epub©vctvegroup28-11-2017

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

ChếtởVenicelàkiệttáccủanhàvănĐứcđoạtgiảiNobelvănhọcThomasMann.

CÁCĐOẠNTRÍCH

“Vẻ đẹp hoàn hảo của cậu bé làm Aschenbach sửng sốt. Gươngmặt cậu -trắngmuốtvàmangmộtvẻkínđáothanhtao,đượcmáitócóngvàngnhưmậtongbaoquanh,vớisốngmũithẳngthanhtú,cáimiệngđángyêuchúmchím,sắcmặtnghiêm trangvà thánh thiện làm ta liên tưởngđếnnhững tácphẩmđiêukhắcHyLạpthờikỳhoàngkimnhất...”

“Không cógì lạ lùng, khó xửhơnmốiquanhệgiữahaingười chỉbiếtmặtnhau-dùhọgặpgỡ,quansátnhaumỗingày,cókhimỗigiờ,nhưngvìphéptắcxãgiaobóbuộchaytínhkhígàndởthấtthườngmàvẫnbuộclònglàmbộdửngdưngnhưngười xa lạ, không chàokhônghỏi.Giữahọnảy sinh cảmgiáchồihộp,nỗihiếukỳcaođộ,sựbấnloạnvìnhucầutìmhiểuvàtraođổikhôngđượcthỏamãn,bịđènénmộtcáchthiếutựnhiên,đặcbiệtcòncóphầnnểtrọngmộtcáchcăngthẳng.Vìmộtngườichỉyêuquývàtônthờngườikhácchừngnàohọcònchưacókhảnăngphánxétvềnhau,vàkhaokháttươngtưlàkếtquảcủasựhiểubiếtkhôngđầyđủ”.

“ĐólàVenice,thànhphốvớivẻđẹpphỉnhphờkhảnghi,nửathầnthoại,nửacạmbẫy,màtrongbầukhôngkhíngộtngạtcủanóđãcómộtthờinghệthuậtđuanhaunởrộthừamứatrênmọilĩnhvực,gợicảmhứngchongườinhạcsĩ[1]

tạoranhữngâmthanhhuyềnảorungủvàkhêugợihồnngười”.

LỜIGIỚITHIỆU

MộtchủđềđượclặpđilặplạitrongtácphẩmcủaThomasMannlàsựxungđộtgiữaApollovàDyonisos,hainhânvậtcủathầnthoạiHyLạp.Nếunhưapollo,thầncủaánhsáng,tượngtrưngchochocáiđẹpđãđượcđịnhdạng,trongcấutrúcvàtrongtrậttựthìDyonisos,thầncủarượuvang,đượchộtốngbởimộtbầyngườicuộntrongdathú,chìmđắmtrongnhữngđiệunhạc, tiếng rúcủadụcvọng, tượng trưngchosứcsốngvĩnhcửucủabảnnăng.ĐốivớiNietzsche,sựxungđộtnàylànhựasống,làmáuchosựhìnhthànhcủatácphẩmnghệthuật.Nhưngbêncạnhđó,nólàmhủyhoạicuộcsốngcủangườilàmratácphẩm.

GustavAschenbach,giáosĩtrangnghiêmcủaapollođãkhôngcưỡnglạiđượchammuốnnhậpvàobầyngườihoangdạiđitheoDyonisos,đánhđổisựkhảkínhlấysựhủyhoạicủachínhbảnthânmình.ChếtởVenicelàmộttrongnhững cuốn sáchhaynhất viết về tình yêudù cho ởđây tình yêuhoàntoàntuyệtvọngvàmangđầymặccảmtộilỗi.

NGÔBẢOCHÂU&PHANVIỆT

LỜINGƯỜIDỊCH

ThomasMann (1875-1955) là vănhàoĐứcnổi tiếngđầu thếkỷXXvớibútpháphiệnthựcsinhđộng,ẩngiấunụcườimỉamaithâmthúy.Mùahènăm 1911 ThomasMann đến nghỉmát ít ngày trên hòn đảo Lido thuộcVenice,vàmộtloạtsựkiệncùngấntượngởđóđãtạocảmhứngchonhàvănsángtáctruyệndàinày.Đầutiênchỉ làmộtýtưởnghoàntoànngẫuhứng,nhưngrồicâuchuyệntựnócósứcsốngriêng,tựnópháttriểntheolôgichcủariêngmìnhđểdẫnđếnmộtkếtcụctấtyếu.CũngnhưđasốcáctácphẩmcủaThomasMann,ChếtởVenice khôngphải làmột cốt truyệnhoàntoànhưcấu:gãláiđògondolakỳquái,cậubéTadziovàcảgiađình,chuyếnđikhôngthànhvìhànhlýbịthấtlạc,trậndịchtả,anhnhânviênvănphòngdulịchthậtthà,taynghệsĩhátronghungác-tấtcảđềucóthậtngoài đời, nhà văn chỉ cần đặt vào trong tác phẩm. Cả nhân vật chínhAschenbachcũngcóhìnhmẫu thực, trongbàinói chuyệnOnMyself đọctrước sinh viên trườngđại họcPrinceton ởMỹnăm 1940 tác giả đã thúnhận, ban đầu ông dự định viết khác hẳn. Ôngmuốn viết về mối tìnhmuộnmàngGoethe(1749-1832)dànhchocôUlrikevonLevetzow,khaithácđềtàimộtvĩnhânkhivềgiàsangãvìtìnhyêuvớimộtcôgáitrẻ.NhưngrồiôngchưadámđụngđếnthầntượngGoethevìsợmìnhkhôngđủsức.Vậy nên ông đã dựng lên nhân vật chính làmột nhà văn hiện đại,mộtnghệ sĩnhạy cảm, tiêubiểuchođạođứcvàđạtđếnvinhquangnhờ laođộng. Tướng mạo bề ngoài của Gustav von Aschenbach ông mượn củaGustavMahler(1860-1911),mộtnhạcsĩlớnngườiÁokhiấyvừatừchuyếnlưudiễnMỹtrởvềvàđanglâmbệnhnặng.Chủđềchínhcủaôngvẫnlàsứccôngphámãnhliệtcủatìnhyêu,khimùquánglaotheodụcvọngđãhủydiệtcảmộtcuộcđờinềnnếp,mộtsựnghiệptưởngchừngvữngnhưbàn thạch. Câu chuyện được kể với nhiều ẩn dụ, giàu hình ảnh và tính

nhạc,kếtcấurànhmạchvớinămchươngsáchnhưnămmàncủamộtvởbikịchcổđiển:chươngmộtdẫndắtvàođề,chươnghaigiớithiệunhânvậtchính,chươngbagiớithiệubốicảnhxảyrasựviệc,chươngbốndiễnbiếnsựviệcvàchươngnămđạtđếncaotràovớikếtcụcbithương.Tácgiảchota làm quen vớimột Aschenbach đạo cao đức trọng, đã đạt tới tột đỉnhvinhquang,cónhữngsángtác“chínhthống”và“môphạm”đượcđưavàosách giáo khoa để giáo dục thanh thiếu niên.Ngôn ngữ trang trọng với“phongcáchbậcthầy”đượcnhấnmạnhmộtcáchcốý,đểsauđódầndầncàng làmnổibậttừngbướcsangãcủaAschenbach,đánhmấtphẩmgiá,trởnênlốbịchvàvôliêmsỉ.Chắcchắntácgiảcónhiềumốitươngđồngvớinhânvậtchính,tiểusửThomasManncórấtnhiềuđiểmtrùnghợpvớicuộcđờiAschenbach, nội dung tác phẩmcũng làmốiưu tư của tác giả,diễngiảinộitâmAschenbachcũnglàcáchônggiảiquyếtxungđộtgiữatưtưởngthịdântiểutưsảnvànhânsinhquannghệthuậtcủachínhmình.NhưngThomasMannkhôngphải làAschenbach.Cómộtđiềukhácbiệtcănbản,mấuchốtcủavấnđề,đólàsaumấyngàynghỉngơitrênđảoLidoThomasMannđãtrởvềvớicôngviệcsángtác,với“cuộcvậtlộnhằngngày”củamình.Ôngchỉđểtrítưởngtượngtiếptụcbaybổngtìmcáchtrảlờicâuhỏi,nếunhàvănbuôngthảtheocảmxúc, lơlànghĩavụvàtráchnhiệm,thìkếtcụcsẽrasao?ÔngnhìnthấykếtcụcthảmhạicủaAschenbach,ôngbiếtcáchgiữmìnhkhôngđểrơivàokếtcụcnhưthế,nhưnglòngôngvẫndaydứtkhôngyênvìôngbiếtmìnhđãphảiđánhđổinhữnggì.

NhưvậyChếtởVenicelàsựtiếpnốinhữngtácphẩmtrướccủaThomasMann, cũngnhưHanno trongGia đìnhBuddenbrook (1901), spinell trongTristan (1903) và Tonio Kröger trong tác phẩm cùng tên (1903), nhân vậtAschenbach bị giằng xé trongmối xungđột nội tâm giữanghệ thuật vàcuộc sống. Bằng những hình tượng này, ThomasMann đã đưa cuộc đờinghệ sĩ củamình ramổ xẻ, cuộc đời “một thường dân lạc lối vào nghệthuật,mộtlãngtửgianghồluônhoàivọngmáiấmgiađình,mộtnghệsĩkhôngngừngbịlươngtâmcắnrứt”,nhưnhânvậtTonioKrögercủaôngtự

nhận.Bâygiờxinmờiđộcgiả lầntìmvàonhữngngõngáchnộitâmcủanhàvănAschenbach,ởnhiềukhíacạnhcũnglàcủachínhThomasMann...

Hannover,thángGiêng2012NGUYỄNHỒNGVÂN

VCHƯƠNGI

àomộtbuổichiềuxuânnăm19...,cáinămđãđembộmặtdữdằnhămdọalụcđịachúngtatừvàithángnay[2],GustavAschenbach

-hayngàivonAschenbachnhưdanhxưngchínhthứccủaôngtừkhisangtuổingũtuần-mộtmìnhrờikhỏicănhộởphốPrinz-Regent,München[3],địnhđitảnbộmộtvòng.Quácăngthẳngvìcôngviệclaotâmkhổtứsuốtbuổisáng,mộtcôngviệcyêucầuđầuócphảitinhtế,tỉnhtáo,mạchlạcvàchuẩnxác,saubữaăntrưanhàvănvẫnbịcuốntheođàquaycủacáiđộngcơsángtạotrongnộitâm,cái“motusanimicontinuus”[4]màCicero[5]gọilàcốtlõicủathuậthùngbiện,vàkhôngthểchợpmắtgiâylátđểxảhơinhưmọingày-giấcngủtrưarấtcầnthiếtchotìnhtrạngsứckhỏesasútcủaông hiện nay. Vì vậy sau tuần trà ông cất bước ra khỏi nhà với hy vọngkhôngkhítronglànhvàsựvậnđộngcơthểsẽhồiphụcsứclựcvàmanglạichoôngmộtbuổitốihữuích.

BấygiờmớiđầuthángNăm,nhưngsaumấytuầnmưalạnhbỗngnắngấmhửnglênchẳngkhácgìchínhhạ.TrongCôngviênanhquốc,mặcdùcâycốimớivừatrổlộcnon,khôngkhíđãngộtngạtnhưtrờithángTámvàkhu ngoại ô gần đấy đông nườm nượp xe cộ cùng khách bộ hành.Aschenbachcứđểchonhữngconđườngmònlặnglẽquạnhhiudẫnbướcchânmìnhđimãi tới khu aumeister,mới dừng gót đứngngắmmộthồiquangcảnhnhộnnhịpđầymàusắcdângiancủacáchàngquánngoàitrờivàđámxesongmã,tứmãđậuchầuchựcbênrìa.Lúctrởvề,ôngtheoconđường bênngoài công viên băng qua cánhđồng phơimìnhdưới ánh tàdươngvàđếnđợiởbếnxeđiệnNghĩatrangBắc,chỗcótuyếnđườngchạythẳngvàotrungtâmthànhphố,đểđónxevềnhà-phầnvìôngđãthấmmệt,phầnvìmộtcơndôngđangđùnlêntrêntrờibênmạnFöhring.

Khácvớikhucôngviên,chungquanhbếnxeđiệnvắngtanhkhôngmột

bóngngười.CảconlộFöhringerChauseelẫnđườngphốUngerlátđá,nơicặpđườngraybóngnhẫyđơnđộctrườnvềhướngschwabing,khôngđâuthấydángdấpmộtchiếcxe;kếđó,đằngsauhàngràocácxưởngtạcbiađá,nơiđủloạithánhgiá,biamộvàtượngđábàybándànthànhnhiềudãycứynhưmộtbãi thamakhôngcóngườichết, cũngchẳng thấyđộng tĩnhgì;đốidiệnbênkiađườnglàngôinhàtanglễxâytheotrườngpháiByzantinenằmimlìmtrongnắngquáichiềuhôm.MặttiềnngôinhàđượctrangtrímàusắctươisángvớihìnhthánhgiákiểuHyLạpvàcácbứchọamangnộidungtôngiáo, thêmvàođó làmấycâuchữkhắcmạvàng, trìnhbàycânđối,lờilẽchọnlọcphùhợpchocuộcđờibênkiathếgiới,đạiloạinhư:“HọđãđượcđónnhậnvàonướcChúa”haylà:“Ánhsángvĩnhhằngsoiđườngchohọ”.Ngườikháchđứngchờxe tìmđượcvàiphútgiảikhuâynghiêmtúckhiđọccáccâuchâmngônấy,vàđangtrầmtưmặctưởngtrongkhônggianthầnbímànhữnglờicócánhkiagợimởra,thìthìnhlìnhbịkéotrởvềthực tại. Ông phát hiện thấy một người đàn ông đứng trên thềm nhànguyện,giữahàngcộtcaotrangtrímặttiền,phíatrênđôiquáivậtdữtợnbằngđácanhgáchaibênbậctamcấp.Dungmạongườinàycómộtvẻkhácthườngđếnnỗiluồngsuynghĩcủaônglậptứcbịthuhúttheomộtchiềuhướnghoàntoànkhác.

Chẳngrõngườilạtừtrongnhànguyệnbướcraquacáicổngbằngđồnghaylàtừngoàiphốđivàolúcôngbấtýchẳngngờ.Khônglưutâmnhiềuđến khía cạnh này, Aschenbach ngả theo khả năng thứ nhất. Người kiatầmvóctrungbình,gầygò,mặtnhẵnnhụikhôngmộtcọngrâuvàcóchiếcmũingắnhếchđặcbiệtkhiếnngườitađểý.Thuộcloạingườitócđỏ,anhtacũngsởhữumộtlàndađặctrưngcủatuýpngườinày:trắngbệchvàđầytànnhang.RõrànganhtakhôngphảidânBavaria;nộichiếcmũrơmvànhrộngvàphẳngtrênđầucũngđãđủlàmnổibậtcáidấuấnxalạcủangườiviễnxứ.Thêmvàođóanh takhoác trênvaimột cái taynải thôngdụng,mặcbộđồmàuvàngvàngchừngnhưbằngdạthôcóđailưng,taytráikẹpsátmạngsườnmộttấmáokhoácđimưamàuxám,tayphảigiữmộtcâyba

toongđầubịtsắtchốngchênhchếchxuốngđất,chânbắtchéo,hôngtựavàocánbatoong.Đầungẩngcaolàmchocụcyếthầunhọnhoắtnổiralồlộtrêncầncổgầyguộcnhưmọclêntừcổáothểthaomởphanh,anhtadõiđôimắtnhạtmàuviềnhànglôngmihunghungđỏphóngcáinhìnsoimóiraxa,trênsơncănhằnsâuhainếpnhăncươngnghịđứngsongsongchắngiữacặplôngmàytươnghợplạlùngvớicáimũihếchngắnngủn.Tưthếcủa người lạ - cũng có thể vì anh ta đứng trên cao nhìn xuống màAschenbachcócảmgiácnhưvậy-toátlênmộtvẻháchdịch,táotợn,thậmchícócáigìđóhoangdã.Chẳngbiếttạinắngchóilàmanhtanhănmặthaytạidiệnmạovốnđãbịbiếndạng,màlànmôianhtachừngnhưngắntụt lại, làmchonhữngchiếc răngdàibị lộ trần tớinướucứnhera trắngnhởngiữađôimôi.

Mải đắmchìm trong suynghĩ, có lẽAschenbachđã vô tìnhquan sátngườilạmộtcáchquátọcmạch;độtnhiênôngbắtgặpánhmắtanhtađáplạicáinhìncủamình,vớimộttháiđộtháchthứccôngkhai,chiếuthẳngvàomắtôngnhư tỏý sẵnsàngăn thuađủ tới cùngđểbuộcđốiphươngphảicụpmắtđầuhàngtrước.Aschenbachsượngsùngcúiđầucấtbướcđiđilạilạidọctheohàngrào,bụngbảodạthôikhôngđểýđếnngườilạnữa.Chưađầymộtphútsauôngđãquênmấtsựhiệndiệncủaanhta.Nhưngcólẽcáivẻgianghồphiêubạtởngườilạấyđãđánhthứctrítưởngtượngcủaông,haydomộtảnhhưởngvậtchấthoặc tinh thầnnàođó,màôngkinhngạcnhậnthấytâmhồnmìnhhứngkhởilạlùng,mộtnỗixaoxuyếnbồnchồnthôi thúctrong lòngnhưkhátvọngbaynhảycủatuổi trẻ,mộtcảmxúcvôcùngsốngđộng,mớinảysinhhayđãcótừlâumàvốnbịdậptắtvàquênlãng,naybừngbừngtrỗidậybuộcôngdừngbước,taychắpsaulưng,mắtdánxuốngđấtbănkhoănsuyngẫmvềbảnchấtvàmụctiêucủanó.

Đólàhứngthúngaodu,khônghơnkhôngkém;nhưngnóậpđếnthìnhlìnhvàmãnhliệtlàmôngmụmẫmsaymêtớimứcrơivàoảogiác.Ôngmơthấynhữnghìnhảnhnhưlàhiệnthâncủatấtcảmọiđiềukỳdiệuvàkinh

khủngnhấttrêntráiđấtmuônhìnhmuônvẻmànỗithèmkhátcùngmộtlúckhơigợilêntrongtrítưởngtượngcủaông-thấyrấtrõ,rõmồnmộtnhưđangtrảiratrướcmắtmình,quangcảnhmênhmôngcủamộtvùngđầmlầynhiệtđớiâmudướibầutrờinặngtrĩusươngmù,nhớpnháp,rậmrạpvà ô nhiễm; một nơi thâm sơn cùng cốc không dấu chân người chỉ cónhữngcùlaogiữasìnhlầyvànhữnglạchnướcngầubùn.Mặtđấtcùlaophủđầynhữngphiếnládàynhưnhữngbàntay,nhữngvòidươngxỉkhổnglồ,nhữngbụicâychằngchịtnởđầynhữngbônghoahìnhthùkỳdịmọnglênxômxốp,xenvào lànhữngthândừađốt rễxùxìmọcvút lêncaovànhữngcâycổthụchẳngrahìnhthùgìvớimớrễphụrủ lòngthòngcắmxuống dưới nước thành từng bụi rậm rịt. Trênmặt nước tù phản chiếubóngcâyxanhlènổibậpbềnhnhữngbônghoamàutrắngsữatonhưcáitô;vàiconchimlạ,vaisocao,mỏdịdạng,đứngngâmđôichândàikhẳngkhiunơinước cạnhướng cái nhìnbất động vềmộtphía; đằng xa, trongđámlausậyngútngànvẳnglêntiếngxoangxoảngnhưtiếngbinhđaocủanhữngđoànquângiápsắt;ngườiquansátthấyphảlênmặtmìnhâmấmhơithởhôinồnglưucữucủachốnrừngthiêngnướcđộc,hoangsơmàđầyquyếnrũ,nhưchậpchờnlơlửngtrongtrạngtháicùngcựckhôngbiếtđangthành hình hay đang tàn lụi, và trongmột thoáng ông tưởng như nhìnthấyhìnhhàimột con cọpnáumình trong bụi tre gai dày đốt, cặpmắtsángquắclântinh-tráitimônglồnglêntrongngực,vừakinhkhiếpvừahammuốn lạ lùng. Chỉmột khoảnh khắc thôi rồi bộmặt ấy biến đi; vàAschenbach lắcđầutiếp tụccuộcdạobộbỏdởdọc theohàngràoxưởngmàibiamộ.

Trước nay, chí ít là từ khi điều kiện tài chính cho phép, ông vẫn tậndụngmọiưuthếcủacácphươngtiệngiaothônghiệnđạivàcoiđidulịchcũnggiốngnhưvệsinhthânthể,dùmuốnhaykhôngthỉnhthoảngtavẫnphảilàm.QuábậntâmvớinhữngtráchnhiệmmàcáitôivàtâmhồnÂucủaôngđặt rachobản thânmình,quácốgắngđểhoàn thànhnghĩavụsángtác,quááccảmvớithútiêukhiểnđểcóthểđắmmìnhvàothếgiới

phùhoa,ônghoàntoànnhất trívớiquanniệmchorằngở thờiđạingàynaymỗingườiđềucóthểtìmhiểubềmặttráiđấtmàkhôngcầntốncôngrời khỏimôi trườngquen thuộc củamình.Vànhư thếông chưabaogiờnảyraýđịnhrakhỏichâuÂu.Nhấtlàtừkhicuộcđờidầndầnngảbóngxếchiều,bịdằnvặtbởinỗilothầmkín,mốiloâukhôngdễdầugìgạtđinhưmộtcơnđồngbóngthoángqua,sợsựnghiệpnghệthuậtdởdang-sợthờigiancònlạicủamìnhkhôngđủđểhoànthànhtácphẩmtrướckhinhắmmắtxuôi tay, gầnnhưôngchỉ giớihạncuộc sốngcủamìnhở cái thànhphốxinhđẹpmàôngcoinhưquêhươngthứhaivàcănnhàmộcmạcôngdựngtrongvùngnúiđểrút luivềẩndậtvàonhữngmùahèsùisụtmưadầm.

Cảcơnhứngkhởimớivừaậpđếnmộtcáchmuộnmàngvàđộtngộtchiphốihồnông cũng rấtnhanhchóngbị lý trí và kỷ luật tự giácđược rènluyệntừthuởnhỏlêntiếngphêbìnhvàbácbỏ.Ôngdựđịnhhoànthiệntácphẩm,lẽsốngcủađờiông,đếnmộtmứcđộnhấtđịnhrồimớivềquê;vàthấyýtưởngbỏbêviệcviếtláchđểđingaoduthiênhạhàngmấythángtrời thật quá vô tâm và phản kế hoạch đến nỗi không cần đếm xỉa tới.Nhưngđồngthờiôngcũngbiết rất rõduyêncớcủasựcámdỗbất thìnhlìnhnày.Ôngmuốn bỏ đi thật xa, như ông tự thú với bản thân, để tìmkiếmnhữngđiềumớilạ;ôngthèmkháttựdo,muốngiũbỏmọigánhnặngvàquênđi tấtcả -chạytrốncảtácphẩmlẫncáibànviết,nơihằngngàyông cầnmẫn thi hành nghĩa vụ cứng nhắc, lạnh lùng nhưng đồng thờicũnglàniềmsaymêcủamình.Đànhrằngôngrấtyêuthíchcôngviệcsángtác, thậmchí yêuquýcảđếncuộcvật lộndaidẳngcứ lặpđi lặp lạimỗingàygiữaý chí, cái ý chí kiêuhãnhvàbềnbỉđãbaophenvượtqua thửthách,vớisựmệtmỏingàycàngtăngkhôngaingờtớiởông,vìôngkhôngchophépmìnhđểlộbấtkỳmộtbiểuhiệnbấtlựchaynhunhượcnàotrongtácphẩm.Nhưngcólẽkhôngnêngiànéođứtdâyvàkhôngnêncốcôngdập tắt niềmmong ước vừa bùng lênmột cáchmãnh liệt đến thế. Ôngnghĩ tới công việc, nghĩ tới đoạn bế tắcmà từ hôm qua đến giờ ông bị

chữnglại,cảkiêntrìdòdẫmlẫnđộtphátấncôngđềukhônggiúpôngvượtquađược.Một lầnnữaônggắngtìmcáchxuyênthủnghoặcgiảitỏabứctườngứcchế,nhưngcuốicùngđànhphảirùngmìnhtiunghỉubỏcuộc.Đókhôngphảilàmộtđoạnđặcbiệtkhóviết,cáilàmôngtêliệtlàtháiđộdodựmiễncưỡngcủachínhôngthểhiệnquasựcầutoànkhôngsaođápứngnổi.Thựcratừkhicònlàmộtthiếuniênôngđãquanniệmcầutoànlàbảnchấtvàcốtlõicủatàinăng,vàđểphụcvụtínhcầutoànôngđãphảikìmhãm và làm nguội lạnh đi cảm xúc, bởi ông biết rằng cảm xúc thườngkhiếnngườitathỏamãnvớinhữngđiềutìnhcờdễdãivàsựhoànthiệnnửavời.Phảichănggiờđâynhữngcảmxúcbịchếngựtớilúcvùngdậytrảthùông,thoáitháckhôngchịunângđỡvàchắpcánhchonghệthuậtcủaôngbay bổng, bỏ ông ra đi vàmang theo tất cảhứng thú, tất cả saymêtronghìnhthứcvàbiểucảm?Khôngphảilàôngviếtdở:chíítnhờvàolợithếnhiềunămkinhnghiệmlúcnàoôngcũngcóthểyêntâmvềngòibútbậc thầycủamình.Nhưngtrongkhingườiđời tán tụngvănchươngôngthìbảnthânônglạikhôngthểnàovuinổi,vìôngcảmthấytrongtácphẩmcủamìnhhìnhnhưthiếumấtcáiyếutốbồngbộtvôtư,vốnlàconđẻcủaniềmvuivàđóngmộtvaitròquantrọngcònhơncảnộidungsâusắchaynghệthuậtcaosiêu,vìnóchuyểntảihứngthúđếnchongườithưởngthức.Ôngbỗngsợcáicảnhsuốtmùahèlủithủiởthônquê,đơnđộctrongngôinhànhỏchỉcóngườitớgáingàyngàylocơmnướcvàanhgiúpviệctớibữabưnglênphụcvụông;ôngsợhìnhảnhnhàmcháncủanhữngđỉnhnúivàváchđáquenthuộcsẽlạibaovâylấytâmtrạngtrìtrệbứcbốicủaông.Cuốicùngôngquyếtđịnhphảicómộtthayđổitheochiềuhướngngẫuhứng,vôcông rồinghềmột chút cũngđược,đểđổi gió vàhâm lại bầumáunóngkhiếnmùahènàytrởnêndễchịuvàbổíchhơn.Đidulịch-ôngthấycũnghay.Khôngcầnđiđâuxaquá,khôngnhấtthiếtphảitìmđếntậnnơinàocócọp.Mộtđêmtrongtoanằmxelửatốchành,babốntuầnxảhơiởmộtkhudulịchbìnhdândướimiềnNamnồnghậu...

Ông vừa nghĩ đến đây thì nghe tiếng xe điện ầm ầm dội lại từ phố

Unger,vàlúclênxeôngquyếtđịnhsẽdànhcảbuổitốinayđểnghiêncứubảnđồvàsáchhướngdẫndu lịch.Đặtchân lênbậccửaxeôngsựcnhớđếnanhchàngđộimũrơm,ngườiđồnghànhtrongbuổidạochơidẫusaocũng đầy ý nghĩa và đáng nhớ này, và đưa mắt tìm kiếm xung quanh.Nhưngchẳngbiếtanhtađãđiđâumất,khôngcònthấyđứngởchỗcũ,cảtrênbếnvàtrongtoaxecũngchẳngthấyđâu.

TCHƯƠNGII

ácgiảbảntrườngcabằngvănxuôitrongtrẻovàhùngtrángthuậtlạicuộcđờiFriedrichĐạiđế[6];ngườinghệnhâncầncùđãnhẫn

nạidệtvôvànnhữngsốphậnkhácnhauhợpvàodướibóngmộttưtưởng,kếtthànhtấmthảmvănchươngtuyệtmỹtêngọiMaja;chađẻcuốntiểuthuyếtdàynhanđềMộtngườikhốnkhổ,tácphẩmnêucaotinhthầntrọngnghĩakhinhtài,vạchrachocảmộtthếhệtrẻđầycảmkíchthấykhảnăngkiêntâmgiữgìnđạolývượtlêntrênmọihiểubiếtuyênthâm;saurốt(vànhưthếđãvắntắtđơncửnhữngtácphẩmtrongthờikỳsungmãnnhấtcủanhàvăn),soạngiảkhảoluậntâmhuyếtbànvềTrítuệvànghệthuật,mànăng lực phân loại và bút pháp phản đề có thể được các nhà phê bìnhdanh tiếng xếp ngang hàng với trước tác của schiller[7] luận về khuynhhướngthicahồnnhiênvàthicatìnhcảm:ngườiấylàGustavAschenbach,contraimộtcôngchứccaocấpngànhtưpháp,sinhquánởthànhphốL.,huyệnlịxứschlesien[8].Tổtiênôngtừnglàsĩquan,thẩmphán,quanchứcchínhquyền,thảyđềulànhữngngườiđãdốclòngphụngsựnhàvua,nhànướcvàluôngiữmộtnếpsốngthanhliêm,chínhtrực.Trongdònghọcómộtvịgiáosĩđượccoilàhiệnthânchokhảnăngtrítuệsắcsảo;từthếhệtrước gia đình lại được truyền thêm dòngmáu sôi nổi và đammê củangườimẹthisĩ,congáimộtvịnhạctrưởnggốcgácBohemia.Cũngnhờbàmàdungmạoôngmangnhiềunétcủangườingoạiquốc.Cuộcphốingẫumộtbênlàtinhthầntráchnhiệmcaovàlòngtậntụyvớibênkia làtínhkhíbồngbộtnặngvềcảmxúcsaymêđãchorađờimộtnghệsĩtàinăng,chínhlàông.

Bảntínhnhiềucaovọng,nêntừrấtsớm,vớigiọngvănquảquyếtvàsúctíchôngđãđượccôngchúngbiếtđếnnhưmộtcâybútchínchắnvàtinhxảo,nếukhôngmuốngọilàthầnđồng.Ngaykhicònlàcậuhọcsinhtrung

họcôngđãnổidanh.Mườinămsauôngđãthànhthạotrongviệctựthểhiệnmìnhbênbànviết,bồiđắptiếngtămbằngmột loạtnhữngbứcthưtuyngắngọn(vìcórấtnhiềuyêucầuđặtrachomộtnhânvậtthànhcôngvàkhảkínhnhưông),nhưnglờilẽnhânhậuvàtrịnhtrọng.Ởtuổitứtuần,đãmệtmỏivìnhữngcăngthẳngvàthăngtrầmtrongsángtácôngvẫnphảingàyngàytrảlờivôsốthưtừmangnhữngcontemcủarấtnhiềuquốcgiatrênthếgiới.

Khôngtầmthườngmàcũngchẳng lậpdị, tàinăngcủaôngvừachinhphụcđượclòngtincủađôngđảocôngchúngvừađápứngđượcsựhâmmộvànhữngđòihỏikhắtkhecủagiớisànhđiệu.Chínhvìtừthuởthiếuthờiđãquennỗlựcđểđạtđếnthànhcông-màlànhữngthànhcôngđángkể,nênôngkhôngbaogiờbiết tới thóivôcông rồinghềhoặckiểu làmviệcqua loađạikhái lànhữngcănbệnhphổbiếncủa tuổi trẻ.Nămbamươilămtuổi,khiônglâmbệnhnặngởVienna,mộtngườiquansáttinhtếđãđưa ranhậnxét sau vớimọingười: “Quý vị thấy không, từ trước tớinayAschenbachvẫnluônsốngthếnày”-ngườinóikhépchặtmấyngónbàntaytráilạithànhnắmđấm-“màkhônghềbiếtsốngthếnày”-vàôngtađểbàntaymởbuônghờtrênthànhghếmộtcáchthoảimái.Quảlàmộtnhậnxétxácđáng;vàđiềuđángnóiởđâylàđứctínhquậtcườngđãgiúpônggiữmộtnếpsốngcăngthẳng,đòihỏinỗlựccaođánglýrahoàntoànkhôngphùhợpvớithểtrạngbẩmsinhyếuớtcủaông.

Hồinhỏ,điềukiệnsứckhỏekhôngchophépôngcắpsáchđếntrườngmàphảihọcởnhàvớigiasư.Ônglớnlênđơnđộckhôngbạnbècùngtranglứa, sớmnhậnbiếtmình thuộc vềmột gia tộckhông thiếu tàinăng, chỉthiếusứckhỏelàyếutốcầnthiếtđểtàinăngnảynở-mộtdònghọmàaicũngdốc sứcphấnđấu từkhi còn trẻnhưngchẳngmấyngười thọđượclâu.Mặcdùvậy,chữôngưathíchnhấtvẫnlà“bềnbỉ”-dướimắtôngtácphẩmvềFriedrichĐạiđếkhôngkhácgìlờitônvinhchâmngônnhưmộtmệnhlệnhấy,đốivớiôngđóchínhlàhiệnthâncủađứctínhhànhnhẫn.Thựctình,trongthâmtâmôngcũngmongđạtđếntuổithọcao,vìxưanay

ôngvẫnquanniệmrằng,ngườinghệsĩchỉthựcsựxuấtchúng,toàndiện,nếuthểhiệnđượcnétđặctrưngởmọiđộtuổicủamộtđờingười.

Vànhưthế,chấtlênđôivaigầygánhnặngtráchnhiệmcủatàinăng,đểdấnbướctrênconđườngnghệthuậtxavạndặm,điềucầnthiếtnhấtđốivớiônglàkỷluậttựtudưỡngrènluyện-maythayđứctínhnàyđãthấmnhuầntrongmáuhuyếtông,đượcthừakếtừtổtiênhọnội.Ởcáituổibốnnămmươi,trongkhinhữngngườikhácvẫncònphungphí,đànđúm,điềmnhiêntặclưỡitrìhoãnnhữngkếhoạchtrọngđại,thìôngbắtđầungàymớibằngcáchdậysớmdộinướclạnhkhắpngười,rồingồidướiánhsángđôinếndàicắmtrongcặpgiábạcđểtrênđầubảnthảo,ôngdồnhếtsứclựcgomgópđượcquagiấcngủ,saymêtậntụycốnghiếnmìnhchonghệthuậttrong vònghai hay ba tiếng đồnghồ buổi banmai. Có thể châm chước,thậmchícòncóthểcoiđólàthắnglợitinhthầnvềphíaông,nếunhữngngườikhôngamhiểutưởngrằngthếgiớiMajahoặcthiênanhhùngcađồsộkểvềnhữngchiếncông lẫy lừngcủaFriedrichĐạiđế rađời liềnmộtmạchnhờvàomộtnỗlựcphithường;trongthựctếcáctácphẩmnàyđãđượcbồiđắpmỗingàymộtchútnhưkiếnthalâuđầytổ,từhàngtrămcảmhứngriênglẻchấtchồnglênđếntầmcaoấy,vàchỉcónhưvậytácphẩmmớiđạtđượcmứcđộhoànhảotớitừngchitiết,bởivìtácgiảđãnhiềunămkiêntrìtậptrungtrílựcvàochỉmộtmụctiêuduynhất,vớiýchíbềnbỉdẻodai,hệtnhưnhânvậtchínhcủabảntrườngcakhixưachinhphụcmảnhđấtquêhươngông,đểcuốicùngchắt lọcđưavào trongtácphẩmthànhquảnhữnggiờphútsángtạoxuấtsắcvàxứngđángnhất.

Mộtsảnphẩmtinhthầncógiátrịnếumuốnngaylậptứcgâyđượctácđộng tinh thần sâu rộng, cầncómối liênhệmật thiết, thậmchímột sựđồngnhấtgiữasốphậncánhântácgiảvớiđịnhmệnhchungcủađôngđảocôngchúngđươngthời.Quầnchúngthườngkhôngbiếttạisaohọcangợimộttácphẩmnghệthuật.Khácxagiớichuyênmôn,họcứtựtưởngtượngrahàngtrămđiềutốtđẹpởđóđể lýgiảicholòngngưỡngmộcủamình;nhưngnguyênnhânđíchthựckhiếnhọtánthưởnglạikhôngthểđưara

cânnhắc được, đó là thiện cảm.Có lần, ởmột đoạn khôngmấynổi bậtAschenbachđãthẳngthắnphátbiểurằng,hầunhưtấtcảnhữngđiềuvĩđại trên đời đều đứng vững trơ gan cùng tuế nguyệt, bất chấp khổ đauhànhhạ,nghèođói,côđơn,bệnhtật,thóihưtậtxấu,dụcvọngđammêvàhàngngàntrởngạikhác.Đókhôngchỉđơnthuầnlàmộtnhậnđịnh,màhơnthếđó làkinhnghiệm,haycòncóthểgọi làcôngthứcápdụngchocuộcđờivàsựnghiệpcủaông,làchiếcchìakhóamởđườngvàotácphẩmcủaông;vàcógìlàlạkhiđiềuđócũngxuấthiệntrongcátínhđạođứcvàcửchỉtháiđộcủanhữngnhânvậttiêubiểunhấtcủaông?

Nhiều năm trước, khi nhận xét về hình tượng anhhùngmới thườngxuyênxuấthiệntrongvainhữngnhânvậtkhácnhauđượcnhàvăntỏraưuái,mộtnhàphêbìnhchuyênchẻsợitóclàmtưđãviếtrằng:đólàhìnhtượng“namtínhtrẻtrungvàtrítuệ”,“trongnỗihổthẹnđầykiêuhãnhđãcắn chặt răng đứng im tại chỗ chịu cho gươm giáo phanh thây xẻ thịtmình”.Đólàmộtnhậnđịnhrấthay,thôngminhvàchínhxác,mặcdầuấntượngtạoracóthểbịcholàquáthụđộng.Thựcragiữđượctưcáchtronglúc hiểm nghèo, giữ được vẻ đẹp trong khi đau khổ, đó không chỉ đơnthuầnlàchịuđựngmàlànỗlựctíchcực,làthắnglợituyệtđối;vànhânvậtsebastian[9]làbiểutượngđẹpnhất,nếukhôngphảicủatoànbộnghệthuậtnóichungthìchíítcũnglàcủabộmônnghệthuậtđangđượcnhắcđếnởđây.Nhìnvàothếgiớichuyệnkểcủaông,ngườitathấytinhthầntựchếngựbảnthânđãkiêuhãnhchegiấuđếngiâyphútcuốinhữnghủyhoạibên trong và suy sụp bênngoài trước conmắtngười đời; thấynhan sắcvàng vọt xấu xí bị rẻ rúng đã thổi bùng dục vọng âm ỉ thành ngọn lửathuầnkhiết,đểrồicấtcánhbaylêntrởthànhchúatểvươngquốccủacáiđẹp; thấy thểchấtxanhxaobất lựcđãhuyđộngsứcmạnh từ thẳmsâutinhthầnrựclửađểbuộccảdântộctựcaotựđạiquỳgốidướichânthánhgiá,quỳgốidướichânmình;thấytháiđộnhãnhặnlịchthiệptronghìnhthứcphụcvụkhuônsáovàrỗngtuếch;thấycuộcđờimạohiểmđầynhữnghammuốnnhấtthờivàmưumôlừađảocủakẻlưumanh.Theodõinhững

sốphậnnàyvàvôsốmảnhđờitươngtựngườitaphảibănkhoăntựhỏi,không biết có còn tồn tạimột chủ nghĩa anh hùng nào khác ngoài chủnghĩaanhhùngcủakẻyếu.Vàcònchủnghĩaanhhùngnàohợpthờihơnchủnghĩaanhhùngnày?GustavAschenbachlànhàthơcủagiớicầnlao,nhữngconngườivắthếtsứcmìnhralàmviệc,phảigánhchịuquánhiềunặngnhọc,bịcuộcđờiđàyảidàyvònhưngvẫnkiêncườngchốngđỡ,ônglàthisĩcủatấtcảnhữngtấmgươnglaođộngấy,tuythânthểcòmcõivàtài sảnhaomòn, vẫn vận dụnghết sứcmạnh ý chí và tài quản lý khônkhéođểnhấtthờigiànhchútvinhquang.Córấtnhiềungườinhưthế,họlànhữnganhhùngcủathờiđạichúngta.Vàtấtcảnhữngconngườiấynhậnrahìnhảnhmìnhtrongtácphẩmcủaông,họthấymìnhđượccôngnhận,đượcđềcao,đượccangợi,chonênhọbiếtơnông,họtunghôtêntuổiông.

Khixưa,ôngcòntrẻdạivàcấptiếnmộtcáchthôsơ,vìchưađượcthờigianđàoluyệnnênôngđãbaophenvấpngã,phạmbaolầmlỗi,tựbôitrotráttrấulênmình,xửsựkhônglịchthiệpvàthiếukhônngoancảkhinóilẫnkhiviết.Nhưngdầndàôngđãcóđượcmộtphẩmgiámà, theonhậnđịnhcủaông,làmụctiêuphấnđấutấtyếucủamọitàinănglớn,thậtvậy,cóthểnóirằngtoànbộquátrìnhpháttriểnnhâncáchônglàmộtsựvươnlêncóý thứcvàđầytháchthức,phávỡmọixiềngxíchhoàinghivàmaimỉađểđạtđếnphẩmgiánày.

Đôngđảoquầnchúngdễbịcuốnhútbởinhữnghìnhảnhsinhđộng,cụthểvàkhôngràngbuộcnhiềuvềtưtưởng,nhưngtuổitrẻcựcđoanvàhăngháilạichỉquantâmđếnnhữngđềtàitranhluậnhócbúa:vàAschenbachthờiđócũnghócbúa, cũngcựcđoannhưbấtcứmộtchàng trai trẻnào.Ôngđãquênmìnhcốnghiếnchotưtưởng,khaitháckiệtquệtrithức,đổcảhạtgiốngraxay,tiếtlộbímật,ngờvựctàinăng,phảnbộinghệthuật-đúngthế,trongkhicáctácphẩmđầyhìnhảnhcủaôngmuavuichođámquầnchúngcảtin,tângbốcđềcaobọnhọ,truyềnsinhkhíchohọthìthếhệtuổiđôimươilạihồihộpnínthởtheodõitháiđộmỉamaicayđộcmàông,ngườinghệsĩtrẻ,dùngđểchĩamũinhọntấncôngvàobảnchấtđáng

ngờcủanghệthuật,củanhânsinhquannghệsĩ.

Nhưng dường như không có cái gì làm cùn lụt một tinh thần caothượngvànhiềunănglựcmộtcáchnhanhchóng,toàndiệnhơnlàmalựcsắcbénvàcayđộccủatrithức;vàlẽdĩnhiên,tháiđộtriệtđểtậntâmđầyưutưcủachàngtraitrẻthờiấycònrấtnôngcạnnếuđemsovớiquyếttâmcủangườinghệsĩbậcthầy,quyếttâmchốibỏtrithức,phủđịnhhiểubiết,quaylưnglạivớitrítuệ,chừngnàokiếnthứccònđượcdùngđểlàmmấttinhthần,pháhủygiátrịcủaýchívàhànhđộng, làmtê liệtxúccảmvàniềmhăngsaycủaconngười.CâuchuyệnnổitiếngtrongMộtngườikhốnkhổlàmsaocóthểhiểukháchơnlàmộttiếngthétphảnkháng,tỏtháiđộghê tởmtrào lưu tônsùng tháiquámôn tâm lýhọcvô luânđương thời,hiệnthânlàtênlưumanhnửamùavừahènnhátvừadốtnát,kẻhyvọngbằngmánhlớigiantàcóthểgiànhchomìnhmộtsốphậnkháhơn;nhưngvìnhunhược,vìthóihưtậtxấu,vìđạođứcsuyđồiyđãđẩyvợmìnhvàovòng taymột tênmày râunhẵnnhụi,mà tậnđáy lòng y vẫn chắcmẩmrằngmìnhcóquyền làmnhữngđiềukhôngxứngđángấy?Bằngsứcđộtphácủangôntừ,đượcdùngởđâyđểđàothảinhữngtưtưởngđángbịđàothải,ônglêntiếngcựtuyệtmọihồnghivềđạođức,mọiđồngtìnhvớisuyđồi,khôngchấpnhậntháiđộdễdãicủacâutừbicửamiệngchorằnghễhiểu được là tha thứ được; và những gì đang hình thành hay đã thànhhìnhởđây, là cái “phépmàu tái sinh tínhhồnnhiên”mà sauđó ít lâu,trongmộtbàiđốithoạicủamình,tácgiảcónhấnmạnhbằnggiọngúpmởđầybímật.Nhữngmối liênhệ lạ lùngthay!Phảichăngđó là thànhquảtinhthầncủasự“táisinh”,củaphẩmgiávànguyêntắcmới,màcùngthờigiannàyngười ta thấybộc lộ raquamỹcảmtăng lênhầunhưquáđộởông,chấtthanhtao,giảndịvàhàihòatronghìnhthứcthểhiệntừđâyvềsauđãinlêncáctácphẩmcủaôngmộtdấuấnnổibật,rấthữuý,chothấymộtphongcáchbậcthầythấmnhuầntínhcổđiển?Nhưngquyếttâmđềcaođạođứclêntrêntrithức,cáitrithứcvừagiảithoátlạivừaràngbuộcconngười ta - liệuđiềuđócódẫn tới sựđơngiảnhóa,đạođứchóamột

cáchsơsàicảthếgiớilẫntâmhồn,vànhưthếcũngcóthểtrởnêntháiquádẫntớicáiác,điềucấmkỵ, tínhvô luân?Vàchẳngphảihìnhthứctrongnghệ thuậtvẫn luôn luôncóhaimặtđósao?Chẳngphảihình thứcvừađạođứclạiđồngthờivôđạođức-đạođứcvìnólàkếtquảvàbiểuhiệncủatudưỡngrènluyện,nhưngvôđạođứcvàcòntráiđạolýnếutrongbảnchấtnó chứađựngmột sự lãnhđạmvề luân lý, thậmchí chứađựngkhuynhhướngthốngtrị,buộcđạođứckhuấtphụccâyvươngtrượngđộcđoánvàkiêucăngcủamình?

Nhưng thôi, cũng đành phómặc cho tạo hóa!Mỗi quá trình trưởngthành làmột số phận; và lẽ nào số phận củangười thuphụcđược lòngngưỡngmộcủađôngđảocôngchúnglạikhôngkhácvớingườichẳngđượchưởngnhữnghàoquangvàhệlụycủadanhvọng?Chỉcóđámgianghồtứchiếngmớitỏýkhinhthườngvàưamỉamaicườinhạomộttàinănglớnđãthoát xác khỏi giai đoạn ấu trĩ tự do vô độ, đã hoàn toàn lĩnh hội đượcnhữnggiá trị tinh thầncaođẹpvàchấpnhậnnếpsốngcôđơnhiềngiả,khôngngườicốvấn,tựlựccánhsinhchịuđựngkhổđauvàphấnđấuhếtmìnhđểđạtđếnquyềnlựccùngdanhdựhơnngười.Thêmvàođócòncóbiếtbaonhiêumưutoan,baonhiêungoancường,baonhiêuvuithútrongquátrìnhtựhìnhthànhtàinăngấy!Cùngvớithờigian,ngòibútGustavAschenbachdầndần trởnên chính thống vàmôphạm,nhữngnămsaunàyvănphongcủaôngmấtđicáitáobạothẳngthắn,vắngbóngnhữngsắcđộtinhtếmới,trởnênvữngvàngvàmẫumực,trauchuốtvàtruyềnthống,đếnmứcbảothủ,côngthức, thậmchíkhuônsáo;vàgiốngnhưmộtgiaithoạivềvuaPhápLouisXIV,khitrởvềgiàôngloạibỏhếtrakhỏingôntừcủamìnhnhữngchữthôngtụctầmthường.Khiấyxảyrasựkiệnbộgiáodụcchỉthịđưavàosáchgiáokhoacáctrườngphổthôngmộtsốtrangchọnlọctừtácphẩmcủaông.Điềunàylàmôngrấtđẹplòng,vàôngcũngkhôngkhướctừnhãýcủamộtcôngvươngĐứcmớilênngôi,khivịvuanàyquyếtđịnhphong tước quý tộc cho tác giả sử thi Friedrichnhândịp ông trònnămmươi tuổi. sau vài năm long đong lận đận thử tìm chốn an cư lạc

nghiệpởmộtvàinơi,ôngđãbénrễtạiMünchenvàsốngmộtcuộcđờithịdân phong lưu, được trọng vọng nhờ cómột số đóng góp đặc biệt về tưtưởng.Ôngkếthôntừkhicòntrẻ,vợôngxuấtthântrongmộtgiađìnhtríthức,nhưngsaumộtthờigianhạnhphúcngắnngủibàđãquađời,đểlạichoôngmộtngườicongáinayđãvuquy.Ôngkhôngcócontrai.

GustavvonAschenbachngườihơithấp,tócnâu,khôngđểrâu.Đầuôngcóvẻhơilớnsovớithânhìnhmảnhkhảnh.Máitócông,trênđỉnhđầuđãhơithưanhưnghaibêntháidươngcònrấtrậmvàđiểmbạc,đượcchảihấtrasaugáyđểlộvầngtráncaođầynếpnhănloángthoángrỗhoa.Cặpkínhgọngvànghằnsâumộtvếttrênsốngmũicaohơigồlên.Miệngôngrộng,khihémởthìdễdãi,khimímchặtcăngthẳngthìđầycươngquyết;cặpmáhóphằnsâungoặcđơnngoặckép,cáicằmcânđốixẻmộtchútcánhén.Nhữngngọnđòn sốphậndườngnhưđềuné tránhmáiđầu thườnghayđaukhổnghiêngnghiêngvềmộtphíacủaông,vàchínhnghệthuậtmớilàthủphạmkhắchọanêntướngmạongườinghệsĩ,đểlạinhữngđườngnéttưởngđâulàdấuấncủamộtcuộcđờikhónhọcvànhiềubiếncố.sauvầngtránkiađãnảy ranhững câuđốiđáp chớpnhoáng trong cuộcđối thoạigiữaVoltaire[10]vànhàvuaPhổluậnbànvềchiếntranh;đôimắtấy,mệtmỏi hõm sâu đằng sau cặp kính, đã chứng kiến cảnh các bệnh viện dãchiếnchìmtrongmáulửacủacuộcchiếntranhbảynăm[11].Nghiệmvàocánhânôngthìnghệthuậtcũnglàcuộcđờiởmứcđộcaohơn.Nghệthuậtmangđếnchoôngniềmhạnhphúcsâuxahơn,nhưngcũnglàmôngtàntạnhanhhơn.Nókhắc lêngươngmặtkẻphụngsựnódấuvếtnhữngcuộcphiêulưutinhthầnhưcấu,và,dùchoôngcógiữnếpsốngthanhtịnhnhưmộttusĩ,vềlâuvềdàinóvẫnlàmthầnkinhôngcăngthẳng,khiếnôngtrởnên nhạy cảm quá mức, mệt mỏi và thao thức, gây ra những hậu quảkhôngkhácgìmộtlốisốngphóngđãngchạytheohammêvàlạcthú.

SCHƯƠNGIII

aucuộcdạochơihômấy,nhiềubậnrộnvănchươngvàđờithườngđãgiữchânngườinónglòngđidulịchlạiMünchenkhoảngchừng

hai tuần lễ.Cuốicùngôngchongười sửasoạncănnhàởquê,hẹn trongvòngbốntuầnphảixongđểmìnhdọnvề,vàvàomộtngàyhạtuầnthángNămônglênchuyếntàuđêmđiTrieste,chỉdừngchânởđóhaimươibốntiếngđồnghồ,rồingaysánghômsauđáptàuthủyđếnPola.

Dựđịnhtìmmộtnơikháclạvàbiệtlậpnhưngkhôngxaquá,cuốicùngôngquyếtđịnhđếnhònđảotrênbiểnadriaticmấynămgầnđâyrấtnổitiếng,nằmcáchbờbiểnIstriankhôngbaoxa,cóđámthổdântrangphụcrách rưới nhưng sặc sỡ, nóimột thứ tiếng lạ tai, và những vách đá lởmchởmngoạnmụcánngữphíabiểnkhơi.Tuynhiênmưadầmvàbầukhôngkhíngộtngạt,kháchtrọthìrặthạngngườiÁonửatỉnhnửaquê,lạithiếubãitắmcátmịnlàmchốnnghỉngơigiaohòavớibiển,nhữngđiềuđólàmôngbựcbội,khôngchoôngcáicảmgiácđãđếnđúngnơitiềnđịnh;mộtthôi thúcnội tâm, chínhôngcũngchưa rõ theochiềuhướngnào, khiếnôngbồnchồnkhôngyên,ôngtìmhiểulịchtàuchạy,ôngnhìnngóxungquanh,vàbỗngnhiên,vừabấtngờvừadễhiểu,mụctiêuhiệnrarànhrànhtrướcmắtông.Nếutựdưngmuốntìmkiếmnhữngđiềuđộcnhấtvônhị,huyễnhoặckhácthườngthìngười tađiđâu?Thậtrõnhưbanngày.Ôngđếnđây làmgì?Ôngnhầmtorồi.Lẽraôngphảitớiđó.Khôngchậmtrễ,ônghủybỏcuộcdulịchlầmchỗ.Mộttuầnrưỡisaukhiđặtchânlênđảo,ông chất hành lý xuốngmột chiếc xuồngmáy phóng như bay trênmặtnướcmịtmùsươngsớmquaytrởvềhảicảngquânsự,vừalênbờônglạibướcngayquatấmvángỗbắcsangmặtboongẩmướtcủamộtchiếctàuthủyđangxìhơichuẩnbịđiVenice.

ĐólàmộtchiếctàuÝgiànuatuổitác,cũkỹ,tốităm,đónglọnghẹđen

xì. Vừa đặt chân lên boong, Aschenbach đã bịmột gã thủy thủ lưng gùnhếchnhác,cườinhănnhở,sănđónđẩyvàomộtkhoangsâunhưcáihangtrongbụngtàu,phảithắpsángbằngđèn.Ngồisaubànlàmộtlãogiàrâudêtướngtánhưôngchủmộtgánhxiếcrong,trangphụccổlỗsĩ,mũkéosụpxuốngtrán,mộtđầumẩuthuốclávắtvẻobênmép,nhănnhókhổsởchămchúghitêntuổihànhkháchvàbánvé.“ĐiVenice!”,lãonhắclạiyêucầu của Aschenbach, rồi dang tay chọc cọng bút lông vào bãi cặn nhoenhoétdướiđáymột cái lọmựcđểnghiêng. “VéhạngnhấtđiVenice!Cóngay,thưangài!”Vàlãohíhoáyviếtmấychữtonhưquạbới,rắclênđómộtnhúmcátxanhđựngtrongcáiốngnhỏ,dốccátchảyvàomộtcáithẩubằngđấtsétnung,gậpđôitờgiấybằngmấyngóntayxươngxẩuvàngkhèrồilạitiếptụcviết.“Đúnglàchọnmặtgửivàng!”vừalàmlãovừatán.“Ôi,Venice!Thànhphốtuyệtvời!Hấpdẫnvôcùngđốivớimộtvịhọcgiả,bằngvàolịchsửlâuđờivàvẻhoalệngàynay!”Cửđộngnhanhthoănthoắtvànhữnglờiđưađẩysáorỗngcủalãocócáigìđóthôimiênvàđánhlạchướng,cứnhưthể lão sợhànhkhách trù trừđổi ýkhôngmuốnđiVenicenữa.Lão thutiềnnhanhnhưchớp,xỉatiềnthừaxuốngtấmkhăntrảibànốbẩnthànhthạonhưmộttayhồlìchuyênnghiệpởsòngbạc.“Chúcngàimộtchuyếnđivuivẻ!” lãocúichàonhưdiễnviêntrênsânkhấu.“Rấthânhạnhđượcphụcvụquýngài...Nàomờiquývịtiếptheo!”Vừanóilãovừagiơtaylớntiếnggọitiếprangoài,làmnhưhànhkháchchờmuavéđônglắm,kỳthựcởđóchẳngcònaikhácnữa.Aschenbachquaytrởlênboong.

Mộttayvịnlancan,ôngđứngngắmcảnhnhữngngườinhànrỗichạylông rông trên bờ đợi xem tàu rời bến và đám hành khách trên boong.Nhữnghànhkháchhạnghai, cảđànông lẫnđànbà chen chúcởboongtrước,lôihếthànhlýhòmxiểngralàmghếngồi.Kháchđitrênboonghạngnhấtchỉcómộttoántraitrẻ,chừngnhưlàthưkýhãngbuônởPola,đangsôinổithốngnhấtvớinhauvềmộtchuyếnthamquanÝ.Họlàmbộlàmtịchquantrọnghóabảnthân,nóicườihuyênthuyên,cửchỉdươngdươngtựđắc,nhoàicảngườirangoàilancanchọcghẹocácđồngnghiệpbậnđi

giảiquyếtcôngviệcdướibến,náchcắpcặptáp,taydứdứbatoongdọalạiđámtrêntàu.Mộtanhchàngmặcbộđồmùahèmốtmớinhấtmàuvàngchóe, thắt cravát đỏ, độimũ Panama vành bẻ cong tớn, nói cười quàngquạctỏrahăngháinhấtbọn.NhưngđểýnhìnkỹAschenbachgiậtmìnhkinhhãinhậnragãnàycưasừng làmnghé.Gãđãgiàkhằng,khôngcònnghi ngờ gì nữa.Quanhmắt quanhmiệng gã chi chít nếpnhăn.Gòmáphớthồngnhờđánhphấn,mớtócnâuthòradướivànhmũrơmsặcsỡuốnconglàtócgiả,cầncổgânguốctongteo,hàngriamépvểnhlênvàchòmrâunhỏdướicằmđãđượcnhuộmlạimàu,hàmrăngvàngkhèkhôngthiếuchiếcnàomàgãnheramỗikhicườilàmộtbộrănggiảrẻtiền,vàđôibàntay,mỗingóntrỏđeomộtchiếcnhẫnmặtấn,làtaymộtngườigiàcốcđếđại vương.Aschenbachnhìn lão vàđámbạnđùa cợtmà rùngmìnhghêtởm.Chẳng lẽhọkhôngbiết, khôngnhận ra lãođã trọng tuổi, không cóquyềnmặcbộđồdiêmdúalòeloẹtkia,khôngcóquyềnradángtraitơnhưhọ?Cứnhưmộtsựđươngnhiênvàthôngthườngnhấttrầnđời,đámtrẻchấpnhậnlãolàđồngbọn,đốixửvới lãonhưvớibạnbècùngtranglứa,đáplạikhôngngạingùngnhữngcúthúccùichỏthânmậtcủalão.saolạicóthểnhưthếđược?Aschenbachđặttaylêntránvànhắmnghiềncặpmắtnóngranvìthiếungủ.Ôngthấyhìnhnhưvừaxảyrađiềugìđóbấtthường,nhưthểbắtđầumộtsựthoátlymộngmị,thếgiớiquanhôngtrởnênméomólạđời,vàđểngănchặncólẽôngnênchemặtđigiâyláttrướckhimởmắt ra nhìn lại xung quanh. Nhưng đúng lúc ấy người ông tròng trànhchaođảo,hoảnghồnmởchoàngmắttrônglênôngthấythântàunặngnềtốithuiđangtừtừtáchkhỏibờkè.Từngtấctừngtấc,dướitácđộngđẩytớiđẩyluicủacỗmáy,dảinướcbẩnloanglổgiữabờvàthântàucứrộngdầnra,vàsauvàiđộngtácxoaytrởnặngnhọccontàuquayhẳnmìnhhướngmũirakhơi.Aschenbachbỏđisangmạnphải,ởđógãlưnggùkêchoôngmộtchiếcghếnằmvàmộtgãbồitàumặcbộđồngphụcốbẩntớihỏiôngcầngìđểyphụcvụ.

Bầu trờixámxịt, gióẩmướt;hải cảngvànhữnghònđảo lùi lạiđằng

sau, chẳngbao lâuđất liền biếnmấthẳn trongmàn sươngdàyđặc. Bụithantrươnglênvìngấmnướclấmtấmđậuxuốngsàntàuướtrượtchẳngchịukhô.

Độmộttiếngđồnghồsautrờibắtđầumưa,vàngườitaphảicăngmộttấmbạtlêncheboongtàu.

Quấnkíntrongchiếcáochoàng,quyểnsáchđểtrênlòng,ngườikháchlãngdunằmnghỉvàthờigiantrôitựatênbay.Mưađãtạnh;ngườitadỡtấm vải cất đi. Chân trời hiện lên rõ nét. Dưới vòm trời rộngmặt biểnhoangvắngtrảirabốnphíanhưmộtcáiđĩakhổnglồ;nhưngtrongkhônggiantrốngrỗngđơnđiệuấyconngườidầndầnđánhmấtcảmgiácvềthờigian,vàmụmịchìmđắmvàocõivôbiên.Nhữngnhânvậtquáiđản,lãogiànhínhảnh, lãorâudêtừkhoangtàura, lướtquatâmtrí lơmơcủangườikháchđangnằmnghỉnhưnhững cái bóngvới cử chỉmơhồ, lờinói lộnxộn,vàrồiôngngủthiếpđi.

Khoảng tầm trưa người ta gọi ông xuống gian phòng ăn dài như cáihành lang, có cửa thông sang các khoang phòngngủ, để dùng bữa.Ôngngồivàomộtđầuchiếcbàndài,ởđầukiatoánnhânviênthươngmại,cảlãogià,đãngồinhậunhẹtvớiviênthuyềntrưởngvuitínhtừlúcmườigiờ.Bữaănrấtđạmbạc,vàôngănthậtnhanhchoxong.Ôngnónglòngmuốnrangoàingóngnhìntrời:chẳngbiếtphíaVenicetrờicóhửnglênkhông?

Ôngkhôngtrôngđợiđiềugìkhác,vìthànhphốnàyluônluônđóntiếpôngtrongánhsánghuyhoàng.Nhưngtrờivàbiểnvẫnmùmịtmộtmànsươngnặngnhư chì, thỉnh thoảng cònđổmưaphùn, vàôngđành chấpnhậnýnghĩrằngtrênthủylộôngsẽgặpmộtVenicekháchẳnnhữnglầnxưađếnbằngđườngbộ.Đứngbêncộtbuồmmũidõimắtraxangóngvàođấtliền,ôngnhớđếnmộtthisĩ[12]vớitâmhồnưutưnồngcháy,xưakiađãthổn thứckhinhữngmáivòmgácchuông trongmộng tưởngnhô lên từsaulànnướclailángnàyđây,ôngthầmlặplạitrongyênlặngmộtvàilờikhiấyđãbiếnlòngtônkính,hạnhphúcvàsầuđauthànhbàicatuyệtmỹ,

vàrumìnhtrongcảmxúcngàynàoôngtựhỏi,tráitimkhôkhanvàmệtmỏiliệucócònkhảnăngđónnhậnchútbồihồirungđộngmới,mộtcuộcphiêulưutìnhcảmmuộnmàngdànhchokẻlãngdunữahaykhông.

Rồibênphảimạntàunổidầnlêndảibờthấp,nhữngconthuyềnđánhcálăngxănglàmmặtbiểnhếtđìuhiu,hònđảonghỉmátLidohiệnra,lùidầnvềbêntrái,chiếctàuthủygiảmtốcđộlướtquacửabiểnhẹpcùngtênvớiđảovàotrongvịnhvàdừnglạingangtầmnhữngngôinhàđơnsơquétvôisặcsỡtrênbờ,neolạiđóđợithuyềnvệsinhdịchtễrakiểmtra.

Mộtgiờđồnghồtrôiquamớithấymặthọ.Đãđếnnơimàvẫnchưatớiđích;dẫukhôngvộivãgìngườitacũngcảmthấynónglòngsốtruột.ĐámthanhniênPola,hẳnlòngáiquốcbịtiếngkènnhàbinhtừmạncôngviênvọngquamặtnướckhơidậy,kéohếtcảlênboong,và,đượcrượuasticổvũtinhthần,lớntiếngtunghôđộixạthủđangtậpdượttrênbờ.Nhưngthậtkinhtởmkhiphảichứngkiếntìnhcảnhlãogiàcưasừnglàmnghégồnglêngiả trẻ.Bộ thầnkinhrệu rãocủa lãokhôngkhamnổi lượngcồnnhưđámtraicườngtráng,nênlãosaybítỉ.Cáinhìnđờđẫn,điếuthuốclárunrẩygiữamấyngóntay, lãolắc lư,khổsởđểgiữthăngbằng,ngườicứngảnghiêng từ trước rasau. sợbướcđimộtbước làđổnhào, lãokhôngdámnhấcchânkhỏichỗ,nhưngvẫncốtỏrahàohứngmộtcáchthảmhại,cứcóai lạigần là lão túmchặtáo,ngọng líungọng lô,mắtnháy lia lịa,miệngcườikhúckhích,ngóntaytrỏnhănnheokhuakhuabỡncợtvàđầulưỡiloleliếmmépngụýhếtsứctụctĩuvàbỉổi.Aschenbachchaumàynhìnlãođầyáccảm,vàlạithấytràolêntronglòngcảmgiácnônnao,nhưthểthếgiới đang nghiêng lệch đi theo một khuynh hướng mong manh nhưngkhông gì cảnnổi, biến dạng thànhmột bức biếmhọa kỳ khôi và phi lý;nhưnghoàncảnhbấygiờkhôngchophépôngdòtìmđếnngọnnguồncảmgiácấyvìcontàulạibắtđầurồmáytiếptụccuộchànhtrìnhbịgiánđoạnkhiđãgầntớiđích,đivàokênhsanMarco.

Thếlàôngđãđượcgặplạichốnthânquen,bếncảngđẹptuyệttrần,tập

hợpkiếntrúchoànhtrángmàxứcộnghòanàytừxưađãđemratrưngbàytrướccặpmắtedèkínhphụccủakháchhànghảitừbiểnvào:Cungđiệnnguy nga tráng lệ, cây cầu Than Thở, hàng cột đội tượng thiên thần vàtượngsưtửdọcbờkênh,mộtcánhbênhôngNgôiĐềnThầnThoạinhôlênbềthếuynghi,quangcảnhnhìnxuyênquaCổngThànhvàThápĐồngHồkhổng lồ; vừa say sưa chiêm ngưỡng ông vừa tự nhủ, đi đường bộ đếnVenicequanhàgathậtchẳngkhácgìvàomộtcungđiệnbằnglốicửasau,vàđểđếnthànhphốhưảonhấttrầnđờinàyngườitakhôngnênđicáchnàokhácngoàicáchôngđangđiđây,bằngtàuthủy,vượttrùngkhơi.

Tàutắtmáy,nhữngchiếcgondola[13] tấpđến, thangdâybuôngxuống,nhânviênquanthuế lêntàukhámxétquaquít lấy lệ;hànhkháchđượcphéprờitàu.AschenbachngỏýcầnmộtchiếcgondolachởngườivàhànhlýđếnbếncanôchạytừthànhphốsangđảoLido;vìôngmuốnthuêphòngtrọngoàibãibiển.Ylệnh,ngườita lớntiếngxướngnguyệnvọngcủaôngxuốngmặtnước,nơinhữngngười chèogondolađang chí chóe cãinhaubằng thổ ngữ địa phương.Ông còn kẹt chưa xuống được vì vướng chiếcvali,dùlôihaykéođềurấtkhóđưađiquamấybậcthangdây.Thếchonênmấtvàiphútôngkhôngthểnàothoátkhỏitaylãogiàgớmghiếc,trongcơnsay xỉn cứnhất địnhđòi chia tay ông khách lạ. “Chúcngàimột kỳnghỉtuyệtvời”, lãolènhètronglúcnhúngốikhuỵuchântrịnhtrọngcúichàotheo lối cung đình. “Mong được nhớ mãi kỷ niệm hôm nay! au revoir,excusez và bon jour[14], thưa quý ngài!” Rớt dãi lòng thòng nhểu ra từmiệng,lãodụimắt,lãoliếmmép,vàhàngrianhuộmtrêncặpmôigiànuadựnglêntuatủa.“Xingửilờithăm”,lãolíulưỡingọngnghịu,haingóntayấnvàomiệng, “gửi lời thămcưngcủaông,cưngđẹpnhất,đángyêunhấthạng...”Bấtthìnhlìnhnửatrênhàmrănggiảcủalãotuộtrarơixuốngmôidưới.Aschenbachthừacơthoátnạn.“Cưngdễthương,cưngthượnghạng”,ôngcònnghesaulưngmìnhtiếnglắpbắpkhànđặctiếptụcgùghì,tronglúcnắmchặttayvịnthangdâylầnbướcxuống.ailàngườikhôngthoángmộtchútrùngmình,khôngngấmngầmlosợvàngầnngạikhilầnđầutiên

trongđờihoặcsaumộtthờigiandàimới lạibướcchânxuốngmộtchiếcgondolaVenice?Đó làmộtphương tiện chuyên chở lạ lùng, chẳng có gìthayđổitừthờiTrungCổcủanhữngbảntìnhcabithiết,đentuyềnnhưmàu sắc thường chỉ thấy ở những cỗ quan tài, nó gợi cho người ta liêntưởngđếnnhữngcuộcphiêulưuthầmlénvàtộilỗitrongđêmrìràotiếngsóng,hơnthếnữanólàmngườitaliêntưởngđếnchếtchóc,đếncỗhậusự,đámtangsầuthảmvàhànhtrìnhảmđạmkết thúcđờingười.Vàkhôngbiếtcóainhậnthấy,chỗngồitrênthuyền,chiếcghếbànhbọcnệmđenvàsơnđenmàuquanquách,làchỗngảlưngmềmmạinhất,êmáivàrungủnhất trầnđời?Aschenbachnghiệmrađiềuđókhiôngbuôngmìnhngồixuốngdướichânngườiláigondola,đốidiệnđámhànhlýxếptươmtấtnơimũithuyền.Nhữngngườichèothuyềnkhácvẫncòncãivãomsòm,giọngcụccằn,chẳnghiểuhọnóigìmàcửchỉđầyvẻđedọa.Nhưngsựtĩnhlặngliêutraicủathànhphốnổinuốthếtnhữngâmthanhhuyênnáo,làmdịuvàxuatanmọitiếngđộngtrênmặtnước.Ngoàicảngtrờirấtấm.Đượcvỗvềbởilàngiósirocco[15]chờnvờn,hâmhẩmnóng,ngườikháchlãngdungảmìnhlúnsâutronggốiđệmmềmmại,nhắmmắthưởngthụcảmgiácthưtháingọtngàorấtlạ.“Chặngđòngắnngủiquá”,ôngnghĩ;“giámànókéodàimãimãi!”Trongnhịpbồngbềnhnhènhẹôngcócảmgiácmìnhdầnsiêuthoátrakhỏiđámđônghỗnđộnlờiquatiếnglạiồnào.

Xungquanhôngmớiyêntĩnhlàmsao!Khôngcòntiếngđộngnàokhácngoàitiếngmáichèoquạtnước,tiếngsóngvỗộpoạpvàomũithuyềnđennhọnnhưmũikíchchĩa lêncao,vàmộtâmthanhthứba, tiếngngười rìrầm-tiếnggãláithuyềnlầmbầmđộcthoạiquakẽrăng,nhịpnhàngđứtquãngvì cửđộng lênxuốngcủahai cánh tayđẩymái chèo.Aschenbachmởmắtranhìn,hơisửngsốtthấymặtnướcvịnhquanhmìnhđãmởrộngvàconthuyềnđanghướngmũirabiển.Thếnàythìôngkhôngthểngồiđómơmàngmàphảitỏrõýmuốncủamình.

“Đến bến canô cơmà!” Ông bảo, hơi ngoái về phía sau. Tiếng rì rầmngưngbặt.Nhưngôngkhôngnhậnđượccâutrảlời.

“Đếnbếncanô!”Ôngnhắclại,lầnnàyquayhẳnngườingướcmắtnhìnthẳng vàomặt gã chèo thuyền đứng trên cái bục nhô cao sau lưng ông,dáng lừng lữngnổi lêntrênnềntrờiđùngđục.Đó làmộtngườiđànôngtướngmạokhóưa,thậmchídữtợn,mặcđồthủythủmàuxanhdươngvớidảithắtlưngvàng,mộtcáimũrơmkhôngcònrahìnhthùgì,đãbắtđầuxổtungnhiềuchỗ,vắtvẻo trênđầumộtcáchngangtàng.KhuônmặtgãvàhàngriamépvàngquănquăndướicáimũingắnhỉnhlênrõràngkhôngthuộcvềchủngtộcÝ.Mặcdầudángdấpgầygòcóthểkhiếnngườitatưởnggãkhôngthíchhợpvớinghềsôngnước,nhưnggãchèorấtkhỏe,dồnsứcmạnh của cảngười vàomỗimái chèobổ xuống.Đôi ba lần, vì gắng sức,vànhmôigãcolênđểlộhàmrăngtrắngnõn.Gãnhíucặplôngmàyhungđỏ,nhìnvượtquađầuôngkháchmàđáplờibằnggiọngquảquyết,gầnnhưthô lỗ. “NgàimuốnsangđảoLido”.Aschenbachcự lại. “Dĩnhiên.NhưngtôichỉthuêgondolachởđếnbếnsanMarcothôi.Tôimuốnđivaporetto[16]

sangđảo”.

“Ngàikhôngthểđivaporettođược,thưangài”.

“Saolạikhông?”

“Vìvaporettokhôngchởhànhlý”.

Đúngthế;Aschenbachsựcnhớra.Ôngimlặng.Nhưngtháiđộcộccằnkẻcả,kémthânthiệnđốivớikháchlạcủagãláithuyềntráihẳnphongtụcởđâylàmôngkhóchịu.Ôngbảo:

“Chuyệnđómặctôi.Tôisẽgửihànhlýtạibến.anhquaytrởlạiđi”.

Gã làm thinh.Mái chèoquạtnước ràn rạt, sóngđậpvàomạn thuyềnoàmoạp.Vàtiếngrùrìlạinổilên:gãláithuyềnthìthầmquakẽrăngnóichuyệnmộtmình.

Làmgìbâygiờ?Đơnđộctrênsóngnướcvớiconngườingượcngạolạđời,nhấtđịnhlàmtheoýmìnhkia,ôngkhôngcócáchnàobuộcgãphảinghelời.Lẽraôngđãcóthểnghỉngơiêmáibiếtbaonếukhôngthấybựctứcthế

này.Chẳngphảiôngđãướcaochuyếnđicứkéodàithậtlâu,kéodàimãimãihaysao?Khônngoannhấtcólẽ làcứnhắmmắtđưachânmuốntớiđâuthìtới,cáichínhlànhưthếlạicàngnhànthân.Dườngnhưcóbùamêngải lúgì tỏa ra từchỗngồi củaông, từcái ghếbành thấpbọcnệmđenđungđưanhènhẹtheonhịpchèocủagãláithuyềngàndởđứngđằngsau.Ý nghĩ bị rơi vào tay một kẻ sát nhân mơ hồ thoảng qua tâm tríAschenbach-nhưngkhôngđủmạnhđểkhiếnôngtựvệ.Khảnăngbịlọtvàomộtcáibẫytốngtiềnđơngiảncòn làmôngtứcmìnhhơn.Mộtcảmgiácnhưlòngtựtrọng,nhưlàtráchnhiệmnhắcnhởôngkhôngthểđểnhưvậyđược,vàôngcốphảnkhángthêmlầnnữa.Ônghỏi:

“Anhmuốngìchocảchuyến?”

Vàvẫnngạonghễnhìnquađầukhách,gãláithuyềnđáp:

“Rồingàisẽtrả”.

Thế là đã rõ, ông biết phải xử sự như thế nào trong trường hợp này.Aschenbachtựkhắctrảlời:

“Tôisẽkhôngtrả,mộtđồngmộtcắccũngkhông,nếuanhchởtôiđếnchỗtôikhôngmuốnđến”.

“NgàimuốnsangđảoLido”.

“Nhưngkhôngphảilàđivớianh”.

“Tôisẽđưangàiđiđếnnơiđếnchốn”.

Đúng,Aschenbachnghĩbụngvàthấyđỡbực.Đúng,nhàngươiđưatađiđếnnơiđếnchốn.NgaycảkhingươichỉvìtiềnmàbổchotamộtmáichèovàogáyvềchầuDiêmvươngthìvẫncóthểgọilàđưađiđếnnơiđếnchốnđược.

Nhưngsự thểkhôngdiễn ranhưvậy.Thậmchíôngcòncóbạnđồnghành,mộtchiếcthuyềncủadânhátrongnhannhảnđầyđườngtáotợnápsátmạnthuyềnông,đámđànông,đànbàtrênthuyềngâncổhòagiọngvới

tiếng đàn ghita và đàn măngđôlin, hát lên những vần thơ xa lạ khôngngoàimục đíchmoi tiền từ túi khách, huyên náo làm vỡ tan cảnh tịchmịch trênmặt biển. Aschenbach ném tiền vào chiếcmũhọ chìa ra.Họngừnghátquay thuyền lảngđimất.Và tiếngrùrìđộc thoạicủagãchèothuyềnlạinổilên,ngậpngừng,đứtkhúc.

Cứnhưvậythuyềntớinơi,dậpdìnhtrongvệtnướcrẽrasauđuôimộtchiếcvaporettochạyvềthànhphố.Hainhânviêncônglực, taychắpsaulưng,mặtngoảnhvềphíavịnh,điđi lại lại trênbờ.Một lãogiàđứngđợisẵnvớisợidâymócsắt,bếntàunàocũngcónhữngkẻnhưvậyđónđểkéothuyềnvào,giúpAschenbachbướclênbến;vàvìtrongtúikhôngcòntiềnlẻ,ôngđiquakháchsạnkếbêncầutàuđểđổitiềnđặngtùyýtrảcôngchogã chèo thuyền.Đổi tiền trong đại sảnh xong quay trở ra bến, ông thấyhành lý củamìnhđã chất trongmột chiếc xe kéo tayđứng trênbờ, còngondolavàngườichèothuyềnbiếnđâumấttămmấttích.

“Hắnchuồnrồi”,lãogiàcócáimóckéothuyềnbảo.

“Mộtkẻngoàivòngphápluật,khôngcógiấyphéphànhnghề,thưaquýngài.Hắnlàtayláigondoladuynhấtkhôngcógiấyphép.Nhữngngườikiađãđiệnthoạibáosangđây.Hắnthấyngườitađangrìnhsẵn.Thế làhắnchuồnluôn”.Aschenbachnhúnvai.

“Vậy là quý ngài được chở miễn phí”, lão già bảo và chìa cái mũ ra.Aschenbach ném vào đó ít bạc cắc. Ông bảo đưa hành lý của mình vềkháchsạnngoàibãitắm,rồitheochiếcxekéođibộdọcđại lộchínhvắtngangquađảodẫnratậnbờbiển,đạilộnởđầyhoatrắng,haibênsansátquánrượu,cửahàng,nhàtrọ.

Ôngbướcvàoquầnthểkháchsạnxâycấtrộngrãibằnglốicổngsau,điquasânnổitrôngravườn,quađạisảnhvàtiềnsảnhvàovănphòng.Vìcóbáotrướcnênngườitađóntiếpôngrấtmaumắn,niềmnở.Viênquảnlý,mộtngườiđànôngthấpcon,nhỏnhẹ,lịchthiệpmộtcáchhơikhúmnúm,đểriamépđenvàmặclễphụcđuôidàikiểuPhápđưaôngvàothangmáy

đilênlầubagiớithiệuphòngdànhchoông,mộtgianphòngấmcúng,đồđạctoànbằnggỗanhđào,đượctrangtríhoatươithơmngátvàcónhữngcửa sổ cao hướng ra biển, phong cảnh hết sức ngoạnmục. sau khi viênquảnlýrútlui,tronglúcngườitađemhànhlýlên,ôngbướclạibênmộtkhungcửasổđưamắtnhìnxuốngbãitắmbuổichiềuvắnghoe,mặtbiểnâmuthiếuánhmặttrời,đanglúcthủytriềudângcaogửinhữngconsóngthấpdàivàobờ,đềuđặnvàlặnglẽ.

Mộtngườicôđơntrầmlặngcảmnhậnnhữngquansátvàvachạmvừahư ảo lại vừa sâu sắchơnnhữngngười quảng giao, tư tưởng của anh tathườngnặngnềhơn,lạlùnghơnvàbaogiờcũngnhuốmmộtchútưusầu.Nhữnghìnhảnhvàấntượnglẽracóthểdễdàngbỏquasaumộtánhmắt,mộtnụcười,mộtlờitâmsựlạilàmanhtabậntâmquámức,trongimlặngcàngngàycàngsâuđậm, trởnênđầyýnghĩa,biến thànhsựkiện, thànhcuộcphiêulưu,thànhcảmxúc.Côđơnlàmnảysinhnétđộcđáo,vẻđẹptáobạovàkhácđời,đólàchấtthơ.Nhưngcôđơncũngsảnsinhrasaitrái,lệchlạc,philývàbấtchính.Thếchonênnhữngsựviệcxảyradọcđường,lãogiànhínhảnhgớmchếtkhôngngớtlảmnhảmvềcụccưngnàođó,gãchèo thuyền lậubịquỵt tiền công, tất cả vẫn cònđangđènặng lên tâmtrạngngười khách lãngdu.Chỉ làmấy chuyện lẻ tẻ, thực ra chẳng có gìđángđểsuynghĩ,nhưngnhữngsựkiệnnàylạicóvẻquantrọnglạlùngđốivớiông,vàchínhsựmâuthuẫnấylàmônglongại.Giữanhữngsuytưôngvẫnkhôngquênđưamắtgửilờichàobiểncả,vàlòngthấyvuivuivìbiếtrằngVeniceởsátbên.Cuốicùngôngquayvàorửamặt,nhờcôhầuphònglo vài việcđể tiệnnghi thêmphầnhoànhảo, rồi bảoanhchàngThụy sĩmặcđồngphụcmàuxanhlụcgiữthangmáyđưamìnhxuốngtầngtrệt.

Ông uống trà bên hàng hiên hướng ra phía biển, sau đó xuống conđườngdạomátdọctheobờkèđimộtđoạndàivềphíakháchsạnExcelsior.Khiôngtrởlạikháchsạnmìnhthìđãgầntớigiờthayđồđiăntối.Ôngsửasoạnchậmrãivàkỹlưỡngtheothóiquenlâunay,mặcdầuvậyvẫnxuốngđạisảnhhơisớmvàgặpởđâyđasốkháchnghỉtrọ,khôngquenbiếtnhau

vàgiảbộ thờơkhôngđểýđếnnhau,nhưngcùng tụ tậpđợigiờăn.Ôngcầmmộttờbáotrênbàn,buôngmìnhxuốngmộtchiếcghếbànhbọcdangồiquansátnhữngngườitrongphòngvàkhoankhoáithấyhọkháchẳnđámkháchởchốnnghỉmátđầutiên.

Nơi đây mở ra một chân trời rộng rãi, bao dung và khoáng đạt hơnnhiều. Khe khẽ, rì rầm, đủ loại ngôn ngữ lớn hòa trộn vào nhau. Bộ Âuphụcmặcbuổitốiđượcchấpnhậnkhắptoàncầu,mộtkiểuđồngphụcvănminh,phủlênđủmọihạngngườimộtlớpsơnđứngđắnđồngnhất.Ôngbắt gặpmột ngườiMỹ nghiêm trangmặt dài đuồn đuỗn, một gia đìnhngườiNgađathếhệ,nhữngbàmệnhphụngườianh,nhữngtrẻemngườiĐứcđivớicáccôbảomẫuPháp.Dânslavơcóvẻchiếmthànhphầnápđảo.NgaybêncạnhôngcóngườinóitiếngBaLan.

Đólàmộtnhómthiếuniênsắptớituổitrưởngthànhquâyquầnquanhchiếcbànmâynhỏdưới sựgiámsátcủamộtnữgia sưhayquảngia:bathiếu nữ tầmmười lăm đến mười bảy tuổi, và một cậu bé trai tóc dàikhoảngđộmườibốn.Vẻđẹphoànhảocủacậubé làmAschenbachsửngsốt.Gươngmặtcậu-trắngmuốtvàmangmộtvẻkínđáothanhtao,đượcmáitócóngvàngnhưmậtongbaoquanh,vớisốngmũithẳngthanhtú,cáimiệngđángyêuchúmchím,sắcmặtnghiêmtrangvàthánhthiệnlàmtaliêntưởngđếnnhữngtácphẩmđiêukhắcHyLạpthờikỳhoàngkimnhất,vàgópphầnhoànthiệnchohìnhthứcấylàmộtvẻduyêndángriêngđộcnhất vô nhị, khiến người chiêm ngưỡng tin rằngmình chưa bao giờ códiễmphúcđượcgặpmột tạovậthoànmỹtươngtựcả trongthiênnhiênlẫn trongnghệ thuật tạohình.Ngoài raôngcònngạcnhiênvềsự tươngphảnhếtsứcrõrệttrongnguyêntắcgiáodục,thểhiệnquatrangphụcvàtácphongcủamấychịem.Bathiếunữ,côchịcảđãcóthểcoilàngườilớn,ănmặckínđáovàkhắckhổđếnmứcdịbiệt.Mộttấmáotrơntuộtnhưáothầytu,khôngdàikhôngngắn,màuxámđáduychỉcóchiếccổtrắng làhơisángsủa,dángthẳngđuồnđuỗnđànápvàtiêudiệthếtmọiưuthếcủathânhình.Máitócchảimượtốpsátđầukhiếnnhữngkhuônmặtvôhồn

nhưmặtnữtu,chẳngbiểulộtìnhcảmgì.Dĩnhiên,đólàdấuấnbàntaynghiêmkhắccủangườimẹ,nhưngbàtalạichẳnghềnghĩtớichuyệnápdụngchocậucontraikỷluậtsắtmàbàdùngđểdạydỗmấycôcongái.Rõràngcậuđượcnângnhưnângtrứng,hứngnhưhứnghoa.Khôngmộtlưỡikéonàođượcphạmvàomáitócđẹpcủacậu;từnglọntócxoănlòaxòarủxuốngtrán,chekíntaivàgáy, trôngcậuchẳngkhácgìbứctượngchúbénhểgai[17].Bộđồlínhthủyanh,vaibồng,ốngtayxuốngdướichiếthẹpbólấycườmtaymảnhdẻđểlộhaibàntaycònnonnớtvớinhữngngónbúpmăngthondài,thêmcáiyếmlínhthủyvàtuangùvànhữngchitiếtthêuthùacànglàmchothânhìnhmảnhkhảnhcủacậumangvẻlángọccànhvàng.Cậutangồinghiêng,quaynửamặtvềphíangườichiêmngưỡng,mộtchânđigiàyđenbóngđặttrướcmũichânkia,mộtcùichỏchốnglêntaydựachiếcghếmây,mákêvàobàntaynắmchặt,tưthếđĩnhđạcungdungtựtạivàhoàntoànkhôngcócáivẻphụctùngcứngnhắcnhưmấycôchị.Cậucóđauyếugìkhông?Vìkhuônmặtcậuvớinướcdataitáinhưngàvoinổi bật lên giữa những lọn tóc vàng sẫm.Hay đơn giản cậu là đứa concưng,đượcnângniutrongtìnhyêuthiênvịvàđồngbóng?Aschenbachngảtheokhảnăngsau.Hầunhưmọi tâmhồnnghệsĩđềutiềmẩncái thiênhướngbẩmsinhphóngtúngvàphảntrắc,sẵnsàngthừanhậnưuđãibấtcôngdànhchocáiđẹpcũngnhưchiasẻvàtôntrọngđặcquyềnđặclợicủakẻsang.

Mộtngườibồibànđiquanhphòngthôngbáobằngtiếnganhbữatốiđãsẵnsàng.Kháchtrongđạisảnhbiếndầnvàophòngănquacánhcửakính.Những người đến sau lục tục kéo vào từ tiền sảnh hay thangmáy. Bêntrongngườitabắtđầubưngthứcănra,nhưngđámtrẻBaLanvẫnngồilìquanhchiếcbànmây,vàAschenbach,êmáilúnsâutrongchiếcghếbành,được chiêmngưỡng hiện thân của cái đẹp ngay trướcmắt, khoan khoáingồinánlạicùnghọ.

Côgiasư,mộtphụnữhọcđòithóithượnglưu,ngườivừalùnvừamập,mặtđỏgay,cuốicùngradấuchocảbọnđứnglên.Nhướngcaocặpchân

mày,côtaxôchiếcghếđangngồirasaunghiêngmìnhcúichàomộtmệnhphụcao lớnmặcđồxámtrắng,ngọcđeođầyngười,vừabướcvàophòng.Cốtcáchbàtalạnhlùngvànghiêmnghị,máitócrắcphấnnhẹcũngnhưkiểutrangphụcđơngiảntoátlênnétgiảndịthườngthấyởnhữngngườisùng tín coi mộ đạo là thành phần chính của cao sang. Có thểmườngtượngbà làphunhânmộtquanchứcĐứccaocấp.Điểmsangtrọngduynhấtnổibậttrêntoàndiệnmạobàlànhữngmónđồtrangsứcgầnnhưvôgiá,bông taivàmộtchuỗingọc traidàiquấnbavòngquanhcổ,mỗihạtngọctonhưquảanhđàotỏaánhlấplánhdìudịu.

Mấychịemđứngphắtdậy.Chúngcúixuốnghôntaymẹ,tronglúcbànàymỉmmộtnụcườilơđãngtrêngươngmặtcósốngmũicao,đượctrangđiểmcẩnthậnnhưnghơimệtmỏi,nhìnquađầutụinhỏtraođổimấytừtiếngPhápvớicôgiasư.Rồibàbướcvềphíacánhcửakính.Đámtrẻlóttótđitheo:mấycôcongáilớntrướcbésau,rồiđếncôgiasư,cuốicùnglàcậucontrai.Khôngbiếtcáigìxuikhiếncậutangoảnhlạinhìntrướckhibướcquangưỡngcửa,vàvìtrongđạisảnhkhôngcònaikhác,đôimắtkỳlạxámsẫmnhưánhchiềubuôngcủacậuchạmphảiánhmắtAschenbach,giữalúcôngđắmmình trong suy tưởng, tờbáo rơixuốnggối,đămđămnhìntheocảnhóm.

Những gì ông vừa chứng kiến thực ra không có chi tiết nào đặc biệtkhácthường.Concáikhôngngồivàobànăntrướcmẹ,màphảiđợibàtới,chào hỏi lễ độ và giữ đúng phép tắc khi đi vào phòng ăn. Nhưng ở đâynhữngcửchỉấybộc lộ thật rõ ràng,nhấnmạnhsựđềcaogiáodục,bổnphậnvà lòngtựtrọng,khiếnAschenbachthấy lòngnaonao,cảmkích lạlùng.Ôngngầnngừgiâylátrồicũngđisangphòngănngồivàomộtchỗdobồibànxếp,vàngaysauđótiếcrẻnhậnrabànmìnhxachỗgiađìnhBaLankiaquá.

Ngườimệtnhoàinhưngtinhthầnvẫncònlinhhoạt,suốtbữaăndàilêthêôngbậntâmvớinhữngtưduytrừutượng,thậmchísiêuhình,ngẫm

nghĩvềmốiliênhệbíẩngiữatínhquyluậtvàtínhcábiệtđểsảnsinhranhansắc, từđó liên tưởngđếncácvấnđềchungcủahình thứcvànghệthuật,vàcuốicùngđiđếnkếtluận,nhữngsuynghĩvànhậnđịnhcủaôngchẳngkhácgìýtưởngrađờitrongmộtgiấcmơ,tưởngnhưhaylắmnhưngkhitỉnhtáosuyxétlạithìthấyhoàntoàntẻnhạtvàvôdụng.saubữatốiôngrangoàihútthuốc,ngồihóngmát,đidạolòngvòngtrongcôngviênvềđêmtrànngậphươngthơmrồilênphòngđinghỉsớmvàngủmộtgiấcvừadàivừasâunhưngđầymộngmị.

Ngàyhômsauthờitiếtvẫnchẳngkháhơn.Giólụcđịanổilên.Dướibầutrờimâymùxámxịtmặtbiển lặngcâmtuồngnhưco rúmlại, chântrờitrốngtrảitiếnvàogầnvàmépnướclùiraxanhườngchỗchodảibờphơilênnhữnglưỡicátdài.KhimởcửasổphòngAschenbachcócảmgiácngửithấymùikhănkhẳnđưasangtừphíavịnh.

Tâmtrạngchánchườngxâmchiếmông.Tronggiâyphútấyôngđãnghĩđếnchuyệnlạiđichỗkhác.Mộtlần,từnhiềunămtrước,sauhaituầnlễmùaxuânđẹptuyệtvời,cũngđúngcáithờitiếtnàyậpđếnlàmsứckhỏeôngsuynhượctớimứcôngrờikhỏiVenicenhưngườichạytrốn.Cóphảicơnsốtbảihoảilạibắtđầunổilênnhưdạonọ,haitháidươngnhứcbuốt,mimắtnặngtrĩukhônggiươnglênđược?Thậtphiềntoáinếuphảiđổichỗnghỉ thêm lần nữa; nhưng ông cũng không thể ở lại nếu gió chẳng đổichiều.Đểđềphòngkhảnăngxấuôngkhôngdỡtoànbộhànhlýra.Đúngchíngiờôngxuốngdướiđiểmtâmtrongphòngănsángđượcbố trígiữaphòngtiệcdànhchobữatốivàđạisảnh.

Trongphòng không khí yên tĩnh trang trọng, đúngnhư truyền thốngcủacáckháchsạnsang.Nhữngngườiphụcvụnhóngótđilạinhẹnhàng.Chỉnghe tiếng lanhcanhnhènhẹcủamột tách trà, giọng thì thầmkhekhẽthốtranửalờilơlửng.Trongmộtgócxéoxéođốidiệncửa,cáchbànônghaibàn,AschenbachthấymấythiếunữBaLanngồivớicôgiasư.Tưthếngayngắn,máitócvàngxỉnmớichảimượt,mắtđỏhoe,mặcbộváyáo

vải lanh hồ bột cứngmàu xanh dương có cổ xếp vàmăngsét nhỏmàutrắng,mấy cô gái chuyền taynhaumộthũmứtngâm.Chúngđã sắp ănxong bữa sáng. Không thấymặt cậu bé. Aschenbach tủm tỉm cười. anhchàngPhäake[18] tí hon!Ông tựnhủ.Có vẻ cậu chàngđượcnuông chiềuhơnmấycôchị,muốnngủtớikhinàothìngủ.Bấtgiácônghứngchíthầmtríchdẫnmộtcâuthơ:

“Đồ trang sức, tắmnước nóng và ngủ đẫymắt làmngười ta thay đổihẳn”.

Ôngđiểmtâmkhôngchútvộivã,nhậnmấybức thư từ tayngườigáccổnglễphépngảmũkhibướcvàophòng,vàmởraxemtronglúchútmộtđiếu thuốc. Nhờ vậy ông được chứng kiến cảnh anh chàng ngủ muộnxuốngnhậpbọnvớinhómngườivẫnngồichờởphíabênkia.

Cậubévàoquacánhcửakínhvàđitrongbầukhôngkhíyênlặngngangqua cả gian phòng đến bànmấy cô chị. Cậu có dáng đi duyên dáng lạthường,khôngphảichỉđẹpởtưthếnửathântrênmàcảcửđộngđôiđầugốivàcáchđặtgóthaibànchânmanggiàytrắngxuốngsàn,rấtnhẹnhàng,vừauyển chuyển vừa kiêuhãnh, càng thêmđáng yêu vì nỗi thẹn thùngngâythơlộraquacáicáchcậuhailầnchớpchớphàngmingướcmắtnhìnquanhphòng.Nhoẻncười,vừahạgiọngnóimộtcâubằngtiếngmẹđẻâmhưởngmềmmại du dương cậu bé vừa ngồi vào chỗ, và giờ đây, khi nóhướng gươngmặtquaynghiêng vềphíangười quan sát, ông lạimột lầnnữabànghoàngkinhngạctrướcvẻđẹpthiênthầncủađứatrẻngườitrầnmắtthịtnày.Hômnaycậubémặcmộtbộđồmỏngnhẹbằngvảikẻxanhtrắngđínhmộtcáinơlụađỏtrênngực,cổáotrắngkhépcaogiảndị.Nhôlênkhỏicái cổáođơngiản,khôngmấyphùhợpvớibộđồsang trọng, làmái đầu nhưmột nụ hoa đáng yêu vô cùng tận -mái đầu thần ái tìnhEros[19],đượctạctừđáhoacươngmàuhổpháchlấyởđảoParos,vớihànglôngmàythanhtúnghiêmtrang,vớinhữnglọntócxoănvàngsẫmmềmmạirủxuốngchekínhaibêntháidươngvàvànhtai.

Đượcđấy,đượcđấy,Aschenbachtựnhủvớitháiđộtánthưởngkhắtkhechuyênnghiệpmàcácnghệsĩđôikhi làmbộđểchegiấunỗihânhoan,niềmhứng thúcủamình trướcmộtkiệt tác.Vàông tiếp tụcnghĩ thầm:Thật tình, nếu biển và bãi cát không đợi ta ngoài kia, ta sẽ ngồi lại đâychừngnàoemcònởđó!Nhưngrồiôngcũngrờiphòngănđiquađạisảnhtrongsựâncầnlễphépcủađámnhânviênphụcvụ,quakhoảngsânnổilớn,theoconđườnglótvánrabãitắmriêngcủakháchsạn.Lãogiàtrôngcoibãitắmđichânđất,mặcquầnvảilanh,áothủythủ,độimũrơmđưaôngđếnmộttrongnhữngcănlềuchothuêngoàibãi;ôngbảomangbànghếrakêtrêncáibụcgỗphủđầycáttrướccửalềurồitựmìnhlôichiếcghếnằmrađểgầnmépnướctrênbãicátvàngnhưsáp,ngả lưngthảnhthơinằmnghỉ.

Quangcảnhbãitắm,bứctranhthểhiệnvănhóahưởngthụtrầntụcvàvôtưbênmặtnước, lúcnàocũng làmôngvui thích.Mặtbiểnxámngắtphẳnglìđãđônglúcnhúc,nàolàtrẻconlộibìbõm,ngườibơihìhụp,vànhữngthânhìnhsặcsỡnhiềumàukhoanhtaydướigáynằmdàitrêncát.Mộtsốkháchămhởchèonhữngchiếcthuyềnnhỏkhôngsốngsơnxanhsơnđỏ,vàcườinhưnắcnẻkhi thuyền lật.Trướcdãy lềudài, trênnhữngbụcgỗnhưnhữngmáihiênnhonhỏ, cóngườiđi lại tung tăngvàngườibiếngnhácnằmườn,thămhỏivàbuônchuyện,trangphụcthanhlịchcầukỳbêncạnhdathịthởhang,tấtcảđiềmnhiêntậnhưởngcáitựdotáobạongoàibãibiển.Tuốtngoàixa, lácđácvàingườimặcáochoàngtắmtrắngtinhhoặcáosơmirộngthùngthìnhmàusắcchóichangđidạotrênbờcátướt.Phíabênphảiôngtrẻconđãđắpmộtlâuđàibằngcátrấtcôngphu,chungquanhcắmnhững lá cờ tíhonđủmàucácquốcgia trên thếgiới.Nhữngngườibánsòốc,bánhtráivàhoaquảngồixệpxuốngrảihàngra.Bêntrái,trướcmộttrongmấytúplềuđầuhồixoaynganghướngrabiểnởcuốibãi tắm,cómộtgiađìnhngườiNgacắmtrại:nhữngngườiđànôngrậmrâu, răngbàncuốc,nhữngngườiđànbàmònmỏidángđiệuuểoải,mộtthiếunữBantíchngồibêngiávẽbiểnthỉnhthoảnglạilớntiếngcàu

nhàu thất vọng, hai đứa trẻ xấu xí nhưnghiềnhậu,một bà vú già trùmkhănchekínđầu,cửchỉngoanngoãnphụctùngnhưnôlệ.Họhàmơntậnhưởngcuộcsốngởđó,luônmiệngkêutênmấyđứatrẻngỗnghịchquá,dốchếtvốnliếngdămbacâutiếngÝrađùagiỡnvớiônggiàhómhỉnhbánkẹo,thânmậthônlênmánhauvàkhôngthèmđếmxỉađếnnhữngkẻtòmòdòmngóhọ.

Mìnhmuốnởlạiđây,Aschenbachnhủthầm.Điđâuhơnnữabâygiờ?Vàhaitayxếptronglòng,ôngthảánhmắtxaxămlạcratậnngoàikhơi,trượtdài, nhòanhạt, tanbiến trongmàn sươngmùđơnđiệu củahoangmạckhônggianquanhông.Ôngyêubiểnbởinhiềulẽsâuxa:nhucầunghỉngơicủangười laođộngnghệ thuậtcựcnhọc,mong thoátkhỏicáchìnhthứcthểhiệncầukỳđadạngđểtrởvềnépmìnhvàolồngngựcrộnglớn,đơnsơcủađạidương;niềmsaymêcấmkỵ-vìnótráivớithiênchứcnghệsĩcủaông,nhưngcũngchínhvìthếlạicàngthêmcámdỗ-hướngtớicáivôvi,vôđộ,vĩnhhằng,hướngtớihưkhông.Đượcannghỉtrongsựhoànthiệnlàkhaokhátcủatấtcảnhữngkẻvươntớiđỉnhcaotuyệtmỹ;vàhưkhôngchẳngphảilàmộthìnhthứchoànthiệnđósao?Đanglúcôngmơmàng chìm sâu trong cõihư vô thìđường ranhgiới giữabiển vàbãi cátbỗngbịmộtdángngườixuấthiệncắtngang,từbỏvôbiêntrởvềvớithựctại,ôngnhậnracậubéxinhtraiđanglộicátđitừmétráingangquatrướcchỗôngnằm.Cậuđichântrần,nhưthểsắpxuốngnước,cặpgiòthonthảlộratớiđầugối,bướcđichậmrãinhưngnhẹnhàngvàkiêusanhưthểcảđờivẫnquenđiđất,vừađivừangoáiđầuvềphíamấycănlềuquaynganghình thước thợ. Nhưng vừa phát hiện ra gia đình Nga đang sinh hoạtthuậnhòaởđó,mộttrậnlôiđìnhđầykhinhmiệtđãnổilênchetốisầmgươngmặtcậu.Vầngtráncaucau,cặpmôidẩura,giữamiệngvàmácàysâumộtnếpnhăn chua chát, cặp chânmày chụmsát vàonhauđẩyđôimắt thụt sâu xuốnghốcmắt, bắn ra những tia nhìn tối tămdữ tợn thểhiệnmộtmốicămthùkhôngđộitrờichung.Đầucúigằm,mắtgườmgườmnémcáinhìnhămdọathêmlầnnữavềphíamấyngườikia,cậubélắcvai

thậtmạnhnhưhấtbỏvậtgì,quaymìnhbướcđimộtmạchbỏkẻthùlạiphíasaulưng.

Mộtcảmgiácdịuêmvàbànghoàng,nhưcócảkínhtrọngvàhổthẹndânglên,khiếnAschenbachphảingólơchỗkháclàmbộkhôngthấytháiđộvừarồicủacậubé;vìngườitìnhcờchứngkiếnnhữngbiểulộtìnhcảmmãnhliệtấykhôngmuốnđộngchạmđếnnhữngấntượngkia,dùchỉriêngmìnhhay biết.Ông cảm thấyđồng thời vừa sung sướng vừa thảng thốt,tâmtrạngcòncótêngọilà:hạnhphúc.sựcuồngtínthơngâynày,chĩavàomộtmảnhđờihiềnlànhnhất,chothấytoànbộcáivônghĩathầnthánhtrong mối quan hệ nhân sinh; làm cho một tạo vật quý báu của thiênnhiên,thườngchỉcógiátrịthưởngngoạn,bỗngmangmộtnộidungtinhthầnsâusắc;vàkhiếncậubé,vốnđãrấtđặcbiệtnhờvẻđẹphìnhthể,cóthêmchiềusâutưtưởngchínhtrị-lịchsửrấtđángđượccoitrọngdùcònđangtronglứatuổimăngtơ.

Vẫnquaynhìnchỗkhác,Aschenbachlắngnghegiọngcậubétrongtrẻonhưng hơi yếu cất lên từ xa chào đám trẻ xúm quanh tòa lâu đài cát.Chúngđáplờibằngcáchgọinhiềulầntêncậuta,haymộtdạngngắngọnâuyếmcủacáitênấy,vàAschenbachdỏngtaitòmòlắngnghemàkhôngsaophânbiệtđượcchínhxáchơnhainguyênâmdudươngnhưlà“adgio”,hay cũng có thể là “adgiu” với hậu âm “u” kéo dài ramềmmại.Ông vuisướngthấyâmhưởngcáitênthậtxứngvớingười,vàthầmnhắcđinhắclạihaitiếngấytrongđầu,ônghài lòngquay lạivớiđốnggiấytờthưtíncủamình.

Vớicáicặpgiấydulịchnhỏđặttrênđầugối,ôngbắtđầuđưabúttrảlờimộtvàibứcthư.Nhưngchỉđượcmườilămphútôngđãtựtráchmìnhsaodạidộtbỏlỡcảnhtượngbãitắmvuithúbiếtbaođểđi lonhữngchuyệnchẳngđâuvàođâu.Ôngquẳnggiấybútsangmộtbên,quaytrởvềvớibiển,vàchẳngbaolâusau,bịtiếngléonhéocủatụitrẻbênlâuđàicátlôikéo,ôngquayđầusangbênphảitìmmộttưthếthoảimáidựavàolưngghếrồi

đưamắttìmkiếmxemanhchàngadgionọđangởđâu,làmgì.

Ôngnhìnthấyngaycậubé;cáinơđỏtrênngựcnókhônglẫnvàođâuđược.Hợpsứcvớinhữngđứa trẻkhác tìmcáchđặtmột tấmváncũ làmcầubắcquahàonướcbaoquanhlâuđàicát,anhchàngđanghấtđầulớntiếngchỉhuycácbạn.Cùngchơiởđócókhoảngmươiđứatrẻ,vừatraivừagái cỡ tuổi cậu bé hoặc nhỏ hơn, chúng líu lo nói đủ thứ tiếng, Ba Lan,Pháp, và cảmột vài thổ ngữ vùng Bancăng. Nhưng tên cậu bé được gọithườngxuyênnhất.Rõ ràngcậurấtđượcyêumến, sănđón,ngưỡngmộ.MộtthằngbécũngngườiBaLannhưcậu,đượcgọibằngcáitênnghenhư“Jaschu”,mộtanhchàngtrònlẳn,tócđenvuốtdầulángbóng,mặcbộđồvảilanhthắtđainganglưng,cóvẻlàbồruộtvàđệtửthântínnhấtcủacậu.saukhihoàntấtcôngtrìnhxâycấtởlâuđàicát,haiđứakhoácvainhauđidọctheobãibiển,vàthằngbétêngọi“Jaschu”ômhôncậubạnbảnhtrai.Aschenbachmuốndứngóntaydọanó. “NàyanhbạnKritobulos[20]”, ôngcười thầmtrongbụng, “takhuyênmiđinghỉhẳnmộtnăm!Vìmicần ítnhấttừngấythờigianmớibìnhphụcnổi”.Rồiôngthưởngthứcnhữngtráidâuđất tochínmọngmuacủamộtngườibánhàngrong.Trờinóngnhưnung,mặcdùmặttrờivẫnkhôngxuyênthủngđượclớpsươngmùdàyđặc.Lườibiếngchếngựtinhthần,trongkhicácgiácquantậnhưởngvẻngoạnmụcbao lavàmêhoặccủabiển lặng,ngườiđànôngđạomạobỗngthấyviệctìmkiếm,phỏngđoánxemcáitênnàocóâmhưởnggầnvới“adgio”làmộtmốibậntâmxứngđángvàđầyýnghĩa.Nhờvốn liếng tiếngBaLancònđọng trongkýứcông tìmđược “Tadzio”,mộtdạng thânmậtcủacáitên“Tadeusz”,vàphátâmlênnghenhư“Tadziu”.

Tadziođangtắmbiển.Aschenbach,mớimột lúcđể lạccậubérakhỏitầmmắt, lạipháthiện thấymáiđầunhấpnhôvàhai cánh tay sảinướcngoàikhơi;chắcđáybiểnchỉthoaithoảidốcnênrấtxaphíangoàicũngvẫncònnông.Nhưngcóvẻnhưngườinhàđãbắtđầulolắngchocậubé,từphíadãylềucógiọngphụnữgọivớira,têncậuđượcnhắcđinhắclạivanglên khắp bãi tắm nhưmột khẩu lệnh với những nguyên âmmềmmại,

tiếnguởcuốikéodàiravừangọtngàovừahoangdã:“Tadziu,Tadziu!”Cậubévâng lờichạyvàobờ,chânđạpnướctungbọt,đầungẩngcao;và thânhìnhấy,vớivẻđẹpchưahoàntoànnamtínhvừathanhtaovừarắnrỏi,vớimáitócxoănrỏnướcròngròng,tuyệtmỹnhưmộtvịthầntrẻtrunghiệnlên từđáy sâugiữa trời vàbiển, tách ra từ trong lòngvật chấthoang sơ:Quangcảnhấygợicảmhứngchonhữnghưcấuthầnbí,làthihứngtừkhởithủythờigian,từnguồncộicủahìnhtượngvàgiángsinhcủathánhthần.Aschenbach nhắm nghiền hai mắt lắng nghe khúc hát ngân nga tronglòng;vàmột lầnnữaôngtựnhủ,rằngnơiđâythậttuyệtvờivàrằngôngmuốnởlạiđây.

RồiTadzionằmnghỉ trênbãi cát,mệtnhoài saukhi tắm,quấnmìnhtrongtấmkhănbôngtrắngtinhlótdướivaiphải,đầugốilênmộtcánhtaytrần;vàmặcdùAschenbachkhôngnhìncậubémàhướngmắtvàotrangsách,ôngvẫnkhônglúcnàoquêncậuđangnằmđó,ôngchỉcầnhơiquayđầusangbênphảilàcóthểchiêmngưỡngtạovậttuyệtvờikia.Ôngcócảmtưởngmìnhngồiđâycanhgácchogiấcngủanlànhcủacậu-dùbậngiảiquyếtviệcriêngnhưngvẫnluôncảnhgiácđểbảovệbáuvậtnằmphíabênphảikia,khôngxaôngmấy.Vàmộtcảmgiác trìumếnnhưtìnhphụtử,niềmquyếnluyếncủakẻcốnghiếnhếtmìnhsángtạonêncáiđẹptrongtưtưởngdànhchongườisởhữucáiđẹpngoàiđời,dânglêntrànngậpvàlàmrungđộngtráitimông.

Quátrưaôngrờibãibiểnvềlạikháchsạnvàgọithangmáylênphòng.Ôngđứnghồilâutrướcgươngngắmnghíamáitóchoarâm,gươngmặthốchácmệtmỏicủamình.Khiấyôngđãnghĩđếndanhvọng,nghĩđến lúcnhiềungườingoàiphốnhậnraôngvàtỏlòngngưỡngmộnghệthuậtdùngtừchuẩnxácvà trauchuốtcủaông - tóm lạiông liệtkê ra tấtcảnhữngthànhcôngngoàiđờidotàinăngmangđếnchomình,thậmchícảsựkiệnôngđãđượcphongdanhquýtộc.Rồiôngxuốngăntrưanơicáibànnhỏquenthuộc.saubữaăn,lúcôngbướcvàothangmáythìmộtđámtrẻcũngvừaănxongùatheovàođầynghẹtcáihộpdiđộng,vàcảTadziocũngbước

vào.Cậuđứng rất gầnAschenbach, gầnđếnnỗi lầnđầu tiênông khôngphảichiêmngưỡngcậutừxanhưngắmmộtbứctranhmàđượcnhìntậnmắtmọichitiếtconngườicậu.Cóaiđónóigìvớicậubé,vànóvừatrảlờivớimộtnụcườiđángyêukhôngthểtảvừađigiậtlùirakhỏithangmáyởlầuhai,khiêmnhườngcụpmắtnhìnxuống.sắcđẹpđiđôivớithẹnthùng,Aschenbachtựnhủvàsuynghĩrất lungđểlýgiảitạisao.Tuynhiênôngcũng đã kịp nhận thấy hàm răng Tadzio không được tốt: răng cậu khấpkhểnhvàhơiđục,màumenkhôngsángbóngnhưngườikhỏemạnhmàmang ánh giòn giòn trong trong như thường thấy ở trẻmắc bệnh thiếumáu.Embémỏngmanhyếuớtquá,Aschenbachnghĩthầm.Cókhảnăngemsẽchẳngthọđượclâu.Ýnghĩnàymangđếnchoôngmộtcảmgiácyêndạvàthỏamãnmàôngkhôngmuốnđisâutìmhiểunguyêndo.

Ôngnghỉngơitrongphòngchừnghaitiếngđồnghồrồibuổichiềuđónvaporettoquavịnhnướcbốcmùi thumthủmsangVenice.Ông lênbờởsanMarco,ngồiuốngtràtrênquảngtrườngvà,theolệthườngmỗikhiđếnđây,làmmộtvòngbátphố.Nhưngcũngchínhcuộcdạochơinàyđãbiếnđổihoàntoàntâmtrạngvàcácquyếtđịnhcủaông.

Một cơn oi bức kinh người đè nặng trên phố xá, không khí như đặcquánh,cácloạimùibốcratừnhàở,cửahàng,quánăn,mùidầumỡ,mùinướchoavàtrămthứmùikháccứtụlạithànhđámmàkhôngtanrađược.Khóithuốclálơlửngtạichỗhồilâuvàtảnđirấtchậm.Đámđôngchenvaithíchcánhtrongcácngõphốchậthẹpmọikhithuhútônglàthế,naychỉlàmôngbực bội. Càngđi ông càng cảm thấyngộtngạthơn, cái tiết trờikinhkhủngdokhôngkhíbiểnẩmướthòatrộnvớigiónóngsirocco làmthầnkinhôngvừaphấnkhíchvừasuynhược.Mồhôinhớpnháptuônrakhắpmìnhông.Mắtôngtốisầm,ngựcthắtlại,ngườibừngbừngnhưlêncơnsốt,mạchmáutrongđầuđậpthìnhthình.Ôngvộivàngrờikhubuônbánsầmuất,điquamấycâycầusangdãyphốnghèo:ởđóđámănmàybuđếnquấynhiễuông,vàmùixúuếbốc lên từnhữngdòngkênh làmôngngạtthở.Tớimộtquảngtrườngnhỏvắngteo,mộtnơinhưbịbỏbùavàbị

bỏquêngiữalòngVenice,ôngngồinghỉchânbêngiếngphunnước,vàvừalauvầngtránđẫmmồhôivừatựnhủ,điệunàymìnhphảiđithôi.

Đâyđã là lầnthứhai,vànhữngdấuhiệuquárõràngchứngtỏ thànhphốtrongđiềukiệnthờitiếtnàyrấthạichosứckhỏeông.Cứkhăngkhăngởlạithìthậtvôlý,chẳngbiếtbaogiờgiómớiđổichiều.Phảiquyếtđịnhngaylậptức.Cũngkhôngthểtrởvềnhàtừbâygiờ.Cảnhànghỉmùahèlẫncănhộmùađôngđềuchưachuẩnbịxong.Nhưngđâuphải chỉmỗinơinày có biển và bãi cát, thế nào cũng phải có những khu nghỉmát kháckhôngbịkèmthêmcáivịnhnướctùtaihạivàlànhơiđộcđịacủanó.ÔngnhớđếnmộtbãitắmnhỏkhôngxaTriestemàngườitađãquảngcáorùmbengvớiông.Tạisaokhôngđếnđó?Vàchớnênchậmtrễ,đểcònthờigianmànghỉngơinữachứ.Ôngquảquyếtđứngdậy.Từbếngondolagầnđấyông xuống một chiếc thuyền bảo chèo qua mê cung chằng chịt nhữngnhánhkênhnướcđụcngầu,chuidướinhữngbancôngthanhmảnhbằngđáhoa cương chạm trổ cầukỳhình sư tử, lượnquanhnhững góc tườngtrơntuột,lướtquamặttiềncáccungđiệnbuồnthảmtreođầybảnghiệucáchãnglớnsoibóngxuốngmặtnướclềnhbềnhrácrưởi,quaytrởvềbếnsanMarco.Ôngphảikhổcônglắmmớivềđượcđó,vìgãláigondola,chắclàcómócngoặcvớicáchãngsảnxuấtđăngtenvàxưởngthổithủytinh,tìmđủmọicáchdụôngghévàobờthamquanvàmuahàng.NếunhưcuộcdạochơikỳdịtrênthuyềnquaVenicemớibắtđầumêhoặcđượcông,thìtâmhồnhámlợicủanữhoàngsađọanàyđãkhiếnôngtứcmìnhmàtỉnhtrílại.

Trởvềkháchsạn,trướcgiờăntốiôngvàobáovớivănphòngrằngcáctìnhhuốngngoàidựkiếnbuộcôngphảirađisángsớmngàymai.Họtỏýrấtlấylàmtiếc,họthanhtoántiềntrọchoông.Ôngdùngbữarồisuốtbuổitốioiảngồiđọcbáotrongmộtchiếcghếxíchđungoàihiênsau.Trướckhiđingủôngchuẩnbịhànhlýsẵnsàngđểlênđường.

Ôngngủkhôngngongiấc,cứtrằntrọcvìdựđịnhlạirađi.sángdậymở

cửasổôngthấybầutrờitrướcsauvẫnphủđầymây,nhưngkhôngkhícóvẻtronglànhhơn,vàbắtđầucảmthấyhốihận.Quyếtđịnhrađiliệucóhấptấpvàsailầmkhông,đấycóphảilàhànhđộngbộtpháttrongtìnhtrạngđauyếu,thiếusángsuốt?Giámàôngđắnđocânnhắcmộtchút,đừngmấttinhthầnnhanhnhưthế, thửthíchnghivớibầukhôngkhíVenicehoặcgiảđợiđếnlúcthờitiếtkháhơn,thìcóphảigiờđâyôngđỡkhổvộivànglặnlộirađi,màđãcóthểthưởngthứcmộtbuổisángngoàibãitắmnhưngàyhômqua.Hốithìđãmuộn.Đâmlaophảitheolao,ôngphảithựchiệnđiềuhômquaôngquyết.Ôngmặcquầnáochỉnhtềrồikhoảngtámgiờđithangmáyxuốngtầngtrệtđiểmtâm.

Lúc ông xuống phòng ăn còn trống trơn. Lẻ tẻ từng người khách trọbước vào trong khi ôngngồi đợi phục vụ.Vừa lúc ôngnâng tách trà lênmiệng thìmấy thiếunữBaLan cùng cô gia sư xuấthiện; trangphục tềchỉnhmớithaynhưngmắtđỏhoe,họbướcđếncáibàntronggóccạnhcửasổ.Cùng lúcấyngười gác cổng lại gầnông,ngảmũ thôngbáođã tới giờkhởihành.Chiếcô tôđangđợi sẵnđểchởôngvàcácdukháchkhác tớikháchsạnExcelsior,rồitừđócảđoànsẽđiragabằngxuồngmáychạyquaconkênhriêngcủacôngty.Thờigianđãgấplắmrồi.Aschenbachthấythờigianchẳngcógì làgấpcả.Cònhơnmộtgiờđồnghồnữaxe lửacủaôngmớikhởihành.Ôngbựcmìnhvìcáikiểuđuổikháchsớmcủakháchsạnvàtỏývớingườigáccổng,rằngôngmuốnthưthảănchoxongbữađiểmtâm.Ngườigáccổngngậpngừngrútlui,nhưngchỉnămphútsauyđãquaytrởlại.Xekhôngthểđợilâuhơnđược.Thếthìxecứviệcchạyvàchởhànhlýcủa ông đi trước, Aschenbach cáu tiết trả lời. Tới giờ ông sẽ tự đónvaporettocôngcộngraga,chỉxinđừngcólàmphiềnôngnữamàđểôngtựloliệulấy.Ngườigáccổngcúiđầurútlui.Aschenbach,khoáichívìhếtbịquấyrầy,ngồiănthongthả, thậmchícònbảongườibồimangtớichotờbáo.Khiôngđứngdậythì thờigianđãthựcsựgấpgáp.Runrủi thếnào,đúnglúcấyTadziobướcquacánhcửakínhvàophòng.

Trênđườngđếnbàngiađìnhmìnhcậubéđingangquangườichuẩnbị

khởihành,cậukhiêmnhượngcúiđầutrướcngườiđànôngtóchoarâmcóvầngtránrộng,nhưngbấtchợtlạingướccặpmắttonhìnôngmộtthoángbằngcáinhìnêmáidịudàngvới vẻđángyêucốhữucủamình, rồimớibướcqua. “VĩnhbiệtTadzio!”,Aschenbachthầmnghĩ. “Tagặpemthật làngắnngủi”.Tráivớithóiquencủamình,ôngmáymôinóithànhlờiýnghĩtrongđầu,vàthêmvào:“CầuChúabanphướcchoem!”

Rồiôngchào từgiã, cho tiềnboa,đượcviênquản lý thấpbénhỏnhẹmặclễphụckiểuPháptiễnchânracửa;vàgiốngnhưhômmớiđến,ôngđibộtheođại lộnởđầyhoatrắngbăngngangquađảorabếnvaporetto,cóngườigiúpviệcmanghộhànhlýxáchtay.Ôngtớinơi,ngồivàochỗ-vàsauđólàmộtchuyếnđiđầyđaukhổ,buồnvôhạn,trảiquamọivựcthẳmhốitiếckhônnguôi.

Đólàchuyếnđiquenthuộcquavịnh,quasanMarco,ngượcdòngKênhLớn. Aschenbach ngồi trên băng ghế hình vòng cung ở mũi vaporetto,chốngcùi tay lên lancan,mộtbàn tay chemắt.Nhữngcôngviên lùi lạiđằngsau,quảng trườngPiazzettamột lầnnữamởranétyêukiềuvươnggiảrồimấthút,cáccungđiệnnốiđuôinhauchạytrốn,vàkhidòngnướcvàokhúcuốnquanhthìvòmcungcẩmthạchlộnglẫycủacâycầuRialtohiệnra.Ngườidứtáorađingoáinhìnmàlòngđaunhưxé.Bầukhôngkhíthànhphố,cáimùibiểnvàmùibùnhơikhănkhẳnđãbuộcôngchạytrốn-giờđâyônghítvàolồngngựctừnghơithởsâu,đauđớnmộtcáchdịuêm.Cólẽnàoônglạikhôngbiết,khôngngờrằngtráitimônggắnbóđếnthếvớinơinày?Nếusángnaychỉmới làcảmgiáchơinuối tiếc,một thoánghoàinghiquyếtđịnhrađi, thìbâygiờđã trở thànhniềmthốngkhổ,nỗiđauthươngthựcsựdàyvòtâmcan,cayđắngtớimứclàmôngnhiềulầnứalệ,vàôngtựnhủrằngmìnhlàmsaocóthểlườngtrướcđượcnôngnỗinày.Đauđớnnhấtđốivớiông, thậtvậy,đauđớnđếnnỗitưởngchừngkhôngchịunổi,làýnghĩcólẽôngsẽkhôngbaogiờtrởlạiVenice,rằngcuộcchiataynàylàvĩnhbiệt.Bởiđâyđãlàlầnthứhaithànhphốlàmônglâmbệnh,lầnthứhainóbuộcôngvộivãrađi, từnaychốnnàyvớiônglàcấmđịa,

ôngkhôngthểnàokhamnổinó,quaytrởlạinữathìthậmvôlý.Phải,ôngcảmthấy,nếubâygiờbỏchạythìnỗihổthẹnvàlòngkiêuhãnhsẽkhôngchophépôngvềlạithànhphốyêudấunày,nơiđãhailầnthânxácôngrãrờibạixuội;vàbỗngnhiêncuộcxungđộtgiữatinhthầnvàthểlựctrởnênvôcùngtrọngyếuđốivớingườiđànôngởtuổixếchiều,lựcbấttòngtâmlàthấtbạinhụcnhãphảingănchặnbằngmọigiá,vàôngkhôngthểhiểunổitạisaohômquamìnhlạidễdàngchấpnhậnquyếtđịnhrađi,lạiđầuhàngngaylậptứcmàkhôngcómộtcốgắngchốngcựnàođángkể.

Tronglúcấychiếcvaporettocứtiếndầnđếnnhàga,vàđaukhổhoangmangtănglêntộtđộlàmôngrốitrí.Kẻbịdàyvòcảmthấymìnhđichẳngnỡ,màởcũngkhôngxong.Ôngvàonhàgavớitâmtrạnggiằngxékhôngngã ngũ. Đãmuộn lắm rồi, ông không được lãng phímột giây nào nếumuốnkịp chuyến tàu.Ôngmuốnmàđồng thời lại khôngmuốn.Nhưngthờigiancấpbáchnhưngọnroithúcôngtớitrước;ôngvộivàngmuavévànhìnquanhđámđôngnhốnnháotrongnhàgađểtìmgãnhânviênkháchsạnchuyênphụcvụkháchđiđường.Ngườinàyxuấthiệnvàbáovớiôngrằngchiếcvalilớnđãđượcgửiđirồi.Đãgửirồi?Vâng,gửirồi-đếnComo.ĐếnComo?Vàsaumộthồinhữngcâuhỏigiậndữhốihảbayđi,nhữngcâutrảlờibốirốibaylạimớivỡlẽrarằng,chiếcvalicủaôngđãbịvănphòngvậntảikháchsạnExcelsiorxếpcùnghànhlýcủanhữngngườikhácgửiđisaichỗ.Aschenbachcốgắnglắmmớigiữđượcvẻmặtduynhấtphùhợpvớihoàncảnhnày.Mộtnỗivuisướngđiêncuồng,mộtcảmgiáchoanhỉkhông thể tả dâng lên siết chặt lồngngực ông.Gãnhân viên khách sạnxôngxáotìmcáchlấylạichiếcvali,và,nhưcóthểđoántrướcđược,quaytrởlạivớihaibàntaytrắng.ThếlàAschenbachtuyênbố,khôngcóhànhlýông không đi đâu cả, ông quyết định quay trở lại và sẽ đợi ở khách sạnngoàibãichotớikhichiếcvaliđượchoàntrả.Chiếcxuồngmáycủacôngtycònđậungoàigakhông?Gãnhânviênquảquyết,nóneongaytrướccửa.TrổhếttàiănnóikiếntronglỗcũngphảibòracủadânÝ,gãthuyếtphụcngườibánvébồihoànlại tấmvétàukháchvừamua,thềthốtcôngtysẽ

đánhđiệnđi ngay lập tức, sẽ không tiếc tiền bạc và công sức đểnhanhchóng tìm lại chiếc vali đưa về cho chủ.Và, thật là trái khoáy,haimươiphútsaukhiđặtchânđếnnhàgakẻdứtáorađilạithấymìnhxuôidòngKênhLớntrởvềđảoLido.

Chuyếnphiêu lưungượcđời thậtkhó tin, vừađánghổ thẹnvừakhôihàinhưmộtgiấcmơ:trongvòngmộttiếngđồnghồsốphậnđảođiênđãchoônggặplạinhữngđịađiểmôngvừanóilờivĩnhbiệttrongcơnđaukhổtộtcùng!Bọtnướcsủi lên trướcmũi, chiếcxuồngnhỏnhanhnhẹn luồnláchgiữađámtàuthuyềntấpnậplướtnhưbayvềđích,trongkhivịhànhkháchcốgiấutâmtrạngkíchđộngnửasợsệtnửaháohứccủachúbébỏnhàrađidướicáimặtnạthấtvọngđầytứctối.Thỉnhthoảngngựcôngvẫncòndộilêntiếngcườicốnéntrướcsựrủiromà,nhưôngtựnhủ,chẳngthểnàohênhơnđượcnữa.Chịukhógiảithíchvàicâu,chịuđựngvàicáinhìnkinhngạc-thếlàxong,ôngtựbảothầm,mọiviệcsẽlạiổnthỏa,mộttaihọađượcngănngừa,mộtsailầmđượcsửachữa,vàtấtcảnhữnggìôngđãtưởng phải bỏ lại sau lưng sẽ lạimở ra trướcmắt ông, lại thuộc về ôngchẳngkểlâumau...Khôngbiếtconxuồnglướtnhanhđánhlừacảmgiác,haygióđãvàohùavớivậntốtcủaôngmàđổichiềutừbiểnthổivào?sóngđậpvàobờkèbêtôngconkênhhẹpxuyênngangđảothôngtớikháchsạnExcelsior.Mộtchiếcôtôbuýtđợisẵnởđóđưangườitrởlạiquayvềkháchsạnngoàibãitrênconđườngthẳngtắptrôngxuốngmặtbiểndợnsónglăntăn.Viênquảnlýbénhỏđểriamép,mặcáokhoáccóđuôixuốngtậnchânbậctamcấpđónông.

Bằnggiọngkhẽkhàngthỏthẻôngtaxin lỗivìsựcốvừarồi,gọiđó làmộtsựhổthẹnchobảnthânmìnhvàchocảcôngty,đồngthờitánthànhquyếtđịnhsángsuốtcủaAschenbachquaylạiđâychờhànhlý.Tấtnhiênphòngcũcủaôngđãcóngười thuê,nhưnghọcó thểdànhchoôngmộtphòngkháctiệnnghikhôngkém.“Pasdechance,monsieur”[21],anhchànggiữthangmáyngườiThụysĩmỉmcườibảoôngkhichothangchạylênlầu.Vànhưthếkẻđitrốnlạivàoởtrongmộtphòngmàvịtrívàđồđạcgầnnhư

khôngkhácgìcănphòngcũ.

Mệtmỏi,choángvángvìquaycuồngsuốtbuổisángbấtthường,saukhidỡhànhlýxáchtayôngbuôngmìnhvàomộtchiếcghếbànhbêncửasổđểngỏ.Biểnxanhnhuốmmàulụcnhạt,khôngkhídườngnhưnhẹnhõmvàtronglànhhơn,bãibiểnvớinhữngcănlềuvànhữngconthuyềncũngcóvẻtươitắnhơn,mặcdùbầutrờivẫncònxámxịt.Aschenbachdõimắtnhìnxaxăm,tayxếptrong lòng,hếtsứchài lòngvìđãtrở lạiđây, lắcđầuchêtrách tâm trạng thất thường, không biết đến cả nguyện vọng của chínhmình. Ông cứ ngồi như vậy cả giờ đồng hồ, để tâm trí nghỉ ngơi vàmơmộng.TầmgiữatrưaôngnhìnthấyTadziomặcbộđồlanhkẻvớichiếcnơđỏđitừphíabiểnlại,quabãitắmcóhàngràobaoquanh,theoconđườnglótvánvềkháchsạn.TừchỗngồitrêncaoAschenbachnhậnracậubéngaylậptức,trướccảkhiôngthựcsựnhìnrõcậu,vàmuốnnghĩmộtcâu,giảdụnhư:“Coikìa,Tadzio,lạigặpemởđây!”Nhưngcùnglúcấycâuchàohữnghờđãbịnhấnchìmvàphải imtiếngtrướcsựthậtcồnlêntrongtráitimông-khoáicảmtuôntràotronghuyếtmạch,niềmvuisướng,nỗiđaukhổđồng thời trànngập linhhồn, và ông chợt nhận ra Tadziomới chính lànguyênnhânlàmchocuộcchialytrởnênnặngnềđếnthếđốivớiông.

Ôngngồilặngthinh,khuấthẳntrêncao,hướngcáinhìnvàosâutrongthâmtâmmình.Cácđườngnéttrêngươngmặtônggiãnralinhhoạt,lôngmàydướn lên,mộtnụcười thâmthúy,hómhỉnhđầyvẻhiếukỳnởtrênmôi.Rồiôngngẩngđầuchầmchậmphácmộtcửchỉ,lòngbàntayquayraphía trước,haicánhtaybuông thõng trên thànhghế từ từnhấc lênđưasanghaibên,nhưthểôngmuốndiễntảmộtvòngtaymởrộng.Đólàmộtcửchỉsẵnsànghoannghênh,điềmnhiênđónnhận.

TCHƯƠNGIV

ừ ấy, ngày nối ngày, thầnmặt trời[22] má đỏ phừng phừng trầnmìnhdong cỗ xe tứmã rực lửa qua cả vòm trời, cuồn cuộn tóc

vàngtungbaycùngngọngióđông.Ánhbạclấplánhtrênđầunhữngconsónglườibiếngnhấpnhôngoàibể.Cátnóngnhưnung.Dướikhôngtrungchóichangxanhbiếcmộtmàu,ngườitacănglêntrướcdãylềungoàibãitắmmấytấmbạtmàugỉsắtđểnúptrongbóngrâmtoenhoẻncủachúngmàtiêukhiểnchoquabuổisáng.Nhưngđêmxuốngthìthậttuyệtvời,khicâycốitrongcôngviêntỏahươngmátdịu,cácvìtinhtútrêncaoxoayvầntheoquỹđạovòngquanh,và tiếngrì rầmhỗntạpcủađạidươngnổi lênnhènhẹ, thủ thỉ tâmtìnhvới linhhồn.Mỗiđêmnhư thế lạihàophónghứahẹnmộtngàynắngmớithảnhthơi,đượcđiểmxuyếtthêmchuỗikhảnăngvôvànnhữngchuyệntìnhcờthúvị.

Ôngkhách,nhâncơhộimượngióbẻmănglưulạichốnnày,cònkhuyamớinghĩđếnchuyệnrađisaukhiđãthuhồicủanả.Ròngrãhaingàyôngphảimuốimặtxuốngphòngănlớndùngbữatrongbộquầnáođiđường.Rồi,khicáigánhnặngthấtlạccuốicùngđượcđưatrởvềkháchsạn,ôngdỡtấtcảvậtdụngraxếpvàođầytủvàngănkéo,quyếttâmtrướcmắtcứởlạivôthờihạn,khoáichívìđãcóthểdiệnđồlụarangoàibãitắmvàmặcdạphụcthậtbảnhxuốnglấylebênbànăn.

Nếpđờinhàntảnấycuốnhútôngtheonhịpđiệuđềuđềucủanó, lốisốnghàonhoángbọcđườngnhanhchóngcámdỗông.Thậtvậy,cóchốnnàobằngđượcnơinày,vừacósứchấpdẫncủamộtvùngnghỉmátthanhlịchtrênbờbiểnphươngNamlạivừagắnbómậtthiếtvớithànhphốliêutraituyệtsắckia!Aschenbachkhôngphải làngườihamhưởngthụ.Dùởđâu,lúcnào,mỗikhicódịptiệctùng,xảhơi,nếmmùihạnhphúctrầngianthìônglạicảmthấybồnchồnđầyáccảm-néttâmlýnàythểhiệnđặcbiệt

rõtrongnhữngnămôngcòntrẻ-vànhanhchóngrútluiquayvềvớicôngviệc nặng nhọc, nếp sống khổ hạnh phục vụ bổn phận thiêng liêng củamình.Duychỉcónơinàyquyếnrũđượcông,xoadịutinhthầnông, làmônghạnhphúc.Đôikhivàobuổisáng,dướibóng tấmbạtche trướcmáilều, thả hồn mơ màng trong xanh thẳm màu nước Nam Hải, hay vàonhữngđêmấmápdướivòmtrờibaolarắcđầytinhtú,ngảmìnhtrêngốiđệmêmđềmtrongchiếcgondolađitừquảngtrườngsanMarcovềlạiđảoLidosaunhữnggiờgiảitrí-bỏlạisaulưngánhđènmàu,bảntìnhcamùimẫn-ôngchợtnhớtớitúpnhàsơncước,nơidiễnracuộcvậtlộncủaôngmỗimùahè,mâyđenvầnvũkéoquavườn,dôngtốcuồngphongthổiđènlửa trongnhà tắtngóm, vànhững conquạông thường cho ănbaynháonhác trên ngọn cây thông. Khi ấy ông thấymình như lạc vào cõi thiênđàng,ởngoàirìachốntrầnai,nơiconngườiđượcbanchocuộcsốngthảnhthơi,chẳngsợtuyếtbăngvàmùađôngcũngnhưbãotốvàmưalũ,chỉcónhữnglàngiómátmơnmanmàhảithầnokeanos[23]gửilên,vàngàythángtrôiđi trongvôvihạnhphúc,khôngphảicốgắng,khôngcần tranhđấu,trọnvẹnhiếnthânchomặttrờivànhữnglễhộitônvinhtháidươngthần.AschenbachrấthaygặpTadzio,gầnnhưthườngxuyên;vìchỉquanhquẩntrongmộtmôitrườngchậthẹp,mỗingườitheonếpsinhhoạtđiềuđộcủamình,nênbanngàycậubéxinhđẹp lúcnàocũngởgầnông, chỉ trừvàikhoảnggiánđoạnngắnngủi.Ôngthấy,ônggặpcậubéởmọinơimọichỗ:trong dãy phòng tầng dưới khách sạn, trên các chuyến đòmát rượi quavịnhsangthànhphốvàlúctrởvề,cảtrênquảngtrườngsầmuấtvàtrongcác cuộc chạm trán giữa đường do hóa công tình cờ xui khiến. Nhưngnhiềunhất vàmaymắn làmsaocũng thườngxuyênnhất, là cơhộimỗibuổisángtrênbãitắm,khiấyôngcónhiềugiờđồnghồđểthảsứcchiêmngưỡngvànghiêncứuhìnhdángyêukiềutuyệtmỹkia.Phải,chínhsựlệthuộcvậnmay,hoàncảnhthuậnlợilặpđilặplạihằngngàyấyđãlàmôngrấthàilòngđẹpý,khiếnhồnôngtrànngậpcảmgiácmãnnguyệnvàyêuđời,làmchokỳnghỉcủaôngtrởnênquýbáuvànhữngngàynắngđẹpcứ

êmđềmnốiđuôinhaukhôngdứt.

Ôngdậysớm,nhưthóiquenbaonămlàmviệccầncù,vàrabãitrướctấtcảmọingười, lúcnắngcòndịuvàmặtbiển trắng lóacònmơmànggiấcmộngbanmai.Ôngniềmnởchàongườigácđêm,thânmậthỏihanlãogiàrâubạcđichânđấttronglúclãolosửasoạnchỗchoông,căngtấmbạtnâuchenắng,mangbànghếtrong lềurakêngoàibục, rồiôngngả lưngnằmnghỉ. sauđó là khoảng thời gianbahaybốn tiếngđồnghồ, khimặt trờilữngthữngleo lênđỉnhcaotỏuyquyềnđángsợcủamình,khibiểnmỗilúcmộtthẳmxanhhơn,vàcũnglàkhiôngđượcnhìnthấyTadzio.

Ôngthấycậuđi từmétrái lạidọc theomépnước, thấycậunhôra từphíasaumấytúplều,hoặccũngcókhibấtýchẳngngờônggiậtmìnhvừakinhngạcvừamừngrỡthấycậuđãsờsờđứngđó,trongbộđồtắmxanhtrắng là trangphụcduynhất của cậungoài bãi biển, tiếp tụcnhững tròtiêukhiểnbêunắngvànghịchcát-langthangnhànnhã,vôcôngrồinghềmộtcáchđángyêu,kiếpsốngvôtưchỉcórongchơivàngơinghỉ, lúctảnbộ,lúclộinước,lúcđàocát,lúcchơiđuổibắtvớichúngbạn,lúclănratắmnắng và lúc nhảy xuống bơi, đượcmấy người phụ nữ ngồi trên cái bụctrước lều ráo riết canh chừng, cao giọng véo von liên tục gọi: “Tadziu!Tadziu!”vàcậuchạyvềmặtmàyhămhở,kểchohọnghecậumớilàmgì,chỉchohọthấycậulượmlặtđượcnhữnggì:vàicáivỏsò,mấyconhảimã,mấyconsứavànhữngconcua lểnhkhểnhbòngang.Aschenbachchẳnghiểu cậu nóimô tê gì, nhưngmặc cho đó chỉ là những điều vô vị tầmthườngnhất,trongtaiôngnóvanglênthậtêmáidudương.Thếlàtiếngnóilạtaicủacậubéthănghoathànhâmnhạc,vầngtháidươngkiêuhãnhhàophóngtỏahàoquangbaoquanhngườicậu,vàđạidươngthâmtrầmhùngvĩchấpnhậnlàmnềntônsựhiệndiệncủacậulên.

Chẳngbao lâungườichiêmngưỡngđã thuộc từngđườngnétvàdángđiệucủacáithânthểngọcngàđượcphơibàyhếtsứctựnhiênấy,ôngvuisướngtrămlầnnhưmộtkhigặplạinétđẹpthânquenvàcảmthấyniềm

thánphục,nỗisaymêcứtràodângbấttận.Ngườitagọicậubéđếnchàomộtvịkháchtớithămđámphụnữtronglều;cậuchạyvề,ướtrượtnhưvừatừ dưới nước lên, vuốt những lọn tóc ra sau gáy, đưa tay bắt tay khách,nhúnmộtchân,chânkiachạmnhẹmũixuốngđất,thânmìnhhơixoayđivànghiêngxuốngvôcùngduyêndáng,bẽnlẽnhồihộp,thẹnthùngkhảái,kiểucáchnhưmộttrangcôngtửchínhcống.Hoặckhicậunằmdài,tấmkhăntắmquàngquanhngực,cánhtaymảnhkhảnhnhưtạctừcẩmthạchchốngxuốngcát, lòngbàntayđỡlấycằm;thằngbétêngọi“Jaschu”ngồichầuchựcmộtbên,vàkhôngcógìmêhoặclòngngườihơnnụcườitrongánhmắtvàtrêncặpmôicủakẻđượchưởngthiênânchiếucốbanchokẻthuakémdướicơmình.Cũngcólúccậuđứngbênmépnước,mộtmình,xanhữngngười thân, rấtgầnAschenbach -vươn thẳngngười, chắp taysaugáy,chầmchậmnhónchânlắc lưnhịpnhàngtừtrướctớisau,mơmàngnhìnraxatítngoàibiểnxanh,đểmặcnhữngconsónglăntănbòvàovuốtvemấyngónchân.Mái tóc vàngnhưmậtong cuộnnhữngbúpxoănhờhữngtrêntháidươngvàsaugáy,lớplôngtơmịnmàngtrênsốnglưngóngmượtdướiánhmặttrời,mấyrẻxươngsườnphácnhữngđườngcongthanhtú,vồngngựccânđốinổi lêndướibộđồtắmbósátngười,hốcnáchcòntrơnnhẵnnhưmộtphotượng,khuỷuchânlángbóngmờmờnhữngmạchmáuxanhgợilênấntượngthânthểcậuđượctạoratừmộtchấtliệutrongsuốt.Tudưỡngrènluyệnnào,tưduyxácđángnàođượcbiểulộraquatấmthântrẻtrunghoànhảovươncaonày!Nhưngcáiýchísắtthépthuầntúyâmthầmvậnđộngtrongbóngtốiđểđưatạotácsiêuviệtnàyraánhsáng-đốivớiông,ngườinghệsĩ,đâucógìxalạ?Chẳngphảicũngchínhýchíấyđãtừngtácđộngvàoông,mỗikhilòngôngtrànngậpmêsay,dốcsứcđẽogọtkhốicẩmthạchngôntừđểgiảiphóngramộthìnhtượngthanhtaomàôngpháchọatrongtưtưởng,đểtrưngbàyravớingườiđờinhưmộtbiểutượng,mộttấmgươngcủavẻđẹptinhthần?

Biểutượngvàtấmgương!Mắtôngômtrọnhìnhảnhcaoquýđứngbênbờbiểnxanh,và trongcơnhàohứngmêsayôngtinrằngvớinhãnquan

nàyôngđãgiácngộđượcbảnthểcáiđẹp,hìnhthứccủanhữngtưduysiêuphàm,sựhoànhảothuầnkhiếtvàduynhấttồntại trongtưtưởng,đượcsao chép,mô phỏng dưới hình hài con người nhưmột biểu tượng đượcdựng lênởđâynhẹnhàng caonhãđểphụng thờ.Đó làmột cơn say; vàngườinghệsĩvềgiàchẳngnhữngkhônglưỡnglự,màcònhămhởlaovào.Đầuócôngquaycuồng,trithứcđảolộn,kýứcnhảranhữngtưtưởngcổxưaônghấpthụtừthờitrẻdạimàchotớibâygiờchưatừngkhơidậyđượcngọn lửa nhiệt tình trong hồn ông. sách vở chẳng đã viết rằngmặt trờihướngmốiquantâmcủachúngtatừlĩnhvựctinhthầnsangnhữngđiềutrầntụchaysao?Theođóthìvầngtháidươnglàmtrítuệvàkýứctamụmẫmvàmêmuội,đếnnỗilinhhồnhoanlạcquêncảhiệntrạngcủamình,chỉmảiđắmsayngưỡngmộtheođuổiđốitượngđẹpnhấtgiữanhữngvậtthểsángngờitrongánhnắng:chínhthế,phảicầnmộtthânxáclinhhồnmớicóthểnângmìnhlêntầmvóccaohơn.Giốngnhưcácnhàtoánhọcdùngnhữnghình ảnh gần gũi để bày cho các trẻ em tối dạ những kháiniệmtrừutượng,thầnáitìnhamor[24]cũnglàmnhưvậyđểtinhthầnhiểnhiện trướcmắt ta, thường làdướihìnhdáng vàmàu sắc của tuổi thanhxuân, làmcôngcụchokýức, tôđiểmbằngtấtcảánhhàoquangđẹpđẽ,khiếnmỗikhichiêmngưỡnglòngtacháybùnglênngọnlửađớnđauvàhyvọng.

Nhữngtưtưởngấytrànngậpđầuóckẻxuấtthần;nhữngcảmxúcấychoángngợptâmhồnông.Vàtiếngsóngbiểnầmìcùngánhmặttrờichóilọigợilêntrướcmắtôngmộtcảnhtượngthầntiên.Mộtcâytiêuhuyềncổthụ đứng không xa những bức tường thành athena - một trong nhữngchốnlinhthiêngmátrượi,ngáthươnghoaanhđào,đượctrangđiểmbằngnhững linh vật và lễ vật cúng thần sông achelous[25] cùng cácnàng tiênnước.Mộtdòngsuốitrongvắtchảydướitánlátiêuhuyềnxòerộng,giữanhữnghòncuộinhẵnbóng,dếgáynỉnon.Trênbãicỏhơithoaithoảidốc,cóhaingườinằmgốiđầucao,lẩntránhnắnggắtbantrưa:mộtgiàmộttrẻ,một xấumột đẹp, nhà thông thái bên cạnh chú tiên đồng. Và xen giữa

những lời tâng bốc, những câu bông đùa ý nhị, socrates giảng giải choPhaidros[26]vềtìnhyêuvàđạođức.Ôngnóivềchấnđộngkinhhoàngnóngbỏnggiángxuốngđầungườicảmthụ,khimắtybắtgặpmộthìnhảnhhiệnthâncủavẻđẹpvĩnhhằng;ôngnóivềdụcvọngcủakẻvôđạovàkẻtàtâm,nhữngkẻkhôngcảmnhậnđượccáiđẹptừbiểutượng,vàvìthếkhôngbiếttôn kính Chân, Thiện,Mỹ; ông nói về niềm e sợ thiêng liêng của ngườiquân tử khi chiêm ngưỡng một gương mặt thánh thiện, một tấm thânhoànhảo,khiấyhồnyrunlênthổnthứcbồihồitưởngkhôngdámngướcmắtnhìn,tônthờkẻmangtrongmìnhcáiđẹp,thậmchísẵnsànghysinhthânmìnhđểthờphụngkẻkianhưmộtthầntượng,nếukhôngsợbịngườiđờicoilàlốbịch.Vìcáiđẹp,hỡiPhaidros,chỉcócáiđẹplàvừakhảáivừamụckhảthị:cáiđẹp,hãyghinhớđiềunày, làhìnhthứcduynhấtcủatưtưởngmàtacóthểtiếpthuquacácgiácquan,cảmthụbằngcácgiácquan.Hoặcgiảchúngtasẽrasao,nếunhữngđiềusiêuphàmnhưtrítuệvàđạođứcvàchânlýbỗnghiểnhiệnrànhrànhtrướcmắtta?Khiấytalàmsaotránhkhỏi tộiphạmthượngvàkhỏibị tìnhyêu thiêuđốt thành trobụi,nhưnàngsemele[27]ngàyấytrướcthầnZeus?Nhưvậycáiđẹplàconđườngđưangườicảmthụđếnvớitưtưởng-chỉlàconđường,làmộtphươngtiệnmàthôi,Phaidrosbénhỏcủata...Vàrồiông,kẻquyếnrũcáogià,đãnóirađiều tinh tếnhất:Đó là, kẻđem lòngyêucao cảhơnkẻđượcyêu, vì cáithầnẩntrongkẻyêungườichứkhôngphảiởngườiđượcyêu-cólẽđólàtưtưởngtếnhịnhấtmàcũngmaimỉanhấttựcổchíkim,lànguồngốcnảysinhmọithủđoạnxảoquyệtvàlạcthúthầmkínnhấtcủaáitình.

Hạnh phúc đến với nhà văn khimột tư tưởng có thể hóa thân hoàntoàn thành cảmxúc, vàmột cảmxúchoàn toàn thành tư tưởng. Khi ấychínhmộttưtưởngxungđộngnhưthế,mộtcảmxúcxácthựcnhưthếđãvừathốngtrịvừaphụctùngngườikháchcôđơn:thânxácrunrẩyđắmsay,trongkhitinhthầngụcđầutônvinhcáiđẹp.Độtnhiên,ôngmuốnviết.ĐãđànhngườiđờivẫnchorằngthầnáitìnhErosưanhànnhã,vàsinhrachỉđểhưởngannhàn.Nhưngởthờiđiểmnàytrongcơnkhủnghoảng,hứng

thú của kẻ cuồng si tập trung vào sáng tác. Không cần quan tâm đếnnguyêndo.Mộtcâuhỏi,mộtđềnghịkhơimàochomộtvấnđềlớnđanglàđiểmnóngvềvănhóavàthịhiếu,làmxônxaogiớitríthứcđươngthời,đãlọttớitaingườilữkhách.Đềtàiấyđốivớiôngquáquenthuộc,ôngđãtựmình trải nghiệm; đột nhiên ông không cưỡng lại được hammuốn soisángnódướiánhhàoquangtỏaratừngônngữcủachínhông.KỳthựcôngthấythèmđượclàmviệcvớisựhiệndiệncủaTadzio,khiviếtlấythânhìnhcậulàmmẫuvật,đểchongòibútcủaônglượntheonhữngđườngnétthânthểôngcholàthánhthiện,chuyểntảivẻđẹpấythànhtưtưởng,nhưcánhđại bàng ngày xưa đưa chàngmục đồng thành Troja[28] về thế giới thầnlinh.Chưabaogiờôngcảmnhậnkhoáilạcvănchươngmộtcáchngọtngàohơnthế,chưabaogiờôngngờrằngthầnáitìnhEroslạicómặttrongtừngcâuchữ,nhưtrongnhữnggiờphútthầntiêngaycấnnày,ngồibênchiếcbànthôsơdướitấmbạtchenắng,cóthầntượngngaytrướcmắt,giọngnóithầntượngdudươngnhưtiếngnhạctrongtai,phóngbútthảonênángtảnvănnhonhỏ-chỉvỏnvẹnmộttrangrưỡivănxuôitrauchuốt,nhưngvừaphổbiếnđãgâychấnđộngdưluậnnhờsựkhúcchiết,thanhcaovànhữngrungđộngdồnnénbên trong.Càng tốt, nếu thiênhạ chỉ biết đến tuyệtphẩmmàkhôngrõnguồngốc,khôngrõhoàncảnhrađờicủanó;vìbiếtrõcộinguồnnảysinhcảmhứngnơingườinghệsĩchỉlàmchohọthấyhoangmang,khiếpsợvàsinhrarẻrúngkiệttác.Giờphútxuấtthầnlạlùngthay!Nỗlựccăngthẳnglạlùngthay!sựgiaocấugiữatinhthầnvàthểxácmớikỳquáilàmsao!KhiAschenbachhoànthànhcôngviệcvàrờibãitắm,ôngthấymìnhkiệt lực,ngườibảihoải rã rời,vàcócảmtưởng lương tâmlêntiếngkêucanhưsaumộtđêmchơibờiphóngđãng.sánghômsau,khivừađịnh rờikháchsạn, từ trênbậc tamcấpôngnhìn thấyTadziođang trênđường rabiển -màchỉ cómộtmình - cũngđi theo lốiquahàng ràobãitắm.Lòngôngnổi lênmộtmongmuốnthôi thúc,mộtý tưởngđơngiản,tậndụngcơhộinàyđểlàmquenvớingườiđãvôtìnhgâyrabaosónggiótronghồnông,nhẹnhàng, vuivẻchàohỏi cậu,đượcmộtcâu trả lời của

cậu,vuisướngnhậnmộtánhmắtcậugửitrao.Thầntượngcủaôngbướcđithongthả,muốnkịpcậuchẳngkhókhăngì,vàAschenbachrảobướcđuổitheo.Ôngbắtkịpcậutrênlốiđilótvánphíasaunhữngtúplều,ôngđịnhxoađầu,đặt tay lênvai cậu,vàmột lờivô thưởngvôphạt,mộtcâu thânmậtbằngtiếngPhápđãmấpmétrênmôi:thìôngbỗngthấytimmìnhđậpnhưbúathợrèn,cũngcóthểvìrángsứcđinhanh,ôngcảmthấyhụthơitớimứcsợlêntiếngbâygiờthìchỉthốtranhữnglờihàohểnvàđứtđoạn;ôngngầnngừ,ôngcố lấy lại tự chủ,độtnhiênông thấy sợmìnhđãđeotheocậunhỏquálâu,sợcậuđểývàquaynhìndòhỏi,ônglấyđàthửthêmlầnnữa,vẫnkhôngdám,đànhbỏquacơhộivàcúiđầulủithủiđivượtlêntrước.

Muộnmấtrồi!Lúcấyđầuôngchỉquaycuồngmộtýnghĩ.Muộnmấtrồi!Nhưngcóthựclàđãquámuộnkhông?Cáibướcmàôngvừađểlỡ,rấtcóthểgiúpôngmởmắtnhìnnhậnsựvậtởkhíacạnhtốtlành,nhẹnhàngvàvuitươi,giúpôngtỉnhngộ.Chỉrắcrốimộtđiềulàngườinghệsĩvềgiàkhôngmuốntỉnhngộ,cơnsaynàyquáưquýgiáđốivớiông.aimàlýgiảinổibảnchấtvàđặcđiểmcủanhânsinhquannghệsĩ!aimàhiểunổidođâucósựhòatrộnbảnnănggiữatudưỡngkỷ luậtvàtựdophóngđãng!Bởikhôngmuốnhồitâmtỉnhngộ,đólàphóngđãng.Aschenbachđãmấtkhảnăngtựphêbình;tựtinvàothẩmmỹ,vàokhảnăngtrítuệđãđượcbồiđắpnhiềunăm,lòngtựái,bậctuổicaoniênvàtínhxuềxòađạikháivềsaukhiếnôngkhông laovàomổxẻnhữngđộngcơ thúcđẩymình, tìmhiểuxemđiềugìđãngăncảnôngthựchiệnýđồ,mặclòngchođólàlươngtâm,hay sự dễ dãi và yếu đuối. Ông hoảng hốt sợ có ai bắt gặp hành vi củamình,thấtbạicủamình,sợcảngườigácdanngoàibãitắm,sợbịtrởthànhtròcườichothiênhạ.Đồngthờiônglạitựgiễucợtbảnthân,saolạisợđếnvãicảlinhhồnrathếnhỉ.“Thảmhại”,ôngthầmnghĩ,“thảmhạinhưmộtcongà chiến sợđến sã cánh trongxới chọi.Đóphải là thượngđếquyềnnăngmớikhiếntakhigặpmặtngườithươngmếnbỗngmấthếtcanđảm,đểcho lòngtựhàobịgiàyxéotantànhdướiđất...”Ôngcườicợt,ôngnổi

xung,nhưngvẫncònquátựphụđểedètrướcmộtcảmxúc.

Ông đã thôi không còn kiểm soát thời gian rong chơimà ông tự chophépmìnhhưởng thụ; cũng chẳngmột lần đả độngđến ý định vềnhà.Ôngđãtiêutốnmộtđốngtiền.NỗiloduynhấtcủaônglàsợgiađìnhBaLankiarađi;nhưngôngđãkínđáolàmbộtìnhcờthămdògãthợcắttóccủakháchsạnvàđượcbiết,họchỉđếnđâyởtrướcôngkhôngbaolâu.Mặttrờilàmdaôngrámnắng,làngiómặnmòikhiếnôngphấnchấntâmhồn,vàgiốngnhư trướckiaquendồnvàocôngviệc toànbộsinh lựcmàgiấcngủ, dinh dưỡng hay thiên nhiên cung cấp, giờ đây ông phung phímộtcáchhàophóng,khôngtínhđếnhiệuquảkinhtế,tấtcảnhữnggìánhtháidương,khôngkhíbiểnvànếpsốngannhànbồibổchoôngvàoniềmsaymêvàcảmxúc.

Ôngchỉngủchậpchờn;xenvàogiữanhữngngàyvuithúgiốngnhaulànhữngđêmngắnbồnchồnđầyhạnhphúc.Mặcdùvẫnlênphòngtừsớm,vìmỗikhiTadziobiếnkhỏisânkhấuvàotầmchíngiờtốithìngàyhômấycũngkểnhưchấmdứtđốivớiông.Nhưngcứsángsớmtinhmơ,mộtnỗikhiếpsợmongmanhlạilenvàogiấcngủđánhthứcông,tráitimnhắcôngnhớđếncuộcphiêulưutìnhcảmcủamình,khôngthểnằmyêntrongnệmấmgốiêm,ôngnhỏmdậy,khoácthêmtấmáomỏngchốngkhílạnhbanmai,vàngồixuốngbênkhungcửasổmởrộngchờđónbìnhminh.sựkiệnkỳdiệukhởiđầumộtngàymớiluônkhiếnlinhhồnông,vừađượcgộtrửaquagiấcngủ,trànngậpmộtniềmsùngkínhthiêngliêng.Trời,đấtvàbiểnvẫnmờảotrongánhlêminhbàngbạcliêutrai;mộtvìsaotànlụicònthoithóptrôidạtgiữamông lung.Nhưngrồimột làngiónhẹnhàngthổi tới,đưacánhtintừmiềnbấtkhảlai,chobiếtnàngEos[29]đãcựamìnhthứcgiấc bên chồng, và những ánh ửng hồng dịu ngọt đầu tiên hé lên ngấpnghéđườngchântrờitíttắpkhơixa,báohiệusựthứctỉnhdụcvọngcủatạohóa.Vịnữthầntiếnlạigần,thủphạmquyếnrũtraitơ,cướpđichàngKleitosvàchàngKephalos[30],bấtchấpmọighentuôngdịnghịcủacácvịthầntrênđỉnholympusđiềmnhiênthụhưởngtìnhyêucủachàngorion

xinhđẹp[31].Nhữngnụhồngbắtđầurảirácxuấthiệnnơicuốiđất,nởrộvàtỏa sáng lộng lẫy vô cùng, những cụmmây thơ trẻ, rạng ngời, sáng rực,bồngbềnhtrongdảihươnglamhồngnhưnhữngtiểuthầnamorđanglàmnhiệmvụnhắntin,ánhđỏtíarớtxuốngmặtbiểnđượcsóngcuộnlênđẩyvềphíatrước,nhữngngọngiáovàngtừđáynướcvungcaochĩathẳnglêntrời, ráng đỏ bùng lên như đám cháy, âm thầm vớimột sứcmạnh siêuphàmcồnlêndụcvọngsụcsôi,bừngbừngngọnlửa,vàvớinhịpvócâudồndập,nhữngconthầnmãđưavịhuynhthần[32]nhôlêntừphíachântrời.Baobọctrongánhsánglộnglẫycủatháidươngthần,kẻcanhgáccôđơnngồi lặng,đểnhữngtiahàoquanghônlêncặpmikhépchặt.Nhữngxúccảmcũcàng,nhữngđớnđaungọtngàonontrẻcủacontimđãbịbópchếtvìlốisốngkhắckỷcủaông,giờbỗngquaytrởlạithayhìnhđổidạngmộtcách lạkỳ -đượcôngtiếpnhậnvớimộtnụcườihoangmang,kinhngạc.Ôngtrầmngâm,tơtưởng,chầmchậmmôiônguốnthànhtiếnggọimộtcáitên,vàvẫnmỉmcười,mặtngửalên,taykhéplạitronglòng,một lầnnữaôngthiêmthiếpchìmvàogiấcngủtrênchiếcghếbành.

Nhưngmặcdùkhởiđầumộtcáchlongtrọnghuyhoàngnhưvậy,nhìnchungmỗingàyvẫncónhiềuthayđổilạlùngvàbiếnđộnghoangđường.Từđâuthổitớilàngiónhẹ,bỗngdưngdịudàngđầyýnghĩa,nhưmộtlờithầmlénkiêusa,đếnvờnquanhtháidươngvàvànhtaiông?Nhữngcụmmâytrắngnõnrảiráctừngđànkhắpbầutrời,nhưnhữngđàngiasúccủathầnlinhđanggặmcỏ.Cuồngphongnổi lên,vànhữngcontuấnmãcủathầnPoseidon[33]rùngrùngphitới,vànhữngconbòmộngcủavịthầntócxanhcuồncuộncũngchúisừnggầmrốnglaovào.Giữanhữnghònđátảngngoài bãi xa, sóng xônhưbầy dênhảy cỡn.Một thế giới biến dạng linhthiêngđầynhữngthuộchạcủathầnPan[34]baovâyquanhkẻđắmsay,vàtrái timôngmơđếnnhữngcảnhtượnghoangđườnghuyễnhoặc.Nhiềulần,khimặttrờingảxuốngkhuấtdạngsauVenice,ôngngồitrênmộtbăngghếtrongcôngviênngắmnhìnTadziochơibóngtrênkhoảngsânđácuộiđầmphẳng,mặcquầnáotrắngthắtdảidâylưngmàu,màtưởngnhưthấy

trướcmắtmìnhhìnhảnhchàng

Hyakinthos[35],ngườiđãbỏmạngvìđượchaivị thầnđồngthờiáimộ.Đúng thế, ông cảmnhậnđượcnỗi ghen tuôngđauđớn củanữ thần gióđôngZephyros,màđốitượnglàkẻtìnhđịchđầyquyềnnăng[36]đãquêncảnhững lời tiên tri, bỏ cả những vật bất ly thân là cánh cung và cây đànkithara[37]đểvuichơivớichàngtraixinhđẹp;ôngthấychiếcđĩanémra,bịcơnghentànbạoláiđi,chạmvàomáiđầuyêudấu,ôngđónlấytấmthânquịngã,mặtôngcũngtáixanh,vàđóahoatrổratừdòngmáungọttuôntràolàlờikhắcghitiếngkêuthanaioánbấttậncủaông...

Khôngcógìlạlùng,khóxửhơnmốiquanhệgiữahaingườichỉbiếtmặtnhau - dùhọ gặp gỡ, quan sát nhaumỗi ngày, có khimỗi giờ, nhưng vìphép tắc xã giao bó buộchay tính khí gàndở thất thườngmà vẫn buộclòng làmbộdửngdưngnhưngườixa lạ, khôngchàokhônghỏi.Giữahọnảysinhcảmgiáchồihộp,nỗihiếukỳcaođộ,sựbấnloạnvìnhucầutìmhiểuvàtraođổikhôngđượcthỏamãn,bịđènénmộtcáchthiếutựnhiên,đặcbiệtcòncóphầnnểtrọngmộtcáchcăngthẳng.VìmộtTừdòngmáucủachàngmọclênmộtloàihoathơmngát.ngườichỉyêuquývàtônthờngườikhácchừngnàohọcònchưacókhảnăngphánxétvềnhau,vàkhaokháttươngtưlàkếtquảcủasựhiểubiếtkhôngđầyđủ.

Đương nhiênmộtmối tương giao nhất định thế nào cũng phải hìnhthànhgiữaAschenbachvàcậubéTadzio,vàngườilớntuổihơnhânhoankhông thể tả khinhận thấy cảm tình và sự chú ý củamìnhkhôngphảihoàntoànkhôngđượcđềnđáp.Tỉnhưmỗibuổisángkhiđiquabãitắmralềunhàmình,điềugìđãkhiếncậubéxinhđẹpgầnđâykhôngchọnconđường lót vánđằng saudãy lềunữa,mà luôn luônđi phía trước, lội cátngangquachỗAschenbach,thithoảngcònlượnsátquámứccầnthiếtbênông, gần như chạm vào bàn, vào ghế ông? Phải chăng sức hấp dẫn, sựquyến rũ từ tình cảm của người trên cũng gây tác động nào đó đến đốitượngbébỏngvôtưlự?NgàynàoAschenbachcũngmongđợisựxuấthiện

củaTadzio,vàkhiđiềuấyxảyra,thìđôikhiônglạilàmbộbậnrộn,giảđòkhôngđểýlúccậubéxinhđẹpđiqua.Nhưngđôikhiôngngướcnhìnlên,và ánhmắt họ gặp nhau. Những lần ấy cả hai đều giữ nétmặt hết sứcnghiêmtrang.Vẻđạomạokhảkínhcủangườiđànônglớntuổikhôngđểlộmột xúc động nội tâm nào; nhưng trong cặpmắt Tadzio cómột ánhthăm dò,một câu hỏi băn khoăn, bước chân cậu ngập ngừng, cậu nhìnxuốngđấtrồilạingướcmắtlênđángyêukhônxiết,vàkhicậuđãđiqua,cómộtcáigìđótrongdángdấptiếtlộrằngchỉvìphảigiữphéptắccủangườicógiáodụcmàcậukhôngquayđầunhìnlại.

Tuynhiêncómộtlần,mộtbuổitối,đãxảyramộtsựkiệnkhácthường.MấychịemngườiBaLanvàcảcôgiasưcủachúngvắngmặtkhôngdựbữatốitrongphòngănlớn-Aschenbachghinhậnđiềuđóvớimộtnỗilolắngbồn chồn. sau khi ănôngmặcnguyêndạphục, độimũ rơmđi đi lại lạitrướckháchsạn,dướichânhànghiên,đangnónglòngsốtruộtkhôngbiếthọđiđâu,độtnhiênôngthấymấycôchịâmthầmnhưnhữngnữtucùngvớicôgiasưhiệnratrongánhsángngọnđèntreotrêncâycộtđènconghìnhcánhcung,vàbốnbướcsaulưnghọcóTadziolẽođẽođitheo.Họđitừphíacầutàuvềkháchsạn,chắclàđãăntốitrongthànhphốnhânmộtdịpgìđó.Cóvẻkhiquavịnhtrờihơilạnh;Tadziomặcthêmmộtchiếcáokhoác thủy thủmàu xanh đậm có khuy vàng, và đội trên đầu chiếcmũcùngkiểu.Nắngvàgióbiểnkhônglàmdacậusạmđichútnào,gươngmặtcậuvẫnmangmàungàngàcủađáhoacươngnhưbuổibanđầu;nhưnghômnaycậuhơinhợtnhạthơnmọibữa,khôngrõtạikhílạnhbanđêmhaytạiánhđènvàngvọt.Cặpchânmàyđềuđặncủacậunổi lênsắcnéthơn,đôimắtđenvàsâuhơn.Cậuđẹpkhôngbútnàotảxiết,vànhưbaonhiêu lần trước,Aschenbach thấy lòngnhóiđaukhi thầmnghĩ,ngôn từchỉcóthểcatụngvẻđẹpchứkhôngthểnàotáitạođượcvẻđẹp.

Ôngkhôngngờcócuộcgặpgỡnày,vàtronglúcxuấtkỳbấtýôngkhôngđủthờigiantạochomìnhmộtvẻbìnhtĩnhvàđạomạo.Chắcvuimừng,ngạcnhiên,ngưỡngmộphơitrầncảratrênnétmặtônglúcmắtôngbắt

gặpánhmắtngườimongnhớ - và trongkhoảnhkhắcấyđiềuđóxảy ra:Tadziomỉmcười,cậucườivớiông,mộtnụcườibiếtnói,thânthiết,quyếnrũmộtcáchkhônggiấugiếm,trongkhicườilànmôimớitừtừhémở.ĐólànụcườicủachàngNarcissus[38]khinghiêngmìnhsoibóngxuốngnước,mộtnụcườisayđắm,mêhồn,lôicuốnđếnnỗikhinhìnthấybóngmìnhchàngbấtgiácmuốndangtayvòngômlấy-nụcườihơithoángnétđắngcay,đắngcayvìđeođuổimộtcáchvôvọng,khôngtàinàohônđượccặpmôikiềudiễm inhìnhdưới suối,nụcười lẳng lơ,hiếukỳvàphảngphấtđauthương,vừabịmêhoặcvừalàmmêhoặclòngngười.

Ngườiđượcnhậnnụcườiấyvộivãquayđi,mangtheomìnhmộtmónquàđịnhmệnh.Ôngbànghoàngđếnnỗiphảichạytrốnánhsángtừtrênhiên,từvườnhoa,vàhướngnhữngbướcchânlíuríuđitìmbóngtốisâutrongcôngviênmésaukháchsạn.Nhữnglờitráchmócphẫnnộvàâuyếmcứ trào lên từ đáy lòng ông: “Em không được cười như thế! Nghe chưa,khôngđượccườinhưthếvớibấtkỳai!”Ôngvậtmìnhxuốngmộtbăngghế,ôngdồndậpthởhíthươngthơmcâycốitỏatrongđêm.Vàngửangườidựavàolưngghế,haitaythõngthượtbuôngxuôi,xúcđộngrùngmìnhliêntục,ôngthềuthàocáicôngthứcbấtdibấtdịchcủabệnhtươngtư-tronghoàncảnhnàykhôngthểchấpnhậnđược,philý,vôđạođức,thậtnựccườivàđồngthờicũngthậtthiêngliêng,thậtđángtrântrọng:“Tôiyêuem!”

VCHƯƠNGV

ào tuần lễ thứ tư trên đảo Lido,Gustav vonAschenbachnhậnthấy chung quanh cómột số biểuhiện bất thường. Trước tiên

ônglấylàmlạvìmùanghỉđãdầntớithờikỳcaođiểmmàlượngkháchtrọtrongkháchsạnchẳngnhữngkhôngtănglênlạicòncóvẻgiảmđi,và,đặcbiệthơn,hìnhnhưgiọngnóitiếngĐứccứthưadầnrồitừtừimhẳn,bâygiờbênbànănvàngoàibãibiểnchỉcònnhữngngônngữxalạlọttớitaiông.Mộtbữa,trongcâuchuyệnphiếmvớitaythợcắttóc-dạonàyôngđãtrởthànhkháchhàngthườngxuyêncủay-cómộtchữlàmônggiậtmình.GãđànôngnhắcđếnmộtgiađìnhngườiĐứcmớiđếnchưađượcbaolâuđãvộibỏđi,vàliếnthoắngchêmvàogiọngbợđỡ:“Nhưngngàivẫnởlại,phảikhôngạ;ngàichẳngviệcgìphảisợcáinạnấy”.Aschenbachngósữngmặty.“Nạngì?”ônghỏilại.Kẻbahoacâmtịt,giảcáchbậnrộnlàmlơcâuhỏi,vàkhiôngnhấtđịnhgặngthêm,thìychốngchếrằngmìnhchẳngbiếtgìrồigượnggạoláiquachuyệnkhácnóilấpđi.

Lúc ấy vào khoảng giữa trưa. Buổi chiềuAschenbach lên đường sangVenicedướitrờinắngchangchang,khôngmộtcọnggió;cơncuồngsithúcđẩyôngbámtheomấychịemngườiBaLanmàtrướcđóôngthấyvừacùngcô gia sưđi raphía cầu tàu.Ôngkhông gặp thần tượng củamìnhở sanMarco.Nhưngtronglúcngồiuốngtràchỗcáibànsắttrònbênphíaquảngtrườngrâmmát,ôngchợtngửithấytrongkhôngkhímộtmùilàlạ,bấygiờôngmới lángmáng nhận ra, hình như từmấy ngày nay cái mùi ấy đãphảngphấtbênmũimàôngkhôngđể ý - đó làmùi thuốcmengăn gắtngònngọt, gợi nhớ tới bệnh tật, thương tích và vô trùngmột cáchđángngờ.Ôngđểýkỹhơn, loâukhẳngđịnhđúnglàmùithuốcsáttrùng,bènuốnghết ly tràvà rờiquảng trườngđi vềphíađốidiệnngôiĐềnThánh.Trongnhữngngõhẻmcáimùiấylạicàngnồngnặc.Ởcácgócphốtreođầy

cáo thị, trongđó chínhquyền thànhphốôn tồnkhuyêndânchúnghạnchếănngaosòốchếnvàtránhsửdụngnướckênh,đểđềphòngmộtbệnhđường ruột hay gặp trong điều kiện thời tiết này.Nội dung tôhồng củathôngcáochỉnhưvảithưachemắtthánh.Dânchúngtụtậpthànhtừngđámđứngimlặngtrêncầu,trênquảngtrường;vàngườikháchlạđứnglẫntrongbọnhọ,suyngẫm,đămchiêu.

Ônghỏithămmộttaychủtiệmđangđứngtựacửa,giữanhữngchuỗisanhôvàđồtrangsứcgiảđáquý,vềcáimùiđánglongạikia.Ngườiđànôngđưamắtuểoảinhìnôngmộtlượttừđầutớichân,vàvộivãtỏraniềmnở.“Chỉlàmộtbiệnphápphòngngừathôi,thưangài!”Yxăngxáitrảlời.“Mộtquyđịnhcủanhàchứctráchmàdânchúngphảituântheo.Thờitiếtoibứcthếnày,giósciroccolàđộclắmđấy.Tómlại,ngàicũngthừahiểu-chỉ làmột sự thận trọng quámứcmà thôi...” Aschenbach cảmơn rồi đitiếp.NhưngbâygiờcảtrênchuyếncanôvềlạiđảoLidoôngcũngngửithấymùithuốckhửtrùng.

Trởvềkháchsạn,ônglậptứcvàođạisảnhlụctìmthôngtintrongđốngbáochíđể trênbàn.Ôngkhông thấygì lạ trongcácbáonướcngoài.BáoĐức thìđăngnhững tinđồn thất thiệt, đưa ranhiều số liệu chênh lệch,tríchdẫnlờiphủnhậncủachínhquyềnđịaphươngvàbàytỏsựnghingờtínhxácthựccủacáctuyênbốnày.ĐólàlýdokhiếndânĐứcvàdânÁorútluihếtcả.Ngườicácnướckhácrõràngvẫnchưahaybiếtgì,khôngmảymayngờvực,chẳngvướngchút loâu. “Họcố tình im lặng!”,Aschenbachbức xúc tự nhủ và quăngmấy tờ báo xuống bàn. “Họmuốn giấu nhẹmchuyệnnày!”Nhưngđồng thời thâmtâmông lạihảhêvôcùng trướcsựmạohiểmmàthếgiớibênngoàiđãtựchuốclấy.Vìngườiđammê,cũngnhưkẻphạmpháp,khôngthíchtrậttựnghiêmminhvànếpsốngantoàn,màhoannghênhmọi lỏng lẻotrongcơcấuxãhội,mọibấtổnvàtaihọangoàiđời,vớihyvọngmơhồbiếtđâuquađómìnhcóthểđụcnướcbéocò.ChínhvìvậyAschenbachmới thấytrong lòngmộtnỗivuimừnghắcámkhi nghĩ đến bứcmàn che đậymà nhà chức trách phủ lên những phố

phườngbẩnthỉuởVenice-điềubímậttệhạicủathànhphốđượcônggộpchungvàobímậtcủariêngông,màthâmtâmôngnhấtđịnhphảigiữkínchobằngđược.Vìkẻsi tìnhkhôngsợgìhơnlàTadziocũngbỏđi,vàhãihùngtựhỏi,mìnhkhôngbiếtsẽtiếptụcsốngthếnàonếuđiềuđóxảyra.

Thờigiansaunàyôngkhông thỏamãnvới sựgầngũivànhữngphútgặpmặtcậubéxinhđẹpdonếpsinhhoạthằngngàyvàsựtìnhcờmanglạinữa;ôngtìmmọicáchtheođuổi,rìnhmòcậu.GiảtỉnhữngngàychủnhậtgiađìnhBaLanấykhôngbaogiờcómặtngoàibãitắm;đoánchừnghọđilễnhàthờởsanMarco,ôngvộivànglaotớiđó,vàtừquảngtrườngnóng bỏng bước vào không gianmờ tối lấp lánh ánh vàng trong thánhđường,ôngthấyđốitượngtìmkiếmcủamìnhđangcúiđầutrướcbụccầunguyện.Thếlàônglùixuốngphíasau,chônchânđứngđợitrênmặtsànđáhoaghépđãrạnnứtnhiềuchỗ,giữađámđôngquỳgối lẩmbẩmnguyệncầuvàlàmdấuthánhgiálialịa,vàvẻhoànhtrángcụcmịchcủangôiđiệnthờkiểuphươngĐôngđènặnglêntâmtrạngông.Phíatrước,vịlinhmụctrangphục rườm ràđi đi lại lại làm lễ, vung vẩy tay cao giọnghát.Khóihươngtrầmcuộnlên,làmlumờnhữngngọnnếnleoléttrênbànthờ,vàtrongmùithơmngộtngạtcủabìnhhươngthánhlễdườngnhưcómộtmùikháctràtrộnxenvào:cáimùicủathànhphốbệnhhoạn.Nhưngqualànkhóimùmịtvàánhsáng lập lòe,Aschenbachthấycậubéxinhđẹpphíatrướcquayđầulạitìmkiếmvàngướcmắtnhìnông.

Khiđámđông lũ lượtkéoquacánhcổngmở rộngđi raquảng trườngnắngchóichangđầylúcnhúcchimbồcâuthìkẻsitìnhnấplạitrongtiềnsảnh,léntheodõitiếp.ÔngthấygiađìnhBaLanrờikhỏinhàthờ,chứngkiến nghi lễmấy chị em cung kính chia tay bàmẹ và bà ta theo hướngquảngtrườngnhỏPiazzettađivề;còncậubéxinhđẹp,mấycôchịnhưnữtunhàdòngvàcôgiasưthìquaysangbênphảiđiquacổngThápĐồngHồvàokhuMerceria,vàsaukhiđợihọđitrướcmộtquãng,ôngcấtbướctheosau,lénlútlẵngnhẵngbámđuôihọdạokhắpphốphườngVenice.

Ôngphảidừnglạikhihọlacàvàotiệm,phảilẩnvàohàngănhaysânnhàngườitađợihọđiquamỗikhihọquaytrởlại;khihọlọtmấtkhỏitầmmắt, ông cuống cuồng lùng kiếm đếnmệt lả trên những cây cầu, trongnhững ngõ cụt dơ hầy và phải cắn răng chịu đựng những phút hổ thẹnchết người khi thình lình chạm trán họ đi ngược về phía mình trongnhữngconhẻmchậtchộikhôngtìmđâurachỗ lánhmặt.Nhưngkhôngthểbảorằngôngthấykhổsở.Trínãotâmcanngâyngấtcơnsay,ôngbướctheosựxúigiụccủaloàiquỷdữ,chúngchỉthấyhảhêkhichàđạpđượclýtrívàphẩmgiáconngườidướigótchânmình.

ĐếnlúcTadziovàgiađìnhcậuxuốnggondolađitiếp,thìAschenbachnấp saumáimột cái giếngnước, đợi họ lên thuyền rời khỏi bờ rồi cũngxuốngbếngọigondola.Ônghạgiọnghấptấpbảongườichèothuyềnkínđáobơicáchmộtquãngtheosauchiếcthuyềnvừarẽvàokhúcngoặtđằngkiavàhứasẽthưởngcôngchoyhậuhĩnh;rồilạirùngmìnhghêsợkhigãláithuyền,vớisựsốtsắngmalanhcủakẻquenchụpgiựt,cũnghạgiọngthầmthìbảođảmrằngôngsẽđượctoạinguyện,rằngysẽtậntâmphụcvụông.

Ngảlưngtrênlớpđệmđenêmái,ôngtròngtrànhlướttheosauchiếcthuyềnđenmũinhọnhoắtkia,bịnỗiđammêtróichặtvàovệtnướcphíasau đuôi nó. Thỉnh thoảng chiếc thuyền kiamất hút, và lòng ông thấpthỏmđớnđautuyệtvọng.Nhưnggãláithuyền,cóvẻnhưrấtnhiềukinhnghiệmvớinhữnghànhkhách loạinày, luônbiết cách luồn láchnhanhnhẹn hoặc rút ngắn đường để lại bắt kịp đối tượng theo đuổi của ôngkhách.Khôngkhíoiảnặngmùinướckênh,mặttrờithiêuđốtqualànhơibốc lên nhuộm nền trời thànhmàu xám xịt. sóng vỗ óc ách vào gỗ đá.Tiếnggọicủagãchèothuyền,nửabáohiệu,nửachàohỏi,đượcđáplạitừxaxămtrongcái tĩnh lặngcủamêcungnhưtheomột thỏathuậnngầmnàođó.Từnhữngmảnhvườnnhỏtrêncao,nhữngchùmhoamàutrắngvàmàuhuyếtdụthơmmùihạnhnhânrủlòngthòngxuốngnhữngbứctườnglởlói.NhữngkhungcửasổtrangtríkiểuẢRậpinbóngdướimặtnướcđục

lờ.Nhữngbậcđáhoacươngcủamộtthánhđườngănsâuxuốngdướinước;trênđócómộtgãănmàyngồico rokểkhổ,ngửamũxin tiền,phô lòngtrắngconngươigiảbộmùlòa;mộttaybuônđồcổđứngtrướcgianhàngxậpxệxunxoemờikháchvãnglaighélạiđểmàlừagạthọ.ĐólàVenice,thànhphốvớivẻđẹpphỉnhphờkhảnghi,nửathầnthoại,nửacạmbẫy,màtrongbầukhôngkhíngộtngạtcủanóđãcómộtthờinghệthuậtđuanhaunởrộthừamứatrênmọilĩnhvực,gợicảmhứngchongườinhạcsĩ[39]tạoranhữngâmthanhhuyềnảorungủvàkhêugợihồnngười.Kẻphiêulưucảmthấymắtmìnhnhưđắmchìmtrongcảnhphồnvinhthuởnào, taimìnhnhưmêmẩngiaiđiệududươngdạonọ;nhưngôngvẫnkhôngquênthànhphốđangnhiễmdịchvànóchegiấusựthậtchỉvìlònghámlợi,rồiônglạighémắtđắmđuốidõitheochiếcgondolaphíatrước.

Vànhưthế,kẻmấthồnkhôngbiếtvàcũngkhôngcầnbiếtđếnđiềugìkhácngoàiđối tượngsaymêcủamình, liên tục theođuổiý trungnhân,nếukhônggặpmặtthìtươngtưmongnhớ,và,nhưmọikẻđangyêu,ôngthầmthìnhữnglờiâuyếmtraogửicảcáibóngngườitrongmộng.Nỗicôđơn,cảnhxalạvàniềmhạnhphúcdocơnmêsaymuộnmàngsâuđậmđãkhíchlệông,làmchoôngtrởnênliềulĩnhquêncảngạingùng,khôngđỏmặttrướcnhữnghànhvikỳcụcnhất,nhưmộtlầnmớiđây,đichơiđêmởVenicevềmuộn,ôngdừnglạibêncửaphòngcậubéxinhđẹpnơilầuhai,saysưatựađầuvàocánhcửamộtlúclâukhôngmuốnrờixa,bấtkểnguycơbịbắtquảtanghaychạmtránaitronghoàncảnhđiênrồnhưvậy.

Nhưngcũngkhôngthiếunhữnggiâyphútônggiậtmìnhtỉnhtríphầnnào.Tasachânvàoconđườngnàođây!Ônghoangmangtựnhủ.Tađãsangãđếnthếnàyư!Nhưtấtcảnhữngngườiquýtộctrọngtruyềnthốnggiađình,ôngcóthóiquenmỗikhiđạtđượcmộtthànhtựulớntrongđờilạitưởngnhớtớitổtiên,hìnhdungranhữngconngườikhảkínhấytỏýđồngtình,mãnnguyệnvàtrântrọngthànhcôngcủamình.Lúcnàyvàtạiđây,khiđangvướngvàomộtđiềubấtchính,đắmchìmtrongmộttìnhcảmtrụylạckhácthường,ôngcũngphảinghĩđếntiềnnhân;nghĩđếnnềnnếpkhắt

khe, tư cách đứng đắn của họmàmỉm cười buồn bã.Họ sẽ nói gì nhỉ?Nhưngmà,họcóthểnóigìđượcvềcảcuộcđờiông,theocáchnghĩcủahọchỉ làmộtcuộcđời thoáihóasađọa,mộtcuộcđờiđi theo tiếnggọi củanghệ thuật! Đã có thời chính ông, nhiễm tư tưởng thị dân của cha ôngmình,cũngtừnglêntiếngnhạobánglốisốngấyvớiluậnđiệucủađứatrẻmiệngcònhơisữa;nhưngxétchocùngthìnónàocókhácgìcuộcđờicủacácvịtiềnbối!Ôngcũngđãdốcsứcmìnhraphụngsựmộtsựnghiệp,ôngcũngphảikhổcôngrènluyệnbảnthân;chínhôngcũnglàmộtngườilính,mộtchiếnbinhnhưvàingườitrongsốhọ-vìnghệthuậtcũnglàmộttrậnchiến,mộtcuộcđấu tranhkhốc liệtmàngàynaykhôngaicó thểđươngđầuđượcdàilâu.Mộtcuộcđờiphảikhôngngừngvươnlêntựchiếnthắngbảnthânvàđấutranhkhôngkhoannhượng,mộtnếpsốngkhắckhổ,mựcthướcvàchaytịnhmàôngđãđưalênthànhbiểutượngchochủnghĩaanhhùnglãngmạntrongthờiđạingàynay-chắchẳnôngcóquyềncoicuộcđờiấylàđầynamtính,làdũngcảm,vàôngcócảmtưởngrằngthầnáitìnhEros,kẻđangchếngự toànbộconngườiông, cũngđặcbiệtưuáivà tánthưởngmộtcuộcđờinhưvậy.ChẳngphảiđãcóthờiErostừngchiếmđịavịtộtđỉnhtrongđờisốngtinhthầnbaonhiêudântộcdũngmãnhnhất,chínhthế,chẳngphảichotớibâygiờvẫnlưutruyền,dolòngdũngcảmmàErosđãđượctônthờkhắpnơiởcácđôthịphồnvinhđóhaysao?

Vôsốcácvịanhhùngthờicổđạiđãtìnhnguyệntrònglêncổcáiáchcủathầnáitình,vìnhữnggìvịthầnnàyápđặtkhônghềbịcoilàđiềusỉnhục,vànhữnghànhvinếunhằmphụcvụchomụcđíchkháchẳnđãbịngườiđờidèbỉunhư lànhữngbiểuhiệnđớnhèn:quỳgối, thề thốt, vanxin, nai lưng làmnô lệ, nhữnghành vi ấy khôngnhững không làmmấtdanhdựkẻđangyêu,màngượclạicònđemđếnchoynhiềukhenngợi.

Nhữnglýlẽcủakẻsimêcứđitheochiềuhướngấy,ôngtìmmọicáchchốngchếchohànhvicủamìnhhòngbảotồnphẩmgiá.Nhưngđồngthờiôngkhôngthểcưỡng lạihammuốntòmòvàdaidẳngnhắmvàonhữngdiễnbiếnámmuộitronglòngVenice,đểcuộcphiêulưucủathếgiớibên

ngoàiâmthầmhòatrộnvớibímậtcủatráitimôngvànuôidưỡngnỗiđammêcủaôngbằngnhữnghyvọngmơhồbấtchính.Nhấtđịnhmuốnbiếtnhữngthôngtinmớiđángtincậyvềtìnhhìnhtiếntriểncủanạndịch,ôngvàocácquáncàphêlụclọitìmbáochíxuấtbảnởquênhà,vìnhữngtờbáonàyđãbiếnmấtkhôngcònthấytămhơitrongđạisảnhkháchsạnnơiôngở.Xácnhậnrồicảichínhcứthayphiênnhauxuấthiệntrênmặtbáo.sốlượngngườimắcbệnhvàtửvongđượcnêuralàhaimươi,bốnmươingười,thậmchícảtrămngườivàhơnthếnữa,nhưngliềnsauđó,nếuhọkhôngphủnhậnhoàntoànsựxuấthiệnbệnhdịchthìcũngchỉcoiđólànhữngtrườnghợpcábiệt,donhiễmbệnhtừbênngoàiđưavàomàthôi.Nhữngtiếngnóicảnhbáovàhôhàophảnđối tròchơinguyhiểmcủagiớichứctráchphươngNamchỉvanglênlẻtẻ.Khôngthểrútrađượcđiềugìchắcchắn.

Tuykẻcôđộcrấtbiếtmìnhđượcthamgiachiasẻcáibímậtkia,nhưnglàngườingoàicuộc,ôngtìmthấythútiêukhiểnđộcácbằngcáchđặtcâuhỏigàibẫynhữngngườibiếtchuyệnmàphảingậmmiệnglàmthinh,vàbuộchọđi tới chỗnóidốimột cách trắng trợn.Mộtbữa, trong lúcđiểmtâmở phòng ăn lớn, Aschenbach lên tiếng chất vấn viên quản lý kháchsạn,khiconngườithấpbé,tácphongnhỏnhẹ,chuyênmặcáolễphụckiểuPhápđiquađilạichàohỏicoisócthựckháchvàdừngchânbênbànôngtándócđôicâu.Tạisao,ôngkháchlàmbộtìnhcờhỏigiọngthảnnhiên,vìduyêncớgìmà ít lâunayngười taphải tẩy trùngởVenice? - “Đó làmộtbiệnphápcủa cảnh sát”, conngườinhũnnhặnkia trả lời, “chắc chắnvìtráchnhiệm lo cho sứckhỏe cộngđồngmàhọđãápdụng sớmđểngănchặnnhữngảnhhưởngđộchạicóthểcócủatiếttrờinóngnựcquámứcđóthôi”.-“Việclàmấycủacảnhsátthậtđángkhenngợi”,Aschenbachđáplại,vàsaukhitraođổivàilờinhậnxétvềthờitiếtkhíhậu,viênquảnlýrútlui.

Cùngngàyhômấy,saubữaăntối,cómộtgánhhátrongnhỏtừthànhphốsangtrìnhdiễntrongkhoảnhvườntrướckháchsạn.Cảđám,haingười

đànôngvàhaingườiđànbà,đứngbêncâycộtđènsắtđầuuốnconghìnhcánh cung,những gươngmặtđược ánhđèn rọi sáng trắnghướng cả lênkhoảngsânnổilớn,nơikháchtrọvừangồiuốngcàphêvànướcgiảikhátlạnhvừakhoankhoáithưởngthứcbuổitrìnhdiễndândã.Ngườilàmtrongkháchsạn,cáctaygiữthangmáy,bồibàn,nhânviênvănphòng,ngấpnghébênmấycánhcửathôngvàođạisảnhlắngnghe.GiađìnhngườiNga,hăngháitrongviệctậnhưởng,mangghếmâyxuốngđặttậndướivườnđểđượcnhìngầncácnghệsĩ,vàngồithoảimáithànhmộtvòngbánnguyệtởđó.Lấplósaulưngchủlàbàđầytớgiàđầuđộikhănnhưchiếctuyban.

Đànmăngđôlin,đànghita,kènácmônicavàmộtcâyvĩcầmréorắtlêntiếngdướitayđámhátdạolànhnghề.Nhữngbàiháttiếpnốinhữngbảnnhạckhônglời;cólúcngườiđànbàtrẻhơnhòagiọnghátthethéchóitaivớigiọngnamcaongọtngàocủamộttronghaingườiđànôngmàhátsongcamộtbảnnhạctìnhthathiết.Nhưngtàinăngchínhvàđầulĩnhcủacảnhómrõrànglàngườiđànôngkia,chủcâyđànghita,đóngvaitròanhhềsânkhấuvớigiọngcatrầmkhàn,hátrấtítnhưngcótàidiễnxuấttuyệtvờithể hiện qua nét mặt sinh động và khiếu hài hước thật là đáng nể. Ythườngtáchriêngrakhỏinhóm,nhạccụcồngkềnhômtrêntay,nhảylênbụclàmtròvàthuđượcnhiềutrậncườitánthưởng.NhấtlànhữngngườiNgangồiphíatrước,họtỏrađặcbiệtkhoáichítrướcphongcáchtựnhiênđặcsệtphươngNamcủayvàrasứccổvũybằngnhữngtràngvỗtayreohò,khiếnybiểudiễnmỗilúcmộttáobạovàtựtinhơn.Aschenbachngồicạnhlan can, chốc chốc lại nhấpmôi thấm giọng bằngmón đồ uống làm từnước lựu éppha xôđamàuđỏ rựcđựng trong cái ly thủy tinhđặt trướcmặt.Thầnkinhôngháohứcthunạpnhữngâmthanhcòcử,nhữnggiaiđiệusướtmướtủê,bởiđắmsayđãlàmtêliệtcácgiácquan,khiếnônghếtkénchọn,đểchomìnhthựcsựbịcuốnhúttheonhữngđiềumàkhitỉnhtáoôngchỉtiếpnhậnvớimộttháiđộtràophúnghoặckhướctừmộtcácháccảm.Mặtôngcorútđếnphátđauvìcườikhôngdứttrướcnhữngmànbiểudiễn của gãhề.Ôngngồi đó bềngoài thư thái, trong lúc thâm tâm

căngthẳngtậptrungcaođộ,vìcáchchỗôngsáubướcchân,Tadziođangđứngdựangườivàothànhlancanbằngđá.

Cậubéđứngđấy trongbộđồmàutrắngcóđai lưngmàthỉnhthoảngcậumặcđiăntối,vớivẻduyêndángthiênphúcốhữu,cánhtaytráitựalênlancan,chânbắtchéo,bàntayphảichốnglênhông,vànhìnxuốnggánhhátrongvớivẻmặtkhônghẳntươicười,chỉthoángchúttòmò,quantâmmộtcáchlịchsự.Thỉnhthoảngcậuvươnvaiđứngthẳnglên,vàbằngmộtcửchỉngoạnmụcvừaưỡnngựcvừađưataykéovạtáotrắngdướidâythắtlưngdalạichongayngắn.Nhưngcũngthỉnhthoảng,cậubéquayđầusangvaitráinhìnvềphíaýtrungnhân,khithìngậpngừngýtứkhilạiđộtngộtbấtngờnhưmuốnbắtquả tang,những lúcấyngườiđànông luống tuổivừa thấy đắc thắng, tâm trí quay cuồng nửa tỉnh nửa say lại vừa bànghoàngkinhhãi.Cậukhôngbắtgặpcặpmắtngườitình,vìmộtnỗilosợđớnhènbuộckẻcuồngsiedèkiềmchếánhmắtmình.Phíasau,cũngngồicảtrênsân,lànhữngngườiphụnữráoriếtcanhchừngTadzio,vàsựthểđãđixađếnmứckẻsimêsợrằngmìnhcóthểtrởnênquálộliễukhiếnngườitanghi ngại. Thật vậy, ông đã nhiều lần sượng trân cả người những khiTadzioquanhquẩngầnôngngoàibãibiển, trongđại sảnhkháchsạnvàtrênquảngtrườngnhỏPiazzaởsanMarcothìbịngườinhàgọigiậtvề,cóýtáchcậuxarakhôngcholạigầnông-ôngcảmthấybịsỉnhụckinhkhủng,lòngtựáicủaôngquằnquạitrongmộtnỗiđauchưabaogiờbiếttới,màlươngtâmkhôngchophépôngnhắmmắtbỏqua.

TronglúcấyngườichơighitađãbắtđầuvừatựđệmđànvừahátmộtbàicanhiềuđoạnđangrấtthịnhhànhtrênkhắpnướcÝ,mỗikhitớiđiệpkhúcthìcảnhómlạihòagiọnghátđồngcavàtấulêntấtcảcácnhạccụ.Ybiếtcáchthểhiệnbàihátrấtsinhđộngvàđầykịchtính.Dángdấpgầygòvàmặtmũihốcháccằncỗi,yđứngtrênnềnđấttrảisỏitáchriêngkhỏicảnhóm,chiếcmũdạtồitànhấtrasaugáyđểmộtmớtócđỏbùxùthòradướivànhmũ,điệubộnghênhngangđầykhiêukhích,némlêntrênkhángiảnhữnglờibônglơntrongtiếngđànbậpbùngvàtiếngháttrầmđục,sự

gắngsứclàmnhữngmạchmáutrêntránynổivồnglên.CóvẻnhưykhôngphảingườiVenice,màgiốngnhữngtayhềxứNapleshơn,nửamacô,nửadiễnviênhài,thôbạovàliềulĩnh,vừanguyhiểmvừavuinhộn.Bàihátcủay, lời lẽngônghênhưngquamiệngy,quanétmặt linhhoạt,quanhữngđiệubộmúamay,quacáicáchyđá lôngnheovàđưađầu lưỡi trơntuộtliếmmépbỗngtrởnênnướcđôi,tiếulâmmộtcáchtụctĩu.Từcặpvemềmcủachiếcáo thể thaomàymặcchungvớibộđồvétmọc lêncầncổgầyguộccócụcyếthầuđặcbiệtto,nổilêntrầntrụi.Ycócáimũihếchngắnngủn trên khuônmặt tai tái râu ria nhẵn nhụi khó đoán tuổi, cày sâunhữngnếpnhănphóngđãng, và ăn khớp lạ lùng vớinétmặtnhănnhótheocửđộngcủacáimiệnggiảohoạtlàhainếpnhăn,ươngngạnh,ngạomạn,gầnnhưhungtợnhằngiữacặpchânmàyhungđỏ.Tuynhiênvịkhángiảcôđộcđặcbiệtlưuýđếnycònvìôngnhậnra,nhânvậtđángngờnàydườngnhưkéotheomìnhcảmộtbầukhôngkhíđángngờ.Bởivìmỗikhiđếnđoạnđiệpkhúccasĩlạilượnmộtvòngxungquanhphatròvàbắttaykhángiả,vànhữnglúcyđisátquadướichỗAschenbachngồithìtừquầnáothânthểytỏaramộtluồngphenolnồngnặcbốclêntậntrênsân.saukhichấmdứtbàihátgiễuybắtđầuđithutiền.TrướctiênylạichỗđámngườiNgavàđượchọnhanhnhảuchongay,sauđóyleomấybậctamcấplênkhoảngsânnổi.Lúchátyngangtànghùnghổbaonhiêuthìởtrênsânylạinhũnnhặnkhúmnúmbấynhiêu.Vừakhomlưngnhúngốicúichàovừalầnđigiữacácbàn,ykhôngngừngnởmộtnụcườinhamhiểmcầutàiđể lộhàmrăngchắckhỏe, trongkhihainếpnhănvẫnhằnsâuđầyhămdọagiữacặplôngmàyđỏ.Ngườitatòmònhìnngắmsinhlinhlạlùngấyđithutiềnđộnhậtvớimộttháiđộhiếukỳxenlẫnghêtởm,họnhóntaythảtiềnvàochiếcmũdạvàcốtránhkhôngchạmvàongườiy.Khikhôngcònmộtkhoảngcáchnhấtđịnhgiữakẻxướngcavôloàivàngườithịdânkhảkính,thìdùsựvuithíchcólớnđếnđâuchăngnữa,ngườitacũngvẫncócảmgiácsượngsùngkhóxử.Ycảmnhậnđượcđiềuđóvàtìmcáchxoadịubằngtháiđộxunxoe.RồiyđếnchỗAschenbachmangtheomùithuốc

sáttrùngnồngnặcmàquanhđấycóvẻnhưkhôngaiquantâmđến.

“Nghenày!”ngườikháchcôđộchạgiọnghỏigầnnhưmáymóc.“NgườitatẩyuếkhắpnơiởVenice.Tạisaothế?”Gãképhềđápbằnggiọngkhànkhàn:“Theolệnhcảnhsátạ!Đólàquyđịnh,thưangài,khitrờinóngnựcthếnàyvàlạicógióscirocconữa.Giósciroccođộclắm,rấtcóhạichosứckhỏe...”Ynóinhưthểngạcnhiênsaolạicóngườihỏilẩnthẩnnhưvậy,vàđưalòngbàntayđèxuốngdiễntảsựngộtngạtcủagióscirocco.“ThếtứclàkhôngphảiVenicemắcdịch?”Aschenbachhỏirấtkhẽquakẽrăng.

Những thớ thịt trênmặt gãnhà trò chuyển thànhmộtnụ cườinhănnhởngơngácmộtcáchcườngđiệu.“Mắcdịchấyạ?Nhưngmàdịchgì?Giósciroccomắcdịch?Haylàcảnhsátmắcdịch?Ngàithậtvuitínhquá.Mắcdịch!Lạicònthếnữa!Chỉlàmộtbiệnphápphòngngừathôi,xinngàihiểucho!Mộtchỉthịcủacảnhsátnhằmđốiphóvớitácđộngcủathờitiếtnóngẩm...” Y vừa nói vừa hoa taymúa chân. “Thôi được rồi”, Aschenbach hạgiọngnóicụtngủnvànhanhtaythảmộtkhoảntiềnlớnkhácthườngvàocáimũ.Rồiôngđưamắtlàmhiệubảoyđi.Gãhềhớnhởtuânlệnhvàlomkhomluira;nhưngchưakịptớibậctamcấpyđãbịhainhânviênkháchsạnàotớikèmchặthaibên,ghésátvàomặtymàthìthầmcănvặn.Ngườitathấyynhúnvai,yquảquyết,ythềthốtđãgiữmồmgiữmiệng.Đượcthảraybướcxuốngdướivườn,vàsaukhitraođổivàicâuvớiđồngbọndướicâycộtđènhìnhcánhcung,y lạibướcraphíatrướcđểhátmộtbàicuốicùngcótínhchấtcảmtạvàgiãtừkhángiả.

Đólàmộtbàihátmàkẻcôđộckhôngnhớmìnhđãtừngbaogiờđượcnghe;mộtbàihát thuộc thể loạibìnhdâncó thể coi là càn rỡ,đượchátbằngmộtthổâmkhôngaihiểuvàcóđoạnđiệpkhúcchỉtoàntiếngcười,những lúc ấy cảbăng lại đồng thanhgân cổ rống lên cườihahả.Khi ấykhôngcònnghelờicahaytiếngnhạcđệm,chỉcòntràngcườinhịpnhàngtheomột lànđiệunhấtđịnhnhưng rất sinhđộng và tựnhiên.Đặc biệtngười lĩnh xướng rất biết thể hiện năng khiếu củamình ra thành tiếng

cườinhưthật.saukhiphụchồikhoảngcáchgiữanghệsĩvàkhángiảylậptức lấy lại tháiđộ tự tin táo tợn lúc trước,và tiếngcườigiảbộmàyhỗnxược gửi lên trên sân là tiếng cười nhạo báng. Gần đến cuối đoạn lĩnhxướngyđãphảiránghếtsứcđểkhỏipháracười.Ynấclên,giọngylạcđi,mộttaybịtmiệng,sovairụtcổ,vàđếnđúnglúcthìtiếngcườibấttrịbuộtra hô hố như từ ruột từ gan, thật đến nỗi lây lan truyền sang khán giả,khiến trên sân tựnhiên cũng trànngậpmộtnỗi vui tươi vôhình vô cớ.Điềuđólàmchocasĩlạicàngthêmphầncaohứng.Yquỳgối,yvỗđùi,giữchặtmạngsườn,ngườilắclưnhưcáihũsắpđổ,ykhôngcòncườinữa,yrélên;ngón tayychỉ lênsânnhư thểkhôngcógì tứccườihơnđámngườingồitrênđó,vàcuốicùngtấtcảđềulănracườingặtnghẽo,dướivườn,trênsân,cảđếnđámbồibàn,taygácthangmáyvànhữngngườigiúpviệcthậpthò sau cánh cửa.Aschenbachkhông cònngảngười trong ghế, ôngngồicăngthẳngnhưđểsẵnsàngtựvệhaytìmđườngtẩuthoát.Nhưngtiếngcười,cáimùibệnhviệnvàsựgầngũivớicậubéxinhđẹphợpnhauđanthànhcáilướiumêkhôngcólốira,khôngthểxérách,bủavâylấytâmtrívàgiácquanông.Nhân lúcxungquanh tưngbừngnhộnnhịpôngđánhbạonhìnvềphíaTadzio,vàcảmđộngnhậnracậubéxinhđẹpkhiđáplạiánhmắtôngcũngrấtnghiêmtrang,nhưthểcậurậpkhuôntheotháiđộvànétmặtông,nhưthểcáitâmtrạngchungkhôngthểảnhhưởnggìđếncậu,vìchínhôngkhôngthamdựvàocáivuivẻồnàođó.Cửchỉphụctùngrấtđỗithơngâyvàthânmật,cócáigìđóvôcùngchinhphục,làmxiêulòngngười,khiếnngườiđànôngtóchoarâmphảicốhếtsứcmớikhôngúpmặtvàohaibàntaythổnthức.ÔngcũngcócảmtưởngđộngtáclúclúclạivươnvaiưỡnngựccủaTadziodườngnhưđểtrútrahơithởdàibịnghẽntrongbuồngphổi.“Embéyếusứckhỏe,sợrằngemchẳngthọlâu”,ônglạitựnhủvớimộttháiđộtỉnhtáolạlùngđôikhinhưthoátrangoàimọiđắmsayvàkhaokhát,rồiđồngthờimốiquantâmtrongsánglạihòalẫnvớimộtcảmgiácthỏamãntrụylạcdânglêntrànngậptráitimông.

TrongkhiđóđámhátdạotừVenicesangđãkếtthúcbuổibiểudiễnvà

lụctụcravề.Tiếngvỗtaykéodàitiễnchânhọ,vàgãđầulĩnhkhôngbỏlỡcơhộipháquấychocảnhrútluiđượcxômtrò.Ycúichàokiểucungđình,yhôngióvềphíakhángiả,đượcngười tacườiy lại càngđuahơn lên.Khiđồngbọnđãratớingoàiylạicònlàmbộđigiậtlùiđụngphảimộtcâycộtđèn,vàđauđớngậpngườilêchânvềphíacổng.Ratớiđóyđộtnhiênvứtbỏcáimặtnạkẻngungơbấthạnh,đứngthẳng lưng,phảigọi làdẻodaiđứngphắtdậy,hỗnxượclelưỡinhạođámkháchkhứatrênsânrồimớilẩnđikhuấtdạngvàobóngtối.Kháchtrọtảnđihết;Tadziođãtừ lâukhôngcònđứngbênlancan.Nhưngkẻcôđộcvẫnngồilạithậtlâuvớilynướclựuchưacạntrênbàn,mặcchomấyngườibồitỏratráiý.Đêmmỗi lúcmộtkhuya, thời gian như tan biến. Từ nhiều năm trước, trong ngôi nhà củasongthânôngcómộtchiếcđồnghồcát-tựdưngbâygiờônglạithấycáidụngcụmỏngmanhđầyýnghĩaấyhiệnratrướcmắtmình.Nhẹnhàngkhôngmộttiếngđộng,nhữnghạtcátnhuộmmàugỉsétchảythànhdòngthậtnhuyễnquacổthủytinhthắthẹp,vàvìcátởbìnhtrênđãgầncạnhết,nênchỗđóhìnhthànhmộtvòngxoáynhỏcuộnnhanh.

Ngaychiềuhômsaukẻcứngđầudấnthêmmộtbướcmớivàovòngcámdỗcủathếgiớibênngoài,vàlầnnàyôngthuđượcthànhcôngmỹmãn.sựviệcdiễnratrongmộtvănphòngdulịchanhởquảngtrườngsanMarco,ôngbướcvàođóđổimộtíttiềnlẻởquầythungân,rồivớivẻmặtmộtdukháchđangbănkhoănngờvực,ôngđưacáicâuhỏichếtngườicủamìnhrachấtvấntaynhânviênphụcvụởđó.Đấy làmộtngườianhcòntrẻ,mặcmộtbộđồlen,tócchảingôigiữa,haiconmắtđứnggầnnhau,cảngườianhtatoátramộtvẻthậtthàtrunghậulạ lùng, rấthiếmthấyởcáixứmiềnNamgiảohoạtvàranhmanày.anhtamởđầu:“Khôngcógìđánglongạiđâu,thưangài.Chỉlàmộtbiệnphápthôngthườngmàthôi.Ngườitavẫnphảiranhữngchỉthịnhưvậyđểđềphòngtáchạiđốivớisứckhỏedothờitiếtnóngbứcvàgióscirocco...”Nhưngđôimắtxanhlơcủaanhtangướclênchạmphảicáinhìnmệtmỏihơibuồnbãcủaôngkháchlạ,thoángchútkhinh thị, chăm chú hứng từng lời giải thích từ môi mình. anh chàng

ngườianhđỏmặt.“Thưangài”,anhtahạgiọnghơixúcđộngnóitiếp,“đấylàtuyênbốchínhthứccủanhàchứctráchmàdânchúngởđâyđồngtìnhhùatheo.Tôisẽnóiđểngàirõnhữngđiềucònđượcchegiấuphíasau”.Vàrồianhtakểrasựthậtbằngcáchnóichânphươngdễhiểucủamình.

TừnhiềunămnaybệnhthổtảởẤnĐộvẫncóxuhướngbùngnổvàlanrộng.BắtnguồntừvùngđầmlầynóngẩmlưuvựcsôngHằng,bốclêncùngchướngkhíởvùngrừngrậmvàcùlaohoangdã,đấtđaiphìnhiêumàvôdụng,loàingườitìmcáchlánhxa,chỉcóhổbáorìnhmòtrongđámtregaidàyđặc,bệnhdịchđãhoànhhànhđặcbiệtdữdộisuốtmộtthờigiandàitrênbánđảoẤn,trànsangTrungHoaởphíađôngvàafghanistancùngBaTưởphíatây,rồitheotuyếnđườngcủanhữngđoànlữhànhxuyênlụcđịamàgieorắcnỗikinhhoàngcủanótớitậnastrachan,thậmchítớitậnđôthànhMoscow.NhưngtrongkhichâuÂurunsợtưởngđâubóngmaấysẽtừchâuÁbằngđườngbộxâmnhậpsang, thì,đượcđámconbuônngườisyria tha vào quađườngbiển, dịch tả đã xuấthiện gầnnhưđồng thời ởnhiềuhảicảngĐịaTrungHải,ngócđầudậyởToulonvàMalaga, chiềngmặt ra ở Palermo và Naples, dai dẳng không cách gì quét sạch khỏiCalabriavàapulia.MiềnBắcbánđảoÝđượccoilàthoátnạn.NhưnggiữathángNămnày,nộitrongvòngmộtngàyngườitađãtìmthấykhuẩntrùngđángsợấytrongtửthiđensạmchỉcòndabọcxươngcủamộtgãbồitàuvàmộtbàbán rauởVenice. Pháthiện ấyđược giữ kín. Tuynhiên saumộttuầnsốcabệnhtănglênmười,haimươi,bamươi,đángngạilàđượcpháthiệnởnhiềukhu vực khácnhau.MộtdukháchngườiÁo saumấyngàychơibờiởVenicekhitrởvềquênhàđãchếtvớinhữngtriệuchứngkhôngthểchốicãi,vànhưthếtinđồnđầutiênvềtaihọagiángxuốngthànhphốbênbờvịnhbắtđầuloanratrêncácnhậtbáotiếngĐức.NhàchứctráchởVenicelêntiếngtrảlờirằngtìnhhìnhytếởthànhphốnàytốthơnbaogiờhết,vàchotiếnhànhnhữngbiệnphápđốiphócầnthiết.Nhưngcólẽthựcphẩmđãbịnhiễmmầmbệnh.Rau, thịthoặc làsữa,dùcótìmcáchphủnhận và giấu giếm thế nào chăng nữa, cũng đã tiếp tay cho thần chết

hoànhhànhtrongnhữngngõngáchchậthẹp,vàmùahèđếnsớmlạisưởichonướcdướikênhnónglênhâmhấptạođiềukiệnthuậnlợichovitrùngsinhsôinảynở.Màcóvẻnhưbệnhdịchđangđạttớimộtcaotràomới,cóvẻnhưsứcđềkhángvàkhảnăngsinhsảncủatácnhângâybệnhđượcgiatănggấpđôi.Nhữngtrườnghợpkhỏibệnhrấthãnhữu;cứmộttrămngườimắc bệnh thì có đến támmươi ngườimấtmạng,mà chếtmột cách rấtkinhhoàng,vìbệnhphát rađặcbiệtkhốc liệt, thườngmangnhữngbiểuhiệncủahìnhthứcnguyhiểmnhấtgọilà“thổtảkhô”.Khiđãmắcbệnhcơthểkhôngthểthảikịplượngnướcbịthấmrarấtnhiềutừcácmạchmáu.Trongvòngvàitiếngđồnghồngườibệnhbịmấtnướckhôqueo,máuđặclạinhưhắcín,vànạnnhânchếtngạtgiữanhữngcơncogiậtvàtiếngkêurên.Thảnghoặccũngcóngườimaymắn,bệnhphátradướidạngnhữngcơnkhóởnhẹ,tiếpđóbệnhnhânrơivàotrạngtháihônmêmàthườnglàkhôngbaogiờtỉnhlạinữa.Đầuthángsáubệnhnhânâmthầmdồnvềđầynghẹtkhucáchlycủaospedalecivico[40],cảhaicônhiviệncũngbắtđầuthiếuchỗ,giữabờkèBếnMớivàsanMichele,hònđảonghĩatrang,mậtđộgiaothôngtrởnênnhộnnhịpmộtcáchrùngrợn.Nhưngnỗilosợbịảnhhưởngchung,sợphươnghạiđếncuộctriểnlãmtranhtrongcáccôngviênvừamới khaimạc gần đây, những khoản thất thu khổng lồ đe dọa cáckháchsạn,cáccơsởthươngmạivàcảmộtmạnglướidịchvụdulịchtrongtrườnghợpxảyrahoảngloạnsẽbịmangtiếngxấu,đốivớithànhphốnàynhữngđiềuđótỏranặngkýhơnsựthậtvàtháiđộtôntrọngnhữngthỏaướcquốctế;đólàlýdothúcđẩynhàcầmquyềnngoancốgiữvữngchínhsách imlặngvàphủnhận.Quanchứccaocấpnhấtngànhy tếởVenice,mộtngườirấtcócông,đãphẫnnộtừchứcvàđượckínđáothaythếbằngmộtnhânvậtdễbảohơn.Dânchúngbiếttỏngnhữngđiềuấy;vàsựthốinátcủatầnglớptrêncùngvớitìnhhìnhbấtanđangngựtrịtrongthànhphố,tìnhtrạngkhẩncấpdocáichếtcậnkềđedọa,đãdẫntớimộtsựsuyđồiđạođứcnhấtđịnhởtầnglớpdưới,khíchlệnhữngkhuynhhướngthấphènvàphảnxãhội,thểhiệnquasựhoangtàngquámức,tháiđộvôliêmsỉ

vàhànhvi tội phạmgia tăng. Trái với lệ thường, tối tốingười ta gặp rấtnhiềukẻsayxỉn;nghenóiđámlưumanhhaygiởtròcànquấylàmphốxávềđêmmấtanninh;cướpbócvàthậmchíánmạngxảyraliêntục,cóhailầnngười takhámphá ra rằngnhữngngười cứ tưởng lànạnnhânbệnhdịch té rađãbịchính thânnhâncủamình trừkhửbằng thuốcđộc;giớibuôn phấn bánhương gia tăng hoạt độngmột cách trơ trẽn,mức độ ấytrướcnaychưatừngthấyởđâymàchỉcóthểgặpởmiềnNamÝvàcácxứphươngĐông.

Cuốicùnganhchàngngườianhrútrakếtluận.“Tốtnhất”,anhtabảo,“ngàihãyrờikhỏiđâyngayngàyhômnaychứđừngchầnchừđểđếnmai.Hai ba ngày nữa là cùng, thể nào cũng có lệnh phong tỏa vùng nhiễmdịch”.-“Rấtcảmơnông”,nóirồiAschenbachrakhỏivănphòng.

Quảng trườngnằm tronghơinónghầmhậpmặcdù không thấymặttrời.Nhữngdukháchvôtìnhchẳngbiếtgìngồitrướccácquáncàphêhoặcđứngcạnhnhàthờ,chimbồcâubukínxungquanh,chúngđậpcánhloạnxạ chen chúcnhau giànhmổnhữnghạt bắp trong lòngbàn tayhọ.Hồihộpđếnphátsốt,đắcthắngvìnắmđượcsựthậttrongtay,đồngthờivừacảmthấymộtvịđắngnghéttrongmiệngvàmộtnỗihãihùngtuyệtdiệutrongtim,kẻcôđộcsảibướcđiđilạilạitrênquảngtrườngthênhthanglátđáhoa.Ôngcânnhắcmộtcửchỉnghĩahiệpgiúpônggộtsạchvếtnhơ.Tốinaysaukhidùngbữa,ôngcóthểlạigầnbàmệnhphụngọctreođầyngườimàbảobàta-ôngđãcânnhắckỹtừnglờisẽnóira:“Thưabà,xinbàchophépkẻlạmặtnàymạomuộiđưaramộtlờikhuyên,mộtlờicảnhbáovềmộttaihọamàngườitađãchegiấuvìlòngvịkỷ.BàhãyđưaTadziovàcáctiểuthưrờikhỏiđây,ngaylậptức!Veniceđãbịnhiễmdịch”.Rồiôngcóthểxoa đầu từ biệt cậu bé, công cụ đắc lực trong tay vị thầnưanhạo báng,quaymìnhbướcđivàthoátkhỏivũnglầynhơnhớpnày.Nhưngđồngthờiônglạicảmthấydựđịnhấyvàmongmuốnthựcsựcủaôngcáchxanhaumột trờimột vực.Hànhđộngấy có thểgiúpôngphụchồi cuộc sốngcũ,nhậnlạibảnthânmình;nhưngaiđãthoátthaimộtlầnthìkhôngghêsợ

gì hơn là phải quay trở lại nhập vào thân xác cũ.Ôngnhớ lạimột côngtrìnhkiếntrúcmàutrắng,khắcchạmnhữngdòngchữrựclêntrongánhchiềutà,màtưtưởnghuyềnbícủanóđãhúthồnông;khiấybóngdángngười lữhànhkỳdị kiađã thức tỉnh trongông thú lãngdu thời trai trẻ,mongtớinhữngmiềnxatìmđiềumớilạ;vàýnghĩquayvềnhà,trởlạinếpsống cẩn trọng, khắckhổ, cựcnhọc và tự tôn làmôngkinh tởmđếnnỗimặtôngnhănnhúmnhưcảmthấybuồnnônthựcsự.“Phảigiữkínđiềunày!”Ônghổnhểnthìthào.Và:“Mìnhsẽimlặng!”Ýthứcmìnhlàkẻđồnglõa,làngườicùngcótộilàmôngngâyngất,nhưchútrượucaylàmbộócmệtmỏi chếnh choáng say.Hình ảnh thành phố lâm nạn điêu tàn hiuquạnhhiệnlêntrướcmắtông,nhennhómtrongôngnhữnghyvọng,âmthầm,philý,vàhấpdẫnkinhhồn.Niềmhạnhphúcmỏngmanhôngvừamơđếntronggiâyláttrướcđóthìcónghĩalýgìsovớinhữngkỳvọngnày?Nghệthuậtvàphẩmhạnhthìcónghĩalýgìsovớinhữnglợithếcủatìnhtrạnghỗnloạnkia?Ôngimlặngvàôngởlại.

Đêmhômấyôngcómộtgiấcmơkhủngkhiếp-nếucóthểgọiđólàmộtgiấcmơ,vìthựcrađólàmộttrảinghiệmcủathểxácvàtinhthần,mặcdùnódiễnratronglúcôngngủsay,hoàntoànđộclậpvàcósựthamgiađầyđủcủacácgiácquan,nhưngôngkhôngthấymìnhđilạithamdựvàocácsự kiện trong chiêmbao;màhơn thế dườngnhư chính linhhồn ông làkhônggianxảyracácsựkiệnấy,sựhỗnloạntừbênngoàitrànvàonộitâmông,dùngbạo lựcđèbẹpsứckhángcựcủaông -mộtsứckhángcự tinhthầnsâusắc-tànphávàhủydiệtnhưcơnsóngthần,vàsaukhinóđãrútđi,sốphậnông,thànhtựuvănhóacảcuộcđờiôngchỉcònlàmộtđốngđổnáttanhoang.

Khởiđầulànỗisợ,sợvàthèmkhátvàtòmòkinhkhủngmuốnbiếtđiềugìsắpxảyra.Đêmđenmịtmùng,vàcácgiácquancủaôngcănglênnghengóng;vìtừxavẳngtớitiếngồnàohuyênnáođangtiếnlạigần,phatrộntừđủthứâmthanhhỗntạp: tiếng lục lạcrổnrảng, tiếngsấmđộngầmìchátchúa,tiếngreohòlanhlảnhvàmộtthứtiếnghúvớinguyênâmukéo

dàilêthê,nhưngbaotrùmlêntấtcảvàgiữvaitròápđảo,ngọtngàomộtcáchtànbạo, làmột tiếngsáotrầmấmrủrê,daidẳngkhêugợi, trơ trẽnbámriết lấy lỗ tai làmgan ruộtđêmê.Nhưngôngnhậnbiếtmột từ, tốinghĩa, loanbáođiềuđangtới: “Đấngngoại thần![41]”Lửakhói lập lòexuấthiện:ôngnhậnramộtvùngđồinúigiốngnhưquangcảnhquanhngôinhànghỉmùahècủamình.Vàtrongánhsángbậpbùng,ởvạtrừngmọctrênsườnnúi,giữanhữnggốccâyvànhữngtảngđárêuphong,quaycuồnglănlộnnàongườingợm,nàothúvật,mộtbầymộtlũnhảynhótnhungnhúcđầysườndốc,thânthểhòacùngánhlửa,hỗnđộntrongmộtvũđiệuđảođiên.Nhữngngườiđànbà,loạngchoạngvấpvàovạtáolôngthúdàimàhọtrật ra khỏi thân trên để rủ lòng thòng quanh thắt lưng, đưa những cáitrốngđínhlụclạclênquáđầungửacổvừalắcvừarênrỉ,vungvẩynhữngngọnđuốc bắn tàn lửa tung tóe vànhững lưỡi daonhọn tuốt trần, nắmngangmìnhnhữngconrắnvươnđầulelưỡi,hayvừacườirúlênvừađưahaitaynângbộngựctrần.Nhữngngườiđànông,đầuđộisừng,áolôngthúvéncaođểlộralàndalônglá,ngửacổdangtaydạngchân,gõvangrềnvàođáycồngvàđậpnhưđiênlênmặttrống,trongkhitụinhỏdadẻnhẵnnhụicầmnhữngchiếcquecònđầyláchọcghẹomấycondêđực,bámvàosừngđểchúngkéo lêđi và reohòvangdậymỗikhi chúngnhảydựng lên.Vànhữngkẻtếthầnhúvangtiếnggọiâmđiệuêmáikếtthúcbằngchữukéodàira,vừaâuyếmvừahoangdạichưatừngthấy:bênnàycấttiếnghúlênkhôngtrungnhưhươurống,vàbênkiađồngthanhđáp lại,hoanhỉmộtcáchmanrợ,giụcgiãnhauvungchânvungtaynhảymúavàgiữchotiếnghúkhôngbaogiờtắt.Nhưngxuyênsuốtvàchếngựlêntấtcảlàtiếngsáosâuthẳmđầyquyếnrũ.Cóphảitiếngsáoấycũngđangtrơtrẽnvàdaidẳngdụdỗông,nhânchứngmiễncưỡng,cùngthamdựcuộcvuivàtròtếthầnsuồngsãđếncựcđộ?Ôngthấyghê tởm,ônghoảngsợ, thực lòngôngđãvậndụnghếtýchíđểbảotoàndanhdựtrướcvịthầnxalạkia,kẻthùcủatưcáchvàphẩmgiá.Nhưngtiếnghuyênnáo,tiếnghúgọiđượcváchnúidộilạicứrềnvanglêngấpbội,trởnênápđảo,nởbùngrathànhcơncuồng

nộmêly.Đủthứmùixônglênbaobọccácgiácquan,mùidêđựchoinồng,mùinhữngthânthể lõa lồhổnhển,mộtthoángkhănkhẳnmùinướctùhôihám,vàcònmộtthứmùikhác,rấtquenthuộc:mùivếtthươngvàdịchbệnh. Tim ông đập thình thình hòa cùng tiếng trống, đầu óc ông quaycuồng đảo lộn,một cơn điên giậnmù quáng và dục vọng đắm say xâmchiếmthểxácông,linhhồnôngthèmmuốnkhátkhaogianhậpvũđiệutếthần.Biểutượngcủanhụcdục,tokhổnglồ,làmbằnggỗ,đượclộttrầnvàgiương cao lên: đámđông gào thét câu thần chú không gì kiềmgiữnổi.Miệngsùibọt,họlănlộn,khêugợilẫnnhaubằngnhữngcửchỉdâmôvàvuốtvemơntrớn,cườicợtvàrênrỉ-dùngquenhọnchâmvàodathịtnhauvàliếmmáuứara.Nhưngkẻchiêmbaođãnhậpbọnvớihọ,cùngởtrongđámhọvàcùngtuânphụcvịngoạithần.Đúngthế,họcũngchínhlàông,khihọgiằngxénhaugiếtđámsúcvậtvàngốnngấunhữngmiếngthịttươicòn bốc hơi nónghổi, khi họ bắt đầu tự do giao hợp trênnền rêu xanhnhàunátdướigótchân,coiđólàlễvậttếthần.Vàlinhhồnôngđượcnếmmùisangãdâmloạn,điêncuồng.

Tỉnhdậysaucơnmênàyônghoàntoànsuynhược,rãrờivàkhôngcònđâusứclựcđểchốngchỏilạisứccámdỗmaquỷnữa.Ôngchẳngcầnnétránhnhữngcáinhìnsoimóicủangườiđời;họcónghikỵgìôngcũngthâykệ. Nhưng bản thân họ cũng đang lo trốn chạy, rời khỏi nơi này; vô sốnhững túp lềungoài bãi tắmbị bỏhoang, phòng ăn lớnngày càng vắngthực khách, và trong thành phố hãn hữu lắmmới thấy bóng dángmộtngườingoạiquốc.Cóvẻnhưcáikimtrongbọcđãlòira,mọicốgắngbưngbítcủanhữngkẻ thamlamhòngthủ lợikhôngcònngănđượcsựhoangmanglosợbùnglênnữa.Nhưngngườiđànbàngọcđeođầyngườivẫnởlạicùngcảgiađình,chẳngbiếtvìtinđồnchưalọttớitaibàhayvìquákiêuhãnhvàtựphụmàbàkhôngbỏchạy:Tadzioởlại;vàđôikhi,trongcơnmêlú,ôngcảmthấysựtrốnchạyvàcáichếtcóthểloạitrừhếtxungquanhhọnhữngkẻcảntrởôngđểchỉcòncóôngvàcậubéxinhđẹpcómặttrênhònđảonày-đúngthế,khinhữngsớmmaibênbờbiểnánhmắtôngđụcngầu,

vôliêmsỉnhìnnhưdánchặtvàongườiyêudấu,khinhữngchiềuhômônglénlútbámđuôicậuquacácngõphốmàcáichếtghêtởmgiấumặthoànhhành,nhữnglúcấyđốivớiôngđiềukhủngkhiếpkiatrởthànhhyvọng,vàmọiluânlýđạođứcbỗngtanthànhmâykhói.

Nhưmọi kẻ đang yêu ông cũngmongmuốnđược yêu, nhưng lại cayđắng sợ rằngđiềunàykhó lòngđạtđược.Ông thêmvào trangphục củamìnhnhữngchi tiết tươi tắn trẻ trung,ôngđeođáquývàxứcnướchoa,nhiều lần trong ngày ông tốn thời gian chải chuốt sửa soạn và xuốngphòngăntrongtrangphụccầukỳ,tâmtrạnghồihộpđầykíchđộng.Vìsaymêtuổitrẻngọtngàomơnmởn,nênôngthấykinhtởmtấmthânrệurãcủamình;mỗikhinhìnmáitóchoarâm,gươngmặtđầygóccạnhônglạirơi vào hổ thẹn và tuyệt vọng. Tâm trạng ấy thúc đẩy ông tìm cách tântrangthânthểđểvãnhồinhansắc;vàôngthườngxuyêntìmđếntaythợcắttóccủakháchsạn.

Ngồitrênghếcắttóc,khoáctấmvảichoànglênvai,đểchobàntayđiệunghệcủagã thợ lắm lời tỉa tót,ôngđaukhổngắmhìnhảnhmình tronggương.

“Bạctrắng”,ôngnhếchmépbảo.

“Mớimuốitiêuthôi,thưangài”,gãthợtrảlời.“Lỗiởchỗsaolãng,thiếuquan tâm chăm sóc hình thức bề ngoài. Khuyết điểm này có thể châmchướcđượcđốivớicácvĩnhân,nhưnghoàntoànkhôngphảilàmộtđiềuđángkhenngợi,nhấtlàkhicácvịấymangnhữngthànhkiếnlệchlạcvềquanniệmtựnhiênhaygiảtạo.Đánglýraphảiđemquanđiểmđạođứckhắtkhecủamộtsố ítngườiđốivớinghệthuật trangđiểmthẩmmỹápdụngcảvàolĩnhvựcnhakhoa,nhưvậyhẳnrănggiảcũngsẽkhiếnhọbấtbìnhkhôngít.Rốtcuộcgiàhaytrẻlàdoởtâmhồn,ởtráitim,vàđôikhitócbạclạiphảnảnhsaisựthậthơnlàmộtchútsửasangvẫnbịngườiđờiphỉbáng. Trong trườnghợp củangài, thưangài, người ta cóquyềnphụchồimàutóctựnhiêncủamình.Nếungàichophép,tôixintrổchúttàimọn

giúpngài?”

“Anhđịnhlàmthếnào?”Aschenbachhỏi.

Kẻbahoagội tócôngkháchbằnghai thứnước,một thứtrongveovàmộtthứsẫmmàu,thếlàđầuônglạiđenmướtnhưkhicòntrẻ.Rồigãdùngkẹpnónguốnchotócbồngbềnhlượnsóng,vàlùilạingắmnghíamáiđầuvừaquataymìnhchỉnhđốn.

“Bâygiờchỉcầnlàmtươidamặtlênmộtchútnữathôi”.

Vànhưmộtkẻsẵnđàkhôngdừnglạiđược,gãluônluôntìmrachỗmớiđểsửasang,ápdụnghết thủ thuậtnàyđến thủthuậtkhác.Aschenbachngồithoảimáitrongghế,khôngđủsứcphảnđối,hơnthếnữacònhồihộptrôngđợikếtquả,thấytronggươngcặpchânmàycủamìnhuốncongđềuđặnvàsắcnéthơn,đuôimắtdàira,ánhmắtlonglanhhơnnhờhàngmitônhẹ,dướimắt,chỗ lớpdamọikhinâusạmgiờđượcphủmộtmàuhồngphơnphớt,đôimôiôngmới rồi cònnhợtnhạtnay căngmọngmàuquảmâmxôi,nhữngnếpnhăntrênmá,quanhmiệng,nơiđuôimắtbiếnmấtnhờkemvàmỹphẩm-ôngnhìnchàngtraitrẻtươiróitronggươngmàtráitimnhảylồnglên.Cuốicùnggãthợsửasangsắcđẹplấylàmđắcývà,vớicungcáchcủakẻtôiđòi,gãquỵluỵcảmơnngườikháchgãvừaphụcvụ.“Chỉ làmộtchúttôđiểmthêmkhôngđángkểmàthôi”,gãnóitrongkhiđưataysửathêmlầnchót.“Giờthìquýngàicóthểyêumộtcáchvôtư”.Kẻsimêđi ra, sướngnhưmơ, vừabối rối vừa engại.Chiếc cravátông thắtmàuđỏtươi,chiếcmũrơmrộngvànhôngđộiđượcquàngthêmmộtdảibăngsặcsỡ.

Trờinổimộtcơngió lốcnónghổi;mưachỉ rơi lácđácvàihột,nhưngbầu không khí ẩm ướt oi nồng, đặc sệtmùi chướng khí. Người phát sốtdưới lớp phấn son trang điểm, ông nghe quanhmình đầy những tiếngphầnphật,xànhxạch, ràorào,ôngthấynhưthầngiódữđang lảngvảngđâuđây,từngbầychimbiểnhungácđangvầyvọcvàlàmôuếbữaăncủakẻtộiđồ.Nóngnựclàmtiêutancảmgiácngonmiệng,thêmvàođónỗilo

thứcăncóthểbịnhiễmdịchcànglàmôngchẳngthiếtăn.

MộtbuổichiềuAschenbachtheogótcậubéxinhđẹplạcsâuvàonhữngbùng binh trong lòng thành phố bệnh hoạn. Hoàn toàn mất phươnghướng,vìnhữngngõphố,khúckênh,câycầuvàquảngtrườngcủamêcungnàycáinàocũnggiốngcáinào, chẳngcònbiếtđâu làđông tâynambắcnữa,ôngchỉdồnhếttâmtrídõitheobónghìnhyêudấutrướcmắt,lạicònphảithậntrọngmộtcáchnhụcnhãkhithìnúpdướimấybứctường,khithì lẩn trốnsau lưngkháchbộhànhđểkhỏibịbắtgặp,một lúc lâuôngkhôngnhậnthấynỗimệtnhọc,kiệtsứcmàcảmxúcvàsựhồihộpthườngxuyên gây ra cho tinh thần và thể xácmình. Tadzio đi sau cả bọn, cậuthườngđểcôgiasưvàmấycôchịnữtuđitrướctrongnhữngconphốhẹp,vàmộtmìnhthongthảđằngsau,thỉnhthoảngcậuquayđầuđưacặpmắtxám sẫm lạ lùngnhìn qua vai xemngười áimộmình có còn theo đuổikhông.Cậunhìnthấyông,vàcậukhôngtốcáovớimấyngườikia.saysưavìnhậnđịnhnàyvàđểchocặpmắtkialôicuốnvềphíatrước,bịcơnđammêxỏmũidắtđi,kẻtươngtưlénlútlầntheohyvọngkhôngchínhđángcủamình-đểrồicuốicùngtrơkhấcđứngđóvớihaibàntaytrắng.ĐámtrẻBaLanđiquamộtchiếccầungắncongvồng,khuấtbóngtrướcmắtkẻtheodõi,vàkhiôngleođượclêntớiđỉnhcầuthìđãchẳngcònthấybóngdángchúngđâu.Ôngcốtìmchúngởcảbangả,đitheođườngthẳngrồilộnlạirẽsanghaibêndọctheobờkênhchậtchộivàdơdáy,nhưngchẳngcókếtquảgì.Cuốicùngtinhthầnsuykiệt,ngườimệtlả,ôngđànhbỏcuộc.

Đầuôngnhưbốclửa,khắpngườinhớpnhápmồhôi,gáyrungiậttừnghồi,mộtcơnkhátkhôngthểchịunổihànhhạdữdộikhiếnôngphảinhìnquanhtìmbấtcứthứgìgiảikhát.Trướcmộtcửahàngraunhỏôngmuavàiquảdâutây,chínnẫuvàmềmnhũn,rồivừađivừaăn.Mộtquảngtrườngnhonhỏ,quạnhhiunhưbịbỏbùa,mởratrướcmắtông,ôngnhậnrachốnnày,ôngđãcólầndừngchânởđây,từnhiềutuầntrướckhiôngquyếtđịnhcuộcchạytrốnkhôngthành.Ôngngồixuốngmấybậcthềmcủacáigiếngnướcnằmgiữaquảngtrườngvàngảđầudựavàothànhgiếngxâybằngđá.

Khônggian tịchmịch, cỏmọc tua tủagiữacáckẽđá látđường.Rác rưởinằmlaliệtdướiđất.Giữanhữngtòanhànhấpnhôbạcphếchnắngmưaquanhđócómộtngôimangdángdấplâuđài,vớinhữngkhungcửasổgô-tíchnhọntrốnghoáctrốnghuơ,vànhữngbancôngđắphìnhsưtử.Ởtầngtrệtngôinhàkháccómộthiệuthuốc.Thỉnhthoảngmộtlàngiónóngthổitạtsangbênnàymùithuốckhửtrùng.

Ôngngồiđó,bậcvĩnhân,ngườinghệsĩkhảkính,tácgiảNgườikhốnkhổ,từng gươngmẫu dứt khoát cự tuyệt lối sống lang bạt và vực sâu tội lỗi,khướctừmọicảmthôngdànhchosựsađọavàthẳngtayvứtbỏnhữngtưtưởngcầnđàothải,ngườiđãđạtđếnđỉnhcaodanhvọng,chếngựđượctrithứcvàvượtlêntrênmọimỉamai,đãquengánhváctráchnhiệmđốivớilòng tín nhiệm của đông đảo quần chúng, conngườimà danh thơmđãđượcchínhthứccôngnhận,têntuổiđãđượcphonglênhàngquýtộc,vàbútphápđượcđưa ra làmkhuônmẫuđểgiáodục trẻem -ôngngồiđó,mắtkhéphờ,thỉnhthoảngmớilờđờhémở,némramộttialiếcxéonửachếgiễunửaphânvân,từlànmôimềmnhẽonhờthủthuậtthẩmmỹlàmchocăngmọngthốtranhữnglờirờirạcdotríócđãgầnmêsảngchắpnhặttheolôgíchquáilạcủamộtgiấcchiêmbao.

“Vìcáiđẹp,hỡiPhaidros-hãyghinhớđiềunày!-chỉcócáiđẹplàvừathầnthánhvừamụckhảthị,vànhưthếcáiđẹplàconđườngcảmquan,Phaidrosbénhỏcủata, làconđườngđưangườinghệsĩ tìmvềtưtưởng.Bâygiờthìemtintarồichứ,Phaidrosthânyêu,rằngngườinàothôngquanẻocảmquanđểđếncõitinhthầncũngcóthểtrởnênthôngtháivàđạttớichângiátrịcủamộtconngười?Hayngượclại,emtinrằng(tachoemtựdolựachọn),đólàmộtconđườngnguyhiểmđầycámdỗ,cóthểgọikhôngngoa rằngđó làmột conđường tội lỗi và lầm lạc, chắc chắn sẽdẫnđếnđiềusaitrái?Vìemphảibiếtrằng,chúngta,nhữngthisĩ,khôngthểdấnbước trên conđường cảm thụ cái đẹpmàkhông có thần ái tìnhErosđitheotrợlực,dẫnlốiđưađường;đúngthế,dùchochúngtacólànhữnganhhùngtheocáchriêngmìnhvàlànhữngchiếnbinhđứcđộ,thìvềbảnchất

chúngtavẫnchẳngkhácgìđámđànbà,vìchínhđammêlàmtacaocả,vàkhátvọngcủachúngtachẳngthểnàokháctìnhyêu-đólànguồnkhoáicảmvànỗiđênhụccủachúngta.Giờhẳnemđãthấy,rằngthisĩchúngtachẳng thể nào thông thái và cũng không có mảy may phẩm giá? Rằngchúngtatấtyếusẽlạclốilầmđường,tấtyếusẽtrởnênbuôngthảvàthànhnhữngkẻphiêulưutrongtìnhcảm?Bútphápbậcthầytrongvănchươngcủachúngtachỉlàgiảdốivàlừaphỉnh,danhtiếngvàđịavịchỉlàmộttròhề,lòngtintưởngcôngchúngdànhchotathậtlàlốbịch,dùngnghệthuậtđểgiáodụcdânđenvàtrẻnhỏlàmộthànhvinêncấmngặt.Vì làmsaomột kẻ bẩm sinh đã có thiên hướng sa ngã và cứ luôn luôn ngựa quenđườngcũtìmvềvựcthẳmlạicóthểxứngvớibổnphậnngườithầyđược?Chúngtamuốnchốibỏđiềunàyđểtỏrađạomạo,nhưngdùcóxoaytrởcáchnàomặclòng,vựcsâutộilỗivẫnthuhútchúngta.Vậytahãykhướctừ tri thứcmang tínhhủydiệtđi, vì tri thức,hỡiPhaidros, chẳngcóđạođứcvàkỷluật:trithứclàbiết,làhiểu,làchấpnhận,khôngcóquanđiểmvà hình thức; tri thức hàm chứa sự cảm thông với vực thẳm tội lỗi, nóchínhlàvựcthẳmtộilỗi.Điềuđóchúngtacươngquyếtrũbỏ,vàtừnaytrởđichỉcòntậntâmhướngtớicáiđẹp,tứclàhướngtớisựchânphương,tầmvócmới vànguyên tắcmới, tái tạo tínhhồnnhiênvàhình thức.Nhưnghình thức và hồn nhiên, Phaidros ơi, lại dẫn đếnmê say và thèm khát,khiếnkẻcaonhânđôikhicónhữngtìnhcảmxấuxakhủngkhiếpmàtheoquanđiểmmỹhọcbản thânhọ vẫn tự coi làđê tiện,nódẫnxuống vựcthẳm,mộtvựcthẳmtinhthần.Nósẽdẫnthisĩchúngtatớiđó,tabảothật,vìchúngtakhôngthểnàobaybổngđược,chúngtachỉcóthểsangãmàthôi.Giờtarađi,Phaidrosà,emởlạiđây;vàkhinàokhôngcònnhìnthấyta nữa, thì em cũng ra đi”. sau đó mấy ngày, buổi sáng Gustav vonAschenbach rời khách sạnmuộnhơn thường lệ, vì ông thấy trongngườikhóở.Ôngbịnhữngcơnchóngmặthànhhạ,khôngchỉmệtmỏivềthểxácmàcònkèmtheotâmtrạngsợhãivàbấtlực,mộtcảmgiácbếtắcvàtuyệtvọng,vàôngkhôngchắctâmtrạngấyphảnánhtìnhhìnhngoạicảnhhay

làquanhệđếnsốphậncủachínhông.Trongđạisảnhôngthấymộtđốnglớnhànhlýchuẩnbịsẵnsàngđợichuyênchở.Hỏingườigáccửaxemairađi,ôngnhậnđượccâutrảlờilàcáitêngiađìnhquýtộcBaLanmàtrongthâmtâmôngđãnghĩtới.Ôngnhậntinmàgươngmặttàntạkhôngbiếnsắc,chỉhơihấtnhẹmáiđầunhưkhingườitatìnhcờngheđượcđiềugìvôbổ,vàhỏithêm:“Chừngnàohọđi?”Ngườikiađáp:“saubữaăntrưa”.Ônggậtđầurồixuốngbãitắm.

Bãibiểnkhôngcònnhộnnhịp.Trêndảinướcphẳngnôngchoènchiacắt lưỡicátdàiđầutiênrakhỏibờcónhữnggợnsónglăntănchạyđuổinhautừtrướcrasau.Dườngnhưcảnhthuhiuhắt,úatànđãphủlênchốnănchơingàynàonáonhiệtsắcmàu,naygầnnhưbịbỏhoang,bãicátcũngkhôngcònđượcgiữchosạchsẽnữa.Mộtchiếcmáychụphình, có lẽvôchủ, đứng trên cái giá ba chân sátmépnước, và tấmkhănđenphủbêntrênbayphầnphậttronggiólạnh.

Tadziođangchạychơivớibahaybốnđứabạncònsótlạiphíabênphảitúplềucủagiađìnhcậu,vàAschenbachngảlưngtrênchiếcghếnằmkêởkhoảnggiữamínướcvàdãy lều,một tấmchănphủ lênđầugối,một lầnnữangắmnhìncậubé.Tròchơi thiếusựgiámsátcủangười lớn,vìđámphụnữchắccònlosửasoạnkhởihành,nênkhôngtheomộtluậtlệnàovàchẳngmấy chốc chuyển thànhđánh lộn.Thằngbémậpmạpmặcbộđồđóngđailưng,tócđenvuốtdầuláng,đượcgọitên“Jaschu”,nổiquạuvìbịnémmộtvốccátvàomặttốimắttốimũi,xôngvàovậtlộnvớiTadzio,vànhanhchóngquậtngãcậubạnxinhđẹpyếuhơn.Nhưnghìnhnhưtronggiờgiãbiệttìnhcảmtuânphụccủakẻdướiđãchuyểnthànhthôbạonhẫntâmvànhưđểtrảthùchothờikỳnôlệkéodài,kẻthắngcuộckhôngbuôngtha cho người chiến bạimà tiếp tục tì gối giữ chặt lưng, ấnmặt Tadzioxuốngcátkhiếncậukia,vốnđãhụthơivìvậtlộn,cónguycơngạtthở.Cậubégiãygiụatìmcáchhấtgánhnặngtrênlưngxuống,nằmbấtđộnggiâylát,rồichỉcòncogiậtnhènhẹ.Aschenbachhoảnghồnđãđịnhnhảyđếncứu,thìkẻcụcsúccuốicùngcũngbuôngthanạnnhân.Tadzio,mặttrắng

bệch,gượngdậynửachừngvàngồi lặngđinhiềuphútđồnghồ,một taychốngxuốngcát,tócrốibời,mắttốisầm.Rồicậuđứnghẳndậy,chậmchạpbỏđi.Bạnbècấttiếnggọi,mớiđầucònvuivẻ,sautrởthànhloâuvàkhẩnkhoản;cậubỏngoàitai.Thằngbétócđen,cóvẻhốihậnvìđãquátay,đuổitheocậutìmcáchlàmlành.Tadziohấtvaixuađuổi.Cậuđixéoquabãicátxuốngbiển.Hômnaycậuđểchântrầnvàmặcbộđồlanhkẻsọccóchiếcnơmàuđỏ.

Bênmépnướccậuloanhquanhmộthồilâu,cúiđầudidimũichânvẽhìnhlêncátướt, rồi lộiquavũngnướcnông,chỗsâunhấtcũngchưatớiđầugối,cậuthongthảratớitậnlưỡicátngoàixa.Cậudừnglạiởđógiâylát,mặthướngrakhơi,rồibắtđầuchầmchậmbướcdọctheodảicáthẹpnổi lên từđáynướcđi sangbên trái.Bị lànnước rộngngăncáchvớiđấtliền,bịcơnhờndỗitựáingăncáchvớibèbạn,cậubướcđi,mộtmìnhmộtbónglẻloi,máitócbaytung,ngoàibiển,tronggió,trênnềnsươngmờmịtvôbiên.Rồicậudừng lại lầnnữanhìnquanhquất.Vàbấtchợt,nhưsựcnhớra,nhưcóđiềugì thôithúc,cậuquaynửangười,mộttaychốngbênhông,vớivẻduyêndángcốhữucủamìnhngoáiđầuquavainhìnvàobờ.Ngườichiêmngưỡngngồiđó,nhưôngtừngngồi,khilầnđầutiênánhmắtxámsẫmhoànghônkiađượctraogửitừngưỡngcửaphòngăntớigặpánhmắt ông.Đầu ông đangngả trên lưng ghế, từ từ quay theo cử động củangườibướcđingoàixa;lúcnàymáiđầuấyngẩngcaolên,nhưđểđónnhậnánhmắtngườikia,rồigụcxuốngngực,mắttrợnngược,tronglúcnétmặtông giãn ra, thanh thản như chìm vào giấc ngủ say. Ông cảm thấy nhưthầnPsychagog[42] trắng toát và yêu kiều ngoài khơi đangmỉm cười vớiông,vẫygọiông;hìnhnhưvịthầnấyvừanhấcbàntayđặttrênhônglênchỉraxa,rồichấpchớibaylêndẫnđườngvàokhoảngkhôngmênhmôngđầyhứahẹn.Vànhưbaolầntrước,ôngđứngdậycấtbướcđitheo.

Mấtvàiphútsaungườitamớihấptấpchạytớicấpcứungườingãgụcnằmcòngqueotrongchiếcghế.Họđưaônglênphòng.Vàcùngngàyhômđó,thếgiớibànghoàngkínhcẩnnhậntinôngđãtừtrần.

PHỤLỤC

ThomasMann,CuộcĐời&TácPhẩm

•1875

PaulThomasMannrađờingàymùng6tháng6tạithànhphốLübecknướcPhổ, làcontrai thứhai trongmộtgiađìnhkhágiả.Ngườicha,ôngThomasJohannHeinrichMann, làmột thươnggiavàchínhkháchhàngđầucủathànhphố,cònngườimẹ,bàJuliadaSilvaBruhns,làcongáimộtđiền chủ lớn và mang trong mình dòng máu pha trộn Đức - Braxin.ThomasMann cómột người anh trai làHeinrich (sinh năm 1871) và bangườiem:Julia(sinhnăm1877),Carla(sinhnăm1881)vàViktor(sinhnăm1890).

•1891

Chamất,giađìnhbáncơsởkinhdoanhngũcốcởquêhương,mẹvàcácemôngdọnvềởMünchen.ThomasMannởlạiLübecktiếptụchọctrunghọc.

•1893

ThamgiachủbiêntờbáohọcđườngCơnbãomùaxuân.

•1894

ThomasMannbỏdởbậchọcphổthông,theomẹdọnvềMünchen.BímậtviếttácphẩmđầutaySangã,đượcđăngtrêntờbáoXãhộivàotháng10nămấy.

•1894-95

ThomasMannthamdựnhiềukhóahọcdựthínhtạitrườngĐạihọckỹ

thuậtMünchen.

•1895

Từtháng7đếntháng10:ThomasMannvàHeinrichMannsangÝdulịch,quaPalestrinavàRoma.

•1895-96

ĐónggópbàichotờbáoThếkỷhaimươidoHeinrichMannchủbiên.

•Tháng10năm1896đếntháng4năm1898

Đi Ý lần thứ hai, phần lớn thời gian cùngHeinrich, ở Venice, Roma,Naples,Palestrina.

•1897

Truyện Ngài Friedemann bé nhỏ được đăng trên tờ Neue DeutscheRundschauvàotháng5.Tháng10bắttayvàoviếtGiađìnhBuddenbrook.

•Mùaxuân1898

Bắt đầu làm biên tập viên và sửa bài cho tạp chí Simplicissimus (tớithánggiêngnăm1900).TậptruyệnngắnNgàiFriedemannbénhỏđượcNhàxuấtbảnS.FischerởBerlinpháthành.

•1900

Ngày 13 tháng 8: Thomas Mann gửi bản thảo tiểu thuyết Gia đìnhBuddenbrook choSamuelFischerởBerlin,người từnaychođếncuốiđờichuyênxuấtbảnsáchcủaông.

•1901

GiađìnhBuddenbrookđượcpháthànhthànhhaitậpvàotháng10.

•1903

Tristan.Sáutruyệnngắn ramắtđộc giả, trongđó có truyệnngắnTonioKröger.

•1905

Ngày 11 tháng 2: ThomasMann kết hôn với Katia Pringsheim. Ngàymùng9tháng11:congáiErikachàođời.CáctácphẩmGiờphútnguynanvàDòngmáuWälsungenxuấthiện,tuynhiênDòngmáuWälsungenbị rút lạikhôngđượcđăngtrênbáoNeueRundschau.

•1906

Ngày18tháng11:contraiKlauschàođời.

•1908

XâyngôinhànghỉmùahèởBadTölz.

•1909

Ngày27tháng3:contraiGolochàođời.TiểuthuyếtHoàngthânđiệnhạramắtđộcgiả.

•1910

Ngàymùng7tháng6:congáiMonikachàođời.Ngày30thángbảy:emgáiCarlatựsáttrongnhàmẹThomasMann.

•1911

Tháng5/tháng6:nghỉmátngắnngàyởVenice.Tiểu luậnBàn về nghệthuậtcủaRichardWagnerrađờitạiđây.TácphẩmChếtởVeniceđượcđăngtrênbáoNeueRundschau.

•1912

Từ tháng 5 đến tháng 9: Katia Mann phải đi điều dưỡng ở Davos,ThomasMannđếnthămvợbatuầntrongtháng5.Tháng7năm1913bắttayvàoviếtNgọnnúithần,côngviệcbịbỏdởvìchiếntranhthếgiớilầnthứI.

•1914

KhảoluậnTưduythờichiếnhìnhthành.TruyệnngắnThầnđồngramắtđộcgiả.

•1915

Tháng11:KhảoluậnZolacủaHeinrichMannramắtđộcgiả,chĩamũinhọnphêpháncảvàoThomasMann.Haianhembấthòatớimứccắtđứtquanhệ.

•Mùathu1915đếnmùaxuân1918

ViếtNhững suy ngẫm củamột người phi chính trị, tácphẩmđượcpháthànhtháng10năm1918.

•1918

Ngày24tháng4:congáiElisabethchàođời.

•1919

Tháng4: tácphẩmChủvàchó rađời.Saumột thờigiandàigiánđoạnThomasMann lại tiếp tục viếtNgọnnúi thần. Ngày 21 tháng 4: con traiMichaelchàođời.

•1922

Đầu tháng giêng:HeinrichMann lâm bệnhhiểmnghèo, hai anh emgiảnghòavớinhau.Tháng10:đọcbàidiễnthuyếtNướccộnghòaĐức.

•1923

Mẹnhàvănquađời.

•1924

Tháng11:Ngọnnúithầnramắtđộcgiả.

•1925

TruyệnngắnVô trật tự vànỗiđauđếnsớm. Tháng3:du lịchĐịaTrungHải.BắttayvàoviếtbộtiểuthuyếtbốnphầnvềJoseph.

•1927

Ngày10tháng5:emgáiJuliatựsát.

•1929

Sáng tácBàn về Lessing, khảo luậnVị trí của Freud trong dòng tư tưởnghiệnđại.ThomasMannđượctraotặnggiảiNobelvănhọc,chủyếunhờtácphẩmGiađìnhBuddenbrook.TruyệnngắnMariovànhàảothuậtrađời.

•1930

Ngày17tháng10:ThomasMannđọcdiễnvănLờihiệutriệudânĐứctạiHộitrườngBeethovenởBerlinchốngđảngquốcxã,buổilễđãbịphárối.

•1933

TậpđầucủabộtứtiểuthuyếtvềJoseph,ChuyệnJaakobs,ramắtđộcgiả.Tháng2:ThomasMannđọcbàidiễnthuyếtRichardWagner,nỗiđauvàtàinănglớn tạiMünchen,Amsterdam,BrusselvàParis.Từchuyếnnghỉmáttiếpđóôngkhôngquay trởvềĐứcnữa.Nhàcửa tài sảncủaôngbịĐứcquốcxãtịchthu,tháng6nămấycólệnhtruynãông.Chotớinăm1938ôngsốngởKüsnachtbênbờhồZürich.

•1934

CậubéJosephđượcxuấtbảnởBerlin.

•Từ1935đến1938

NhiềulầnsangMỹ.

•1936

Tháng2:viếtthưngỏGửiEduardKorrodi,chínhthứcbàytỏquanđiểmchốngnướcĐứcquốcxã.Tháng5:đọcdiễnvănFreudvàtươnglaitạiViên.Tháng10:JosephởAiCậpđượcxuấtbảntạiViên.Tháng11:ThomasMannnhậpquốctịchTiệpKhắc,tháng12ôngbịtướcquốctịchĐức.BắttayvàoviếtLotteởWeimar.

•1938

Viết khảo luậnNgười anh emHitler. Tháng 9: di cư sangMỹ. ThomasMannđượcmờilàmgiảngviênởĐạihọcPrinceton,ônglàmviệcởđâychotớinăm1940.

•1939

TiểuthuyếtLotteởWeimarramắtđộcgiả.Tháng9:dulịchchâuÂu.

•Tháng10năm1940đếncuốinăm1945

ThomasMannphụtráchmộtchươngtrìnhphátthanhđượctiếpsóngquađàiBBCởLondon,hằngthángđưatinvàonướcĐức.

•1940đến1943

ĐidiễnthuyếtnhiềunơitạiMỹvàCanada.

•1941đến1944

Giữ tráchnhiệm“ĐạidiệnvănhọcĐức“ởWashington.GiađìnhôngdọnvềởCalifornia.

•1943

Joseph, người nuôi sống được xuất bản ở Stockholm. Viết truyện ngắnĐiềuluậtvềMoses.Tháng5:bắttayvàoviếtBácsĩFaustus.

•1944

Tháng6:ThomasMannnhậpquốctịchMỹ.

•1945

ViếtbàidiễnvănNướcĐức vàngườiĐức,bàibáoNhữngtrạigiam. PhổbiếnthưngỏVìsaotôikhôngtrởvềĐức.

•1946

Tháng4/tháng5:pháthiệnkhốiuphổi,cuộcphẫuthuậtthànhcông.

•1947

Từ tháng4đến tháng9:du lịchchâuÂu.Viếtkhảo luậnTriết học củaNietzschedướiánhsángkinhnghiệmcủachúngta.Tháng10:BácsĩFaustusđượcxuấtbảnởNewYorkvàStockholm.

•1948

Bắt đầu viếtNgười được chọn, gián đoạn để viết Sự ra đời của Bác sĩFaustus.

•1949

Từtháng4đếntháng8:dulịchchâuÂu.Ngày21tháng4:emtraiViktorquađờiởMünchen.Ngày21tháng5:contraiKlaustựsát.SựrađờicủaBácsĩFaustusramắtđộcgiả.

•1950

Ngày12tháng3:anhtraiHeinrichMannquađời.Từtháng4đếncuốitháng8:dulịchchâuÂu.

•Tháng12năm1950đếntháng4năm1954

LạibắttayvàoviếtcuốntiểuthuyếtbịbỏdởtừnhiềunămtrướcLờithúnhậncủataylừađảoFelixKrull.

•1952

Tập khảo luận Cũ vàmới ra đời. Quay trở lại châu Âu, dọn về ở hẳnErlenbachgầnZürich.

•1954

Tháng4:dọnvềởKilchbergbênhồZürich.ViếtTiểuluậnvềTsêkhốp,Tiểuluận về Schiller, Lời thúnhận của tay lừađảoFelixKrull.Hồikýphầnmột ramắtđộcgiả.

•1955

Ngày 12 tháng 8: ThomasMann từ trần saumột thời gian ngắn lâmbệnhvàđượcmaitángtạiKilchberggầnZürich.

BÊNLỀTÁCPHẨM

VềhainhânvậtTadziovàJaschungoàiđời:saukhiThomasMannquađời,giađìnhBaLanxuấthiệntrongtruyệnChếtởVenice lêntiếngnóivềhìnhảnhcủamìnhtrong tácphẩm, thừanhậntácgiảđãmiêu tảchínhxácđếntừngchitiết.WladislawMoers (sinhnăm1896),hìnhmẫungoàiđờicủaTadzio,đãviết:

“Hồinhỏ tôiđượccoi làmộtđứa trẻxinhđẹp, rấtđượccácbàcáccôngưỡngmộ,đingoàiphốcũngcóngườiômhôn.Ngườitađãvẽnhiềuchândungvànhiềupháchọavềtôi.Nhưngtôicònnhớrõ,nhữngđiềuđóđốivớitôihoàntoànkhôngquantrọng;tôithườngxửsựmộtcáchthảnnhiênhết sức trẻ con,nhưnhữngđứa trẻđược chiều chuộng và già trước tuổithườnghaythế.TháiđộấyđượclộttảtrongChếtởVenicemộtcáchtuyệtvời, chính tôi cũng không thể tả vềmình đúng hơn thế nữa. Chắc rằngtrangphụckhácthườngcủatôikhiấyphảigâymộtấntượngmạnhlắmchonhàvăn,nênôngmớimiêutảtỉmỉmọichitiếtnhưvậy:giảdụnhưbộđồvảilanhkẻsọccócáinơđỏ,hoặclàcáiáokhoácthủythủmàuxanhkếtkhuyvàngmàtôirấtthíchmặc”.

(Tríchdẫn:deMendelssohn,từtrang877trởđi)

KhiLuchinoViscontidựngbộphimcùngtêndựatheotruyệnngắnnày,“Jaschu”FudakowskikhiấyđangởLondoncũnglêntiếngtựnhậnmìnhlàmộtnhânvậttrongtruyệnvàcógửichomộttờbáotiếnganhtấmảnhhaicậubéđộimũrơmrộngvànhchụptrênđảoLidothángNăm1911.

•Chúthích•

[1] Nhạc sĩ Đức Richard Wagner (1813-1883) và tác phẩm Tristan vàIsoldeôngsángtácởVenice.

[2]ÁmchỉtìnhhìnhngoạigiaocăngthẳngởchâuÂutrướcthếchiếnI.(Cácchúthíchtrongtruyệnlàcủangườidịch)

[3]TứcthànhphốMunich,thủphủbangBayern.

[4]“Luồngtưtưởngkhôngngừngvậnđộng”

[5]TriếtgiacổLaMã(106-43tr.CN)

[6] Vua Phổ (1712-1786), ba lần cất quân đánh chiếm xứ schlesien(silesia).

[7]ĐạithihàoĐức(1759-1805).

[8]Vùngđấtrộnglớnschlesien(silesia)thờiTrungCổthuộcvềđếquốcLaMã, do triều đìnhÁo quản lý, trong thế kỷ XVIII bị FriedrichĐại đếđánhchiếmnhậpvàonướcPhổ.sauthếchiếnthứhaibịchiatách,phầnlớnnaythuộcBaLan,mộtphầnnhỏthuộcsécvàphầncònlạithuộcĐức.

[9]HiệpsĩLaMãtửvìđạoởđầuthếkỷIII.

[10] Đại văn hào Pháp (1694-1778), từ 1750-1753 là thượng khách trongtriềuđìnhFriedrichĐạiđế.

[11]Cuộcchinhphạtxứschlesien (silesia) lầnthứbacủaFriedrichĐạiđế,từ1756-1763.

[12]BátướcaugustvonPlaten(1796-1835)vớinguyệnvọng,ngàynàođósẽcómộtlữkháchhậusinhđọcbàithơVenicecủaôngmàđồngcảmthốtlên:“Nơiđâyđãthổnthứcnhịpđậpcủamộttráitimđầycảmxúc”.

[13]Thuyềnnhẹđáybằng,mũicong,chuyênchởkháchtrênnhữngdòng

kênhởVenice.

[14]“Tạmbiệt,xinlỗivàxinchào”.

[15]GiónóngvùngĐịaTrungHải.

[16]Mộtloạicanônhỏchạymáyhơinước.

[17] Bức tượng cổHy Lạp bằng đồng thauhiện trưng bày ở Roma, thểhiệnmộtthiếuniênngồicúiđầunhểgaiởlòngbànchân.

[18] Phäake hay Phaiake là cư dân đảo scheria, trong trường ca củaHomer đã đưa odyssee về lại quê hương.Nghĩa bóng là người vô tư tậnhưởnghạnhphúc.

[19]VịthầntìnháitronghuyềnthoạiHyLạp,concủanữthầnsắcđẹpaphrodite.

[20]Kritobulos(1410-1470),dịchgiảvàsửgiaởxứImbria.

[21]“Xuixẻoquá,thưangài”.

[22]ThầnHeliottronghuyềnthoạiHyLạp,cónhiệmvụmỗingàyđánhcỗxetứmãchởvầngtháidươngquabầutrời.

[23]ThầnbiểntronghuyềnthoạiHyLạp.

[24] Thần ái tình trong hình hài em bé có cánh, bắnmũi tên chuyểnthông điệp tình yêu. Tên trong các ngôn ngữ khác nhau: amor, Cupid,Eros...

[25]VịthầntronghuyềnthoạiHyLạp,caiquảnconsôngacheloosgầnthànhphốagrinionởmiềnTâynướcnày,chacácnàngtiênnữsốngdướinướccótàithayhìnhđổidạngnhanhnhưchớp.

[26]HọctròcủatriếtgiacổHyLạpsocrates(469-399tr.CN),cũnglànhânvậtchínhtrongbàiđốithoạicủatriếtgiaPlaton(427-347tr.CN).

[27] Trong huyền thoại Hy Lạp nàng semele là công chúa con vuaKadmos xứ Thebe, ăn ở với thần Zeus sinh ra thầnDionysus. Nhưng vì

Zeuschỉtớivớinàngvàobanđêm,nênsemeletìmmọicáchđểđượcthấydungnhanngười tình.Đến lúc thầnZeushết cách thoái thácphảihiệnhìnhvới toànbộuyquyềntrướcmặtnàngthìsemelekhôngchịunổiấntượngvàxúccảmquálớn,bốccháythànhthan.

[28] Trong huyền thoại Hy Lạp có chuyện thần Zeus hóa thân thànhchimđạibàngcắpchàngthiếuniênxinhđẹpGanymedlênđỉnholympusbắtlàmtiênđồnghầurượucácvịthần.

[29]EoslànữthầnRạngĐông,emgáithầnmặttrờiHeliotvànữthầnmặttrăngselene,vìcótìnhývớithầnchiếntranharesnênbịvợvịthầnnàylànữthầnaphroditetrừngphạt,bắtnàngmỗisángkhitỉnhgiấcthìdụcvọngtrỗi lênbắtbuộcphảitheođuổinamnhihántửnànggặptrênđường.Dođólúcbìnhminhmánàngđỏbừngvìhổthẹn.

[30]Haichàngthợsănởxứattika,theohuyềnthoạiHyLạpbịnữthầnRạngĐôngbắtcóc.

[31]oriontronghuyềnthoạiHyLạplàcontraithầnPoseidon,bịnữthầnRạngĐôngEostheođuổi,vềsaubiếnthànhmộtchòmsaotrêntrời.

[32]ThầnHeliot,anhcủaEos.

[33]TheohuyềnthoạiHyLạplàvịthầncaiquảnđạidương,bờbiểnvàcácthiêntai.

[34]Vịthầncaiquảnthiênnhiên,nửangườinửathú.

[35] Chàng thiếu niên xinh đẹp được thần apollo yêu quý, cũng là đốitượngtươngtưcủanàngtiêngióZephyros.KhithầnapollochơinémđĩavớiHyakinthosthìZephyrosnổighenthổichiếcđĩabaytrúngđầuchàngtrai.

[36]Ámchỉapollo,vịthầncủaánhsángvànghệthuật.

[37]Mộtloạiđàndâyrấtphổbiếnthờicổđại,thùngvuông,gẩybằngtayhaybằngmóng.

[38]Chàngtraixinhđẹpbịcácvịthầnghentịlàmchosaymêcáibóngcủachínhmình,quáđaukhổvìkhôngthỏanguyệnmàquađờibiếnthànhloàihoathủytiên.

[39] Nhạc sĩ Đức Richard Wagner (1813-1883) và tác phẩm Tristan vàIsoldeôngsángtácởVenice.

[40]BệnhviệntrênquảngtrườngsanZanipoloởsanMarco.

[41]Dionysus,vị thầncủacác lạcthútrầntục, linhvậtđểthờ làtượngdươngvật.TụcthờcúngDionysusđượccoi làtừchâuÁdunhậpvàoHyLạpnênôngcòncótênlàđấngngoạithần.

[42]Vịthầnđónlinhhồnngườichếtđưavềthếgiớibênkia.