelime wevri saxelmwifos sul mcire erTi milioni moqalaqe wamoWris raime winadadebas, komisiam SeiZleba Seitanos es winadadeba am moqalaqeTa survilis Sesabamisad).

► saerTo miznebi

mSvidoba da keTildReoba. Tavisufleba, uSiSroeba da marTlmsajuleba. didi saerTo bazari da Tavisufali konkurencia. mdgradi ganviTareba, ekonomikuri mosazrebebis misadageba socialur da garemosdacviT mosazrebebTan. samecniero da teqnologiuri progresi. samarTlianoba da socialuri dacva. bavSvTa uflebebis dacva. wevri qveynebis ekonomikuri, socialuri da teritoriuli erTianoba da maT Soris solidaroba. kulturuli da enobrivi mravalferovneba. evropis kulturuli memkvidreobis dacva da ganmtkiceba.


evropuli institutebiromel instituts ra fuqciebi akisria?

* garda im sferoebisa, sadac erTsulovnebaa saWiro, ministrTa sabWos gadawyvetilebebma unda moipovos wevri saxelmwifoebis (mosaxleobis 65% warmomadgenlobiT) 55%-is mxardaWera.** evrokomisiis vice-prezidenti, romelsac ministrTa sabWoSi akisria pasuxismgebloba sagareo da uSiSroebis politikaze.

7

evrokavSiris kompetenciaTa sferoebi

konstituciaSi naTlad aris gansazRvruli, kategoriebad dayofili da HamoTvlili evrokavSiris sxvadasxva kompetencia, naHvenebia is sferoebi, romlebSic evrokavSirs SeuZlia damoukideblad moqmedeba (eqskluziuri kompetencia), sferoebi, romlebSic evrokavSirs wevr saxelmwifoebTan erToblivi moqmedeba SeuZlia (erToblivi kompetencia) da sferoebi, romlebSic evrokavSirs SeuZlia imoqmedos mxolod damxmare rolSi da harmonizaciis yvelanairi SesaZleblobis gareSe (xelSemwyobi, makoordinirebeli an damatebiTi qmedeba).

eqskluziuri kompetenciasabaJo kavSiri

konkurencia (saerTo bazarTan mimarTebaSi)monetaruli politika im qveynebTan mimarTebaSi, romlebmac miiRes evro

sazRvao biologiuri resursebis konservaciasaerTo komerciuli politika

erToblivi kompetenciasocialuri politikis garkveuli aspeqtebi

ekonomikuri, socialuri da teritoriuli erTianobasoflis meurneoba da Tevzis rewva

garemos dacvamomxmarebelTa dacva

transportitransevropuli qselebi

energetikaTavisuflebis, uSiSroebisa da marTlmsajulebis sivrce

sazogadoebrivi jandacvis garkveuli aspeqtebikvlevis, teqnologiuri ganviTarebisa da kosmosTan dakavSirebuli

garkveuli aspeqtebiganviTarebis sferoSi TanamSromlobis garkveuli aspeqtebi

da humanitaruli daxmareba

xelSemwyobi, makoordinirebeli an damatebiTi qmedebaadamianebis janmrTelobis dacva

mrewvelobakulturaturizmi

ganaTleba, axalgazrdoba, sporti da profesiuli momzadebamoqalaqeTa dacva

administraciuli TanamSromloba

garda amisa, evrokavSiris kompetenciaSi Sedis wevri saxelmwifoebis ekonomikuri da dasaqmebis sferoSi politikis koordinireba da saerTo sagareo da uSiSroebis politikis (romelSic saerTo TavdacviTi politikac Sedis) gansazRvra da ganxorcieleba.


Seswevs evrokavSirs yvelaferi imis gakeTebis unari, risi survilic aqvs?

kompetenciaTa miniWebis principi

3evrokavSiri imoqmedebs im kompetenciaTa farglebSi, romlebsac mas wevri saxelmwifoebi mianiWeben konstituciiT, raTa miaRwios umaRles samarTlebriv dokumentSi dasaxul miznebs.

3

subsidiarobis principi

3im sferoebSi, romlebic ar xvdeba misi eqskluziuri kompetenciis farglebSi, evrokavSiri imoqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, rodesac wevri saxelmwifoebi ver axerxeben dasaxuli miznis sakmarisad miRwevas centralur an regionul da adgilobriv doneebze da gamiznuli qmedebis masStabis an Sedegebis gamo SesaZlebelia misi ukeT ganxorcieleba evrokavSiris doneze.

3

proporciulobis principi

3evrokavSiris qmedebis Sinaarsi da forma ar unda aWarbebdes imas, rac aucilebelia konstituciiT dasaxuli amocanebis misaRwevad.

3

ganxilva marTlmsajulebis sasamarTlos mier

zemoxsenebuli sami principi eqvemdebareba marTlmsajulebis sasamarTlos mier ganxilvas; am principebis safuZvelze SesaZlebelia sasamarTloSi saqmis aRZvra.

siaxle!

konstitucia ganamtkicebs aRniSnul principTagan meorisa da mesamis gamoyenebas: amieridan TiToeul erovnul parlaments eqneba SesaZlebloba, Seamowmos, pativs scems Tu ara komisiis winadadeba subsidiarobis princips; am Semowmebis Sedegad komisias Tavisi winadadebis gadasinjva SeiZleba mouwios.

9

uu

gamartiveba

vin ras akeTebs da ra sferoebSi, ar aris erTaderTi mniSvnelovani sakiTxi. aseve mniSvnelovania imis codna, Tu rogor moqmedebs evrokavSiri da ra instrumentebs iyenebs moqmedebisas. uwin aqtebis uamravi saxe arsebobda!

konstituciis mixedviT, evrokavSirs 6 instrumentis gamoyeneba SeuZlia.

siaxle!

amieridan evropis parlamentic da ministrTa sabWoc valdebulni arian,

sakanonmdeblo winadadebis ganxilvisa da miRebisas sxdomebi sajarod

Haataron (sxdomebis gamWvirvaleoba).


uu

evrokavSiris simboloebi

konstitucia amkvidrebs evrokavSiris simboloebs. simboloebs didi mniSvneloba eniWeba, vinaidan isini exmareba evropel moqalaqeebs sakuTari Tavis evropasTan gaigivebaSi.

evropuli droSa ara marto evrokavSiris simboloa, aramed evropuli erTianobisa da TviTSegnebis ufro farTo gamoxatulebac. oqrosferi varskvlavebis wre evropis xalxTa Soris solidarobasa da harmonias gamoxatavs. varskvlavebis raodenobas araferi aqvs saerTo wevr saxelmwifoTa raodenobasTan. droSaze Tormeti varskvlavia, vinaidan ricxvi Tormeti tradiciulad srulyofilebis, sisrulisa da erTianobis simbolos warmoadgens. amitom, miuxedavad evrokavSiris momavali gafarToebisa, droSa ucvleli darHeba.

evropuli himni 1823 wels ludvig van beThovenis mier Seqmnili mecxre simfoniis nawilia. simfoniis bolo nawilSi beThovenma dawera musika fridrix Sileris mier 1785 wels Seqmnili 3sixarulis odisaTvis

3. es nawarmoebi gamoxatavs kacobriobis Sileriseul

idealistur xedvas, romlis mixedviTac yvela adamiani Zma aris – es is midgomaa, romelsac beThovenic iziarebda.

3gaerTianebuli mravalferovneba3

evropuli slogani SerHeuli iqna evropel moqalaqeTa jgufis mier mowyobili konkursis safuZvelze. 10-dan 20 wlamde asakis daaxloebiT 80 000-ma evropelma axalgazrdam warmoadgina Tavisi winadadeba.

rigma qveynebma gadawyvites, TavianTi erovnuli valutis nacvlad SemoeRoT saerTo evropuli fuladi erTeuli evro. es qveynebia avstria, belgia, fineTi, safrangeTi, germania, saberZneTi, irlandia, italia, luqsemburgi, niderlandebi, portugalia da espaneTi.

1950 wlis 9 maiss safrangeTis sagareo saqmeTa ministrma rober Sumanma warmoadgina Tavisi winadadeba organizebuli evropis Seqmnis Taobaze, rasac safuZvlad unda dasdeboda qvanaxSirisa da foladis warmoebis gaerTianeba. amis ZiriTadi mizani iyo evropis meomari naciebis mier erTmaneTis winaaRmdeg momavalSi omis gaHaRebis Tavidan acileba. 3Sumanis deklaraciis

3 saxelwodebiT cnobilma

am winadadebam dasabami misca im struqturis Hamoyalibebas, rasac dRes evrokavSiri warmoadgens. 9 maiss 3evropis dRe

3 aRiniSneba.

am dRes gamarTuli sazeimo RonisZiebebi aaxloebs evropas Tavis moqalaqeebTan, xolo evrokavSiris xalxebs – erTmaneTTan.

11

politika / 3 magaliTi

3 Tavisuflebis, uSiSroebisa da

marTlmsajulebis sivrce 3

evropis konstitucia evropelebisTvis uzrunvelyofs 3Tavisuflebis, uSiSroebisa da marTlmsajulebis

3 saerTo sivrces. ras niSnavs es

konkretulad?

► gauqmebulia Semowmeba evrokavSiris Sida sazRvrebze

evropel moqalaqeebs SeuZliaT Tavisuflad imoZraon evrokavSiris umetes qveynebSi (3Sengenis sivrcis

3 wevrebSi).

► gaZlierebulia Semowmeba evrokavSiris gare sazRvrebze

gaZlierdeba Semowmeba sazRvrebze mesame msoflios qveynebTan (magaliTad, espaneTsa da marokos Soris an poloneTsa da ukrainas Soris), Tumca Semowmeba ufro intensiuri gaxdeba yvela wevri saxelmwifos saerTaSoriso portebsa da aeroportebSic (magaliTad, ufro mkacrad Semowmdeba roterdamis portSi samxreT amerikidan Hamosuli gemebi an budapeStis aeroportSi aziidan Hamofrenili TviTmfrinavebi). Semowmebis gaZliereba moxdeba vizebTan dakavSirebuli saerTo politikisa da xanmokle cxovrebis sxva nebarTvebis, gare sazRvrebis gadamkveTi adamianebis kontrolTan dakavSirebuli debulebebisa da gare sazRvrebis samarTavi erTiani sistemis TandaTanobiTi SemoRebis meSveobiT.

► TavSesafarTan dakavSirebuli saerTo politika

TavSesafarTan dakavSirebuli saerTo politika gulisxmobs TavSesafris unificirebul statuss, romelic moqmedebs mTeli evrokavSiris masStabiT, TavSesafris unificirebuli statusis miniWebis da HamorTmevis saerTo procedurebs da partniorobas mesame msoflios qveynebTan TavSesafris maZiebel pirTa nakadebis marTvis mizniT. politika unda Seesatyvisebodes ltolvilebis Sesaxeb Jenevis konvencias.


► saerTo saimigracio politika

saerTo saimigracio politikis mizania migraciis nakadebis ufro efeqtiani marTvis SemoReba da, amave dros, wevr qveynebSi kanonierad mcxovrebi mesame msoflios qveynebis moqalaqeTa mimarT samarTliani damokidebulebis uzrunvelyofa. es politika gulisxmobs aralegalur imigraciasTan da adamianebiT (kerZod, qalebiTa da bavSvebiT) trefikingTan brZolis RonisZiebaTa gamkacrebas. evrokavSirs SeuZlia mesame msoflios qveynebTan SeTanxmebebis dadeba wevr qveynebSi ukanonod mcxovrebi mesame msoflios qveynebis moqalaqeTa am qveynebSi dabrunebasTan dakavSirebiT.

► samoqalaqo sakiTxebSi sasamarTloebis TanamSromlobis ganmtkiceba

am sferoSi TanamSromlobis ganmtkiceba gulisxmobs wevri qveynebis sasamarTlos gadawyvetilebaTa aRiarebas da ganxorcielebas yvela wevri qveynis mier, TanamSromlobas mtkicebulebaTa mopovebaSi da marTlmsajulebis xelmisawvdomobis gazrdas.

► sisxlis samarTlis sakiTxebSi policiisa da sasamarTloebis TanamSromlobis ganmtkiceba

am sferoSi TanamSromlobis ganmtkiceba miznad isaxavs terorizmTan, bavSvebisa da qalebis seqsualur eqspluataciasTan, kanoniT akrZaluli narkotikebiT vaWrobasTan, fulis gaTeTrebasTan, korufciasTan da organizebul danaSaulTa ufro efeqtian brZolas.

► evropeli prokuroris ofisis daarseba

evropeli prokuroris ofisis daarseba xels Seuwyobs saerTaSoriso danaSaulTan ufro qmediT brZolas.

► 3evropolis3 gaZliereba da masze meTvalyureobis ganmtkiceba

evropis policiis organoebi TanamSromloben 3evropolis3 saxeliT

cnobili struqturis farglebSi. 3evropolis3 moqmedebis sfero

SeiZleba gafarTovdes da masSi Sevides, magaliTad, erToblivi gamoZiebebi an erToblivi operatiuli RonisZiebebi. 3evropolis

3

saqmianobas meTvalyureobas uweven evropis parlamenti, wevri qveynebis parlamentebi da marTlmsajulebis sasamarTlo.

13

3regionuli politika,

romelsac solidaroba udevs safuZvlad

da romelic moqalaqeebs emsaxureba3

► ra saWiroa daaxloebis politika?

evrokavSiri msoflioSi erT-erTi yvelaze warmatebuli ekonomikuri sivrcea. miuxedavad amisa, mis farglebSi arsebobs bevri uTanasworoba, ara marto wevr qveynebs, aramed mis daaxloebiT 250 regions Soris.

es niSnavs, rom rodesac saqme exeba globalizaciasTan dakavSirebul problemaTa gadawyvetas, yvela evropeli erTi da imave upiratesobebiT da warmatebis erTi da imave SesaZleblobebiT ar sargeblobs. bevri ram aris damokidebuli imaze, Tu sad cxovroben es adamianebi. swored amgvari mdgomareobis gamosworebas cdilobs daaxloebis evropuli politika, Tumca dasaqmebis SesaZleblobaTa xelmisawvdomoba, sawarmoTa konkurentunarianoba da investiciebi teqnologiebSi upirvelesad ekonomikis sferoSi moRvawe biznesebisa da erovnuli da regionuli xelisuflebis organoebis kompetencias ganekuTvneba.

► risTvis gamoiyeneba politika?

regionuli politika evropuli solidarobis konkretuli gamoxatulebaa da 1989 wlis Semdeg stabilurad viTardeba. am politikis wyalobiT Tanamegobrobis biujetSi wevri saxelmwifoebis Senatanebis nawili gadaecema araxelsayrel mdgomareobaSi myof regionebsa da socialur kategoriebs. 2000-2006 wlebisTvis es gadaricxvebi Tanamegobrobis biujetis erT mesameds – 213 miliard evros Seadgens.

es mniSvnelovani Tanxa, ZiriTadad, exmareba ganviTarebis TvalsazrisiT HamorHenil regionebs, daewion danarHen Tanamegobrobas, xels uwyobs, agreTve, garkveuli rTuli sferoebis ekonomikur da socialur cvlilebas, treiningis sistemebis modernizebas da dasaqmebis xelSewyobas. Tanxis nawili gamoiyeneba, agreTve, evrokavSiris iseTi iniciativebis xelSesawyobad, romelTa mizania regionebs Soris TanamSromlobis, qalaqebisa da krizisis mdgomareobaSi myofi urbanuli regionebis mdgardi ganviTarebis, sasoflo-sameurneo teritoriebis ganviTarebisa Tu diskriminaciis winaaRmdeg brZolis xelSewyoba.



► rogor moqmedebs politika?

daaxloebis politikis farglebSi Tanxebis ganawilebas briuseli ar ganagebs. saWiroebebi saguldagulod fasdeba adgilze, TiToeuli regionisa Tu qveynis mixedviT. amitom politikis ganxorcieleba decentralizebulia. Tumca evrokavSiri ayalibebs zogad formats, romlis farglebSic unda moxdes Tanxebis gamoyeneba mkacri pirobebis dacviT, magaliTad, programebi ganviTarebis sferoSi unda iTvaliswinebdes garemos dacvis saWiroebebs, xels unda uwyobdes Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofas da a.S.

amitom evrokavSiris roli ar Semoifargleba mxolod `fulis gamoyofiT~. daaxloebis politikis wyalobiT SesaZlebelia adgilebze ganxorcieldes is prioritetebi, romlebic evrokavSiris doneze ganisazRvreba, raTa evrokavSirs mieces saSualeba, imoqmedos solidarobis principze dayrdnobiT da, amave dros, Seqmnas konkurentunariani pirobebi (dasaqmeba, mdgradi ganviTareba, sainformacio sazogadoeba, zogadi ekonomikuri interesis momsaxureba da a.S.). Sesabamisad, daaxloebis politika saerTo evropuli bazrisa da ekonomikuri da monetaruli kavSiris aucilebeli danamatia.

miaqcieT yuradReba, rom nebismieri saqmianobisas evrokavSiris mier gaweuli daxmareba ki ar anacvlebs erovnul doneze gaweul daxmarebas, aramed emateba mas. arsi imaSi mdgomareobs, rom evrokavSiri 3daxmarebis xels uwvdis

3 iseT karg proeqtebs, romlebic sxva SemTxvevaSi ver

ganxorcieldeboda.

► rogor moqmedebs evropis konstitucia?

evropis konstitucia ganamtkicebs regionul politikas, politikas, romelsac safuZvlad solidaroba da moqalaqesTan siaxlove udevs. konstitucia xels uwyobs 3wevri saxelmwifoebis ekonomikur, socialur da teritoriul daaxloebas da maT Soris solidarobas.

3 amieridan

es evrokavSiris ZiriTadi amocanaa. es imis gamoxatulebaa, rom evrokavSiris solidarobiT, kerZod ki finansuri daxmarebiT motanil sxvadasxva sargebelze axla araxelsayrel da mZime mdgomareobaSi myof yvela regions miuwvdeba xeli, rac warsulSi ar xdeboda.

15

3garemos dacva

axlandeli da momavali Taobebis sakeTildReod

3

evropis konstitucia uzrunvelyofs garemos dacvis damatebiT meqanizmebs.

► konstitucia evropis gaerTianebis proeqtSi centralur adgils mdgradi ganviTarebis princips uHens. es principi gacxadda gaero-s mier 1992 wels rio de JaneiroSi mowyobil pirvel 3dedamiwis samitze

3.

misi mizania dRes mcxovrebi Taobebis saWiroebebze reagireba momavali Taobebis saWiroebebisTvis safrTxis Seuqmnelad. am TvalsazrisiT evrokavSiri Tavis Zalisxmevas mimarTavs 3dabalansebuli ekonomikuri aRmavlobis

3, 3socialuri sabazro ekonomikis

3, 3garemos dacvis maRali

donisa da garemos xarisxis gaujobesebis3 misaRwevad;

► konstituciis mixedviT, moqalaqeTa erT-erTi ZiriTadi uflebaa, arsebobdes yvelanair evropul politikaSi garemosdacviTi aspeqtis HarTvis valdebuleba;

► konstituciis safuZvelze mkvidrdeba solidaroba evrokavSirs, wevr saxelmwifoebsa da bunebrivi Tu adamianebis qmedebebiT gamowveuli katastrofis msxverpl nebismier wevr saxelmwifos Soris;

► konstitucia saSualebas aZlevs evropelebs da warmomadgenlobiT asociaciebs (rogoric aris, magaliTad, arasamTavrobo garemosdacviTi organizaciebi), gamoTqvan TavianTi mosazrebebi da awarmoon dialogi, garda amisa, maTTan tardeba konsultaciebi evropul politikasTan (kerZod, garemosdacviT politikasTan) dakavSirebiT. moqalaqeTa mxridan iniciativis gamoHenis axali ufleba gulisxmobs, rom sul mcire erTi milioni moqalaqis moTxovnis SemTxvevaSi komisiam SeiZleba wamoWras winadadeba garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebiT.

► konstitucia mxars uWers energoefeqturobas, energiis dazogvas da energiis axali da ganaxlebadi formebis ganviTarebas.



damatebiTi informacia

“Europe Direct”

evropis konstituciasTan dakavSirebiT raime kiTxvis gaHenis SemTxvevaSi SegiZliaT darekoT ufaso telefonze:

00 800 67 89 10 11 an fasian telefonze: + 32 2 299 96 96

“Futurum”

evropis konstituciasTan dakavSirebiT damatebiTi informaciisTvis SegiZliaT ixiloT Semdegi internetgverdi:

http://europa.eu.int/futurum

evropuli Tanamegobrobebi

luqsemburgi, evropul TanamegobrobaTa oficialuri gamocemebis samsaxuri, 2004.

ISBN: 92-894-6114-4

25 wevri saxelmwifo kandidati qveynebi

gamocemaTa samsaxuri

evropuli Tanamegobrobebi

safosto misamarTi

evropis...

Documents