marturisirea de credinta c

8/9/2019 Marturisirea de Credinta c

http://slidepdf.com/reader/full/marturisirea-de-credinta-c 1/397

276 p r a v o s l a v n i c a m ăr t u r i s ir e , n , 1 4 - 4 6

/»·

p. 132

131 In t r e b i c i u n e a 24.Care este a şaptea cerere 7

R ftepune.Gr m izbăveşte pre noi de râu.

5 Int r e băc i un e a 25.

Cari ai cuprind la aceastăcerere?

R i a p u n a .Iaiâiu ne rugăm săne păzeaacâ Dumnezeu de tot răul,

adecăte de pAcat şi de toatăgrozăvia care întărităurgia lui10 Dumnezeu spre izbândire. A doa, ne rugăm săne dea har

săputem acăpa de mânia urgiei lui, ca să nu ne mustre

cu mânia lui, nici săne pedepseascăcu urgia lui pentru păcatele noastre. Ce săapucâm mai nainte faţa lui întru /spovedanie ţi In psalmi săcântăm lui. La aceastaşcerere trebue

15 aăÎnţelegem cum ne rugăm săfim slobozi şi de toatăaltărăutate, care omului este cu greu a o suferi, cum este iotC- metea, duma, războae, focul şi altele asemene. A cesteatoate ne rugăm iubirii aale de oameni săle întoarcăde lanoi. Aşijderea mai cerem la aceasta, ca la vremea morţii

2o noastre săgoneascăde la noi toată bântuiala vrăjmaşului

sufletului nostru şi săne dea har, săne luptăm cu blago-cest vie şi fărăsminteală, supt acoperemântul harului săuşi supt povăţuirea Îngerului care ne păzeşte ; pentrucâ fericit | este cela care într'acestaşchip moare. Dir ept aceia

25 toţi sântem datori sărugăm pre Dumnezeu cu căldur ăsăne izbăveascăla vremea morţii noaatre, de bântuelele şi

înfr icoşările dracului. Şi mai pre urmăde toate pren rugăciunea aceasta ne rugăm săne izbăvim de veşnica muncă

a iadului şi de amarul diav olului.30 Int r e băc iun e a 26.

Care este a treia parte a aceştii domneşti rug ăciuni?

11. Paal. 6, 1 || 13. Paal. 94, 2.



PHAV03LAVNICA MAHTURISIRE, II, 7 6 - U 277

Rftepune.

Aceastăincheere a cuvântului ce săzice: Căa ta este inpărăfia şi puterea şi slava In veci, amin.

I nt re b&c i une a 27.

Care tft cuprind la această incheere a cuvântului ? 5 79

Răs puns .Doao părţi are această Incheere a cuvântului; cea

dintâiu sătocmeşte cu predoslovie, căci precum predosloviane adeverezăcăvom lua celea ce vom cere cu cuviinţădela Dumnezeu, de vreme ce cerşutele de la Tatăl nostru, iolntr'acesta# chip ne Învaţăşi incheerea cuvântului, cum vomlua câte neam rugat, de vreme ce a acestuiaş Tatăluinostru este toatălumea, acesta o inpărăţeşte şi toatăzidireai săs upune; a aceluia e puterea şi slava, la care nici unlucru nu poate săstea inpotrivă, nici in certuri, nici pre 15 pământ. | Dirept aceia putincios este să facă toate câte p./33

l- am rugat cu credinţăşi cu nădejde şi nu pentru alt lucru,numai pentru cea veşnicăslavăa sfântului numelui său,care săcuprinde la partea aceasta, ce zice: Şi slava In veci.

A doua parte a Incheeturei cuvântului este la cuvântul care 20zice: A min. Şi cu aceasta ne rugim aşa săfie toate, precumle- am rugat, căci cu credinţăşi cu nădejde ne am rugat,dupăvoia lui, precum zice apostolul: Aceasta este tndrăznirea care avem cătrăDumnezeu, căde vom cere ceva dupăvota lai. ascultăpre noi. $ i de vreme ce ştim căne aude, ori ce 25 am cere, ştim căavem cererile care am cerşut de la dânsul.

încheerea aceasta a cuvântului oare lnpleteşte- se cudomneasca rugăciune 7

InsuşHristos sfârşând rugăciunea care ne- au învăţat, auzis cuvintele acestea, precum săvede la Mateiu. A şijdereagândul cuvântului arată, cum cuvintele scestea nu sânt nici

80

I n t r e b ăc i u n e a 28.

R ăs pu n s .30

23. 1 loan, 5, 14 (5, 1 4 - 1 5 TJ || 32. Mat. 6. 13.



278 PRAVOSLAVNICA m ăr t u r i s i s e , Π, M - 3 1

tlf f w in potrivăla domneasca rugăciune; mai vârtos cu a*cestea săface rugăciunea mai adevărată, de vreme ce aceluia ne rugăm, a căruia putere sătinde in toată lumea şitoate lucrurile i săsupun. Iarăde nu le zic mirenii aceste

p, 134 5 cuvinte I (adecăte: Ca a ta este tnpărăţia şi puterea şi slava

in veci), nimic nu zăticneşte, căci pentru mai mare puterea rugăciunii aceştia, In vremea când fac rugăciunile cu norodul, iarăşi deosebi, când este preot de faţă, el le zic e; iar ălipsind preotul, când e sângur n'ar greşi nici mireanul de le- ar

io zice, ca şi alaltăevanghelie. Dire pt aceia nu săcade niciodatăsăsăosebeaecăcuvintele acestea den domneasca rugăciune, căci sing ură socoteala o ar ată, cănumai pentruvolnida, dupăporunca beseredi, in vremea rugădunilor celorce săfac cu norodul, preotul le zice.

15 I n t r e b ăc i u n e a 29.

De vreme ce şi bla jâniile (adecăte f eridr ile ce săzic)folosesc spre nădejdea, întreb câte săfie ?

R ăs puns .

Fer idrile, carele Hristos Domnul ndstru au semnat la

20 Evanghelie, sânt noao. A ceasta şi sfântul Zlataust o tâlcueşte,la cuvintele acestea: însăMoisi zece porunci au dat, iarăIisus, Domnul Iul Moisi, noao fericiri. Şi mai jos z ic e : Legea zece porunci au dat, iarăIisus noao fericiri, cu troiţă întreităcununa gătind.


Care este cea dentâiu fericire?

p. 135 R ăs pu ns .Fericiţi săracii cu duhul, căa lor este tnpărăţia certurilor.


30 Ce înv ăţăturăcuprinde In sine Întâia feridre ?

21. M a t 5, 2 15, 3— 11 TJ.



PRA V OS LA V NICA MĂRTURISIRE. U, St 219

R ăs puns

Învaţăpentru bogăţiile şi lucrurile lumii, cari de ar ţicurăla cineva cu bişug den birul lui Dumnezeu, insă·»·

trebue săle poarte, ca cum n'ar fi adevărat stăpân la ele,ce ca un ispravnic, nici cu multăpohtăa inimii lui săsă 5poarte Spre ele. dupăsfântul cântăreţcare zice: Bogăţie de ar cură, nu văalcătuiţi inima. Mai vârtos dupăcea vechetocmealăa creştinilor, nu trebue săavem nici un lucru alnostru osebit, ce toate sâ fie de obşte, precum creştinii ceidintâiu făcea, pentru cărei sfânta Scripturămărturiseşte aşa *. 10

Iarăa mulţimei celor ce crezuse, era inima şi sufletul unul şi

nici unul cevaşden averile lui zicea săfie osebit a lui, ce era lor toate de obşte. Şi mai jos zice: Căcâţi ctitori era locurilor şi caselor, vânzând aducea preţurile vândutelor şi le punea lângăpicioarele apostolilor şi săda iieşte căruia de ceia ce-i era treaba. 15Şi iarăşz ice: Şi toţi cei ce credea era pre aceiaşi le era toate de obşte. A ceastăbunăfaptăsăzice sărăcie in duh, | căcisăcerceteazăsăaibăfieşte care de la obşte, cel ce e deajuns spre hrana v ieţii şi a înbrâcămintei lui, cu cinste şi deatocma, fărăpe deasupra şi deşarte podoabe, dupădireapta 20

potriv ire. La aceastăbunăfaptăsânt fruntaşsehastrii şi ceice trftesc sânguri, cărei nu trebue săgrijuiascănici de ceade ajuns a hrănii şi a inbrăcămintelor lor, ce ca săaibămaimare răsplătire in ceriuri, trebue săsufere ori de ce le-arlips i dentracestea, având înaintea ochilor cuvintele sposto- 25lului, care zice: Pânăîn ceasul de acum şi flămânzim şi in·

setoşăm şi goli umblăm şi bătuţi de palme sântem şi neaşâzaţi sântem f i ostenim lucrând cu mâtntek noastre; suduindu ne blagoslovim; gonindu- ne răbdăm ; blestemându-ne mângâem; ca nişte gunoae lumii ne-am făcut, tuturor scârbăpânăacum. ioDirept darărăbdare ca aceia figădueşte Hristos inpărftţia luicea cerească. Insănu se inchid afarăde la viaţa veşnicăşi de la spăsenie, nici ceia ce au cu direptate câştiguri ţjbogăţii, când le poartă cu dereptate, cheltuindu- le adecălatrebile beserecii, la milosteniile săracilor, striinilor, bolnavilor 35

6 . P sa l. 60, i ; [61, 10 S\ || 11. Dian. 4, 32 || 13. | Djan. 4,34 - 35 1 li

16. Dian. 2, 44 || 26. 1 Cor. 4, 11 (4, 1 1 - 1 3 TJ.

*9

p. 136

S0



p. 138

f i altor oameni lip # , precum au ficat Zahieu. zicând înaintea lui Hristos cuvintele acestea: Iată jumătate de a- verile | mele. Doamne, dau săracilor. Şi de am năpăstuit cuiva ceva. voiu Întoarce inpătrat. Iarăcâţi de lăcomia pântecelui şi

5 ce sa {iu f i hlăpii vin la sărăcia cea de apoi, sănu tragăoi-defde pentru aoeaatăsărăcie de vreo bunăplatăde Ia Dumneaei* ; mai vârtos de a i vor pocăi, pentru risipa averilor lorşi de cea nedireaptăiaprivnicie. însăcu acestea toate nutrebue nici ei săsă lipseascăde milosârdia pravoslavnici*

10 lor. fi de se vor întoarce la afăzămăntul bunii faceri, nu- şvor pierde plata lor.

In t r e băc i une a 32.

Care este a doa fericire 7R ăs puns .

15 Feriafi cei ce plâng, căaceia săvor mângâia.

In t r e băc i une a 33.Ce invatăfericirea aceasta ?

R ăs pu ns .

Fericirea acesta Învaţăintâiu, căsânt fericiţi pravo-20 slavnidi aceia oameni, cărei in toatăvremea vieţii lor ii dor

In inimăf i plâng pentru cele trecute păcatele lor, cu carimânia pre Dumnezeu f i pre deaproapele lor, dţipi cuvintele prorocului, care zice: Veni-vor fiii lut Izrail, ei şi fiii Iadei, pre aceia mergând ţi plângând vor merge, pre Domnul

ts Dumnezeul lor, căutând. Den feridrea aceasta n'au parteoamenii aceia cărei plâng de cele | lumeşti f i pământeşti

paterni, ca fi cei osândiţi, când nu plâng pentru picatele lor,ce pentru căd a i tem mai vârtos de muncile cari sânt datorisăle păţi, pentru cele rele ale lor fapte, sau ceia cari pierd

o ceva lucru defărt f i putred f i cărei sânt asemene lor. Adoa, feridrea aceasta învaţăcum că sânt feridţi oameniiaceia, cari pre Dumnezeu Inblânzesc şi- l Inbunează cu

200 PKAVOSLAVNICA MAKIUKBHB. II, M -SS

2. Luca, 19, 9 i| 23. Ierem. 50, 4.



PRAV OSLA VNICA MARTUKBIRE. Π. S3- 34 28 1

deschiderea inimii şi cu lacrimile lor, ceri varsăpentrugreoaiele celor deaproapele lor, rugind pre Dumnezeu sile dea pocKTnţă, cum ar fi pre eretici ai<4 tntoaroi la be·

aereci; pre cei ce f ir i tocmealătrieac, ai- i povăţuiesc*apre indireptarea vieţii lor. A treia, fericirea aceaata In· Ivaţi c i aiot fericiţi ceia cari pătimeac supărări ţi necazuride c itr i cei mai mari ai mai puternice pe lume, lipaindu-if ir i de direptate ai f ir i de cale de bunele lor. lotru cariaflându- ae, nu trebue ai pohteascăizbândire, ce cu amiri·ciunea inimii lor şi cu plângeri rugându-se, ai inblinzeaaci 10

pre Dumhezeu, puindu-ştoatănădejdea lor şi năzuirea la

a iieai rdia lui Dumnezeu, carea o şi dobândesc cu min·găiare, fiind adevărat pravoalavnici şi priimitori de dumne·zeeacul har. Aşijderea Intr aceasta fericire aăcuprind ceiacari pat aupărări pentru pravoalavnica credinţăşi pentru 45 sfânta besereci, precum sânt | toţi mucenicii şi cei ce aiotasemene aceatora.

Int r e băc i une a 34.

Care eate a treia fericire 7

Răs puns . 30

Fericiţi a i blănii căaceia vor moşteni pământul.

Intrebic iunea 35.Ce învaţăfericirea aceaata ?

Răs puns .Fericirea aceasta ÎnvaţăIntiiu buna fapti a blindeţelor 25

şi a cumpătării cei cu micşorare, sau a ascultării, aăo dămla Dumnezeu şi In beaereca Iui Hristos, la mai marii noştri,cu voe slobodăşi cu căldură, fărăde nici o Indălungare,urmând celui blând Iisus Hristos Domnul nostru. Şi de nevom supune la mai marii noştri, săsocotim cădăm ascul- jo tar· aceluiaşHristos şi cinstea şi smerirea care dăm la ceimai bătrâni ai noştri, la singur Hristos o răducem. A doa,Învaţăfericirea aceasta, căoamenii aceia sânt fericiţi, csreinu bântuesc pre nici un om, nid scot pre cineva den cinstea



PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, Π, 37—41 2 8 3

au striinătate, au peutru puterea pârâşitui lor, au pentruvreo altăpricinănedireaptfi. Şi la aceasta trebue căia aminteIn, cunoştinţele sufletelor lor cei ce sânt msi mari la diva·nuri şi au volnicie a judeca pârâle oamenilor, sănu necă-

jască: săracii, văduvele şi cei rămaşi de plrinţi.- cu nedirepteşi fărăde ca}e legi. Cătrăaceştea grăeşte Scriptura, zicândInvăţafi- uăa fa ct bin*, cerce taft judecata, mântuifi pre ce năpăstuit, facefi judecatăsăracului şt tndireptafi văduva. Care

judecători deaca nu vor face, năpăstuiţii, flămânzind şi insetoşând de direptate, vor dobândi fericirea, iarăcătrăjude· 10cătoriu, Dumnezeu săva întoarce cu urgie, căzice Scrip

tura: Pohta săracilor ai ascultat, Doamne, la gătirea inimii lor; luo aminte urechea ta, a face judecatăsăracului şi smerttulut, ca sănu mai adaogăîncăa sătrufi omul pre pământ.

I n t r e b ăc i un e a 38. 15

Care este a cincea fericire?

Răs puns .

Fericiţi cei milostivi căaceia săvor m/lui.In t r e băc i une a 39.

Ce Învaţăfericirea aceasta? 20

R ăs pu ns . învaţăcăsânt fericiţi aceia oameni carii fac lucrurile

milosteniei şi ale iubirii de oameni.


Care sânt lucrurile milosteniei ? 25

R ăs pun s

Lucrurile milostenii sânt In doao chipuri: unele sântcare săuitătrupului, altele care cautăla suflet.

In t r e băc i une a 41.Câte sânt lucrurile iubirii de oameni care săuităla trup ? 30

p. 142

7 . Iu i. t , 17 || 12. P U I. 9, 41 [9, 38 SJ.



284 PRA V OSL A V NICA - MĂRTURISIRE, Π, 41— 42

R ăs pu n s .Şapte; cea dintâiu este sădea neştine flamandului să

mănânce, precum Hristos au z is : Căam Hdmdnzit şi mi- aţi dat a mânca. A decăte la săraci şi neputincioşcărei nu pot

5 cu munca lor săsăhrănească. Şi aceasta trebue săsădea

den cele bune, care va câştiga neştine cu cinstea lui, cusângurăa Iui direaptăosteneală, dupăScriptura care zice :Cinsteşte pre Domnul dentr'ale tale direpte ostenele şi dăpârgălui dentr'ale tale roade ale direptăfii. Iarănu trebue săsădea

p i43 io milostenia | numai la săracii ceia cărei totdeauna săroagăIn norod, sau la ceia care zac intre nodohii (adecăte 1nlăcaşăle unde săprii mese s triinii), ce încăşi la ceţâ căreipentru ruşinea lor nu pot săcearămilă. Ins ă cu fereală,

sănu săcunoascălucrul milosteniei la ceialalţi oameni, ca15 săsăpropoveduiascăşi săsălaude, precum Hristos z ic e :Când faci milostenie nu trâmbita înaintea ta, precum fac făţarnicii în adunări şi pre uleţe, ca săsă slăvească de oameni. Adevăr, adevăr zic voao, cădeparte lipsesc de plata lor.


20 Care este al doilea lucru al milosteniei?

R ăs p u n s .Săadape neştine pre cel insetoşat, adecă pre cela

care pentru sărăcia şl ne putinţa lui nu poate săaibăsă- şstingăsetea lui. La care cuvânt săînchide tot feliul de bău-

25 tură, 1a vreme de sete, carea de o va potoli neştine cu un păharde apărece, la un setos, va dobândi fericirea, dupăcuvintele Mântuitori ului nostru, care zice la S criptur ă: Căori cine va adăpa pre voi cu un păhar de apăintru numele meu, căci

sântefi ai lui Hristos, adevăr grăesc voao, nu- şva pierde plata 30 lui. La aceasta săînchid toate posluşaniele care v a face neş-

p. 144 tine la săraci şi la neputincioş, ori în ce chip ! le vaface, cărei neputincişnu pot săsăajute <jen osteneala saumeşteşugul lor.

3. M at 25, 35 || 8. Pr ici. 3, 9 |( 16. Mat. 6. 2 || 27. Mat. 9, 41 IMarcu, 9, 41 T].



In t r e băci une a 43.

Care este al treilea lacra al iubirei de oameni?

R ăs pu n s . A InbrAca neştine pre gol. Feridrea aceasta aceia o

dobândesc cărei având iubirea cea de oameni spre cei de- 5 aproapele lor, afutăla treaba lui, tnbricând golătatea lui.La aceasta Iisus Hristos va da plata la zioa judecăţii, zicând : Venifi blagosloviţii Tatălui miea, moşteniţi cea gătităvoao înpărăţie, de la izvodirea lumii. La aceasta săcuprindnu numai ceia ce sânt de tot goli, ce şi ceia cărei, de şi au

10vreo Inbrăcăminte, nu le ajunge săgoneascărăceala; au şiintr'altchip săchinuesc, şi abis numai cât trăeşte de lipsainbrăcămintelor, căci asemene şi la unii ca aceştea trebuemilostiv ul om săarate vreo faptăa iubirii de om, dându- levreun folos spre luptarea în potriva răcelelor vremii. 15


Care este al patrulea lucru sl milosteniei?

Răs puns .Sămeargăneştine săcaute pre cel ce este Îs inchi*

soare. Lucrul acesta nu este datoriu săcerceteze pridnapentru care neştine s'au închis, sau obrazul cel ce e la ln«chisoare, c ăd orice | feliu de obrsz de ar fi, şi ori pentruce grozavăşi rea fsptăsar afla In legături, pentru HristosDomnul nostru sântem datori sămergem să- l căutăm şi să-lmângâem, ca sănu cazăin ·nenădejduire.

In t r e băc i un e a 45.

Care este al cinciles lucra al milosteniei?

R ăs puns .

Sămeargăneştine săcaute bolnav ii. Acest lucru săcade săsăfacăfărăde a cerceta neştine de-i este bolnavul 30 rudă, sau de casa lui, sau prieten, sau crescut Împreunăcu

PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, Π, 4 3 - 4 5 2 8 5

20

p. 145

25 30

8. Mat. 25, 34.



386 PRAVOSLAVNICA M*RTURISIRE, II, 45— 46

dânsul; căci fie ce obraz care săva bolnăv i şi mai vârtosla x enodohion, au in târg, unde sănu-1 conoască nimenea,datoriu este să- l caute intr'acestaşchip. intâiu, să- l mângâecu gura, durându- 1 împreună den inim ăla supărarea lui.

5 A doa, săînveţe pre bolnav săsufere cu răbdătoare inimă

acea supărare a lui şi sănu rădice cu mâhnirea inimii luiaceasta a lui Dumnezeu cercetare; să nu cârtească maivârtos cu limba, şi cu inima să binecuvinteze pre Dumnezeu, căci aratăspre dânsul acea voe a s a ; şi să- ş pue

io nădejdea adevăratăspre de oameni iubirea sa, cum îl vatămădui şi spre acestea să- l îndemne a săispovedi- cu înfrângerea şi deşchiderea inim ii lui pentru păcatele ce aufăcut ca un om, şi săpriimească sfintele taine, săfacă|

p. 146 maslu dupăobiceiul beserecii. Căci tainele acestea nu folo-15 sesc numai la spăsenie sufletelor, ce şi la sănătatea trupului.

Săfac rugăciuni la Dumnezeu totdeauna să- l Întărească şlla cele den norod rugi a toatăbesereca, mai vârtos cândnu va putea acela pentru sărăcia Iul, să- ş arate boala labeserecă, atuncea trebue omul milostiv săchieme pre du-

20 hovnicul lui săfăcăceia ce săcade la dânsul. Şi mai preurmăde toate săînveţe pre bolnav sănu se Întâmple săcazătntr 'alte smintite păreri, ce sânt zăticnite de. beserecă,

adecăte să.pohteascăa g riji sănătatea lui cu v răj şi tocmiricu dracul, care cu acestea mai vârtos să otrăveşte - decât

25 săfoloseşte, ce să- şi. pue toatănădejdea şi g ândul la milalui Dumnezeu şi săia dohtoriile celea oarei vor face doftorii cei ştiuţi. Căutarea aceasta a bolnav ilor face fericiţipre oamenii cei ce o fac şi In lumea aceasta şi la ceriuri.Iarăde va fi vreun bolnav de lângoare şi mai vârtos de

30 ciumi, atuncea de va faoe lucrul acesta cu paza v ieţii lui,

cu obraze iscusite spre lucrul acesta, oarei chivernisescneştine boale ca acestea fărăde sminteala lor.

In t r e băc i une a 46. i

Carele este al şaselea lucru a l milosteniei 7 ■r ,r v, ·.. 4 4 , i ·- j ' thiJ*

R â s p u n s r - - - - - ·

Săpriimeascăneştine str iinul In casa lu i şi | lucrul35

p. 147



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, II, 46 - 44 2 8 7

acesta trebue săs& facă. cu veselia obrazului şi a inimii.Şi pre aceia struni mai vârtos trebue a-i aduna tn casă,cărei mergând spre sfinte locuri si săÎnchine, dupăfftgi*guinţa lor, găzduesc pren oraşă. Ca aceştea slat toţi cei

ce merg la Închinăciuni sfinte şi toţi săracii, la a cărora 5treabătrebue aăajute, carele pohteşte sft moşteneascăfericirea aceasta, dupăcum H va fi puterea. Şi mai oaebiaceia săcade aăaăia tn caaă, bolnavii cărei zac pren târguri şi pe drumuri cerşători.'

In t r e b ăc i un e a 47, 10

Care eate al şaptelea lucru al.milosteniei?

R ăa puna .Săîngroape neştine morţii. Lucrul aceata trebue iă*l

facăfieşte oarele cu osârdie, mai vârtos la ceia ce au răposat tn aărăcie desăvârşit, aducând la dânşii cele ce tre- *5bueşp de Îngropare, dupre obiceiul creştinilor, precum aufăcut T ovia. Ia rţde va muri cineva den prieteni, aau denrudeniii atuncea luorul aceata aăplineşte cu nevoinţa şi cueoţiirea pravoslavnicilor şi blagocestivilor bărbaţi, cărei tn·aoţeazăoasele acelea pânăla mormânt, cu rugi şi cu ru-g ăciuni cătrăDomnul, pentru eufletul celui răposat.

In t r e băc i un e a 48.Câte şi cari aânt lucrurile milosteniei care săuităla

suflet^

Răs pune. 29Şapte. Cea dentâiu este să Îndemne neştine pre cel

păcătos sălipseascăde la păcat şi să- l aducăspre viaţămai bună, precum Scriptura mărturiaeşte: Fraţilor, di săva r ătătt clrieva Intru vot di la adtvăr şi-l va intoarci cineva prt el, sâ ştte căcita a întoarce pre păcătos din rătăcina 30căii lut, va'măntul suflet den moarte şt va acopiri mulţimi

d i păcati. Acest lucru al iubirii de oameni este cel dentâiuşi mal ales, cart Îndeamnăpre cel pravoslavnic a fi milosârd .

17. T ov. 2 II 28. Uoov, 5. 19 | S, 19 - 20 TJ.

p. 148



spre vecinul său, căci nu cuprinde in sine bunfităţi vremelnice, ce veşnice, Insă trebue săia aminte când la ceun lucru ca acesta sănu se tâmple săaducăpre cel pi·cătos pentru vreo nesocotinţăa lui la nenădăjduire, au spremultăîndrăznite de mila lui Dumnezeu, căcu aceste doaomai mult va vătăma pre păcătos, decât l i va folosi. Direptaceia darăsăcade săţie mijlocul cu înţelepciune; şi de nuva fi neştine îndestul it, ca săfacăun lucru ca acesta, gri·

jascăpre altul care va avea mai multăştiinţăspre unele caacestea. Asemenea trebue săumblăm şi cind e i va Intimplasăîntoarcem eretici | şi shizmateci (adecăte despicaţi şi eşiţiden calea cea direapti).

I n t r e b i c i u n e a 4 9 .Care este al doilea lucru a cei dupre duh milosteniei ?

Răs puns .S i înveţe neştine pre cel nelnviţat şi nepriceput, şi

lucru ca acela, acela 11 va face vrednic, care va Inviţa precel f ir i minte cum trebue săcrează In unul Dumnezeu,In trei ipostasis, supuind căva fi acela iscusit spre învă

ţătură. Iarăde nu va fi el aşa, săpoarte grija de altcinevamai ştiut şi mai învăţat decit dânsul, ca sănu săÎntâmpleşi pre cel orb, orbul trigându- 1, vor cidea amândoi In a-dâncime. A doa, trebue 8 i înveţe pre cel neştiut cum 8 is i roage lui Dumnezeu şi cu ce meşteşug al nig iciunii s ifaci spre Dumnezeu rugile tale. Aşi j de re a şi poruncile luiDumnezeu ei-1 înveţe, cu chip care tăpoatăsăle păzeascăpre lesne. Şi cea de apoi, aici tă Înţelege ca săgrijim şide copiii cei săraci săsăÎnveţe învăţăturăşi înţelepciune,cât cu vreme şi ei săfie vrednici să foloseascăbeserecăşi politia, rugându- se la Dumnezeu pentru făcătoriul lor debine; care lucru de nu vom face, trebue săne -temem dehofărirea cea grea, cu carea au osândit cela ca rea ţu luatun taland şi l- au Întors fărăde nici o dobândă.

Int r e băc iu ne a 50.Care este al treilea lucru cel duhovnicesc al miosteniei ?

2 8 8 PRAV OSLAV NICA MĂRTURISIRE, II. 48 —90



PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE, II, 5 0- 5 1 289

R ă· p u n a.Săsfătuiascăneştine dirept pre cel ce*i trebue sfat.

Lucrul acesta săface când va întoarce neştine pre oamenii

cei ce sânt de rea viaţăspre mai bunăsocotealăa vieţii,cu blagocistive şi creştineşti Învăţături şi cu bune sfaturi. 5

Aşijderea când cad ţamenii la vreo nevoe şi strânsoare denu ştiu săgăseascăprilej aăsăajute, atuncea trebue săsăaducăspre dânşii leacul acesta al sfatului cu bunăvoinţă, ca sămAntuisacăviata sau cinstea lor. Aşijderea să

încue la aceasta a da ştire cinevaşaproapelui său pentru 10

vreo primejdie ce stăasupra Ini, au de viaţă, au de cinstea

lui şi nu o ştie; însălatr acesta chip, ca între obrazele a-celea sănu se nascăvrăjbi şi primejdii mai rele.

In t r e băci une a 51.Care este al patrulea lucru al duhovniceştii milostenii ? 15

Răspuns, A săruga neştine lui Dumnezeu pentru de aproapele

său. Acest lucru de iubire de oameni sft cuvine întâiu laduhovnici şi la preoţii beserecii, apoi şi la mireni, pentrucare am zis mai pre | larg la al şaselea poruncăa beserecii. 20

Int r e băc i un e a 52. *Care este al cincilea lucru al miloaArdiei duhovniceşti?

R ăs puns .

Sămângâe neştine pre cel Întristat. Lucrul scesta almilosteniei dirept aceia săface, ca să nu facem pre ni- 25menea săs i îngreueze şi săsăsupere spre noi, nici să-idăm pricinăsă să mâhnească, dupăcum zice apostolul:De e cu putinţăcea dintru voi, cu toţi oamenii având pace, nu tnşâvăvăizbândiţi iubiţilor, ce daţi loc urgiei, căscris este: la mine e izbânda. Eu voiu răsplăti, zice Domnul. Şi 30aceasta trebue atuncea săsăzici, când neştine este îngreuiat de mari picate, au prea bolnav, au de nevoe şi

?8. Râm. 12, 18 (12, 18-19 TJ.

p. JSt

!·



290 PRAVOSLAVNICA MAfiTURÎSIRE, ÎI, 39—55

de primejdie mare s i topeşte; pre nişte oameni ca aceşteasântem datori să*i ming iem.

I n t r e b & c i u n e a 53.

Care este al şaselea lucru al milosteniei duhovniceşti ?

5 R ăs p un s .

S i suferim sudilmile cu ribdar e. A cest lucru al milosteniei s i face, cind vom s i păţim ceva pentru Hristos;atuncea sintem datori să- l facem cu răbdare, bucurându- ne,de vreme ce Domnul nostru Iisua Hristos mai mari eudalme

10 au pitim it pentru noi, dupăcele ce s'au z is : CăHristos au p. 152 pătimit pentru noi, voao lăsând pildă| ca săurmaţi urmelor lui.

Dnpre aceia nu trebue săpohtim rele celora ce ne bân-tuesc şi ne tirănesc, nici să dăm rău pentru rău, dupăapostolul care zice: Nimărui r ău pentru rău sănu daţi. Mai

15 vârtos când pătimim ceva pre strâmbătate, săcade săbinecuvântăm pre Dumnezeu şi să- l rugăm s i ierte pre vrăjmaşii noştri.


Care este al şaptelea lucru al milosteniei duhov niceşti?

20 R ăs pu n s .

Săertăm greşalele care greşăsc noao alţii. A cest lucrual milosteniei atuncea îl dobindim, c in d lăsăm vrăjmaşilornoştri strâmbătăţile care ne fac, or i ce feliu vor f i ; maivârtos şi cu rugăciunea care s'au zis şi cu ertic iunea celuia

25 ce ne- au vătămat. Şi ertăciune ca aceasta trebue s i săfacănu numai în toate zilele câte odată, ce in toate zile le de

şaptezeci de ori câte şapte, precum Mintuito riul nostru au învăţat pre Petru, întrebându- 1 zicând: Nu zic ţie pânăde şapte ori, ce pânăde şaptezeci de ori şapte.

30 I n t r e b i c i u n e a 55.

Care este a şasea fericire?

10. 1 Petru 2, 21 || 14. (1 Petru, 3, 9; Rom. 12, 171 li 28. [Matei

18, 22].



p r a v o s l a v n i c a m ăr t u r i s i r e , I, ss - u 291

Răs puns .

Fericiţi cei curaţi cu inima, câ aceia pre \Dumnezeu P. i j jvor vedea.

In t r e băc i une a 56.Ce tnvaţăfericirea aceasta? 5

Răs puns .

La fericirea aceasta curăţia s i laudă, căci căcine vasăvazăpre Dumnezeu, trebue săfie curat şi cu minte

întreagă, atâta la trup cât şi la suflet şi la toate gândurilelui; de vreme ce gândurile cele necurate pângăresc chipul 10

lui Dumnezeu şi de la suflet gonesc venirea dumnezees*cului har.


Care este a şaptea fericire ?

R ăs pu ns . 15

Fericiţi cei ce sâni făcători de pace, căaceia Hi lui Dumnezeu săvor chema.

î n t r e b ăe i u n e a 58.·

Ce învaţăfericirea aceasta ?

R ăs p un s . 20

Cum aceia întâiu iau harul fericirei aceştia, cărei aduc

nesângerate jârtve In toate zilele cătrăDumnezeu, cu rugăciuni şi cu posturi, pentru vrăjbile ce sânt între oamenişi Intre Dumnezeu şi îmblânzind urgia lui cea direaptă, împacă harul lui cu cei ce au păcătuit. A doa, ceia care cu 25Inţeleapta şi cuvioasa lor mijlocire rădicăden mijloc lnpă-recherile şi vrăjbile ce au oamenii unii spre alţii şi- i | în- p. js4 preunăcu dragostea, făcându- i den vrăjmai prieteni. A treia,ceia cărei cu sfaturile lor opresc pricinile războaelor întreinpăraţi şi domni, pentru ca sănu săfacăvărsări de sânge 30

şi ucideri.



Jfc2 M A v a tM f lft M M H H a ϋ

l * ! r e b i a B * e » 59.Cam «et> · « f i i im n ?

R i s p u n s .Fenaţt cm l a p p ·* · A şM i e i « far «/* mpâ-

9 răfre r iy n h r «Λ*?'-I i l r t l l f l i · · · 60.

Ci ievati M m m m i · ?

K i i f t i sO m hrir iwi MMH m U a « Iov · m frteac adevind.

19 M M vMHMi p fcciefugal pe ş i Iilor. 4c I · care hicru I ·vise m M Mvirtle. cit fi de viată 9i lipsesc de multe ori.

precum Bxezitoriol Ioaa de Irod ae pitit, «i alţii, latre-ceeeta ei caşnad toţi dăscălit beeerecii. propovcduitomEvanghelie», eeirtuniitorii, cerci pentru invititure ţi spi-

15 satoere cazanie, de multe ori ieu vrijbi ţi nemuiţemiri decilii ucenicii fâ ascultătorii lor.

I n t r e b i c i un ea 61.Cm este · so s fericii·?

R ăs pu n s .» i i i 20 Fericiţi veţi Λ cămd ear μ Μ pre eetf f t | ni nor feti/ ţi

ear sfcv M ctwâniul ritu înpotrivQ peerfrd minţind pentru mrne. Bucuraţi e i şt etfvetehţi c4 piaţa mmtirâ multăeste In caeturi.

f n t r e b i c i u n e e 6 2 .Ce cuprind· fericire e eccesta ?

25 R ăs pu n s .C u· c i Seridree eceeeta o dobândesc apostolii, mu

cenicii şi toţi cA# s int goniţi pentru prsvosievnice credinţio m siborniefl, şk pătimesc bule, chinuri, s i Hpscsc de bun d · lor, de dnstee lor f i de veniturile lor, eăizgonesc

| X Ma t ti. 19 (14, >—13 TJ.



dan or»»* «I pre urmi h despart cumpht * viaţa m m u vârsandu-ş eânfaie lor.

I i l r t k l c i m i 63

Ce soeelsaiâ trebueU « ν β ·4 H un ii i n i n y n incar· fâgâdueşte Hnstos fericirea ? I

Rlspuas.Intiiu, căiaoenle hune sânt atâta de înnodate tetrânscW,

cât cine va evea eşâiat şi adevărat e laptâ t»urâ. arc tec*şi pe loate celeelalte Şi cine lipseşte desăvârşit dea unaden bunele iapte este lipsit şi de celaalalie toate A doa, M

aşa trebue săsocotim pentru la cerile cela buna care amzis. căcei ce le vor face, nu numai vor dobândi veşeieefericire a ceriurilor, ce incâ şi in lumea aceasta cala vremelnice bunătăţi, dobândindu- le cu bună| vrerea lut Dumnezeu,'au şi aicea ieri die , dupăcuvintete lui Hristos ee tt_au z is : $/ tot carele au lăsat case au fraţi, ae surori, au tată. au mumă. au fămee. au feciori, ou ţarini, pentru nume/e mleu, cu o sutăde părţi mai mult vo lua fi stofe wţn/căva moşteni. Şi lntr’alt loc zice: Nimenea nu este cere ş-au lăsat casa. sau fraţii, sau surori, see tată, sau mumă. josau fămeia. sau cocon/, sau oc/ne. pentru mine şi pentru Evanghelie. de nu va lua cu o sutăde părţi mal mult, acum tn vremea aceasta, case f i froţi f i surori fi mume fi feciori şi mofâi ca goniri f i tn veacul cel vtttortu viaţa veşnică.

Sfârşitul părţii a doa. *

r iA V D& A Y MCA l i A i r u n a o k a β - a v n . i h j

A T R E IA P A R T E

a P r a v o s l a v n i c i i M ăr t u r i s i r i a be s e r e c i iR ăs ăr i t ul ui .

, într ebâci unea I.

Ce cuprinde a treia parte a Pravoslavnicii Mărturisiri ?

a m

16. Mat. 19. 29 || 19. Mar. 10. 29 (10. 29 - 30 Ί\.



294 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISISE, ΙΠ, 1 - 3

R A s p UD ·. A treia part· a Pravoslavnicii Mărturisiri grăeşte pentru

dragoste cătrâ Dumnezeu şi cătrădeaproapele său, carea op i57 cuprind cele | zece cuvinte dumnezeeşti. Cari zece porunci

5 Domnul nostru Iisus Hristos le- au Întărit in legea noao; şi

mai desăvârşit pre alţii au Învăţat, pentru care lucru zice:Carele darăva dezlega una dentr'aceste porunci den care ar fi mai micăşi va învăţa aşa pre oameni, mai mic săva chema

întru tnpărăţia certurilor. Iarăcela ce va face şi va învăţa, a-io cesta mare săva chema întru tnpărăţia ceriurilor.

Int r e băci une a 2.Pentru ca săcercetăm dumnezeeştile porunci acestea,

c· ne trebueşte?

R ăs pu ns ·15 Cade- s· săpunem Înainte acessta, cum den poruncile

Ini Dumnezeu altele poruncesc săfacem binele, altele zăticnesc de a fac· răul. Dirept a caia care va vrea săcunoascăporuncii· acestea, trebue săcunoascăIntAiu, care e bineleşi care e răul. Dedi bine!· cu adevărat este fapta bună,

20 iarărăul cu adevărat eşte păcatul. Dirept aceia Intâiu trebuesăvorovim pentru bunele fapte şi pentru răutăţi, apoi pentrucele zece porunci ale Domnului şi Dumnezeului nostru.

Int r e băc i une a 3.Ce socotealătrebue săavem pentru creştineştile bune

25 fapte, adecăte pentru lucrării· cele bun·?

r /» Ră»pun» .Bnnele lucrări, adecăte creştineasca bunăfaptăeste o

roadăcarea sănaşte den credinţă, ca dentr'un bun pom, dupăcum e scris: Den roadele lor veţi cunoaşte pre dânşii. Şi In-

30 tr'alt loc zice : Intru aceasta vor cunoaşte toţi căsânteţi ucenicii miei, de veţi avea dragoste întru voi. Şi Ioţn zice: Intru aceasta cunoaştem căam cunoscut pre dânsul, de vom păzi

7. Mat. 5 , 19 || 29. Mat. 7, IA || 30. loa n, 13, 35 |[ 31. 1 loan, 2 , 3.



p r a v o s l a v n i c a m Ar t u h is ih b , m , 3—6 295

poruncile Iul. Insăca săpriceapăfieşte cine mai pre lesnece este creştineasca buni faptă, zicem căbunele lucrări sântplinirea poruncilor lui Dumnezeu cari le s&vârşaşte neştinecu osârdnic cu dumnezeescul sjntoriu şi cu nevoinţa cuge

tului omenesc, cu singurăvoia sa, ce s l naşte den cea cătră 5Dumnezeu şi cătrăaproapele dragoste, cind nu săinpiedecănici de un lucru care săfie adevărat piedecă.

Int r e băci une a 4.Den creştineşiile bune fapte cari slnt cele msi de tre

buinţă? 10Răspuns .

Cele mai de trebuinţă, fărăde care nimeni nici de cumpoate săse spăsească, sânt aceste trei: credinţa, nădejdeaşi dragostea, pre cari le pomeneşte apostolul, cind zice: Iarăacum rămâne credinţa, nădejdea, dragostea, că| aceste trei, Iară15mal mare dentr acestea este dragostea. Iarăpentru cele doao,mai dentâiu bune fapte a credinţei; adecăte şi a nădejdii, lacele doao părţi dentâiu ale Pravoslavnicii Mărturisiri, dendestul dupăa noastrăsocotealăam Învăţat. Iarăpentru dra·

goste vom zice intr'aceasta (dumnezeescul Duh luminând). 20când vom face cuvintele de poruncile lui Dumnezeu.

Int r ebăciunea 5.Dentr'aceste trei de obşte şi mai alese bune fapte, care

altele sănasc?R ăs p u n s . 25

Aceste trei: rugăciunea, postul şi milostenie, cari odrăs-

lese den credinţă; pren nădejde Intru dragoste săiac spreDumnezeu bine priimite.

Int r e băci une a 6. ·Ce este rugăciunea? 3Q

Răspuns.Pentru rugăciune den destul am Învăţat la a doua parte

a Pravoslavnicii Mărturisiri.

p. 159

14. 1 Cor. 13. 13.



296 PRAVOSLAVNICA MĂRT URISIRE, 1Π, 7 —8

I n t r e b & c i u n e a 7.Ce lucru este postul ?

Răspuns.Poetul, socotinduse dupăcreştineştile bune fapte, este

5 o răbdare de toate mâncările, sau de unele, pentru vreo boală;p. 160 aşijderea şi | de băuturi şi de toate lucrurile lumii şi de toate

pohtele cele rele, c t săpoatăcreştinul să-şfacărugăciuneacu chip mai pre lesne şi săînblânzeascăpre Dumnezeu.

Aşijderea ct săomosrăpohtele trupeşti şi săpriimească10 harul lui Dumnezeu. Pentru cere poet Sfânta Scripturăpo

meneşte, zicând: întru tot ţiindu- văpre înşivăca alt lui Dum· ntttu slugi, întru răbdart multă, întru ntcazuri, întru nevoi, înti u strânsori, tn rant, în temniţe, întru neaşâzâri, tn osttntlt, în

privegheri, în posturi. Şi intr'alt loc zice: Trâmbiţaţi cu trâm- 15 bifătn Sion, sfinţiţi postul, propovtduiţi slujba, strângeţi norod. Şi mai jos z ic e: Cruţa, Doamnt, norodul tău şi nu da moş· ttnirta ta sprt ocară. Postul acesta când săface dupăchipurile cele cuvioase, face maretnblânzire la Dumnezeu pentrupăcatele noastre, precum s'au făcut in cetatea Ninevitenilor.

20 Pentru aceasta s'au zis mai pre larg la poruncile beserecii.

In t r e băc iun e a 8.

In câte feliuri este postul?

R ăs pu ns .Postul este in doao feliuri, unul care este obiceiu săsă

25 facăla nişte vremi rânduite, cum sânt cele patru posturi alep. 161 anului şi Miercures şi Vinerea. A ltul care după| Întâmplare

săprilejaşte vreodatăşi săface pentru nişte pricini ce săîri-tâmpleazăla une cetăţi şi oraşă, care porunceşte mai marele

beserecii. Şi acesta post trebue a-1 ţinerea pentru pricina a-30 ceasta, adecăte căci sădăsupunere beserecii. A şijderea postuleste altul de obşte şi tltul osebi. De obşte este celt ce pă-

• zeşte toatăbeserecă; deoseBF este care ţine vreo osebităeptrhie, tu cetete, tu vreun ortş, ssu vreun om de sineş.Şi tcestt săftce sau dentr’o făgăduinţăosebităce tr fi făcut

35 neştine de sineş, stu să- i fie poruncit şi duhovnicul său.

11. 2 Cor. 6, 4 [6, 4 - 5 T] || 14. Ioil, 2, 15 || 16. [ Ioil 2, 17].



PRAVOSL AV NICA MĂRTURISIRE, ΙΠ, 9— I I 297

In t r e băc i une a 9.Ce lucru este milostenia ?

Răs puns .

Milostenia este un lucru al milos&rdiei, care sălucrezeDine neştine sufletului sau trupului celui ce-i trebueşte, neui- S tându-se ce feliu de obraz este acela ce-i trebueşte milăcaaceia. Aceastăbunăfaptăeste foarte de trebuinţăla omulcreştin, precum învaţăsfânta Scriptură, zicând: Cămilostenia den moarte izbăveşte şi aceasta curâfeşte tot păcatul, şi cei ce fac milostenii şi direptăţi, umplea-se-vor de viaţă. Şi in Testa· 10

mentul Nou, întărind milostenia, zice aşa: Pasăde-ţi vinde averea şi dăsăracilor şi | vei avea comoarăta ceriu. Şi la judecata cea de apoi făgădueşte Hristos sădea mare platălacei milostivi, zicând: Adevăr zic voao, întrucât aţi făcut unuia dentr'aceşti fraţi ai miei mai mici, mie aţi făcut. Atuncea va zice: 15

Veniţi blagosloviţii Părintelui mieu de moşteniţi cea gătităvoao inpărăţie de la izvodirea lumii. Milostenia cu postul face rugă·ciunea cătrăDumnezeu bine priimită, cât săo uculte, pre·

cum au zis îngerul cătrăCornilie: Rugăciunile tale şi milos-teniile tale s'au suit spre pomenire înaintea lui Dumnezeu. La 20aceastăbunăfaptăsăcuprind toate lucrările milosteniei,pentru cari am învăţat la a doa parte a Pravoslavnicii aceştiaMărturisiri.

i nt r e băc i nn e a 10.Dentr'aceste bune fapte, cari tncăaltele sămai naac 7 25

Răspuns .Patru de obşte bune fapte (adecăte): înţelepciunea, di

re ptatea, bărbăţia şi st&mpărarea.

I nt r e băc i une a 11.Care este creştineasca înţelepciune ? 30

Răspuns.

Înţelepciunea creştineascăeste o grijăşi bunăgândire

8. Tob. 12, 9 | l 11. Mat. 19, 21 || 14. Mat. 25, 40 |] 16. [Mat. 25,34] || 19. Dian. 10, 4.

'9

P- 162

0



296 PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, UI, 11— 13

mai nainte cugetatăfi mai nainte socotită, pentru ca sfi num&oiem pre Dumnezeu şi pre cel deaproepele nostru, la

p. 163 nici | un lucru al nostru sau cuget. Dirept care Înţelepciune învaţăDomnul, zicând: Fiţi înţelepţi ca şărpii şi întregi ca

5 porumbii. Carea tâlcuind- o dumnezeescul Pavel zice: Căutaţi darăcam ca socotinţăumblaţi, na ca neînţelepţi, ce ca înţelepţi, răscampărând vremea, căzilele rele sânt. Dirept aceia nu văfaceţi fărăde minte, ce înţelegând ce este voia Domnului. înţelepciune creştineascăca aceasta săÎntemeiază in curăţia

10 şi nefideşugul inemii şi In toatăpodoaba şi blândeţea şi Intoatăjudecata, ca sănu ne amăgim de vrăjmaşul sufletuluinostru şi de ceia ce ne bântuesc.

Int r e băc i une a 12.

Ce lucru este direptatea ? îs Răs puns .

Direptatea este o faptăbunăcarea inparte fieşte căruia ceia ce i săcuvine şi păzeşte osebirea sa neuitându- sela obraze, nu numai la trebile bogăţiei, ce şi la ale cinsteişi la ale dregătoriilor. Iarăcreştineasca direptate nu numai

20 răsplăteşte bine pentru rău, ce nici iartăsăpohtim rău celuiace ne- au făcut rău, dupăînvăţătura apostolului ce zice: Nimănui rău pentru rău răsplătind, socotind mai nainte cele bune

P· 164 înaintea tuturor oamenilor. Dupre direptatea aceasta, zice | a-cestaşapostol: Plătiţi darătuturor datoriile: celui ce i săcade

25 a i săda birul, birul; celui cu dajdea, dajdea; celui cu frica, frica: celui cu cinstea, cinstea: nimunui nimic nu fiţi datori, fărăcât a iubi unul pre altul. Căcel ce iubeşte pre altul, legea au plinit.

In t r e b ăc i un e a 13.

Oare ispravnicii şi judecătorii păcătuesc în direptate,30 când pedepsesc pre vinovaţi dupăgreşalele lor?

R ăs p u n i .Nu păcătuesc, de vreme ce nu este stăpânire fărăcât

4. Mat. 10. 16 II 5. Efes. 5 . 15 (5, 1 5 - 1 7 TJ || 21. Râm. 12, 17 ||24. R&m. 13, 7 (13, 7—8 TJ.



PRAVOSLAVNICA ID, IS » 18 299

de It Dumnezeu dată, precumsănt fricălucrurilor celor bune, temi de stăpânire ? Făbinele şi căsluga lai Dumnezeu Iţi este

răul teme-te, cătui tn zadar nezeu este, izbănditoriu spre or

Pani: Căstăpânitoriinu elor rele. Şi vei sănu te avea laudăde la dânsul;

lore bine. Iarăde vei face

Î sabia; căslugălui Dum· mia ce face răul.

Int r e băci uT e a 14.Ce lucru este stftmpărarea ?

Răs puns .Stâmpărarea este o cumpătare, care păzeşte neştine la

mâncare şi la băuturăşi la inbrăcămintea lui, aşijderea şi lacuvintele lui şi la toate lucrurile lui, cu sl c&ruia mijloc |alege şi orice i săcuvine lui, dupăcum zice apostolul: Ca tn zio cu cuviinţăsăumblăm, nu cu ospeţe ţi biţii, nu cu tăceri şi cu hlăpii, nu cu certe şi cu zavistii. Asemene şi lntr'altloc zice: Toate cu cuviinţăşi dupăorănduialăsăsăfacă.

In t r e băc i une a 15.• Ce lucru este birblţis?

Răs puns .Bărbăţia, socotinduse ca o creştineascăbunăfaptă, este

o stătăciune a minţii, care are neştine cătrăsupărarea tuturorbântuelelor ce pătimeşte pentru Hristos de la cel văzut saunevăzut vrăjmaş. Carea stătăciune a minţii tâlcuindu*o Pa vel,

zice aşa: Cine ne va despărţi pre noi de dragostea lui Hristos ? Nicazul? A u strănsoarta, au gonina, au foamitia, au golă- tatea, au primejdia, au sabia? Şi mai jos zice: Adevărat sânt cănici moarte, nici viaţă, nici îngerii, nici începături, nici putiri, nici as ti di acum, nici a ii viitoan, nici înălţime, nici adâncime, nici vno altăzidin va putea sănt desparţăpn noi di dragostta lui Dumntztu, a a a este tn Hristos Iisus Domnul nostru. De fspte darăbune ca acestea am

1. Râm. 13, 3 [13. 3 - 5 TJ || 13. Râm. 13, 13 || 16. 1 Cor. 14, 40 ||24. Râm. 8, 35 || 26. Stih 38 [8, 38- 39 TJ.

30

79

p. 16 5

O



I t M V U V t B I a f t m is —is

β- HJ

M M «Aed w aw iee Ae i iw d a s âateta Dafeşidc alaltebne fapte

l a t r e bA c t u n e a 16.

Ce bera este picituirea?

K l i p i i aP lc M m dea sineşa'are fiinţă. cAd n este zidire aHa D w b o m l Dirept aceia mm s i poate tâlcui ce săf ie ;i n i ta c it pules zice c i eafte o voe neinfrinatA a omului sia diavolului au precum zice sfânta Scriptură: Păcatul u it

•M r f f » Adecăte picatei este călcare le fii lui Dumne· wmmf i cA Icmb aceasta «e le ca adevărat o topotrivnicire caaA lapotrivafc«#e v «ii le i D m ue z tu vend den cuget f i4mm singuri alegerea cAlcAtorislui Deatm care topotrivnicire

•A aaşle moartea «I toetA dameazeiasca urgie, precum zice• Scriptura: M i a A e A M b '» naşte păcatul, iarăpăcatul

sâvârşâmdm- n. aef/e moarfta.


la cAte ee In parte pic atul?

R ăs p u n s .

Dupăsfânta Scripturi altoi este păcatul spre moarte, şialtoi n spre moarte. Dirept acela alte pic ituir i s ânt de■Mrti fi altele aa da moarte.

î nt r e b A c i u n e a 18.

Ca este pAcAtairea de moarte?

* R ăs p u n s .

De moarta păcătuirea este când netocmita pohtă| a

omului aa face n a u lacr a care aiave s i zăticneascăpo*raoca lai Dumnezeu, sau sA nu va eA faci voeşşi den asa alegere ceia ce porunceşte Dumneze u; despre care lucru

S sA răceşte dragostea cea cAtrăDumnezeu şi cătrăaproapeles iu, şi pohtA ca aceia osebeşte pre om den harul lui Dumnezeu şi ucide dupre ce săplineşte cu fapta. Dir ept aceasta

9 . 1 Io n , 3, 4 ij 20. (lacov. I. I5| .



V U V N V A M C A M l M M l t t l I M t | N

şi de moarte păcătuire m i · iAvăţat αΊ f M M mc*apostolul: C i pkta ^ M l n tsk μ Μ k r i Işm Mvoinţa numai, citi va hotărî M| feM A i a M ua m I pioAtti)răneşte sufletul, insănu-1 omoarăde tot,

Int r e băci une a 11. ·In cite A i inpane păcătuirea cea de m r t i î

Răs punsPăcătuirea de m o a r t e a l t a este str âmoşA S câ ţi A lta

den A le g e r e a lu i , a de c ăte a o m ului

I n t r e b ăc i u n e a 20.Ca este păcătuirea cea strămoşască?

Răs puns .Păcătuirea strâmoşascăeste călcareA dumneiecştii legi

care s'au dat in raiu strămoşului Adam, cănd s'su us citrădânsul: Iară den lemnul a cunoaşte binele f i râul a i im 1·mânca fi dentr' ânsul, căin ce zi veţi mânca den frântul, cu moarte veţi muri. Aceastăstrămoşsscăpăcâtuire au trecut dela A dam la toată| firea omenească. Cătoţi eram atuncea In

A dam şi aşa pren un Adsm au tr«cut Ia noi Ia toţi picatulDirept aceia ne şi zimisluim şi ne naştem cu picatul aocstA, *precum InvAţăsfinte Scripturi, zicând: Prentr'un om păcatul au Intrat tn lume, f i prtn pâcai moartea, f i aşa in tofi oamenii moartea au răzbătut. spre care tofl au grtfit. Aceastăstrâ-

moşaeci plcitulre cu nici o pocăinţă nu este cu putinţia s i şterge; numai cu harul lui Dumnezeu s i pierde pren 25 întruparea Domnului nostru Iisus Hristos şi a v ir s ir ii cinstitului sângelui său. Şi AceAstA s i Iaca cu tAina sfântului botez. Căci cine nu s'au botezat, accU nu este slobodde picst, ce este fiiu urgiei şi muncii cei dt veac, dupăcum este zis: Adevăr, adevăr zic fie: dt nu săva năşit *ntşiint dtn apăşi dm Duh, nu va putea Intra la tnpărăfia

lui Damnata.

J»

fi IM

u

l R in . 6. 23 f! 15. Bit 2, 17 || 21. Râm. 5, 12 || 30. loao 3, 5,



3 0 2 PRAV OSLA V NICA MĂRTURISIRE, IO. 21— 94

I n t r e b ăc i u n e a 21.Ce este păcătuirea de moarte den alegere?

R ăs pu n s .

Păcatul de moarte den alegere este acela care U. facem5 dupăbotez noi loşâne, cu a noastrăvoe şi pohtă, în v ârsta

noastrăcea deplin, înpotriva cei aiave poruncii lui Dumnezeu, părăsind cea cătrăDumnezeu şi cătrăcel deaproapedragoste. Cu care păcat pierdem dumnezeescul har, care

p 169 am luat la sfântul botez şi cereasca | înpărăţie şi ne facem10 robi veşnicii morţi, precum zice apostolul: Nu ştiţi c ă la

care văpuneţi pre înşivărobi spre ascultare, robi sânteţi căruia ascultaţi; au păcatului spre moarte, au ascultării spie direptate. Păcătuirea aceasta sădezleagăcu pocăinţa şi cumilosârdia lui Dumnezeu, pren Iisus Hristos Domnul nostru,

15 când preotul iar tăpăcatele celui ce săpocăeşte la vremeaispovedaniei.

î n t r e b ăc i u n e a 22.In câte chipuri putem să înpârţim aceastăzis ă .pă

cătuire den alegere?20 R ăs pu n s .

In trei chipuri; ce în partea cea dentâiu putem săpunem cele mai de obşte păcate de moarte, adecăte cele

dentru care sănasc altele. Iarăfn cea de a doa, cele cesânt înpotriva s fântului Duh. Şi în cea de a treia, păcatele

25 celea ce mai adese str igăcea de la Dumnezeu răscumpărare In lumea aceasta.


Care sânt cele mai de obşte păcate de moar te?

R ăs pu n s .

30 Acestea s ânt: trufia, lăcomia, curv ia, zavistia, nesaţiulpântecelui, pizma şi lenea.


Ce lucru este trufia?



PRAV OSL A V NICA MĂRTURISIRE, 10, 9 4 - f e 303

Răs pu ns .T rufia este o netocmităpohtăa ins işti lui flăv i, fără

de direptate, ca sft covârşascâ neştine pre alalţi ce sânt depotriva sa, cu direptate sau fărădireptate. Acest felia de

picat era cel dentâiu care s'au niscut la Luceafărul acela 5(adecăte la satana) de la carele toate alalte, ca dintre ofântânăotrăvităau izvorlt. Pentru aceasta zice înţelepciunea:Frica Domnului urăşte nedireptatka, sudalma şi trufia şi căile ficlenilor. Şi tntr’alt loc Scriptura zice: Urltă$este înaintea Domnului şi a omenilor trufia. Păcatului acestuia li este In· iopotrivăbuna fapta stnerirei, carea Domnul nostru Iisus Hristos

întirindu- o şi indemnându- ne pre noi ca s i o ţinem, zice:

Invâţaţi- văde la mine căblănd sănt şi smerit cu inima, şi veţi afla răpaos sufletelor voastre.

In t r e băci une a 25. 13Cari alte păcate mai deosebi s i nssc den riutatea

aceasta?R ăs pu n s .

A cestea: a prepune neştine rău de aproapele său şi a

cleveti pre ai beserecii şi pre mirenii oameni, a nu sa su- 20pune beserecii şi celor mai mari. Lăudarea, pohlebuirea,pricile, pizmele, vrăjbile, cea f ir i de vreme mulţi cercare,mândria, | defăimarea poruncilor lui Dumnezeu, petrecerea şioblciuirea In rele si altele asemene. Ce carele va vrea s ifie slobod de picatul acesta, trebue pururea si- şaduci a- 23minte de cuvântul care au zis Dumnezeu cătrăAdam: Că

pământ eşti şi tn pământ te vei întoarce. Şi judecata cea deapoi şi munca cea de veac şi Încă cuvintele acestea aleapostolului care zice: CăDumnezeu trufaşilor săpune tn-potrivă, iarăsmeriţilor le dăhar. 30

In t r e băc i un e a 26.Ce lucru este lăcomia?

R i s p u n s .Lăcomia este o netocmităpohtă ca să aibă neştine

8. Prici. 8, 13 || 9. Sir. 10, 7, || 13. Mat. 11, 29 || 26. Bit 3, 19 |{29. [lacov, 4, 6).

p. 170

79

p. 171

0



J M PRAVOSLAVNICA UJUrUSELM. W . 9 6 - 3 8

bogăţie şi averi. Pentru pâcimirea aceasta zice Scriptura:Cst ce oraţie strâmbătatea, îndelungatăvreme va trăi. Şi a-posioluî ace: inimădeprinsăcu lăcomii având. Hi bteste mutai sânt. Ce H— faptăcare eete înpotriva răutăţii aceştia,

9 est* dite ţugui, du pre cum zice prorocul: Râ sipil· an, dat-au

săracilor; direptatea lui rămâne in veacul veacului.I n t r e b ăc i u n e a 27.

Care picate aănasc den lăcomie ?

Răa pu ns .Den lăcomie sănasc aceste păcate: răpirea, uciderea,

p. 172 ficleşngnl, minciuna, răscoala, f sila şi crudătatea, ne mii osârdia, neomenia, inpietrirea inimii, zavistia, necredinţa, nedirep·

latea săracilor şi a altor oameni, scumpetea, furtişagul şialtele asemene. Ce aşa cine va vrea săscape de păcatul15 acesta, trebue aă- şaducăaminte de cea de voe sărăcie a

lui Hristos Domnului nostru, precum lnsuş zice de sineş: Vulpile aa vizunii şi pasările ceriului lăcaşuri, iarăFiiul Omului nare unde-şpleca capul Deci şi aceasta trebue a cugeta căeste numai purtătoriu de grija avuţiei, iarănu stăpân şi

20 va da seama de acea purtare de grijăla Dumnezeu Invremea judeţului.

In t r e băc i une a 28.Ce este curvia sen nestâmpărarea 7

R ăs pu ns .25 Curvia este o netocmităpohtăa trupului înpotriva po

runcii Ini Dumnezeu, care săface tntr'al său trup al omului,precum zice apostolul: Tot păcatul, care va face omul afară

den trup este, iar cel ce curveşte, tntr'al său trup păcătueşte. Lângăaceasta, de vreme ce tot creştinul este mâdulariu

30 trupului lui Hristos, aflându- se in curvie cu curve le, săspurcăpre sine. Şi corn căeste mâdulariu trupului lui Hristos,apostolul o Învaţă, zicând aşa: Nu ştiţi cătrupurile voastre

2. Prici. 28, 16 || 3. 2 Petru, 2, 14 || 5. PaaL 111, 9 || 17. Mat. 8,20 || 27. 1 Cor. 6, 18 || 32. 1 Cor. 6.15.



PtAVOSLAVKtCA MM NMI, Μ. 3» 3W

modulări { «le Im Hristos sânt? Deci M L m M M Mii »Hristos h?e k-mlm mădubri camei? Mi «fee Dmmmmstăs -aceia. Şi Ittr’ahkoc rice: Fog/fi como pdeefatai. Darăacestuia« I puae împotrivi bana faptăa stâmpărârii.

Int r e băc i une a 29, IDen păcătuirea aceasta care altele ai naac?

Răspuns.Orbirea minţii, urlciunea spre cele dumnezeeţti, pi·

:gânătatea, zavistia, deznedâjduirea, hlipia, lenea, vrăjmăşia,cătră deaproapele său şi altele asemene, lari cine va al io

scape de păcatul aceata, ai aibi pururea In gindu lui olDumnezeu alt nic&iri na r Im ine, numai In inima cea curţiif i stimpiraţi. Pentru care lucru fi cântăreţul de psalmi alroagăs i'i des Dumnezeu inimi curstl, zicând: Inimi curată.zideşte in mine Doamne şi Duh dirept tnnoeşte tn otrobiile mele. is

înt r e băc i une a 30.Ce lucru este zavistia ?

Răspuns.Zavistia este o mâhnire şi o durere a inemii pentru

binele celui deaproape şi bucurie şi veselie pentru răul de- 20aproapelui său. Şi aceasta ai face au cind’cel deaproapelenostru este mai bogat, au cici are şi el deopotrivăbogăţia.

Aceastaşsăînţelege şi J pentru cinste, pentru slave, pentruştiinţe şi meşteşuguri şi pentru celealalte bune fapte; pentrucare păcat zice Scriptura: Lepădând, dară, toatâ răutatea şi 21

iot ficleşugul. ţi făţăriile şi zavistiile şi toate clevetiturile, ca nişte prunci acum născuţi pohtitt, cel cuoântătoriu şi curat lapte, ca intru el săvăcreşteţi.

Int r e băc i une a 31.Care păcate sănasc den zavistie ? 30

Răs puns .

Urlciunea, mozaviria, defăimarea, ficleşuguri. Inşălfi-

m

7»

p. IU

3. (I O r . 6, 18] ]] U . P a l 50. II || 25. 1 Petru. 2. I50



306 PRAVOSLAVNICA MABTURBIRE, ΠΙ, 51—34

cinai, ucideri f i altele asemene. Iară carele va să scape?de păcatul acesta, trebue săsocotească, căorice lucru bunsădăIa om, tot este den harul lui Dumnezeu, dupre zis »ce săzice: Ce a i care n a i luat? Ia r ăde a i şi luat, ce t+

5 făleşti, ca cam n a i f i luat? Şi fieşte carele ce zavistueşte debinele ce dăDumnezeu, blestemă pre Dumnezeu şi este

asemene celuia cătrăcare s'au zis : De este ochiul iau fi- clean, căci sânt eu ban? A u nu mi săcade a face ce voiir vrea întru ale .mele? La păcatul acesta sânt înpotr iv ăgândul·.

10 cel bun şi buna voinţă.


Ce lncru este nesaţiut sau lăcomia pântecelui?

p 175 R ăs pu ns .

Lăcomia pântecelui. au nesaţiul, este o peste măsură»15 pohtăa mâncării şi a băuturii, ce o (ace neştine afarăden

orânduitul obiceiu. Pentru păcatul acesta sfânta Scripturăzice aşa: Luafi- vă, dară, aminte pre voi nu cândai să sătngreueze inimile voastre, în preste măsur ăsăturare şi beţie şi grijâle vieţii; şi fărăde veste va sosi asupra voastrăzioa aceia►

20 Şi intr'alt loc zice: Ca in zio cu cuviinţăsăumblam, nu cu ospeţe şi cu beţii.


Care păcate sănas c den lăcomia pântecelui?

R ăs p u n s .

25 T rândăvia, lenea spre blag ocestvie, pohtă trupească,, jocuri şi râsuri grozave, obrăznicia , defăimare a aproapelui,mustrări, prigoane, nărav uri varvare, boale grele, nesaţiu şialte le ca acestea. La păcatul acesta săpune înpotriv ăbuna

faptăa ţine rii şi cumpătul, dupre zis a ce s'au z is : Toate ctr 30 bunăcuv iinţăşi dupăorănduialăs ăsăfacă.


Ce lucru este pizma ?

4 . 1 Cor . 4 , 7 || 7. M at. 20 , 15 j| 17 . L uc. 21 , 34 || 20. Râm. 13,

13 || 29. [1 Cor. 14. 40].



P RA V O S LA V N ICA H A l H — DTB. UI. 3 4 - 3 6 307

R ăs pu n s .Pizma este o sprinsăpohtăpentru csrea va cel mă·

nios să facă răscumpărare spre cel ce l- au Întristat pred&nsul, ori In adevăr, ori | tn părere să- l fie Întristat. Pentru

păcatul acesta, aşa zice sfânta Scriptură: Fie lot omei grab- 5

nic a auzi şi zăbavnic a grăi, târziu sprt urgie. C i urgia 0- mulai direptatea lai Dumnezeu nu lucrează. Şi intr'alt loc zice:Toatăamărăciunea şi mânia şi urgia şi strigarea şi blestemarea rădici- se de la voi tnpreunăcu toatărăutatea.

I nt r e băc i un e a 35. 10

Cari păcătuiri sănasc de la aceastăînvechitămânie,adecăte pizma 7Răs puns .

Den pizmăsănasc iarăşprici, zavistii, ucideri, nebunii,răscumpărări, pagube şi altele asemene. La păcatul acesta 15săpune Înpotrivăbuna faptăa răbdării carea. o dovedeşteapostolul, zicând: Cărăbdare vătrebue, ca voia lui Dum·nezeu făcându- o veţi primi făgăduinţa.


Ce lucru este trândăvia sau lenea 7 20

R ăs puns .T rândăvia este o răcealăşi o lenevie pentru spăsenia

sufletului cea veşnică, pentru carea lenevire omul săÎntristeazăşi sămâhneşte pentru binele ce va săfacă; căci să

fereşte de osteneala cea ce foloseşte spre bine, înpotriva 25căria scriind, apostolul zice aşa: | Ca sănu fiţi leneş, ce următori celor ce moştenesc făgăduinţele pren credinţăşi pren lungărăbdare. A ceasta şi Mântuitoriul nostru tfilcuindu- o,zice cătrăleneşa aceia, slug ă: Vicleanăslugăşt leneşă, ştiai căsecer unde riam eămănat şi strâng de unde nam r ăiipit. jqŞi mai jos z ice: Şl pre nevrednica slugă băgaţi- o la întunericul cel mai d i afară; acolo va f i plânsul şl icrâşnirea dinţilor.

P- tH

9

top. 177

5. Iacov, 1 ,19 || 8.Ev. 4. 31 [Efes. 4,31 T) || 17. Evrei, 10, 36 || 26.Ev. 6. 12 II 29. Mat. 23, 26 || 31. [Mat. 25, 30].



I n t r e b & c i u n e a 3 7 .

Care păcate sănasc den lenevie ?

R ăs pu ns .Den voe becisnicia, tăgăduirea de păcat, scandălul,

5 blestemăţia, prepunerea şi altele asemene acestora. La păcatul acesta săpune înpotrivăbuna faptăhiorii aminte şi ane voinţei, spre care Hristos îndemnând, zice aşa: Previghefi, dară, cănu ştiţi zioa, nici ceasul în carea F itul omenesc va veni. Şi apostolul zice: Trezviţi- văşi privegheţi, că pâr âşul

10 vostru diavolul, ca un leu răcnind umbla, căutând pre cine să înghiţă, căruia staţi înpotrivă, întăriţi fiind in credinţă.

î n t r e b ăci u n e a 38.

Care sânt păcatele celea cătrăsfântul Duh?

R ăs pu n s ,

15 Cea multăşi necuvioasănădăjduir e în harul lui Dum-p■178 nezeu, deznedăjduirea, adecăte a nu avea | neştine nădejde

la milosârdia lui Dumnezeu, înpptrivnicirea spre cel aiaveşi întărit adevăr, lepădarea de pravos lavnica credinţă acreştinilor.

20 î n t r e b ăc i u n e a 39.Ce este multa nădftjduirea spre har ul lui Dumneze u?

R ăs p u n s .

Multa nădăjduire este cea multăindrâznire ce are neştine în milosârdia lui Dumnezeu, când nădâjdueşte, căpă-

25 cătuind, nu- i va opri Dumnezeu har ul său, nici îl va pe depsi;şi într'acesta chip săface nebăgători de seamăde dumnezeiasca direptate. Si car ii sânt supuşla aceastăgreşală, asculte pre apostolul care- i înv aţă, zic ând: A u bogăţia bunătăţii lui şi îngăduiala şi răbdarea lui ocărăşti, necunoscând ca

30 bunătatea tui Dumnezeu pre tine la pocăinţă te aduce ? Ce dupre întărirea- ţi şi nepocăita- ţi inima ta strângi comoarăţie

însuţi, urgie în zioa urgiei şi a descoperirei direptei judecăţi lui Dumnezeu. Ca aceştea sânt ceia cărei cuteazăşi zic de

3 0 8 PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, ΙΠ, 37 —3 9

7. Met. 25, 13 || 9. 1 Petru, 5, 8 |J 28. R&m. 2, 4.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISISE, ΙΠ, 3 9 —40 309

faţă: Când va vrea Dumnezeu, măvoiu spăsi, şi când nu vavrea, voiu peri. Pentru care lucru, nimic nu t i nevoesc săsăindirepteze, ce defăimând, batjocuresc aplscnia sufletuluilor; pre cărei sfânta Scripturăli Învaţă, zicând: Nu este voe

înaintea Părintelui celui den ceriuri ca săpiarăunul den micii 5aceştea. Şi |pren prorocul, zice Domnul: Trăetc eu. zice A- donai Domnul; nu voiu moartea păcătosului, ca săsăÎntoarcănecuratul den calea lui şi sătrăiască. Şi intr'elt loc ziceapostolul: A l Spăsitoriului nostru Dumnezeu, carele va toţi oamenii săsăspăseascăşi la cunoştinţa adevărului săvie· 10

Aşijderea greşise, şi ceia ce numai cu credinţa, fărăde bun·fapte nădejduesc sâ moşteneascăviata cea veşnici.

In t r e băc i un e a 40.Ce lucru este deznădăjduirea den milosârdia lui

Dumnezeu. 15

R ăs pu n s .Deznădăjduirea este o rea credinţăde milosârdia lui_ _

Dumnezeu, ce are păcătosul, rău socotindu- o, cum pentiupicatele ce au făcut, au pentru bunătăţile care n'au făcut.Dumnezeu nu-1 va erta, sau nu*l va băga la harul său, pi* 20

rându-i-se- cădoarărăutatea omeneascăprisoseşte preste milalui Dumnezeu, precum au zis Cain: Mai mare im este vina decât a mi săerta. Şi blestem mare ca acesta hulia multdumnezeiasca milostenie şi bunătate. Dirept aceasta, nu trebueşte nimeni, de ar fi şi Inpovărat de prea grele păcate, să 25sădeznădăjduiascăvreodatăde nehotărlta lui Dumnezeu iu

bire de oameni, aducându- şaminte de fiiul cel curvariu, precare pocăindu*se l- au priimit cu faţăblândă şi | inimă. Cucare lucru au învăţat nu numai de şapte ori săertam fratelui nostru, care va greşi spre noi, când să Întoarce, ce 30pânătn şaptezeci de ori cite -şapte de zi. Şi pren proroculzice: înfoarceţi-văspre mine den toatăinema voastrăşi tn post (şt tn sac) şi tn plănsoare şi tn suspine. Şi vărumpeţi inimile voastre, iarănu hainele voastre, şi văîntoarceţi cătrăDomnul

Dumnezeul vostru, cămilostiv şi milosărd este, mult îngădui- 35/or/u şi mult milos este şt căitoriu de răutăţi.

p. 179

p. 180

4. Mat 18, 14 || 6. Iezec. 33. I I || 9. I Tim. 2 ,4 || 22. Bit. 4, 131|30. Mat. 18, 29 (18, 22 T] || 32. Ioil 2, 12 [2. 12- 13 S| .



310 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, IU, 41—42

I n t r e b ăc i u n e a 41.Ce este inpotrivnicirea sau pizma care face neştine spre

ai avele adevere ?Răs puns .

5 Pizma sau înpotrivnicirea Înpotriva cunoscutului şi adoveditului adevăr este un păcat, când neştine cunoaşte cu

amăruntul, binele care este, iarăca săpăcătuiascăcu maimultăîndeletnicire, săbate cu pizma, cu cuvftntul şi cu fapta,stând in potrivăşi cunoştinţa sufletului. Pentru ceia ce fac

10 păcat ca acesta, zice S criptura: Că sădescopere urgia lui Dumnezeu de la ceriu peste toatăpăgânătatea rea şi nedirep- tatea oamenilor celor ce adevărul tntru nedireptate tl fin. A şe

ze/ mene păcătuesc şi ceia carii faptele cele bune ale J aproapelui lor le clevetesc, zicând a nu fi de la Dumnezeu, pre·

15 cum Fareseii şi Iudeii făcea asupra lui Hr istos, când goniaduhurile cele necurate cu cuv ântul şi făcea minuni. într'a*cestaşpăcat săaflăşi cela ce zavistueşte pre aproapelesău pentru harul lui Dumnezeu şi cela ce nu Învaţăpre ceinelnvăţaţi incheeturile credinţei pentru răutatea lui. Care

20 patimătu, Hristoase, tnpărate, dezr ădăcineazăo den inimiletuturor catolicilor şi prav oslavnicilor creştini. A ceastaştre·bue săsăsocoteascăşi pentru ceia ce scriu In făţărie bla-gocestvia şi celeslalte bune faceri, care sânt roadele sfân

tului Duh. A şijderea spre aceasta păcătuesc şi câţi tăgăduesc25 credinţa Iui Hristos, dupăcum s’au z is : Tot carele va măr

turisi tn mine înaintea oamenilor, mărturisi- voiu şi eu Intru el înaintea T atălui mieu celui den certuri. Iarăcarele măva tăg ădui pre mine tnaintţa oamenilor, tăgădui- voiu şi eu pre el tnainteQ T atălui celui den certuri.

30 i n t r e b ăc i u n e a 42.

Cari păcate sânt celea ce strigă răscumpărare de laDumnezeu mai adese In lumea aceasta?

R ăs pune.

A ceste a: cea de voe ucidere, pentru care sfânta Scrip·35 turăzice: Glasul sângelui fratelui tău strigăcătrămine de la

10. Râm. 1, 18 II 25. Mat. 10, 32 || 35. Bit. 4, 10.



PRAV OSLA V NICA MĂRTURISIRB. III, 4 2 - 4 3 31 1

fiămănt. După| aceia lucrul Sudomitenilor, precum zice Domnul : Strigarea Sodomului şi a Gomorului săînmulţi câtrămint, şi păcatele lor mari sânt foarte. Deci pogorându-măvoiu vedea ■de săsăvârşesc dupăstrigarea lor cea ce vine cătrămine, ■iarăde nu, ca săcunosc. Aşijderea şi asupreala săracilor, Bvăduvelor şi a sirimanilor şl oprirea simbriei argaţilor, dupre zisa proroculni Malahiei: Şi măvoiu apropia cătrăvoi

în judecatăşi voiu fi mărturie grabnicăasupra fârmecătortlor şi asupra prea curvelor şi asupra celor ce săjur ăîn numele meu minciuni şi asupra celora ce opresc simbria năimitului 10şi celora ce fac silăvăduvelor şi dau pumni sirimanilor şt

■celora ce abat judecata nemernicului şi celor ce nu sătem de mine, zice Domnul atotţiitoriul. Şi la acestea putem e i a-daogem şi nebigarea de seamăşi nemulţemirea cea cătrăpărinţi, precum zice Scriptura: Cela ce bate pre tată- său 15sau pre mumă- sa, cu moarte săsăomoară, Cela ce va g răi de rău pre tată- său sau pre mumă- sa, cu moarte săsăsfârşatcă.


Care este cea nu spre moarte păcătuire ? 20

R i t punt .

Păcătuirea cea nu spre moarte, carea şi ertătoare unii•o numesc, este cea de care nici un om nu poate săscape,afarăden Hristos şi den Fecioara Maria. Insănu ne depărteazăden harul lui Dumnezeu, nici ne supune la moartea 25cea veşnică. Pentru păcat ca acesta zice Scriptura: De vom zice căpăcat navem, pre înşine rătăcim şi adevărul nu este

.în noi. De păcatele aceste nu este număr. Iarăincăşaceleasăzic adevărat ca acestea, ‘câte nu săÎnchid in cele demoarte. Ce nici acestea nu trebue neştine a nu le băga 30seamăşi a nu le Indirepta; mai vârtos in toate zilele mergând la pat, săie cugete noaptea, Inpreunăşi cu celealalte,săplângăcătrăDumnezeu, dupăcântăreţul de psalmi carezice: Care ziceţi în inimile voastre, pre aşternuturile voastre deşchideţi- le. Şi voiu spăla în toate nopţile patul mieu şi cu 35

p. 182

p. 183

2. Bit. 18, 20 (IS , 20 - 21 S] || 7. Ma lah. 3. 5 || 15. Ishod.21 , 151121. 15. 17 S] II 26. 1 loa n, I . 8 || 34. P u l. 4. 5 [4.4 SJ || 35. Paal. 6, 6.



312 P R A V O S LA V N I C A M A B T U B O B B , H I , 4 5 — 4 5

lacrămile mele aşternutul mieu voiu uda. Şi săcearăertă-ciunea cu rugăciunile sfintei de Dumnezeu Născătoare şi ale-tuturor sfinţilor, pentru că sânt şi acestea urtte nainte ·dumnezeeştii slav e, după Scriptura ce zic e: Scârbă este·

5 Domnului cugetul nedirept. Şi de nu săv or tndirepta şi a-cestea cu pocăinţă, deşchid calea spre păcatele cele de-

moarte şi aduc la om răceală şi negrijă şi nebăgare de-seamâ spre plinirea poruncilor lui Dumnezeu.

p. 184 I n t r e b ăc i u n e a 44.io Oare este vreun chip cu care neştine săface părtaşde-

păcate striine?R ăs pu n s .

A tunce ne facem părtaşde greşalele striine, când îndemnăm pre cinev a ca săgreşascâ, mai vârtos pre cela ce-

t5 nu poate a săajuta dentr 'altăparte, fărăcât de la noi şi lanoi îşpune toatănădejdea, într'acestaşchip sânt ce i duhovnici, cărei lasăpre om sătrăiascăne zăticnit afarăde dum>nezeeştile porunci şi de înv ăţătur ile besericii. A şijderea şistăpânii, când îndeamnăs lug ile lor spre rău, sau bărbaţii

20 fămeile lor, părinţii feciorii lor, dăscălii ucenicii lor; cându- ilasăin slobozenie săgreşască, unii ca aceştea asemenevor da seama la Dumnezeu, la vremea judecăţii, pentruceia ce au av ut supt chivernisirea lor. Dire pt aceia Pav el

învăţând zicea cătrăT imotei: Mâinile degrab pre nimeni nu 25 pune, nici fii părtaş păcatelor striine, pre tine- ţcurat te

păzeşte.


Cu ce alt chip ne facem părtaşpăcatelor altora?

R ăs p u n s .

30 Când neştine dâ pricină altor a a păcătui, cu vreun^

scandal indemnător iu păcatului, au cu semn, au cu cuvintep. 185 necinstite, au | lăudând răul, au hulind faptele cele bune..

A icea aşijderea săpoatănumăra cela ce cu v oia lui Întărită,pre cineva spre mânie, sau nu zăticneşte r ăul cât va putea, .

4. Prici. 27, 15 [ Pilde, 15, 26 S] || , 24. 1· T im 5, 22.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, III. 4 3 - 4 7 313

sau nu învaţăbine, dupădatoria aa. Fieştecare dentr'aceşteasăface părtaşde păcatul altuia.

î nt r e b ăc i u n e a 46.

De vreme ce s'au grăit pentru bunele fapte şi răutăţi,pohtesc să- m spui şi pentru poruncile lui Dumnezeu. 5-

R ăs p un s .

Poruncile lui Dumnezeu sânt zece, iarăîntr'acestea săcuprind şi alte lucruri.

In t r e băc i un e a 47.Darăporuncile Legii vechi plinitu*s'au ? 10

Răs puns .

Poruncile Vechiului Testament, care era pentru sfinteleslujbe şi taine şi închipuia lucrurile lui Hristos, toate aceleaau trecut. Şi precum umbra săosebeşte viind adevărul, In·tr’acestaşchip şi acelea au trecut; şi creştinii nu sânt datori »5a le plini, ce numai cele porunci cari săuităca săsăpăzeascădragostea cătrăDumnezeu şi cătrăvecini, nu numaieste datorie săsăpăzeascăde creştini, ce mai cu multăgrijăşi plinire, de cum săpăzia de Izrailtenii Legii vechi. Căci demai multe faceri de bine ne· am făcut noi părtaş de Ia j 20Dumnezeu şi fărăde nici o potrivire am luat harul sfântuluiDuh pren Domnul nostru Iisus Hristos decât aceia. Dirept

aceasta trebue săprisoseascăfaptele noastre cele bune prelucrările Iudeilor, dupăcum s'au zis : De nu va prisosi direptatea voastrămai mult de cât a Cărturarilor şi a Fariseilor, 25nu veţi intra întru tnpărăţia certurilor. Asemene aţi auzit căsau zis celor de demult: sănu ucizi, căcine va ucide, vinovat va fi judecăţii. Eu darăzic voao, cătot cel ce mânie pre fratele său în deşărt, vinovat va fi judecăţii. Şi carele ar zice fratelui său răca (adecăte tu), vinovat va fi săborului. Şi ori care 30

ar zice nebune, vinovat va fi la gheena focului. Aceastaşşi pentruoare care altele, zice Intru acelaşloc; toate darăporunciletrebue săsăpăzească, cari săuităspre cea cătrăDumnezeu

24. Mat. 5 ,20 [5, 20- 22 T J.

p. 186



314 PRAV OSL A V NICA MĂRTURISIRE, IU. 47 — 50

p. 187

şi cătrft vecin drag oste. Căci la aceste doao porunci toatălegea şi prorocii spânzură, precum zice Domnul: S ăiubeşti pre Domnul Dumnezeul tău dintru toata inema ta şi dintru tot sufletul tău şi dentru tot cugetul tău. Aceasta este cea

5 dentâiu şi mare poruncă. A doa, iarăasemene aceştia. S ăiubeşti pre vecinul tău ca pre tine. Intr’aceste doao porunci, toatălegea şi prorocii spânzură.


Cum sânt poruncile zece, când Hristos Domnul nostru10 doao numai au adeverit ?

R ăs pu ns . Aceste doao porunci sânt mai peste tot şi mai lncepă·

toare, In cari toate celealalte să întemeiază. Dirept aceasta, aceste zece tn doao table săInpart; şi in cea dentâiu sânt 15 puse acelea cari ne poruncesc săpăzim dragostea cătrăDum

nezeu. IarăIn cea de a doua sânt celea ce ne ÎnvaţăIn ce chip vom ţinea dragostea cătrăvecin. Hristos darăcu aceste doao porunci, pre toate cele zece întăreşte şi adeverează. Şi pentru legea aceasta, zic e : Mai lesne is it ceriul şi pământul

20 sătreacă, decât den lege o cirtăsăcază.


Care este întâia poruncăa cei dentâilea table?

R ăs pu n s .

Porunca cea dentâiu a tablei, sau a lespezii cei dentâiu,25 aceasta este: Eu sânt Domnul Dumnezeul tău, care tiam

scos din pământul Eghipitului, din casa robiii. S â nu· f i f it f it Dumnezei alţii fărăd i mint.


Cum trebue săÎnţelegem porunca ace as ta?

30 R ăs p u n s

La aceastădentâiu poruncăDomnul Dumnezeu dă|

2. Mat. 22, 37 [22, 37—40 TI || 19. Luca 16, 17 || 25. Iahod, 20, 2 [20,2—3 SI.



PRAV OSLA V NICA MĂRTURISIRE, ID, 5 0 - 3 » 3 1 5

omului cunoştinţa sa, ca s !*l cunoască, de vreme ce pentru săv ârşitul acesta pre om cuvântătorii] l- au zidit, ca să-l cunoascădomn şi făcătoriu lui. sS-1 slăvească. Şi n'au Începutde la facerea lumii săzică: Eu sânt Dumnezeu care amzidit lumea, ce: Eu sânt Dumnezeul tău, zice, care /«-om scos 8dtn pământul Eghipetului. Căci aceasta era la Iudei mai cucuviinţă, săfacăÎncepăturăsă- i înveţe lege den lucru nouşi minunat, ce era atuncea înaintea ochilor lor, cât dentr'aceiasăcunoascămai aiave şi mai bine iubirea de oameni a luiDumnezeu a-1 slăvi mai cu os&rdie şi numai lui săslujască. 10Cu toate acestea tntr'alt loc aşa de sine mărturiseşte, zicând:E a am făcut pământul şt om pret/e dânsul; eu cu mâna mea

am întărit ceriul; eu tuturor stelelor am poruncit. Şi puţineimai tn sus zice: Eu, Domnul Dumnezeu, ţi nu mai este fărăde mine Dumnezeu. La porunca aceasta mai mult sftnt datori 15creştinii decât Ovreii, de vreme ce mai mare slobozire s'audat de la Domnul şi Dumnezeul nostru creştinilor, decâtOvreilor, precum zice apostolul: Care ne-au Izbăvit pre noi den puterea tntunerecului ţi ne-au mutat la tnpârâţla Fitului ~~ dragostii sale, întru care avem răscumpărarea pren săngele său, 20

ertarea păcatelor. într'a doa parte purunca I aceasta opreştepre Izrail sfi nu săînchine la alt Dumnezeu, nici altuia aăslujască, fărăsângurului Dumnezeu. Dirept aceia la poruncaaceasta săcuprinde cea den lăuntru şi de la inemă slavăspre Dumnezeu, ce sănaşte den cunoştinţa cugetului omenesc. 25


Cine picătueşte la porunca aceasta şi cum ?

Răs puns . înpotriva poruncii aceştia greşăsc de moarte, Intâiu ceia

ce nu cunosc nici un Dumnezeu, dupăcântăreţul de psalmi, 30care zice: Zise nebunul tn inima la i: Nu este Dumnezeu. Dupreaceia greşăsc, al doilea, cei ce-şpun lor dumnezei mul(i, lacarii dau slavăşi slujbă, ca cătrăadevărat Dumnezeu, precum făcea Elenii. A treia, greşăsc la porunca aceasta, ceia

care sădau pre sine diavolului, cum sânt vrăjitorii şi câţi 355. [ Eşira. 20, 2) || 12. lahod, 45,12 (led· 45, 12 SI || 14. Stih 5 |l

18. Col. 1, 13 || 31. (Psalm 13. 1).

p. m

p. 189



umblăcu lucrurele lor, cum sânt ceia ce poartăneşte lucruride pazăşi nişte închipuir i, ca cum sânt nişte baere sau advarede farmece. A paira, ceia ce au dis idemonii (adecăte niştepăreri nebuneşti de credinţă) şi cred intru ele. A semene şi

5 ceia carii la boalele lor priimesc descântecele babelor şi altedisidemonii ţin. A cincea, câţi ţin vrăjile de toate lucrurile»

A şasea, ceia ce nu cred pravoslavniceşte un DumnezeuP. 190 cu | firea in trei obraze. A şaptea, ceia ce mai mult nădăj-

duesc în vrednicia lor, decât în harul şi în pronia lui Dum-io nezeu, sau în ştiinţa şi iscusirea lor, sau în bărbăţia şi în

mulţimea au mărirea prietenilor lor. A opta, câţi iubesc maimult pre ei însăş bunătăţile cele trecătoare şi alte lucruri-decât pre Dumnezeu. Săzicem în scur t: acela păcâtueşte laporunca aceasta, carele cu vre un chip, afarăden adevăratul·

15 Dumnezeu, îşface lui altcevaş, în loc de Dumnezeu, la care îşpune toatănădejdea şi credinţa lui,


Ce părere trebue săavem de chemarea s finţilor într’a- jutoriu 7 de vreme -ce săvede cămai cu amăruntul este să

20 socoteascăacest luc ru?

R ăs pu ns .

Chemăm mijlocirea sfinţilor cătrăDumnezeu, ca sâ săroage pentru noi şi- i chemăm pre dânşii nu ca nis cari dumnezei, ce ca pre nişte priete ni ai lui, căruia slujăsc şi pre

25 care slăvesc şi i săînchină/ Şi ne trebue ajutoriul lor nu cacum ne- ar ajuta ei den puterea lor, ce numai căci cer cătrănoi harul lui Dumnezeu cu rug ăciunile lor. Căci de vremece sfânta Scripturăne învaţăsăcerem de la s finţii cei ce

încătrăesc mijlocir i şi rugăciuni cătrăDumnezeu, precum au

p. 191 30 făcut apostolul Pavel, când zice a : JRog darăpre voi, fraţilor, pentru Domnul nostru Iisus Hristos şi pentru dragostea Duhului, străduiţi înpreunâ cu mine în rugăciuni, pentru mine cătrăDumnezeu. Şi într 'alt loc z ic e : Spre carele am nădăjduit căva şi izbăvi, înpreunăslujând şi voi pentru noi cu ruga, ca de n.

35 multe obraze harul cel ce este la not pren mulţi s ăsămulţemeascăpentru noi. Şi iarăşpentru alţii, el ruga pre Dumnezeu, pre -

3 1 6 PRAV OSLA V NICA MĂRTURISISE, ΠΙ, 51 — 52

30. Râm. 15, 30 f| 33. 2 Cor. 1, 5 [1, 1 0 - 1 1 TJ.



cum mărturiseşte însuşzicând: Pururea h toatărugăciuneamea pentru voi pentru toţi ca bucurie ruga făcândw-o. De lacare mărturii, aceste doao lucruri a l cunosc: lutliu căsfinţiitrăind tn lumea aceasta, cer de la alţii rugăciuni şi mijlociricătre Dumnezeu. A doa, căs i rosgăunii pentru alţii şi s i 5

pun la mijloc nu numai spre o parte şi osebi, ce şi deobştede faţă, precum adevereazăScriptura, zicind: Deci Petru era ta pază In temniţă, tară rugăciunea era întinsa, fâcân- duse de biserecăcătrăDumnezeu pentru ti. Cu atita dară,mai v ir tos dupi moarte, sfinţii aceştea roagăpre Dumnezeu 10

pentru noi, de vreme ce n’au spre sceasta nici o z&ticnealăf i ducere izbândăasupra păgânilor, precum Scriptura zice: Văzut- am dedesuptul jârtovnicului sufletele celor junghiaţi pentru cuvântul lui Dumnezea ţi pentru mărturia carea avea ţt striga cu glas | mare, zicând: Pânăcând Stăpânul cel 15sfânt ţi cel adevărat nu judeci ţi nu răsplăteţti sângele nostru, de cătrăcei ce lăcuesc pre pământ? Cu mult mai vârtos săv or ruga pentru fraţii lor, mai vârtos pentru ceia ce le tre·buesc ajutor iu lor naintea lui Dumnezeu, precum învaţăScriptura, zicând: Şi cei doaozeci ţi patru de bătrâni, cărei 20

înaintea lui Dumnezeu ţăd pre scaunele lor, căzut-au pre feţele Jor ţi s au închinat lui Dumnezeu zicând: Mulţimimu- ţi, Doamne Dumnezeul atotţietoriul. Şi mai jos zice: Sădai platărobilor tăi, prorocilor ţi sfinţilor ţi celor ce sătem de numele tău, celor mici ţi celor mari. Ce ar zice neştine (adecăte 25•ereticii) că aceia sfinţi nu ştiu, nici Înţeleg rugăciunilenoastre, cătrăcărei răspundem căsăvai, căaceia den sineşnu ştiu, nici aud rugăciunile noastre; Insădupădescoperir ea şi dumnezeescul har, care le- au dăruit Dumnezeu denbişug şi aud şi cunosc, precum şi Eleseu a cunoscut ceia 3(ce au făcut sluga lui pre cale. Aşijderea toţi sfinţii cunoscşi aud trebuinţele celor ce-i chiamăpre dânşii den dumnezeiasca descoperire. Aşijderea pre îngeri ti chiemăm săse mijlocească cu isprăvniciile lor pentru noi cătrăDumnezeu. Căci ei aduc la mărirea lui Dumnezeu rugăciunile 3f i milosteniile şi toate faptele cele | bune ale oamenilor.

PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, ΠΙ, 31

p. 192

p. 193

1. Filip 1, 4. II 7. Dian. 12,5 || 13. A poc. 6,9 || 20. Apoc. 11,161| 23. [ Apoc. 11, 18] || 30. Ţaralv. 4 /5 , 27.



Şi sfinţii dupămoarte tin t ca şi Îngerii şi pot atunci eftştie trebuinţele noastre şi e& ascult· rugA dunile noastre şisămijloceascăpentru noi. De care lucru este aiave, cănoinu ne punem înpotriva poruncii lui Dumnezeu, căci rugăm

5 pre sfinţi, carii sf inţi ca nişte credincioase s lug i, dv or ind ladumnezeiasca mărie, mijlocesc pentru noi cătrăsing ur numai adevărat Dumnezeu; mai vârtos de vom ocări mijlocireasfinţilor, aţâţăm la mânie foarte dumnezeiasca mărie, necinstind pe cei ce ei curat au slujit,

10 Sfârşind învăţătura poruncii aceştia, vestim la tot pravoslavnicul creştin, săştie aceste doao lucrur i: întftiu cumcăcu rugăciunile care facem la sfinţi, nu săfrânge, nici săstricăputerea şi destoinicia poruncii a zecelor cuvinte, nicine inpotrivim la socoteala ei, căci cinstea ce sădăsfinţilor»

15 sărăduce trecând la mărirea lui Dumnezeu, căruia au fost

bine plăcut sfinţii cu credinţa şi cu viata carea au trăit cubunăfaptă. Cu direptate darăcinstim pre s finţii lui Dumnezeu,dupăScriptura carea zice: Iarămie foarte sa cinstirăprietenii tăi, Doamne. Şi ajutoriul cel de la Dumnezeu prentr'ânşii

20 îl cerem, precum Dumnezeu au poruncit prietenilor lui Iov ,p. 194 săpue pre credincioasa lui slugă, pre acest Iov , | săaducă

jârtvăpentru dânşii şi săsăroage pentr u dănşii ca săleierte păcatul pentru obrazul aceluia. A doa este săştim cum

căporunca aceasta zăticneşte pre oameni sănu săînchine25 zidirei cu închinăciunea ce săcuv ine numai lui Dumnezeu,căruia- i zic la tr ia ; şi noi pre sfinţii lui Dumnezeu nu- i cinstim cu Închinăciunea aceia, ce*i chemăm ca pre nişte fraţiai noştri şi prieteni lui Dumnezeu, ca săcearădumnezeesculajutoriu pentru noi, fraţii lor şi s ăfie mijlocitor i pe ntiu noi

30 cătrăDomnul Dumnezeu, carea nu este înpotr ivă porunciicei de zece cuvinte. Căci precum Izr ailtenii n'au greşit, rugând pre Moisei săfie mijlocitor iu pentru dânşii cătrăDtm-nezeu, într'acestaşchip dară nici noi nu păcătuim, chemând ajutoriul şi rug ăciunea sfinţilor.


Care feste a doua poruncă?

r uw n a n n w mm·mm— >m

18. Paal. 138, 16 || 20. Iov, 42, 8.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, III, 55 —94 319

Răs puns .Sănu faci fii idol, nici a toatăasămănarea câ/e-s in ceriu

tus, ţi câtes pre pământ fot ţi câte-s tn ape dedesuptul pământului; sănu te închini lor, nici tâ slujaşti lor.

Int r e băci une a 54. 9Cum trebue săÎnţelegem porunca aceasta ?

Răs puns .Porunca aceasta este osebităde cea dentâiu, | căci

aceia grăeşte pentru cel adevărat Dumnezeu, carele este unul,zăticnind şt rădicând den mijloc mulţimea dumnezeilor, iară 10

aceasta grăeşte pentru une den afarăsăvârşite lucruri, adecăte căafarăden ce nu trebue săcinstim mincinoşii dumnezei, datori sântem încăsănu facem nici un cioplit sprecinstea acelora, nici cu slujbăcuvioasăca lui Dumnezeu săne închinăm lor, nici jârtve ca acelea săaducem lor. Ditept îsaceasta înpotriva poruncii aceştia păcătuesc ceia ce săînchinăidolilor ca lui Dumnezeu şi jârtve la acei idoli aducşi toatăîndrăzneala şi nădejdea lor la aceiaşpun, precumscriitor iul de psalmi mărturiseşte, zicând: Idolii limbilor argint ţi aur, fapte de mâinele oamenilor. Gură au ţt nu 20

vor g răi; ochi au ţi nu vor vedea; urechi au şi nu vor auzi, cănu este duh tn gura lor. Asemene lor să săfacăceia ce fac acestea ţi toţi carii nădăjduesc spre dânşii.

A şijderea porunca aceasta păcătuesc câţi sânt daţi spre l icorn ie, pentru care zice sfânta Scripturăaşa: Omorlţi dară 25mădulărlle voastre cele dupre pământ: curvia, necurăfia, vrăjmăşia, pohta cea rea ţi lăcomia avuţiei, carea este idololatria (adecăte închinare de idoli). Asemene şi hlăpuitorii, pentrucarii Scriptura zice: | A l cărora Dumnezeu le este pântecele şt slava Intru ruşinea lor, cărei numai cele pământeşti grijuesc. 30La aceastăporuncăgreşăsc încăşi câţi umblădupăfarmeceşi vrăj, şi cei ce ţin aiave şi adevărat noroacele şi scriseleşi carii iau aminte vrăjitorii, ce cautăîn palmă, In morţi, Inleghine şi asemene arată oameni oi sau şi alte dobitoaceşi câţi poartăpăzituri şi pun înprejurul lor sau poartăslove 35

1. bhod, 24 [20, 4 - 5 SJ || 19. Psal. 134, 15 [134, 1 5 - 1 8 S] II25. Col 3, 5 II 29. FUip. 3, 19.

p. 195

p. 196

31



330 r tA V O M V N K A M A t rue aO rV . ■, 54 — 55

f i e nd la t i t aau in cuvinte de vrajăsau (n chipuri acritetn ele f i când le vad, au eA roagăIt tie , tu t i incungiurăeu ele, crezând căcu dânsele tu v or puiet trde, tu t i t iIteoe. au aăaărănească; f i cei ce ftc legături f i nifte aju-

1 ţări, tau la cuvinte, sau la chipur i, atu In căte lucrareapâex urăatu leagăttu dezleagăc t It urechi ttu f i inele pren

degete f i altele ca acestea; cari ct tetate * f i atf te fug uldoftorici le huleşte.

I n t r e b ăc i u n e t 55.Ce trebue tă înţelegem pentru icoane, cărora aă în

chinăf i le cinsteşte prtv osltv nic a beserecă?

R ăa p u n s.Mare osebire este Intre idoli f i Intru icoane, căci idolii

t in t amăgitori f i aflări omeneşti, precum mărturiseşte apos-15 toiul, zicând: Ştim câ nici un idol ne e In /u/ne. Iarăicoana |

# . 197 este o făfăşa re ce punt dt faţă lucru adav ărtt, care arefiinţa aa in lu a t , precum este ic o tnt S pătitor iului nostruHriatot f i t sf intei Fecioarei M ar iii f i a tuturor sfinţilor. Şiafarădentr aceasta Elenii a i închina la idoli ca la Dumnezeu

30 f i f icea lor jârtve, socotind a fi dumnezei aurul f l ar g intul,ca fi Navohodonoeor. lari noi cind dnatim icoanele fi nt

închinăm It ele, nu ne închinăm văpselelor sau lemnelor, cesfinţilor acelora a cărora sânt icoanele, slăvim cu închinăciune robească, puind cu mintea noastrăfaţa acelora a fi tn

25 ochii noştri, adecăte când ne Închinăm Răatig nitului. punemIn gândul nostru pre Hristos spânzurând pre cruce pentru anoastrăspăsenie cătrăotre plecăm ctpetele f i genuchele cumulţumită. A şijderea şi când ne Închinăm la Icoana F eeioartiMăriei, ne suim cu gândul la acea prea sfântăde Dumnezeu

30 Născătoare, plecând la dânsa capetele f i g enuchele, propo

văduind pre dânst fericitădecât toţi bărbaţii f i fămeile, tn·preunăcu arhanghelul G av riil. închinăciunea dară efinteloricoane, carea aăface la prav oalavnica beserecă, nu c alc iporunca aceasta, căci nu este aceiaşcarea aducem efitră

35 Dumnezeu, nici sădăde It pravos lav nici Închinăciunea ace ia



U meşteşugul zugrăvlel.ce Ia obnuW sfinţilor oelors ce icoanele tl aratăde faţă. Precum şl Hieruvimti | cei oe umbri· ? IU cortul mărturiei, arăta de faţăpre oei adevăraţi Heruvimi,cari stau in ceriuri naintea lui Dumnezeu, şi lzrailtenli alÎnchina la ei şi-i cinatia, necălcănd nimica aceasta poruncă Ia lui Dumnezeu; asemene şl când fiii lui lzrail aăÎnchina lacortul mărturiei şi cu cinatea cea ce săcuvenia tl priimia, nufâoea nici un păcat, nici călca porunca a zecelor cuvinte, ceincămai vârtos slavăspre Dumnezeu adăogea. lntr'aceataşchip noi, cinstind sfintele icoane, nu călcăm porunca a te- tocelor cuvinte, ce mai vârtos pre Dumnezeu cel minunat Intrusfinţii săi propoveduim. Numai aceasta trebue aâ purtăm

grija, ca fieştece icoanăaăaibăscrisoarea ei deasupra, acărui sfânt este, ca săaăumple mai lease gândul celuia ce aâÎnchină. Şi spre mai mare adeverinţăa închinăciunii afintelor »5icoane, beserecălui Dumnezeu, la al şaptelea săbor cel de a-toatălumea, au anatematisit pre toţi vrăjmaşii Icoanelor şi închinăciunea cinstitelor icoane o au întărit şi In veci o au adeverit,precum aăVede la al noaolea canon al aâborului acestuia

In t r e b ăc i une a 56. 20Dirept ce dară la vechea Scriptură este lăudat celace au zdrobit şarpele cel de aramă, care lntâiu Moisi l-aurădicat pre stâlp?

Răa puna . />. /90

Căci Iudeii inoepea a.efi ficleni de cătrăînchinăciunea 29adevăratului Dumnezeu, lnchinându- ae la şarpele acela cala un Dumnezeu adevărat şi tămâia lui, precum zice Scrip

tura. Dirept aceia vrând aătae răul, ca aă nu treacămainaiste, au zdrobit pre şarpele acela, ca aănu mai aibăîs-drailteşii pricină de idololatrie (adecăte de·a aăÎnchine 3° *idolilor ca lui Dumnezeu). Iarăcând uu cinstia pre şarpeleacela cu închinăciunea latriei (carea aăzice şi aădănumailui Dumnezeu aâagur aceia), nu eăosftndia de nimenea, nicişarpele eăsdrobla. Ce, dară, creştinii su cinstesc icoanelece pre dumnezei, s ici cu tnchinăoiunes cere fac cătrădâs- 35

eele eăduc de le adevăratul Dumnezeu latite, ce mei vârtoecu dânsele epre Dumnezeu povăţulsdu- se supt tuchipuirile

P RA V O SL A V N IC A U A t T U M MM , Ut. 5 5 - 5 6 | | |

37. 4 Ţaratv â, 18. 4. ei



322 R A V Q ftA V NK A MĂRTURISIRE, IB, 56 —98

β. 200

Id

15

20

25

P 201 31

sfinţilor, cinstesc pre sfinţi robeşte ce pre ai lui Dumnezeuprieteni, cărei rugaţi s&nt s i mijloceascăpentru dânşii cătrăDomnul. Iarăde neştine, den prostia lui, e i Închinătntr'alt chipde cum zicem, unui ca acela mai bine trebue ei e i Înveţe, decitÎnchinăciunea cinstitelor icoane eăeăgoneascăde la beserecă.

In t r e băc i une a 57.Carea este a treia poruncă7

R ăs pu ns .Săna h i namile Domnului Dumnezeului tău tn dăşart,

cănu aa curăţi Domnul pre cel ce ia numele Iul tn deşârt 7

Int r e băc i une a 58.Ce in re ţi porunca aceasta ?

R ăs pu n s .

întâiu învaţă e i avem In mare şi desăvârşităcinetcnumele Domnului Dumnezeu, neluindu*! spre juclree, sauspre micăşi nedireeptătreabă. A doa, sănu săîntâmple cavrând ei adevărlm minciunile noaetre, s i pomenim numelelui Dumnezeu şi săne jurăm minciuni. A treia, sănu dămcuiva pricină, nici să- l îndemnăm să facă jurământ min

cinos. A patra, căcei ce fac făgăduinţele, este s i le dealui Dumnezeu şi s i le plinească, precum Scriptura porunceşte, zicând: De vei făgădui rugăciuni Domnului Dumnezeului tău, nu întârzia a o da pre dânsa, căci cerşând va cere Domnul Dumnezeul tău de la tine şl va fi întru tine păcat. Laaceeeta greşăsc toţi ceia carii la Dumnezeu vreme de botezfâgidoeec, e i ţie credinţi pravoslav nici la Dumnezeu pitiiia moartea lor, şi dupi aceia s i trag de la dânsa pentruniscare pricini ale lor, au pentru primejdie s i nu- şpierzi

cinstea sau binele lor, au e i nu e i lipseasci de viaţa aceasta.Pentru care I aiave e i dezjur i, adecăte tăgădueec ceia ce (cu

jurământ) au fig iduit lui Dumnezeu, de la care mintuin-du-se, Pavel apostol zicea: Luptarea cea bunăam luptat, calea am săvârşit, legea am păzit.

9. Ishod, ?0, 7 || 22. 2 Zac. 23,22 || 32. 2 T in. 4, 7.



PRAVOSLA VNICA MĂRTURISIRE, III, 9» —40 323

I nt r e băc i une a 59.Cere este a patra poruncă?

Răs puns .

Pomeneşte zioa Simbetelor a o sfinţi pre ea. Şase zile lucrează şi vet face toate lucrurile tale, iarăztoa a şaptea 8Sâmbete Domnului Dumnezeului tău, sănu faci tntr'ânsa tot lucrul, tu şi fiii tăi şi fie-ta, sluga ta şi slujnica ta, boul tău şl tnjugâtoriul tău, i proci.

înt r e băc i une e 60.Cum trebue săînţelegem porunca aceesta ? 10

R ăs puns .Trebue săştim căDumnezeu, ca si- şaducăoamenii

aminte de bunele faceri care face la neamul omenesc, rân-duit- au o zi şi o au Închinat spre pomenirea a fieşte căriafaceri de bine, ca aducându- şatuncea oamenii aminte de tlharurile cele de la Dumnezeu date, aămulţemeascăslăvind ___

măria lui. Intr'acestaşchip zidind lumea toatăIn şaae zileden ce nu era, şi la a şaptea zi, Încetând de lucrurile lui,

au sfinţit pe dânsa, ca lăsându- şoamenii toate lucrurile Inzioa aceia săbinecuvinteze şi aăslăvească| pre Dumnezeu, a· ?o /> 20: ducându- şaminte de facerile de bine cari ne-au făcut, zidindlumea. Aşijderea şi când pre Izrailteni au izbăvit de la Eghipet,au rânduit praznicul Paştilor, pren Moisi. Şi Încăşi tntr'al telocuri ale vechii Scripturi adese săface aducere aminte şide alte zile cari trebue a aăpăzi. Iarănoi creştinii In locu) 25

Simbetii păzim zioa Duminecii pentru pricina aceasta, căci

în zioa Duminecii, cu Învierea Iui Iisus Hristos Domnuluinostru s'au făcut Înnoirea a toatălumea şi izbăvirea roduluiomenesc den robia diavolului. Şi Intra toatăzioa aceaatasântem datori sălipsim de la toate lucrurile şi oatenelele 30

noastre, ca aăavem vreme peate toatăzioa, săne aflăm Inrugi şi dumnezeeşti cugete pentru harurile care au făcutDumnezeu noao. Dirept aceia şi alugi şi robi a tot rodulsănu lucreze tn zioa aceia, ce aăaăafle la lucrurile

cele dumnezeeşti şi săsăroage slăvind pre Dumnezeu. 354. Iahod, 20. 8 (20, 8 - 1 0 Sj.



324 r t A v o s u v m ν α η ο η κ in, 60—«·

i t

1!

»

2

p 201

Dentr aceastăporuncăsântem datori a păzi şi toate alaltezile, care le- au rândul: beserecăca t i le sfinţim, c t comsânt ceie zbornice praznice : a Naşter ii lu i Hristos , a Obre-zaniei, a Bobotezii. t Streteniei, a înv ier ii, a V ăzneseniei

5 lui Hristos şi celoralalte. A şijderea şi praznicile cei deapu-ruret Fecioară Mărie i, ale apos tolilor, ale mucenicilor şi

alt celor alaiţi | sfinţi. Şi cum trebue a săcins ti zioa Duminecii, aceasta o înv aţă sâborul al şaselea cel de atoatălumea, la canonul 91. Şi pricina pentru carea zioa S imbetii

10 s'au mutat spre Duminecă, este aceasta, căci Hr istos esteDomnul Simbetii, dupăScriptura care zice: CăDomn este şi Simbetii, F îia t omenesc. De ci de vreme ce Hristos esteDomn Simbetii, cu cale s ’au mutat Sâmbăta spre zioa Duminecii, atât cât sănu fie Hristos supus la nic i o supunere,

rs cât şi dirept căintr'aceas ta şi nu într 'alta zi au inv is Hr istos den morţi şi s'au făcut intr 'aceasta z i prefacerea şi înnoirea lum ii dupăv eşnica spăsenie.


Care este a cincea poruncă?

20 R ăs p u n s .

Cinsteşte pre tată- tău şi pre mnmă- ta. ca sa- ţi. fie ţie

bine şi ca s â f ii indălungat de ani pre pământul cel bun care Domnul Dumnezeu dăţie !


25 Cum trebue săînţelegem porunca aceasta ?

Răspuns .

Porunca aceasta ne înv aţăsăcins tim pre părinţii noştri,şi să dăm cătr ă dânşii to ată sme rirea şi cucernicia, de

vreme ce aceia ne- au născut pre no i şi ne- au hr ănit. It r ă30 fireasca socoteală(de n'am şi av ea de la Dumnezeu ροζ». 204 n m d ) | ne Învaţăcum căeste dirept săiub im şi săcins tim

pre cei ce ne- au născut pre noi. D t vreme ce sântem datorispre dânşii pentru bune facir ile ce ne- au f ăcut, ca ri ntfputem niciodatăsăle răsplătim, ne putând s ănaştem şi noi

35 pre e i, c t cum ei pre noi.' Dire pt aceia da răcăci A 'avem

11. Mat 12, 8 U 20. [Exod, 20, 12].



PRA V OS L A V NICA U A l T U H M ID, « M i 3 2 5

de la nimeni mai mari faceri de bine (afară den duhovni* ceştile haruri) dupre Dumnezeu, decât de la părinţii noştri, datori sântem sădăm spre dânşii mai mire dragoste şl smerire, decât spre alalţi. După aceasta, porunca aceasta cuprinde la cuvântul care zic e : tată şi mamă, şi pre toţi 5

ceia de la cărei am luat niacari faceri de bine, ca cum aănt duhov nic ii părinţi, dascălii, domnii, oblăduitorii, in piraţii, cei ce sânt in deregătorii şi cei asemene acestora, care lucru apostolul dovedeşte cu cuvintele acestea 1 Tot sufletul săsăsapue destoiniciilor celor ce covârşăsc. Şi mai jos zice: tcCelui ce i săcuvine cinstea, cinste. lari pre cei ce nu-s placaţi părinţilor lor, ii numeşte neinţelepţi. Numai spre aceastatrebue săluom aminte, căci când este povestea pentru slava

lui Dumnezeu, sau pentru porunca lui cea sfântă atunceatrebue săascultăm mai mult de Dumnezeu decât de părinţi, 11

dupăînv ăţătura lui Hristos, ce zice: Cel ce iubeşte tatăsau mumămai vârtos decât pre mine j nu este vrednic mie. p. 205

A ceastaştrebue săînţelegem şi pentru toţi cei mai mari. Şiin scurt, aceastăcucernicie şi dragoste care este datoare cătrăcei mai mari, trebue săsăcunoască la cea cătrăei buna 20

voinţăşi ascultarea şi cuvinte de cinste şi asemene acestora. î n t r e b ăc i u n e a 63.

Carea este a şasea poruncă?

Răs puns .

S ăna ucizi. 25


în ce chip trebue să săÎnţeleagă aceastăporuncă?

R ăs pu n s .

Porunca aceasta învaţăcănu trebue nici un om, caresăteme de Dumnezeu, săfacăucidere, nu numai după 30

trup, ce şi dupăsuflet. Ceia ce ucig trupul, iau viaţa ceatrecătoare, iarăceia ce omoarăsufletul il dăzbracăde viaţacea veşnicăşi unii ca aceştea sânt mai răi ucigaş, precumsânt ereticii, dăscălii mincinoşşi răii creştini, cărei dau

pildăv ie ţii cei nestămpărate, adecăcând dau scandele, pentru 359 . R âm. 13, 1 II 11. [ Râm. 13, 7] || 12. Râm. I. 3 1 1| 16. M it 10,

37 II 25. Ishod, 20. 13.



326 PRAVOSLAVNICA MĂRT URISIRE, ΙΠ, 64—66

μ. 206 5

ίο

IS

20

25

p. 207

30

cărei zice Scr iptura; Iarăcine or scăndâlui pre unul dt aceşti mici, cari cred tn mine, mai folos e lui sa spânzure piatrăde moarăde ctrbicea ta i şi sâ să cufunde tn noianui m ării. Face darăuciderea nu numai prentr’aceiaşfapte, ce şi cusfatul, cu ajutoriul, | cu Îndemnarea ai cu tocmealA Intruucigaş. A şijderea la porunca aceasta săÎnchide şi toate

pohtele den care sănaşte uciderea, adecăte tr ufia, zaviatia,urâciunea, lăcomia şi aaemene.


Care este a şaptea poruncă?

R ăs pu ns .S ănu preacmveşti.

î n t r e b ăc i u n e a 66.

Cum trebue săsăînţeleagăporunca aceasta ?

R ăs pu ns .

Porunca aceasta, Hristos Domnul nostru au poruncitsăo păzim mai desăvârşit când au z is : Tot cel ce cautăla mutre spre pohtă, iatăau preacurvit cu dânsa 1n inima lui. iosăpreacurvia aceasta este In doao feliuri: una e duhovniceascăşi alta trupească. Cea duhovnicească preacurv ieeste când neştine ar tăgădui adevărata şi pravoslavnica şisăborniceaaca credinţăşi sădăIn multe feliuri de eresuri,

pentru care zice Scriptura: A i pierdut pre tot cel ce curveştt dt la tint? Cea trupeascăeste lucrarea pângăriciunii careasăface cu muerea altui cuiva. Şi la porunca aceasta şi toatăaltăcurvie şi nes& ţiu săcuprinde. Cu aceasta săzăticnescpurtăturile de grozăvii şi votrii curviei lor, necinstitele cântece I danţurile cele scârnav e, jocur ile cele desfrânate, caredovedindu- le apostolul zice .· Ia răcurvia şi toată ntcurăfia, au lăcomia>nici săsănumeascăîntru voi, dupăcum săcade

sfinţilor; şi grozăvie şl g raiuri nebuneşti, sau necuvioast glume şi cele ct nu s ăcadt.


Care este a opta poruncă?

1. Mat. 1 8 ,6 1| 12 (Exod, 20, t4| |J 17. Mat. 5, 2 8 1| 23. Paal. 7 2 .2 7 1|



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, m , «7—70 3 27

Răapuna.Sâ na furi.


Cum trebue a săÎnţelege aceaatăporuncă?

Răspuns . S

Porunca aceaata Învaţăcum cănu trebue aăţinem nici un lucru atriin, nici lntr'un chip, cu atrlmbul. Care lucru a i face au cu răpirea, au cu furtişagul, au cu oprirea direptului ce eate al altuia. La aceaata săsocoteşte şi cind neştine va lua dnatea altuia şi c&nd neştine va lua de la 10

cei aupuşdajdea, adecăharaciul, afarăden direptate, aauli (ace aă lucreze mai mult decât trebue; aicea tntrăşi camăta. Pentru care acestea toate, zice apostolul: Nki ferii, nici lacomii, nici beţivii, nici ocamicii, nici răpitorii tnpărăţia lui Dumnezeu nu vor moşteni. La aceasta mai trebue aăInte· 15 legem şi pentru toate direptele toanele cari săfac, la* cari săcade aăaă| ţie credinţa, şi nu unul pre altul sălipauiaacă. p- 208

I n t r e b ăc i u n e a 69.Care eate a noa poruncă?

R ăa pu n a . 20Sănu mărturiseşti minciuni înpotriva de- aproopelui tdu

mărturie mincinoasă.


Cum trebue săÎnţelegem porunca aceasta?

R ăa pu n a . 25

Porunca aceasta opreşte aănu zicăneştine Înpotriva aproapelui aău vreo minciună, sau săgrăiaacăde rău cinstea cuiva pentru vreo răutate sau rea răscumpărare, şi in scurt aăzicem săne abatem de la toatăpohta rea, ca aănu (im fii diavolului, asemene cu aceia cătrăcarii au zia 30

Domnul: V oi den tatăl, diavolul, săntefi şi pohtele tatălui vostru vefi săfaceţi. Acela ucigaşde oameni au fost denceput şi Intru adevăr n'au stătut, căci nu este adevăr Intru e l Cănd grăeşte

minciuna, dentr’ale sale grăeşte. căci mincinos este şi tatăl lui.

2. [Exod. 20,15] || 13.1 Cor. 6, 101| 21. Ishod, 20,161 31. Ioaa, 8,44.



328 PRA V OSL AV NICA MĂRTURISIRE, BL 70 —I t

i i

15

20

25

p. 210

30

Aceastăporuncătrebue mai vârtos săo păzeascăcâţi umblăşl săpoartăla judeţuri, ca sănu calce direptatea cu min-ciunoase mărturisind mărturii aau scrisori. Iarăde vor umblaiotr'alt chip, săvor (ace fii diavolului şi fii veşnicii gheeni.


Care eate a zecea poruncă7R ăe pun s.

Sănu pohteşti muerea vecinului tău, sănu pohteşti casa vecinului tău, nici farina lui. nici sluga Iul, nici slujnica lui, nici boul lui, nici tnjugâloriul lui, nici atot dobitocul lui, nici câte sânt ale vecinului tău.


Cum trebue porunca aceasta s ă o înţe le g em 7

R ăa pu na .Porunca aceaata eate desăvârşit, cât spre dragostea

aproapelui, căci cănu zăticneşte numai lucrurile cele denafară, ce şi cele den lăuntru ale omului, care sănasc denminte şi den alegerea omului apre a face rău, carea plineştecreştiaeaaca aăvârşire. Şl cine păzeşte porunca aceasta, pli

neşte direptul care eate datoriu cătrăaproapele său, de vremece ceia ce ţie nu- ţi place, altuia nu face. Şi intr'aceasta stăapăsenia tuturor creştinilor, aănu pohteascăcinevaşrele înpotriva lui Dumnezeu şi de- aproapeluî său, ce mai vârtos săiubeascăpre Dumnezeu mai mult decât pe sine şi pe vecinulsău ca pre sine.

Aceste fapte plinindu- le desăvârşit In lumea aceasta,in harul Domnului şi Dumnezeului nostru, | cu săborniceascaşi pravoslavnica credinţă, nădăjduim fărăde îndoialăcăîn

veacul cel viitoriu priimind săvârşirea dragostii, vom slăvi Ioceri uri pre cel ce întru Troiţăunul Dumnezeu aăcântă, T atăl,Fiiul şi sfântul Duh, In vecii vecilor. A min.

Sfârşit şi celui în Troiţăunul Dumnezeu slavă.

8. [shod, 20, 17.



Directorul editurii Junimea: ANDI ANDRIEŞ

Redactor: CONSTANTIN DRAMTehnoredactor: MIHA1 BUJDE1______

Apărut 1996. Format 70x 90/18. Coii tipo 24,50Bun de tipar la 01.V in. 1996Editura Junimea, B-dul Copou nr.3-5IAŞI - ROMÂ NIA

Tiparul executat la ·*> POLIROM S.A. IAŞI Calea Chişinăului nr.32. Tel.: (032)230300

Carte finanţatăde Ministerul Culturii

Coperta: MIH A I BUJDEI

IS B N 9 73- 37 - 0 25 0- 1



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ MĂRT URISIREA ORT ODOX Ă

T E X T O R E C IN E DIT * . T E X T R OM Â N

ms. Parieinus 1265 n l lo ^ ed. Buzău 1691

e d î t a t ’aDE

Preotul N1CULA E M. POPESCU Diac. GHEORGHE I. MOISESCUProfesor universitar { ‘Asistent la Facultatea de teologie

Membru al Academiei Române din Bucurefti

CU O PRECUVÂNTARE DE

T I T S I M E D R E A Mitropolitul Bucovinei

E D I T U R A M I T R O P O L I E I B U C O V I N E I

BUCUREŞT I 1942



Nr· Înv

o i i ·' s i V iiuco v i n e i

.5 Γ U D 1 U M-

C o t * u ψ A

A CEA S T A CA RT E S'A T IPĂRIT CU CHELT UIALA

M i t r o p o l i e i B u c o v i n e i p e n t r u p o m e n i r e a

DE 300 DE A NI A SINODULUI DEL A Ia *I{ 1642- 1942).

*S'AU TRAS 30 EXEMPLARE PB BÂRTIS CHAMOIS.

NUMEROTATE OS L A 1- 20, ŞI 100 0 EXEMPLARE

PB HÂRTIE VELINA, NUMEROTATE DE L A 21-1020.



PRECUVÂNTARE

Ή ’Ορθόδοξος Όμολογ ία έοτι στάθμηκαί κανών τ^ς ορθοδόξου «Εστεως.

';(DoBiteiu al Ierusalimului)

F iul de Domn român, Petru Movilă(1596— 1646), arhiepiscopmitropolit al Chievului, al G aliţiei şi al întregei Rusii, este so

otit de toţi istoricii drept cel mai luminos chip din trecutul b iericii ruseşti. Cu credinţa lui fierbinte, cu mintea lu i limpede

şi cu hotărîrea lui neînfrântă, ajutat de harul lui Dumnezeu ceoate le plineşte, el scoase biserica rusădin apăsarea grea a ete-odocşilor şi aprinse lumini prin şcoli şi prin cărţi pentru luminareaoporului rus. Din a lui făclie a mai primit luminăŢările Româneele de baştină, Moscova cea întârziatăşi chiar Petru cel Mare.

T recând peste fe luritele strădanii ale lui Petru Mov ilă, despreare se vorbeşte din plin în istoriile bisericeşti şi mireneşti, să

e oprim la Mărturisirea Ortodoxa, întocmităde el drept carte denv ăţătur ăortodox ă, din care credincioşii săafle ce săcreazăşium sătrăiască, iar bis erica răsăriteană, cum săse apere de îninuir ile eterodocşilor.

A ceas tăMărturisire Ortodoxăscrisăin limba latină, fu ceretatăşi tradusăîn limba g reacăla sinodul de la la şi (15 Sepemvrie -r- 27 Octomv rie 1642). Iar sinodul patriarhicesc din Con -

tantinopol o cercetădin nou şi aprobătraducerea greacă, in lunaMartie a anului 1643. Aprobarea fu iscălităde patriarhul icumenicPartenie I (1639—1644) şi de numeroşi mitx opoliţi şi demnitari, care

u toţii mărtur is esc : «Am g ăsit cartea aceasta ca urmeazădogmelor bisericii la i Hristos, căeste împreuna- glăsuitoare cu sfintele canoane şi căîntru nimic nu se împotriveşte bisericii.* •Hotărîm cu votul de obşte a l sinodului ca tot creştinul cucernic şi ortodox afla t tn bi

erica apostoleascâ de Răsărit săo citeascăşi sănu o lapede. » Maiârziu aceastăaprobare fu întărită şi de patr iarhii Ioanichie aiA le x andr ie i (1645— 1657), Macar ie al A ntiohie i (1647—1672),Paisie al Ierusalimului (1645— 1660), precum şi de Parteniemitropolit de Hioa.

Mă i i O d ă ă i ăi bi i l 1667



Qlanda. Ια anul următor, după25 Miiu, patr iar hul icumenic Meto- 1die o da în dar ortodocşilor din partea marelui dragoman al Porţii IQtomane, Panaiot Nicussios, care se Îngrijise de tipărirea ei. Credin- Icioşii o primeau ca pe o pâine caldăşi bună, de mult aşteptată. Ea Ile îndestula foamea de învăţăturăortodox ăîn limba poporului şi le Islujea de scut Împotriva săgeţilor eterodoxe.

Cartea avu tr işte bună. Nu numai ortodocşii ci şi alţi cre

dincioşi o căutarăşi o folosiră. Port- royalistul A nt o ine A r na uld '(La perpetuite de la foi, t. III) o studiază(în 1671) şi trage din ea dovezi puternice în disputa despre euharistie cu pastorul reformat JeanClaude. De atunci şi pânăastăzi, tpţi apus enii cercetători ai doctr inei ortodoxe au f olosit şi folosesc această Mărturisire ca pe ocarte de încredere a ortodoxiei.

Dintre popoarele ortodoxe, Românii au fost cei dintâi careau tradus aceastăcarte din limba greacăin limba lor. In anul1691 ieşea la Buzău de subt tipar Pravoslavnica Mărturisire, tra

ducere a lui R a d u l G r e c e a n u l , care la noimele mai grele întrebase şi pe înv ăţatul Constantin Stolnicul Cantacuzino. Ca laatâtea cărţi ale v remii, nu lipsise nici acum ajutorul Domnuluiţării Constantin Brâncoveanu. T raducerea er a binevenităin luptapentru menţinerea ortodoxiei în T ransilv ania ocupatăde catoliciipropagandişti.

Dupăalegerea la Bucureşti a lui A tanasie A nghel (22 Ianuarie 1698) ca episcop al Ardealului, Dosîteiu patriarhul Ieru

salimului ii dăacestuia o sf ătuire, cum săchiverniseascăbiser icasa, ce săcreazăşi cum să- şi apere credinţa. La punctul 21 ii scrie:«poruncim arhieriei tale săpăzeşti dogmele, tainele şi năravurile bisericii Răsăritului, neclintite, care săvăd căfăfişat şi curat propo- vedueşte Sfânta Scriptură, şi aiave înv aţăpur tătorii de Dumnezeu părinfi; iarăincaşi cam pre scurt le dovedeşte acestea cartea ce săchiamă Pravoslavnica Mărturisire, care de curând s'au scos pre Umba rumâneascăşi s'au şi tipărit rumâneşte. >

Numeroase sânt ediţiile româneşti ale Mărturisirii Orto

doxe. In anul 1745 ieşea a doua ediţie în Bucureşti din porunca lui Constantin Voevod Mavrocordat care, doritor de Învăţătura preoţilor, «afierosea» cartea pe la biser ici «ca săfiepentru cetania şi înv ăţătura preoţilor ce vor fi după vremi laaceastăsfântăbisericăde toate câte coprind intr'insa.» Veacul al

XlX - lea văzu alte ediţii şi noi traducer i tipărite la Bucureşti, Neamţi



PRECUVÂNTARE V

Sibiu, Râmnic şi Iaşi, căci partea slujea de manual didactic înseminarii. Cu toatele, avem 17 ediţii româneşti ale Mărturisirii Ortodoxe. Dar hotăriri, socotim nu destul de gândite, au scos înRomânia întregită această carte din programul învăţământului

seminarial. Nicăeri astăzi în şcoalele preoţeşti nu se mai studiazăaceastăcarte scrisăde un arhiereu român, credincios, cu mintelimpede şi cu inimăcaldăpentru învăţătura teologică. Sănădăjduim căMărturisirea Ortodoxă îşi va lua iarăşi locul îndreptăţit.

Preţuirea Mărturisirii Ortodoxe este mare şi în Rusia. Tradusăla Moscova în limba slavonă (slavono- rusă) în anul 1685,cu binecuvântarea patriarhului Ioachim, este tipărită pentru întâia oarăla Moscova în anul 1696, din porunca ţarului Petru

A lex ievici şi cu binecuvântarea patriarhului Adrian. In prefaţacătre cetitori, patriarhul A drian scrie că «Pe/ru Movilăa fost bărbat plin de înţelepciune şi de învăţătură» şi «a întocmit aceastăcarte insuflatăde Dumnezeu, umplându o cu apa preacurată a învăţăturilor şi cercetărilor teologice.> A utoritatea căiţii a crescut şimai mult când Petr ucel Mare a trecut* o în Regulamentul biser icesc, socotidu- o carte de înv ăţăturăcreştinăpentru şcoli şi biserici.

Ediţiile slavono- ruse ale Mărturisirii Ortodoxe sânt nume

roase. A farăde ele au apărut mai târziu traduceri în limba rusăvorbită. întâia ediţie în limba rusăs'a tipărit în anul 1833. Acesteediţii ruse sânt şi ele numeroase. P aw t ow s k i , Idea Kosciola (Warszawa 1935), a folosit ediţia tipărităla Moscova în anul 1900. Traducerea slav onăa acestei cărţi şi aprobarea ei de biserica rusăa datputinţăcercetătorilor apuseni săse lămureascăasupra credinţelorreligioase ale Ruşilor, despre care înainte aveau idei greşite,

întrebându- se chiar dacăsânt creştini. înv ăţatul berlinez l o h a n n L e o n h a r d F r i s c h , trăitor

câţiva ani în Rusia şi cunoscr:Lor de sl&voneşte, traduce Mărturisirea Ortodoxădin limba slavonăin limba germană. Aceastătraducerepublicatăîn anul 1727 este preţuităde învăţaţi; a fost tipăritădin nou în 1751» credem şi in 1781; şi sfa scris căBarbu Con-stantinescu s'a folosit de ea in traducerea sa din 1872.

Legate de traducerea slavono rusăsânt şi ediţiile slavono·

sârba tipărite la V eneţia în anii 1764 şi 1777.In limba bulgară, Mărturisirea Ortodoxăa fost tradusă de

S e u i f i m, mitropolitul de Sliven, şi tipărităIn acest oraşIn anul



V I TIT SIMHDBEA

1888 (4°, XII —j—127 p.). In cuvântul către cetitori, mitropolitulscrie ci, întrucât această carte nu este incă tradusăin limbabulgară, îndeplineşte el această datorie arhierească. Din titlulcărţii, ce ne stăin faţă. iese căSerafim s a folosit de traducerearusăfăcutădin limba greacăîn Academia teologicăde la Sankt-peterburg şi tipărităla Chiev in anul 1833.

Traducerea olandezăa l u i l o h a n n e s A n t o ni us Sei-ne r us se tipări la Harlem in anul 1722. Olandezii s'au interesat mai demult de învăţătura bisericii ortodoxe. Pe seama lorse pune Mărturisirea tipărităsupt numele patriarhului Chirii Lu-caris, şiin ţara lor s a tipărit întâia oară, fărăplată, Mărturie/rea lui Petru Movilă.

întâia traducere englezăa Mărturisirii Ortodoxe s a tipăritla Londra în anul 1762; F i l i p L o d w e l l ( f l 767), traducătorul ei,

a trecut la ortodoxie. In secolul al XlX'lea apar alte ediţii engleze:a lui W. B l a c k mo r e (Aberdeen 1845), reprodusăşi la New-Jork (1887), şi a lui O v e r be c k - R o be r t s o n (Londra 1898).

Mărturisirea Ortodoxăa fost tradusă în limba ungară deS t e f a n M i şk o l z i şi tipărităla Pesta în anul 1791 pentru creştinii grecQ*.orientali neuniţi. Editorul N i c o l a e M işk o lz i scriecă«tatăl său a tradus-o din greceşte, fiindcămulţi din credincioşii bisericii nu mai citesc greceşte, de şi mai vorbesc limba strămoşilor lor.*

Cum era firesc, numeroase sânt ediţiile greceşti ale Mărturisirii Ortodoxe; unele cuprind numai textul grec, altele ii adaogăşi traduceri in diferite limbi (latină, germană, slavonă). Editoriisânt iarăşi din diferite neamuri, iar ţările şi oraşele de apariţiefelurite: Olanda (1667), Lipsea (1695), Snagov (România 1699),Roma (1739), Breslau (1751), Petrupolis (1764), Bucureşti (1767),

Viena (1771), Moscova 1781 (in patru limbi: greacă, latină, germană, slavonă) şi 1839, Jena (1843), Pireu (1881, pe alocurea cuadaose), Atena (1883; 1896), Lipsea (1904).

Şi credem a nu greşi spunând cănu a fost carte de învăţăturăortodoxăcare săse fi tipărit în atâtea limbi, in atâtea locurişi de atâţia editori; şi care săfi fost folosităde atâţia învăţaţica Mărturisirea Ortodoxăa Românului Petru Movilă.

Căs'au găsit teologi eterodocşi care săcaute pete şi penestrăine in Mărturisirea Ortodoxăera firesc: anumiţi teologi apuseni, mai ales cei însărcinaţi cu propaganda tn ţările ortodoxe,



PRECUVÂNTARE VII

au pot face cercetări fărăochelarii confesiunii lor. Nefireşti sânt îneft învinuirile mai noi plecate din s&nul ortodocşilor.

Aşa, teologul rus din diaspora G. F l or ov s k y a spus lacongresul teologic din Atena (1936) că«Mărturisirea Ortodoxăeste

croităin întregime numai din stofăcatolică.» (v. Proces-verbaux du premier congres de Theologie orthodoxe â Athines, Atena 1939,p. 218). N'a adus însă nici o dovadă întru sprijinirea acesteiafirmaţii; iar dovezile aduse în cartea sa Puti russkago bogo- slovija (Paris 1937), p. 49—51, sânt împrumutate din cărţi tenden-ţioase romano· catolice.

Tot aşa, tşologul bulgar Şt e f an Za nk ow în cartea sa Das orthodoxe Christentum des Ostenş, (Berlin 1928), p. 33, cf. Idem,

Aktuelle Probleme (Bucureşti 1943), p. 3, trece Mărturisirea Qr-lodoxă între «cărţile simbolice» care au «foarte puţinăimportanţă*ca izvoare de învăţăturăîn ortodoxie. însănici aceastăpărere nupoate avea crezământ întrucât teologul Zankow este socotit caavând «devieri evidente» de la unele învăţături ortodoxe (v. Logos (revue de synthfese orthodoxe), 1,1928, Bucarest, p. 246—258).

Dar pe toţi li Întrece Dimi tr ios S. Ba l an os, profesorde patrologie la Facultatea de teologie din Atena, care în confe-rinţa sa Ή ελληνική εκκλησία καί at σχέσεις της πρδς τάς αλλαςέκκλησίας, ţinutăla Academia luterană din Sondershausen (18

August 1938) şi tipărităîn limba germanăîn Zeitschrift fiir syste- mattsche Theologie (1938) şi în limba greacăîn Επιστημονική έπε-τηρίς τής θεολογικής σχολάς (1939—1940), scrie dupre cum urmează(v. Extrasul, p. 8): *Αλλ’ ή δμολογία τοδ Μογίλα, ήν κακώς έκλαμβάνει 6Ritschl επίσημον σομβολικον βιβλίοντής όρθοδο'ξουεκκλησίας, είναι άπλώς

μύχ ρωσική κατήχησις τοδ ιζ' αίώνος, προϊόν τοδ μυσταγωγικού ρωσικούπνβόματος, ξένορ τφ έλληνικφ πν»όματΓ καί ο>ς γνωστόν, μία κατήχησιςμόνον ώς έκδήλωσις τοδ πνεύματος της εποχής της δόναται νά θεωρηθηκαί ο&δένπλέον* έν δέ τη ελληνική εκκλησία καί αδτή ή δπαρξις τής ομολογίας τοδ Μογίλα άγνοείται καί γνώσιν περί αδτής 8χοον μόνον βίδικοΐβιολόγοι" (=Dar Mărturisirea lui Movilă, pe care Ritschl greşit oconsiderăcarte simbolicăoficialăa bisericii ortodoxe, este unsimplu catehism rusesc din secolul al 17-lea, rod al duhului mie-

agogic rusesc, strein de spiritul elin; şi după cum este cuno-scui, un catehism nu poate săfie privit decât ca o manifestarea spiritului epocii lui, şi nimic mai mult; iar In biserica elină



PRECUVÂNTARE IX

Faţăde dovezile aduse de noj'şif cunoscute, credem, in bunăparte teologilor elini, te întrebi ctşn'tf putut profesorul teolog Balanos, săscrie ce a scris?

In anul 1942 se împlinesc 000 de ani de la ţinerea sinodului din Iaşi (15 Septemvrie —12-71 Octomvrie 1642), unde s'acercetat şi s'a tradus în limba jjjfcacăMărturisirea Ortodoxa alui Petru Movilă. A m crezut căemagiul cel mai potriv it pentruaceastăaniversare este tipărirea unei ediţii noi a acestei Mărturisiri. Şi cum in Biblioteca Naţionalădin Paris se păstreazădin

timpul Regelui Soare unul din originalele Mărturisirii Ortodoxe (ms.1265fonds grec), pe care, în ce priveşte tex tul grec, mai complect şimai ex act de cât cel tipărit pânăacum, nimeni pânăastăzi nu l-a etu»diat şi tipărit, am fost bucuros când preotul Niculae M. Popescumi-a propus să- l tipărim, sfinţia sa luându- şi sarcina săstudieze şi săediteze acest tex t grec. S'a alăturat acestui text grec, tot ca unomagiu, retipărirea traducerii române din anul 1691, prin grijadiaconului Gheorghe I. Moisescu.

Cu toate greutăţile zilelor noastre, Dumnezeu ne- a ajutatsăducem la capăt lucrarea aceasta. Mulţumim direcţiei B ibliotecii Naţionale din Paris care ne-a înlesnit fotografierea manuscrisului grec. Mulţumim părintelui arhimandrit T eofil Ionescu,superiorul bisericii române din Paris, care s'a interesat de fotografii şi de trimiterea lor. Mulţumim bibliotecii A cademiei Românepentru cărţile rare împrumutate. Mulţumim tuturor celor care s'au

ostenit pentru înfăptuirea acestei ediţii noi a Mărturisirii Ortodoxe.Radul logofăt Greceanul, care «întorcea in limba româ

nească» Mărturisirea Ortodoxă(B uzău 1691), din porunca înălţatuluiDomn Constantin Brâncoveanu, numea aceastăcarte «canon şi

îndireptariu, pren care dogmele dumnezeeştii şi apostoliceştii a Răsăritului beserecisăcunosc şi săindireptează». Aceastăcaracterizarea Mărturisirii Ortodox e o găsim şi la Dositeiu patriarhul Ierusali

mului în anul 1699. Iar Mărturisirea Ortodox ăa lui Petru Mov ilă, şi astăzi este canon şi dreptar in biserica ortodox ă, pe careDomnul Dumnezeu săo aibăîn sfânta lui pază.

t ΤΓΓ SIMEDREA Mitropolitul Bucovinei



P R E F A C E

Ή ’Ορθόδοξος 'Ομολογία έοτί στάθμηκαί κανών τΐΐς ορθοδόξου πίστεως.

(Dosith6e de Jerusalem)·

Pierre Moghila (1596 —1646), fils d'un voivode roumain, ar-cheveque metropolite de K iew , de la Galit ie et de toute laRussie, est, de l'avis de tous les historiens, la personnalite laplus illustre dans tout le passe de I'Eglise russe. Soutenu par safoi ardente, sa lumineuse raison, une energie sans defaut et parla grâce de Dieu, sans laquelle rien ne s'accompiit, il aifranchttcette Eglise de la lourde oppression des heterodoxes et allumale flambeau de la vie spirituelle, au moyen d'ecoles qu’il fonda

etdelivres qu'il fit itnprimer pour l’instruction du peuple russe.Les principautes moldo- valaques, ses pays d'or igine, en profite·rent auss i bien que Moscou la retardataire, et meme Pierrele Grand.

Passons sur les activites diverses de Pierre Moghila, dontparlent amplement l'histoire ecclesiastique et profane, pour nousoccuper de la Confession Orthodoxe, qu'il redigea comme livrede doctrine orthodoxe, pour enseigner aux fideles la văritable foiet une vie selon les commandements de l'Eglise, tandis que lesdefenseurs de la foi orthodoxe y trouvent des arguments contreles attaques des heterodoxes.

Cette Confession Orthodoxe, ecrite en langue latine, futexaminee et traduite en grec au synode de Iassy, (depuis le 15septembre jusqu'au 27 octobre, 1642). Le sy node du Patr iarcatde Constantinople l'examina â nouveau et approuva la traductiongrecque au mots de mars de l'annee suivante. L ’approbation futsignee par le patriar che oecumenique Parthenios I (1639— 1644),ainsi que par de nombreux metropolites et hauts dignitaires, quideclarerent unanimement: „Ce livre suit les dogmes de l ’Eg lise du Christ et il est conforme aux saints canons et en rien contraire aux dogmes de l'Eg lise". „P ar le vote unanime du synode nous decidons que tout chretien pieux et orthodoxe appartenant ά l’Eglise apostolique de l’Orient le lise el qu’il ne s’en departisse pas". Quel-ques annees plus tar d, cet is approbation fut confirm0e par lespa tr ia r c hy : Ioannikios d'A lex andrie (1645— 1657), Makarios



PRftl'ACn XI

d'Antioche (1647—1672), Paisios de Jerusalem (1645— 1660),ainsi que par Parthenios, metropolite de Chios.

C'est â peine en 1667 que fut imprimee en Hcllande laversion grecque de cette Confession Orthodoxe. L'annee suivante,

a pres le 25 mai, le patriarche oecumenique, Methode, Vofiraitaux orthodoxes, de la part du grand drogman de la Porte Otto·mane, Panayote Nicoussios, qui avait pris sur lui de la faire imprinter. Les fideles l'accueillirent comme un don celeste, long·temps sollicite. Ce livre, tout en assouvissant leur desir d'enseigne-ment religieux orthodoxe en sa langue populaire, leur fournissaitune defense sure contre les traits des heterodoxes.

Cette Confession jouit d'un accueil favorable non seulement

parmi les Orthodoxes, mais aussi parmi les fideles des autres confessions, qui la recherch&rent et s'en servirent. A ntoine A r naul ^ .port- royaliste, l'etudie en 1671 et en tire de puissants argumentsdans le livre La perpetuite de la foi (tome 111), pour sa dispute dei'Eucharistie, contre le pasteur reforme Jean Claude. Depute, tonsles Occidentaux qui s’interessent & la doctrine orthodoxe s'ensont sans cesse servi comme du livre orthodoxe par excellence.

Par mi tous les peuples orthodoxes, les Roumains out ete les

premiers â traduire dans leur langue la version grecque de ce livre.En 1691 sortait des presses de 1'imprimerie de Bouzau la Pravoslavnica Mărturisire, traduite par Radu Greceanu, qui consultait le savant £cuyer Constantin Cantacuzene aux endroits lea plus diffici-les. Les subsides du prince regnant du Pays, Constantin Branco·van, ne firent pas defaut, comme e'etait le cas pour tant de li-vres de 1epoque. Et la traduction etait tres utile dans la lutteque menaient les orthodoxes de T ransy lvanie contre les ptopa-

gandistes catholiques- romains. A pres 1'election, faite â Bucarest (le 22 janvier 1698),

d'Athanase Anghel comme eveque de la Transylvanie, Dosithee,patriarche de Jer usalem, lui bailie des conseils sur l'administra-tion de son Eglise, sur la foi et les moyens de la defendre. Et illui ecrit le 21: „Nous ordonnons ά votre Saintete de garder avec fermete les dogmes, les mysttres et les coutumes de I'Eglise de VOrlent, que VEcriture Sainte preche ouvertement et clairement et que les

Saints Peres enseignent reeliement; mais plus brievement on les trouve dans le livre qu'on appelle Prav oslavnica Mărturisire, lequel a ete



XII TIT S1MBDKEA

traduii en roumain dernierement et a ete Imprime en cette langue".\Les editions roumaines de la Confession Orthodoxe sont nom-

breuses. En 1745, sur l'ordre du prince regnant Constantin Ma-vrocordat, la seconde edition etait imprimee â Bucarest; celui- ci.poursuivant le relevement du niveau spirituel des pre tres,„consacrait“ ce livre aux eglises, „afin qu'il serve, par son con·

tenu, â la lecture et â l'enseignement des pretres, qui feront tou- jours l'office dans cette sainte eg lise“. A u XIX* s ile le , de nou.velles editions parurent et de nouvelles traductions furent im·prim^es â Bucarest, â Neamtsou, â Sibiu, â Râmnic et Jassy, caron s'en servait comme d'un manuel didactique dans les seminal··res theologiques. Nous avons en tout 17 editions roumaines de laConfession orthodoxe. La decision d'exclure ce livre du programmede l'enseigaement seminarial de la Roumanie, prise apres la premiereguerre mondiale, ne nous semble pas pleinement justifice; en effet,nulle part dans les ecoles ecclesiastiques d'aujourd'hui, ce livreecrit par un evâque roumain fidele, esprit eclaire, rempli de ζέΐεpour l'enseigaement theologique, n'est plus etudie. Esperons quela Confession Orthodoxe reprendra la place qui lui est due.

En Russie la Confession Orthodoxe jouitd'une juste renomm e.Elle fut traduite en langue slave (slavone- russe), en 1685, avec labenediction du patriarche Yoakim, et imprimee pour la premierefoisâMoscou, en 1696, sur l'ordre du tsar Pierre Alexiewicz et

avec la benediction du patriarche A drien. Celui*d ecrit dans lapreface aux lecteurs: „Pierre Moghila a i t i un homme plein de sa- gesse ayant la bonne doctrineu et „tl a redige ce livre inspir i par Dieu, en le remplissant de I’eau tris pure des enseignements et des recherches theologiques". V autorite de ce livre s'cst accrue encorelorsque Pierre le Grand l'eut note dans le Reglement ecctesiastique,le regardant comme un livre de doctrine chretienne, bon pour lesecoles et pour les eglises.

Les editions slavono- russes de la Confession Orthodoxe sontnombreuses. A celles- ci sont v enu s'ajouter plus tard les traduc·tions en langue russe pariee, dont la premiere parut en 1833.Les editions russes sont egalement nombreuses. P a w t o w s k y ,Idea Kosciola (Warszaw a 1935), a utilise 1'edition tiiee â Moscouen 1900. C'est la traduction slavone de ce livre, approuvee parI'figiise russe, qui a donne aux savants occidentaux la possibility



PREFACE XIII

de connattre â fond les croyances religieuses des Russes, dont ilss'etaient forme auparavant des idees fausses; ils se deman-daient meme si ceux-ci etaient chretiens.

Le savant berlinois Johann Leonhard Frisch, qui

pendant quelques ans avait habite la Russie et connaissait la lan*gue slave, a traduit en allemand la Confession Orthodoxe. Cettetraduction, publiee en 1727, est appreciăe par les savants; elle aete reimprimee en 1751 et, il nous semble, en 1781 aussi; ona aff irme que Barbu Constantinesco s'en est servi pour sa traduction, datee de 1872.

De mâine, les editions slavono-serbes, publiees â Venise en1764 et 1777, proc&dent de la traduction slavone*russe.

La Confession Orthodoxe a ete traduite en langue bulgare parSeraphim, metropolite de Sliven.et imprimee dans cette meme viileen 1888 (in 4°, XIl+ 127 p.). Dans sa preface aux lecteurs, le metropolite precise que, ce livre n’ayant pas ete traduit en languebulgare, il accomplit son devoir pastoral en le mettant â la porţiede ses ouailles. 11 ressort du titre du livre que nous avons sousnosyeux, que Seraphim a utilise la version russe faite d’apies cellegrecque â Γ Academie theologique de St. Peterbourg et qui fut

imprimee â Kiew, en 1833.La traduction hollandaise de Johannes Antonius Seinerus

fut publi6e â Harlem, en 1722. Les hollandais se sont beaucoupinteresses â la doctrine de l'£glise orthodoxe. 11 paraît quec’estâ eux qu'est due la Confession imprimee sous le nom du patriar·che Cyrille Lukaris et c'est en Hollande que fut publiee gratuite·ment, pour la premiere fois, la Confession de Pierre Moghila.

La premiere traduction anglaise de la Confession Orthodoxe părut â Londres en 1762; Philippe Lodwell (1767), le traducteur,s'est converti â l'orthodoxie. A u X lX e siecle paraissent d'autres editions anglaises: celle de W. Blackmore (Aberdeen 1845), reproduiteâ New- York (en 1887) et celle d'OverbeckRober tson (Londres 1898).

La Confession Orthodoxe a ete traduite en hongrois par EtienneMiskolczi et imprimee â Peste, en l'an 1791, pour les fideiesgreco orientauxnon uniates. L'editeur, Nicolas Miskolczi, ecrit que

„son pire Va traduite du grec. parce que beaucoup de fideies de l'Egîise ne lisent plus le grec, bten qutls parlent la langue de leurs ancetresu.Naturellement, les editions grecques de la Confession Ortho-



ITT SIMEDREA

doxe sont nombreuses ; les unes comprennent seulement le iextegrec, tandis que les Jautres s'augmentent d e Bi fe r e n te s traductions (en latin, alle aand, ou slavej. Lea ădit urs sont de na-tionalites di verses, tandis que lee lieux de p a ration sont, euxaussi, diferente: la Hollande (1667), Leipzig 0695), Snagov (Rou-manie, 1699), Romej (1739), Breslau (1751), IfMoupolie (1764), Bu-carest (1767), Viennfe (1771), Moscou 1781 (gpfttre versions: grec

que, latine, allemanjde, slave) et 1839, JenaH p43), Le Py r£e (1881avec des addition·, Athenes (1883; 1896),Keipzig (1904).

A us s i nous n'h0sitons pas d'aff irmed qu'aucun autre livr ede doctrine orthodoxe n'a έίέ traduit en a u l n t de langues, ni imprime enautant de pays, que nul autre n'a νο υνέ tant d 'editeurs.Enfin aucun autre^jivre de doctrine orthodoxe n'a £te aussi fre-quemment consulte par des savants queBSrecisement, la Confession Orthodoxe iu roumain Pierre Moghila.

Nous ne sofunes done point surpri A u e des the olog ians he

terodoxes aient A er che des influences Brangeres dans la Confession Orthodo» il y a pa r mi les thăolcg iens d'occident, et sur-tout parmi ceiuc charges de la propagp^le dans les pay* orthodoxes, ce r ta iniA ui ne sauraient se llberer du prisme queleur confessioalleur impose. Mais ce quif nous semble peu nature I, ce sont ids incriminations qui pw e nt recemment du seinmeme de l'Odlflrioxie.

A ins i, le thăolog ie n russe G . F l o r o v s k y a af f irme aucongres theoiog iq£ttfr i£ĂAAi»s (1936) que „la Confession Orthodoxe

est taillee entterement dans l'6toffe B lholique - ro ma ine". (v. Pro- ces- uerbaux du premier congris de Thiologie orthodoxe a Athenes,

A thenes, 1939, p. 218). Mais cette .affirmation ne s'appuie suraucune preuve et les arguments pr6sentes dans son livre Puti russkago bogoslouija (Paris 1937), p. W —51, sont emprunt^s a deslivre s tendedpieux catholiques- romains

Enfin, le th6ologien bulga re E t i e n n e Z a n k o w m e t l aConfession 4 Orthodoxe au rang des .Uivres symboliques" qui ont„tres peu d'importance” entant que [.source de doctrine de l'Or-

thodoxie, (v. Das orthodoxe Christentum des Ostens, Berl in 1928,p. 33, et Aktuelle Probleme, Bucarest 1943, p. 3, du meme auteur). Mais- cette opinion non plus ne peut etre acceptee, puisquele th6ologien Zankow est cense afoir des (l deviations ev identgs f



PREFACE XV

par rapport â quelques points de l’enseignement rorthodoxe (v.Logos, revue de synthese c;thodoxe, 1 ,1928, BacA est, p. 246*258).

Tous les detracteurs de la Confession OBwodoxe sont sur*pass£s par Mr. D 6 m £ t r e S. B a lan os ^^H r e s s e ur de Petrologie k la Faculte de Thâjologie d'Athfcnes Hans sa Conf6rence

Ή βλληνική εκκλησία καί ai σχέσεις της «ράντας αλλας έκκλησής,donnee â Γ A cademie luthărienne de ‘Seeders h au sen (le 18 A out,1938) et publi£e en allemand dans la TZeltschrift fiir systema· tische Theologie (1938) et en grec dans Επιστημονική έπετηρίς τήςθεoλογικής σχολής 1 9 3 9 · 1940, on lit (ν. I Extrait, â la p. 8):,,*Αλλ*ή ομολογία τοδ Μογίλα, ήν κακώΤεκλααβάνει ό Ritschl έπίσημον

σομβολικδν βιβλίο ν τής Ιρθοδόξοο εκκλησίας, είναι άπλώς μία ρωσικήχατήχησις τοδ ιζ* αίώνοβ προϊόν τοδίμοσταγωγικοδ ρωσικού πνεύματος,ξένου τώ ελληνικό. Γ,ϊύματι* καί ώςΡγνωστόν, μία χατήχησις μόνον ώς_έκδήλωσις τοδ πνεάβΗς τής- Ικοχ ·: της δόναται νά θεωρηθή x«?οδδέν πλέον* έν δέ τή έλληνικη έκκλησία καί αυτή ή υπαρξις τής ομολογίας τοδ Μογίλ^Βχγνοβΐται χχΐ γνώσιν περί αδτής εχοον. μόνον ειδικοίθεολόγοι" (= „Mais la Co nf tnlo n de Moghila. que Rits chl considere â to r t comme £tant un livre s ymbolique offioiel de l ’E-glise orthodox e, est tout sim]| >lement un catechisme russe du

XV H- e siefcle, produit de l 'B pr it mystagogique russe, etr angerâl'esprit hellenique; on sait qu' un catechisme doit âtre considerese ulem ^it comme ex pres sion de l'es pr it de son epoque, rien deplus; i en effet, dans l'Eg lise hellenique on ignore l'ex istencememe de la Confess ion d f ll o g hil a et ce sont seulement quelquesthef log iens Hpecialis tes q p fen ont pris connaissance".) A ces affir

mations, nJos nous pernfcettons de donner la reponse suivante:Pierr e Mdghila n'a Bas compose un catechisme, mais une

Expositio/ridei Russorum, en latin, que Melăce Syrigos a traduite âJ as sy t n lang ue grecque părlee, sous ce titre: Όμολογία τής όρθδόζουπίστίωι τής καθολικής καί «ποστολικής Εκκλησίας τοδ Χριστού. Ces ts o ur c e titre*qu'elle a ete ex aminee et confirmee par le synode patr iat ta l te nu â Constantinople (en mars, 1643); Pana-

y bte Nicouss ios l'a editee sous le t it r e : ’Ορθόδοξος ομολογία (τήςπίστεως) τής καθολικής ΙκαΙ άποστολικής έκκλησίας τής Ανατολικήςen Hollande, en 1667). L 'auteur n'a pas meme donn6 le titre decatechisme I l'abr6g £ de cette Confession, mais il l'a intitule:Gb<5paH!e fopOTKOH HayKH etd, Reeaetl d'enseignement abrfge (1645).



XV I TIT SIMCDREA

Pierre Moghila n'etait pas russe, mais bien roumain, et nom-breux sont ceux qui lui accordent l'esprit occidental, en opposition â celui russe. Si par „esprit mystagogique", le professeur |Balanos entend „esprit liturg ique", la Confusion Orthodoxe, dontle contenu est dogmatique, moral et seulement dans une mesurerestreinte liturgique, s'oppose â cette interpretation.

Le professeur Balanos ecrit en deux laogues que „dans î'Eg lise hellenique on ignore jusqu'â i'ex istence meme de la Confession de Moghila** et que ,,ce sont seulement quelques theologiensspecialistes qui en ont pris connaissance". Ce pendant tout lemonde theologique sait aujourd'hui que la Confession Orthodoxe de Pierre Moghila a ete traduite en langue grecque par MeleceSyrigos, le theologien grec le plus important du XV lI- e siecle.Les signatures de quatre patriarches orthodoxes (dont trois grecs

et un seulement arabe), de neuf metropolites et 13 dignitairesecclesiastiques, tous grecs, soutiennent et renforcent { approbationaccordee. La premiere edition grecque est l'oeuvre du drogmanPanayote Nicoussios, grec lui aussi. Le fameux Dosithee, patriarche grec de Jerusalem, rend gloire â la Confession Orthodoxe dePierre Moghila et l'imprime â Snagov, tandis que le patriarche oecu-menique Denis, grec egalement, ecrit une preface pour une nouvelleedition, restee â l'etat de projet (1672). Ephrem.le patriarche deJerusalem (1767) ainsi que d'autres savants grecs l'impriment k

nouveau. Le vieux professeur Messoloras, collegue du professeurBalanos, l'a editee elogieusement en 1883, et le metropolite grecChrisostome de Dramas l'a imprimee en 1896. Ce qui plus est,le saint synode de l'Eglise hellenique d'Athenes a aprouve uneedition, avec additions, de la Confession Orthodoxe, imprimee auPyree en 1881 par Jean Martinos.

S i on tient compte des preuves que nous venons de rap-porter, preuves certainement connues en bonne psrtie des theo

logiens grecs, n'est- ce pas le cas de nous demander commentle professeur et theologien Balanos a pu ecrire ce que nous avonscite ci- dessus?

9

# #En 1942, il y avait 300 ans depuis le synode de Jassy (du

15 eeptembre au 27 octobre 1642), ou avait ete examine et traduit en grec la Confession Orthodoxe de Pierre Moghila.



PRÎFACH XV tî

L'hommage le plus propre pour feter cet anniversaire est,k notre avis, la publication d'une nouvelle edition de cette Confession. Et puisque la Bibliotheque Naţionale de Paris conservedepuis trois siecles un des textes originaux de la Confession or-

fhodoxe (ms. 1265 fonds grec), lequel comprend un texte grec pluscomplet et plus exact que ceux imprimes jusqu'â present, j'ai 6teheureux d'accepter la proposition du R. P. Nicolas M.Popesco deI'imprimer. Comme personne encore n'av ait etudie ce tex te jusqu apresent, le R. P. Nicolas M. Popesco s’en est charge; â ce textegrec on a ajoute, en hommage egalement, la traduction roumainede 1691, publiee par les soins du diacre Georges J . Moisesco.

Malgre les difficultes exceptionnelles de ces temps, avecl'aide de Dieu nous avons pu mener â bien ce travail. Nous re-mercions la direction de la Bibliotheque Naţionale de Paris d$_nous avoir facilite la reproduction photographique du manuscritgrec; nous remercions egalement le P. archimandrite T heophileIonesco, superieur de l'£gUse roumaine de Paris, qui a pris soinde la reproduction de ces photographies et nous les a envoyees.Nous remercions de meme la bibliotheque de ΓA cademie Rou

maine, de nous avoir pr£te plusieurs livres rares. Nous remercions enfin tous ceux qui ont collabore k la realisation de cettenouvelle edition de la Confession Orthodoxe.

Le chancelier Radu Greceanu, qui „tournait en langue roumaine “ la Confession orthodoxe (Bouzau 1691), par l'ordre deson

A ltesse Serenissime, le prince regnant Constantin Brancovan, ap-pelait ce livre „canon et guide de la foi, par lequel sont connus et

justifies les dogmes de l'Eg lise divine et apostolique de VOrient". Nous retrouvons cette maniere de caracteriser la Confession Orthodoxe, chez Dosithee. patriarche de Jerusalem en 1699. Eneffet, la Confession Orthodoxe de Pierre Moghila est reste lecanon et la regie de foi de l'£glise Orthodoxe, que Dieu ait ensa sainte garde.

T1TE S1MEDREA Metropolite de Boucovine



P R E S C U R T ĂR I

add. = ad (fit, addunt.

B. O. R. = revista Biserica OrtodoxăRomână(Bucureşti).C. O. — La Confession Orthodoxe de Pierre Moghila, texte

latin inedit publie par A n t o i n e M a l v y etMa r c e l V i i l e r , de la Compagnie de J£sus(Roma- Paris 1927).

Ct = Confessiunea Ortodox ă, din nou tradusăşi cu o prefaţăde Dr. Barbu Constant inescu (Bucureşti 1872).

Cs = Confessiunea Ortodox ă, de Dr. B a r bu Con s t ant i n e s c u, ediţiune aprobatăde I. P. S. Arhiepiscop şi Metropolit al Rom&nilor din Ungariaşi T ransilvania Miron Romanul (Sibiu 1877).

C3 = Confessiunea Ortodox ă, din nou tradusăşi cu o prefaţăde Dr. B a r b u C o n s t a n t i ne s c u, carteaprobată de Ex celenţa Sa I. P. S. Arhiepiscopşi Mitropolit al Românilor ortodocşi din Transilvania şi Ungaria Miron Romanul, ediţiunea III,Editura librăriei Socec (Bucureşti 1879).

D = 'Ορθόδοξος δμολογία (Snagov 1699), tipărităprin îngri jirea lui D o s i t e i u patriarhul Ierusalimului.

ed. = ediţiile Mărturisirii Ortodoxe.ediţiile slavone = Π^κομμνοι Η οβΊτα ηΤι (Moscova 1743, Cernigov 1745).

Fx =, Mărturisirea Ortodox ă, tălmăcităromâneşte de arhim.F i l a r e t S e r i ba n (Neamţ1844).

Fs =5= Mărturisirea Ortodoxă, retipărită sub privigherea şicu binecuvântarea lui A n d r e i Şa g u n a (Sibiu 1855).

F„ = Mărturisirea Ortodoxă, tălmăcităîn limba română- deF i l a r e t S c r i b a n S t a v r u p o l e ( N e a m ţ

1864).Fb = Mărturisirea Ortodox ă, tradusă in limba românăde

arhiereul F i l a r e t S c r i b a n, revăzutăşi corectatădupăoriginal s'au tipărit de A rhiereulI o s i f S e v a s t i a s B o b u l e s c u B o t o şă-n e a n u (Iaşi 1874).



PRESCURT ĂRI X IX

Fr — Mărturisirea Ortodoxă, redatădupătraducerea arhim.F i l a r e t S c r i ba n de cătrăDr. P av el Ro şca(Sibiu 1914).

Frischius = Versio germanica orthodoxae confessionis de J o h a η n

L e o nha r d F r i a ohi ua , retipărităîn ed. Hofmann.G , = Pravoslavnica Mărturisire, Întoarsăîn limba rumă-

neascădupre grecească, de R a d u l l o g o f ătG r e c e a n ul (Buzău 1691).

Go — Pravoslavnica Mărturisire, a doua oarătipărită (Bucureşti 1745).

Gg as PravoslavnicăMărturisire, a treia oară tipărităcublagoslovenia mitropolitului Ungrovlahiei G r ig or ie (Bucureşti 1827).

Gc = PravoslavnicăMărturisire, a patra oară tipărită cublagoslovenia şi cheltuiala episcopului de Rămme-C a l i n i e (Bucureşti 1859).

Hofmann = ’Ορθόδοξος δμολογία, ed. Carolus Gottlob Hofmannus(Wratislaviae 1751).

K * Όρ9·ό3οξος δμολογία, ed. E r ne s t us J u l i u s Kim-mel In Libri symbolici ecclesiae orientalis

(Jenae 1843).ss Manuscrisul greco-latin al M. 0 . păstrat în Biblioteca

Naţionalădin Paris, fondul grec, nr. 1265, numitşi Parisinus.

- v. C. O.= Mărturisirea Ortodoxă.— 'Ορθόδοξος ομολογία, ed. L a ur e n t i u s No r m a nnus

In Orthodoxa Confessio (Lipsiae 1695).0 = ’Ορθόδοξος δμολογία τής χα&σλικής xol άποστολικης έκχλησίας

νής Ανατολικής [ Olanda 1667] .om. = omittit, omittunt.

Parisinus ** v. M.PG — Patrologia Graeca, ed. Migne.S = Septuaginta, ed. A l f r e d R a hl f s , 2 v. (Stuttgart

1935).

T = Nooum Testamentum graece et latine, ed. Ne s t l e(Stuttgart 1937).Sa ss Mărturisirea Ortodox ă, ediţiunea Sf. Sinod, anteproect

(Bucureşti 1895).Sp * Mărturisirea Ortodox ă, ediţiunea Sf. Sinod, proect

(Bucureşti 1899).

M

Malvy M. O.N



X X m A k ^ o h s i r e a ORTODOXA.

S, as Mărturis irea Or todox ă, aprobatăde Sf. S inod, ed. I,(Bucureşti 1899).

S ă = Mărturisirea Ortodox ă, aprobatăde Sf. Sinod, ed. II,(Bucureşti 1922).

S„ — Mărturisirea Or todox ă, aprobatăde Sf. Sinod, ed. III,(Bucureşti 1930).

ViUer = v. C. O. W eis senborn = H. J. Chr. W eissenborn, care lipeşte în 18 50 Emen-

danda et Addenda (6 foi) la unele exemplare aleediţiei K immel, din 1843.

= desparte cuvintele lo acelaşi rând.

= desparte rândurile.

= închide tex tul după care urmează var iantele.

= închide va riantele la tex tele din S criptură.

= închide trimeterile la S şi T.



I N T R O D U C E R E »

L ISTORIA MARTURISIREl ORTODOXE

1. „Petru Movilă8, arhiepiscop mitropolit al Chievnlui, Galiţieişi a toatăRusia a văzut cu inima Întristatăcă„de mult timpbise-

1. împrejurările de acum na- mi dau timp ţi îndemn pentru o introduceremai largăşi mai mult documentată, dupăcum s'ar fi cuvenit şi dupăcum aveammaterial adunat.

2. Petru Movilă(n. 21 Dechemvrie 1596, răposat la 22 Dechemvrie 1646)este fiul lui Simeon Movilă(Domn in Ţara Românească1600*1602 şi in Moldova1606 — t Septemvrie 1607) şi al „Doamnei Domniei Sale Melania** (: aşa onumesc pomelnicele, soţul şi copiii; ea se numeşte pe sine Marghita, ţ1622)7Din pricina luptelor interne, Petru Movilă, al patrulea din şapte fraţi, se retrage în Polonia, unde avea rude şi drept de cetăţenie. Studiază, credem, incolegiul ortodox din L iov, dar nu şi în Paris; in 1627 intrăin călugărie, ajungândgrabnic arhimandrit- igumen in Lavra Pecerska de la Chiev. In anul 1633 fu alesmitropolit al bisericii ortodoxe ruse din Polonia. A jutat de pricepere, vigoare şi

credinţă, mitropolitul Petru Movilădete viaţănouăacestei biserici apăsate deeterodocşi, mai ales in urma Uniaţiei de la Brest 11596), şi puse temelia luminăriipoporului ucrainean. A părăcredinţa ortodox ă, înfîinţăşcoli, făcu tipografii, scriseşi mai ales tipări cărţi, reparăşi drese biserici; îndemnă, lăudă, stărui fărărăgazpentru întărirea bisericii şi binele poporului; fu făclie mult luminătoare a Rusiei şi a

întregei ortodoxii acest „voivodici moldavskii", acest fiu de Domn Român, carenu uită Moldova, ţara lui de naştere şi de copilărie. In 1645 veni la Iaşi săcunune In T rierarhi pe Maria fiica lui Vasile Lupu cu polonul IanuşRadzivil,cărora le ţinu cuvântare vărgatăcu dungi româneşti.

Pentru viaţa şi activitatea lui Petru Mov ilă răm&ne carte de temeiu totS [ t e f a n T i m o f e e v i c i ] G ol ube v (ţ1922), Kieoskii mitropolit Petrb Moghilai ego spoduijniki (Petru Mov ilămitropolitul Chievului şi colaboratorii aii), I (Chiev1883), 559 p tex t şi 576 p. anex e; II (Chiev 1898), 524 p. tex t şi 498 p. anexe.Operăneterminată. Din lucrările mai noi cităm: P. P. P a n a i t e s c u , L'Influence de l'otuvre de Pierre Aiogila (Paris 1926), precum şi revista B. O. R·, 60 (1942),nr. 9*10. — Lucrarea lui Ghenadie Enaceanu, Petru Movilă(Bucureşti1882, Extras din B. O. R., 7 şi 8) (1883 şi 1884), 352 p., mult folosităde Ro.mâni şi de străinii este aproape in întregime o prescurtare şi uneori traducere

chiar şi a trimeterilor la cărţi rare şi la depozite de arhive, dupăG o l ub e v ,o. e. şi dupăM a c a r i e, Istoria bisericii ruse. — Pentru iatoria bisericilor dinPolonia vezi cartea Kirchengeschichte Polens von K a r l V o l k e r (Berlin-Leipzig 1930).

3. Cu acest nume şi titlu se iscăleşte Petru Movilă.



X X II P R E O T U L N I C U L A E M . P O P E S G U

rica rusăeste tare prig onităde reneg aţi (otstupniki)**.1 Pentru aceiaa chemat sinod de clerici f l la ici ca săindrepteze neorânduelilepricinuite de aceastăprigoanăşi ca săhotărascăşi asupra „uneitrebuinţe foarte mari (= dlia potrebnosti veşma vajnoi).“ 2 Sinodulchemat s'a ţinut la Chiev in biserica Sfintei Sofii în zile le de la

8 pânăla 18 Septemvrie din anul 1640.2. T rebuinţa cea foarte mare a fost arătatătn faţa sinodulucătre Isaia T rofimovici K ozlov skii, ig umenul mănăstir ii SfântuluiNicolae din Chiev. E l a vorbit astfel: „In biserica noastr ă rusăse folosesc cărţi slavone, pe care nu mulţi preoţi ruşi le înţeleg.

V ăzând aceasta, impotriv itorii şi ereticii (potriv niki i eretiţri) autipărit cărţi tn limba polonă, uşoarăde înţeles, şi pe nedrept le*au

1. Ce înţelege Petra MovilS prin cuvântul o t c t B i i m h k m (otstupniki), se

poate vedea limpede din următoarea dedicaţie a sa scrisă pe Slujbenicultipărit la 1629 tn Lavra Chievului şi dăruit, la 23 Noemvrie 1636, mănăstir ii V âdubiţk de lângăChiev, restauratăde e l: „Gifi Ca8*ishiik i i ca4e9 h sfk rî

14 K t TpOHtffe c f kH CA4RMM4!*·, M IS WCT4BAIHÎI Ρρ Ϊχ< Μ , H RS Π 4Μ ΑΤ CIS* H pOAHTIAfM

CROHAt Α4ΑΛ ICTS R* JfpdM cf*TW ! ΙρχΙθΤρ4ΤΗΓ 4 Λ11η](4ΤΛ4 4 * Α Κ Ι I I M «H4CTUp BuA ^tN UKÎft

K f iRCKÎH I Ip(wcRA i |i (MHuH Ιϊρχ Ι ιπΗ οκο π ι Μ Η τρβ πο ΛΗ Τ KThckTÎ Î Γααη ι^κ ϊη M «CIA PoccTh , flp-XNM4HAPHT I î tmpCKÎf i , CTpOHTIA m Κ ΤΗΤΟρ Η «ΙΗΦΙΗΤΙΛ Υ0Γ05ΚΑ · C t f i r o AWHACTb ipd B u a 8 -

CHUKOrO ΠΟ Κ0Η(1ΗΦΛ\ 34π8Μ"Ι»«Τη N P4SAP8AU1INTh iru> U»V ίνΤΟΤ ίΠΗΗ Κββ 8HHT©g*,..

HHKT©*» 8s o W T C i rw ΧΡ4ΛΜ H A t»H4CTkip 4 A ' P SH ITX W TA TH , W T A ΑΛ ΗΤ Η, HAH

n pH CB O HT H i r W l » A K ' k 'I MO t t Η ΗΗΚΦΑΗ9ΚΙ HH W T Κ · Π Υ N I f d S p i t U I H M O l O K A A T R O W Η 4 Η4 θ < ΜΟΙβ

C + U J H E d r O NO C HU X W T l ţs , Η Τ β Γ Ι Π Κ Α ' 4 ρ χ ΐ ΐ ρ ΐ 4 I I'P O K A A T C T K O M . S α Ίε Τ Α χ Α β Λ\ 114 H o i N l i p T d

ΚΓ**Α&*. Πίτρζ Λ \θ ΓΗ Α4 ΑρχΤίΠΗΟΚΟΠΧΑΙΗΤρ·Π·ΛΗΤ RT i ICKTA ρβΚΟΝIA4 CH ©»“ , ( = A ceastăLiturghie, intru mărirea şi cinstea Domnului Dumnezeu celui in Sfânta Treimemărit şi intra iertarea păcatelor şl întru pomenirea ea şi a părinţilor s ăi, estedatăla biserica cu hramul Minunile Sfântului Marelui Voivod Mihail in mănăstirea V âdubiţk de lângăChiev, de preasfinţitul arhiepiscop mitropolit aChievului, Galiţiei şl lntreg ei Rus ii, arhimandrit al L avrei Pecerska, ctitor*ziditorşi Înnoitor al acestei sfinte mănăstiri V âdubiţk dupăpustiirea şi dărâmarea ei desăvârşităde către renegaţii numiţi Uniaţi. Şi nimeni sănu Îndrăzneascăa o lua , a o

îndepărta sau a şl-o Însuşi supt veşnic blestem nedeslegat de nimeni niciodatăşisupt anatema sfinţilor şl purtător ilor de Dumnezeu părinţi şl supt blestemul acestui

arhiereu. In anul 1636, luna Noemvrie In 23 de zile. Petru Movilăarhiepiscopmitropolit al Chievului cu mâna proprie). S. G o l u b e v , Petru Μουϋδ, Π, p. 459tex t — T ot acestei mănăstiri i*s dăruit Petru Mov ilă500 de zloţi, o crace deaur In 1642 Maiu 27, un potir şl un disc în 1636 Ian. 13 şi o Evangheliein 1641 Main 27. Ibidem, p. 458—459.

2 . M a o a r i e , IstOriia russkoi ferhvi (Istoria bisericii ruseşti), X I (S.Peterburg 1882), p. 578*581, unde este tipărit tex tul Întreg al chemării de la24 Iuqie 1640 a lui Petra Mov ilă, la sinodul deschis la opt Septemvrie 1640.



IS ΓΟΚΙΛ ^MĂRT URISIRE! ORT ODOX E ΧΧΠΙ

Împărţit drept cărţi ortodoxe bisericeşti, de oarece in ele sântmulte amfigiri eretice. Cine a primit atare cărţi Şi le- a citit, acrezut in ele şi a învăţat şi pe alţii s& creazăca el. Urmarea afost cămulţi creştini au căzut de la credinţa noastră în feluriteeresuri şi acum apasă, fac silăşi turburăbiserica. V ăzând aceasta,părintele mitropolit, in dorinţa de a linişti biserica şi de a o întoarcela drumul cel vechiu şi drept, a scris un Catehism (napisal kati-hizis), cu mare grijăşi cu atentăcercetare a scrierilor bisericeşti.

A rticolele acestui Catehism le aduce şi le pune Înaintea dumneavoastră, prea sfinţit sinod. Partea Întâia este despre SimbolulCredinţei, ca toţi ortodocşii săcreazăşi sămărturiseascăîntr'un

singur chip." 13. A ceastăcarte, care tn limba greacăva primi numirea de'Ομολογία της ορθοδόξουπίστεως sau ’Ορθόδοξος ‘Ομολογία (M ăr tur is ire a .

Ortodox ă), a fost scrisăde Petru Movilă* pe temeiuri din Scrip

1. M a c a r i e, o. c., p. 583, care citează(la p. 588 nota 467), ca documental desbaterilor sinodului din Chl- v · „Descrierea soborului de la Chiev din anul1640 este tipărită in Russkaia istoriceskaia bibHoteka IV , p. 21-48." Aceastădescriere este un memoriu al uniatului Cassian Sakovici tipărit la Varşovia In1641 (a doua oarăla Cracovia în 1642), în care îndeamnăpe ortodocşi săse

îndrepte către Roma, nu către Constantinopol (C. O., p. XLVI). înclin a cred·căacest Cassian Sakovici a întitulat Catehism cartea lui Petru Mov ilă, găndin-du-se la cel· douăcatehisme uniate, unul al lui Iosafat Kunţevici (t 1623) ţi altulal lui V elamin Ruţkii (1632). Iar acest titlu dc Catehism începu·· a prind· înpopor, cum vom vedea mai departe la Meletie Stog ul. A ltcum nici sinodul din Iaşi(1643), nici cel din Constantinopol (1643) yi nici Petru Movilănu întituleazăcarteasa Catehism, ci ori Expositio fidei ecclesiae Russorum (1642), ori ‘Ομολογία (1643),ori Săbranie korotkoi nauki (ed. ruteanăa Mărturisire! prescurtate, Lavra Pecerska1645, retipărităin G o l u b e v , o. c., II (anexe), p. 358—469), ori Zebranie krotklty nauki (ediţia polonă, Lavra Pecerska 1645).

2. Unii istorici Înclinăa crede căautorul Mărturisirii Ortodoxe ar fi IsaiaT rofimovici Kozlov skii. Intre aceşti istorici este şi M a car ie , Istoria bisericii ruse,

X I (1882), p. 590—591, ale cărui argumente sânt următoarele două. Expresiarasipal nu ar fi precisă, căci ar putea săînsemne şi căMovilăînsuşi a scris, darşi căa poruncit săse scrie. A poi dupăterminarea cercetării M. O., în a şapteaşedinţă, de la 15 Septemvrie, sinodul a dat lui Isaia titlul de doctor în teolog i·,

care ar însemna o recunoaştere a meritelor lui de autor al Mărturiairei Ortodoxe.Ideia. aceasta a lui Macarie căIaaia Trofimovici ar fi autorul M. O. a fost primităd · mulţi iatorici ruşi. Dar argumentele lui sănt slabe. Căci napisal este o traducere a expresiei polone spisawszy care are înţeles activ, adică: Petru Movilăascris cartea (cf. A . P a l m i e r i , Theologia dogmatica orlhodoxa, 1 (Florentiae



XXIV PREOTUL NICULAE M. POPESCU

tură, din Canoane şi din Părinţii şi Scriitorii· bisericeşti, în foraioatehetică, adicăcu întrebări şi răspunsuri. Ea este împărţită întrei părţi, potrivit celor trei mari virtuţi teolog ice, dumnezeeştealese de apostolul Pavel (1 Cor. 13, 13: Ci acum rămâne credinţa, nădejdea, dragostea, acestea tr e i; iar mai mare între ele este dragostea). Partea întâia cuprinde învăţături despre Credinţă, tAlcuindSimbolul Credinţei. Nădejdea este cuprinsul părţii a doua, lămurind Rugăciunea Domneascăşi Fericirile cele nouă. Partea a treiacuprinde învăţături despre Dragostea către Dumnezeu şi cătreaproapele. Deci menirea cărţii este săarate creştinului ortodox,ce săcreazăşi cum «ălucreze ca săse mântuiască.

Sinodul din Chiev (Septemvrie 1640) a cercetat In toatăli*bşrtatea cuprinsul Mărturisirei Ortodoxe şi a primit toate învăţăturile ei, afarăde douăasupra cărora ri'au fost cu toţii de aceiaşipărere, şi anume: locul sufletelor dupămoarte şi prin ce cuvinteşi In ce timp se prefac Sfintele Daruri. Pentru precizarea acestordouăînvăţături, precum şi pentru aprobarea tntregei cărţi, sinodulchfevean hotărî, !n şedinţele de la 11 şi 12 Septemvrie, săfacăapel la patriarhul icumenic.1

4. Din aceastăhotărlre a sinodului chievean ieşi sinodulla Iaşi, unde domnea V asile Lupu, prieten al lui Petru Movilă,

1911), p. 551—552. Ur Ia iii est· intitulat doctor In Pattriconul lui S i l v e s t r uK o · · o v incădin 1635, cum araţi însuşi Macarie. Mai mult iscă. Patru Movili

•ate cunoscut autor a multe cărţi, pe când Iaaia nu- i scriitor d priceput* sol şicuvântător sinodal. Oricâte paternitlţi de cir ţi i s'ar contesta lui Movili, — cumeste cazul cirţU Lithos (1644), contestat! de iezuitul Rutka (M acarie, o. c., p.603) —. tot li mai rlmân unele, care sft-1 arate cărturar şi scriitor, pe când dela Iaaia n'avem aici o lucrare cirturireas că. Istoricul Macarie ar fi trebuit aăfieconsecvent şi sătragăÎncheierea căşi Ignatie Oxenovici este coautor al M. O ,Intru cât acelaşi sinod i-a dat şi lui cinstea de a sluji cu pateriţă(paliţa), (Ibidem. p. 986), cum i-a dat lui Isaia titlul de doctor. — îmi tngftdui s i v id lucrurile astfel.Sinodul a căutat s i onoreze pe unii din membrii s ii. Şi atunci lui Ignatie Oxenovici,cafe ţinuse cuvântare despre sinoade şi rostul lor la iaţft sinodalilor, (Ibidem, p.

583), i-a dat pateriţi.iar lui Iaaia T rofimovid, care ltaur iae sinodul despre rostulhi. O. ţi o prezentase spre desbatere, i-a confirmat thJnl'.de doctor pe care-1avea mai de muH. — D o s i t e i u al Ieruaslteuhri scrie ta Viapa hii fidetie Strigai (v. Bibliografia româneascâ veche, 1, p. 911) e i Mărturisirea Ortodox ăafost scrisăde Ruşi şl de Petru al CUevului C f eot x «i 4 Kurffw HAvpec oev-έγρβφβν ttjv 'ΟρΜβο(ον ‘Ομολογίαν).

1 . M a c a r i e , Istoria bisericii ruse, XI (1882), p. 584, 985.



IST ORIA MĂRT URISIRE! ORT ODOXE X X V

sprijinitor cu m&nft largădar şi asprăal bisericilor ortodoxe, şi cutrecere la Turci şi la Poloni. Prin sinodul acesta se vesti in lumealargăşi de- alungul veacurilor numele lui V asilie Voivodul Mol

dovei şi numele oraşului Iaşi1.Petru Movilătrimese 1a acest sinod cartea sa, scrisăîn limbalatină*. T itlul cărţii era Expositio fidei ecclesiae Russiae Minoris. Dar nume de autor nu avea, de vreme ce, fiind cercetatăşi aprobată, afarăde douăîntrebări, de sinodul chievean, era socotităacum ca operăa bisericii din Rusia Mică. AceastăExpositio fidei fu adusăla sinodul de la Iaşi de trei delegaţi clerici chie-veni: Isaia Trofimovici, igumenul mănăstirii Sf. Nicolae din Chiţv:Ignatie Oxenovici, predicator; şi losif Kononovici, igumenul mănăstirii Arătarea Domnului. Exarhii şi delegaţii patriarhiei fcu-menice furăPorfirie fost mitropolit de Nicheia şi ieromonahulMeletie Sirigul predicatorul *.

1. Sinodul se numeşte in limba greacăή iv Γιασίψ σύνοδος, iar in limbalatină11 găsesc numit uneori f i „Synodus Glascensis" (Quantum mutatus...!),v . N o r m a n n u s , Orthodoxa Confessio (Lipsea 1695), introducere (C 7 r. v.).

2. v. infra p. 174 r. 19, p. 175 r. 4, p. 176 r. 3 ; cf. p. 181 r. 6 şi 31,p. 182 r. 7. Nota lui Meletie Sirigul de la sfârşitul manuscrisului 360 este tipărităşl de arhim. K a l l i n i k o s D e l i k a ni s , Πατριαρχικά έγγραφα, III (Constantinopol 1905), p: 30. Aceastănotăa fost tipăritămai de mult, dar inccmplectăşi greşită, de arhim. A n d r o n i k os K. D i m i t r a k o p u l o s , ΌρΜ δ ο ξο ς 'Ελ λ άς

(Lipsea 1872), p. 156. Din traducerea lui Sirigul iese cătitlul latin al cărţii luiPetru Movilăera Expositio fidei ecclesiae Russiae Minoris (v. infra, p. XXVI nota1). Hofmann, Orthodoxa Confessio (Wratislaviae(= Breslau) 1751), în Historia

Catechismi f. a 4, citând pe Nectarie al Ierusalimului, care văzuse traducereatitlului de către Sirigul, redăastfel titlul cărţii: Expositio fidei Russorum.3. Numele delegaţilor la sinodul de la Iaşi sânt notate de Meletie Sirigul,

v. infra p. 174 r. 12—13, 20, 22—23; p. 175 r. 2—4; cf. Condamnarea capitolelor calvine f i Scrisoarea către Vasile Lupu (Iaşi, 1642 Dechemvrie 20), reproducere fotograficăIn rev. B. O. R., 34 (1910—1911), anexăla p. 361, şi InC a r t o j a n, Istoria literaturii vechi, II (1942), p. 96—97.—Forma Trofimios citatăde Sirigul In loc de T rofimovici era Întrebuinţatăchiar de Isaia, c&nd iscălea latineşte ( G o l ub e v , Petru Movilă, I· p. 539 anexe: Isaius Trophimius Rector Kifowsky (anul 1633 August 20). Numele lui întreg era Isaia Trofimovici Kozlov-skii. După M a c a r i e, Istoria biserici ruse, X I, p. 592, losif Kononovici era ş\rector al colegiului chievo- moghilean. Pe Ox enovici îl publicăunii greşit: Oze-novikios Xenovikios, în rom. Nenovici (sic), iar pe Kononovici 0 mai greşit: oriKoaovici, ori Kanovikios, ori Kokonovikios la D e l i k a n i s , o. c. p. 30, oriKoinonovildo·· In rom Constantinovici (sic) v Bibliografia rom veche I p 314



XXV I PRE(W i M M . POPESCU

Sinodul de in Iaşi ţinu de la 15 Septemvrie pânăla 27 Oc-tom vrie din anul t642ifl In acest răstimp dellg atul patriarhiei,

unde este reproduşi dupflpatr iarhul Dositeiu şi Scrisoare/ către Vasile Lupu.-*- Meletie Sirigul acrie cătowsrăşul său axarh ţi delegat^eite i Porfirie mitropolitulNicheei; şi mulţi iuându- β dupăel l- au citat la fal. Dar Sirigul Întrebuinţează

un eufemism, de vreme ie flcest Porfirie este sumai un fosi mitropolit de Nicheia,cum îşi d i singur titlul f i Scrisoarea către Vasile Lupu: (r. s upr a : o! (greşitή) 4x6 Κωνσταντινοοπόλ^^ΛβγϊΙτοι x a l **Βζαρχοι Πατριαρχικοί: 6 πρώην Νίκαιας

Πορφΰριος. Μβλέτιος 2 u p j| 3 (β ρομόναχος καί χ ήρυξ τοη,· Ευαγγελ ίου. De Însemnateste asemănarea de num* a acestui Porfir ie fost al Nichee. cu mitropolitul efectiv alNicheei din acelaşi aş1642, care iscăleşte Condamna; i capitolelor calvine decătre sinodul constanj^^Bitan din Maiu 1642 astfel; 6 Νίκαιας Πορφύριος,

Înaintea fostului mitr opA t Porfir ie (▼. Condamnarea citatămai sus).! . Datele descMţrii şi Închiderii sinodului de la Iaşi iea din notele Ini

Meletie Sirigul. In caţflfptul traduoerii M irturis iif lB todox e (Ms 360 din metohulS i Mormânt de la Ceastantioopol) pe fila Intiia Sirigul scrie: αχμβ*. Σβπτβμβρίου

vs'. ’Έκθβσις π(οτ*»ς Α ς sv Ptsaoty τη μιχρφ Εκ κλησ ίας (f)v καί κατήχησιν ώνόμκσαν)έκίοθβϊαα κατά έρώτκν καί Αηέχριοιν. Άρχ. Έρώτη- ά. κτλ. (— 1tS42, Septemvrie 15. Expuneremcredlnfei bisericii din Rusia Mica (pe care au numii-o f i Catehism), întocmitădiÂ întrebare si răspuns. începutul. întrebarea întâia, etc.) v. A .P a pa d. - K e mme v s , Ίβροοολυμιτικη βιβλιο κι,, IV (Peterburg 1899),p. 344;K a l l i n i k o v D e l i k a n i s , Πατριαρχικά Ιγγηφχ, III (Constantinopol 1905),p. 30. Dupădata α B este de crezut căîn^Hastăzi de 15 Septemvrie 1642s'a ţinut şedinta] întâia a sinodului, când solemn va fi fost încredinţatădelegaţilor patriarhiei fex punerea de credinţi I luflf etru Movilăşi când Sirig ul va fişl început traduierea.—Data închiderii sinoduluif (27 Octomvrie 1642) lese dinnota tot a lui Sirigul pe acelaşi manuscris, ^pf âr şit, unde scrie c i la 27 Oc·tomvrie 1642 i s'au prezentat de de leg aţi^Hleveni unele Întrebări, la care secerea rispuna de la pstriarhie; ceia ce în ie ţnni c i la aceastădatăse sfârşisetraducerea şi desbaterea Expunerii de credinţa: Τχβτα τά ζητήματα έπέμφθηοανήμϊν έν Γ.ααίω Μολδαβίας, παρά τοΟ πΗιΙρωτϋτοο Μητροπολίτου Kiijtao Stocτδν αδτοδ πρίσβίαν Ήααΐου, ’Ιγνατίου χαΐ Ίρρήφ tfj χζ' τοΟ’Οκτωβρίουμην6ς αχμβ'.τάς άποκρί3βί| 1 τοσντος άπδ της ΜβγβΙλης Εκκλησίας (— Aceste întrebări ni s'au trimes tn IaM Moldovei de către înalt preamnfitul mitropolii al Chlevului prin delegaţii săi îsaia, IgnqHe şi lotlf la 27 Qctkmarie 1642, cerând răspunsuri de ία Marea Biserică). Dar aceste Întrebări nu sânt trsnscrise (v. publicaţiile citatemai susI.- Dfcta sinodului de la Tuşi, aşa cum iese din notele lui Sirigul, este Întă

rităde scrisoarea doctorului Scogardi, scrisăIn Iaşi la 6 Noeţnvrie 1642 şi trimişi rezidentului imperial Schmid ( H ur m u z a k i - S l a v i c i , Documente IV, |(Bucureşti 1882), p. 6 8 8 ; cf. Preotul Niculae M. Popescu. Pomenirea sinodului ( ţla Iaşi. tn Analele Academiei S. Istorici, 25 (1943), p. 433—438). Scogardi scrie din Iaşi la 6 Noemvrie 1642: Vennero duntjue qui, due meet sono, delegaţii patriarhiei; dl la a pochi giornl vennero anco tre Theologi Rutenii Decila 6 Septemvrie 1642 Grecii erau ln la ţi, iar Chievenii erau aşteptaţi* Stăruim



ISTORIA MARTUfimttEI ORTODOXE XXV II

Meletie Sirigul1 îndreptăşi traduse cartea tr imhăde Petru Movilădin limba latinfi in limba greaoft vorbită, intitulftndu- o Mărturisirea Ortodoxă. Toţi delegaţii se înţeleserăasupra cuprinsului ei. Cele

douft întrebări nedeslegatefle la Chiev furăhotărîte in înţelesulvechilor învăţături orthodoxe,1 căadicănu- i foc curăţitor pentrusuflete dupămoarte (I, 66) ci liturghiilePWftciunile şi milosteniilecelor v ii le folosesc şi le izbăvesc (1,64), şi căprefacerea Darurilorse face în timpul chem&rf Duhului Sfânt de către sfinţitul slu·jitor (I, 107). 1

5. La 30 Octomvrie 1642, Expunerea credinţei trimisăde PetruMovilă, acum îndreptatăşi tradusăîn limba greacă, a fost înaintată

sinodului din ConstantţMopl prin îngrijirea Domnului MoldoveiVasile Lupu.8 La 6 Noemvrie delegaţia chieveană se pregăteade plecare; 4 iar delegaţia greacămai rămânea in Iaşi,5 unde la·

asupra datei exacte a| sinodului de 1« Iaşi fiindcăde mult, din 1882, se tot re·petăIn scrisul româaţrijngreţala copiatădup& istoricul rus Macarie căsinodulde la Iaşi a ţinut de la Dechemvrie 1641 p&năla Septemvrie 1642 (v. B. O. R.,60 (1942), p. 475, 487). Pr. T e o do r B odog a e , Din istoria bisericii ortodoxe

de acum 300 dttani (Sibiu 1943), p. 134, scrie că„şedinţele (sinodului de la Iaşi)dureazăaproxjgrtJJv 43 de zile, din K Septemvrie pânăin 27 Octomvrie.- Intruc&t autorul citeazăpe Scogardi şi p4 Sirigul, Înseamnăcăi-a scăpat din vederefaptul căla f> Septemvrie delegaţii lui Movilăincănu sosiserăşi deci şedinţele nuputeau înc je In aceastăzi, cum şi căde la 6 Septemvrie pânăla 27 Octomvrie sânt 52 de zile şi nu 43. [Aschiuando nu Înseamnăevitând (p. 135. n. 2),dar nici ocolind (rev. Mitropolia Moldovei 1942, p. 517), ci desgvstând.

1. ΜβλΙτιος Σορίγος, grec,' născut 1586 in Creta, studiază In Veneţia şiP adg flB itrăIn călugărie, ajunge predicator şi profesor in Constantinopol, unde

moare in anal 1664. A călătorit de mai multe ori şi In Moldova. Este cel maimare teolog ortodox al vremii sal·. Viaţa lui scrisăde admiratorul său Dositeiu,patriarhul Ierusalimului, a fost publicatăÎmpreunăcu cartea sa Άντί ηοις InBucureştiJTl690 (Bibliografie rom. veche, I, p. 298, 311—313). Despre MeletieSirigul a'a scris mulL Cele m · însemnate lucrări sunt pomenite de D. R us so,StuM greco- romăn»$ţ, p. 237—246.

m 2 . H u r m u z a k i - S l şv Ici , Documente, IV , I (1882), p. 668, unde Sco-gardi ca bun catolic scrie cănumai din interes Rutenii cedarăGrecilor: „Li Ru-

theni perd hora, accioche il loro libro venga approvato e sottoscritto dai Patriarcadi ConstantinopoM, mostrano di aecordarsi all' opinione delii Greci.1*3. v. infra, p. 174 r. 27, p. 175 r. 10; cf. p. 181 r. 11 şi 38, «i C. O.

p. L I unde „δκταβρίφ λί| * ar putea fi lnţelea: Octomvrie 38.i Scogardi* Ibidem.3. Eate o scăpare din vedere afirmaţia lui B o do g a e , o. c., p. 134,

n 4 că la 6 Noemvrie «delegaţii greci plecaserăla Constantinopol săduci



X X V III P R H OŢU L N I C U L A E M . P O P ES C l î

20 Dechemvrie 164^ se tipărea tn tipog raf ii seacăde la Trierarfci Io Scrisoare de mulţumire către Vasile L upui Domnul Moldovei Iprecedatăde Condamnarea Mărturisirei Răsăritene zisă a luiChirii Lucaris. 1..Jfl

traducerea greacăa Mărturisirii ortodoxe refăcute". Adevărul istoric este cel de Ila p. 136 unde tot dânsul scrie cft „Grecii mai rămân încă" după6 Noemvrie. I

1. Găsesc aci local sădau lămuriri despre Foaia Volantăgreacătip rla Iaşi in 1642 Decbtăflrie 20, care cuprinde capitolelor cahine din IMărturisirea Răsăriteană^m a lui Chirii Lucaris Wţrn'soarfq de mulţumire către I

Vasile Lupu, a cărei reproducere fotograficăam arătat- o la p. XXV n. 3. — Pa· Itriarhul icumenic Partenie cel bătrân impretfhă<?u sinodal său cercetădin nou IIn CoQstantioopol «nai fusese cercetatăIn 1638) Mărturisirea Răsăriteană (Άνα- Iτολιχή δμολογία τί)ς xftcmavtxi); πίστβως) tipărită în 1629 şi 1633 supt numele Ipatriarhului icumedi^Chir il Lucaris, şi hotări atât condamnarea capitolelor ei, Iin număr de 18, fiindcăstat pline de învăţături calvine, cât şi anatemizarea ce· Ilor ce vor crede io ea. Epistola sinodalăde Hfcdamnare, datatădin luna Maiu I1642, este iscălităde patriarh fi de toţi membrii sinodului.Printre iscălituri se află

şi a lui Melek e.Sirigul, care ser/iese o carte Hlr eagă, Antirrisis, contra acestei IMărtur is ir i răsăritffllBalv ine, şi care va fi fost părtaş, ca un specialist, la redactarea epistolei m condamnare. Cu aceastăSftpistolăsinodalăde condamnare vin Idelegaţii greci, Porfirie fost al Nicheei şi Meletie Sirigul, la sinodul de la Iaşi.Iar In seri soa rta lui Scogardi amintitămai sujl citim căSirigul ceru sinodului dela Iaşi săconsimtăla Condamnarea adusăde e l: „L'oggetto principale del Cerigofii scomunicare l i Capitoli publicaţi sotto nome i i Cirillo." Dar tot de la Scogardi înţelegem cădelegaţii chieveni se Inspetrivirăacestei cereri. Ei spuneau căbiserica ortodeoA nu crede la aceste articole bal vine, care nu sânt scrise de Lu-caria ci publicat· sept numele lui de pastorul’ ambasadei olandeze. Alipindu- sela aceastăimpoţlMPRF/4Nltt Domnul cât ţBboerii , căzu cererea lui Sirigul de

consimţire la Condamnarea cu care venise.— V edem insăcă in Foaia Volantăamintităeste tipărităŞl aceastăCondamnare. Mei mult Încă. S upt ea se află, pelângănumele sinodalilor constantînopolitani, atât numele ierarhilor moldoveni(Varlaam,Evlogbie, Anastasie, Gheorghie) cât şi numele ierarhilor din Rusia Mică,precedate 4* o declaraţie greacăa lui Petru Movilăpe care o traduc in româneşte. „Ca aceastăepistolăsinodalăa inatbpreasfinfitukii părinte şi păstor al nostru patriarhul ConstantinopoUi măînvoesc şi consimt eu Petru MoAlă, smeritul arhie- i piscop mitropolit al Chievului, Galifiei şi 4ntrtgei Rusii, exarh al Sfântului Scaun japostolic al Constaniinopolei, arhimandrit al havrei Pecerska; iscălesc cu mâna mea pentru mine şipentru tntreaga bisericăortodoxăşt sobornicăcare este tn Rusta Mică." — Cum săne ex plicăm aceastăconsimţire la Condamnare a lui PetruMovilă, când ştim cădelegaţii lui la Iaşi o refuzaseră? Cred tn chipul următor. Delegaţii chieveni, dupăinsistenţa lui Sirigul, au trimes la Chiev lui PetruMovilăaceastăepistolăde Condamnare pentru a cărei discuţie şi aprobare einu aveau mandat. Iar Petru Mov:\ â âiâprobat- o şi a iscălit- o catăna late niciumbrăde bănuială căar Înclina sprff Învăţăturile calvine. V ăzând iscălitura Ini



I S T O R I A MĂRT URIS IRE! O R T O D O X E XXIX

6. la Constantinopol, patriarhul icumenicfPârtenie I cel B ă·trân (1639—1644), împreunăcu sinodul de arhierei din jurul său,şi cu clerul, cercetă„cartea trimisă de sora noastră bisericaRusiei Mici." Fireşte este vorba de cartea pidreptatâ şi tradusăîn limba greacăla Iaşi de Meletie Sirigul, m cărei titlu acum era'Ομολογία tije όρθοδόξοο ίστεως τής καθολική c χαΐ άποστολιχής έκ-κλησίας tea Χριστοδ { Mărturisirea credinţei ortodox e a bisericii sobor· nice şi apostolice a lu i Hristos )., Cercetarea sinodului din Constsn·tinopol ajunse la încredinţarea căM&jhirisirea aceasta urmeazădogmelor Bisericii, glăsueşte împreunăcu sfintele casosne şi nucuprinde nimic protivnic Bisericii. De aceia sinodul cu vot de

obşte aprobăaceastăMărturisire Ortodox ăin versiunea ei greacăşi hotărî ca tot creştinai ortodox săo primeascăşi săo /citească.A ctul sinodal de aprobare fu Întărit cu pecetea patriarhiei şi cu_iscăliturile pa triarhii·!! Partenie, a opt mitropoliţi şi a 13 dre-

Petru Movilă, fărăa mai sta la gânduri îşi vor fi pus şi ierarhii moldoveni iscăiturile lor . Şl mai fired că, odatăS întoarcerea de la Chiev a acestei Condam

nări aprobate acum şi de Movilă, vor fi fost trimese de Petru Movilăacele Întrebări înmânate =lui Sirigul la 2 l Octomvrie 1642. — Sirigul având acum epistolade Condamntff lprobatăşi iscălităde atâţia ierarhi şi dregători bisericeşti otipări !d t. untea Scrisoarei de mulţumire pentru apărarea ortodoxiei, adresatăluiVasile Lupu. T ipărirea te îndeamnăsăcrezi căepistola de Condamnare a sinodului din Constantinopol ar fi fostmscutatăşi aprobatăşi de sinodul de la Iaşişi cădeci ar fsce parte dţa lucrările acestui sinod; şi chiar aşa a crezut Dositeiual Ierusalimului (v. Bibliografia rom. veche, I, p.3 0 8 şi 310). Ceia ce nu era adevărat,intrai cât sinodul de la Iaşi s'a ocupat numai de Mărturisirea trimisă de Petru

Movflă, Înlăturând cererea de aprobare a epistolei de Condamnare; iar protocoalede desbateri el n a Încheiat. Era aceastătipărire şi o meşteşugire a lui Sirigul dea câştiga cererea perdutăla Începutul sinodului şi de a face cunoscut lumii creştine pr in tipar Condamnarea^Mărturisirii Răsăritene zise a lui Lucaris. Dar de laaceastămeşteşugire a lui Meletie Sirigul şi pânăla gândul de a socoti cuprinsulacestei Foi Volante drept protocoalele (acta) sinodului de la Iaşi nu era decâtun pas. Şi pasul l*au făcut unele tipărituri, in care Foaia V olantăeste intitulatăΠρακτικά τής âV Γιαοίφ συνόδου * ·υτ» ρχ ς οδσης κατ ά τ&ν κβφαλ αίων Κυρίλλου

(=* Protocoalele (actele) sinodului de la Iaşi, care este al doilea Împotriva Capitolelor lui Chirii). (v .K im m e i, Libri Symbol ici, (lena 1843), p. 408). In acest titlugreşit cred pânăazi cercetătorii grăbiţi. — Textul slav al consimţirei lui PetruMovilă, datat Insăgreşit, vezi-1 la G . E n a c e a n u , Petru Movilă, p. 286—7şi nota (s). — N. A . G h e o r g h i u , întâmpinarea Iul Meletie Sirigul[B. O. R* LX. (1942), p. 422* aratăHmpede că Sirigul şi- a scris Antirrisis Intre 1638 şi1640 de d înainte de sinodul de la Iaşi·



X X X P R E O T H f l M C U L A E M . P O p E l C U

gfttori bis ericeşti „în anul pi intuir ii 1643, tn luna Ma rtie ,, indic- ,tionul al 11-lea.“ 1 Atâtea iscălituri a avut acest act sinodal ladata ar&tatft mai sus. Mei târziu insăaţtul dezaprobar e al Măr-turis ire i Ortodox e fu is călit şi de patriarhii Ioanichie al Alexandriei (1645—1657), Macati· al A ntiohiei (1 6 4 7 1672) şi Paisie al

Ierusalimului (1645— 1660), precum | i de ' Par tenie mitropolitde Hios.f O copie a Mărturisirei Ortodoxe aprobate de sinodul con-

stantinopolitan, prevăzută cu iscălitura autografăa lui Partenie,patriarhul icumenic care prezidase sinodulde aprobare, a fosttrimeasălui Petru Movilă„tnalt pressfinţitul mitropolit al Chievuluişi al tntreg ei R us ii". · Credem căaceastăcopie a fost dusăluiMovilăchiar de Meletie Sirigul oare In vara anului 1643 era tnLavra Pecerska de lângăChiev,4

Manuscrisul Mărturisirei Ortodox ăcercetate de sinodul dinConstantinopol amintit mai sus cuprindea şi tex tul ls tin al Măr-turisirei, scris în faţa tex tului grec. Dar tn actul de aprobare sespune căsinodul n'a cercetat această„a doua pa rte a c ăr ţii"; edeci textul latin al Mărturisirei n'a fost aprobat de sinodul patriarhal din MartfaM| 643.

7. Mărturisirea Ortodoxătn limba greacăse citi şi se răspâla Greci prin manuscrise, până f f n d Panaiot Nicusios, * mare

1. v . infrd p. 175—177; cf. p. 181— 182lj| planşele 5 ţi 6. In loc de „Marti* indictionul a l 1 l lea" s'a tipărit tn prima ediţie greacăaM. O. (Olanda 1667):„Martie ziua 11", v . infra, p. 176 r. 26—30. Şi aceastăgreşalăa intrat apoi In

toate ediţiile M . O. care reproduc aprobarea s inod ală, precum şi in line le studii.Chiar şl In C. O. p. L I I , care avea la Îndemânăms. Parit inut, a pătr un s aceastăbătrânăgreşali.

2. Despre datarea acestor iscălituri v. infra § 13.3. v. infra, p. 175, r. 12—16; cf. p. 181, r. 13—17.4* Petra Movilăscrie la 16 Septemvrie s. v. 1644 căaşteaptăcu dor ek

vadăiarăşi — iterum videre — pe Meletie Sirigul ( Hur muz.- Ior g a, Documente, IV, I, p. 694.

5. v. infra, p. 176, r. 2—4; cf. p. 182, r. 6—7, precum şi toate ediţiileM. O, tn care se publicăla Început aprobarea sinodală.

6. Despre Panaiot Nicusios f 1673 (InPrecuvântare p. IV şl XI s'a scris Nicua-sios ca sănu se citeascăNicuzios) notez numai legăturile lui cu Ţările Român·. Plănuia ridicarea unei frumoase biserici la SL Gheorghe- Nou din Bucureşti, unde too·-puse mai tntâi clădirea chiliilor la care ·· lucra şl In 1672. A stat de vorbăaa MinaCostin despre valul lui T ralan. D. Cânte mir povesteşte moartea lui la laaooea.



ÎSTORIA MARTURISIHEI ORTODOXE X X X I

dragoman al Porţii Otoman· f i sprijinitor al ortodox iei, se hotfr î săo tipărească El plănuia tipărirea Inel din anul 1662, când Nec-tarie patriarhul Ierusalimului1 îi Întocmi o prelată, in care scriseistoria M. O., plec&nd de la grija pentru ortodoxie a lui Petru Movilăşi terminând cu laude aduse lui Nicusios. Mai scrise in prelatăcăM. O. avea săse tipăreascăîn amândouălimbile, greacă şi la·tină(x*tâ τήν ήμών te χαι τ&ν Λατίνον φωνήν), şi săse dea în darcititorilor. Dar ivirea acestei cărţi mai apesti câţiva ani.

Elinistul Emile Legrand este acela carele, sprijinit pe Însemnări şi scrisori contimporane, a dovedit fărăurmăde îndoialăcăMărturisirea Ortodox ăs’a tipâritţlntâia oară numai in limba

greacă, Ia anul 1667 in Olanda.a Panaiot Nicusios rugase pesecretarul rezidentului olandez la Constantinopol să tipăreascăM. O. in Olanda, unde manuscrisul cărţii a fost trimes, oricum, ic.

Discuţi· lui cu învăţatul agarean V anii se păstreazăşi la A cad. Rom. mss. gr. 631 ţi 671. ( H u r m u z . — l o r g a. Documente. X IV , I , p. 20 4— 1 0 ; N . l o r g a. Inscripţii din biserici, I,- p. 305, Byzance apris Byzance, p. 134, 202—4, Revista Istorică, 19 (193$, p. 12—1 3 ; M i r o n C o s t in , De neamul Moldovenilor

(ed. 1914), p. 41 —4 2 ; D. C a n t e m i r , Istoria imperiului ottoman, 1 (1876),p. 395—403; - C. E r b i c e a n urXronicarii greci (1888), p. 184—5).1. P r in, s tăr uinţa lu i Pa naiot Ni cus ios , Nectar ie es te ales şi sf inţit patr iar h

de Ierusalim In Duminica Flor i ilor din anul 1661 (A . P apa do pulos - K e ra m e v ein H u r m u z . , Documente, X III, p.p522 ). In S eptemv r ie 1662, Necta r ie se aila Inmetohul Sf. Mormânt din Constâfttinopol, unde la 20 Noemvrie 1662 seri· pre

faţa la M. O . Lucr ar ea lui Ne ctar ie, ΠβρΙ τί}ς 4ρχ^ς τ38 Πάπα es te t ip ăr iţi laIaşi 1682 de Dos ite iu patr iar hul (Bibligrafia rom. veche, I, p. 25 1— 258 ). Pref aţa

lui Nec tair e s'a tipăr it apr oape | n toate ediţiile M. O . şi data ei (20 Noemv rie

1662) duce in g re şală pe cei car e scr iu căM. O . s a tipărit In 1662.2. £ m i l e L c g r a n (L B ibliogr zpme hellenique, X V II siecle. tome deu-

x ieme (Paris 1894), p. 203—208. Din citatele aduse de L eg rand şi controlate de minţse vede că, inainte de el, cel mai apropiat de anul tipărirei a fost Dositeiu sl Ier usalimului, care p un · tipărirea M. O. intre 1665— 1668.— Şl dupăstudiu] lui Legrand din anul 1894, mai s&nt Încăteologi români care scriu că întâia ediţie a M O. s'a tipărit In anul 1662 In Amsterdam şi Încăin limbile latinăşi g reacă: G h e n a d i e a l R â m n i c u l u i In rev. B . O. R-, 22 (1896—99), p . 8 6 4 — 5 ; J o n M i c h a l c e s c u , D ie Bek enntnisse (Leipzig 1904), p 23(de şl la

p. 266 citeazăcartea lui legrand); prttre J . M i h a l c e s c o . L a theologie sym· bolique, (Bucarest- Paris 1932), p. 7 9; T. B o d o g a e , o. c. (1943), p. 138, n. 2; Htextul «?reco- latin (al M. O.) tipărit in 1667 in O landa f i de atâtea ori dupăaceea"

(sic), unde şi tr im e te r·· este greşită, ier la p. 139 n. 2 se ne : ediţi; „greco- latinc

A mste rdam 1667."



χχχπ FREOTOL n i c u l a e Μ. POPESCU

anui 1665. G uv ernul Ţârilor- de- joe, căutând săÎndatoreze pe cu.noscutul om politic care era Nicusios, luă asupra lui cheltuelil*tipa rului. Ex emplare le cărţii fur ăaduse to lăz i de Jus tin Colier, Inoul re zident care sosi în Cons tantinopol la 25 Maiu 1668. Mir»turisirea Ortodox ăieşise de subt tipar numai în 166 7.1 Patriarhulicum enic Metodie (5 Ianuarie 1668 — Martie 1671) împărţi ortodocşilor car tea în dar din partea sus num itului drag oman. 1

Cartea tipărităcu literăcur ată şi fr umos turnată, cu prescur tări şi combina ţii de litere ca în manus crise, are titlul următor:’Ορθόδοξος | δαολογία j τής καθολικής καί άποατολικής | εκκλησίας |τής ανατολικής. * Fărăloc şi fărăan de t ipărir e. L a Început, pe optfoi pag inate jos cu litere şi cifre, sânt tipărite prefaţa patriar huluiNectarie din 20 Noemvrie 1662 (A 2—A 5) şi actul de aprobareal patriarhului Partenie din Martie 1643 ([A 6 —A 8 ] ).4 Urmeazltex tul grec a l Mfirturisirei pe 252 pag ini şi apoi mai sânt douăfoi albe. Og linda tiparului este de 144 X 8 8 mm. 6

lo ediţia Olanda a M. O. s’au str ecurat g re şeli. Unele sâgreşeli de tipa r ; alte le pot fi ale ma nusc ris ului dat spre tipărire ,de pildărândurile sărite. A ce ste greşeli se pot ur mări In aparatulcritic al ediţiei de fa ţă; pe une le din ele le vom arăta când vomvorbi de textul manuscrisului Parisinus.

Mărturisirea Ortodox ăa fos t de la Început citităşi folos itănu num ii de ortodocşi ci şi de teolog ii oc cide ntali. In discuţiaisca tăla Par is, ince pând cu anul 1665, Intre catolici şi protestanţicu priv ire mai ales la tra os substa ntiatio şi la preze nţa reală in

euharis tie, atât unii cât şi a lţii căutau argumente şl in cărţile1. E ' L e g r e n d , Ibidem, p. 204. Da cătipărire a ar fi fost mai timpurie,

exemplarele puteau fi trimese în 1667 cu un alt rezident.

2. D o s i t e i u, Istoria patriarhilor ierusalimului, p. 1177— 1178. După

Dositeiu, Panaiot Nicus ios a primit cărţile in Creta, unde era cu vizirul, şi deacolo le-a trimis patriarhului Metodie, care le-a Împăr ţit τφ ορθοδόξφ λαφ δημοσίως. Tot dupăDosite iu, Metodie a păst or it In anii 1667— 1671.

3. Tit lul se r epe tă1a p. 15, adăogându*se τής πίστβως dupăόμολογία,4. £. L e g r a n d , o. c., p. 20 8—213, reproduce prefaţa şi apr obar ea Măr

turisire! , in tex tul cărora pr imeşte unele din conjectur ile şi cor ectările lu i Nor*

mannus şi K imme l, fărăsăar ate cum er a t ex tul Olande i, pe care mulţi nu- 1 pot colaţiona, f iind f oarte rar .

5. A m av ut bucurie, adusăde o cercet are Îndelunga tă, sa d es co per şi sa amla Îndemânăun e x emplar din ediţia Ola nda, pe lâng ăcare atâţia inşi a u tr ecut uşor.



i s t o r i a m A r t u r i s ir k i o r t o d o x e XX XIII

ortodoxe. Port- royalistul A ntoine A rnauld, căpetenia catolicilor inaceastădiscuţie, ceru intru aceasta ajutorul lui Olier de Nointel,ambasador francez la Constantinopol (1670— 1680), care- i trimesela 9 Maiu 1671, între altele, Foaia V olantătipărităla Iaşi (20 Dechemvrie 1642), precum şi Mărturisirea Ortodox ă. A rnauld o folosibucuros în răspunsul său la cartea cea nouăa pastorului calv inJ ean Claude. T ot aşa făcurăşi alţi scriitori catolici. Citatele şicertificatele ortodox e aduse în aceastădiscuţie sânt cuprinse incunoscuta colecţie Perpetuite de Ia Foi (1669—1713).1

8 . Ediţia Olanda a M. O. s a sfârşit grabnic, mai ales căcelemai multe ex emplare nefiind legate, lesne s'au răv ăşit. De aceia

o nouăediţie era aşteptată. Ea este opera lui LaurtnHus Nor- mannus, profesor în Upsala, care împrumutând de la suedezulS parw enfeldiuscel ce strângea şi cărţi româneşti *, un ex emplaral ediţiei O. îl copie şi- l traduse în latineşte. Pe marginea dreaptăa copiei sale adăogăconjecturi şi emendaţiuni care dovedesc căNormannus cunoştea bine limba greacăşi avea simţcritic. O prefaţăîntinsădălămurir i, multe nemerite, despre autorul Mărturi-

sirei, despre limba ei şi despre cuprins. Ediţia aceasta8 apăru laLipsea în anul 1695 şi de la ea pleacămai multe ediţii de câtde la cea din Olanda. Nu s'a băgat de seamă că tex tul M. O.din ediţia Normannus este o reproducere a tex tului ediţiei Olanda,de şi acest lucru era uşor de v ăzut, căci Normannus noteazăpemarginea dreaptăa ediţiei sale pag inile ediţiei Olanda. *

9. A tr e ia ediţie greacăa M. O. s 'a tipărit în mănăstirea Snagovdin România în anul 1699. Ideia a fost a lui Dositeiu al Ierusa*lim ului care in interesanta prefaţăa acestei ediţii spune Intre

1. V i l l e r in Introduc lion la Confession Orihodoxe de Pierre Moghila, p. L X X V —L X XXI, unde se foloseşte de corespondenta vremii.

2. N . I o r g a, O tipăriturăromâneasca la Uppsala (An. Ac. Rom. 1st. VI (1926*1927), p. 73.

3. E m i l e L e g r a n d, Bibliographie hellenique, X V II siecle, to. III,

(Paris 1895), p. 38—40, descrie prea scurt aceastăediţie interesantă. — Eu amfolos it ex emplarul A cademie i Romăne (A . 26384), cu unele foi lipsă. El face partedin exemplarele cu 24 foi liminare, in care se cuprind foaia de titlu (grec şi latin),dedicaţia către reg ele Suediei Carol al X I şi prefaţa către cetitor (Lector candide), ·+■350 foi paginate 2 foi albe. Oglinda tiparului este 136 X 83 mm.

4. £. L e g r a n d nu a observ at acest car acter al ediţiei.3



XXXIV PREOTUL NICULAE U. POPBSCU

altele căediţia lui Nicusios (Olanda 1667) nu se mai a f la ; ex emplarele fuseserăpuţine şi nelegate ; credinc'oşii simţeau lipsa cftrţii,

împlinirea ide ei este fapta lui Cons tantin Brftncoveanu, V oiv od alcultur ii române şi ortodox e. T ipograf este ves titul ieromonah

A ntim de la Iv ir , iar diortositor Panaiot din Sinope. Pe 86 paginimari, in folio, pe douăcoloane, se intinde tex tul M. 0 ., căreia i

se adaogăpe alte 250 pag ini un studiu despre cele trei v irtuţiteologice, un comentar al M. O., de ieromonahul Visarion Macri dinIanina. Ediţia aceasta a M. O . de la Snag ov , pe hârtie r trainică,cu literăbună, legatăîn piele , este o mândrie a tiparului românesc. 1 Din cercetările mele iese că, în ediţia Snag ov, tex tul M. O.nu- i reprodus dupăediţia Olanda, — nici nu are prefaţa lui Nec-tarie şi aprobarea lui Partenie — , ci dupăun manuscris care seapropie mai mult de Parisinus de cât de Olands. Se pare cădiortositor ul şi-a Îng ăduit mici schimbări în tex t, cum se vede inaparatul c ritic a l ediţiei de faţă.

In Precuvântare 8 s 'a dat o lis tăcronolog ică a ediţiilor gre·ceşti ale M. O. Aceste ediţii cuprind tex tul grecesc sing ur sau

însoţit de traduceri în alte limbi. Dintre ele remarcăm ediţia luiCarol Gottlob Hofmann3 (W ratislav iae = B res lau 1751), în [careeste re produs te x tul grec şi latin al ediţiei Normannus, cu toateemendaţiile lui, adăogându- i- se tr aducerea germanăa lui F risch;şi credem, de şi n am v ăzut ex emplar, căediţia tn patr u lim bi,

Moscova 1781, a folosit ediţia H ofmann, căreia î- a adăog at versiunea slav onăd in 1696. Dintr 'o cercetare a noas tră, nu tocmaiteme inică, ar ieşi căe difia v ie ne ză4 din 1771 s'a folosit atât de

1. Academia Românăare mai multe exemplare din aceasti carte descrisăde E m i l e L e g r a n d, Bibîiographie hellenique, X V II siecle, to . III (Paris 1895),P* 61—75 şi de B i a n u - H o d o ş, Bibliografia româneascăveche I, (Bucureşti 1903), p. 378—389, unde multe epigrame şi scrisoare a lui Dos ite iu către Brân- cove anu nu sânt reproduse. In Legrand nu lipsesc. V . planşa n. 8.

2. v. supra, p. V I şi X IV .

3. L e g r a n d - P e t i t - P e r n o t , Bibîiographie hellenique, X V II I seicle, to. I (Par is 1918), p. 401, ii dănumai tit lul şi numărul pag inilor , trecâodu*o intre căştile rare. In bibliotecile româneşti cunosc pânăacum tr ei ex emplare din ace astăcarte, care la început are Historia Catechismi Russorum pe 11 foi; iar textul M. O. se întinde pe 359 pagini.

4. A m la Îndemânăun ex emplar din cele care n'au trecut in titlu numelelui Constant in A lexandru Fil ippidu- Gaiu. Descr ierea la L e g r a n d - P e t i t -P e r p o t , o. c., to. Π (Paris 1928), p. 143—4.



IST ORIA MĂRT URISIRE! ORT ODOX E XXXV

tex tul din Normaunus cât şi de ediţia Snagov (1699). Atât de multseamănăediţia Petrupolis (1764) cu ediţia Bucureşti (1767) căÎnclin a le crede nu suror i gemene, ci acelaşi copil cu douănume. 1

10. O ediţie greacăa Mărturisirei Ortodox e mult folosităşi desreprodusă, de şi nu merita aceastăonoare, este a lui E r n e s t u sJ u l i u s K i m m e l , Librisymbolictecclesiaeorientalii(Jenae 1843)*,P· 45—324. Pe K immel, ruthenus, profesor la lena, îl Îngrozeşte(terret) s tilul limbei greceşti din M. O., faţăde frumuseţea minunatăa limbei elene şi chiar de stilul inteligibil al lui Lucaris. Necunos*când limba greacăpopulară, K immel crede că„huţus libe lli auc-tores (sic) novas et inauditas formas usurpant, ut τινάς, οδδένας,

nov a vocabula fabricantur, ut τέτοιος, χώεοιος, εσύ, novas tr ibuuntverbis significationes, veluti quum partic χάθα modo pro praepo-sitione, modo pro pronom. distribut. modo pro adject, habeant* 1-Plecând de la acest gând, Kimmel spune sincer căna stat la tn*doialăsă se depărteze de tex tul obişnuit (non ab eo recederedubitarim), săprimeascălectiones et conjecturas marginales, caresânt ale lui Normannus, şi chiar săcreeze s ingur alte variante, săschimbe accente şi punctuaţie. Urmând astfel, K immel este încredinţat căa dat cetitorilor tex tum purum, rectum et ad intel-ligendum faciliorem. 4

A m trecut tn aparatul critic al ediţiei de faţăatât lecturileşi conjecturile introduse in tex t de K immel dupăcele marg inale

1. Am consultat exemplarele A cade miei Romftne. De s cr ie rea aces tor douăediţii in L e g r a n d - P e t i t * P e r n o t, o. c., to. II, p. 26—27,68—69. Descrierea

cele i de Bucureşti şi in B i a n u - H o d o ş, Bibliografia româneascăveche, II (Bucureşti 1910), p. 176. — Pr. T e o d o r B o d o g a e , Din istoria bisericii ortodoxe de acum 300 de ani, (Sibiu 1943), p, 139 n. 2. cite ază o ediţie gr eacăa M. O .tipărităla V eneţia in 1777. A ceas tăediţie nu ex is tă.

2. In 1850, H. J . C h r . W e i s s e n b o r n li pe şte şas e f oi ne pa gina te

de Emendanda et Addenda la Începutul unor ex emplare ale ediţiei K i m m e l (n.1812 — 1- 28 A pr il 1846) din 1843, punând acestor foi o copertăcu titlul nou:

Monumenta fidei ecclesiae orientalis pars I (J ena e 18 50); apoi ti păre şte supt titlulcel nou· dih manuscrisele lui Kimmel: pars I I Praefationem Weissenborni, Me

trophanis Critopuli Confessionem, Decrelum Synodi Constantinopolitanae et indicem compleciens (Jenae 1850), 235 pp. Deci o tipărir e (A ufls ge) s au o ediţie (A usgabe

a Mărturisirei Ortodoxe greceşti tn 1850 nu ex istă.

3 K i m m e l , o. c.ain Prolegomena, p. LXI.4. Ibidem, p. L X X IV - V .



XXXVI P R HO T U l . ν ΐ α Π . Λ Π M . P O P E S C l t

ale lui Normannus, cât şl v ar iantele cre ate de el, precum şi uneleex plicaţii nenemerite şi epitete non ornantia pr iv itoa re la limbaM. O. A m făcut aceasta ca s ăse v adă depărtarea ace stei ediţii,socotită „cea m ai b un ăM, de tex tul orig inal.

Cu toate scăderile e i, ediţia K immel a fost şi este mult în·tre buintată. E diţii poster ioare i- au reprodus te x tull , fireşte în

mulţind g reşelile de tex t şi de tipa r. M ai m ult încă. S ânt cercetători şi editori care de şi av eau îna intea lor ediţia pr im ăa M . 0 .(Olanda 1667)2 sau chiar m anus cr isul „or ig inal” al M. 0 . (Parisinus1265], totuşi nu le- au folos it pe acestea, ci, din comoditate, ediţiaKimmel.8

IL MANUSCRISUL PARISINUS

11. Tot urmare a căutării de dovezi ortodox e în discuţia iIntre cato lic i şi protestanţi4, este şi trimetere a de la Constantinopol

la Paris o unui manuscris „orig ina l" a l M.O.

La o scrisoare aambasadorului francez Olier de Nointel, îi răspunde din A drianopolla 20 Dechemvrie 1671 marele dragoman Pa naiot Nicusios, trime-ţându-i, intre alte scrieri, şi „orig inalul Mărturis ir e! de credinţăalBisericii Răsăritene" întărit cu iscălitur i ar hiereşti. O r ig ina lul a-cesta avea menirea săfie des arătat e re ticilor spre înveder areaade v ărului. Regele Franţei era r ug at să- l pr imeascăşi să- l păstreze

în bibliote ca reg ală. 5 Nointel scrie reg elui L udov ic al X lV - leâ, la

1. J o n M i c h a l c e s c u , Die Bekenntnisse (Leipzig 1904), p. 26—122,care socoteşte ediţia Kimmel „die beste", p. 24; cf. recensia arhimandrituluiH r i s o s t o m P a p a d o p u l o s Ια Nea Σιών, I (1904), nr 4, p. 401—4; Bodogae, o. c.t p. 139 nota 2: „[Kimmel, cea mai bună]".

2. v. supra, p. XXXII, n. 4.3. M a l v y e t V i i l e r . L a Confession Orihodoxe de Pierre Moghila (Roma-

Paris 1927), de şi scriu la p. CX III căfolosesc edition princeps, adică Olanda1667, totuşi în amândouăcitatele reproduc textul grec întocmai dupăediţiaKimmel p. 140—1, 186. De altfel, chiar unde nu citeazăediţia, tot pe KimmelÎl folosesc, cf. citatele de la pp. CV II—CXI şl CX1V. De şi la p. CX η. 1 scriecă„Pariainus porte seulement διορίζω", şl aci tot pe Kimmel, care are această

formă, l-a folosit, pe când Parisinus are Stopίζει, cf. infra, p. 90 r. 13 şi 33. Şicar· este „le text grec primitifH(p. CX III) din Μ. O. III, 20, când numai ediţia Olanda(1667) are 81, evidentăgreşalăde tipar, corectatăde Licudi ftfcv şi de toţi ceilalţieditori, iar Parisinus are limpede Biv?

4. v. supra, p. XXXII, alin. 4. u5. L a u r e n t i u s N o r m a n n us în introducerep. b 5v —c la Orthodoxa

Confessio (Lipsiae 1695) reproduce scrisoarea lui Nicusios şi confirmarea primirei



MANU SC RISU L PARIS1NU S XXXVII

21 S eptemv rie 1673, că- i trim ete „un or ig inal d u n catechisme del'E g lis e Or ientale approuve des quatre P airi arches qui etaientalors dans les sieg es et qui l'e s t aussi par Denia de Constanti-

no po le ." Reg ele S oar e mulţumeşte am basador ului (4 Ianuarie 1674)pentru trimeterea acestui manuscris . 1 A uto r ii d r ţii De perpetua fide (vol. ΙΠ, 1674) folosesc manuscrisul trimes, pe care-1 declară„l’un des or ig inaux de la Confess ion Or thodox e", mai adăog lndc i e x em plarele tipăr ite a u numa i tex tul grec, pe când „ce ma·nusc ris e st grec- latin, le la tin n 'ăta nt pas moins or iginal que leg r e c".* Mai târ z iu, intre 1701 şi 1707, acest m anus cr is* greco-lat in a l M ărtur isire i Ortodox e intrăin bibliotec a reg alăfranceză. 4

De atunci se Împlini Intru el vechea zicâtoare : Graeca sunt, non leguntur; de astăd a tă, ma i po tr iv it: non tanguntur.

12. A cest manuscris g reco- latin a l M ărturisire i Ortodox e s epăstreazăla B ibliote ca N aţiona lădin P ar is ; de ac eia de multe orieste numit P ar isinus. E i face parte din fo ndul g rec şi poar tănumărul 1265. Des criere a lui de pe fotografiile te x tului gre c ce nestau la înde m ână, de dime ns iunile 2 9 X 1 9 cm ., este urm ătoare a .6

A re 147 foi de hârtie , numerotate m ai târ z iu. A pr obarea din 15

e i de Nointel după A n t o n i u s A r n a l d u s , De perpetua ecclesiae catholicae fide in negntio sacrae Eucharistiae, to mus te rtius , p. 595 squ. Cit ăm din scr isoar e :

„ne c non τό πρωτότοκον f idei Confes sionis O rie ntal is Ec cles iae, A ntist i tum sub·

scriptionibus confirmatum, quod ut haereticis, a d d ecla r a u d a m ver i tate m et glo-

riam perpetuam sua e Majestatis Christ iauissimae, saepius monstr etur , r og o accep-tetur, ac in Bibliotheca regia conservetur, cui ego i l lud humillime dedico."

1. V il Ie r tn introducere la Confession Orthodoxe (Roma - P a r ia 1927),

p . L X X X I I—III. Aprobarea lui Dionisie p a tr ia r hul icumenic , d in 15 I u l ie 1672, este aşezatăin fruntea manuscrisului Măr tur is ir e i.

2. Ibidem, p. LXXXUI.3. Ibidem, p. LXXXIV-V.4. La sfârşitul manuscrisului, Nointel atestăcăacest manuscris latin şi grec

i-a fost dat de Panaiot primul interpret al Porţii ca săserveascătemeinic pentru.dovedirea adevărului cărţii tipărite de el „puisqu'il en est l'un des originaux .11v. infra, p. 177—8.

5. Pe foaia copertăa manuscrisului este lipităurmătoarea descriere t ipă

rită: „1265. „Orthodoxa confessio fidei catholica et apostolica ecclesiae Orien-t ilis" (gr.—lat), 1643, cum subscriptionibus a utog r a p his pa tr ia r eb a r um. X V I I s . Pap.fol . (Teller. Rem.—Reg: 2002, 3.) M." Tot pe foaia copertărecto este scrisănotaur m ăto ar e : „J’ay done et fait remettre ce volume qui m'appartenoit dans la bi

bliotheque du roy dans laquelle il merite d'estre c o n s c r v c . L e p r e m i e r m a r s

1701, a Paris. L'ar| cheveque] duc de R e i m s .“



χχχνπι PREOTUL NICULAE M. POPESC!!

Iulie 1672 a patriarhului icumenic Dionisie\ purtând iscălitura saautografă, este aşezatăla Început fiind paginată1 (rtdo). A pro-barea este scrisămărunt şi des. Textul grec al Mărturisirei Oslo.doxe Începe pe foaia a doua- verso şi continuăpe foi tot pe versopânăla foaia 144 v. In josul acestei foi Începe nola despre tri·meterea de la Chiev la Iaşi a textului latin al M. O., despre tra

ducerea lui in limba greacăde către delegaţii icumenicului şitrimeterea ei la Constantinopol prin grija lui Vasile Lupu, la 30Octomvrie 1642. Aceastănotăse continuăpe foaia 145 v. pânăspre mijloc, unde se aflft transcrisăiscălitura patriarhului icumenic Partenie. De la mijloc pânăjos, tot pe foaia 145 v, urmeazăactul sinodal din Martie 1643, indictionul al ll*lea, terminându- secu transcrierea iscăliturii patriarhului icumenic Partenie şi cu is*călitura autografăa patriarhului Ioanichie al Alexandriei. Pe foaia146 se continuătranscrierea numelui mitropoliţilor şi dregătorilor

bisericeşti care au luat parte la acest sinod constantinopolitandin Martie 1643, terminându- se cu iscăliturile autografe ale patriar·hilor Macarie al Antiohiei care iscăleşte in greceşte şi arăheşte,şi Paisie al Ierusalimului. Pe margine, dupfi numele mitropoliţilor,este iscălitura autografăa mitropolitului Partenie de Hios.1 Suptiscălitura patriarhului Paisie stăscris L. S. (= L[ocum] S[igili]),ce vrea săspunăcfi in manuscrisul original, care avea iscălituraautografi a patriarhului icumenic Partenie, dupăiscălituri era pusăpecetea patriarhiei.1 Pe foaia 147 r se aflăcertificarea ambasa·

1. Ac&î-ta este Dionisie Mus elim c are a păst orit de cinci ori pe scaunul patriarhiei ici menice. A răposat la 22 Se ptemv rie 1696 şi a fost îngropat ta vechea mitropolie a T ârgoviştei. (V. N. D r ăg h i c e a n u , Mitropolia Târgoviştei, (B ucur eşti 1933), p. 23 şi planşa 14). Fr umoas a piatr ăa mormântului său se pă

streazăastăzi tn muzeul de lâng ăbise rica S te le a din T ârg ov işte. Ştir ea lui Che- s ar ie Dapont e (C. E r b i c a a n u , Cronicarii greci, p. 53) că Dionisie a murit

în Bucureşti şi a fost îngropat la Ra du V odăeste gre şită. A ces t Dionis ie a fost tn tinereţe secretar al lui Mate iu Basarab (D. R u s s o, Studii greco-române·I, p. 232]. Daponte tl numeşte Dionisie Ser og lan, iar alţii Dionis ie K omnlnos.

2. ▼. planşele 5 şi 6 şl tex tul infra, p. 175—*7.3. Descr ier ea iscăliturilor manuscr isului Parisinus 1265 făcutăde G . Mo r e l

şi reprodus ăIn Confession Orthodoxs, ed. M a l v y e t V i i l e r (Roma- Paris 1927), p. L X X X V I—V II, este neaşteptat de greşită. Cit ez chiar tex tul lui G. M o r e l . « L 'approbation du patriarchs Parthinius [fol. J45 vo] ... est suivie d'une liste de prelate qui n'est pas identiqus â celle publiie dane Ies Editions de la Con

fession orthodoxe et par Legrand (II, p. 21 2— 21 3)." Dimpotr iv ă, este ide nt ic i In



MANUSCRISUL PARISINUS X X X IX

dorului francez Olier de Nointel cu iscăliturile autografe a lui şia primului sftu secretar Le Picard, tntărite cu pecetile lor.1

Întregul manuscris grec este scris curat*, citeţ, cu foarte

puţine ecăpiri de condeiu, unele pe loc corectate. Copistul a avuto mânăsigurăşi iscusită. Numai accentul grav este pus astfel căin bunăparte nu se deosebeşte de cel ascuţit. Cuvintele pre*scurtate sânt din cele obişnuite, #νδς (= ανθροιπ&ς), *1ί)λ(= Ισραήλ)fΊα (= ’Ιωάννης), χς’(= χόριος), σριώδη = σωτηριώδη), οδνοδ (—οόρανοδ),etc. Punctuaţia stăastfel. Virgula este des întrebuinţată, nu numaisintactic ci şi logic, care ajutăla Înţelegerea textului. Punctul esteaşezat in trei feluri: jos, la mijloc şi in susul rândului. DupăIn·trebări, foloseşte punct şi virgulă. începând cu I, 12 foloseşte treipuncte şi un circumflex ( ·: λ ) la sfârşitul Răspunsurilor. Trime-terile scripturistice şi părinţeşti sânt scrise pe marginea stângă-,fărăsăaibăsemne îndrumătoare in text. Un singur copist a scristot manuscrisul grec, afarăde cele patru iscălituri autografe.

13. Acest manuscris grec Parisinus 1265 este o copie după

toate ediţiile ca număr, nume şi or dine de persoane; numai in Parisinus do ui nume de patriarhi sânt ale za te la ur măcăci au isc ălit după tra nscr ier ea te x tului. „Les noras des patriarches d' Alexandrie, d'Antioche et de Ierusalem manquent ainsi que le nom du metropolitain Parthenius de Chios." Dimpotriv ă, nu lipseşte nici unul din aceste trei nume. — „Immedialement au-dessous du nom de ParthMus, au bas du folio 145 o. se trouve sa signature.“ Dar nu este semnătura lui Partenie ci a lui loanichie al Alexandriei. Este limpede căMorel n'a putut descifra acea· stăis călitură. — „En marge pris de lendroit ou devrait etre marqui le nom de Parthenius de Chios, ily a igalement une signature." Da, este chiar iscălitura auto

grafăa lu i Partenie de Hios. Se vede cănici aceastăiscăliturăn'a putut f i des· cifratăde Morel. — „Enfin au bas de la liste, on voit trois larges signatures, celles des trois autres patriarches qui ont ainst ratifie iapprobation donnee tout d'abord par le patriarche et le Saint Synode de Constantinopole. La signature du patriarchs Macaire d'Antioche est en arabe.4' Mai sus scrisese călipsesc numele patriarhilor de A lex andr ia, A ntiohia şi Ierusalim, acum scrie că se văd trei ia· călituri ale celorlalţi patr iar hi care au ratif icat aprobar ea M. O. Dar nu sănt trei iscălitur i ci numai două: & patriarhului Macar ie al A ntiohiei, care iscăleşte in greceşte şi arăbeşte, şi a lui Pais ie al Ierusalimului. — S pre încr edinţarea celor

scrise adăog ăm l a urmăfotografiile aces tor is călitur i, v . planşele 5 şi 6 şi tex tul infra, p. 176—7.

1. V. infra, p. 177—8.2. Te x tul latin a l M. 0 . fiind scris pe dreapta (recto) foilor (3 r —145 r),

iar cel grec pe s tânga (verso) foilor (2 v— 144 v), in fotografii se zăresc des te dosul lo r litere latine mai ales iniţiale



X L P RE OT UL N1 CUI.AE M. P OP BSCU

manuscrisul Mărturisirei Ortodoxe, care fusese aprobat de sinoduldin Martie 1643 şi prevăzut cu pecetea şi cu iscălitura autografăa patriarhului Partenie şi a celorlalţi membrii ai sinodului, In a·ceastăcopie s'a indicat locul pecetei şi s'au reprodus iscăliturilesinodalilor. Numai numele marelui hartofilax nu l-a putut descifra

copistul, şi de aceia a lăsat loc alb in copia sa.1 Iar titlul şi numeleprotonotarului şi protapostelarului8 fiind reproduse la uima dregătorilor bisericeşti, copistul le*a arătat locul cuvenit printr'unsemn. Pe lângăaceste iscălituri reproduse de copist, s'au adăogatpatru iscălituri autografe.1 Panaiot Nicusios numeşte aceastăcopiea M. 0 . „originalul Mărturisirei de credinţăa Bisericii Răsăritene."4Credem căel a Înţeles prin acest cuvânt copia autenticăa M. 0.,mai ales căavea şi patru iscălituri autografe. Nointel in certificarea sa o numeşte „l'un des originaux", mai nemerită numire,

sprijinită, credem, pe iscăliturile autografe şi pe certificarea din15 Iulie 1672 a patriarhului icumenic Dionisie.

Privitor la timpul când a fost scrisăaceastăcopie a Mărturisirei Ortodoxe, care este ms. Parisinus 1265, putem hotărînumai datele post quem şi ante quem; şi anume copia a pututfi scrisădupăluna Martie 1643, adicăîn urma sinodului de aprobare a M. O., şi înainte de 20 Octomvrie 1652, când Macarie al

Antiohiei (1647—1672) sosi în Constantinopol. Şi cum Macarie a

plecat din Constantinopol Luni dupăBoboteaza din 1653, în lungasa călătorie (1653—1658), dupăcare s'a dus la A lep6, unde erala 21 Aprilie 1659, înseamnăcănumai între 20 Octomvrie 1652

1. L . N o r m a i ) n u s , Orthodoxa Confessio (Lipsiae 1695), p. 11 v. umple acest loc alb, la traducerea latini, astfel: „Eustalhius Sy nod. P ar then" Şi adevărat câ, la s inodul de la Consta ntinopol din Ma iu 1642, mar e hartofilax esle Ευστάθιος lapsug (v. Reproducerea fotografici tn revieta B. O. R.. 34 (1910—1911), p. 361). A cea stăumplere este repr odusăin toate ediţiile M . O . car e au fi traducerea latinăa lui Normannus. £. L e g r a n d, Bibîiographie hellenique, X V II

siecle, 11 (1894), p. 213, umple acest loc alb ast fe l: „[ Εδοτάθιος]- , adică tr anscr ie In gr eceşte numele latin afla t la K imm el , căci dac ătr anscr ia dupăa ctul sino dal d in Ma iu 1642, at unci adl o g a şi c uv ântul tspsftţ.

2. G . M o r e l (cf . C. O., p. L X X X V I) a citit g re şit: protoaacellariua.3. v. supra, p . X X X .

4. v. supra, p. X X X V I. DacăPariainus ar fi orig inalul Mărturisire i Ortodoxe, atunci toate is căliturile sinodalilor a r t re bui să fie autografe.

5. B a s i 1 e R a d u , Voyage du patriarche Macaire d'Antioche, In Patra-logia Omntalis, X X II, 1 (P ar is 1930), p. 4 — 11.



MANUSCRISUL PARISINUS XLI

şi 6 Ianuarie 1653 a putut e l citi şi is căli cu mâna sa copiaM. 0 M care deci era gata scr isăla aceas tădată. Ce ilalţi do i patriarhi, Ioanichie a l A lex andriei (9 Iunie 1645—t 15 Septemvrie

1657) şi Pais ie al Ierusalimului (1645—f 2 Dechemvrie 1660) iscălirăcu mâna lor înainte de luna Martie 165 5.1 Iar Parteniemitropolit de Hios a putut iscăli autograf aceas tă copie dupăMar tie 1643 şi înainte de Martie 1 655.1

In 1655, pânăîn Martie, patriarhul icumenic Paisie (1652- 1653 *1654— încep. Martie 1655) răspundea patriarhului Nicon la Moscova, într e altele , căeste gata să- i tr imită, dacă- i face trebuinţă,o copie depe Mărturisirea Ortodox ăpăstratăla patriarhie şi pre

v ăzutăcu is călitur ile membrilor s inodului pre zidat de răpos atulpatriar h Par tenie cel B ătrân, precum şi cu is călitur ile celor lalţitrei patriarhi Care v enind mai târziu la p iza nt au citit şi au întărit şi ei cu iscălitur ile lo r aceastăM. 0 . 8 Paisie are în vedere

1. Ioanichie a l A lex andr iei, ales in Constantinopol, a plecat gr abnic in

M oldova ţi de aci , cu scrisoare de la V asi le L upu, in A lex andria, unde lupta lui

cu Sinaiţii se pare c ănu i- a ma i da t r ăg a z şi dis poz iţie săple ce di n E g ipt. S ig ur

era in Egipt in anii 1651 şi 1 652. Moa re am ărît în A le x an dr ia. A r rămânea dar numailuna Iunie 16 45 când şi- a putu t pune is călitur a pe ac tul de apr ob ar e şi. pe c opia

M. O. (Mazaraki, Συμβολή ·ϊς τήν ιστορίαν τής sv ▲Ιγόπτφ όρθοδόξοο 4κ-κλησίας (A le x a ndr ia 1932), ρ. 333— 4 1 2; H r i s o s t o m P a p a d o p u l o s , Ι σ

τορία ζ7(ς έκκλησίας ’Αλεξάνδρειάς (A lex andria 1935), ρ. 699—7 09 ; Di - mi t r i e

G . I o n eseu, Reia{iile ţărilor române cu Alexandria (B ucur eşti 1 935 ), p. 17— 23.

Patriarhul Paisie al Ierusalimului a fost de mai multe or i in Cons tantinopol. Du pă

H r i s o s t o m P a p a d o p u l o s , 'Ιστορία τής έκκλησίας Ιεροσο λ ύμων (le rus alim-

Alexandria 1910), p. 520—530, Paisie a fost in Constantinopol la ani i 1645,1647,

1651, Septemvrie 1656, 1657. Dar cum îşi pune isc ălitura supt Ma ca rie , Înseamnăcăa fost In Constantinopol şi a iscălit actul de apr oba r e şi co pia M.- O. , dnpă

Ianuarie 1653 şi înainte de Martie 1655.2. In Noemvrie 1643 Partenie era mitropoli t in Hios, v. H u r m u z.- I o r g a ,

Documente, XIV, 1, p. 172. Ajunge patriarh ic um e nic in 165 6 şi este spânzura t

de vizirul Mehmet Kupriili in Sâmbăta lui L a z ăr 1 65 7, v. K . A m a n t o s în

Ελληνικά, IV 1 (1931), p. 53—54 şi M a z a r a c h i , Contribuţie la istoria bis. ori. din Egipt (greceşte), Alexandria 1932, p. 36 6—7.

3. K . D e l i k a n i ş, Πατριαρχικά έγγραφα,III,p. 39. Διά νάγνωρίζωνται

ποια είναι αΰτά τά καίρια καί οΰσιώδη της πίστεώς μας, έαόνθβσβν ή αγία Σύνοδος ήμών 8 να βιβλίον, ιΐς κοινήν γλβσσαν, έπιγβγραμμένον 'Ορθόδοξος δμολογία της πίατβως της καθολικής καί άποοτολιχής έκκληοίας τζς ’Ανατολικής, βΐς τb δποΤονέπβρισφαλίσαμβν δλα τα άρθρα της πίατεως ήμών τής άρχαίας, καί αότό κορώσαντες ύπέγραψαν δλοι οί αρχιερείς τοδτοο τοΟκλίματος, καί οί κληρικοί, μαζί» μι τον τότε



XLII P R E O T U L N I C U L A K M . P O P E S C U

aic i manuscrisul ofic ial al M. O . is călit cu mână proprie de patr iarhul P ar tenie şi de ce ilalţi s ino da li în luna M artie 1643, lecare se adâoga ră mai târz iu iscălitur ile ce lor lalţi trei patriarhi,Dar firesc este ca aceşti tr e i patr iar hi săfi iscălit, odatăcu mânu·scr isul ofic ial al M . O ., şi copia e i car e a stăzi este P ar isinus 1265.»

III. CALITĂŢILE TEXT ULUI PA RISINUS

14. Me letie S irig ul spune singur căa tradus M ărturis ire atodox ădin limba latină „în limba g reacăde ob şte .a Iar patriarhulNectar ie scrie la 20 Noe mv rie 1662 căM ărturis irea Ortodox ăse

πρόεδρον τής συνόδου, τον τής μακαρίας λήξεως κύρ ΠαρΦένιον, τδν γέροντα λέγω)έμοίως καί ο( άλλοι τρεις πατριάρχαι έρχόμενοι κατά καιρούς *ίς τήν Βόζαντος &να·γνώντες τό δπίγραψαν καί εκύρωσαν καί αότοι, καθ-ώς εδρίσκεται εις ήμ&ς, καί &ντό χρειάζβσΟε, δποδ εϊναι Ανάγκη νά τό χρειάζβσθε, διά v i βΐμασ&β καί τά τ:έντ#Πατριαρχεία εϊς μίαν δμόνοιαν, θ-έλομεν στείλει ίνα άντίγραφον. { = Ce să fie cunoscute care sânt Aceste (articole) valabile şi esenţiale ale credinţei noastre·Sfântul Sinod al nostru a Întocmit o carte, in limba de obşte, Întitulată Mărtu risirea Ortodoxăo credinţei bisericii soborniceşti şiapostoltce a Răsăritului, in caream asigurat toate articolele credinţei noastre vechi. Şi pe aceastăcarte au In·tărit- o cu iscăliturile lor toţi arhiereii acestei eparhii, precum şi clericii, Im·preunăcu preşedintele de atunci al sinodului, răposatul Intru fericire Partenftcel Bătrân. Asemenea şi ceilalţi trei patriarhi venind dupăÎmprejurări la Bizanţau citit, au iscălit şi au Întărit (această carte), care se găseşte la noi. Şl

dacăaceastăcarte văface trebuinţă, — şi trebue săvăfacătrebuinţăca săfim câte*şi cinci patriarhiile Intr'o unire - , vă vom trimete o copie depe ea),Hotărârea sinodalăa patriarhului Paisie, din care am luat acest pasagiu, aplecat din Constantinopol In anul 1655 Înainte de începutul lui Martie, cândPaiaie demisionează, şi a ajuna In Moscova la 15 Malu 1655 (v.. P i e r r ePascal , Avvakum et Ies debuts du Raskol (Paris 1938), p. 283, 285). Acestpasagiu, tradus dupăM a c a r i e, Istoria bisericii ruse, X I, p. 595, se află dedouăori şi In G he na di e E na c e a nu , Petru Movilă(1882), p. 281 şi 303, darcu lipsuri şi cu comentar greşit. Editorul Delikanis aratăcăhotărârea sinodalia patriarhului Paisie este opera lui Meletie Sirigul. Pasagiul grec de sus tipărit

incomplect şi de A . K. D i m i t r a k o p ul o s , ’Ορθόδοξος, Ελλάς (Lipsea1872), p. 157.1. Iscălitura lui Partenie al Hioiuîui este autografăIn manuscrisul Parisinus

(v. planşa6). El era mitropolit aci în Noemvrie 1643 (Hur muz .* Ior ga, Documente, XIV, I, p. 172 ; cf. supra, p. XL I, n. 2). Dar în Malu 1642 un Ieremiaera mitropolit de Hios (v. Condamnarea capitolelor calvine).

2. v. infra, p. 175, r. 4—5 βίς τήν κοινήν διάλεκτον, expresie repetatăşi Inhotărţfea sinodalădin anul 1655, al· cărei autor este Sirigul, v, supra p. XLI, n. 3.



CA LIT ĂŢILE T EXT ULUI PARISINUS XLIII

păreşte" in limba populară" 1 ca săfie Înţeleasă nu numai deamenii Învăţaţi ci şi de mulţime. Nu am putut dobândi fotografii

de pe ma. 360,8 care este conceptul traducerii lui Meletie Si

igul, păstrat in biblioteca metohului Sfântului Mormânt, darmultele ştersături şi corecturi ce se aflăin el* dovedesc căSirigul era în căutarea nu numai a expresiei teologice potrivite,ci şi a unei limbi greceşti înţeleasăde cât mai mulţi.

Depe textul Mărturisirei Ortodoxe la care se oprise Sirigulşi care fusese aprobat de sinodul patriarhului Partenie s'au trasc6pii depe care s'au tipărit ediţii. Iar din compararea textuluigrec al manuscrisului Parisinus cu textul diferitelor ediţii greceşti,ese limpede căParisinus are mai multe forme lingvistice popuare şi este mai consecvent în Întrebuinţarea lor, căpăstreazănealterat textul grec şi căn'are lipsuri de cuvinte sau de pro-—poziţii ca textul din ediţii, care nu sânt consecvente in Întrebuinţarea limbei şi nici n'au text necorupt. Acestea se văd In aparatul critic al ediţiei noastre. A ci vom înşira numai câteva exemple.

15. Limbăpopulară. Parisinus are forme de limbăpopulară

şi le întrebuinţeazăconsecvent. Pronume: τως Μ (I, 14, 21), τουςONDK ; μάς M des, ήμδς unele ed.; όκοδ M, oitoo O N K pânăla 1,105, apoi ca M, D aproape ca Μ; τούτα Μ, ταδτα ed. Substantive* cu ac. în—αις, —βς: άρβταΐς Μ (I, 3) — άς ed.; γοναΐχβςΜ (I, 48), — «ς ed.; δλλαις nom. pi. Μ şi ed. (II. 6); Πάπιδβς (Papi)Μ (I. 86), χαπάδβς conjecturăla Ν şi Κ, greşită, căci înseamnă:popi. Verbe: χάνω M (numai în I, 2 x4(uq), χάμνω sau χάμω ed.;

γίνοανται Μ (I 103), γίνονται D; ειμεβθαν Μ, «Τμβοθβνed. Numeralulf£t Μ (I, 44), U ed. Adverbul άχομί Μ, άχόμι ed. şi M o sin>gură dată: I, 19. In Dicţionarul Academiei Greceşti II (1933),p. 356—7 (Ίστοριχδν λεξιχον τής νέας έλληνιχής γλώσσης) aflăm căforma άχομί se întrebuinţeazăIn Calabria şi Creta. Iar MeletieSirigol este născut şi a trăit câtăva vreme în Creta. Deci această

1. τ$ φράαβι έκ&ίίοται, ν. prefaţa lui Nectarie In ediţiile greceşti ale M.O.2. La scrisoarea din 23 Septemvrie 1942 a părintelui mitropolit TH Si*

medrea, domnul Paul Negulescu consul general la Istanbul răspunde la 21Octomvrie 1942 cămanuscrisele şi documentele din metohul Sf. Mormânt „nuse găsesc tn Istanbul, intru cât au fost puse la adăpost Intr'altăparte" încădin1941 şt că«numai dupălncheerea păcii vor puţeadin nou săfie contultate".

3 P a r g o ir e In Echo» d'Orient (1908) p 275*6



XLIV PREOTUL NÎCULAE M. POPJ5CU

formăαχομί ne întăreşte ide ia căPar isinus este mai apropiat destilul lui S irig ul de cât ediţiile Mărturis ire i Ortodox e. Parisinus nucoboarăaccentul la : μεγαλήτερην (II, 28, 31), ca Κ .; nici la πρε-ποόμενην (I, 103, 105) ca ONDK , dar scrie άναμέσον (I, 47).

16, Text necorupt. Parisinus a păstrat corect tex tul grec,

când în ediţii tex tul este corupt pe alocurea. Καλά Μ (I, 23, cf.infra, p. 23 r. 25), χαχά toate e diţiile şi traducerile. A ceas tăco*ruptelăa falsificat înţelesul Mărturisirei Ortodox e, de vreme celasăsăse Înţeleag ăcum căomul se îns tr ăineazăde păcate atuncicând timp îndelungat s'a deprins cu fapte le rele (v. ediţia Sf,Sinod). A ceas ta ar fi un îndemn la fapte rele, ca prin ele săne

înstrăinăm de păcate ! Pe când după Parisinus înstrăinarea depăcate se dobândeşte prin deprinderea şi lunga obişnuinţă cufaptele bune. T ex tul latin din C. O . întăreşte înţelesul Iui Pari*sinus: Pr imus (status innocentiae) est a peccatis alienatio,mente ac proposito per longam bonoram ex ercita tionem acquisita.— A cest cuv ânt a pricinuit şi mai departe înc urcătură. Căci pecând Parisinus (III, 12, cf. infra, p. 137 r. 10) spune că„dreptateacreştină nu numai că răsplăte şte binele cu bine (χαλάν άντίχαλοδ), dar nici nu îng ădue să dorim r ău aceluia care ne·afăcut râuM, toate ediţiile au înlocuit pe χαλοϋ cu χαχοΰ, adicăau cerut sărăsplătim binele cu râu, iar traducer ile s'au s ilit să

dreagă această cor uptelă: non modo malum bono compensat(Normannus); verg ilt nicht nur das Bose m it Gutem (Fr iscbius);traducerea Greceanu „răsplăteşte bine pentru răuu, dar ediţiasinodală: „binele cu bine". Textul din Parisinus este confirmatde tex tul latin din C. O .: non solum bonum pro bono reddere.— Dumnezeu ne izbăv eşte de diav olul cel χονηρόν zice P ar isinus(Π, 25), gândindii- se la πονηροϋ de la sfârşitul R ug ăciunii Domneşti,pe când în ediţii diav olul a ajuns πιχρόν: acerbissimus (N), a·măritor (Sinodul). Parisinus, cel cu dre ptatea, nu- i confirmat acide C. O. unde diabolus n'are epitet.—Cine nu s'a botezat: οποίος Siv έβαπτίΐ ηχεν, nu este libe rat de păcat, zice P ar is inus (III,20 ), confirmat fiind de textul latin (qui enim non est baptizatus C. O.), pe când ediţia Olanda are δέ care a căşunat emendaţialui L icudi (δεν), primită de N o r m a n n u s în margine şi "deK ; i m m e l în tex t, precum şi observaţia greşităa editor ilorC. O. (p. CXIII) că „tex tul pr imitiv grec avea δέ“ . — Paris inus



CA LIT ĂŢILE T EXT ULUI PA RISINUS

criind de preoţie spune c i episcopii sânt urmaşii apostolilorentru împărtăşir ea sfintelor taine: διαδεζαμένων τών επισκόπων αδτουςρός διάδοσιν τών θειων μυστηρίων (I, 109), dar ediţia Ο mai adăogândούς *ΑΐΕοστόλους după διαδι£*μίνων a făcut greutăţi editorilor

rmători. 1 Prepoziţia μέ urmatăde articolul τά este citităgreşitn e diţii: μετά, cf. Μ. 1, 113, p. 89, r. 22: μέ τά όκοΐα, confirmate C. O : quibus, dar μετά όκοΐα în ediţii. A ceastăgreşalăse reetă, cf. I, 121, p. 94 r. 5.

17. Text întreg. Par isinus a păstrat întreg tex tul grec al Mărurisirei Ortodox e, pe când în ediţii sânt lipsuri de cuvinte şihiar de propoziţii întregi. Κτισμάτων Μ (I, 9), confirmat de C.O.:

creaturarum, lipsăIn ediţii·, έχεϊνα M (I, 13, infra, p. 15, r. 9), conirmat de C.O.: haec şi cerut de contex t, lipsăîn e diţii; διατίαδτή έγέννησε τον Θεόν Μ (I, 42, infra ρ. 39, r. 4-5), cerutăde conex t şi confirmatăde C.O. şi D, lipsăîn O Ν K şi tn cele re

produse dupăacestea: Hofmann 1751, Viena, 1771, Michalcescu1904, etc.), precum şi în traducerile făcute dupăele, începându cea românădin 1691 şi sfârşind cu ultima ediţie a S inodului1930); μέ χαν Μ (I, 67 , infra, p. 57, r. 4), cerut de context şi con

firmat de C.O.: qualicumque, lipsă în ediţii; x*t εχάστη τον ίδιονάνδρα έχέτω Μ (1,115, infra, ρ. 92, τ. 6—7), confirmat de C.O.: etunaquaeque suum virum habeat, lipsăîn ediţii; τοδτο Μ (I, 122,nfra, p. 94 r. 27), confirmat de C .O : iste, lipsăin O N D (N l-a

conjecturat pe margine, K l-a vârit în text); δνθροπον, Ibidem, r.29, confirmat de C.O.: hominem, lipsăîn ediţii; xed oi τοότοιςΜ (III, 44, infra, p. 154, r. 1), cerut de contex t şi confirmat de

C . O .; et his, lips ăîn e diţii, (N a simţit nevoia adăog ând un xaîpe marg ine, v ârît de K în tex t); τδν Μ (III, 50, infra, p. 157 r. 24),ipsăîn e diţii, (N îl conjecturase pe margine, dar l- a respins K );

1. N o r m a n n u s a închis in parentez pe ’Αποστόλων, scriind pe mar*

gine tollendum, măca r căIn traducerea sa latinănu l- a înlătur at : succedentibus n locum A postolorum episcopie. K i m m e 1, folosind pe N, eliminăpe Άποοτόλων,

quum totum locum mirifice vex et. Mai greu i-a v enit bătrânului G r e c e a n u

car e folosmdu- se de ediţia Olanda a tradus cuvânt de cuvânt, fireşte fărăînţele s: priimind apos tolii episcupii pre dânşii spre darea.... Noi credem căIn conceptul ui S ir ig ul, pl in de ştersături şi adause v a f i fiind Αποστόλων şi peste el sau supt el έπισχόπων; ia r un copist mai neîndemânatic a copiat amândouă cuvin* ele, inde grammatici certant.



XLV I PREOTUL MICULAfi M. POPESCtt

εις ένθόμηβιν τής ελευθερίας t o o Ίσροιήλ από τής δουλείας του Φαραώ,Μ (III, 60, ρ. 167, r, 30- 31), confirmat de C .O .: tn memotiam li- berationis Israelis de servitute Pharaonis; lipsăîn ediţii. Τέλος xotlτφ Θεφ χάρις M (III, 72, p. 174, r. 10), lipsă in N K şi in ediţiile plecate de la e lex.

IV . E DIŢIA DE FA ŢA

18. Iatemeiat pe calităţile arătate mai sus ale manuscrisuluiParisinus (Biblioteca Naţionalădin Paris, fondul grec, Nr. 1265),m'am hotărît sătipăresc tex tul grec inedit al Mărturisire! Ortodoxe din acest manuscris, in ediţia de faţă. A m tipărit acesttex t, aşa cum era in manuscris, fărăsăintroduc vreo schimbarein cuvinte sau in ortografie. Rarele omiteri de accent sau de li·tere le- am corectat în text, arătând jos în aparat lectura manuscrisului. N'am păstrat peste tot punctuaţia manuscrisului. Depildăpunctele de 1a mijlocul rândurilor nu s 'au putut t ip ăr i; peunele din ele le- am ridicat la marginea de sus a cuv ântului; şide câteva ori dupăpuncte aşezate astfel, am început cu literămare.

A m păstrat în bunăparte v irg ulele, altcum cam dese, ale manuscrisului . Ele ajutăuneori la înţelegerea tex tului. Intru cât in Paris inus la cuvintele accentuate pe ultima silabă, nu se deosebeşte totdeauna dacăaccentul este grav sau ascuţit, m’am hotărît săfolosesc accentul ascuţit numai în pauzele cu punct jos ;iar în pauza cu punctul aşezat sus, am lăsat accentul grav, acolo undecuvântul avea acest accent pe ultima silabă. In Parisinus sânt enclitice legate strâns de cuvântul anterior: φωτίσου, όφθήναιμοι*. Le- am desfăcut când erau citate din S criptură; iar când nu erau citate, am lăsatpe unele unite, ca έπιτοαοτδ care av ea acoladăde de s upt8. M'amhotărit sălas accentuarea cum este în Par isinus la ex presii ca νά μαςxocl (ίας4, unde gravul era prea evident scris, făcându- mi impresia căscriitorul a înţeles pe μας ca proclitic la cuv ântul urmă-

1. Adaosele ediţiilor O N D K : x al χάρις καί &λήθ·βια (cf. infra, p. 98, r. 34) fi τβν o&pavAv (cf. infra, p. 94, r. 37) nu sânt confirmate de C. O. — In

Μ (I, 34, p. 34 r. 3) omiterea cuvântului δέδωκα se explicăprin marea apropiere de acelaşi cuvânt. Ia r for ma scurtatfi a citatului (M 111, 39, p. (49 r. 23, cf. r. 36- 7) este conf irmaţi de C.O .

2. V. infra, p. 97, r, 29 şi 31 .3. v. infra, p. 127, r. 36.4. ibidem, p. 110, r. 24 şi 26.



EDIŢIA DE FAŢA XLV II

or, făr& săfie unit cu el. A m trimes pe margine la foile manucrisului. arătând în tex t printr'o linie dreaptăînceputul unei foi

noi. Rog însăpe cetitori săînţeleagădupăfiecare număr de foaeitera v (verso), de pildăf. 1 v sau f. 20 v, etc. Nu s'au cules a*

ceste verso căci maşina tipograficăle rupea, fiind aşezate la marginea paginei. S'au cules cu litere cursive textele scripturisticeşi părinţeşti. Am numerotat rândurile paginilor tex tului ca săse poatămai uşor afla cuvântul sau locul căutat.

19. Supt paginăam aşezat aparatul critic in douăcaturi.A stfel, în catul de sus am tipărit trimiterile scripturistice, păinteşti şi cele puţine liturgice, dupăarătările manuscrisului Pa·

risinus. A m închis In parenteze drepte variantele trimeterilorscripturistice din cele patru ediţii ale M. O. avute în vedere. Şicând au ex istat atare variante, am colaţionat trimeterile manuscrisului cu Septuaginta (S) sau cu Noul Testament (T) şi am închisîn parenteze rotunde rezultatul colaţionării, numai când era deosebit de indicaţiile manuscrisului Parisinus. A m colaţionat trimiterile părinţeşti cu Migoe, închizând în parenteze rotunde rezultatul: (cf. P G , v olumul şi coloana respectivă).

In catul de jos al aparatului critic am trecut variantele detex t din patru ediţii ale Mărturisirei Ortodox e: Olanda 1667, Nor- mannus 1695, Dositeiu 1699, Kimmel 1843. M'am oprit la acestepatru ediţii greceşti, întrucât celelalte sânt reproduceri depe ele.A m folosit Olanda (1667), fiindcăeste ediţia întâia şi fiindcăaavut la tipar un manuscris care se deosebea pe alocurea de Parisinus. Pe Normannus (Lipsea 1695) l- am folosit pentru conjec

turile şi emendaţiile lui; pe Dositeiu (Snagov 1699) fiindcăaaVut la tipar şi un manuscris asemănător în parte cu Parisinus ;ar pe K immel (lena 1843) l- am folosit ca săînvederez cetitorilor

schimbările introduse de curgerea timpului şi de acest editor întex tul Mărturisirei Ortodox e. Ici şi colo am citat şi versiunea I Islavo- rusăa M. O., ca săse vadăcum a înţeles traducătorul slavon din anul 1685 unele locuri discutabile. Şi mai rar am citat

traducerea germanăa lui Frischius, făcutădupăversiunea slavonă.In acest chip am clădit această casăpentru adăpostirea ediţieide faţăa cărţii Όρ6όδο£βς 'Ομολογία *.

1. § 20. T ex tul latin al Mărtur isi re i Or todox e din Paris inus 1265 a fost editatin carte a ur măto ar e : La Confession Orthodoxe de Pierre Moghila, metropolite de



X'Lyiii PR K OT d t . NiC U L A R \ t. ΡΟΡΓ- SC l!

A m Întocmit aceastălucrare migăloasă, tntru amintirea sinodului de la Iaşi din Septemvrie Octomvrie 1642. Rog pe cetitorii care vor afla scăderi în ea, să„creadăneputinţei omeneştişi cumplitelor vremi" in care am scris.

Kiev (1633— 1646), approuvee par Ies patriarches grece du XVII- e siecle, textelatin inedit publie avec introduction et notes critiques par A n t o i n e Ma l v yet Ma r c e l V i l l e r de la Compagnie de Jesus, (Roma- Paris 1927), CXXXI-+»223 pagiai, in colecţia Orientalia Christiana, vol. X. Num. 3 9 . — Planul acesteicărţi era tras din anul 1905. Editorii au lucrat ani Îndelungaţi la aceastăediţiecu lungi introducere şi cu numeroase note.' Ei au avut la îndemână bibliotecibogate, ani liniştiţi de scris pe Îndelete şi au fost ajutaţi de prieteni cărturari;Dar aceastăcarte cu Înfăţişare ştiinţifică trebue folosităcu băgare de seamă,fiindcă editorii înlătură de multe ori adevărul sau strecoarăneadevăruri*Neadevăr este când V iller scrie că Petru Movilăa Înclinat spre catolicism(p. XII şi XVI), şi Înlăturat este adevărul când nu scrie limpede căPetru Movili

în biserica ortodoxăs'a pomenit, pentru ortodoxie a lucrat, şi In credinţa orto·doxăa trecut către Domnul. Izvoarele lui V iller pentru catolicismul lui PetruMovilăsânt afirmaţia interesatăşi evident falsăa lui Ni c ol a us Lancicius,cum şi cartea peste fire de tendenţioasăa lui Dom Guepin, Saint Josa· phat. Nu este căutat adev ărul când V iller citesză (p. XV II) pe Guepin carescrie căpe patul de moarte Petru Movilă a trecut la catolicism, — obişnuitprocedeu Ia scrierile tendenţioase catolice —, şi nu pomeneşte de testamentullui Petru Mov ili, unde atât de limpede stăscris: „Intâiu. In sfânta credinţăincare m'am născut, m'am educat şi nevrednic fiind, cu voia şi cu Indursrea luiDumnezeu, port dregătoria de mitropolit, în aceastăcredinţă, slârşind viaţa mea,doresc săstau înaintea mărirei Domnului meu". (S. G o l ube v , Petru Movilă,I, p. 9, cf. E n a c e a n u, Petru Movilă, p. 320). —Se frimântăeditorii Malvy şi

Viller săÎncredinţeze pe cetitori căM. O. ar fi fost scrisăÎmpotriva protestan*ţilor (p. XV1II- XLIII), dar nu pomenesc de loc căPetru MovilăIn convocareasinodului chievean din 1640 scrie răspicat despre „trebuinţa cea foarte mare“ abisericii. Şi aceastătrebuinţăeste Mărturisirea Ortodox ă, care face obiectul des*baterilor sinodului. Iar Mărturisirea Ortodox ăavea săfie scut de apărare a bisericii contra „renegaţilor care prigonesc de mult biserica ortodox ă”. Şi PetruMovilăscrie cu mâna lui cărenegaţii sunt uniaţii (v. supra, p. XXII,η. 1). —Se maifrământăeditorii Malvy şi V iller săÎncredinţeze pe cetitori căM. O. ar fi înrâurităde Catehismul lui Petrus Canisius, dar trec cu vederea voluminoasa carteLithos a lui Petru Movilă, unde sânt {apărate cu multăerudiţie învăţăturile şiritualul bisericii ortqdoxe, care nici protestantănu este şi nici nare nevoie săsesupuol bisericii catolice. — Loc şi timp n'am săarăt şi alte scăderi ale introdu*cerii şi notelor ce însoţesc aceastăediţie latinăa Mărturisirei Ortodoxe, carev id căeste folosităfărădiscernământ de mulţi teologi orlodocşi.



V . MĂRTURISIREA ORTODOXA IN ROMÂNEŞTE X L IX

21. Dintre toate popoarele ortodoxe, Românii au preţuit şi aufolosit In chip deosebit Mărturisirea Ortodoxă. In adevfir, in nici'o altăţară şi la nici un alt popor acest dreptar al credinţei şiînvăţăturii ortodoxe, izvodit de mintea limpede, dar adânc pătrun

zătoare a mitropolitului Petru Movilă, n'a fost de atâtea ori tăi*măcităşi atât de des tipărităca In limba românească, mai ales•in veacul XIX , când slujea şi de manual didactic pentru semina-riile preoţeşti. Este o mare cinste pentru neamul nostru drept-credincios căpânăastăzi, cu toatele, avem 17 ediţii româneşti aleMărturisirei Ortodoxe,1 şi care au apărut astfel: 10 la Bucureşti,2 la mănăstirea Neamţ, 3 la Sibiu, 1 la Buzău şi 1 la Iaşi.

Ţinând seama de locul şi de anul tipăririi, şirul tuturor edi

ţiilor româneşti ale Mărturisirii Ortodoxe este acesta:1. Buzău 1691 (GJ. 10. Sibiu 1877 (C,).2. Bucureşti 1745 (Gf). 11. Bucureşti 1879 (C8).|3. Bucureşti 1827 (Gg). 12. Bucureşti 1895 (Sa).

Neamţ 1844 (Fl). 13. Bucureşti 1899 (Sp).5. Sibiu 1855 (F*). 14. Bucureşti 1899 (SJ.6. Bucureşti 1859 (Gc). 15. Sibiu 1914 (Fr).7. Neamţ 1864 (F8). 16. Bucureşti 1922 (S*).

8. Bucureşti 1872 (01). 17. Bucureşti 1930 (S3).9. Iaşi 1874 (Fb). (?'·

**· li S tf 0Dupăasemănarea dintre ele, precum şi dupăizvodul pe care

3-au folosit traducătorii sau editorii ei In româneşte, aceste 17 ediţiiale Mărturisirei Ortodoxe se pot împărţi în patru grupe şi anume:

a) cuprinzând cele dintâi trei ediţii româneşti, 1691, 1745,1827, precum şi ed. 1859, adicăGlf Gs, Gg şi Gc.

b) tn care intrătoate ediţiile traducerii lui Filaret Scriban,adicăF1( Ft, Fs, Fb şi Fr.c) cu ediţiile lui Barbu Constantinescu: Cu C2 şi C8.

l.'P r . T e o d o r B o d o g a e , Din istoria bisericii ortodoxe de acum 300 ani, Sibiu 1943, p. 139, o. 3, aminteşte greşit de o ediţie rom&nească, tipăritălaCarloviţtn 1774 [cu text paralel sârb] şi pe care de bunăseamăa confundat-ocu Catehismul sârbesc, românesc şi nemţesc apărut la Viena In acest an (cf·- B ianu- Hodoş, Bibliografia româneascăveche, II, pp. 205, 286).

4



L DIACONUL GHEORGHE I . MOISESCU

d) care cuprinde toate ediţiile tipărite de S fântul Sinodadic ă: Sa, Sp, Slt Ss şi Ss.

In cele ce urmeazăvom descr ie pe rând ediţiile Mărtur isirei Ortodoxe cuprinse In fiecare din aceste g rupe, arătând pe scurt

împrejurările In care s'au tipărit, cine le*a tradus şi ce izv od a

fost folosit de traducători or i de reeditor i.22. Ediţia G1 (Bucureşti 1691).— Cea dintâi traducere româneascăa Mărturisirei Ortodoxe a apărut la 3 Dechemv rie 16 91 2,in tipografia domneascăde la episcopia B uzăului, subt tit lu l:Pravoslavnica Mărturisire a săborniceştii şi apostoleştii besericii Răsăritului, întoarsădupre greceascăIn limba rumâneascăden porunca prea luminatului Domn Constantin Brâncoveanu, de Radul·logofăt Greceanul1.

In Predoslovia cătr ăMăria S a V odălog ofătul Radu Greceanu,

stăruind asupra rostului tălm ăcir ii acestei cărţi „pre limba ro mâneas că”, aminteşte pe scurt şi împrejurările care l- au îndemnat pePetru Mov ilăs'o întocmească. Iar ca săîncr edinţeze pe cetitoride marele ei folos, cartea este as emănatăcu cumpăna z ida r ului:

1. Cartea in form. 4° (165 X 115 nun.) are la înc eput 4 foi ne num erot ate ca re

cuprind: titlul (I. l r), stema Ţării Româneşti cu 8 „v e r şur i po li ti c e " ( f .·l v),Predoslovie cătrăMăria Sa Vodă(ff. 2r — 3r) şi Predoslovia către cetitor iul pra-- voslavrtic (ff. 3 v—4 v), fiecare iscălite de R adul log . Gr ec ea nul, şi 21 0 pag ini cu

textul românesc al Mărturisir ei Or todox e. Coaiel e paginate sunt de câte 4 foi

fiecare, având signaturăalfabetul chirilic capital A —- bl. Poarta cărţii are textul încadrat intr'un chenar cu flo ri din car actere t ipograf ice In formă de g hindă şiÎmpletituri, iar paginele au un chenar de Unii si mple jos şi la cot or , şi de liniiduble sus, unde se aflăcolontitlul Pravoslavnica Mărturisire, şi la ma rg ine undese af lăcif ra pag inei şi tr imiter ile citatelor din S cr ipt ur ă şi Părinţii bis er iceşti; .'Pagina ar e 28 rânduri. Stema Ţării Româneşti de pe dosul foii de titlu este ceafolosităla Liturghia din 1680, cu deosebirea Insăcăpartea de sus a cli şeului afost tăiatăşi înlocuităcu o coroană. Din v ult ur ul cu douăcapete a l Cantacuzinilorau mai rămas numai ghiarele care ţin spada şi sceptrul, (cf. B i a n u - H o d o ş,o. c., pp. 321—4).

2. In Predoslovia cătr e.Domn, Ra du Gr ec eanu v or bind de spre tălmăcire aM. O. s pune : «Şi iatăs a u şi t ipărit tot cu a Mărie i ta le por uncăşi cheltuia lă".Urmeazădeci căPredoslovia a fost scrisădupătipărire a te x tului M. O., ia r datade 3 Dechemvrie 7200 [ = 1691] de pe copertă, ar atăziua te rminării şi apar iţieicărţii. Ce a dintâiu ştir e despre tălmăcirea româneas căa M. O . o af lăm in prefaţa către Domn a cărţii Mărgăritare tr adusăde fraţii Şerba n şi R adu Grece anu(Bucureşti 1691), unde epun: „Mai s ânt Incâ pre mâini* ne acum, de săma i scotde pre greceşte rumâneşte, M ăr t u r i a p r a v o a l a v n i c ă, ce-1 zic, de Nec-



MĂRT URISIREA ORT ODOXA ÎN ROMÂNEŞT E LI

.aceasta darăeste canon şi indireptariu1 pren care dogmeledumne zeeştii şi apostoliceştii a Răsăritului besereci săcunosc şisăindirepte ază, asemenea ca arhitectonii zidirile , cioplirile şi totce lucr eazăei, cu acelea Indireptând le lac. Şi precum acei mari

meşteri, fărăde acel canon şi Indireptariu nimic nici pot lucra,niciis prăv i vreun lucru lăudat In meşteşugul lor, aşa nici un creştinadevărat fărăde aceasta, au ceva sfânt sălucreze, au vreo ispravăsăfacăde spăsenia sufletului nu poate".

L a sfârşitul Predos loviei, Radu Greceanu spune că„precumşi la alalte cărţi" ce a „prepus" şi a „scos" împreunăcu fratelesău „Şărban al doilea logofăt, de s 'au tipărit, aşa şi la aceasta maivârtos ajutoriu şi îndireptătoriu mai grelelor cuvinte şi noime" a

avut pe biv vel stolnicul Constantin Cantacuzino.2T ex tul grecesc depe care logofătul Radu Greceanu a tradus

in româneşte Pravoslavnica Mărturisire este cel din ediţia tipărită în Olanda la 1667. A ceas ta reiese limpede din cuvintele Predo-sloviei, unde se s pune : „A ceas tăcarte mult asudând o au făcut[Petru Movilă] precum ispita şi hotărirea a patru patriarşi, al Ţa·rig radului, a l A lex andriei, al A ntiohiei şi al Ierusalimului şi amultor arhierei şi c lir ici a i mar ii beserecii Ţari gradului o adeve-

reazăşi o încredinţează. A şijderea şi cartea lui Nectarie patriarhului Ierus alimului o mărturiseşte şi o dovedeşte, cari in cartea cea greceascăsânt acestea". F ărăîndoia lăcăeste vorba de întărireapatriarhului ecumenic Partenie şi a sinodalilor săi din Martie 1643,precum şi de scrisoarea patr iarhului Nectarie a l Ierusalimului din20 Noemvrie 1662, amândouătipărite în ediţia greceascăapărutăin

tărie a l Ier us alimului patriarh făcută". A tr ibuir ea g reşiţi lui Nectarie a M. O . se dator eşte' fără îndoialăscrisorii acestui patriarh din 20 Noemvrie 1662, care se af lătu fruntea ediţiei tipărităîn Olanda la 1667.

1. Cuvintele acestea le g&sim r epetate şi în prefaţa scrisăde Dositeiu patr iar hul Ierus alimului, la ediţia greceas căa M. O., tipărităla Soagov In 1699: ώ; όρθ·όίβξον 'Ομολογίαν τΐ}ς Αγίας καθολικής τοδ Χριατοδ έκκληαίας, . στ ά θ μη ν κ α ί κ α ν ό ν α τ ή ς ό ρθ - ο ί όξο ο α ί σ τ » ως ο δ ο α ν .

2. In prefaţa la Mărgăritare, fraţii Gr ece anu v orbesc in acest chip despre ajutorul dat lor de Constantin Cantacuzino la Îndreptarea tr aducerii făcute din grece şte: „avut- am Îndireptătoriu pe cinstitul blag orodnicul şi prea Înţeleptuldumnealui Constandin Cantacuzino biv vel s tolnic; insăla cele mai adânci filo.sofeşti şi bog os lov eşti noimata ce s'au af lat , pre dumnealui ca pre un epistimonşi ştiutor iu l- am av ut l uminăşi dezlegar e Intru toate



U I DIACONUL GHE OSGHE I . MOISE SCU

Olanda la anul 1667. Deosebii de aceastd dovadănetăgăduită,concordanţa de plinăintre tex tul grecesc tipărit în O şi traducerearomâneascătipărităde Radu Greceanu in 1691 la B uz ău, ducela aceeaşi Incheere.

In afarăde rostul ei pentru învăţătura creştină, Pravoslavnica Mărturisire măi înv eder eazăpe deoparte priceperea lui Radu Greceanu în tălmăcirea acestei cărţi dogmatice, iar pe de alta araţimăsura In care unele cuvinte şi forme arhaice, caracteristice textelor bisericeşti din veacul XVI, se mai păstrau şi la sfârşitulveacului XVII. Sunt apoi o seamăde cuvinte bisericeşti, de obârşieslavăori grecească1, intrate In limba textului prin pana traducătorului şi poate chiar a stolnicului Constantin Cantacuzino, celemai multe fiind cunoscute şi din alte tipărituri ale vremii, şi căroraRadu Greceanu le tâlcueşte Înţelesul între parenteze *. Se găsesc însâşi unele cuvinte cu înţelesuri calchiate, adicătraduse dupăsensurilecuvintelor corespunzătoare în greceşte8. Ca mai în toate cărţilenoastre vechi, tălmăcite din graiuri streine, şi în Pravoslavnica Mărtur isire întâlnim dese nepotriviri sintactice care dau textuluio înfăţişare aparte, îngreuindu-i Înţelesul, Astfel, înrâurit pestemăsurăde originalul grecesc, Radu Greceanu. a lăsat săi se strecoare în traducerea româneascămulte întorsături de fraze, carenu sunt în firea limbii noastre, ci ele dovedesc, păstrarea întocmaia aşezării cuvintelor ca în greceşte4.

In ce priveşte citatele scriptnristice folosite în Pravoslavnica Mărtur isire, se pare căRadu Greceanu nu le-a luat dupăBibliade la 1688, la care se ştie căa lucrat şi el *, ci s'a ostenit săle

1. înşira rea multora di n e le ae poate ve dea In indicele de la sf ârşitul lucrării de faţă. pp. 331—348.

2. Astfel: I, 4: ipostasis (adecăte supt stare); I, 29: aceastăpronie (adecămai nainte cunoştinţăşl grijuire); I, 48: in paraoist (adecăte pus ascuns); III, 51:disidemonii (adecăte nişte păreri nebuneşti de credinţă).

3. Astfel: III, 52: ή Μναμις xal ή έξοοσία τ1]ς ίντολ ς τ4}ς δ β κα λ ό γ ο ο. puterea şi destoinicia poruncităzece l or cuv inte; II, 6: δ έπίλογος: tn· cheerea cuvântului .

4. De pildă1, 12: Tdi προσωπικά Ιδιώματα βΐς τά frela siv a; tx s lva... A leobrazului osebiri la dumnezeeştile lucruri sânt acelea...5. In însemnarea de pe p. 932 a Bibliei din 1688 se spune: «lari cu ne*

voinţa şi Indirepta rea ce lor .ce a'a u Întâmplat dascăli şi ma i muf t desluşindu- se prelimba r umâne as ci de cei mici şi plecaţi, Şir ba n biv v tori logofet i br at ego Ra dul lo g .“



tălmăceascădin nou1. Este firesc deci ca multe din ele să sedeosebeascămai mult sau mai puţin de B iblia lui Şerban Canta-cuzino, adică după măsura tn care şi tex tul grecesc este mai

greu sau mai lesne de înţeles şi de tălmăcit in româneşte.Ediţia G3 (Bucureşti 1745). — Invederatele asprimi de graiu

ale tălmăcirii log ofătului Radu Greceanu n'au fost o piedicăpentrurăspândirea ediţiei din 1691. Pravoslavnica Mărturisire îşi deschi>sese drum bun in sânul obştei româneşti care o cerceta şi o foloseacu deplin temeiu în treburile de credinţă*. Simţindu- i- se mereufolosul, în anul 1745 se tipări a doua ediţie, la Bucureşti, din porunca

V oevodului Constantin Mavrocordat şi cu binecuvântarea mitropolitului Ungrovlahiei Neofit3. Cartea ieşi de subt teascurile tipografiei domneşti pr in truda şi osârdia iscusitului meşter tipografpopa Stoica Iacovici4.

Ediţia aceasta G8 are, faţă de ed. G1( deosebiri mai multfonetice în transcrierea aceloraşi forme şi cuvinte. Ea repetăcu

1. Astfel la I, 1, textul 1 Tim. t, 18 este tradus ia chip cu totul deosebit.Ediţie G x : Având credinţăfi bunăcunoştinţăa sufletului, carea unii inpingându-o

prejur credinţăş’au frânt corabia. Biblia 1688: Având credinţăşi bunăcunoştinţă, carea unii lepădându-o, den credinţăcăzură. Textul grecesc este aşa: "Εχων r.itmvnat αγαθ-ήν οονβίδηοιν ήν τιν«ς άπωαάμενοι π·ρΙ την πίστίν έναοάγησαν).

2. L a punctul 21 a l sfătuiţii patr iar hului Dos iteiu al Ier usalimului către mitropolitul Ardealului Atanasie, din Ianuarie 1698, scrisăîn Condica Sfântăa Mitr opoliei Ungrovlahiei, se af lăşi aceastăÎndrumare : „...poruncim arhieriei tale săpăze şti dogmele , tainele şi nărav urile bisericei Răsăritului neclintite, care s iv ai căfăţişat şi curat pr opovedueşte sfânta Scripturăşi aiave Învaţă pur tător ii de Dumnezeu părinţi, Încă.şi cum pe s curt le dovedeşte acestea cartea ce se cheamă

P r a v o s l a v n i c a M ăr t u r i s i r e care de cur ând s 'au scos pre limba româneas căşi s'au tipărit româneşte; şi de vreme ce limba românească este puţinăşi Îngustă, de va f i v reun cuv ânt s au noimăcu nevoe spre Inţălegere la izv odul cel românes c, arhieria ta cere desleg are şi tâlcuire de la temeiu, adecăte de la cea e lineas că”. (rev. B . O . R . , 5 (1880—81), p. 101).

3. In 4°, 165 X 115 mm., cu o foaie nenumerotată, care cuprinde poarta (f.l r) şi stema cu corbul şi ca pul de bou In mijloc, iar la colţuri iniţialele domneşti ale lui Constantin Mavr ocordat (f. lv ), + 172 pagini Încadrate in chenare de linii drepte, dupămodelul ed. Gi. Poarta are deaaemenea un chenar cu flori

dc compoziţie tipografică. Spre deosebire de G } , care are tex tul fărănici o Întrerupere latre cele trei părţi ale M. O., In ed. G s fiecare din aceste părţi începe cu cap de psgină(cf. Bianu- Hodoş, o. c„II, pp. 87—8).

4. Despre popa Stoica Iacov ici tipog r af ul v . P r e o t u l N i c u l a e M. P o p e s c u , Preoţi de mir adormiţi tn Domnul, Bucureşti 1942, pp. 74—9.

MĂRT URISIREA ORT ODOX Ă tN ROMÂNEŞT E LIII



LIV D I A C O N U L ; G H E O R G H E I. MOISESCU

mici abateri nu numai textul d şi greşelile ediţiei Gx şi numai incâteva locuri corecteazăgreşelile de tipar*. A ce ste îndreptăribănuim căsunt făcute de popa Stoica Iacovici tipograful, însănudupăun original grecesc, ci dupăpropria- i socotealăşi doar ici colo,unde greşala era prea vădităsau sensul frazei îi arăta aceasta*.

T otuşi sunt şi cuv inte al căror înţeles popa Stoica poate nu-1 maicunoştea şi atunci el crezând căeste cumva vreo greşalăde tipar,le-a înlo cuit cu alte le care insănu mai redau nici forma vecheşi nici traducer ea exactăa termenului corespunzător grecesc3,

Ediţia Gg (Bucureşti 1827). — Din şirul mare de cărţi zidi*toare de suflet, tipărite în vremea mitropolitului Grigorie Dascălul,din îndemnul, cu binecuvântarea sau chiar prin truda sa4, era firescsănu lipseascănici Pravoslav nica Mărturisire. Deaceia în anul

1827 ieşi la luminăa treia ediţie a acestei *cărţi, în tipografiaSfintei Mitropolii, al cărei purtător de grijăera, atunci Matei Bă-beanul tipograful5. Spre deosebire de Gs, de data aceasta nu maiavem o retipărire întocmai dupăG1( ci suntem în faţa unei ediţii

întregite şi mult îmbunătăţite, atât în ce priveşte limba, cât şitălmăcirea, revăzutăacum dupăizvoadele greceşti. Bănuiala noastrăeste căacestea se datoresc cărturarului mitropolit Grigorie Das

1. I ată c âteva greşeli repetate: I , 24: Precum pe n t r u om păcatul au

intrat in lume; I, 5 4 : In ce chip au f ăc ut lân a in pântecele chitului; I, 68 :diavolul de la ceriu g ăndi ndu- s e . Dăm şl câteva g reşeli de tipar al e ed.

Gj corectate ta G»: I, 19: năjdueşte (G,*=*nădăjdueşte); I, 21: tngeii ( = înger ii );

I , 22: porlica ( = porunca); I , 5 0 : foarte de sus (foarte des); I , 91 : cinstească(«= citească).

2. Dintre greşelile de text corectate amintim: II , 10: nu trebue să- i vie înaintea lui numai ca o zidire; III, 58: La aceasta greşăsc toţi ceia carii la vremea botezului făgădaesc săţie credinţa pravoslavnicăle Dumnezeu.

3. De pildă: I, 9 : intr'o pricinăpre Tatăl r ăd i c ă■(Gt: râduc = άνα-

φέρονται); I , 18 1 suflet cuvăntătoriu şi trap mat i r i i le (Gt : materiile = δλ'.κδν

οώμα); I, 30: pronia săaduci (Gi: sărăduce = ânwpipstai).4. Despre strădania cărturăreascăa mitropolitului Grigorie Dascălul, v.

Cons t. M. T omesc u, Mitropolitul GrigorieI V al Ungro- Vlahiei,Chişinău 1927.5. In 8°, 135 X 80 mm., 8 foi nenumerotate care cuprind': poarta (L 2? ),

stema Ţârii Româneşti (f. 2* J, scrisoarea patriarhului Nectsrie al Ierusalimuluidin 20 Noemvrie 1662 (ff. y - i. 5 v), întărirea patriarhului ecumenic Parteniedin Martie 1643 (ff 6r —8r ), şi icoana Mântuitorului (f 8T ) + 336 pagini cutextul M. O. (pp. 1—331), Descoperirea sf. Grigorie al Neochesariei (pp. 332—5)şi Canonul 90( al sinodului al şaselea ecumenic (p. 336). Poarta şi stema sunt



MĂRT URISIREA ORT ODO X Ă ÎN ROMÂNEŞTE LV

călul1 care, în dragostea lui de luminarea obştei româneşti princărţi, va fi luat asupra sa osteneala îndreptârii graiului pe temeiulextului grecesc al Mărturisirei Ortodoxe, insănumai acolo unde logofătul Radu Greceanu tradusese greşit, ori sărăcia limbei noa

stre din acea vreme nu- 1 ajutase săfie mai limpede la inţeles. A farăde acestea, ediţia Gg are unele adaosuri care lipsesc din traducereaG x şi ediţia G2. Este vorba de scrisoarea patriarhului Nectarieal Ierusalimului din 20 Noemvrie 1662 şi de întfirirea patriarhuluiecumenic Par tenie şi a sinodalilor săi din Martie 1643, amândouătălm ăcite şi tipărite acum întâia oarăîn româneşte. L a sfârşit semai adaogăapoi Descoperirea sf. Grigorie episcopul NeochesarieiJ.şi Canonul 90 al soborului 6 ecumenic. A tât cele douăscrisori patriar-hiceşti cât şi concordanţa tex telor ne îndeamnăsăafirmăm căediţiaGg este o îndreptare a traducerii vechii din G t, cu variaţii de topică,av ând călăuză izv odul grecesc O, pe care în unele părţi l-aconfruntat cu N, de unde a tradus anumite cuvinte omise sau greşittipărite In O s. în pr iv inţa tălm ăcir ii româneşti, Gg înlăturăo mareparte din c uvintele vechi bisericeşti de obârşie slavăori grecească

Împodobite cu ace laşi chenar de f lo ti tipografice. începutul scrisorilor patriarhi- ceşti, a l celor tr e i păr ţi ale M. O . şi si Descoperitei Sf.- Grigorie au iniţialele înflorate 2 2 X 2 5 mm. Sunt 21 rânduri pe o pagină, (cf. . B i a n u- H o do ş- S i m o n e s c u , B ibliog raf ia româneascăveche, III, p.553.

1. L a 30 Iulie 1829 mitropolitul Grigorie Dascălul scrie episcopului Neofit, ocârmuitorul Mitropolie i Ungrovlahiei, căa sosit la Chişinău şi li cere cărţi pentru Basarabeni. Intre acestea se af lăşi „30 Pravoslavnice Mărturisiri Cele alcătuite de Petru Moghila". L a 3 Septemvrie 1829 Neof it răspunde mitropolitului Grigorie despre „trtmeterea unor cărţi de ale sfinţilor părinţi, tălmăcite şi date la

luminătn limba româneascăde preasfinţia sa". ( C o n s t . N. T o m e s e u , o. c., p. 69, n. 2, p. 242 anexa 72).

2. înv ăţătura aceasta a sf. Grigorie al Neochesariei despre dogma dreptei cr edinţe eate luatătntocmai din cartea l u i A t a n a s i e d e l a P ăr o s Έ r .ι-τ ο μ 4) x A v θ s ί u>v 8 o f μ d τ'ώ v, adecăA rătare s au A dunare pre scurt a dum- nezeeştilor dogme, (pp. 328—9), tradusădin gre ceşte de Ios if epis copul A rgeşului,epiteorisităde arhim. Grigorie Râmniceanul şi tipăr ităla Nea mţin 1816. T ex tulgrecesc se aflăIn M i g n e , P. G., X L V I, 912—3 (cf , D. F e c i o r u , Biblio

grafia traducerilor tn româneşte din liter atur a patr istică, tn Studii Teologice, V I1

(1937), p. 104.3 . De pildăII, 3 6 : sou pentru neindemânarea; I I I , 39: zice apostolul: că

acesta este lucru bun şi priimit înaintea lui Dumnezeu M ântuitorului nostru (vezi

•i I , 70). ]



LVI DI A C O N U L G H E d R C f i f i I . M O I S E S C U

aflate In Gx, înlocuindu-le altele româneşti, mai curate şi maope înţelesul cetitorilor *. Trebue insăsărecunoaştem căaceastăprimenire a traducerii, afarăde neajunsul căn'a fost făcutăpestetot3, ne-a scos din graiu şi câteva cuvinte curăţteologice, care deşi erau greceşti, cuprindeau totuşi pe deplin noţiunile ce ne-

putându- se traduce întocmai in limba românăau fost cu vremea înlocuite fie cu numiri latineşti, din teologia tomano«catolicăori·protestantă, fie tn cel mai bun caz prin perifaze.

In schimb Gg a controlat cu grijăşi a Îndreptat dupătextul,ediţiilor greceşti ON, atât traducerea citatelor din Sfânta Scripturăcât şi trimiterile lor, pe care nu le-a mai dat pe margine ci le-avârit in text, punându*le intre parenteze. Se pare căpentru celedin Vechiul Testament a ţinut seamăşl de Biblia de la 1688, iarpentru celelalte a folosit Noul Testament tipărit la Neamţin 1818.

Ediţia Gc (Bucureşti 1859).—Dupăcum ediţia C1 fu urmatăînanul 1745 de G2, aşa şi ediţia Gg se retipări în anul 1859„cu blagoslovedia şi cheltuiala” episcopului de atunci al Râmnicului, Calinic. Cartea are titlul cunoscut: „PravoslavnicăMărturisire a soborniceştii şi apostoleştii Biserici a Răsăritului, acumiarăşi aici a patra oarătipărită...” şi ea s'a lucrat în „TipografiaNaţionalăa lui Iosif Romanov” 9. Deosebirile dintre Gg şi Gcputem spune căsunt mai mult ortografice, provenind din înlăr

turarea anumitor semne chirilice care în Gg nu erau decât o supravieţuire graficătradiţionalăfărăvaloare fonetică, şi pe careGc le- a transcris aşa cum se pronunţau4. Insăsubt înrâurirea traducerii lui Filaret Scriban, apărutăla Neamţtn .1844, Gc şi- a mai

1. Dintre cuvintele Înlocuite in ed. G* amintim : I, 9 : de o fiinţăcu dânsul· (Gj: o usie cu dineul); mântuirea (spăsenie); I, 21: uneltele lor (ciniile lor)-; I,29: purtarea de grijă(pronia); I, 61: nălucirea (fandatia); I, 79: cinstirea de Dumnezeu (blago cestvia); III, 60: înălţarea (Văznesenia).

2. Ed. Gg schimbi astfel unele cuvinte din ed. GA: I, 40: heretisire (Gx bucurare); I, 98: Euharistia adecăpricistania (cumenecătura); I, 111: lambadarie (purtătoriul de sfeşnice).

3. In 8°, 150X85 mm. 263 pagini, cu 28 rânduri pe pagină. Poarta ar·un chenar din flori tipografice, iar la p. 10 se aflăicoana Mântuitorului Hristos.Textul M. O. se afli pe pp. 11—259.

4. De pildi, în loc de: a iim, η»α**Α«, ţinţiM, ed. Gc transcrie: ahîcttv>rkA**A», Φ*Η*α ι.



MĂRT URISIREA ORT ODO X A t N ROMÂNEŞT E LVII

Îng ăduit săînlătur e câteva cuvinte de obârşie slavă, aflate in Ggtinlocuindu- le cu perifraze sau numiri româneştiλ.

23. Ediţia Ft (Neamţ1844).—Cea dintâi ediţie aMărturisirei Ortodoxe apărute în Moldova se datoreşte arhimandritului FilaretScriban, care a tălmăcit- o româneşte din ruseşte şi a tipărit-o lamănăstirea Neamţîn anul 1844 subt titlul: Mărturisirea Ortodoxăa apostoleştii şi catoliceştii Biserici de Răsărit, alcătuităde mitropolitul Petru Movilă*. Tipărirea acestei cărţi socotim căstăin legăturăcu noua programăde cursuri a seminarului de la Socola,întocmităîn anul 1843, când se introduce la clasa treia, alături deScripturistică, şi Mărturisirea Ortodox ă8. Şi se ştie căarhimandritulFilaret Scriban în acea vreme era rector şi profesor la acest seminar numit la 20 Septemvrie 1842, adicăîndatădupăînapoie-rea sa de la studii din Rusia4.

Faţăde ediţiile româneşti apărute pânăatunci (Gt, G2, Gg),ediţia Ft poate fi socotitămai bună, întrucât are o limbăromâneascămai curgătoare. De şi este mai limpede la înţeles, dar caorice tălmăcire, care nu-i făcutădupătextul original, este firescsăaibăşi unele scăderi. O altăparte de merit o are prin con

trolarea şi sporirea trimeterilor la citatele din Scriptură, care separ a fi luate de pe ediţia rusească.In afarăde Procuvântarea5 scrisăla 1844 Aprilie 28, şi de

întăritur ihi patriar hale , pe care le întâlnim şi în Gg, arhimandritulFilaret Scriban a găsit nimerit, fiind vorba de un manual didactic,sădea pe scurt şi viaţa mitropolitului Petru Movilă. Deasemeneala sfârşitul cărţii adaogă A rătarea credinţei, dupre descoperirea sf.

1. Astfel pretutindeni la text cuvântul Troiţăeste Înlocuit prin Treime, isr Bogoslovul Grigorie (1, 9, 12), prin: Cuvântătorul de Dumneztu Grigorie.2. în 8°, 135 X 85 mm., 19 foi nenumerotate + 320 pagini cu 28 rândur;

pe pagină(cartea are greşalăde paginaţie la coala 12, fiind sărite cifrele pp.190 —199). Pe dosul copertei interioare se aflăicoana Pogortrii Duhului Sfânt,având dedesupt textul din loan ΧΠΙ, 34, 35, iar pe f. 19? este reprodusăicoanaSfintei Treimi.

3. cf. G . A d a m e s c u, Istoria seminarului „Veniamin“ din Iaşi (1803—1903), Bucureşti 1904, p. 71 şi anexele 23, 24.

4. Ibidem, p. 143*.5. Scrisoarea patriarhului Nectarie are insăziua greşită: 10 Noemvrie

1662 (ca in ediţia Cernigov 1745). Deasemenea Întărirea patriarhului ecumenicPartenie are anul greşit: 11 Martie 1645.



Lvra D IA C ON UL GH E OR GH S I . MOIS E S C U

Grigorie episcopul Neochesariel care insfl ou mai este tradusădinruseşte, ci este luată, fărănota lămuritoare, din Gg.

Ediţia F 2 (Sibiu 1855). — Traducerea arhim. Filaret Scriban afost folos ităla alte patru ediţii. Cea dintâi dintr e ele s 'a tipărit laS ibiu „sub priveg herea şi cu binecuvântarea*' episco pului A ndr eiubarone de Şag una, In tipografia diecesanăînfiinţată de el, şi debunăseamăpentru trebuinţa şcolar ilor din seminarul său preo·ţese1. T itlul cărţii însăapare oarecum schimbat: Mărtur isirea Orto- dox ă(drept- măritoare), a unei, sfintei soborniceştii şi apostoleştei bi-

serici3. înlătur area de către Şag una a cuvinte lor :catolic, catolicească, din ed. Fx şi înlocuirea lor cu sobornic, sobornicească, era fireascăIn A rdeal, spre a nu da loc la îndoeli căaceas tăcarten'ar f i curat ortodox ă. Ins ăpentru economie de tipa r, Şagunan'a mai re tipărit precuvântarea lui F ilar et Scr iban, nici bio

grafia mitr opolitului Petru M ov ilăşi nici întăririle patr iar hale , 8 pecare le găsim In F j. Doar la sfârşit, pe p. 200 rămasă albă, atipărit A rătarea credinţei.

într e tex tele Mărturis irei Ortodoxe din ed. F t şi F8 se găsescdeosebir i doar in ce priv eşte ortog rafia şi morfolog ia ace loraşicuv inte şi numai foarte rar A ndrei Şaguna şi- a Îng ăduit săfacăşi mici s chimbări de te x t

Ediţia F9 (Neamţ1864).— Hotărir ea C ons iliului s uperior şcolar

din Septemvrie 1862, pentru trecerea Mărturisirei Ortodoxe în pr ograma eeminariilor din Ţara Româneas că, ca obie ct de înv ăţământ

1. La Începutul anului 1850, Neonit, stareţul mânăstirei Neamţ, trimite laSibiu mitropolitului Andrei Şaguna printre alte cărţi «1 100 exemplare din Măr· turisirea ortodoxăa mitropolitului Petru Movilă, v N. B ăne s c u.Stareţul Neonil. Corespondenţa ia cu C. Hurmuzachi şi Andrei Şaguna, Vllenii- de-Munte 1910, p. 78.

2. In 8°, 200 pagini, cu 28 rânduri pe pagină. Pe dosul foii de titlu (p. 2),ae aflăicoana sfintei Treimi, având dedesupt o rugăciune.

3. Prin scrisosrea sa din 19 Martie I860, mitropolitul Andrei Şsguna

cerea arhiereului Filaret Scriban „trimeterea unui ecsemplariu din MărturisireaOrtodox ă" căci n*a „putut afla nicăeri vreun ecsemplsriu din ediţia de la mă·năstirea Neamţului, de fi mai multe ecsemplsre încăIn a. 1850 căpitaiu eude la răposatul arhimandrit al Neamţului In cinste, care le-sm şi Împărţit la ainoştrii de aici şi apoi am pretipărit şl noi la anul 1855 In tipografia Eparhieinoastre numita carte, dar precuvântarea o am lăsat afară. Deci îmi face trebuinţăprecuvântarea din Neamţu pentru descrierea soborului din Iaşi, ce seaflătipărităacolo", v. 1. Lupaş, Din corespondenţa lut Şaguna cu Filaret Scriban*In rev. B. O. R.j 40 (1922), p. 790.



MĂRT URISIREA O RT ODO X A ÎN ROMÂNEŞT E LIX

entru c l. III· Înlesni mult răspândirea acestei cărţi1. T raducereai F ilaret Scriban fiind singura recunoscutăca manual didactic

entru seminarii*, se simţi atunci nevoia unei noi e diţii. Ea se tiări tot In tipografia mânăstirei NeamţIn anul 1864 „cu binecu

ântarea locotenentului de mitropolit Moldavei şi Sucevei CalinicMiclescu Hariupoleos... prin zelul arhimandritului monastireiNeamţş Secul, T imotei, de ieromonahul T eofilact tipograful..."*. A ceastă

ouă ediţie, afară de unele greşeli de tipar, nu se deosebeştentru nimic de Fs ; chiar prefaţa este luatăÎntocmai din ed. Ft cuata veche: 1844 Aprilie 28 şi semnată: „A rhimandritul Filaretcriban**, de şi cartea se retipăreşte in 1864, iar tălmăcitorul eira acum arhiereu cu titlul de „Stav rupole". Singurul lucru nou

ste corectarea greşelei de pag inaţie la coala 12 .Edifici Fb (Iaşi 1874).—Dupămoartea arhiereului Filaret Seri-ban, Întâmplatăin Martie 1873, Mărturisirea Ortodoxă tălmăcităde el s'a scos într o nouăediţie, cu litere latine, „revăzută şi

orectatădupăoriginal... de arhiereul Iosif Sevastias BobulescuBotoşăneanu"4. Nu ştim ce a vrut săînţeleag ăacest nou editor pr in

uvântul original, căci din cercetarea tex tului se dovedeşte cău poate fi vorba de nici un original grecesc, slavon sau rusesc,

pe te meiul căruia săfi revăzut şi îndreptat traducerea lui Filaretcriban. Dim potrivă, din topica frazelor constatăm căse reproduce

ntocmai, Insăcu împănări de neolog isme latineşte, în locul unoruvinte destul de nimerit traduse, Procuvâniarea, V ieaţia mitro

politului Petru Movilăşi Intăriturile patriarhale, acestea din urmăav ând amintitele g reşeli de datare. In ce priveşte tex tul Măriu- işirei, pe lâng ănumeroasele neologisme vârlte chiar şi acolo unde

nu tre buiau5 sunt părţi întregi care dovedesc căne aflăm In faţa unei

1. V i c t o r Pa pac os t ea şi Miha il Reg le anu, Seminarul Cenral, 1836—1936. Documentele întemeierii, Bucureşti 1936, p. 384.

2. Ibidem, p. 402.3. In 8°, 135X84 mm., 19 foi nenumerotate + 320 pagini, cu 21 rânduri

pe pagină. Pe dos ul foii de titu şi pe f. 19v se aflăreproduse icoanele din ed.Ft, insăÎncadrate de alte chenare.

4. In 8®, 1 45 X 95 mm., VI + 179 pagini. Titlul cărţii este acesta:Mărturisirea orthodocsăa Bisericei apostolice şi sinodale de Răsărit compusăde

fericitul intru amintire Petru Movilă.5. B unăoar ă cuvintele desăvârşit (1, 8), întărit, au ales mai bine (I, 9).

asemănare, din veac şi pânăîn veac (I, 10), sunt înlocuite cu: perfect, decis, au preferat mal bine, exemplu, din secuii ne finifi.



LX DIACONUL GHEORGHB I. MOISESCU

largi folosiri şi a traducerii lui Barbu Constantinescu din 1872i IEdiţia Fr (Sibiu 1914).— La o jumătate de veac dupăapariţia I

ed. Ftf traducerea arhim. Filaret Scriban a fost tipăritădin noţj Ila S ibiu, in anul 1914, de către Dr. Pav el Roşea şi cu binecu* Ivântarea mitr opolitului „Românilor gr. or. din Ung aria şi TransiKvania loan Meţîanu" *. In Prefaţa semnatăde Dr. Pav el Roşea se

spune căpentru ediţia aceasta a folosit „traducerea arhim. FilaretScriban apărutăla anul 1844 In tipografia s fintei mănăstiri Neamţ'·,pe care a „colaţionat- o cu tex tul grecesc publicat de Mesolortla anul 1883 In A tena şi cu tex tul grecesc, latinesc şi german aediţiei poliglote din W ratislav ia publicatăla anul 1751" de pe care„a făcut îndreptările necesare", Insăa „căutat sănu altereze timbrularhaic al limbei decât acolo, unde din cauza texpresiunilor neuzitate in ziua de azi” i, s'a părut „căar fi suferit Înţeleg erea tex·tului". Mai departe editorul arată că„la citatele din Vechiul

T estament s ’a orientat dupăediţia Septuag intei făcutăde ValentinLoch, dupe tex tul codicelui V atican, ia r la T estamentul Nou dup!ediţia criticăa lu i C. T ischendorf". Deasemenea spune c ăa „aflatpotr iv it săpublice' cu oarecari adnotaţiuni şi precuv ântarea şivieaţa mitr opolitului Petru Movilă, scrise de arhimandr itul FilaretScriban, căci din ele putem cunoaşte de o parte Împrejurările întrecar i s’a alcătuit această«Mărturisire Ortodox ă», de altăparte nise desfăşurăicoana v ie ţii şi activ ităţii pline de zel, abnegaţiuneşi înţelepciune a mitropolitului Petru Mov ilă".

O cercetare mai amănunţităa acestei ediţii ne îndreptă-ţeşte însăsăspunem căDr. P avel Roşea n'a putut duce la bun sfârşitsarcina ce- şi luase, de a îndrepta tălmăcir ea lui Filaret Scribanprin colaţionarea ei cu ediţii greceşti, dintre care Mesoloras nu- i„cea mai bună", căci reproduce pe K immel cu toate modificărilelui. Intenţia aces tui editor de a da o mai bunătraducere româneascăa M. O. n i se pare neizbutită, fiindcăa Înlăturat cuvinteşi ex presiuni curat româneşti, înlocuindu- le cu neologisme nepo

tr iv ite , şi uneori fărărost, care nu redau tocmai ex act înţelesulcuvintelor s au al ex presiunilor corespunzătoare greceşti8.

1. O dovadăia această priv inţă este tex tul din Dioniaie A reopogitul,.

de la pp. 18— 19.2. In 8° , 175X10 7 mm., X V + 162 pagini.

3. Astfel: I 4: credinţa constă(ή πίστις Ιστί); I, 5 : fixat (Ft ; aşăzat)1,8: avem uit Dumnezeu existent f i veşnic (Ιχωμβν θβδν Iνα. θιδν βντα, κμΙ ά*



24. Ediţia Q (Bucureşti 1872).—Către sfârşitul anului 1872apărea tn tipografia Laboratorilor Români din Bucureşti, pentruintâia oarăcu litere latine, Confessiunea ortodoxăa credinţei Bisericii catolice şi apostolice a Răsăritului, din nou tradusăşi cu o prefaţă

4e Dr. Barbu Constantinescu K In lunga Prefaţă, Dr. B. C. spune că,la traducerea de faţă" a „luat de bazătextul grecesc tipărit laAmsterdam in 1662, pe lângăcareM„a consultat şi celelalte edi-ţiu ni posterioare in limba greacăM. Iar pricina care l-a Îndemnatsăscoatăaceastăediţie este Înfăţişatăastfel: „Cu progresai cul-turei limbei noastre începu săse simtă necesitatea de o nouătraducere a acestei confesiuni, fiindcăvechile traducţiuni rumâ-neşti, bune pe timpul lor, astăzi Insăsunt aproape neînţelese".

In încheiere spune căaceastăcarte fiind „şi un compendiu de dogmatică" s'a s ilit sătraducă„pre cât se poate de exact" şi săredeatermenii ştiinţifici necesari In cultura teologicăa limbei noastre.

Dar tocmai silinţa arătată, de a reda cât mai exact „terminiiştiinţifici" teologici l*a împiedicat âăfacăo traducere limpede,fiind nevoit săfoloseascăo sumedenie de neologisme şi de cuvinte nepotrivite cu graiul nostru bisericesc. AceastăÎncercarene izbutităde depăşire s v echilor „traducţiuni româneşti" pe care

Dr. B. C. greşit le socotea „aproape neînţelese' pentru vremeasa, a pr icinuit un mare neajuns şi multor serii de seminarişti, căcili s’a pus la îndemânăun manual cu o limbăneînţeleasă şi cutotul streină de vorbirea obişnuităîn viaţa satelor de unde eiveneau. Iar urmările dureroase n’au întârziat săse resimtăatâtia vocabularul stepenei noastre preoţeşti, cât şi în tot scrisul bisericesc de la sfârşitul veacului XIX, căci în locul graiului curatromânesc, păstrat de vechile cărţi de slujbă, se iv i acum o limbă

stricatăşi neînţeleasănu numai de popor ci uneori chiar şi de•cei ce o foloseau.

Ediţia C, (Sibiu 1877). — T ipărirea cu litere latine şi încercarea dea reda „terminii sciinţifici necesarii în cultura teologicăalimbei noastre", credem căînlesnirăpătrunderea şi în Ardeal aConfesiunei ortodoxe traduse şi tipărite in 1872 de Dr. Barbu Constantinescu. Pe lâng ăacestea, poate căşi titlurile sale de doctor

6vt«); II, 37: sau din pricina lipsei de .experienţăşi iscusinţănecesară(Ft : saudin pricina lipsirei însuşirilor: ή άνβπιτηδειότητα).

2. In 8°, X X II -f- 160 pagini, care cuprind Prefaţa şi textul Mărturisirei.

m ăr t u r i s i r e a o r t o d o x ă In r o m â n e şt e LXI



LXII D IA C O N U L . P I E O l M ^ H U O I S E S C U

în filosofie şi licenţiat în teaJbgie de la Universitatea, din Lipseal-au ajutat săse bucure da o mase trecere In biaerica noastrădepeste munţi. Deaceia în anul 1877, când Pr inc ipate lşRom â ne erauin plin războiu de ne atârn^| apăru în tipografia arbidiecesauţdin Sibiu, prin ce împretanri nu ştim, o nouă ediţie iaprobatăde metropolitu Românilor greco- orientali din Ungaria Lşi Transilvania Miron Romanul".} Spre deosebire de C j f ediţia aceastaare prefaţa întrucâtva scdijştă, însăpăstrându- i- se tot data veche:1872 Noemvrie 15. In ce priveşte textul Mărturisirei, o mulţime de neologisme sunt scoase afaci, fiind înlocuite cucuvinA Jpmâneşti, mailimpe zi la înţeles şi ma&japotrivite pentru un manual de şcoalăpreoţească.2 Bănuim cttj aceastăprimenire a textului A datoreşte luiBarbu Constantinescu sare îşi v a fi dat seama singur de greşalaCe săvârşise la e diţia i· din 1872, când strădania aa de traducere,uneori mai nimerit făcutădecât înaint aşii săi, avea marele neajunscăfolosea un vocabunr strein şi nef ires c graiulusUUtru bisericesc·

Ediţia C3 (Bucumşti 1879). — îmbunătăţir ile di graiu făcute latraducerea sa tipănitlj la Sibiu în 1877, se pare căn'au rămas za*darnice, căci pestttfldoi ani numai, adică în (879, apăru şi laBucureşti, în edit u r a librărie i Socec, o ediţie şcolarăcare nu sedeosebeşte decât prea puţin de H In timp ce [ prefaţa este la felca în a , titlul s eJ as e am ănă cu H din B şi el înfăţişeazătraducerea mai exadfla originalului grecesc : fâmfesiunea ortodoxăa credinţei Bisericeiicatolice (soborniceşti) şi apostolice a R ăsăritului.8Cartea t ipărinduţe acum de către o li br ăr ie i: care îiu urmăreadecât interese neg ustoreşti, bănuim căs'au s cos exemplare destule,aşa căpânăhr 1891, când moare Barbu Bonstantinescu, n'a maifost nevoie de o nouăediţie.

25. Ediţia Sa (Bucureşti 1895).—Programa seminariilor preoţeşti din 1893 păstrăîntre materiile de predat în cl. III şi Con·

1. în 8°, X III + 185 pagini. Spre deosebire de celelalte ediţii, carteaare şi o errată(p. 185).

2 . A s t f e l l a I , I tn loc de crediteze, C , ^ bjn o şte n e a s c ă; Paul divinul■■

d u m n e z e e s c u l P a v e l ; I 4 : confessâm spre salute, m m ărt ur is im spr e m ân tuir e

I, 13: omnipotmK atotţiitor; I 231 orice abominare = or ice lu cr u r ău.

3. In 8°, XX -f- 156 pagini. De şi eraftfllDsităca manual didactic pentru Jjreligie, cartea Jj® s'a tipărit cu binecuvântarea iSf, Sinod, iar pe coperta ei se A spune doar c i este aprobatăde mitropolitul Românilor ortodocşi din T ransilvanid j

şi Ungaria, Miron Romanul.



MĂRT URIS IREA ORT ODţjx X . IN ROMÂ NE ŞT E ' Έ Η Κ χ Ι Ι Γ

siunea ortodoxă, cu douft ore pe săptămână. De as tăBatăinsăfântul Sinod gfiei cu cale sănu mai lase slobodsH & năcirea ştpărirea acestei cărţi, ci In şedf llţele sale de la 2P R t o m v r i e şi4 Noemvrie 1893, hotărî trecere» ei In proprietatea sa. Ca atare

Mărturisirea Ortodoxăurma „sl fie din nou tălm ăcităde pre textulrec şi asemănat trebuinţelor *săse tipăreascăKtdeauna In Tiografia Cărţilor bisericeşti 1.

Potrivit acestor ho tăr l^B In curs ul a nului 1895, textul tra-ucerii făcute de e pisc opuJ G he na die E năceanu era gata, şi ele tipări sub formă de anteproect in Imprimeria Statului, subtlul: Mărturisirea Ortodo&Q îns ă întrun număr restrâns dexemplare.* Pe lângă textul Mărturfcirei, cartea mai cuprinde:rocesul Verbal al Comisiei sinodale cu data de 5 Septemvrie

1. cf. Procesul-verbaL al Comisiei sinodale publicat in ed. Sa. Bucureşti895, μ. III. In acest scop aJiost aleasăo Comisie, alcătuitădin Ghenadie episcopul

Râmnicului. Silvestru epis J pul Huşilor ^^K e r e ul Gherasim TimuşPiteştea nu,are la 3 Dechemvrie lŞftx ’a fix at urm&toarele norme de lucru, pentru aducerea

a îndeplinire a hotărtrii Şjântului Sinod : 1. „Cartea se va traduce numai de pe textulrec”, avându- se drept cfil&uzS textul tipărit la Saagov în 1699, „in alăturare cu

exturile grece, '- mtfNfe acestuia". II. „pexturile biblice întrebuinţate incertee vor lua dupăţdx tşl Septuagintei·.. ţf; anume: pentru Noul Testament ediţi-

unea de Neamţ., din 1818, iar pentru c · vethiu Biblia de la 1688”. III. Limbaărţii va fi nun jflcea a cărţilor vechi Bitualului român, avându- se o deosebităngrijire pentjM înlăturarea novismelorefurişate astăzi !n literatura noastrăşicare au zdrujB IHt graiul poporulup remân de pe vechile lui temelii istorice”.V. T ipărir fljflfrţii săse facăcu pHtarea regulelor estetice şi a cerinţelor

pedagogice. Potrivit acestor norm^ B iisiunea sinodalăa însărcinat pe episcopulGhenadttfl al Râmnicului, fiind singurul cunoscător de greceşte, ca sătraducădin nom Mărturisirea ortodoxă, şi c&ipăsăvârşirea tălmăcirii săo supunăsprec e r c e « · şi celorlalţi doi membrii. La 27 August 1894 noua traducere eraerminată, iar Comisiunea se adunăKpentru revederea tex tului la episcopia din

Râmnic, f i dupămai multe şedinţe Işi încheie lucrările in ziua de 5 Septemvrie 1894, hotărând ca noua traducere Împreunăcu gramatele patriarhale şistoria Μ. Ό. întocmit! de episcopul Ghenadie, săfie adusăla cunoştinţa Sfânului Sinod spre şmijloci puneri* cărţii sub tipar şi a hotărî numărul de exemplare l i care urmeasăaăfie tipărită.

V 2 . In 4°. XXXII- + - IV + 104 pagini, tipărite numai pe jumătatea din parteastângăa paginei; ‘pp. III—IV cuprind Procesul·oerbal al Comisiei sinodale; pp.V —XXXII Istoria cărţii, întocmităde episcopul Ghenadie Enăceanu; la pp.RXUI- —XXX V I, fa re suat^Humerotate, se aflăscrisorile patriarhilor Nectarie

al Ierusalimului | | Partenie m Constantinople!, iar restul pp. 1—104 cuprindtex tul Mărturiflk · Ortodoxe.



L X I V DIACONUM GHEOBGHB I. MOISESCU

1894; istoria cărţei scrisa de episcopul Ghenadie alptânicicului;scrisoarea patriarhului Nectarie al Ierusalimului din 20 |Noemvrie1662, şi a lui Partenie al Constaotinopolei din Martie 1643.

Cu toate cuaoştinţqflsale bune de grecească, Ghenadie Enă-ceanu n'a izbutit săde ^o mai bunătraducere românea,si .Mărturisirei Ortodoxe, faţăie cele tipărite pânăatunci. (Deosebit de

stilul greoiu al frazeL el n’a ţinut seama nici de fetxtul grecesctipărit la Snagov în 1699. Deaceia Sfântul Sinod, în şedinţa sadela 31 Octomvrie 189$, constatând că„lucrarea făcutăde Corn isiunea aleasăs'a găsit în unele părţi nu tocmai corectă“ şi so·cotind căM. O. tipărităde Grigorie mitropolitul Ungrovlahiei (ed.Gg] «este cu mult jinai bunăde cât a P. S. Episcop al Râmnicului», a hotărit săse retipărească, subt privegherea mitropolitului primat losif Gheerghian, de către Comitet» redactor a l jurnalului B.O.R., traducerea mitropolitului Gr igor ie Dascălul apă

rutăla Bucureşti în 1827, la care săse adaoge doar o scurtăprefaţă.1Ediţia Sp (Bucureşti 1899). Dupărespingerea traducerii fă

cute de Ghenadie Enăceanu şi hotărîrea de a se retipări M. O.din 1827, era de aşteptat ca în cursul anului 1896 săvedem apărând noua ediţie care săpoarte aprobarea şi binecuv ântarea Sf.Sinod. Dar la 27 Sept. 1896 .Tipografia Cărţilor bisericeşti încu-noştinţeazăSf. Sinod căzilnic „are cereri pentru cartea Mărturisirea Or todox ie i căîn urma ordinelor primite a şi comandat

hârtia necesarăj pentru imprimarea susnumitei cărţi, rugând a setrimite manuscrisul pentru a-1 pune sub presă“. Pe temeiul acestui raport, în şedinţa Sf. Sinod de la 12 Maiu 1897, ar hiereul

Athanasie Craioveanul citeşte propunere^ Comisiunei pentru socotelile Tipografiei, de o se reveni asupra votului Sf. Sinod dat

în şedinţa de la 31 Octomvrie 1895, în sensul ca Comis iuneapentru cercetarea cărţilor de înv ăţământ religios, săfacăo nouărevisie textului românesc al Mărturisirei Ortodoxe tradusăde episcopul Ghenadie Enăceanu1

Cu toatălipsa ce se simţea, mai ales în şcoli, pentru o nouăediţie a Mărturisirei Ortodoxe nici de data aceasta nu se grăbi

1. v. Desbaierile şedinţelor Sf . Sinod, ttehinea din toamna anului 1895,(supl. in rev.- B. O. R., 19 (1895—6), pp. 111 —112).

2. Idem, sesiunea din primăvara anului 1897 (supl. In rev. B. O. R., 21 (1897—8), pp. 70—711.



tipărire a e i. A bia în şedinţa de la 19 Oct 1898, Sf 1 Sinod luăîncercetare atât traducerea lui Ghenadie En&ceanu, revizuitădeComisia pentru cercetarea manualelor didactice de religie, câtşi proectul de gramatăsinodală întocmit de episcopul Atanasieal Râmnicului, care urma >]s& înlocuiascăistoria carfii scrisăde

răposatul episcop GhenadiejEnăceanu (f 14 lan.K 898). Dar şi deastădatăse hotărî ca textul M· O. sănu se jkpăreascădefinitiv,ci numai dupăce va fi revăzut din nou de toţi sinodalii. Inacest scop, la 28 OctomvaLo£f. Sinod decide ca gramata sinodală, împreunăcu textul Mărturisirei săse tipăreascătn formăde proect, tn 25 de exemplare şi săseFîmpartămembrilor săi.1In Aprilie 1899 textul gramatei împreunăcu traducerea M. 0.apăreau în Tipografia Cărţilor Bisericeşti sub titlul: Proiect al

tex tului de Mărturisirea Ortodoxăcţmrmeazăa se publica ca edi- ţiune a St. Sinod. *Ediţia Sx (Bucureşti 1899).—In sesiunea de primăvarăa anu

lui 1899, Comisiunaa sinodalăcompusădin episcopii Silvestru alHuşilor, Gherasim al Argeşului ş| Athanasie al Râmnicului s'a

întrunit în zilele ile 3-8 Maiu, ca sărevazăproectul de gramatăşi textul M. 0 . Iar în şedinţa sa de la 17 Maiu 1899 Sf. Sinod aluatin cercetare textul revizuit de Comisie, care s'a dovedit căîn·

tr adevăr el jeste dat în limbăcurat „bisericească", căs'a folositpentru aceasta „de ediţiunile M. O., care au eşit pânăacum inlimba românească" şi că„s'ft ţinut seamăşi de progresul actualal limbţi noastre cât a fost cm putinţă". Deaceia, „s’a primit debună redacţiunea dată deSomis iune", hotărându- se tipărireacărţii în 5000 exemplare.*

Dupăşase ani de amânări, de discuţii, de revizuiri şi chiarde neînţelegeri, Tipografia Cărţilor bisericeşti izbuti sătipărească,

chiar în vara anului 1899, mult aşteptata Mărturisire Ortodoxă1 Ibidem, p. 73 ; of. şi ed. Sp p. 119.2. In 4°, de 119 pag ini, tipărite ca şi In ed. Sa, tot pe jum&tatea din partea

stângăa paginei; pp. 5—9 cuprind: „proiect pentru gramata ee St. Sinbd ahotârtt a pune tn fruntea cârţei „Mărturisirea Ortodoxă"; pp. 11—14 textul celordouăscrisori ale patr iarhilor Nectarie şi Partenie, iar pp. 15—119 tex tul M. O.

3. v. Desbaterile şedinţelor Sf. Sinod, sesiunea din prim&vara anului 1899'{ •upl. in rev. B. O. It, 23 18 99— 1900), pp. 74—82.

4. In 8°, de 191 pagini care cupr ind: pp. 5—11 gramata sinodalădin

Maiu 1899; pp. 13— 18 tex tul scrisor ilor patriarhilor Nectarie şi Partenie;

MĂRTURISIREA ORT ODOXA ÎN ROMÂNEŞTE L X V

5



Ediţia St (Bucureşti 1922). .— Sporirea num ărului semina*riilor teologice dupăanul 1920 f&cu săse simfl nevoia unei noiediţii a M. O. căci ea era Încăfolosităca manual BBdact ic pentrucursul inferior1. A ceastănouăediţie s'a retipărit,Γfireşte, fărănici o îndreptare a tex tului, înmulţindu- i- se în schimb greşelilede tipar . De şi SfA ntul Sinod alesese o Comisie pentru „revizu

irea textului M. O.", totuşi se pare călucrarea de revizuire s'amărginit numai la supravegherea tipărir ii, ţinându- se seama doarde adoptarea ortografiei Academiei Române . 1

Ediţia S 8 (Bucureşti 1930). — In toamna anului 1930 T ipografia Cărţilor Bisericeşti dădu la luminăa treia ediţie a M. O.»De şi pe copertăse aratăcăretipărirea s'a făcut „dupăediţiaI- a a Sf. Sinod din 1899“, din lista de la p, 183 „a membrilorSf. Sinod care compun Comisia de revizuire a tex tului Mărtu

risirei Ortodoxe1* precum şi a numelui directorului TipografieiCărţilor Bisericeşti, se dovedeşte cătex tili este reprodus întocmaidupăacela al ediţiei tipărite tn 1922, fărăca săi se mai aducivreo îmbunătăţire, atât In ce priveşte traducerea cât şi controlarea trimeterilor scripturistice,

V I. RET IPĂRIREA EDIŢIEI D IN 1691.

26. De la tălmăcirea Mărturisirei Ortodox e în româneşte făcude log ofătul R adu Greceanu şi pânăastăzi autrecut douăveacuri şi

jumătate, iar de la ediţia întâia a Sfântului Sinod s'a scurs aproapeo jumătate veac, fărăca In aeeat răstimp din urmăsămai f i încercatcineva sădea o nouătraducere a acestei cărţi. Poate căpricina lipseide interes pentru acest izvor nesecat de învăţăturăortodox ăar trebuicăutatăşi în necontenitele prefaceri ale înv ăţământului nostru teo

pp, 19—191 textul Mărturisirei Ortodoxe. Le p. 191 te ma i af lă tipărite fi

numele membrilor din Comiaiunea de revizuire a textului M. O.

1. Programa analitică| aeminariilor, promulgată In 1908, prevedea lac l. IV Teologia dogmaticăca cetire din Mărturisirea Ortodoxă, cf. Monitorul Oficial nr. 9, din 10 A prilie 1908.

2. In 8°, 192 pagini, care cuprind; pp. 5—11 gramata cf. Sinod; pp,13—18 scrisorile patriarhilor Nectarie al Ierusalimului şi Pa rt e nie a l Constant!*

nopolei; pp. 19—192 textul M. O.3. In 8°, de 183 pagini oare cuprind: pp. 3—9 textul gramatei sinodale

din Ma iu 189 9; pp. 11—18 cele douăscrisori ale patr iar hilor Ne cta rie şi

Partenie; pp. 19—183 textul M. O .

L X V I D I A C O N U L G H E Og G HE I. MOB ES CU



RET IPĂRIREA EDIŢIEI BUZĂU 1691 t x v n

logic, când s'a dat uit&rii aceastăvisterie de mare/ preţ, spre a seface loc manualelor de dogmaticăîntocmite potrivit noilor pro·grame şcolare. A şa căde la o vreme nu i- au mai simţit lipsanic i dascălii care n'o foloseau şi nici elevii care n’o mai învăţau.

T raducerea M. O. tipărităla Buzău in 1691 este, fireşte,

mai grea de înţeles tn ziua de azi, deoarece ea poartă în sinepecetea graiului de acum 250 de ani. Retipărind însăacest text,'gândul nostru a fost întâi de a cinsti după vrednicie lucrul şiînţele pciunea bătrânilor care pe vremea lor se dovedeşte căaupreţuit mai m ult decât noi folosul Mărturisirei Ortodoxe. Iar aldoilea gând, de la care a pornit îndemnul pentru retipărirea tălmăcir ii logof. Radu Greceanu, este dorinţa de a readuce în câmpulpreocupărilor teolog ice de azi, aceastălucrare dogmatică, precum

•şi de a atrage luarea aminte asupra trebuinţei de a se păşi laaf larea şi întocmir ea une i terminolog ii teologice româneşti.

Părăsir ea v echii noastr e literaturi bisericeşti, neţinerea înseamăa tuturor tălmăcir ilor în româneşte din literatura patristică,lip ir ite mai cu seamăîn cursul v eacului X V III şi începutul celuide al X IX , înrâurir ea covârşitoare a scrierilor protestante oriromano- catolice in făurirea multor lucrări de teologie românească,ne-a adus în starea grea de azi, de a nu putea avea o termino

log ie te ologicăproprie românească, potriv itănevoilor didacticeşi niv e lului ştiinţific pe care; l- au at ins în vremea din urmăşcolile noas tre teologice.

27. In pr iv inţa retipărir ii Pravoslavnicei Mărturisiri am socotitcănu este nevoe de o transcriere fonetică, deoarece tălmăcir eaaces te i cărţi este f ăcutăîn v remea când se da lupta între formede lim bă mai veche, care se străduesc sărămână, şi între formemai noi care cautăsăia locul celor vechi. Deaceia am transcrissemnele graf ice a şi cu e, întrucât din întrebuinţarea lor neconsecv entăpentru acelaşi s unet şi adesea chiar în aceleaşi cuv inte, se dov edeşte căcel puţin tipog raful, dacănu şl traducătorul,n ’au putut face deos ebirea între ele, dar mai ales că găsim şifor me scr ise cu e, — aşa cum se pr onunţăazi şi cum bănuimcăse pronunţa şi în vremea lui Constantin Brâncoveanu.

Greşelile de tipar prea v ădite ale tex tului G t le- am îndreptat

'fărăca sămai arăt aceasta, unde nu mai ex istă nici o îndoială- asupra lor . T otuşi pe acelea care pot s ăînsemneze şi alte cuvinte,



LXVIII D I A C O Î p g l G HE OR CB B f L· MOBESCU

de pildăfăcut In loc de zăcut (I, 54), le- am transcris « to c m a i caIn text, deoarece au socotit că cu ajutorul lor setyoate urmărimai lesne înr&urirea traducerii logof. Radu Greceanu in ediţiileG), Gg şi Gc.

N ’am păstrat pretutindeni punctuaţia te x tului or ig inal, ciuneori am căutat s 'o adaptez cerinţelor sintactice şi reg ulilorortog raf ice de azi. A col o ins ăunde am lăsat punctuaţia ca inor ig inal , am făcut- o ca săse v adă cum a tradus şi a înţelestextul respectiv Radii Greceanu.

T rimeter ile din V echiul şi Noul T es tame nt şi pe cele dinpărinţii bisericeşti- Ie-am tipărit s ub pag ină, după arătăriletex tului. T rimeter ile scr ipturis tice le- am colaţionat cu S fântaScr iptură, ed. Sf. Sinod, Bucureşti 1936, ia r acolo unde am găsitdeosebiri faţăde indicaţiile te x tului G x am închis între paranteze

dre pte [ ] trimeterea ex actă, înse mnând pe cele din V ec hiul Testament cu S iar pe cele din Noul T estament cu T . Deasemeneapentru tr imeterile: din părinţii bisericeşti am indicat tex tul corespunzăto r g recesc din ediţia Mig ne P . G., cu v olumul şi coloanare spectiv ă, închizându- le tot Intre parenteze drepte.

De încheier e ţin s ăadaog căa v eam dorinţa săda u aic i şiun studiu as upra g los ar ului acestei ediţii, în care săurmăresc»pe temeiul bogatului material ce am adunat, toate cuvintele bi

ser iceşti cuprinse in el, arătând cum au fost traduse şi în celelalteediţii. Dar cumplite le v remuri subt care s'a s fârşit t ipărir ea a-ces tor pagini, şi pr ime jdii le de fiecar e cl ipă, pe care le trăim az idin pricina bombardamentelor aer iene, ne- au împiedicat de ladesăvârşirea ace stui lucru.

S ănădăjduim căv remurile de pace ne v or ajuta s ădăjnla lumină şi acest capitol.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΙΣΤΕΩΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΑ1ΚΗΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ

Dupămanuscrisul Parisinus 1265.



S C R I S O A R B g f l A T R I A R H U U II D IO N IS I2 3

•ţ- Διονύσιος ε λ έ φ θ εού άρχιβιείσχοπο Κωνσταντι- /. / νου- όλεως, νέας ΙΡώμης χαΐ οίκοομενιχ ς πατριάρχης,

f τ ο ΐ ς έ ν τ ψ ν ζ ο μ έ ν ο ι ς ăn a o i v όρθ ο ό ό ξ ο ι ς ,δ σ ο ι τ ο ν Ιε ρο . Λ κ α τ α λ ό γ ο υ μ α ί τ ής κ ο σ μ ι κ ή ς π ο λ ι τ ε ί α ς , χ άΛ ι ν, ε Ι ρ ή ν η ν 'κΚΐ 8 λε ος ά π ό Θ ε ο ϋ 5π α ν τ ο κ ρ ά τ ο ο ο £ κα ϊ κ ν ρ ί ο ν ή μ% ν Ίή σ ο ν Χρι στ οϋΛ

Πολ νς δ ντ Λ ό τής σωτηρίαψκαρπος άγαπητός άποφέρεται τής όσημέραι μελέτης των τής β αφική ς ιερών πονημάτων ·διδασκαλίας, τοιέϊ$ μμελ ώς αύτή οτροοενεχουσιν, ώσπερ καί γάρ τις πρόοδος Iαπλανής νπερφυώς πέφηκεν όδηγοϋοα τους πρός 10

τήν ονράνιοή ενθ υδρομουντός δόξαν, και μακάριον πάοι τέλος έπιμνηστενε^Μ μακάριος γαΛ ϊοτι πας δς έν τφ νόμω Κυρίου μελετήσει ήαέρας και νυκτός, κατα τό γεγραμμένον. ΈνθένΤοι οννορώντάς ήμεϊς, ού μικρόψ u λυσιτελεϊν δυναμένην, καί τήν τή: β οδόζον διδασκαλίας ταντης άνάγνωαιν ήτις προ χρόνων 15μέν ικανών ουντεθ ειοα παοα διδασκάλων ορθοδόξων, δόκιμα- οθείσα δε καί άποδεχθ εϊοα και κνρωθ εϊσα υπό των πρό ημών άοιδήμων πατριαρχών, όψέποτε και εις τύπον έξεδόθη σπονδή

καί έπιμελεία καί καταθέσει δαπάνης , μικρόν έμπροσθεν, παρα τοϋ σοφωζάτον και όφοδοζοχ άτον μεγάλου έρμην έως τον άνα- 20

τολικοϋ και δυτικον ψκράτονς των αύτοκρατόρων, κυρίου Παναγιώτον, και νΐ οϋ ψατα πνεύμα άγατιητοϋ τής ήμών μετριότητας, ατ εύοεβ εία καί ϋεοσεβείφ μεθ’ δσης ακροτάτης σοφίας

πρυέχοχτος καί ζήλοιΚνθεον πνέοντος· ής τά τυπωθ έντα βιβλία τοϊς

Parisinus 1365

X. Aceastăscrisoare către cititori a patriarhului Dionisie a fost

tipăriţi Întâi de £ m i l e L e g r and, Bibliographie hellinique du dix- septieme siecle, tome deuxieme, Paris 1894, p. 213-215, dupămanuscrisulpăstrat la Paris in Bibliotheque Naţionale, fonds grec 1265, pe carepentru Înlesnire 11 numim Parisinus 1265. Cunoscutul elenist a corectatortografia câtorva cuvinte din aceastăscrisoare. Noi publicăm scrisoarea,tot după Parisinus 1265, dar păstrăm ortografia originalului a căruifotografie ne stăla indem&năI chiar acolo unde evident se abate de lacea clasică. Notăm aci cuvintele corectate de Emile L egrand: 13 "Ενθένtot || 18 4οι8(μα>ν | δψέ ποτ· || 23 e6oa<pst<f Μ.



4 s c r i s o a r e a P a t r i a r h u l u i d i o n i s i e

άπανταχοϋ χριστιανοϊς άμισθί διανενέμηται ηρός κοινών ώφέλεκη του γένους ημών. Τέως μέντοι δαπανηθέντων αύτων χή ηρός τούςεύσεβεϊς διανεμήαβι. καί πολλών άλλων άπο τυγχανόντων τών έξαι. τούντων όοημέραι τής λυσιτβλοΰς τούτης φιλοτιμίας, ονκ ί ξω φρον*

5 τίδων περί τούτου μένειν έγνώκαμεν, âXjf $} £ϊώσαμεν την του άξιο. ηρεπεστάτου αύτοϋ άρχοντος εύμένειαν καί αΰθ ις άφειδήαα(καί άναπληρώοαι τήν ένδειαν διά δευτέρας τών βιβλίων άνα·τνπώοεως, ουχ δτι γε μόνης άξιωθ ήοεται φάμενοι μνήμης, τήζ διά γης πλανωμένης καί ψίροσκαίροις \ενταυθ ι τάίς άκοα,ϊς

to οννεφαπλουμένης, άλλά κάκείνης μάλλον τής ύπερκειμένης καίκρείττόνος, δι' ής τά χαλά τών ίργων ουναθ ανατίζεταί’ δοτις οϊ>κοθεν εχων τον ζήλον x al διάπνρον ·όσην την εφεσιν ηρός ευεργεσίαν τοϋ γένους, ού παρά Λίραν ήκειν άφήκε τάς ήμε- τέρας βουλάς, άλλ ύπ&ρβαλόντως άσμενισάμενος την έγχείρισιν,

15 παρά χρήμα τό Ιργον, mspfy συναντιλαμβάνοντος, εξετέλεσε, καίπάλιν τυπώοει δευτέρφ βιβλίων ούκ ολίγων αριθ μόν τοϊς εν· οεβέαιν έπιδαψίλενσε, ηρός τοϊς λοιποϊς ουχ’ ήττον καί τφ Ιδίψπροσηχόηως χαριζόμενος διδασκάλφ, μη χαταλιπέΐν τόν έκείτον πόνον άμαυρωθ ήναι φιλοτιμούμενος, λίαν γάρ έκθ ύμως έκεϊνος

20 άμφεπονήοαχο ό χύρ Μελέτιος Σ νρίγος, ώς τής μεγάλης έχ- κληοίας διδάσκαλος δόκιμος πατριαρχ ική ποτέ καί συνοδικά προτροπή την άναχάθαροιν x al δίόρθωσιν τοϋ προκειμένου βιβλίου.

"Αγετε δή, χριστιανοί μο υ άρθ όδοξοι, μετ βύφημίας δεξά- μενοι την βίβλον ταύτην τής ίρθ οδόξον διδασκαλίας, ώς εύσεβή 25 καί ψυχωφελή, χάριτας δμολογεϊτε τφ κοινφ αύτφ ευεργέτη

x al τής οωτηριώδους άεί άναγνώοεως έχεοθε, μηδ' δλως άμε-λοϋντες, έν γάρ τή μελέτη τών άείων γραφών ή αΙώνιος ζωή προσπορίζεται, ής άπαντες έπιτύχοιμεν έν Χριστώ χφ κυρίφ ημών, φ ή δόξα είς τούς αΙώνας * Αμήν.

30 ’2?ν ίτει φχοβ'. *1ουλ. ιε'.f t 5 Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο υ π ό λ ε ω ς Δ ι ο ν ύ σ ι ο ς .

10 x&x*iv?K I I 11 ού$αθανίζβται || 14 δπβρβαλλδντβς || 17 *π·δχψίλ·υ

ţexov II30£. L e g r a n d a citit astfel data: «*Bv i n t ςιχοβ'. tv 8. ti.»Dartn fotografie se citeşte limpede *Bv itai ?χο6' Μοολ. ta’. Pe lângăcitirealimpede a lunei Iulie, mai adăogăm căanul 1672 are indictionul 10. Indic*tionul 15 ar fi al anului 1677 || 31 Iscălitura patriarhului este autografi·Dar numele şi titlul din capul scrisoare! este scris de cancelarie, şi nude ptftriarh cum crede Emile L e g r a n d (o.c., p. 213 η. 1)·



ΟΡΘΟΛΟΕΟΞ ΟΜΟΛΟΓΙΑ.. A'. α'—β\ 5

tParisinus 1363

’Ο Ρ Θ Ο Δ Ο Ξ Ο Σ ' ΟΜ ΟΛ ΟΓΙ Α uτ η ς πίστεως της χαθ-ολίχής χ α ί ά πο στ ολ ι -

χ ή ς έ χ χ λ η σ ί α ς τ η ς ά ν α τ ο λ ι χ ή ς .

Έρ ώ τ η σ ι ς α.*Ο άνθ ρωπος ό χριστιανός ό όρϋόδοξος καί καϋολικός, τί 5

χρεωοτεϊ νά φνλάττγ], διά νά χληρονομήσγι την ζωήν την αιώνιον;

Ά π ό κ ρ ι οι ς.

ΙΙίοτιν όρ&ήν, και έργα καλά' όιατί δποιος τά δύο τοϋτα κρατεί, είναι καλός χριστιανός , x al έχει βεβαίαν έλπίδα τής αιώνιον σωτηρίας * μαρτυρούοης τής άγιας Γραφής' όράτε δτι έζ ίοέ ρ γ ω ν δ ι κ α ι ο ϋτ αι ά ν θ ρ ω π ο ς , κα ι ο ν κ έ κ πιο · τ ε ως μ ό ν ο ν ’ καί ό λόγος κατώτερον' ώσ πε ρ γ άρ τό σ ώ μ α χ ωρ ί ς π ν ε ύμ α τ ο ς ν ε κ ρό ν έ στι ν. ο ν τ ω και ή πί ο τ ι ς χ ωρί ς των έ ργ ων νε κρά έ στί' και όλ- λαχον ό Πανλος ό άειος λέγει τό αντό' έ χ ων ηί ο τ ι ν και 15ά γ α ΰή ν ον ν ε ί δη σ ιν * rjv τ ι ν ε ς ά τ ι ωο ά μ ε ν οι πε ρ ί τήν πι ο τ ιν έν α ν ά γ η ο α ν και άλλαχοϋ' 2 χ ο ντ ε ς τ ό μ ν στ ή ρ ι ο ν τ ή ς π ί στ ε ω ς έν κ α ϋ α ρφ σννει -

δ ή ο ε ι.* Ερ ώτ η ο ις β’. 20

Διατί χρεωοτεϊ ό χριστιανός νά πιστεύη πρώτον, και ύστερα

νά κάμη τά καλά έργα;

10. ΊΛ κ. 2, στίχ. 24 καί 26 || 15. 1 Τιμ. I, 19 (α'. Τιμ. α'. ιη'.ΟΝΟ] !| 17. 1 Τιμ. 1. 9 (« ’ Τιμ. γ*. Κ] (1 T im. 3, 9 Τ).

8 δποίος ΟΝΚ | τΟΟτα] ταΟτ* ONDK | | 21 διατί Κ || 22 κάμη corec

tat din κάνη Μ.



6ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ! ΟΜΟΛΟΓΙΑ, g g ί '

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .'Επειδή είναι άδννατον νά άρέοση τινάς τον θ εο ϋ χωρίς

πίοτιν, κατά τον Παύλον /Jy otna’ χ ωρ ί ς π ί ο τ ε ω ς ά δ ν - ν α τ ο ν ε ν α ρ ε ο τ ή σ α ί ' π ι ο τ ε ΰ σ αι γ άρ δ ε ι τ ό ν π ρ ο σ-

5 ε ρ χ ό μ ε ν ο ν τ ω Θ ε ώ , δτ ι έο τ ι, και τ ο ϊ ς έ κ ζ η τ ο ν ο ι ν

α υ τ ό ν μ ι ο ΰ α π ο δ ό τ η ς γ ί ν ε τ α ι . Διά νά αρέσση λοιπόν ό χριστιανός τψ θ εφ και Β έργα τον νά είναι εις αντόν εύπρόσ- δεκτά, πρώτον πρέπει νά Wm πίοτιν εις τόν Θεόν, και δεύτερον

νά εύΦηνη τήν ζωήν τον κατά τήν πίοτιν.

10 ' ;·'ψτ : . Έρ ώ τ η ο ι ς γ\Τά δύο ταϋτα είς τI οχέχουνται;

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς .

Εις ταϊς τρεις άεολογικάΐς άρεταϊ? ήγονν είς τήν, πίοτιν-εις τήν i/jtida ί και είς τήν άγάπην^'χατά τάς όποίας ϋέλομεν

15 μερίοειν καί τά τρία ^ιερη της 'Ομολογίας, ώστε είς χό πρώτον

νά όμολογήσωμεν περί τών δράρων τής πίοτεως· είς τό δεύτερον

περί έλπίόος, και τής προσευχ ής της κυριακής , και περί τών

μακα ρι σμών εις δε τό τρίτον περί τών Φείων έντολών, έν αϊς

περιέχεται ή πρός θ εόν και τόν πλησίον αγάπη.

20 Π Ρ Ω Τ Ο Ν Ι Ε Ρ Ο Σ

τ ή ς ό ρ θ· ο δ ό $ ο υ ΐ ο μ ο λ ο γ ί α ς ,

έν φ π ε ρ ί π ί σ τ ε ίο ς.

* Ε ρ ώ τ η σ ι ς δ ' .Τί έοτι πίοτις;

/. 4 25 ,. * Α π ό κ ρ ι ο ι ς .

Πίοτις έοτι ( κατά τόν μακάριον Παϋλ ον) * έ λ π ι ζ ο μ έ - ν ων ν π ό σ τ α ο ις, π ρ α γ μ ά τ ω ν έ λ ε γ χ ο ς ο ύ β λ ε πο -

μ έ ν ω ν έν τ α ύτ η γ ά ρ έ μ α ρ τ ν ρ ή ά η ο α ν ο ί π ρ ε σ-

β ύτ ε ρ ο ί ’ ή οϋτω, πίοτις όρ& όδοξος, καθ ολική τε καί άποο- 30 τολική έοτι. καοΛία πιατ& Λειν. χα) στό/ιατι. όμ,ολογειν ένα θ εόν

3. Έβρ. 11, 6 [; 26. Έβρ. II , 1.

1 άπώκριοις Μ || 3 πίστβως] πίοτιν ONDK [| 4 πιστεύσκι ΟΝ || 5 έD II 7 τββ ΟΝΚ II 9 τοβ ΟΝ || 13 Είς τάς τρβίς θ- βολογιχάς άρβτάς ONDK.

24 jL io T l'O N D K ί| 26 έοτί OND.



ΟΡΘΟΑΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. A'. V 7

τριονπόστατον, κατά τήν αντοϋ τον Παύλον διδασκαλίαν, λέγον- χος · χ α ρ ό ί ς ι γ ά ρ η ι ο τ ε ν ε τ α ι β ί ς δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ν ,οχό μ α τ ι δ ε 6 μο λ ο γ ε ϊτ α ι ε ί ς ο ωτη ρ lav . Προ; τού- χφ πρέπει νά κράτη διά βέβαιον και Αναμφίβολον ό όρϋό- δοξος χριστιανός , πώς δλα τά άράρα της πίστεως τής καϋολι- 5

χης και όρϋοδόξον έκκληοίας είναι παραδεδομένα άπό τον Κύριον ημών Ίη σο ϋν Χριοτόν, μέ τό μέσον τών αποστόλων τον

είς τήν εκκλησίαν, n a i a l οίκονμενικαι σύνοδοι τά έρμηνεύαοι και τά έδοκίμασαν, και νά πιστεύη είς αύτά, κα& ώς προστάσσει ό απόστολος λ έγών α ρ α ο ΰ ν , ά δ ε λ φ ο ι , ο τ ή κ ε τ ε ι

κ α ι κ ρ α τ ε ί τ ε τ ά ς π α ρ α δ ό σ ε ι ς , ας έ δ ι δ άχ & η τ ε ,ε ι τ ε δ ι ά λ ό γ ο ν , ε ί τ β δ ι’ ε π ι σ τ ο λ ή ς ή μ ών- και αλ- λαχοϋ' ε π α ι ν ώ d i ν μά ς , α δ ε λ φ ο ί , ό'τ ι π ά ν τ α μο ν

μέ μ νη ο & ε4 κ α ί κ α & ώ ς π α ρ έ δ ω κ α ύμ ϊ ν τ άς παρ α δ ό σ ε ι ς , κα τ έ χ ε τ ε . *Απο τά όποια Adyta είναι φανερόν πώς τά άρ& ρα της πίστεως εχουσι τό κνρος και τήν δοκιμασίαν, μέρος άπό τήν άγίαν Γραφήν, μέρος από τήν έκκλ.ηοιαστικήν

παράδοσιν, καί άπο τήν διδασκαλίαν τών συνόδων τών dy/ων πατέ ρων. Τό όηοϊον φανερώνωντάς το ό Ιερός Διονύσιος λέγει οϋτως'

ο ύ α ί α γ ά ρ τ ή ς κ α τ ’ ή μ α ς Ι ε ρ α ρ χ ί α ς έ στ I τ ά

ϋ ε ο π α ρ ά δ ο τ α λ ό γ ι α ' σ ε π τ ό τ α τ α δ έ λ ό γ ι α ταν- τ α φ α μ έ ν, δ σ α π ρ ό ς τ ώ ν έν & έ ων ή μώ ν ί εροτε -

λ ε ο τ ώ ν, έ ν ά γ ι ο γ ρ ά φ ο ι ς ή μ ϊν κα ί & ε ο λ ογ ι χ α ι ς δ ε δ ώ ρ η τ α ι δ έ λ τ ο ι ς, κ α ι μ ή ν δ σ α π ρ ό ς τ ών Ι ε

ρ ών Α ν δ ρ ώ ν ά ϋ λ ω τ έ ρ φ μ ν ή σ ε ι , κ α ί γ ε ί τ ο ν ί π ω ς

ή δ η τ ή ς ο ύ ρ α ν ί α ς Ι ε ρ α ρ χ ί α ς έ κ ν ο ό ς ε ί ς ν ο ΰν ,

δ ι ά μ έ σ ο ν λ ό γ ο ν σ ω μ α τ ι κ ο ύ μ έν, ά ϋ λ ωτ έ ρ ο ν δέ

δ μ ως , γ ρ α φ ή ς έ κ τ ό ς , o i χ α ά η γ ε μ ό ν ε ς η μών έ μνή-

& η σ α ν , ήγονν πώς δύο /αγιών είναι τά δόγματα. νΑ).λα παρα-

δίδει ή γραφή, τά όποια περιέχονται είς τά te o hy ix ăβιβλία

τής άγίας Γραφής' καί άλλα είναι δόγματα παραδεδομένα έκ

2. * Ρω. 10, 10 II 8. ς? αονοδ. xav. 82 || 10. 2 θβσο. 2, 15 || 13. I

Κορ. 11, 2 f t Κ op. -.λ. Ρ’. OD] |! 20. ‘Εχχλ. *Isp. 1 (ci. PG 3, 376).

7 το8 ON i! 8 δρμηνεόοοσαν ΟΝ Κ., έρμτ}νβ»σαν D || 17 μέρος) μέν . . .μέρος] δέ add. D || 18 συνόδων] x*l «addo xal ut mox» Ν pe marg., «addidie marg. ut maxime necesearium» K| | 19 φανιρώνωντας τό ONK (| 24 τβν]

«editi addunt αδ-tftv» ME | j 25 γιίτονι πΛς ONDK || 29 λογιών ONDK.



8 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. A ’. 8'— ζ \

στόμαχος άπό τους αποστόλους, x al τοϋτα έρμηνεύ& ηοαν άηό rd-σννόδονς χαι τούς άγιους πατέρας· και εις τα δύο τοϋτα, jjπίστις είναι τεθ εμελιωμένη. Καί δέν shţai πρέπον νά σχί. χεται μόνον φυλαγμένη είς τό χρνπτόν τής χαρδΐας, μά x al m

f. 5 5 τό στόμα νά κηρύττεται ή αύτή, καί νά όμολογαχαι | άφόβ(ο· χαίάναμφιβ όλωζ* καθώς χαι 6 Ιερός ψάλτης λέγει- ά π ι σ τ ε *

ο α δ ι ό έ λ ά λ η σα· χ α ί ή με ΐ ς π ι σ τ ε ύ ο μ ε ν δ ι ό καίλ ά λ ο ϋ με ν .

* Ε ρ ώτ η σι ς ε .

10 Πόσα είναι τά άρθρα τής καθολικής χαι ορθ οδόξου ni,στεως ;

' Α π ό χ ρ ι οι ς.

Τά άρθ ρα τής όρθ οδόξον καί καθολικής πίστεως είναι δώ

δεκα, κατά τό σνμβολον τής έν Νικαία πρώτης συνόδου, και 15 τήν έν Κωνσταντινουπόλει δευτέ ραν εις ταϊς όποίαις ούτως έφα-

νερώθ ησαν δλα δποϋ συντείνουαι πρός τήν ήμετέραν πίστivt όποϋ ούτε πλειότερα πρέπει νά πιστεύομεν, ούτε όλιγώτερα, ουτε

άλλοιώς , παρά όποϋ έγροίκησαν oi πατέρες εκείνοι. Μόνον κά-ποια άπ αυτά τά Αρθρα είναι φανερά, χαι χαθ* έαυτά γνώριμα,

20 καί άλλα περιχρατοϋσι μυστικά είς έαυτά, και άπ* αύτά νοούν

ται και τά &Ό.α.

Έρ ώ τ η σ ι ς ς'.Ποιον είναι τό πρώτον άρθρον τής πίστεως;

* Λ π ό χ ρ ισ ι ς.

25 Πι σ τ ε ύω ε ί ς έ να θ ε ό ν Π α τ έ ρ α π αν το κρό

το ρα, ποι ητ ήν ο ύρ α ν ο ϋ κα ί γ ή ς·, ο ρ α τ ών τε πά ν

τ ων x a l Α ο ρ ά τ ων .

*Βρ ώ τ η σ ι ς ζ ' . ^ ν

ΕΙς τοϋτο τό άρθρον τής π (στεως τί λογής διδασκαλία 30 ττεριχρατεϊται;

6 . Ψαλ. 115 | Ψ«λ. pt('. ι*. Κ] |( 7. 2 Κορ. 4. 13 (( 25. Şuvo. t.

1 χοΟτα] Weissenborn greşeşte corectând ταΟτα pro τοβτκ ded. Normannua, cere nare aceastălectură|| 16 &noo O N D K || 17 δν.ον O N D jj 20 μοστιχΑ ONDK.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Α '. ζ'—η*.

! τι να περιέχει, πρώ τον

» λ j ΛΑ Α π ό κ ρ ιο ι C

Τοΰτο τό άρθρον τής πίστεως νά πιστεύγ) τινάς και νά όμολογη, φφ;? είναι ένας Θεός έν Τριάδι άγια δοξαζόμενος· καί πώς εΙ<%ϊήν Φεότητα ή άρχή καί ή ρίζα τοϋ ΥΙον και τον άγιον /7φ^φιτος είναι ό Πατήρ' 5

δεύτερον διδάσκει πώς αυτός ό έν (9βός εποίηαεν έκ τονμη δντος πάντα τά ορατά καί άόρατΑ & Μώς 6 ψαλμωδός μαρ- τυρών λέγει· δ τ ι α ύ τ ό ς ε ί π ε κ \ έ γ ε ν ή θ η σ α ν , α υτ ό ς έ ν ε τ ε ί λ α τ ο κ α ι έ κτ ί σ θ η σ αν.

Έ ρ ώ τ η σ ι ς η ' . . 10

Τίνα γνώμην πρέπει νά έχω περί θ εόν;

'Α π ό κ ρ ι σ ις.

Πρέπει νά πιστεύγις πώς είναι ένας Θεός έν Τριάδι άγια, κατά τήν Γραφήν τήν λέγουσαν ε ι ς Θε ό ς κα ί Πα τ ή ρ π ά ν τ ων , ό έ π ί π ά ν τ ω ν κα ι δ ι ά π ά ν τ ων κα ί έν 15

π α α ι ν ή μ t ir ό όποιος ως αγαθός καί υπεράγαθ ος, μέ δλον όπου είναι καθ' εαυτόν ύπερτελής καί δεδοξασμένος, μέ δλον τοΰτο διά νά μετέχουοι και άλλα οντα τήν αγαθότητά τον, δοζά- ζοντα αυτόν, έτιοίησεν έκ τοϋ μή δντος τόν κόσμον. Μά τί νά

είναι ό Θεός είς τήν φύοιν του, τοΰτο είναι άδννατον νά γνω- 20ριοθη από καν ένα χτίσμα, όχι μόνον όρατόν, αλλά καί αόρατόν, ήγονν καί απ αντονς τούς άγγέλονς, διατί δεν είναι

ουδέ μία σνγκριοις καθόλου, άναμέσον τον κτίστου καί χτίσματος. Καί έξ έπο μένον' φ θ ά ν ε ι μα ς πρ ό ς ε ύσ έ β ^ι α ν

{ καθ ώς μαρτνρά ό *Ιεροσολύμων Κύριλλος) νά ή ξ ε ύρ ω- 25

μ ε ν π ώ ς έ χ ο μ ε ν Θ ε ό ν έ ν α· Θε ά ν όν τα, κ αί α ε ί ό ν τ α, δ μ ο ι ο ν κ α ί τ α ν τ όν π ά ν τ ο τ ε μέ τ ό ν ε αυ-

τ όν τ ο ν έ ξ ω ά π ό τ όν ό π ο ι ο ν ά λ λ ο ς Θ ε ό ς δέ ν ε ί ν α ι . Καθ ώς λέγει ό αυτός Θεός διά τοϋ προφήτον έ γ ώ

(είμί Θε ός ) π ρ ώ τ ο ς , κ α ί έ γ ώ μ ε τ ά τ α ν τ α · κ α ί 30

πλ ήν έ μ ο υ ο ύχ έ στ ι ν ό Θε ό ς · καί ό Μωϋσής πρός τόν

3 . Αβυχ. 6, 4 || 8 . Φαλ . 148 (Φαλ . λβ\ θ'. ON D, Φαλ . λγ’. θ'. IC)

14. Έφ. 4. 6 II 24. Κατηχ. 6 [cf. PG 33, 548) | | 29. Έο. 44. 7(44,6 S).

2 τινά U Ι) 7 Φαλμψδδς ONDK || 23 ίνάμκσον ΟΝΚ || 25 μαρτορβϊON D K I έξβύρωμβν Κ |; 29— 30 έγώ βίμι θβός D || 31 Ιστιν] 5 om. ONDK.



1 0 ΟΡΘΟΛΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. 0*

ίσραηλητικορ λαόν, μετά προτροπής, οϋνω λέγει· ά κ ο υ ε Ίο* ραήλ , Κ ύρ ι ο ς ό Θ ε ό ς ή μ ώ ν Κ ύρ ι ο ς ε ί ς έ σ τ ι ν. ,

Έρ ώ τ η ο ι ς 0'.

* Αν ΐσως και ό Θεός είναι ένας , φαίνεται πώ5 ήχον άνάγκη νά ήτον και ένα τιρόο ωπον

’ Α π ό χ ρ ι σ ις .Δέν είναι ανάγκη" διατί δ θ έός είναι ένας είς τήν φύαιν

και τήν ούσίαν, μά τρισυπόστατος, καθ ώς είναι φανερόν ân6

τήν διδασκαλίαν αύτον τοϋ Σ ωτήρος ήμών, δ ποϋ εΐ πεν πρός

10 τούς Αποστόλους του· π ο ρ ε υθ ε ν τ ε ς μ α θ η τ ε ύ α ατε

π ά ν τ α τ ά έ θ ν η · β α π τ ί ζ ο ν τ ε ς α υ τ ο ύ ς ε ί ς τ ό δ νο~ μ α τ ο ϋ Π α τ ρ ό ς , κα ί τ ο ν Υ ί ο ϋ , κ α ί τ ο ν ά γ ί ο υ

Π ν ε ύ μ α τ ο ς . ’ Α πό τά όποια, λόγια φανερώνεται πώς εΐ;

τήν μίαν Φεότητα νά είναι τρία - πρόσωπα, ό Πατ ή ρ, ό Υιός, 15 το Πνεύμα τό άγιον Πατήρ ό όποιος προ αΙώνων γεννά τόν

ΥΙόν άπό τήν Ιδίαν του ουσίαν, καί τό άγιον Πν εϋμα ϊΐρόεισιν

Υιός έκ Πατρός γεννηθ είς προ αΙώνων όμοούοιος αύτω· ΪΙνεν.

μα άγιον dat αΐ ώνος έκπορενόμενον έκ Πατρός, όμοούοιον τώ

Πατρι καί τφ Υίφ· τοϋτο ερμηνενων ό & εϊος Δαμασκη νός λέγει

20 οϋχ ως· 6 Υ Ι ό ς κ α ί τ ό Π ν ε ύ μ α τ ά ά γ ι ο ν , ε.1ς μίαν

α Ι τ ί α ν τ ο ν Π α τ έ ρ α ά ν α φ ^ ρ ο ν τ α ι . Καί αλλαχον δ

αυτός· ό Υ Ιό ς έ κ τ ο ϋ Π α τ ρ ό ς έ ο τ ι μ έ τ ρ ό π ο ν γεν- ν ή σ ε ω ς· τ ό Πν ε ν μ α τό ά γ ι ο ν κ α ί α υτ ό έ κ τ ο ϋ

Π α τ ρ ό ς ε ί ν α ι , μ ά δ χ ι μ έ τ ρ ό π ο ν γ ε ν ν ή α ε ω ς , &λ)'

25 £κ π ο ρ ε ύσ ε ως . Καί ό θεολόγος Γρηγόριος εις τά λόγια τον

αποστόλου τά πρός 'Ρωμαίους· ό τ ι έ ξ α ύτ ο ν κα ί δ ι

α ύ τ ο ν κ α ί ε ι ς α ύ τ ό ν τ ά π ά ν τ α , λέγει ο ϋτω· τό

π ρ ώ τ ο ν ( ή γ ο ν ν τό έ $ α ύ τ ο ϋ ) π ρ έ π ε ι ν ά α π ο δ ώ

σ ω μ ε ν ε ί ς τ ό ν Πα τ έ ρ α · t ό δ ε ύ τ ε ρ ο ν , ε ί ς τον Υ ι ό ν

30 M a i τ ό τ ρ ί τ ο ν , ε ί ς τ ό ά γ ι ο ν Π ν ε ν μ α · δ ι ά ν ά γΗ>ω-

ρ ι ο θ β π ώ ς ε ί ν α ι τ ρ ι ά ς β Ι ς τ ή ν θ ε ό τ η τ α . Κ αί πρός

τούτοις διατί όμοί ως και ^όπαραλλ άχτως, χ ωρίς τίνος έξαιρέ-

οεως, β απτιζόμεθ α είς τό δνομα τον Πατρός , και τοϋ Υίοϋ,

1. A m . 6 ,4 II 10. Ματ. 28.19 || 20. 1 Βιβ. κβφ. 11 (cf. PG 94. 829 şi821) I 26. *Ρωμ. I t . 36 fi 27. Γριγόρ. λόγ [Γριγ. λόγ. χγ\ ϋ] (cf. PG 36, 348).

15 γβννφ ONDK || 16 «ροΓηαιν Ν pe marg., Κ In tex t || 32 άπαρα-λάκτως 0NDK.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ. Α ' . θ'— t l

xal τον άγιου Πνεύματος. Λοιτιόν ο,τί είναι 6 Πατήρ εις τήν φύαιν, τό αυτό είναι και 6 Υιός, καί τό άγιον Πνεύμα.’Αλλά μην 6 Πατήρ είναι Θεός κατά φύοιν άληθής καί αΐώ-

νιος, y.al ποιητής πάντων τών ορατών καί άοράτων χτισμάτων^

τοιοϋτος λοιπόν είναι καί & Υιός καί τό άγιον Πνεύμα. Και 5

είναι όμοούοια άλλ.ήλοις, κατά τήν διδασκαλίαν τοϋ εύαγγελιοτοϋ Ίωάννου, άποϋ λέγει’ δ τ ι τ ρ ε ι ς ε ί ο ι ν ol μ α ρ τ υ ρο ϋν- τ ε ς έ ν τ ώ ο ύ ρ ανφ, ό Π αχ ή ρ, 6 Λ ό γ ο ς , κ α ι τό άγι ον Π ν ε ϋ μ α* καί ου το ι ο I τ ρε ι ς έ ν ε ί οι ν. Είς τά όποια λόγια, τοντο μόνον εξαιρείται, όποϋ ό Πατήρ είναι αίτιος 10

| είς τήν θεότητα τοϋ ΥΙοϋ και τοϋ άγιου Πνεύματος* ταϋτα όέ τά δύο πρόσωπα είναι έζ εκείνον, έκεϊνος δε έζ ούδενός. Ον-

τως έδιδάχΟημεν άπ* αυτής τής αιωνίου αλήθειας, τόν * Ιησονν τον Σωτήρα μας, ούτως άπό τούς άγιους άποστόλονς παρελά-

βομεν. Καί a l οικουμενικοί καί τοπικοί ούνοδοι, ομοίως και isoi διδάσκαλοι τής εκκλησίας άλλοιάς λ,ογής ούτε έδίδαξαν, οντε

έπαραδώκασιν ή έκνρώσασι παρά οϋτω· καί τοϋτο κρατεί ο

μοίως ή όρθόδοξος ημών καί καθολική έκκλησία. Διά την πί·

στιν τούτην ol άγιοι μάρτυρες έχυσαν τό αί μά τως, καί άΧλά-

ξαοι τήν ζωήν τούτην με τόν θ άνατον. Τέτοιας λογής καί 20

ήμεις χρεώστουμεν νά πιστεύωμεν έξ δλης μας τής καρδίας άναμφιβόλως' καί νά φνλλάττωμεν τήν πίστιν ταύτην άσφαλώς

καί στερεά, καί δι αύτήν νά άηοθ νησκωμεν (δταν ή χρεία τό καλέση) διά τήν ελπίδα τής σωτηρίας μας, συνεργούντων καί

τών αγαθών ήμών έργων, ών τάς άμειβάς ύέλομεν έχειν έν ού- 25

ρανοΓς αιωνίους.

Έρ ώ τ η σ ι ς ι’.

Έπεθ ύμουν μέ φανερώτερον τρόπον νά κατανοήαφ χό

μυστήριον τής άγιας Τριάόος.

* 4 π ό κ ρ t o i ς. 30Μέ ουδέ κάν μίαν όμοιότηχα είναι δννατόν νά φανερωθη

7. 1 ’Γιο. 5, 7.

4 χαΐ πάντων ποιητής ONDKL | κτιομβ τωνom. O N D K || 1 3 Ίησοδν] λ έγω

add. Ο {| 6 οδτβ ΟΝ || 19 τούτην) ταΰτηνΟΝΌΚ | αίμα των DK || 20 τούτην]ταύτην Κ || 23 στβρβδ; ΟΝΟΚ |{ 24 χαλέση Κ j| 26 αΙωνίως O N D j| 31 κφν ΟΝ.



12 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ*, ι’,

τελείως τό πράγμα τοΰτο, x a i νά παραστοβγ} εις τόν νοϋν μ#, φανερά, μέ τίνα τρόπον είναι ό θ εός ένας είς τήν ουσίαν, τρεις εις τάς Αποστάσεις. Και πώς μέ ονδεμίαν ομοιότητα ήμ„πορεϊ νά γνωρισθfj, τό μαρτνρά ό αύτός θ εός , ονομαζόμενος 7 *

5 χωβά, διά τοϋ προφήτου λεγοντος· τ ί ν ι μ ε ό μ ο ι ώ σ are

x a l μέ ε ξ ι σ ά σ ε τ ε x a l έ π α ρ α β ά λ ε τ έ μ ε κ α ί έπα-

ρ ω μ ο ι ά σ ε τέ μ ε, δ ι ά νά ε ί μ α ι δ μ ο ι ο ς μ ε τ ’ ε κε ί ν ο ν; ώστε όπου ονόένας νοϋς, δχι μόνον Ανθ ρώπινος, άλλα ούτε άγγελιχός ήμπορεϊ νά καταλάβη, ή γλώσσα νά τό έρμηνεύοη,

10 Διά τοϋτο πρέπει νά είποϋμεν μαζί μέ τόν απόστολον λ ο γ ιμ ο ύ ς χ α θ α ι ρ ο ϋν τε ς, x a l π α ν ύ ψ ω μ α ε π α ι ρόμ& .

ν ον χ α τ ά τ ή ς γ ν ώ σ ε ω ς τ ο ϋ Θε ο ν, χ a i αί χ μα λ ί ο .

τ ί ζ ο ν τ έ ς π ά ν ν ό η μ α ε ι ς τ ήν ύ π α χ ο ή ν τ ο ν Χρι- στ ο ϋ. Πιστενομεν βεβ αίως δτι ό θ εός x a l Πατή ρ ύπαρχων

1. 9 15 άπ' αίώνος, x ai έπ αιώνα, | και h i απ ούδενός παραγόμενος

γεννά τόν ΥΙόν και προάγει τό Πνε ϋμα τό άγιον. Περί οϋ ό μάγος ’ Αθ ανάσιος πλατύτερο ν διδάσκωντας είς τό ούμβολόν τον

είπε, και οϋτω πιοτεύοντες περαιτέρω δεν έρεννοϋμεν. Διατϊ ό

συζητητής καί έξεταχτής τής &είας μεγαλοπρεπείας κωλύεται 20 από τήν Γραφήν τήν λέγουσαν' χ α λ ε π ώ τ ε ρ ά α ο ν μη

ζ ήτ ε ι , x a i Ι σ χ υρ ό τ ε ρ ά ο ου μ ή έ ξ έ τ α ζ ε ' α π ρο

ο ε τ ά γ η ο ο ι , τ α υ τ α δ ι α ν ο ο ϋ · ο υ γ ά ρ ε α τ ι σ οι χ ρε ί α τ ών κ ρ υπ τ ώ ν . Έν τ ο ι ς π ε ρ ι ο σ ο ϊ ς τ ών έ ρ γ ω ν σ ο υ,

μ ή π ε ρ ι ε ρ γ ά ζ ο υ. Φθ άνει μας λοιπόν τόσον, πώς ή άγία 25 Γραφή τοϋ παλαιοϋ νόμον προβαλλομένη ένα θ εόν, μά ς ερμη

νεύει τρία πρόσωπα, λέγονσα· ε ί π ε Κ ύ ρ ι ο ς ό θ ε ό ς ,

π ο ι ή σ ω μ ε ν ά ν θ ρ ωπ ο ν κ α τ ' ε ί χ ό ν α ή μ ε τ έ ρ α ν κ α ι

καθ ' ό μ ο ί ω σ ι ν xal· Ι δ ο ύ Ά δ ά μ γ έ γ ο ν ε ν ώ ς ε Ις έ ξ η μ ώ ν x al· δ ε ϋ τ ε χ α τ α β ά ν τ ε ς ο ν γ χ έ ω μ ε ν έ χ ε ι

30 τ ά ς γ λ ώ σ σ α ς α ύτ ώ ν , Ι ν α μ ή ά κ ο ύ α ω σ ι ν έ κ α

σ τ ο ς τ ή ν φ ω ν ή ν τ ο ϋ π λ η σ ί ο ν · τό αύτό x ai 6

5. Ήα. 46, 5 || 10. 2 Κσρ. 10, 5. || 20. Σ$ιρ. 3, 20 (3. 21—23 S)II 26. Γ»ν. 1, 26 II 28. Γ·ν. 3, 22 || 29. Γ·ν. 11, 7.

1 rapaari) ONDK || 4 μαρτυρώ Κ || 6*7 έπερωμοιοίσετέ με ΟΝΚ || 1iu] δη Ν pe margMΚ în notă|| 16 γβνν$ O N D K || 24 μάς Κ || 29-31 8 ε0τβκαταβάντβς αύτών τάς γλώσσας σογχβωμεν έκε I . . . πληαίου O N D K (in S

topica, şi tex tul ca in M).



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α’, ς’—*|* 13

ροφήτης λέγωντας έδήλωαεν κ α ί έ κέ κρ α γ ε ν ε τ ε ρο ς ăy y ε λ λ ο ς ) π ρ ό ς τ ο ν έ τ ε ρ ο ν, κα ί ί λ ε γ ο ν άγι ο ς ,

■άγιος, ά γ ι ο ς Κ ύ ρ ι ο ς Σ α β β α ώθ , πλ ή ρη ς π ά σα γή τ ή ς δ ό ξ η ς α ύχ ο ϋ' καί ό Ιερός ψάλτης εφηοε· τ ω ό γ φ Κ ν ρ ί ο υ o i ο ύρ α ν ο ί έ σ τ ε ρε ώθ η ο αν ^ κα ί 5

■χφ π ν ε ύ μ α τ ι τ ο ϋ σ τ ό μ α τ ο ς α ύ τ ο ν π ά σ α ή δ ν- α μι ς α ύτ ώ ν περί οϋ φηοί πλατύτερον καί ή άγια Γραφή ai ol διδάσκαλοι της έκκληοίας.

Έ ρ ώτ η ο ι ς ια .

Ποια είναι τά Ιδιώματα τον θ εον; Iq 4

%Α π ό η ρ ι ο ις.

Καθ ώς ό θ εός είναι ακατάληπτος, ετζη καί τά Ιδιώ· ατά τον είναι άχατάληπια. Μ ά δσον ήμποροϋμεν ήμεις νά ντάξωμεν άπό τήν αγίαν Γραφήν καί άπό τούς διδασκάΐανς ής έκκληοίας, τόσον ϊχομεν έξουσίαν καί νά νοοϋμεν καί νά 15

λέγωμεν. Κ αί διά τοντο πρέπει νά ήξενρωμεν πως τά άεΐα

διώματα, άλλα είναι προσωπικά καί άλλα ονοιώδη.

Έρ ώ τ η σ ι ς ιβ\ f 10Ποια είναι τά προσωπικά Ιδιώματα τοϋ Θεοΰ;

* Α πό κ ρ ιο ις . 20

Τά προ σωπικά ιδιώματα είς τά Φεια είναι έκεϊνα, μέ τά ■όποια τά πρόσωπα τής άγιας Τριάδος οϋτω διαιροϋνται πρός άλληλα, ώστε όποϋ τό ένα νά μήν ήμπορη νά είναι τό άλλο* ήγονν τό πρόσωπον τοϋ Πατρός δεν είναι πρόοωπον τοϋ

ΥΙοϋ, διατί ό Πατήρ δέν είναι γεννητός άπό τίνος, μά 6 Υίός 25ίναι γεγεννημένος άπό τόν Πατέρα κατά ψύσιν, πρό τών αΙώ

νων, κατά τήν Γραφήν τήν λέγονοαν' έ κ , γαστ ρ ό ς π ρ ό

(ο ο φ ό ρ ο ν έ γ έ ν ν η σ α ο e. Τό, Πατήρ λοιπόν, καί τό,ΥΙός, καί τό, ΙΙνεϋμά τό άγι ον τό άγέννητον, καί τό γεννψόν,

I. Έο. 6, 3 II 4. V aX. 32, 6 || 27. Φαλ. 109 (ρβ'. γ\ D; if . 4

1 λέγων Κ II 4 Ίβροψάλτης O N D K || 21 μβτά ONDK |ί 23 διεοο ΟΝΚ |ό Ινα] ·Ιναι add. Ν ρβ marg.; ·Ιναι μήν Κ ; ut una esse alia nonpossil C. O.



14 υΡ β Ο Δο ε ο Σ ο μ ο λ ο γ ί α . α* . ι «·— v f .

χαι τό έκπορεντόν, διαιρεί τά ηρόσοκτα έν τοϊς ·&είοις, μά όχι

τήν ύύαίαν, ή όποια ποτέ δεν διαιρείται είς εαντήν, μόνον χω

ρίζεται άπό τήν χτίοιν. Τό δε ενα x al τό αύτόπρόοωπον δέν ήμπορεϊ νά είναι γεννητον μαζί χαΧ άγεννήτον. Ομοί ως πρέπει

5 νά γροιχονμεν και διά τό Πνεϋμα τό άγιον, το όποιον εκπο

ρεύεται άπό τήν οϋοίαν x al φύσιν τον Πατρός, άνάρχως εϊτονν

αιωνίως, και είναι όμοονσιον με τόν Πατέ ρα και τόν Υι όν' μ$ διαιρείται άπό τόν Πατέ ρα μέ τό Ιδίωμα τό προαωπικό ν, όιατί

t i εκείνον εκπορεύεται. Κ αί πάλιν άπό τόν Υιόν χωρίζεται , διατΙ 10 δέν είναι άπό τόν Πατέ ρα μέ τρόπον Β μ ’ήσεως* καθ ώς είναι

ό Υιός, μά μέ τρόπον έκπορεναεως έκ τον ανι όν Πατρός ■καί

είναι όμοούοιοι άλλήλοις καί ό Υιός και τό Πνε ϋμα τό άγιον,

διατι άπό τήν αύτήν καί Ιδίαν φύσιν τον 1Ιατρός είναι καί τά δύο

τοϋτα πρόοωπα' καί μέ τόν Πατέρα είναι όμοούοια, εοτωντας

!5 και νά είναι άπό τήν φύσιν τον· διά τά όποιον ό Γρηγόριος ό ϋεολόγος λέγει όντως· τ ο ϋ το ε ί ν α ι χ ο ι ν ό ν ε ί ς τ ό ν Υ Ιόν

x a l τ ό Π ν ε ϋ μ α τ ό ά γ ι ο ν, δ ι α τ ι χ α ι τ ό ε ν α κ α ί τό

άλ λ ο π ρ ό ο ω π ο ν ά π ό τ ά δ ύ ο τ ο ν τ α ε ϊ ν α ι ά π ό τ ό ν

Π α τ έ ρ α · τό δ έ Ι δ ί ω μ α τ ο ϋ Π α τ ρ ό ς ε ί ν α ι τ ο ντ ο ,

f. 11 20 ffγ ο υν τό ν ά ε ί ν α ι ά γ έ ν ν η τ ο ς ' κ α ι τ ο ϋ Υ Ι ο ν \τ ό

ν ά ε ί ν α ι γ ε ν ν η τ ό ς · κ α ΐ τ ο ν Π ν ε ύ μ α τ ο ς τ ο ϋ ά γ ( ο ν, τ ό ν ά ε ί ν α ι έ κ π ο ρ ε ν τ ό ν . * Α κο μΙ προ αωπι κό ν Ιδ ίωμα

τοϋ ΥΙοϋ είναι καί -ή Ινοαρκος πάσα οικονομία, τήν όποΐαν δέν άνείληφε μήτε ό ΤΙατήρ, μήτε τό Πνε ϋμα τό άγιον. Τέτοιας λο·

25 γήζ διδάσκει νά πιοτεύωμεν καί νά άμολογονμεν ή άγια έκκλησία

ή καθολική καί άποστολική, 8να Θεόν Tfj φύσει έν Τριάδι (προ~

οώπαχν), περί ού άνάγνωθ ι τήν πρώτην έν Νί και α σύνοδον

καί τήν δεντέραν τήν έν Κωνοταντίνον πόλει τήν οικουμενικήν.$..

Έ ρ ώ τ η σ ι ς ιγ\

30 Ποια είναι τά ούαιώδη Ιδιώματα τοϋ θ εόν;

*Α π ό κ ρ ι ο ι ς.Ούσιώδη Ιδιώματα τοϋ θ εοϋ είναι εκεί να όποϋ άρμόζονοιν

16. Γρητ- ορ. Αόγ. 23 [cf. PG 35 (Oratio XXV ), 1221 Β (80)].

2 όποια ONDK || 9 Απ’ έκβίνον Ν pe merg ., Κ tn te x t ţi cu nota * vul4**, inepte» || 13 βύτήν] x al om .ON DK ;ex unaeademqueessentia C.O. ed. Mal-v y j| 22£x £ptONDK. A farăde o singurădată, la Întrebarea 19. p. 19, r . 9 (ii*χίμι), în M găsim numai forma άχομΐ || 26- 7 προοώκων NDK || 32 δχου ONKr



Ο ΡΘ ΟΔ ΟΞΟ Σ Ο Μ Ο Λ Ο ΓΙ Α . Α* . i f — l î ' 15

όμοίως καί είς τόν Πατέρα, καί εις τόν. 7 Ιόν, χαί είς τό άγιον Πνεύμα* οΐον τό είναι Θεόν, τά εΖναι άΐδιον, άναρχαν, ά-τελεύτητον, άγα·&όν, παντοδύναμον, ποιητήν, προνοητήν, παντε-

πΐοκοπον, πάαι παρόντα, καί τά πάντα πληρονντα'άπερΙγραπτον, γνώατην πάντων, τών τε κρυπτών καί φανερών καί διά νά τό s

«ί’πώ ουντόμως, έξω άπ* έχεϊνα τά προσωπικά ιδιώματα όποϋ εϊπαμεν, τό άγέννηταν ή τό Πατήρ, καί αΙτίαν είναι' τό γεννη- τόν, ή τό Υίός, καί λόγος οεσαρκομένος· τό έχπορευτόν ή Πνεύμα άγιον, δ;τι ιπράγμα λέγεται περί θ εοϋ. δλα έκεϊνα είναι

ιδιώματα της &είας ούριας, κοινά ομοίως καί τών τριών προσώ- ίοπων χωρίς τίνος διαφοράς. Κ *

Έ ρώτη αι ς ιδ'.

Διατί είς τό πρώτον Άρθρον τής πίοτεως, άφήνοντες τά

âXJ.a Ιδιώματα, έβά).αοι μόνον τό, παντοκράτορα;

* Α π ό κ ρ ι σ ΐ ς .

Δ ιατί μέ τόν λόγον τούτον ερμηνεύεται άκριβέατερον τό Ιδίωμα τοϋ θ εοϋ, 1έπειδή ούδένα χτίσμα, ήμπορεϊ νά όνομαο&β ι 12παντοδύναμον x al τοϋτο διά δύο αίτιας. Πρώτον διατί δέν έχει άφ* έαντον τήν φύαιν του, μά από τόν κτίοτην τον. Δεύτερον διατί δεν ήμπορεϊ χαί έκεϊνο νά κάμη κάν §να χτίσμα από τό μηδαμή 20

μηδαμώς είναι. Τά όποια δύο τοϋτα μόνον άρμόζονοιν είς τό παντοδύναμον τοϋ Θεοϋ. "Οτι δέ ό θεός είναι παντοδύναμος, δείχνυοι τοϋτο ό αύτός λέγων έν τη * Αποκαλύψεΐ' έ γ ώ ε ί μι τ ό " Α λ φ α , κ α ί τ ό Ήμ έ γ α , ά ρχ ή καί τ έλ ο ς ' λ έ γε ι Κύρι ο ς 6 ώ ν, καί ό ήν καί ό έ ρχ ό με νο ς , παν το- 25κ ρ ά τ ωρ ’ όμοίως λέγει καί ό άρχάγγελος’ δτι ο ύκ άδν-

ν ατήα ε ι π α ρ ά χ ώ Θ ε φ Ttăv $ ή μ α. Καί τούτη ή παντβ- κρατ&ρ£α καί παντοδυναμία τοϋ θ εοϋ είναι διωριομένη άπό τήν Ιδίαν Φέληοιν καί τήν ευδοκίαν τον' ώστε δηλαδή νά μήν κάνη έκεϊνο δλον όποϋ ήμπορεϊ, μά έκεϊνο μόνον όποϋ Φέλει, έκεινο 20καί ήμπορεϊ, έκεϊνο καί κάνει. Καθώς λέγει ό Ιερός ψάλτης'

5 τό om. D i| 6 ·1πφ Μ | 6 şi 30 δηβο ΟΝΚ || 7 ΙΙατέρα Ν pemarg. |J 8 « 6 ν Ν pe marg || 9 txstva om. ONDK || 13 Διατί K || 20 xţvON || 29— 30 χάμΐ ix tlvov ONDK j| 31 χ«έμ*: ONDK.

23. Άπο. 1, 8 II 26. Αοο. 1, 37.



1 6 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ1, ι β — ι* '.

ό θ ε ό ς ή μ ώ ν έ ν τ φ ο ν ρ α χ ώ κ α ί έ ν t f i Y jj, π ά ν -rδ ο α ήβ έ λ η ο ε ν έ πο ί η σ ε ν . Ήμπόρε ι νόψχάμγ) μυριάδα- κόσμων ώς άν τοϋτον, μά δέν ήθέλησεν. "Επειτα ττρέπει νά γροι* χάται τό παντοδύναμον το ντο τοϋ θ εον, πώς είναι είς τήν τ«.

5 '/.ειότητα, μακράν άπό πάσαν άτελειότητα ή αδυναμίαν, ώς δη.

λον μέ παράδειγμα· 6 θ εός δέν ήμπορει νά είναι κακός , ή

άμάρτηΐ χρενσασθαι έαντόν, ή άρνήσασθ αι. ώς ψηοί Παϋλος διατί τούτο είναι άτελειότητος πράγμα. Καί άν δ θεός ήθελεν

είναι κακός ή νά έσφαΧΧεν, ή νά ήρνεϊτο τον έαντόν τον, δέν

10 ήθελβν εΐναι παντοδύναμος * διατί τοϋτα Αφ’ έαντοϋ τως είναι

σημάδια τών άτελών πραγμάτων. Είναι mbmov ό θεός παντο

δύναμος χατά τήν Φέληοιν και τήνάγμθότητα τον τήν τελειοτάτψ·

καθώς τον έξυμνά ό μελωδός προφήτης λέγων τ ίς θεός μέ-

γ α ς ώ ς ό θε ό ς ή μ ώ ν ; ο ύ ε ϊ 6 θ ε ό ς ό π ο ιών

\5 * ύ α ν μ ά σ ι α μόνος - έ γ ν ώ ρ ι σ α ζ έν το7 ς λαοΊς τήν δ ύν α μ ί ν σο ν. Καί τέλος Wfâti<ov ύαντοδύναμος ή παντοχρά·

τωρ ονομάζεται, διατι δλα είναι β/ά τήν δύναμίν τον* x a i τον

κόσμον έποίηοε χωρίς καν μίαν οϋσχολίαν, x ai χωρίς χάν ένα

κόπον, μόνον μέ τήν Φέληοίν τον

20 ■; H --· Έ ρ ώτ η σ ι ς ι ε .

Καί άν εϊϊαι ό θ εός άπΒρόγραπτος καί πανταχ οϋ πάρεστι, πώς λέγεται δτι έν ούρανοις κατο ικά; x a i είς άλλους τινάς τό

πους τής γής έξαιρετώτερονς;

* Α πό μ ρ ι σ ις .

{.13 25 ώς άν τάχα ό ονρανός ή ή Σ ιών, ή άλλος τινάς τό*πος, νά περιορίζη τήν άϋλον καί άσώματον ϋεότητα, διατί 6

θεός δέν έχει κάν ένα τόπον, . μά είναι τόπος αυτός έαντοΛ

Μά διατί ένεργεϊ εις αύτου%.χούς τόπους περισσότερα, x ai φαί νονται φανερώτερα χαί ουνεχέστερον a l ένέργειαί του x a i ή χάρις

1. Ψ*λ. 114 (ριδ'.γ'. D; ρ» '. ι* . Κ] (j.7 · Έβρ. 6, 18; 2 Τιμ. 2* 13 ||13. «Γαλ. 76 ίος'.Λ'. D ; οη\ ιγ*. ιδ\ κ] (76, 14—15 S).

7 ΟΝΚ II 8 4τ»λ·ιότητον κ || 10 τως] των Ο || 12 καί] τβλβιτάτην τβο άγαθότηχ* O N D K || 13 έ{,ι>μνφ Κ | μβλψβός OND.K || ,18 xtyμίαν . . . χφν Ινα ΟΝ || 22 x*Toix ţΝΚ || 23 4ξαιρ·τώτ*ρος ΟΝ, -τέραςDi «posui adverbhim pro adj. έξαιρ·τώτ»ρος, quod vulg. legebatur» Κ j|

28-9 φαίνεται ON D ; φαίνονται Ν pe marg·



τον, διά τοΰτο λέγεται νά κατοιχφ είς αύτούς’ olov είς τούςούρανούς ( ώς λέγει â Ιερός Δ α μα σ κό ς )· έν α ύ τ σ ί ς γ άρ e l o i v o l η ο ι ο ν ν τβ ς τό d έ λ η μ α α υ τ ο ϋ ά γ γ ε λ ο ι, x a l ά ε ΐ δ ο ξ ά ζ ο ν τ ε ς α υτ ό ν · ε ί ς τή ν yf fv, αύτη γ άρ δ ι ά ο α ρ χ ό ς τ ο ι ς άνθ ρ ώπ ο ι ς σ υν α ν ε ο τ ρ ά φ ψ 5

g/ς τ ή ν α γ ί α ν έ χ κ λ η σ ί α ν , δ ι α τ ί έ χ ε ι μ έ ξ ε χ ω - ρι οτό ν τ ρ ό πο ν ή χ ά ρ ι ς τ ο υ δ ί δ ε τ α ι ε ί ς τούς πιστούς, x a i ή δ ό ξ α τ ο ν κ α τ α γ γ έ λ λ ε τ α ι . ' Ο μ ο ί ω ς x al * άθ α τ ό πο ς, ε i ς χ ό ν ό π ο ι ο ν ν ά φ α ί ν ε τ α ι μέ x âv Ιν α τ ρ ό πο ν ή χ ά ρ ι ς τ ο ϋ θ ε ο ϋ, λ έ γ ε τ α ι τό- 10

no ς α ύτ ο ΰ..| ^ΗΈρώτηοίς ις'.

Και άν, λέγης πώς είναι Ιδίωμα τοϋ θεοϋ μόνον, το εΐ-

δέναι πάντα, τά χρύφια δηλαδή x al φανερά, πως xal οι άνθρω- ποι ol τιοοφήται x al ol άγγελοι τά ήζενρασι; 15

Ά πό κρ ι ο ι ς .* Ο θεός ήξεύρει άφν ίαν τοϋ τουπάντα τά άπόχρνφα, χαι

τά βαθέα τών άνθρώπων και τών άγγέλων 6χι μόνον δταν τάΙογιάζουσι, μά xal ηρό χτίηεως κόσμον, καθώς ή Γραφή λέ- γει· ο φθ αλ μο ί Κυρί ο υ μυρι ο πλ αο ί ως ήλι ου φω- 20

τειν ότ ερ ο ι, έ πι β λ έ πον τβς πάσας όδ ο νς άνθρώπων, x a i χ ατα νο οϋντε ς είς α πό κρυφα μέρη- και άλλαχοΰ’ έγνω ό Κύρι ο ς πά σαν εί δη ο ιν, x a l i v i -βλεφεν εί ς α η με ι ο ν α Ιών ο ς, άπαγγ έ λλων τά π α-ρε λ ηλ υΟότα, x a l έ πε σό μ εν α, και άπο χ αλ ύ η των 25

Ιχνη ά πο χ ρ ΰφ ω ν και δ *Ιωάννης είς τήν Άποκάλνψιν'’Ε γ ώ ε ί μι δ έ ρ ε ν ν ών ν ε φ ρ ο ύς x a l κα ρδ ί α ς ' x a l

δ ώ σ ω ύ μ ϊ ν έ χ ά σ τ ω κατά τά έ ργ α ύμών . Μά ol άγ

γελοι x al ol άνθ ρωποι άν ήξεύρουοι χάν μίαν φοράν τά άπόχρνφα μέλλοντα, τά ήζευρονσιν έκ ϋείας άποκαλύγεως, ώς μαρ- 30

τυρά ή Γραφή, λέγουσα' ό θ ε ός ά π ο κ α λ ύπ τ 8 1 β α θ έ α

χ αϊ Α πό χ ρ υφα . Καθ ώς άπεχάλνφεν είς τόν Έλιαοαϊον, έκεΤ- νο όποϋ ό δοϋλας τον ό Γιε ζή έπήρε κρυφά είς τόν δρόμον άπό

2. Δαμ. 1 P i χ·φ. 16 (cf. ΡΟ 94,8521| 20. lup. 23, 26 [ £·ιρ. χγ\χΟ’.κΙ II 23. U<*. 42. 25 (Ζιιρ.μβ'. ι0\ χ\ κ) || 27. Άπο. 2, 23 || 31. Δαν.2, 22

3 ·Μν ONDK If 10 χ$ν ΟΝ || 14 φανιρά; Μ || 24 ACWfTfttftV D ||30-31 μαρτυρώ ONDK jj 32 4ποχ«Ιλ')ψ«ν D |[ 33 tofpe Ο.

0Ρβ0Λ<>3<ϊ£ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Α'. t i '- ΐ ς ’. 17



18 Ο ΡΘ ΟΛ 0 2 0 & ΟΜΟΛ ΟΠΑ . Α'. ις '— ιη’

f' 14 τόν I Νε εμάν καί είς τάν Πέτρον τόν απόστολον, περί τοϋ ’.4- νανίον καί Σ απφείρας. Καί τοιαντην έπιστήμην εΐχαοιν άχομί

καί δλοι o i προφήται. ■*

Έρ ώ τ η σ ι ς ιζ'.

5 Είναι τάχα άλλα Ιδιώματα μόνον τοϋ θεοϋ ίδια:

Ά π ό χ ρ ι σι ς .Τά Ιδιώματα τον θ εο ϋ είναι Αναρίθμητα. M ăτοϋτα όποϋ

έπροείπαμεν, ώς ăv ώφέλημα ηρός τήν σωτηρίαν, φθάνονσι vdμάς δείξουσι ποϊαν γνώμην νά ίχωμεν περί θ εοϋ. Δια τοϋto

ΙΟ αψήνοντας iov τά άλλα, πίστευε σταθερός καί άμετακινήτως

πώς είναι ένας θ εός, έν Τριάδι προσώπων, παντοδύναμος, παΡ- ταχοϋ παρών καί τά πάντα είδώς1 Αμετάβλητος είς τήν φύση και άίδιος.

Έρ ώ τ η σ ι ς ιη'.15 Επειδή καί είς τούτο τό Αρθρον. βάλλονσι τόν λόγον τοϋ-

τον, ποιητήν, τάχα ό θ εός όλ.ώνών τών πραγμάτων είναι ποιητής;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Χωρίς κάν μίαν Αμφιβολίαν, ό θ εός είναι ποιητής πάντων 20 τών όρατών καί Αοράτων χτισμάτων καί προτήτερα Από δλα h

καμε πάσας τάς δυνάμεις τοϋ ούρανοϋ, έκ τοϋ μή ΰντος μέ τό

νόημά του, ώς ăv ύμνητάς έξαιρέτους τής δόξης του. Καί /-κτίσε τόν νοερό ν έκεΐνσν κόσμον, όποϋ έγνωρίσασι καλά roi’θ εόν, κατά τήν χάριν τήν δοθ εϊσαν αύτοϊς ' καί υποτάσσονται 6-

Λ 15 25 λως διόλου είς τήν ϋέλησίν του. "Επειτα ό κόσμος | οΰτος, ό ό· ρατός καί ύλικός έκτίσθ ηκεν Από τό μή είναι, έκ θ εοϋ. Και

ύστερον ό θ εός τόν άνθ ρωπον έπλασε, σύνθετον άπό άί'λσν καί λογικήν ψυχήν καί Από ύλιχόν σώμα , διά νά γνωρισθβ μέ τόν

ίνα σύνθετον άνθ ρωπον, πώς ό Ιδιος τοΰτος είναι ό ποιητής κάΐ

30 τών δύο κόομων, τοϋ Αύλου καί τοϋ ΰλικοϋ. Και διά τήν Αφορμήν τούτην ό άι·θρο>πος όνομάζεται μικρός κόσμος · διαχί βαστ$

είς τόν εαυτόν τον, ro παράδειγμα όλου τοϋ μεγάλοι' κόσμον.

1. [β\ Bow. χς\ κ| || [2. Πρχξ. · ’. Κ] || 3 1 . Δαμασ. f n6. 2, χι φ. 3

[Δ«μ. βιβ. β'. χ«φ. γ’. ιβ'. ic] (cf. PG 94, 873); Weisaenborn adaog ăla traducerea latini: « Greg. Nyss. Or. 38. 42, p. 618. 680. LuleHac 1609.*

7 şi 23 6xoo ONK || 19 x*v ON || 20 δλα M || 23 x «X f K || 27 *9-λον ONk || 31 κόσμος μικρδς ONDK.



O r e O A O I O J S ΟΜ ΟΛ Ο ΓΙΑ . Α ' ιθ ’ 19

Έρ ώ τ η ο ι ς ιθ'.*Επειδή x ai ό Θεός επλασε πρώτον τούς άγγέλονς, τίνα

γνώμην πρέπει νά ϊχ ωμεν δι αυτούς;

' Απόκρισις.

01 άγγελοι είναι πνεύματα, πλααθέντες άπό τό μή είναι είς 5

τό είναι εκ θ εοϋ, διά νά ύμνοϋσι τον Θεόν, x ai văτον δον- λεύονσιν ϊπειτα x ai νά διακονονοι x ai εις τόν κόσμον τοϋτον τών άν& ρώπων, όδηγονντες τονς είς τήν βασιλείαν τον Θεοϋ.

Δίδονται άχόμι εις φύλαξιν πόλεων, βασιλειών, χωρών, μονα- στηρίων, Ιχχλησιών x ai άν& ρώπων πνευματικών x ai χοομιχών. ίοΤοϋ όποιον πράγματος παράδειγμα Ιχομεν είς τάς Πράξεις τών Αποστόλων, όποϋ γράφει· ά γ γ ε λ ο ς δ ε Κ υ ρ ί ο ν δ ι ά τ ής ν ν χ τ ό ς ή ν ο ι ξ ε τ ά ς θ ύρ α ς τ ής φ υλ α κή ς , έξα-

γ α γ ώ ν τε α ύτ ο ύ ς ε ί π ε · π ο ρ ε ύ ε σ τ ε , x a i στ. αφέντε ς, λ α λ ε ΐ τ ε έ ν τ ώ ί ε ρ ώ τ φ λ α ώ π ά ν τ α τ ά φ ή μα - 15

τ α τ ή ς ζ ω ή ς τ α ύ τ η ς ' και πάλ ιν ά γ γ ε λ ο ς Κ υ ρ ί ο υ έ π έ α τη, χ a I ε Ι π ε τ ώ Πέ τ ρ α ) , π ε ρ ί ζ ω σ α ι x a i

ύ π ό δ η σ α ι τ ά σ α ν δ ά λ ι α ο ο V π ε ρ ι β α λ ο ϋ τ ό I μάτι όν σ ο υ χ a I ά χ ο λ ο υθ ε ί μ οι. Και μετ όλίγα· κ α \ό Π έ τ ρ ο ς γ ε ν ό μ έ ν ο ς έν έ α ν τ ώ είπε, ν νν ο I- 20

δ α ά λ ηθ ώ ς, ά τ ι έ ξ α π έ σ τ ε ι λ ε Κ ύ ρ ι ο ς ι ό ν ά γ γ ε

λ ον α ύ τ ο ϋ, x a i έ ξ ε ί λε τ ο με έκ χ ε ιρ ό ς *Η ρώδον, καί π Α σ η ς τ ή ς π ρ ο σ δ ο κ ί α ς τ ο ϋ ha ο ν τ ών Ί ον- δ α ί ων . 'Ομοίως φυλάττονσι x ai τονς μικρούς, κατά τήν διδασκαλίαν τοϋ Σ ωτήρος ήμών τήν λέγονσαν λ έ γ ω γ άρ ύμ ϊ ν , 25

δ τ ι o i ά γ γ ε λ ο ι α ύ τ ώ ν i ν ο ύ ρ αν ο ι ς δ ι ά π α ν τ ό ς β λ έ π ο ν α ι τ ό π ρ ό σ ω πο ν τ ο ϋ Πα τ ρ ό ς μου τ ο ν έν ο ύ ρ α ν ο ϊ ς . *ΑχομΙ προσφέρονσιν είς τήν ύείαν μεγαλειότητα τάς προσενχ άς x ai έλεημοσύνας μας, x ai τάς | λοιπός αγαθοερ

γίας· όχι διατί τάχα ό Θεός νά μήν ϋειορή τάς έλεημοσύνας μας , 30ή νά μή γροικφ ταϊς προσενχαϊς μας , fiâ διατί έχεϊνοι μεοι- τενονσι διά* μάς . Καί έΐς τόν παλαιό ν νόμον, πριν δαθή 6 νόμος

12. Πρά. 5, 19 Π.16. Upi. 12, 7 fig', η*. Κ) >| 19. < Πρ ά . 12> στίχ.11 | α«χ. ιβ\ ONDK] || 25. Ματ. ι8, 10.

8 τοίς Ινθρηιποι; ί) | το6 ς ΟΝΚ, αε το ύς D |] 9 Αχέμ·. şi Μ || 13 ήνο- .ξ· ΟΝ

II 24 6μ9(α>ς Ο | xpbc μικρό ;>ς) τ4 μιχρΑ Λι δ'.α O N D ÎC ^l^l γροϊχΛ ΟΝ || 32

δΐ* δ μδς D.



20 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ A*, i t»·— * '

τοϋ Μωϋσέο>ς, έδιδάοκασιν o l Αγγελοι τόν νόμον, καί τήν Φέλησιν τοϋ Θεοϋ είς τούς προτιάτοράς μας, καί χώς έδείχναοι τήν όδόν τής σωτηρίας' καθ ώς τό μάρτυρα ό Ιερός Διονύσιος, Καί ύστερον, άφ ' ον έδόθηκεν ό νόμος, έδιδάοκασιν όδηγόντας

5 τους είς τό Αγαθόν. Καί τοϋτο ή Γραφή τό σημαδεύει, λέγουσα·

πώς οι άγγελοι έφαίνοντο είς τούς προφήτας, καί τούς έπρολέ-γαοι τα μέλλοντα’ ως Αν είς τόν * Ιωσήφ, όποϋ ίδωκεν ό Αγγελος λόγον, νά προσέχη Από τήν Απόφασιν τοϋ 'Ερώδ ο ν, είπών έ γ ε ρ θ ε ί ς π α ρ ά λ α β ε τ ό π α ι δ ί ο ν χ α ί τ ή ν μη·

10 τ έ ρ α α ύ τ ο ϋ, χ α ί φ ε ϋ γ ε ε ί ς Α ί γ υ π τ ο ν , x a l ϊσθι έ χ ε ι , έ ω ς Αν ε ϊ π ω σοι , μ έ λ λ ε ι γ ά ρ Η ρ ώ δ η ς ζ η τ ε ϊ ν τ ό π α ι δ ί ο ν τ ο ϋ A π ο λ i a αι α ύ τ ό. Άχο- μΐ χαί δταν έφοβεϊτο νά δουλεύη τής παρθ ένου, ό Αγγελος τοϋ

Κυρίου τόν έθ ά^υνε , χαί τόν έδίδαξεν. * Αποκαλύπτουσιν ΑχομΙ 15 τάς Φείας ένεργείας. καθ ώς είς τόν καιρόν τής γεννήοεως Χρι

στοίί, άπεκάλνψαν είς τούς ποιμένας, δχι ό Χριστός έγεννήθηχεν εις τήν Βηθλεέμ. Καί μέ τό πρόσταγμα τοϋ Θεοϋ, παραστέκοντας τοπιχώς κάβα Ανθ ρώπου μας έλευθ ερώνονσιν Από χάθ α κίνδυνον, καί διώκουοι τόν έχθρόν τών ψυχ ών ήμών, όποϋ άπηνώς τιμωρώ

20 τόν Ανθρωπον, δταν καταλάβη πώς ό θ εός τοϋ Ιδωχεν Αδειαν. Καί πώς ό Αγγελος νά μας φνλάττη, τό ίχομεν φανερόν όαιό

τοϋτο όπου λέγει ή Γραφή, διά τόν έ)ζιίζοντα έπί Κύριον δτι τ ο ϊ ς Αγ γ έ λ οι ς α ύ τ ο ϋ έν τ ε λ ε ι τ α ι π ε ρ I α ο ϋ, τ ο ϋ δ ι α φ ν λ ά ξ α ι σ ε έ ν π ά α α ι ς τ α ϊ ς δ δ ο ϊ ς σ ον, έ πί

25 χ ε ι ρ ώ ν ά ρ ο ν ο ί σε , μ ή π ο τ ε π ρ ο σ κ ό ψ η ς η ρ ό ς λ ί θ ο ν τ ό ν π ό δ α σο υ.

* Ε ρ ώ τ η σ ι ς η'.

ΕΙς πόσος τάξεις διαιρούνται ol Αγγελοι;

’ Α π ό κ ρ ι ο ι ς .30 Καθ ώς λέγει ό Διονύσιος, είς ίννέα χορούς διαιροΰνται,

9. Ματ. 2,13 (| 13. M x t . 1 (ΜατΟ α’. κ'. ΟΚ] || 16. Αοι>, 2 [Λοοχ. β\ ι’.DK] Η22. Φαλ. 9 0 ,11 (Φαλ. <α*. ια'. Ν; Φαλ. μα'. ια'. Κ| (Ρβ 90, 11 — 12 S).

! şi 4 έίίβχσχον D || 2 τ*ς| τοϋς ONDK || 3 μαρτορφ NDK || 4 *5ηγο0τ·ςαύτοϋς D. όΐήγωντα; Κ cu nota următoare: «placuit accentum ponereia antepaenult. Est enim part. praes. recens faclum, et quidem nomio..qui Supra certe itto accentu fuit insignitus p. 59. φανβρώνωντας p. 67. βι·

îdoxtuvta;». Μ II deaminte accentuând δίηγόντας || 17 παραστέκοντας D ||18 μ&ς r || 20 πως K || 21 νά μ*; Κ.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ A '. y.’- y.*\21

x al ol έννέα τοϋτοι \ είς τρεις τάξεις. Καί είς τόν πρώτον χορόν, ţ

jvoiox ov vrai έκεΐνοι όπου είναι σιμώτερον είς τόν θ εόν, olov θρόνοι, Χερουβίμ, xal ΣεραφΙμ· είς τήν δευτέραν τάξιν, είναι Έξοναίαι, Κυριότητες , καί Δυνάμεις' είς τήν τρίτην} “Αγγελοι,'Αρχάγγελοι, ’Αρχαί. Καί ούτως είναι διατεθειμένοι, όπου ol κα- s

τώτεροι Αγγελοι πέρνουσιν άπό τούς πλέον άπάνω τήν ΙΙλαμψιν, καί τάς θ είας ευεργεσίας. Οϋτοι ol άγγελοι έοταματίσασιν είς χήν χάριν τοϋ θ εοϋ αΙωνίως , Ιστωντας καί νά μή ουμφωνήοουοι

μέ τόν ίωσφόρον, νά έιαντιωθ οϋοι τοϋ θ εοϋ. Καί διά τοϋτο πέρνοντβ£ τούτην τήν χάριν, δέν ήμπορονοι ποτέ νά οφάλουσιν, 10

4χι άπό τήν φύαιν τους , μά Από τήν χάριν τοϋ Θεοϋ. Καί τοϋτα τά σεσημειωμένα φθ άνουοι πρός γνώσιν τών άγγέλων, καθ' δ~ οον Απαιτεί ό λόγος τής παρούαης αυντόμου διδασκαλίας τής όρ-

θοδόξου. Καί γνωρίζοντες ήμεϊς πώς μας βοηθοϋοι καί μεσι- τεύουσι δι ημάς, είς πάπαν μας προσευχήν τούς έπικαλού/ιεθα, \s νά παρακαλονοι δι ήμάς τόν θ εόν, χαι μάλιστα τόν Αγγελον Ιχεϊνον όποϋ είναι φύλακάς μας.

* Ε ρ ώ τ η σ ι ς κα\Τίνα γνώμην πρέπει νά ίχωμεν διά τούς κακούς Αγγέλους;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . 20

Πώς x al o l πονηροί Αγγελοι έπλαοθήκασιν άπό τόν θεόν καλοί* διατί δ,τι έποίηοεν ό θ εός , χαλόν τό έηοίησε. Μά έ-

κεινοι μέ τήν Ιδίαν τως θέλησιν έγενήκασι χαχοί, καθώς μάρτυρα ό Κύριος ήμων, διά τόν Αρχοντά τους , λέγων έ χ ε ϊ ν ο ς

άνθ ρ ω π ο κ τ ό ν ο ς fj ν Απ* ά ρ χ ^ ς * κ α ί έ ν τ $ ά λ η- 25θ ε ί φ ο ύ χ Ι ο τ η χ ε ν δ τ ι ο ύχ ί σ τ ι ν ά λ ή θ ε ι α έν

α ύ τ φ ’ Α τ αν λ α λ ^ τ ά ψ ε ϋ δ ο ς, έ κ τ ώ ν Ιδίω ν λ α λ ε ι·

δτι ψ ε ύο τ η ς έ στ I χ αι ό πα τ ή ρ αύτ ο ϋ. Τοϋτοι εί

ναι σί Αρχηγοί πάσης πονηρίας, βλάσφημοι της θείας μεγαλειό- τητος, Αηστεώνες τών Ανθ ρωπίνων ψνχών, καί αυτοί, και τα 30

4. Λιον. κ*φ. 7, 04ρ*ν. *Ι«ρ. (cf. PG 3, 200) || 24 Ίω. 8, 44.

1 χαΐ >1ς] μ·ν add. D | τδν πρΦτον χορόν] - φ πρώτην τΛξιν Ν pem«rg., Κ in tex t || 2 οιμώτιρβ D || 3 *1ς] M add. D | tlvat om. K || 6 i-λαμψιν D || 13 6 λόγος . . όρβοβόίου · ratio doctrinae Orthodoxac Confes*sionis· In textul lat in; cf. M a l v y et V i i l e r , La Confession Or-thodoxi, Parii 1927, p. 14 J| 14 μ*ς K| | 2l x al om. ONDK || 23 w ţ] τους ONDK

I poptopţONDK || 29 φλάοφημοι M || 30 *η*τ»βντ·ς ΟΝ, AMMftMf N pe merg.



22 ΟΡβΟΛΟΧΟΣ Ο Μ ΟΛ Ο Γ ΙΑ . Α '. χ * ’— * ϊ .

18 όργανά τως. Καθώς παραδίδωσιν |ή Γραφή, λέγονοα νήψαχ (γ ρ η γ ο ρ ή σ α τ ε , δ τι δ άντ (δι κός υ μ ώ ν δ ι ά β ο λ ο ς ώς λ έ ων ώ ρ ν ό μ έ ν ο ς π ε ρ ί π α τ ε ϊ, ζ η τ ώ ν τ ί ν α χ β.τα n Iff . Μέ δλον τοϋτο, πρέπει νά ήξενρωμεν, πώς ol δαίμο.

5 νες δέν ήμποροϋσι νά μεταχειριοθοϋσι τήν δύναμίν τους είς

ίνα άνθρωπον ή και άλλο κτίομα, χωρίς νά συγχώρηση 6 θεός. Καί τούτου μάρτυς ή Γραφή, λέγονσα- κα ι π α ρ ε κ άλ ο υν α ύ τ ο ν ο ι δ α ί μ ο ν ε ς , λ έ γ ο ν τ ες~ ε ΐ ε κ β ά λ λ ε ι ς ή. μά ς , έ πίτ ρεψον ήμιν άπελ θ ει ν ε ί ς τ ή ν ά γ έ λ η ν

10 τών χοίρων· καί ε ί π ε ν α ύ τ ο ι ς υ π ά γ ε τ ε . Ά κο μί χαΐ τοϋτο πρέπει καθ’ ένας νά ήξεύρη πώς δέν ήμποροϋαι νά άναγκά- οονσι τον Ανθρωπον είς τό νά άμάρτη' μόνον μέ πειραομόν τόνέξαπατονσι. Διατί ό άνθρωπος είναι αυτεξούσιος, καί είς τόαύτεξούσιον, μήτε ό ίδιος θεός φέρνει κάν μίαν βίαν ή άνάγκψ.

15 Καί ίστωντας νά είναι κατακεκριμένοι είς τον αιώνα, ουδέποτε γίνονται δεκτικοί ϋείας χάριτος, κατά τό είρημένον π ο ρ ε ύ ε αθε άπ* έμ ο ϋ o l κατ ηραμένο ι εΐ ς τ ό π ϋ ρ τ ό a i ών ιο ν , τ ό ή τ ο ι μ α ο μ έ ν ο ν τ φ δια β άλω κ α ί τ ο ι ς ά γ γ έ - λοις αύτοΰ.

20 * Ερώτη ο ις Γκ_β'.

Τίνα γνώμην πρέπει νά ίχ,ωμεν διά τήν άλλην κτίσιν;

* Α πδ κ ρ ιο ι ς.

Πώς ό θεός άπό τό μή είναι ίκαμε τά πάντα μέ τό πρόσταγμά του- καί είς τά ϋστερον Ιπλασε τόν άνθ ρωπον, καί

25 τόν Ικαμεν αύθέντην απάνω είς δλην τήν κτίσιν, όπου είναι υποκάτω τον ούρανον, λέγωντας' π ο ι ή σ ω με ν ά ν θ ρωπ ο ν κατ* ε Ικ ρνα ή με τ έρ αν καί καθ ' δ μ ο ί ώ o i r κα ι ά ρ χ έ τ ω σαν τ ώ ν Ι χ θ ύων τ ής ά α λ ά ο ο η ς ,

τ ώ ν π ε τ ε ι ν ώ ν τ ο ϋ ο ύ ρ α ν ο ν , τ ώ ν κ τ η ν ώ ν , καί 30 πά σ η ς τής γής. Τό άύτό λέγει καί ό Ιερός ψάλτης · κατάστηθ ας α ύ τόν έ πϊ τ ά ε ργ α τ ών χ ε ι ρ ών ο ον

1.1 Πέτρ. 5, 8 («' Π*τρ. ι'. η ' . D] || 7. Ματ. 8, 31 || 16. Ματ. 25,41 II 26. Γ·ν. 1 (Γ·ν. α \ χ ; \ DkJ| | 30. VaX. 8, 7 [<Ραλ. η'.ς’. Κ).

1 τως] των κ || 5-6 κφν Ινα ND || 14 χφν μίαν ΟΝΟ || 16 Μ ·ζ

χάριτος] (fife) d+ Ιας χάριτος Ν, f ir i parentezfi Κ.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ Α\ κβ’ — κγ', 23

%άν τ α ύ π ά τ α | α ς υ π ο κ ά τ ω τώ ν %ο δ ών α ύ τ ο υ,ΐρό ft ατα κα ι β ό ας' ά π ά σ α ς ' ί χ ι δέ κα ί χ ά κτήνη

χ οϋ πεδ ίο ν τ ά π ε χ ε ι ν ά χ ον ούρα ν ο ϋ, καί τούςΙχθνα ς της ΰαλάσσης, τ ά δ ιαπο ρ ευ όμενα τρί-

βο ν ς & α λ α σ σ Ο) ν καί ανωτέρω' ή λ άττ ω σ α ς αύ τόν

5βραχύ τι n a ρ* αγγέλους, δ όξ η κ α ί χ ι μ ή έ σ χ ε -

φ ά ν ω ο ας αύ τ όν. Μά διατί δέν άφύλαξεν ό άνθρωπος τήν

έντολήν χοϋ θεοϋ είς τόν παράδεισον, δταν ήχον όθώος' μά από όν άπηγορε vjaîvov καρπόν έπιασε καί $φαρε, διά τοΰτο | έστε- f ρήθηκεν από χήν άξίαν του, καί άπό τήν κατάσταοιν όποϋ εϊ- 10χεν είς χόν καιρόν τής αθωότητός του. Καί διωχθείς άπό χόν παράδεισον, χοιοϋχος ίγινεν, δ,χι λόγής τόν περιγράφει δ προ- φήχης, λέγωντ ας* ά ν θ ρ ωπ ο ς έν τ ι μ ή ώ ν ού σ ν ν ή κ ε,

παρ α συν εβ λ ήθη χ ο ϊ ς κτ ή ν εσ ι το Ις ά ν ο σ τ ο ι ς,κ α ί ώ μ ο ι ώθ η α ύ χ ο ΐ ς . Καί ήκουσεν δχι γή εϊ, κα ί 15

ε ΐ ζ V V ν ά π ε λ ε ύσ η .

’ E g ώχ η ο ι ς κγ'.Ποια ήχον ή καχάστασις τής άνθρο>πίνης αθωότητας, ει-

χουν καθαρότητος και Λναμαρχησίας του;

*Α π ό κ ρ ι ο ι ς. 20

Δυο λογιών είναι ή κατάστασις χής ακακίας εϊτουν άθωό- τητος (κατά τόν άγιον Βασίλ ειον). Ή πρώτη είναι μία προαιρετική άλλοτρίωσις άπό τάίς άμαρχίαις, ήγουν δταν λείπη ό άνθ ρωπος μέ χήν Ιδίαν χου προαίρεσιν άπό τά αμαρτήματα, διά τήν γυμνασίαν όποϋ Ιχει καί μακράν ουνήβειαν είς τά καλά. 25Ή δευτέρα είναι ή άγνοια καί ή άπειρία τοϋ κακοΰ, ήγουν δταν δεν γνωρίζη, οϋχε Ιδοκίμασε καθόλου χό κακόν ή διά χήν ήλικίαν τον, ή δι άλλαις αίτίαις. Καί κατά τόν δεύτερον τούτον τρόπον

ήχον είς χόν Ά δ ά μ ή άθωότης καί ή άχακία, .πριν άμάρτη, κατά πάσαν τελειότητα καί δικαιοσύνην έμφυτον, τόσον άπό τό 30μέρος τής διανοίας, όσον καί άπό τό μέρος τής θελήσεως' είς τήν διάνοιαν περικλείεται πάσα έπιστήμη, καί είς τήν ϋέλησιν

5. ·1ς χ6 αυτό (Φαλ. η*, ακχ. ς'. Ο] || 13. Φαλ. 48, 13 [Φαλ. μθ\ κ’.Κ) If 15. Γ*ν. 3. 19 II 22. Βχαιλ. «Ις τήν Αρχήν τβν Παροί, (cf. PG 31,408- 409).

2 άΐΜίσας Ο || 5 4νο*τέρς> ΟΝ || 9 έπ(αο* ΝΚ || 15 ώμοι ώΟη Μ | Τ*1

ΟΝ (124 τοΟ D || 25 «’ς τ*| χ αχ ά ON DK || 27 γνωρίζω ONDK.



24 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. χγ'.

πάσα χρηατότης και καλοσύνη. ΔιατΙ γνωρίζοντας ό Ά δ άμ τόν θεόν καλώχατα ( καθ' όσον είς τόν καιρόν έκεϊνον iov ήτον συν.κεχωριιμένον, καί καθ’ δαον έπρεπε) μέ τοϋτο φπον έγνώριζε τόν Θεόν, έγνώριζεν δλα τά πράγματα μετ' έκεϊνο , Και τούτον

5 εχομεν σημάδι, άνάμεσα είς τά Αλλα, όποϋ Λ β ήκασι ν βΐς τόν Ά δ άμ δλα τα ζώα, διά νά τώς δώογ) όνομα. Και τά ώνόμαοε

καθ' Ινα άπ* αν τά. Τό όποιον έγεννατο άπό το νά γνωρίζη τήνφύσιν τως, δχι άπό άλλην μάθησιν, μόνον άπό τό νά μελετά καί νά λογιάζχ\ περ± θ εόν, καί τάς έκείνον^ρηστότητας. Περί

10 δέ τής ϋελήαεως, αϋτη πάντοτε ύποτάασετο είς τόν λόγον καλά καί πάντοτε νά ήτον έλενθέρα, καί ήτοίφφονοία είς τόν άνθρωπον νά άμάρχρ, ή νά μην άμάρτη. Καθ ώψέγεται είς τήν Γραφήν μ ή ε ί π η ς δ τ ι δ ι ά Κ ύρ ι ο ν φπέστην' δ γάρ έ μ ί σ η σ ε ν, ο ύ π ο ι ή σ ε ι ς , μ ή ε ϊ π η ς δ τ ι α υ τ ό ς με

20 15 έ π λ ά ν η σ ε ν | ο ύ γ ά ρ χ ρ ε ί α ν Έχ ε ι &ν δ ρ ό ς ά- μ α ρ τ ω λ ο ΰ . Π α ν β δ έ λ υγ μ a i μ ί ο η σ ε ν ό Κ ύρ ι ο ς , x a l ο ύκ Ι σ τ ιν ά γ α π η τ ό ν χ ο ϊ ς φ ο β ο υ μ έ ν ο ι ς α ύ- τόν. .4 ν r ο ς έ ξ Αρχ ής i n ο ί η σ t v άνθρωπον, χ a i ά φ ή χ ε ν α ύ τ όν έν χ ε ι ρί δ ι α β ο υλ ί ο ν α ύ τοϋ.

20 Έά ν θ έλ·ης σ υ ν τ η ρ ή σ ε ι ς ί ν το λ ά ς , κ α ί πί σ χ ι ν π ο ι ή σ α ι ε υδ ο κ ί α ς . Πα ρ έ θ ^ κ έ σ ο ι π υ ρ καί ύδ ωρ , ο ύ έ άν θ έ λ η ς έ κ τ ε ν ϊ ϊ ς τ ή ν χ ε Χ ρά σον.

" Εν α ντ ι Α ν θ ρ ώ πω ν ή ζ ω ή κ α I ό θ ά ν α τ ο ς ’ κα ί δ έ ά ν ε ύδ ο χ ή σ η , δ ο θ ή σ e t a ι α ύ τ ω. Καί μετ' όλί-

25 γα- ο ύκ έ ν ε τ ε ί λ α τ ο ο ύό εν i ά σ ε β ε ϊ ν, κα ί ο ύκ έ δ ωχ εν Λν ε σ ι ν ο ύ δ ev I α μ α ρ τ ά ν ε ι ν . ΕΙς χοιαύ- την λοιπόν τής άθωότητος x al Μναμαρτηοίας χατάστασιν ήχον6 Ανθρωπος δμοιος χοϊς Αγγέλοις. Μά ώς ăv έσφαλε μέ χήν παράβασιν, τιαρευθύς είς χόν Ιδιον τόπον τον παραδείσου, πέρ-

30 νωνχας χήν χατάστασιν τής Αμαρτίας, έγίνηκε Φνηχός. Ούτο»

γάρ ή Αγία Γραφή παραδίδωσι, λέγουσα· τ ά όψ ών ι α χ ή ς ά μ α ρχ ί α ς θ ά ν α τ ο ς . Καί χόχε παρευθ ύς έχασε χήν τελειότητα χοϋ λόγου x al τής γνώσεως· x al ή θέλησις έκλινε πε

ρισσότερον είς χό χαχόν, παρά είς τό χαλάν. Καί ούτως ή 35 χατάστασις xrfc Αθωότητος χα) Λχαχίηc. înrow mc ν·Φ ’’ά

13. 2«(ρ. 15. 11 II 25. | <η*χ. χ'. Κ]*\\ 31. ‘Ρω. 6, 23.

5 οημΑλα ONDK | Ιφβρθήχβσιν Ο || 6 ι®ς] τούς ONDK || 7 4*ftvAxo DII 8 το;) χοος ONDK || 10 δπιτβίσσβτο Κ || 11 έλβυβρα Μ lapsus cal»mi.



ΟΡΘΟΛΟΕΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ, Α’. κγ'- κΐ \ δ 5

οχιμάογ] τό χαχόν, αλλαξεν είς χατάστασιν αμαρτίας ■καί ό τέειος άνθ ρωπος τόσον 4ταπεινώθηχεν, ώστε νά λέγη μέ Ιόν Δαίδ' έ γ ώ δ έ ε i μι ο χ ώλ η ξ χ αι ον χ Αν 9 ρω Λος.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς χδ'.

Είναι τάχα &λοι ol διθροκιοι υποκείμενοι είς την αυτήν 5μαρτίαν;

’ Α π ό κ ρ ι σ ις.

Καθ ώς δλοι ol Ανθρωποι ήσαν είς τήν χατάστασιν τής ά- ωότητος είς τόν Ά όάμ, τέτοιας λογής n(al άφ’ οϋ έσφαλεν, δλοι οφαλαν είς αντόν, x ai ίμειναν είς *Την κατάστασιν τής άμαρ- 10

ΐας. Δια τοϋτο όχι μόνον είς την αμαρτίαν νπόχεινται, μά ai είς τήν τιμωρίαν διά τήν ΗΒρτ/αν. 'Η όποια τιμωρία γνω

ίζεται μέ τούτην τήν Απόφαοιν τοϋ θ εοϋ■ jf δ * έν ή μέ ρ α ρ ά γ η τ $ ά π * α ύχ ο ϋ, θ α ν ά τ φ Α πο θ α νε ΐ ο θ ε . Τό

αύτό x ai ό απόστολος Αναφέρνωντας λέγει· ώ σ π ε ρ δ ι ί- 15νός Ανθ ρ ώ π ο ν ή Α μα ρ τ ί α ε ί ς τό ν χ ό ο μρ ν έ Ιο ήλ

ε, χαϊ δ.ίά τ ή ς Α μ αρ τ ί α ς ό θ ά ν α τ ο ς , χ αι οϋ τως ί ς πά ν τ α ς Α νθ ρώπο υς ό ‘θ άνατο ς δ ιή λθ ε ν, έφ*

φ η Αν τ ε ς ή μ α ρ τ ον. «dm τήν όποΧαν Αφορμήν άκομί είς ήν κοιλίαν τής μητρός μας , ονλλαμβανόμεϋα μέ τήν Αμαρτίαν 20

τούτην x ai γεννώμεθ α, χαθώς λέγει ό Ιερός ψάλτης’ Ι δ ο ύ γ Αρ ν Αν ο μ ί α ι ς α ν ν ελ ή φθ η ν, x a i έν ά μ α ρ τ ί α ι ς £-

χ ί α σ η σ έ μ ε ή μή τ η ρ μ ον. Και χαλεϊται τό αμάρτημα τοϋτο προπατοριχόν. Πρώτον μέν διατί προτήτερα | Απ' αυτό, ό άνθρωπος δέν ήθελε μολυνθή Από χΑν ένα Άλλο αμάρτημα. Κα· 25λα xai ό διάβολος νά ήχον διεφθ αρμένος μέ τήν Αμαρτίαν τον,άπό τοϋ όποιον τήν μαραχίνηοιν, χαι είς τόν Ανθρωπον έβλά- οτηοε τό λεγόμενον!τοϋτο προπατοριχόν Αμάρτημα' είς τό ο

ποίον x ai ό *Α δάμ όπον χό Ιχαμεν, είναι ύποχείμενος, χαι ήμεϊς όποϋ χαχαβαίνομεν Απ αύτόν. Δεύτερον, διατί ό Ανθρω- 30πος δέν σνλλαμβάνεται παρά έν Αμαρτίφ.

3. <Τ«λ. 23 [ ν·λ. κ* '. ΟΝ, Φ«λμ. χ«\ ζ\ D, Φαλ. κ| ' ς'. κ] (Psalm1, 7 Ş| (I 13. Γ·ν. 2. 17 (Ι 15. 'Ρα. 5. 12 || 21. Φ«λ. 50 (Φβλμ. ν'. ς'. D,

Φαλ. να'.ζ\ 1C (Psalm 50, 7 S).

3 β ΐμΐ ONDC (βίμι S) || 13 Î®' &ν ήμ4ρ<? ONDK || 25 κφν ΟΝ \\

5-26 χχ\ % «pro vulfati κ*λ&* Κ || 30 fiitou ONDK.



ορ οιυχ h

Έ ρ ώ τ η ο ι ς χ ΒΕπειδή ό θεός έγνώριζε τον ’ Αόάμ, πώψΑελλε νά

λη, διαΛτόν Ιπλαοε;*.,Α π ό κ ρ ι ο ι ς .

5 *ίΟ]ίΐ μόνον διά τήν άμαρτίαν τον^^Αδά/iţ άλλα καί διά.τήν J κακίαν τοϋ έωσφόρον, χαί πριν τόν ψάμει ήξενρε καλώ-

τ α τ Λ α ί διά χάθα μιχρόν λογισμόν, χαί διοΛ<άθα χτίσμα τI î/i& jf lv â λογιάση χαί νά χάμη. M i δλον ^B>ro δέν ήθέλησερ οχι to άνθρώηινον άμάρτημα, ή τον Μ&βόλο ή πονηριά,

10 )1χήβ Λ^ήν Φείαν του αγαθότητα. Διά φΚΛ υοιν λοιπόν μεγα· λήτεςην τής άγαθότητός τονI ίπλαοε τόν^Βε/.ον εκείνον χαλόν, καί αύτός με τήν ίδιαν τον ϋέληοιν χαι ^Βοαίρεσιν έγίνηχε κα· κός'χόμοίως χαί τόν άνθ ρωπον όποϋ ^ Η / μέ τήν παραχί-

νησιιι έχείνου. M i δλον τοϋτο είς τόν^^Λμοπον 6 θ εός φκο~

15 Λνόμησεν άτι μέ τήν άμαρτίαν έχείνον. πΜιοσότερον νά λάμψη ή τοϋ θ εοϋ άγαθότης' έπειόή είχε νά miMuin τόν μονογενή τον

Υίόν, είς τήν κοιλάδα ταντην τής γήςΛτά πάρη σάρκα άπό τήν καθαρωτάτην ΠαρθένονI Η τήν συνεργίαν τοϋ άγιου Πνεύματος ,

διά νά έξαγοράση τόν άνθρωπον, χαί νά τόν άναβάσγ) είς τήν 20 βασιλείαν τον μέ μεγαλήτερην δόξαν ηαρά όπου ήτον είς τον

παράδεισον, διά αίαχντην τοϋ διαβόλου. Και διά τοϋτο ή άμαρ- τία έχείνη δέν έμπόδιοε τόν θ εό*, να μήν πλάση τόν άνθρωπον.

Έρ ώ τ η σ % $ κ ς .

ΛΑν 6 θ εός έγνώριζε τά πάντα πρίν τά χτίσει, τάχα χαί 25 δλα τά έπροdioiaεν όμοίως χαλά mii χαχά, νά μή γίνουνται άλ~

λοιώς, παρά καθώς γίνουνται; W »

ι Α π ό κ ρ ϊ σ ι ς .

IΟ θ εός ηρίν τής χτίσεωΜτοϋ κόσμου δλα τά πράγματα τά έ%ρογνώοιζε, μά μόνα τάΉκι0ά έπροώριοεν (φς λέγει ό li· ,

20 (ώζ Δαμασκηνός) διατί τά νά προωρίζη τά κακά, είναι έναν· τίαν είς τήν ϋείαν άγαθότητα. Κακόν δέ νόμιζε μόνον τήν άμαρτίαν’

9. Λαμας. βιβ. 2 χβ φ. 27 || 30 . Λαμα. βιβ. 2 χ βφ. 3 0 | cf. ΡΟ 94 , 969).

5- 6 ’'Οχι μόνον tf)v Αμαρτίαν toft ‘Λ ΪΑμ ή ξη ρι ν 6 θ >6 ;, Αλλ ά κ«1

τήν χαχίαν τοΟ έωσφόροο, x a l *piv νΑ τάν χΑ μ·ι ή ξ·ορ· χ αλ ώτατα, D |) 1

χτίσμα) « a n χΑ μβ μβ » Ν pe marg- , κΑμβομα κ Ιο te x t || 1 0 ·11 ţi 20 μβ^αλητέρην

I ϋ 15 9 Β Β Ν pe marg., I (η te x t || 20 ήτον) ·1χ ·ν D ff24 x tto ţD, Ν

pe marg. dupft care Ε m text .



ειδή ονόένα κυρίως κακόν ενρίσχεται είς τόν κόσμον. μόν ή αμαρτία, r όποια είναι ή παράβασις τον θείου νόμον

αι τής θείας Τά δέ Ιπίλοιπα όποϋ δ 'θ εό: μας τι-ωρα διά τάς άμαρτ&ις ■μας, ο Ιον ϋανατικά, πολέμοι, άσθένειαι ai τά 6μοια, λέγοΛΜ κακά ώς ηρός ή μάς, διατί μάς φέρονοιν $

δύνας καί λνπας \όποϋ άποτρεπόμεθα. Μά έΐγ τόν θεόν δ& ναι κακά· διατί εχουοι δύναμίν Αγαϋον^^βειδή τιμωρώντας μάς μετ’ αυτά, μάς παρακινά είς τδ Αγαθόν. Καί δταν λέγει ή ραφή' e l &oit l î κ α κ ί α έν %ό λ ε ιψήν Κύρι ο ς ούκπο ί ησ εν, υνομάζίϊ^τήν δικαίαν Λαίδ? ··ν τον θεον, κακίαν, ιο Κ $>1

κομί έκεϊνα μόνον δ θ εός προορίζει κατά τήν σοφίαν και διαιοσύνην τονβ όποϋ δέν στέκοννται 'είς τήν έξονσίαν τήν έδικήν ας νά γενοϋΛ Μά έκεϊνα τό:Ηρα0α ότιοϋ στέκοννται είς τήν

ξονσίαν μας νά γενοϋαι, ταΚΛ ορίζε ι, συντρέχων και αύτός ατά τήν rvdeHÎOv τον μέ τήν ψέλησίν μας · τό όποιον δέν Αναι- 15έΐ τήν φνφν τον αυτεξουσίου.

’Ε ρ ώ ι η ο ι ς κ ζ'.

Τι είναι τό αντεξούοιον;

* Α π ό κ ρ ι ο ι ς.

Τό αντεξονσίον τον Ανθρώπου είναι μία ϋέληοις έλενΟέρα 20 /. 25

αί Απολέλνμένη. Καί γφνάται Από τόν λογαριασμόν, εϊτονν ογιηάν, είς τό νά ένεργ$ τό άγαθόν ή τό καχόν· έπειδή τά λοικά κτίοματα πρέπει νά Ιχο^σι φνσιν εξουαιαστικήν, καί νά τήν

μεταχειρίζοννται έλενθέρι όδηγονντος τον λόγον. Καί οϋτος ό λόγος, δταν ό άνθ ρωποί ήταν είς τήν χατάστασιν τής αθωότητος, 25 ήγονν πρϊν άμάρτη, ήτοι Αδιάφθορος είς τήν τελειότητά τον καί |

ιά τήν Αμαρτίαν ΜΜβάρη. Μά ή Φέλησις, καλά καΐνά ίμεινεν Αβλαβη, είς τό νά ituOvjiq τό καλόν ή τό καχόν, εγινε μ' δλον

οϋτο είς κάποιους, Iπλέον έπιρρεπής καί κλίνει πρός τό κακόν χαι είς άλλους πρός τό καλόν. Δια τό όποιον ό μέγας Βασίλειος 30

( )! ή ι >λ o x o j ^ H Μ ο Λ Ο Π λ . Λ ' κ ς ' - κ ζ ' . 'm tK r 2~

2. ‘Ο βότός < D a m a « c h in > , βΐς χ6 πβρί δύο ^βλήαβων τοϋ Χρισχοΰ

ci. PG 95 , 180} Κ 5. Βασιλ. Όμιλ . 9, fit* . οόχ αίτιος xffiv χαχβν 6 θβός

—ούχ lot* τβν χαχΑν α,Χ-αος 6 β ·ές D) (cf. PG 3 1, 333) || 9. Ά μώς , 3, 6.

3 , Ι ţi 1 3 8 χοο O N K j l 9 λση Μ || 14 προγνβρίζιι «pro vulg : οορίζβι I Κ [| 21 ·Ττοον| (t i) add. Ν, ffiră parentezfi Κ | 27 χβλφ Κ,

ν χαλ ά D II 28 Αβ λαβ ή; N pe marg., K In text.



2 8 ΟΡ ΘΟΛΟΕ 02 Ο Μ Ο Λ Ο Γ ΙΑ . Α ’ . κ ζ ’— κ η

λέγει ο ϋτως ' ά π ό τ ή ν Ι δ ί α ν τ ο ν ϋέ λ η σ ι ν ] κ α ι προ·α ί ρ ε σ ι ν ό χ α θ ε ί ς ή α π ο ρ ε ί ν ά ε ί ν α ι fj ο π έ ρ μ α

ά γ ι ο ν , ή τ ό i v α ν τ (ο ν . " A x o v o o v τ ο ν Π α ύ λ ο υ H.

γ ο ν χ ο ς · i ν Χ ρ ι σ τ ψ Ίη ο ο ϋ δ ι ά τ ο ϋ ew α γ γ ε λ ί α ν

5 έ γ ώ ν /ι ά ς έ γ έ νν η ο α- χ α ι έ χ ε ι ν α χ ά λ ό γ ι α <J.

π ο υ λ ί γ ε r δ ο ο ι δ ε ί λ α β ο ν α ύ χ ό ν, m& δ ω χ ε ν α &

τ ο ϊ ς ε ξ ο υ ο ( α ν χ έ χ ν α θ ε ο ϋ γ ε ν έ σΟ αι . Δείχ νει οάγιος I τούτος διδάσκαλος πώς χαλά χαι ή Ανθ ρώπινη Φέληοις έβλάβη μέ τό ηροπατοριχόν άμάρτημα, μ ’ 4λον ζοϋτο καί τώρα

10 χαχά χόν παρόντα καιρόνI είς χήν προαίρεσην τον καθ ' ενός ori-

χεται τό νά είναι καλός καί χέχνον θ εοϋ, 4} χαχός χαι νίός

διαβ όλου’ δλον χοϋχο είναι είς χό χέρι χ αϊ έξονοίαν χον άνθρω

πον. Καί είς f iiv χό χαλόν, ή θ εία χάρις, ανμβοηθφ- αλλά καί

άπό χό χαχόν ή Ιδία γυρίζει χόν Ανθρωπον, χωρίς νά άναγχάοη

15 τό αυτεξούσιον τοϋ άνθ ρωπον.Έρ ώ τ η σ ι ς χη\

*Επειδή καί οί άνθρωποι γεννονται είς τήν χατάστασιν τής αμαρτίας, τάχα μόνον τό σώμα elvai άπό χό σπέρμα χοϋ Άδάμ, ή μαζί χαϊ ή ψνχή;

20 Ά π ό χ ρ ι α ι ς .

Τό σώμα χό άιύρώπινον άπό χό} σπέρμα χοϋ Ά δ άμ κατα-* 24 βαίνει· μά ή ψνχή | γίνεχαι άπό χόν θεόν, καθώς λέγει ή Γραφή·.

ό Κ ύ ρ ι ο ς i χ χ ε ί ν ων ο ύ ρ α ν ό ν, χ a i θ ε μ ε λ ί ω ν γ ή ν χ α ι π λ ά σ σ ω ν π ν ε ϋ μ α ά ν θ ρ ω π ο ν έ ν α ντώ.

25 K ai άλλαχοϋ· x a l έ π ι σ τ ρ έ\ ψη ό χ ο ϋ ς i n i χήν γ η ν , ώς ή ν κ α ί χό πν $ ϋ μ α έ π ι σ τ ρ έ γ η η ρό ς χ όν θ ε ό ν , δ ς Ι δ ω χ ε ν α ύ χ ό. Πρός χούτοις &ν ή ψυ

χή ήθελεν είναι άπό χό σπέρμα χοϋ ανθ ρώπου, μαζί μέ χό χορμί ήθελε σνναποθ νήσχειν· χαϊ ήθελε διαλνθή είς χοϋν. Τοϋ

30 όποιου τό έναντίον βλέπομεν είς χήν Γραφήν, έχει όποϋ ό

Χρισχός ομιλώντας τοϋ ληοχοϋ είς χόν σχαυρόν, είπε ν ά μή ν λί

γα» ο οι , σ ή μ ε ρ ο ν με τ ' ί μ ο ϋ i o j j iv τ φ π α ρ α δ ε ί σ ψ . Διατί τό χορμίν του ίμεινεν ele τόν σταυρόν, ή δέ ψνγή τον.

1. Βασιλ. 14 ·1ς τόν Ήβ. (cf, ΡΟ 30, 612) || 3. 1 Κορ. 4. 15 || 6.Ία. 1. 12 || 23. Ζ«χ. 12. 1 || 25. ’βχκλη. 12, 7 || 31. Λοο. 23. 43

5-691 30 6noo ΟΝΚ || 9 κρωπβτορικόν D || 17 γβνοβντ» ONDK || 18 Anb) τό om., ONDK || 25 έιαοτρέψη ΝΚ | | 3Ι ληστοβ Μ || 32 Ιση Ο.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ . A ' x r, — y.f t- 8 9

ς πνενμα αθάνατον, έπήγε μαζί μέ τόν Χριαχόν είς τ<ϋ>παράσον. Μά άν ήθελεν είναι άπό χό οπέρμα τοΰ Ανθρωποι>. μαζί χό κορμί ήθελε >- Αποθάνη είς τόν σταυρόν. '“Επειτα 0k πώς

έλασιν ι)μπορέσει νά άληθενσονσι τά λόγια χοϋ Μνρίου ήμών, ov εϊπεν ο ύχ άν έ γν ωχ ε χό φηθέν ύμί ν ύπό τον 5

ε ο ϋ λ έ γο ντ ος* έ γ ώ ε ί μι ό θ ε ό ς ' Α β ρ α ά μ , κα ι θ ε ό ς Ίσ α ά χ , καί δ θ ε ό ς Ι α κ ώ β ; ο ύχ ί σχ ι ν θ ε ό ς , θ ε ό ς ν ε κρών, Α λ λ ά ζ ώ /τ 5 ν. Τό όποΧον πρέ- ι νά γροικάται 8χι διά χό α&μα, Αλ).ά δια χήν ψυχήν διατί τά

ώματα χών νεκρών είς χουν Ανελύθησαι μά ΑληΟενει δ λόγος ία

ά χήν ψνχήνψή οποία Ιστωντας και νά είναι ζώσα, είς κάθα αιρόν, σχέκετΦι Εμπροσθεν είς τάΡσεον. Μά ăv ήθελε ν είναιαί αύχή άπό 'ϊό ίδιον σπέρμα Ίπον είναι καί χό κορμί, μαζί

έλασι ανναποθνήσκειν. Καί δίδεται Από χόν θεόν ή ψυχή, φ’ οϋ i>nyavt00fl τό κορμί, και γένη έπιχήδεισν είς χήν ύπσ- 15χήν χηςί καί δταν δίδοιαι είς αύχό, χύνεται είς δλον τό κορ, ώς άν χό πΰρ είς τ ό άναμμέναν σίδερον μά μέ πλέον έξαί-

χον λόγον ενρίσκεχαι είς χήν κεφαλήν καί είς χήν καρδίαν.

*Ε ρ ώχ η ο ις κΟ'.

’Επειδή ό θεός είναι ποιητής πάντων, λοιπόν πρέπει καί 20

λωνών νά προιναχαι-’ Λ π ό κ ρ ι α ις.

Οντως είναι ή Αλήθεια· Από μικροϋ έως μεγάλου δλα τάνωρίζει με ακρίβειαν tştal όλωνών προνοάχαι, καθ' ενός δσα καμε' καθ ώς ήμπορονμεν νά τά γνωρίσωμεν άπό τά ?.ό}·ια τον 25

ρισχ οϋ, όποϋ λέγει· *ο ύ χ ΐ δ ύ ο στρουθιά Α σσαρί ο υ ω λ ε ϊ χ a t; x a i Ιν έ ζ αύ τών ο ύ πεσε ΐ χ αι έπί χήν

ή ν , ά ν ε υ τ ο ϋ Π α τ ρ ό ς ύ μ ώ ν υμών δ έ a t τ ρ ί χ ε ς ή ς κ ε φ α λ ή ς π ά σ α ι ήρι Ομημέν αι \ ε Ιοι ν. *Η πρό- 1.25οια τούτη φανερώνεται xal είς τήν παλαιάν Γραφήν μέ τό 30τόμα το δαβιδιχόν, δταν λέγει· ο I όφθ ά'λμοί πό ν τ ων

5. Ματ. 22, 31 (Mat. 22. 32—33ΐ)| | 17. Ααμ. I, 17 (cf. PG 94, 853)m. Κ (Ι 26. Ματ. 10, 29 || 31. Φαλ. 144, 16 [Φαλ. ρμβ'.ιβ'.Κ].

5 f i 13 δποο ΟΝΚ || 6 άβ ραάμ Μ || 11 δηοΐα D || 14 δίβοτα* ΟΝΚ || 15 ţiv ţK II 17 οίθηρον D. || 21 κρονοΑται; ΟΝΚ || 26 δποο ONDK || 31 Âcipraxiv MD.



U rV i a W A U A U U A U I I Λ. Λ. w τ— Λ .

β ΐ ς o i έ λ π ί ζ ο ν οι ( Κ ύ ρ ι ε ) χ α ί σ ι) δ ί δ ω ς τήν τ ρ ο φ ή ν α ύτ ών έν ε ύχ α ι - ρί φ* Α ν ο ί γ ε ι ς ο ύ τήν χ ε ϊ ρ ά ο ο ν, x a i έ μ π ι π λ φ ς π α ν ζ ώ ο ν ε ϋ δ ο χ ί ας .

* Ερ ώ τ η ο ι ς λ'.5 Ταντό είναι τάχα είς τά θ εϊατ1Ίφόγνωπις , προορισμός

x ai πρόνοια;

' Α π ό x ρ ι ο ι ς.Πρόγνωσις. προορισμός x ai πρόνοια είναι διαφορετικαϊς

ίνεργείαις εις τά θ εία’ διατί ή πρόνοισ^ΜΗρέρεται είς τά κτιστά 10 πράγματα’ μά ή πρόγνωσις χαί ό προορισμός είναι είς τόν

Θεόν, πριν. παρά νά γενονοιν όλα τά χτίσματα, χαλά χαί μέ διαφορετιχόν τρόπον. 'Η πρόγνωσις είναι μία γνώσις ι ών μελλόντων, χωρίς περιορισμόν τών ειδών, ήγονν χωρίς νά διορίζjj τι x a i τί νά γένη. .Ο δέ χατά πρόγνωσιν προορισμός είναι δια-

15 ριομός τών ειδών, ήγονν διορίζει χαι τι μέλλει νά γένη, μά μόνον τό χαλόν, χαί 8χι τό x ax dv διατί άν έδιώριζε χαί τη

χαχόν, ήθελεν είναι έ,αντίος είς τήν φνοιχήν αγαθ ότητα τοϋ

Θεοϋ. Διά τοϋτο εϋλόγως ήμπορονμεν νά είποϋμεν, Από τάκαθ' ήμάς, πώς εις τόν Θεόν, πρώτον είναι είς τήν τάξιν ή

20 πρόγνωσις, δεύτερον ό προορισμός' έπειτα μετά τήν χτίσιν Ακολουθεί ή πρόνοια τών χτισμάτων. Τό όποιον ό Απόστολος

φανερά μας τό έδίόαξε, λέγωντας" ό τ ι ο ϋ ς π ρ ο έ γ ν ω , τ ον-

χο ν ς χ αί π ρ ο ώρι σε ν' ο ϋ ς δ έ π ρ ο ώ ρ ι ο ε, το ύ τ ο ν ς κα ί έ κ ά λ ε σ ε ' χ α ί ο ϋ ς έ χ ά λ ε σ ε , τ ο ύ τ ο υς χ α ί έδι-

25 κ α ί ω ο ε ν ο ν ς δ έ έ δ ι χ α ί ω σ ε, τ ο ύ τ ο ν ς χ α ί έ δ ό-

£ α σ ε . Καί ό τοιοϋτος λογισμός πρέπει νά είναι διά μόνον τόν άνθ ρωπον· διατί τά Αλλα χτίσματα (έξω Από τονς Αγγέλους όποϋ είναι είς βεβαίαν χαί άχίνδννον χατάστασιν) δέν περιχρα- τοννται εις τόν προορισμόν έπειδή δέν Κχονσιν αντεξονσίον'

30 καί διά τοϋτο δέν είναι είς αύτά x âv ένα Αμάρτημα, χαί 6,τι /. 2 6 χάμνονσιν, δλον εχεΐνο τό | χάμνονοιν άπό τήν φύσιν χαί διά

τοϋτο, μήτε τιμωρούνται μήτε δοξάζονται.

2 2 . aP». 8, 29.

3 χ ιΐ ράν σου U | έμπιπλ& ς O ND || 5 Τ αότ 6 OD , Ταδτδ ΝΚ || 11 καλφ

ΟΝΚ, &ν καλά D || 22 φανκρ^ μας O ND , — μδς Κ |( 28 £που ΟΝΚ (| 30 x fv

ΟΝ jj 31 φ6οιν| την add. D.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α". λ * - λ γ . 31

Έρ ώ τ η ο ι ς λα'. Ά:χό τοϋτο τό άρθρον τής πίσχεως, τί αλ/.ο μανθάνομεν

ρί θ εοϋ καί τών κτιαμάτων;

Ά πό κρι σι ς .*0,τι

άγαθόν ήμτιορεις νά λογιάσ^ς, δλον τοϋτο Απόδος είς

5ν θεόν, τόν άχρως άγαθόν. ώς Λν είς αΐτίαγ καί Αρχήν. Καί

τι χακόν ε ί ν α ι τοϋτο ήξενρε πως είναι ξένον καί μακράν

t έκεϊνον, δχι κατά τόν τόπον, μά κατά τήν φύσιν περί δέ

τίσεως, καθ' δοον άπ εκείνον επλάαθη τό άγαθόν. είναι και

ύτή Αγαθή' μά μέ τούτην τήν διαίρεσιν, orαν ή λογική και αύ- 1®εξούοιος κτίοις άποστατήσrj άπό τόν θεόν, είναι κακή· δχι

ατί τέτοΐας λογής έκτίοθήκέ' μά διά τά παράλογά της έργα·

άή

Άλογος κτίοις , όποϋ δένεχει. αυτεξούσιον, είναι καλή μέ

άθε τρόπον είς τήν φύσιν της.

Έρ ώτ η ο ι ς λβ\ 15

Ποιον είναι τό δεύτερον άρθρον τής πίοτεως;

Ά πό κρι σ ι ς .Καί εί ς Ινα Κύρι ο ν Ίη αο ν ν Χριστόν, τόν

ΥΙόν τ ο ϋ θ ε ο ϋ, r ό ν μονο γ ενή, τόν έκ τον Π α-

ρός γε ννηθ έ ντα πρό πάντων τών αιώνων, φώς 20κ φωτός , θεόν άληθινόν, έκ θεοϋ αληθινού ε ν ν η θ έ ν τ α , ο ύ π ο ι η θ έ ν τ α , ό μ ο ο ύσι ο ν τ φ Π α- ρΐ, δ ι ο ϋ τ ά πά ν τ α έ γ έ ν ε τ ο.

Έρ ώ τ η ο ι ς λγ'.

Τί διδάοκει τονς όρθοδόξονς τοϋτο τό αρθροντής πίατεως; 25

Ά π ό κ ρ ι ο ι ς .

Δύο πράγματα έρμηνεύει- πρώτον πώς ό ΥΙός τοϋ θεοϋ Ίηοοϋς Χριστός είναι θεός άΐδιος, γεννημένος Από τήν Ιδίαν ύσιν τοϋ Πατρός. όμότιμος καί όμόδοξος τφ Πατρ(· ώς αύτός ερί έαντοϋ είπε■ x a l νϋν, δ ό ξ α σ ό ν μ ε αύ Π άτ ε ρ 30α ρ ά α ε α ν τ ω, τ η δ ό ξ η η ε Ιχ ον πρ ό τ ο ν τό ν

30. *1ω. 17. 5.

5 Ό ,ι ι ON I I 13 6x co ΟΝΚ. || 21- 22 άληΟινοδ, γβννηθένχα Κ, textul tin: d e D e o v e r o , g e oi tum| | 22- 23 ΠατρΙ Βι’οδ Μ.



32 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ, Α\ λ γ’— λ5\

κ ο α μ ον ε ί ν α ι π α ρ ά o of . Λεντερον, είς τό Λρθρον τοΰτο ή διδασκαλία αΰτη εύρίσκεται, ήγονν πώς δ 'Ιησούς Χριστός είναι ποιητής , δχι μόνον τών πραγμάτων, Αλλα x ai αύτοϋ τοϋ

• χρόνου x ai τοϋ αΐώνος * είς τόν όποιον τά δντα έγενήκαοι· καθ ώς

5 είπεν 6 Απόστολος' δ ι' ο ϋ χ a l τ ο ύ ς α ί ώ ν α ς έ π ο ίη σ ε·

Περί δε τών δντων, λέγει ό 'Ιωάννης δ ευαγγελιστής· ό κ ό ο- μ ο ς δ ι* α ύ τ ο ν έ γ έ ν ε τ ο, χ α ι δ κ ό σ μ ο ς α ύ τ ό ν ο ύχ

.. ι

Έρ ώ τ η σ ι ς Μ\

10 Τά δυο λόγια τοΰτα δπο ΰ είναι β αλμένα είς τό αρθροντοϋτο, Ίη οο νν Χρίστον, τί σημαίνονσι;

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς .Τό Ίη σο ϋς σημαίνει Σ ωτήρ, καθ ώς ό Αρχάγγελος ήρμή-

νενσε, λέγων πρός τόν *Ιο>σήφ· τ έ ζ ε τ αι δ έ υ Ιό ν, χ αί

15 κ α λ έ σ ε ι ς τ ό ά ν ο μ α α ύ τ ο ϋ ' Ι η σ ο ν ν α ύ τ ό ς γ ά ό

σ ώ σ ε ι τ ό ν λ α ό ν α ύ τ ο ϋ ά π ό τ ών Α μ α ρ τ ι ώ ν αύ-

τ ών. Καί διά τοϋτο μέ εϋλογον λογαριασμόν, το άνομα τοΰτο δέν ήμπορεϊ ποτέ νά άποδοΟη κνρίως, είς τόν κόσμον τοΰτον,

άλλου τινός. παρά είς τόν Κύριον ήμών καί Σ ωτήρα όποϋ

28 20 I έλευθ έρωσεν δλον το γένος τών ανθ ρώπων Από τήν αΐώνισν σχλα- βίαν τών δαι μόνων. Ό δέ Χριστός σημαίνει Αλειμμένος' διατί

είς τόν παλαιόν νόμον ol Αλ ειμμένοι ώτομάζό υνταν χριστοί, ή

γονν ol Ιερεϊς, ol βασιλείς, χαί ol προφήταί' είς τά όποϊα τοΰ

τα τρία ό Χριστός έχρίσΟη, δχι κατά ■τρόπον κοινόν, ώς άν

2 5 τούς άλλους, μά έξαιρέτως Από άλονς τούς άλλ ους χριστούς , ώς

Αναφέρει περί αύτον 6 ψαλ μωδός' ή γ άτι η σ α ς δ ι κ α ι ο

σ ύ ν η ν , κ α ί έ μ ί α η ο α ς Αν ο μ I αν, δ ι ά τ ο ΰ τ ο i- χ ρ ι σ έ σ ε δ θ ε ό ς δ θ ε ό ς σ ο υ S λ α ι ο ν Α γ α λ λ ι ά -

3 0 σ ε ως , π α ρ ά τ ο ύ ς μ ε τ ό χ ο υ ς σ ο ν . Καί τούτη ή χρίαις

πρέπει νά γροιχ άται περί τοϋ Αγίου πνεύματο ς, άτι έχρίσθ η μέ

τό Πνενμα τό άγι ον κατά τό είρημένον διΑ τον προφήτου

5. Έβρ. 1. 2 II 6. Ία . 1, 10 || 14. Ματ. 1, 21 || 26. Φαλ. 44 | Φ«λ.μβ'.η'. Kj.

8 βγνφ Ο || 10 βαλμένα] βαλλομένχ ONDK || 18 dxo9s9(} ONDK |]10 şi 19 6κο0 ΟΝΚ || 22 ώνομάζοηνται ONDK.



S

e c t ·

> S

»

t U M

0 Ρ Θ 0 Λ 0 8 0 Σ Ο Μ ΟΛ Ο ΓΙΑ A '. λΐ\ 33

yHoatov' Πν ε ϋμ α K v g i o v i i i l μ έ, ο ύ e l v ex ev I-χ ρ ι ο έ με , ε ύα^ρΕλ /σασβ α ι π τ ω χ ο ϊ ς άπι στ α λ-χ ί με. Τά όποια λόγια δ Χριστός τά Αναφέρει είς χόν έαυτόν τον, λέγων δ τι ο ή με ρ ον η ε ηλ ήρ ωτ αι ή γ ρα φ ή \ αΰχη έν τ ο ι ς ώ σ ίν ύμ ών. Κατά τρεις δέ νπεροχάς και 5

έξαίρετα μεγαλεία, ύπερέχει ό Χριοτός τούς μετόχους τον. Και ή \ μέν πρώτη είναι ή ίερωούνη κατά χήν τάξιν Μελχιοεδέχ' ηερί ής φησιν ούτως ό απόστολος' η ρο α αγο ρενθ εί ς \ νπό τ ο ϋ θ ε ο ϋ άρχ ι β ρε ύ ς κατά τήν τά ξι ν Μ ελ- \χι α ε δ έ χ ’ ό αυτός άλλαχοϋ χαλει τόν Χριστόν Ιερέα, διότι προσέφερεν έαυτόν τώ θ εω χαϊ ΠατρΙ, καί λέγει· δ ς δ ιά Πνε ύματ ο ς α Ιων ί ου i a ν τόν προ σ ήν ε γκεν ăμ ώμον τ φ Θ ε ω’ καί κατωτέρω’ ό Χ ρι στ ό ς ά πα ξ προ σ ψ

νέχθ η, ε ί ς τό π ο λ λων άνε νε γ κεϊ ν Α μαρτ ί ας . Ή δεντέρα έξαίρετος μεγαλειότης και υπεροχή είναι ή βασιλεία 15τον τήν όποϊαν έφανέρωσεν ό Αρχάγγελος Γαβριήλ, δταν ίδω- κε τά οωτηριώδη μηνύματα ηρός τήν χαθαρωτάτην Παρθένον, λέγων' χ a l δ ώσε ι α ύτφ Κ ύρι ο ς ό Θε ός τόν ϋ ρ ό

νον Δα β ί δ τ ο ϋ Π ατ ρό ς αύ τοϋ, κα I β ασι λ ε ύσε ι i n i τόν οΐ χ ον * Ια κ ώ β εις τούς αι ώνας, καί τής 20 β ασι λ ε ί ας αν τοϋ ο ύκ ί σται τέλ ος . *ΑχομΙ xal ol Iμάγοι εις τόν καιρόν της γεννήσεώς τον φέροντες τά δώρα, έδω-

V μαρτυρίαν τής βασιλείας τον, λεγοντες' π ον ia τ Ιν ό εχθ ε Ις β α σ ι λ ε ν ς τ ών Ι ο υ δ α ί ω ν ; Τό αύ τό βεβαιώ-

•ei x al ό τίτλος τής τιμωρίας τον,είς τόν καιρόν τοϋ ύανάτον 25Ίη σ ο ϋ ς ό Ν α ζ ω ρ α ί ο ς , δ β ασι λ εύς τών Ίο ν · δα ί ω ν Καί διά τήν τρίτην τον ύηεροχήν δ Μωϋσής έπρο- φήχευσεν ix θ εοϋ ehιών' η ρο φ ή τ η ν έκ τών Αδ ε λ φών οον ώς ί μ έ \ άν α α τ ή σ ei ο ο ι Κ ύ ρ ι ο ς δ θ ε ό ς αον.'Η δηοία τούτη μεγαλειότης τον ίγνωρίσθηκε μέ τήν Αγίαν τον 3<

διδασχαλίαν, μέ τήν δποΐαν ήρμήνενσε χαϊ τήν Νεότητά του,

1. Ήβ. 61, 1 II 4. Αου. 4. 21 || 8 . Έβρ. 5. 10 || 11. Έ?ρ. 9, 14 |(13. < Ebrei, 9. 28 > || 18. Λο». I. 32 || 23. Ματ. 2, 2 || 26. Ίω. 19, 19II 28. Α*οτ. 18. 15.

10

ρ. 4

ι 15

20

25

f. 29 Κ ψ 30

Ρ·

■Η

I ’Haatoo Κ || 7 πρώτη] Α' Μ | | 8φηοΙν ONDK || 22 φέρνονχις ONDK ||24 'lootatovt τό D II 25 θανάτου] του add. ONDK || 26 Ναζαραΐος ONDK jj29 οοι om. ONDK || 30 Λγίαν του] τ«β ON.

I

I.i.



3 4 ΟΡ60ΔΟ*ο 4 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ'. Χβ*—Χς·.

χαι δοα άλλα ήσαν άρχβτά πρός τήν άνθρωπίνην σωτηρίαν καθώς δ ίδιος είπεν ί γνώρισα αύτοί ς τό δν ο μ ά ο ον χαί Ανωτέρω' τ ά β ή μα τ α & δέδωκάς μ ο ι δ έ δ ωκα α ν τ ο ΐ ς , καί αύνοί ίλαβον , nai Ι γ ν ω ο α ν Α λ η θ ώ ς

5 δ τ ι π α ρ ά σ ο ν έξήλθον, καί έπ ί οτ ε ν ο αν δτι σύ με απέστειλα ς. Τό δέ προφηχικόν Αξίωμα, ( όποϋ ήχον ή

τρίτη ύπεροχή) τότε δ Χριστός τό IδειξενΕ§ταν έπρόλεγε rdμέλλοντα, όχι διά τίνος Αποκαλύψεως, μά 'άπό τήν Ιδίαν τουγνώοιν, ώς θεός Αληθινός καί Ανθρωπος.

10 Ι Έρώτηοις λε'. Διά τίνα αΙτίαν ό Υιός τοϋ θεον δνομάζεται μονο

γενής;’Απόκριοις.

Ή Αγία Γραφή φανερά διδάσκει, Ψπώς είναι μονογενής]

15 ό ΎΙός τοϋ θεοϋ, λέγονοα· ίθ εαοάμεθ α τήν δόξαν ai- τοϋ, δόξαν ώς μονογενούς π α ρ ά Πατρός · καί χα- τωχέρω· δ μονογενής ΥΙός, ό ών βΐς τόν κόλπον τοϋ Πατρός. Καί λέγεχαι μονογενής , διατί δνας μόνος είναι ό κατ * ούοίαν Υιός τοϋ θεοϋ' οί δέΜοιποΙ, όσοι όνομάζοννχαι

20 viol θεοϋ, ίχουοιν χό όνομα τοϋχο χατά χάριν καί θεχιχώς,

μά όχι φνοιχώς, ώς πάντες ol Moroi καί ίχλεκτοί τοϋ θεοϋ. Καί ή χάρις τούτη τής νΐοθεοίας διά μέσον τοϋ Χριοτοϋ χαρί

ζεται, ώς λέγει ή Γραφή' όσοι Ι λ α β ο ν αν τόν, ίδωχεν αύτοϊ ς έξ ον αίαν τέχνα θ έ ο ϋ γ ενέ οθ αι.

25 Έρώτηοις λς\Τί οημαίνονοι τά δύο τοϋχα λόγια, φ & ς i* φωτός ;

'Απόκριοις.

f. 30 Πρός τήν τούτου χατάληψιν, πρέπει νά ήξεύρωμεν, πώς τό φώς είναι διχχόν Αλλο κηστόν, χαί Αλλο Αχτιστόν. Καί διά

30 τό κηστόν φώςί ή Γραφή λέγει· κα ί r i n εν ό θεός, y β-νηθήτω φώς , καί έγένετ ο φώς' ftal el δεν δ θεός

2. Ί» . 17, 2 6 II 3. [ (loan 17), οτιχ .η'. Κ] || 15. Ί* . 1, 14 || 17. [(loan 1), βτιχ. ti)’, κ] (îpan I, 18 τ In aparat) | | 23. Ί« . 1, 12 || 30. ΓΑν. 1, 3·

1 SpxatA Μ II 3 Μδώχ* om. Μ || 6 δηοο ΟΝΚ )| 9 γνβοιν: Μ || ΗφάνβρΛς ONDK (| 17 Πός, δ ών ό μονογβνής, βΐς t6v κόλπον τοβ Πατρός ΚI κολπον Μ 11*26 τοβτ«] τ«0τα Κ.



όΡθΟΔΟΞΟΕ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α’. λς\ 3 5

ό φ ω ς 8 χ ι κ α λ ό ν Λ κ α ί δ ι ε χ ώ ρ ι σ ε ν 6 θ ε ό { Αν α μ έ

ο ν χ ο ϋ φ ω τ ό ς , κ α ί Α ν α μ έ ο ο ν τ ο ϋ α χ ό τ ο ν ς . Πε ρί

έ τ ο ϋ Α κχ ί οχ ον φ ωτ ό ς , λέγει ό πρ ο φή τ η ς ' χ a I ο ύ χ Ι ο τ α ι

ο ι i n ό ή λ ι ο ς ε ί ς φ ω ς ή μ έ ρ α ς , ο υ δ έ Α ν α τ ο λ ή

ε λ ή ν η ς φ ω χ ι ε ϊ ο ο ν χ ή ν ν ύ κ χ α ’ ά λ λ * ί ο τ α ι ο ο ι 5Κ ύ ρ ι ο ς φ ω ς α Ι ώ ν ι ο ν , x a i ό Θ ε ό ς δ ό ξ α ο ο ν . Ο ύ

ά ρ Α ύ ο ε τ α ι £ ή λ ι ό ς ο ο ι , χ α ί ή σ ε λ ή ν η ο ύ χ έχ-

ε Ι φ ε ί ’ ί ο τ α ι γ ά ρ ο ο ι Κ ύ ρ ι ο ς φ & ς α ι ώ ν ι ο ν .

Καί τοϋτο τό φ&ς είς τόν τόπον τοϋτο ν γροιχαται διά τό Λ-χιστόν, χαάώζ' είναι φανερόν Από τά λόγια τοϋ παρόντος Λρ- ίορον, όποϋ λέγει' θ ε ό ν Αληθ ιν όν i x θ ε ο ϋ άληθ ιν ον, εννηθ έ ν χα, ο ύ πο ι ηθ έ ν τα. 'Αλλά τό χτιοτόν φως Ιχ ού /ιηδαμή μηδαμώς ίχτίαθη, μά τό γεννητόν φως, εϊτονν 6 Υίός, είναι άπό τήν ούοίαν τοϋ Πατρός’ διά τό όποιον λέγει

άηόοτολος οΰτως· δς ά ν Α πα ύγ α σ μα τής δόξης , 15a l χ α ρ α χ τ ή ρ τ ή ς ύ η ο ο τ ά ο ε ω ς α ύ τ ο ϋ , φ έ ρ ω ν τ ε ά η ά ν χ α τω όή μ α τι τή ς δ ν ν ά μ ε ω ς α ύ τοϋ, δ ϊ k- υτ ο ϋ κ α θ α ρ ι σ μ ό ν π ο ι η ο ά μ ε ν ο ς τ ων Α μα ρτ ι ών

ή μ ώ ν , έ κ ά θ ι α ε ν iv ό ε ξ ι $ τ ή ς μ ε γ α λ ο σ ύ ν η ς iv ύ ψηλ ο ί ς. 9 Ομοίως καί αύτός περί έαντοϋ λέγει· έ γώ εϊ- · 20

μι χό φ& ς το ϋ κό σμο ν ’ ό ακολ ουθ ών έ μοί ού μή

πε ρι πα τ ή σε ι έν xfj οχοχίφ, Αλλ’ ί ξει χό φ&ς χ ή ς ζ ωή ς . Λέγεται δέ φ& ς ί κ φωτό ς , 8u πάσαν τήν

ύοίαν τοϋ Πατρός ίχει είς έαυτόν, καθώς δταν Ινα φ&ς Από Αλλο Ανάπτεται, δλην χήν έχείνσν φύοιν &χει. ΆχομΙ τά λόγια 25χοϋτα όποϋ βΰρίσκοννται είς τό παρόν Αρθρον, δι* ο ύ τά π άν τα i γέ νβ τ ο, πρέπει νά γροιχοϋνται, πως καθώς όμοίως ίναι όμοούσιος μέ τόν θεόν καί Πατέρα, οϋτ<ος όμοίως είναι

χαί ποιητής’ x ai δχι δι* α ύ τ ο ϋ, ώς διά τίνος ύπηρέχον, ή

ργόνον' ώς φησίν ή Γραφή’ iv τφ χόσμω ήν, καί ό 30κό σ μο ς δι* α ύχ ο ϋ έγένεχο, χονχέσχιν έξ αύτοϋ.

3. "Her. 60, 19 || 15. Έβρ. 1, 3 || 20. Ί®. 8, 12 || 30 Ί®. 1, 10

Ί®βν. Κ] (l oa n 1, 10 Τ).

1 şi 2 άνοίμοοον ONDK || 5 ψ»χ·1 OND | 6 Μξά σου O N D || 7 ήσβλήνη]

oii add. OND, ή ο·Χήνη] «οι add. Κ || 11 δποο ONDK’|| 12 φβς om. ONDK 21 to Μ II 31 teOtiotw D, toOt’iotiv K.



36 ΟΡΘΟΑΟί ΟΪ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α '. λ ζ'— λη;.

Έρ ώ τ η ο ι ς λζ'.Ποιον είναι τό τρίτον Αρθρον τής πίατεως;

Ά π ό rig ιοί ς.Τόν ό ι* ή μάς τούς άνθ ρώπονς, κα ι δ ιά τήν

5 ή μ ε τέ ρανσωτηρίαν κατ ελθόντα

έ κτών

ουρανών και ο αρχωθέντα i x Πνεύματος x a l Μα ρί α ς τής Π αρθ έν ον, x a l έν ανθ ρωπήοαντ α.

’Ερώτηοις λη'.Τί διδάσκει τό άρθρον τοϋτο της πίατεως;

10 : | | « β Ηft Ι Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Τέσσερα πράγματα διδάσκει. Πρώτον, πώς ό ΥΙός τοϋ

θεοϋ διά τήν σωτηρίαν μας, έχατέβηχεν .άπό τούς ούρανούς,

κατά τήν νπόσχεαίν τον είς τήν γαστέρα τής χαθαρωτάτης Παρθένον Μαρίας , καθώς ό αυτός λέγει περί έαυτόν’ ονδείς ά ν α-

15 βέβηκεν είς τόν ούρανόν, εΐ μ ή ό έχ τ ο ϋ ούρα~ νοϋ καταβας, ό ΥΙός τοϋ άνθρώπον. Καί χατέβη άπό τόν ούρανόν, δχι διά νά άλλάξη τόπον διατι έοτωντας xal νά είναι θεός, πανταχοϋ ενρίοχεται, χαι δλα τά πράγματα πλψ ρόϊ’ μά διατί οϋτως ήρεσσεν είς τήν μεγαλειότητα τον, νά τα-

20 πεινώση τόν έαντόν τον, πέρνωντας την Ανθρωπότητα. Δεύτε ρον, διδάσκει τό άρθρον τοϋτο, πώς όι Κύριος ήμών Ίησοϋς Χριστός έπήρεν άληθινήν Ανθρωπότητα, και δχι φαινομένην, ή φαντασιώδη. Καί τότε τό σώμα τονΜ&λάοθηκεν είς τήν κοιλίαν τής μακαριωτάτης Παρθένον, δταν εκείνη πρός τόν Αγγελον

25 άπεχρίθή καί είπεν Ιδού ή δούλη Κ υρ ί ου, γέν οιτό

μ ο ι χατ ά τ ό $ή μά σον· τότε ηαρενθύς Ανθρωπος τέ λειας έγίνηχε, μέ δλα τον τά μέλη, καί μέ ψυχήν λογικήν

έσμιμένα μέ τήν θεότητα. Καί κατά τήν μίαν x al τήν αύτήν ύπόστασιν, ήτον θεός Αληθινός x al άνθρωπος Αληθινός· καί ή

30 άμόλνντος Παρθένος, Θεοτόκος έγνωρίζετο’ καθώς ή Ελισάβετ είπε πρός αύτήν καί ηόθεν μ ο ι τ ο ϋ τ ο , Γνα ί λ θ η

14. Ί» . 3. 13 (Ι 25. Λου. 1, 38 || 27. Δαμασ. Βιβ. 3, χβφ. 1 (cf. ΡΟ 94, 988) II 31. Λου. 1, 43.

2. ΠοΙον) Πβς ODK, «Sic eo ξθ'. alias notov.» Ν pe raarf. | | I I . Tie*

οαρα O I Μ Λ χ ι ι M lapsus calami || 22 Aitfpsv ONK || 27 μέλη) μΙρη ONDK,

*membrie* In textul latin || 28 Ιαμιμβν· μ, έσμιμένος d.



ΟΡΘΟΔΟΞΟ? ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. λ η - μ'. 37

μή τ η ρ το ϋ Κ υρ ί ο υ μο υ πρό ς με ; *ΑχομΙ είναι ά- γχαϊον x al τοϋτο νά ήξενρωμεν, πως οΰτε ή Φεότης Μλαξεν ς τήν άνθρωπότητμ, μήτε ή άνθρωπότης είς τήν ϋεότητα- μά άθα μία φνσις έμεινε τελεία, είς μίαν ύπόσταοιν, μέ δλα τά

ιώματά της’ Ιζω άπό τήν άμαρτίαν δοον πρός τήν άνθρω- 5

ότητα.

Έρ ώ τ η ο ι ς W . ft 32

Τί διδάσχΒΓ τρίτον τοϋτο τ3 δρΟρον τής πίστεως;

Ά πό χ ρ ιοι ς.

Πώς τοϋ Χρίστον 'ή ένανθρώπηοι; £γ(νηχε μέ τήν σννερ- 10

αν τοϋ άγιον Πνεύματος · ώστί καθώς ή Παρθένος πριν τής νλλήψεως ήτον παρθένος, οϋτω* x ql είς τήν σνλληψιν, xal οτερα άπό τήν σνλληψιν έμεινε παρθένος, x al εις αύτόν τόν όχον, διατί Απ' αυτήν έγεννήθηκε. φνλάξας άλώβητον τής παρενίας της τήν σφραγίδα· ώστε καί ϋοτερα άπό τήν γέντησιν είς 15

Ιώνας άτελεντήτονς είναι παρθένος.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ ' .

Τί άλλο περιέχεχαι είς τό δρθρον τοϋτο;

* Α π ό χ ρ ι ο ις .Διά τήν πάναγί'ον <Παρθένον, τήν Θεοτόκον Μαρίαν, την 20

ποΐαν ϊστωντας x al νά άξιωθη νά πληρώση τόσον μυστήριον, χονοι χρέος δλοι ol όρθόδοξοι, νά τήν δοξάζονοι πρεπούμενα,

αί νά την εύλαβοϋνται, ώς μητέρα τοϋ Κνρίον ήμών Ίησοϋ Χριστοϋ, ή μάλλον είπεϊν, ώς Θεοτόκον. Διά τοΰτο ή έχκλησία αιρετισμόν τής Ικαμέ, αυνθεμένον άπό τά λόγια τοϋ άρχαγ- 25

έλον x al τής άγία([*Ελισάβετ, βάνωντας x al αύτή άνάμεοα κά

οιο όλίγα, είς τάν τρόπον τοϋτον θ ε ο τ ό χ ε παρθ έν ε, χ αϊ ρβ χ ε χ α ρι χ ωμ έ ν η Μ α ρί α , 6 Κ ύ ρ ι ο ς μ ε τ ά

οϋ' ε ύ λ ο γ η μέ ν η αύ i v γ νν α ι ξ ΐ , x a i ε υλ ο γ η μ έος ό χ α ρ η ό ς τής χ ο ι λ ί α ς σ ο ϋ, δ τι Σ ωτ ή ρ α ί- 30

ε χ ε ς τ ώ ν φ ν χ ώ ν ή μών .

12. Ήο. 7 (*Η·. ζ'. Λ*. Κ, om. D)| | 27. Horol. 236 ΝΚ.

10

15

20

t 25

Jviιr 30

2 άλλβ&ν ONDK II 5 ιβιώματβ της K || 25 χάφβτισμδν της O, χ*«ρ·-

ομίν της Κ.



38 ΟΡΘΟΑΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. μ α —μβ\

Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ α ' .Πως πρέπει νά γροιχοϋμεν διά τόν *χαιρετιο/ιόν τοϋτον·

' Α π ό χ ρ ι σ ι ς .Πρώτον πρέπει τοϋτο νά πιστενης, πώς ό χαιρετισμός τον.

5 τος ίχει τήν Αρχήν καί τήν βίζαν τον άπ* αύτον τόν θεάν· xaj

έφέρθηχεν ε}ς τήν γην άπό τούς ούρανονς διά τον άρχαγ- γέλον' διατί ό αρχάγγελος δέν ήθελαν άποκοτήσειν νά τόν einfj

Άν 6 θ εός δέν τόν ήθελε προοτάξειν. Τά δέ λόγια όποϋ είπεν ή αγία Ελισάβετ, τά έλεγεν έκ Πνεύματος ψγίον τό όποιον el

ΙΟ ναι φανερόν, διατί λέγει ό : -4 ύαγγελιοττιζ· κα ί έπλήοθ η Πν ε ύμα τ ο ς άγ ίο υ ή Έ λ ιο ά β ετ, και άν ε φώνηοι φωνή μ ε γ ά λ η κ α ί ε ί π ε ν , ε ύλ ο γ η μ έν η ον έν γυ-

ν α ι'ξ I, x a i ε ύλ ο γ η μέ νο ς ό κα ρ πό ς τής κοιλίας

σου. Τά δέ λόγια όποϋ έπρόοθεσεν ή έχκλησία, και αύτά ix 15 Πνεύματος άγιου είναι· καί αντή ή. εκκλησία μέ τήν έξονοίαν

όποϋ ίχει, προστάσοει νά δοξάζωμεν πολλά συνεχώς τήν Παρθένον, μέ τόν χαιρετισμόν τοϋτον είς τόν καιρόν τής προσευχής,

Έρώτ η ο ι ς ' μβ'.Τί διδασκαλία εύρίακεται είς τόν χαιρετισμόν τοϋτον; ί

20 * Α π ό κ ρ ιαις.

ΕΙς τόν χαιρετισμόν τοϋτονΜύρίοκεται ή άνάμνησις τής ένανθρωπήοεως τοϋ ΥΙοϋ τοϋ θ εοϋ, καί τών αύτοϋ εύεργεοιών , όποϋ μας έδωκε μετ' αυτήν. Ά κο μί παραδίδοται καί ή τοιαύ- τη διδασκαλία, ήγουν πώς ό λόγος τοϋ θ εοϋ, ό άναρχος, έξ ον·

25 ρανοϋ καταβάς, δέν έβάστα σάρκα μέ τόν έαντόν του, μά είς τήν κοιλίαν τής παναγίας Παρθένον, άπό τά χαθ αρώτατά της αίματα τήν έπήρε, τοϋ άγιου Πνεύματος σννεργοϋττος' καί άπ’ αύτήν έγεννήθηχεν ώς άπό γνησίαν τον μητέρα. Οϋτω βε

βαίως χαί άληθώς πρέπει νά πιστέύωμεν. Τούς δέ λέγοντας δτι 30 πώς έχατάβασεν άπό τόν ούρανόν τήν οάρχα όποϋ έφόρεσε, χαί

10. Αβο. 1, 41 I) 24. Δαμασ. 3. κβφ. 1 και 2 (cf. PG 94, 985) || 29.Κορ(λλ. Ί·ρ. κ*τ. 12 (cf. Cat. 4, PG 33, 468).

4 τοβνος] οδτος ΝΚ || 6 Ιφέλθηκβν ONDK | ftrc6] «ΙπΙ aut πρός» Ν ρ*

marg. , i n i t in te x t | ο&ρανο&ς] Ανθ ρώπους ONDK, « per Archangelum cotii·tut in terram » tex tul latin | | 14, 1 6 , 2 3 şi 30 δπου ΟΝΚ-jj 19 Τ(] «χίς aut ti

ut qu. V II· N pe marg., K In notăjj 23 μβς DK jj 27 iţtţpa ΟΝΚ || 29 6 w om. ONOR.



χήν έπέραοεν άπό τήν Αγίαν Παρθένον, ώς Λν άπ<Τ «©ΐίηνάρι,ή (κκλησία τούς Ρκρίνεν αιρετικούς, καί τονς κατέκρινεν. * Ακομί

Ις τόν Ιδιον χαιρετισμόν είναι καί τούτη ή διδαοκαλία, όποϋμμς διδάσκει νά τήν όνομάζα)μεν Θεοτόκον, δια$ αύτή έγέν- νηοε τόν θεόν κατά τήν άνθρωηότητα· xal Απ’ αύτήν ίγεννή- 5

θηχεν ό Χριστός, θ εός τέλειος , καί Ανθρωποςrτέλειος. "Εχι δέ ενρίοχεται χαί τοιαύτη διδαοχαλία είς τόν χαιρετισμόν τούτον,β/ς τόν λόγον όποϋ όνομάζει τήν Παρθένον, κεχαριτωμένην ηώς αντή είναι | μέτοχος της άείας χάριτος , περιοοόιερον παρά !. 34 t&v iva άλλο χτίσμα■δίατί EÎvakt μήτηρ Θεοϋ' x al διά τοϋ- ίοχο ή έχχληοΜ τήν ύψώνει ύπέρ τά Χερουβίμ xal ΣεραφΙμ*καί τώρα αύτή ύπεραίρει πάσας τάς χορείας τών άγγέλαον, ίστα- μένη ix δεξιών τοϋ ΥΙοϋ της , έν πάσ πμ$ καί καθώς

ό γαλμωδός λέγει· η α ρέ ο τ ζ ή β ασί λ ι σσα έχ δε ξ ι ών οο ν, έν I μα τ ι α μ ω δ ι αχ ρύαφ, πε ρι β ε β λ η μέ ν η πε- ]5no ιχ ι λ μ έ ν η. Τόν χαιρετιρμόν τοϋτον καθ' ένας Από τούςόρθοδόξους χριστιανούς πρέπει μετ' εύλαβείας νά τόν λέγβ, ζητώντας τήν μεοητείαν τής Παρθ ένον πολλά γάρ Ισχύει δέηοις μητρός ηρός εύμένειαν ΥΙοϋ. Καί δηοιος Φέλει νά είναι πρός αύτήν εύλαβής, Λς διαβάζη τόν άχάθιοτον ϋμνον, χαί τάς παρα- 20

κλήσεις, χαί τούς λοιπούς ϋμνονς τής έχκλησίας, τούς ηρός δό

ξαν αύΐής συντεθέντας.

Έρ ώτ η ο ι ς μγ\Ποιον είναι τό ίέταρτον άρθρον τής ηίστεως;

Ρ Ά πό κρι σ ι ς . 25

Σ τ αν ρωθ έν τ ά τε ύη έ ρ ήμών i n i Πον τί ο ν Π ι λ ά τ ο ν , x a l ηαθό ντ α x a l τ αφ έ ντ α.

ΟΡΘΟΑΟΚΚΙ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Α'. μ|Γ—μγ\ ^

14. Φ«λ. 44 (Φ«λμ. μ8\ θ\ OK] (Psalm 44, 10 S'.

3 şi 8 δποο ΟΝΚ || 4 rfjv Ν || 4- 6 διατί αδτΐ] έγέννης» τδν θβ&ν om.

ΟΝΚ I θβοτόχον] δτι χάτΑ τήν Ανθ ρωπότητα Απ’αδτήν έγ*ννήΟηχ·ν D ; «///β

namque noble Deum secundum humanitatem peperit, et ex ea natus Christus Deus verus et homo verve* textul latin || 10 x ţv ON | | ll δψώνβι M| | 13χαθ ώ; ONK || 14 ν«λμ<ρ9ό; ONDK || 15-16 «ποιχιλ μένη «tic Ed. mallemπβποιχιλμίνβΐ» N pe marg. || 19 δποΤος ONK || 20 Ας ONK | diepA ţţ DK |

χΑθιοτβν «Horol. 561. ad 591» N pe merf.. K tn notăcu edaoaul ·Murali

Lexidion der morgi nl. K. p. 3.» || 26 2τ«υρ·Μντ« τ« D, τβ om. ONK.

10

p. 4

15

20 -

I 25

1

1

it 30

P·

li

3.B .



40 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. μβ’—μς*.

’ Ε ρ ώ τ η ο ι ς μ δ ' .Τί διδάσκει το άρθρον τοϋτο;

Ά π ό κ ρ ι αι ς."Εξι πράγματα διδάσκει' πρώτον πώς χατ έκείνην

5 άληθινήν Ανθρωπότητα, όποϋ έπήρεν Από τήν Παρθένον Μαρίαν

δ Λόγος, χατ έκείνην &ιαθεν είς τόν στανρόν Απάνω δι ήμΟς, κυρίως καί Αληθώς' και άπέθ ανεν Αληϋώς'Ττό όποιον τοϋτο είναι φανερόν Από τήν Αγίαν Γραφήν όποϋ 'λέγει' καί φ ω-

ν ή σ α ς φ ω ν ή μ ε γ ά λ η ό * Ι η σ ο ϋ ς ' ε Ι π ε ’ Πά τ β ρ , είς 10 χ ε ι ρ ά ς σ ο υ π α ρ α τ ί θ η) ι ι τ ό π ν ε ϋ μ ά μ ο υ' κ α ί ταϋ-

τ α ε ί πών , έ ξ έ π ν ε ν σ ε ' Καί τό τίμιόν τον αίμα άληθΰς {. 35 δι ημάς έξέχεε, καί μετ' αυτό | μας έξηγόραοεν, ώς λέγει <5

Απόστολος · π ρ ο ο ρ ί σ α ς η μ ά ς ε ί ς υι ο θ ε σ ί α ν δ ι ά Ι η

σ ο ύ X ρ ι στ ο ϋ' έ ν φ ί χ ο μ ε * τ ή ν ά π ο λ ύ τ ρ ω σ t v δ ι ά 15 τ ο ϋ α ϊ μ α τ ο ς α ύ τ ο ϋ τ ή ν & φ ε α ι ν τ ώ ν π α ρ α π τ ω- μά τ ων , κ α τ ά τ ό ν π λ ο ϋτ ο ν τ ή ς χ ά ρ ι τ ο ς α ύτ ο ϋ .

Έρ ώ τ η ο ι ς με'.

ΤΙοιον είναι τό δεύτερον όποϋ περιέχει τό άρθ ρον τοϋτο;

* Α π ό κ ρι σ ι ς .20 Πώς άναμαρτήτως h iαθε διά τάς ημών αμαρτί ας ' καθώς

λέγει ό Απόστολος Πέτρος * ε ί δ ό τ ε ς δ τ ι ο ύ φ θ α ρ τ ο ί ς,

Α ρ γ υρ ί φ ή χ ρ ν ο ί ω, i λ ν τ ρ ώθ η τ ε έ κ τ ή ς μ α τ αί α ς ύ μ ώ ν α ν α σ τ ρ ο φ ή ς π α τ ρ ο π α ρ α δ ό τ ο ν , α λ λ ά τ ι μ ί φ a l μ α τ ι ώ ς Α μ ν ο ϋ Α μ ώ μ ο ν x a l Α σ π ι λ ο ν Χ ρ ι ο τοϋ.

25 * Αχ ομι καί ό βαπτιστής Ιωάν νη ς μαρινρδ, πώς Κοτωντας καί

νά είναι Αθώος ό 'Ιησούς καί αναμάρτητος, ί παθ ε δ ιά τάς Αμαρ

τίας μας · διό λέγει· Ιδ ε ό Α μν ό ς τ ο ϋ θ ε ο ϋ , ό α Χ ρ ων

τή ν Α μ α ρ τ ί αν τ ο ν κ ό σ μ ο ν Κ αί Ιπαθ ε ϋ·εληματικώς'

καθώς ό Ιδιος λέγει· i ξ ο ν σ ί αν Β χ ω â ε ί ν α ι τή ν ψν-

30 χ ή ν μ ο υ, χ α ί έ ξ ο ν σ ί α ν ϊ χ ω π ά λ ι ν λ α β ε ϊ ν α ύ τήν.Έρ ώ τ η ο ι ς μς\

Τί διδάσκει τρίτον τοϋτο τό Αρθρον;

8. Δβο. 23, 46 (| 13. Έφ. 1, 5 χάΐ 7 || 21. 1 Πβτρ. 1, 18 || 27. Ί410 (sic), 29 [*ΙΐΜΐν. «\ κθ\ ONDK] (loan 1, 29 Τ) || 29. Ί®. 10, 18.

4 ‘Έξ ONDK II 5 IntpevONK || 5,8 fi 18 βπου ΟΝΚ || 12 αδτδ μας Μ,μ«ς Κ II 25'μαρτορ4 ONDK.



ΟΡΘΟΔΟΒΟΧ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. | < — μζ’ 4 1

' Α π ό χ ρ ι ο ι ς .Πώς ά Χριστός $παθεν είς τόν σταυρόν χατά τήν σάρκα,

αί 8χι *ατά τήν θεότητα- διατί ή θεότης δέν έπασγε, μήτε χαρφώνετο είς τόν σταυρόν, μήτε εμπτυσμούς, ή χολαφισμούς

έχετο, μήτε άπέβνησχε' χαί δσσν πως μέ μόνην τήν σάρκα 5

πασχεν, 6 απόστολος τό φανερώνει λέγωντας· νυν ί δ έ άτι ο- ο.χ ή λ λ α ξ ε ν έν χ φ σ ώ μ α τ ι τ ή ς σ α ρ χ ό ς α ύτ ο ν , δ ι ά ον Φ αν άτ ο υ, π α ρ αο τ ή σ αι ν μάς ά γ ι ο υς χ αί ά- ώ μ ο υ ς, χ αί Αν εγχ λή χ ου ς κ ατ ε νώπ ι ο ν αύ τοϋ.

Αλλά μήν ή θ εότης ώς Αν | έλαβε τήν Ανθρωπότητα, ποτέ ίο ί. 36

έν έχωρίσθηχέν Απ' αύτήν οϋτε είς τόν καιρόν τοϋ πάθους ή οϋ θ ανάτου είς τόν σταυρόν, οϋτε μετά τόν θ άνατον καλά x ai

ψυχή νά έχωρίσθ ηκεν Από τό χορμϊ' μά ή θεότης οϋτε άπό

ό κορμί, οϋτε Από χήν -ψυχήν ποτέ έχωρίοθηκε. Διά τοϋτο καί ς χόν καιρόν χοϋ θ ανάτου, ή ύπόστασις τοϋ Χρίστου ήτον μία 15

ai ή αύχή.

Έρ ώ γ η ο ι ς μζ ’.ΤΙ διδάσκει χέχαρχον τό Αρθρον τοϋτο;

* Α π ό κ ρ ι σ ις .Πώς ό θ άνατος τοϋ Χριοτοϋ, νά ήτον μέ διαφορώτερον 20

ρόπον, παρά όποϋ ήτον χών Αλλων δλων Ανθ ρώπων, διά ταΐς φορμαϊς τονταις· πρώτον, «3tâ χό βάρος τών Αμαρτιών μας , καώς λέγει ό προφήχης περί αύτον· ο ϋτ ο ς χάς α μ α ρ τ ί α ς ήών φέ ρε ι , x a i π ε ρ ί ή μ ών ό δ υν ά χ α ΐ ' χ αι ή μ ε ϊ ς λογ ι σ ά μεθ α α ύ χ ό ν ε ί ν α ι έν πό ν φ , χ α ί έν πλ η γ ή 25πό θ εο ΰ, x a i έν χ αχ ώ σε r α ύ χό ς ό έ έτ ρ α υ μαίσθ η δ ι ά χ άς α μ α ρ τ ί α ς ή μ ών } χ αι με μαλ άχ ι - χ α ι δ ι ά χάς Αν ο μ ί α ς ή μώ ν . Και Αλλος προφήτης ώς

χ προσώπου χοϋ Χρίστου" o l π ρό ς υμ ά ς π ά ν τ ε ς π α ρα

ό ρ ε υ όμε νο ι ο δ όν , έ π ι ο χ ρ έ ψα χ ε , χ α ι ϊ δ ε χ ε, ε ΐ 30σ χιν Αλγος κ α τ ά τ ά Α λ γος μ ο υ δ έ γ ε νή θ η μ οι .

6 . Κολ. 1, 22 II I I . Λαμαο. Όμιλ . ·1ς ιό 4 γ < ιο ν> σάββαχον [—χό α ’ α —

«όμιλ. ·1ς χ6 ά. σβίββ, Αγιον ut 70.»Ν, copiat Întocmai de Κ] (cf. PG 96, 632)23. Έ« . 5 3 , 4 || 29 . θρήν. t, 13 [Opffv. «*. ιβ\ DKj (Plâng. 1 , 12 S).

4 έμτοαμοός K corectat Ιμπτοσμοός de W eissenbor o || 12χβλφ Κ || 15

ν om O N I || 21 όπου ΟΝΚ || 22 πρβτον] α- ον Μ || 29 ο ί « Sic Ed. mal-

m ou ex H ebr .» N pe mar g., K In notă, nu fi- o însuşeşte || 31 i o n vM .

10

p. 4

15

20

25

1

i

t 30

I3*I t



4 2 ΟΡβ ΟΛΟΙΟΖ ΟΜΟΑ ΟΠΑ . Α '. μζ'— μη'.

Δεύτερον, διατι είς τόν σταυρόν Αηάνω έηλήρον τήν ιεροσύνην έαυτόν .τροσενέγκας τφ θ εφ x al Πατρί, είς Αηολντροπιν τον γ(.

νους τ&ν Ανθ ρώπων ώς φηοίν ό άκόοχολος ηερί αντον· όδ ο ύ ς i a υ τ όν ά ντ ί λ υτ ρ ο ν υ π έ ρ η άν των. Kal άλλα*

5 χοϋ· ό Χρι ο χ ό ς ήγ άη η σ εν ή μάς, x a l πα ρέ δ ω χεν

έ α ν τ ό ν ν π έ ρ η μ ών π ρ ο α φο ρά ν, x a l θ υσ ί α ν τφθ ε φ ε ί ς δ ο μή ν ε υωδ ί α ς . Καί είς Αλλον τόπον’ ε τ ι μ α ρ χ ωλ ών δ ν χ ων ή μ ω ν, χ α τ ά κ α ι ρ ό ν Χ ρ ι ο χ ό ς υπ έ ρ ή μ ών ά πί θ αν εν. Έχ εϊ άχομϊ εις τόν σταυρόν ετε-

10 λειώνε χήν μεσιτείαν, Αναμέοον θ εοϋ x al Ανθ ρώπων καθώς 6αύχός απόστολος λέγει περί αύτον’ x a l δ ι* α ν τ ο ν ά π ο-χ α τ α λ λ ά ξ αι χ ά π ά ν τ α λ Ις α ύ χόν, ε ί ρ η ν ο π ο ι ή σ α ς δ ι ά χ ο ν α ί μ α χ ο ς χ ο ϋ οχ α ν ρ ο ΰ a v r o v * x al Αλλαχού·

i i α λ ε ί ψα ς χό κα θ ' ή μ ώ ν χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο ν τοΧς δ όγ· 15 μα σι ν , δ ή ν ύπ ε ν α ν χ ( ο ν ή μϊ ν , x a l α υ τ ό ή ρκε ν

i χ χ ο ϋ μ i o ον, π ρ ο σ η λ ώο α ς α ύ τ ό τφ στ αν ρω.

9. 37 Έρ ώ τ η σ ι ς μη'.Τί διδάσκει πίμηιον χό Αρθρον 'τοϋτο;

’ Α π ό χ ρ ι σ ι ς.

20 Περί τής ταφής τοϋ Κυρίου ήμών Ίησοϋ Χριοχοϋ' πώς καταπώς ίπαθε κυρίως xal Αληθώς βίς χόν οχανρόν Αηάνω, τέτοιος λογής xal άπέθανεν Αληθώς · χαι Αληθώς έτάφη εις τόπον ίηίοημον. Καί τοϋτο Ιγινεν δχι χωρίς αΙτίαν, μά διά νά μήν υποπτεύεται χινάς ύστερον περί χής άληθοϋς αύτον ix νεκρών

25 άναοτάοεως. ΔιαχΙ Αν ήθελε ταφή είς x ăv Ura τόπον άπόκρυ- φον, καί καθ ώς τό λάγουοιν, iv παραβύοτφ, έθέλασιν 8χειν Αφορμήν ol Ιουδαί οι, νά διασνρουσι τόν Χρίστον. Πρός μεγα-

λήτερην λοιπόν πίστωσιν, καί δόξαν τής ένδόξον τοϋ Χριστούάναοτάοεως, έπαρακινηθήκαοιν ol *Ιουδαίοι, καί ήλθασι ηρός

30 Πιλάτον λέγοντες’ χ έ λ ε ν ο ο ν άσφ αλι σθ ήν αι τ ό f

3- 4. 1 Ti| i 2. 6 II 5. Έφ. 5, 2 || 7. Τα». 5, 9 [ Ρωμ. β’.η'. κ] (Rom.5, 8 Τ) II 11. Κολ. 1, 20 Η 14. Κολ. 2. 14 || 30. Μχχ. 27. 64.

1 Αβδχιρον] β-ον' Μ II8 κατά καιρόν «irr eps er unt · ve reu 6.» Νmarg. II 10 άνάμισον ONDK |j 15 $ρ·ν OND, ήριν k (Col. 2, 14 : ήρκιν

T) j| 21 χατβηΑ;] χαθβς D || 21-22 τέτοιας λογ^ς] οδτως ΟΝΚ, cfit» D II25 x ţv ΟΝ Κ 26 ήθίλααιν D | Ιχκν] Ιχβι OND.



ΟΡΘΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ*, μη*. 43

ά φ ο ν έ ω ς τ ή ς τ ρ ί τ η ς ή μέ ρα ς ’ x a l αύτός τούς Α- eMQ ί θ η ' έ χ ε τ ε κ ο ν σ τ ω δ ί α ν, ύ π ά γ ε τ ε Α ο φ α λ ί ο α α θ ε

ώς ο ϊ δ α τ ε . 0 1 δ έ π ο ρ ε υ θ έ ν τ β ς , ήοφαλίοαντο τ ό ν

ά φ ο ν , α φ ρ α γ ί σ α ν τ ε ς τ όν λ ίθ ο ν μετ ά τ ή ς χον-ο χ ωδ ί ας . *Ή όποια κουστωδία τών 'Ιουδαίων φανερότατα 5 5

μαρτύρησε, πώς ό Χριστός ανίατη άηό τούς νεκρούς· διατί είς χόν καιρόν έκεινον, αύτοί έφοβήθηοαν, ώς λέγει ή Γραφή’ καί

δο ύ σ ε ι σ μό ς έγ έν ε τ ο μ έγ ας· Α γγ ελ ος γ άρ Κυρί ου χ α τ α β ά ς ε ξ ο ύρ αν ο ν, %ρ ο σ ε λθ ώ ν ά π ε χ ύ λ ι ο εχόν λ ί θ ο ν Α π ό τή ς ύύρ α ς , χ α ΐ έ χ ά θ η τ ο έ π ά ν ω ] ο 10

α ύτ ο ϋ. Ά π ό δ έ τ ο ϋ φ ό β ο υ α ύ τ ο ϋ έ σ ε ί οθ η οαν oi τ η ρ ο ϋ ντε ς, x a l έγ έν ον τ ο ώο ε ί νε κροί . ΟΙτινες ύστερον έλθόντες είς τήν πόλιν, Απήγγειλαν τοις άρχιερεϋσιν Α

παντα τά γενόμενα’ Καί διά τοϋτο ήναγκάζοντο νά είποϋοι καί έχεινα τά λόγια, όποϋ είπεν ό Αγγελος Κνρίον είς ταίς γνναι· 15

χ$ς’ ο Ιδ a Α τ ι Ί η σ ο ΰν τ όν έ ο τ α ν ρ ω μέ ν ον ζ η τ ε ί - I

τ ν ο ύκ έσ τ ιν & δε' ή γ έ ρ β η γ ά ρ καθ ώς είπε' δεϋ- 1τε ϊ δ ε χ β τ ό ν τ ό π ο ν , Α πο ν έ χ ε ι το ό Κ ύρ ι ο ς ’ x a l . ίτ|

τ α χ ύ π ο ρ ε νθ ε ϊ σ α ι , ε ί π α τ ε τ ο ϊ ς μα θ ητ α ι ς α ύ τ ο ϋ ,

δτι ή γ έ ρθ η α π ό τ ών ν ε κρ ών. Διά τούτην λοιπόν τήν 20

Αφορμήν, ό τάφος τοϋ Κνρίον είναι όνομαστός , διά νά είναι πιοτόν είς δλονς, πώς o l μαθηταί τον δέν τόν έκλεψαν, μήτε (Ις Απόχρνφον τόπον τόν έθαψαν, ώς ol διεστραμμένοι *Ιουδαίοι διεφήμιοαν, δίδοντες χρήματα είς τούς στρατιώτας. Μά τήν ύπο- ψΐαν τούτην τήν έκβαλε τό μνήμα είς τό όποιον έκείτετο* ή 25

οφραγίς τοϋ λίθον μετά τών τής κουστωδίας τών \ Ι ο υ δ α ί ω ν ’ /. 38

όμοίως x ai ό * Ιωσήφ x ai ό Νικόδημος , oi όποιοι ήσαν έντιμοι Ανάμεσα είς τούς 'Ιουδαίους· Αχομί ή οννδόνα μέ τήν ότιοιαν Ιχνλίξασι τό νενεχρωμένον σώμα τον Κνρίον ήμών, τό σουδά- ριον όποΰ ήιον είς τήν κεφαλήν tov , x ai έμεινεν εις τόν τάφον 3ο

διπλωμένον, Αναοτάντος αύτοϋ. Ταϋτα πάντα φανερώνουσι πώς δέν έκλέφτηκεν Από τούς μαθητάς τον τό σώμα, άλλα άνέστη. Μέ τήν διδασκαλίαν τούτην πρέπει χαI τοϋτο νά νοήται, πώς κατάτήν προφητείαν ήτον Ανάγκη νά είναι τό μτημέΐον τον έντιμον, 31

7. Ματ 28. 2 || 16 [iMat. 28) ατιχ. a*, k] || 31. κ'. ξ\ Κ].

15

1Ί 20

eU 25

I.4

Λ αι9t 30

10 xot Ιχ ϋη ιο] κάθβχο ΟΝ || 15 şi 30 βπου ΟΝΚ || 15 τ* ς γυναίκαςONDK Ι) 26 μ·τά| τΛν om. Κ || 29 ήμών,] (x al) add. Ν, καί D || 32 λχλέ-φθηκ»ν Ε, cu notăin aoaratul critic.

1113.



44 0ΡΘ0Δ0Ε025 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ', μη’—V*.

καθώς ήτον* nai είναι μέχ ρι της σήμερον φησί γΑρ δ προφή. της' κ α ι t a x a i ή άν ά π α ν ο ι ς α ύχ ο ϋ τ ιψή. Καί elf αύτό όποιος έν πίοτει καί άγώtjj τ ff είς Χριστόν' ύπαγένει, μέ. γάλην δφεοιν τών αμαρτιών άποκταται, δι* αύτον πρός Χριοτόν

5 προσευχόμενος.

Έρ ώτ η ο ι ς μθ'.* Ανάμεσα είς τά είρημένα, έπεθ ύμονν νά έμαθα περί τής

ψυχής τον Χριστού, είς ποιον τόπον νά ε^ριοχετο, νοτερά dadτόν Φάνατόν τον πρίν τής άναστάσεως;

10 Ά πό χ ρι ο ι ς .'Η ψυχή τοϋ Χριστού, Ιατωντας χαί νά χωρισΟή άπό rd

σώμα, ήτον πάντοτε έομιμένη μέ τήν ψεάιητα' χαί μέ τήν -θεότητα έκατέβηχεν είς τόν άδιγν χαλά χαι είς τόν τόπον τούτον νά

μήν ίχωμεν x ăv μίαν ένθύμησιν δι* αύτό- μόνον τό εχομεν βέ·15 βαιον άπό δλονς τούς έκχληοιαστικούς ϋμνονς, όποϋ πραγμα

τεύονται δι αύτό' πώς ό Χριστός νά.έκατάβηκεν είς τόν %δηνμέ τήν ψνχήν, χαί μέ τήν Φεότητα* καί*πλέον χωριάτά, μέ χό τρο- πάριον έχεϊνο τής έκκληοίας όποϋ λέγει1 έν τά φ φ σ ωμάτι χώς, i v %δον δέ μετά ψν χ ή ς ώς θ ε ό ς * έν

20 π α ρ α δ ε ί σ φ δ έ μ ε τ ά λ η σ χ ο ϋ , χ α ί έ ν Φ ρ ό ν φ Υ πή ρ χ ε ς , Χρ ι σ τ έ , με τ ά Πα τ ρ ό ς χ α ί Πν ε ύμ α

τος πάντα πληρών ό άπερίγ ρ α πχ ο ς . Καί άπό τόν αδην έλύτρωσε τάς ψνχάς τών άγιων προπατόρων χαί χάς ίβα- λεν είς τόν παράδεισον μαζί μέ Wovg όποίονς οννεισήγαγε χαί

25 τόν ληστήν, όποϋ έπίοτενοεν έν τφ στανρώ εις αύτόν.

Έ ρ ώτησ ι ς ν’.Τι είναι τό ίχτον όποϋ πραγματεύεται χαί διδάσκει χό

Λρθρον τοϋτο;

2 . *Ηο. 10, 10 Κ II . Δαμασ, Όμιλ . βΐς τό & γ<όόν$> σώββατον (cf. PG 96 , 625) f| 1β. (Goar, Euchologion, p. 63, 434 Κ].

3 όποίος ΟΝΚ | ’βπάγβι D || 7 έμάνθανα D || 13 καλφ ΟΝΚ | ·Ις| ΜD Κ 14 x fv ON I δι’ cAxb- Μ, it’ cAxb ΟΝ, ένθύμησιν, 8ι’ «6x6 D, 8ι’ αύτδ. Kcu notăcare priveşte inaăed. Hofmann; « quamvis de Ilia re hoc loco nulla mentio existat* textul latin. || 15, 18, 25, 27 6noo ΟΝΚ || 17 χωριστά D,χοριστφ Κ || 20 λ στοβ ONDK | x otj «ώς male Evchol., p. 63» Ν P*marg., K In.notă|| 25 ληστήν ONDK.

- J



OtoOAO&OS ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ*, ν*

Διατι χό άρθρον τοϋτο κάνει ένθύμηαιν τοϋ οτανροϋ τοϋ ριοτοϋ, είς τόν όποϊον απάνω άπέθανεν ό Χριστός, καί ίσωοέ

ας, δίδει Αφορμήν διά τοϋτο νά ένθνμηθοϋμ&ν καί ήμεϊς τοϋ

ανροϋ' διά τόν όποϊον τέτοιας λογής όμιλεϊ*δ απόστολος 5

Παϋλος' έ μο ί δέ μή γέ νοι το χ ανχ άσθ αι , ε ΐ μή iv ω στ α ν ρ ω τ ο ϋ Κ ν ρ ί ο ν ή μ ών * 1 η σο ϋ Χρ ί σ τ ο ν , ι J ον έ μ οι κό σμο ς έ στ αύρωτ αι , καγ ώ τφ κό-

αμφ. Καί άλλαχοϋ* ό λό γος γάρ ό τ ο ϋ στ ανροϋ, τοϊς έν A no λλν μέ νο ι ς μωρί α έστι, τοϊς δέ σωζομέ - 10ο ί ς ( ε ί τ ο ν ν ) ή μ ϊ ν , δ ύναμι ς θ ε ο ϋ έστιν. "Ωστε οιπόν διά μεγάλαις Αφορμαϊς πρέπει νά τιμάται άπό εμάς ό ανρός · ώς άν σημεϊον τοϋ Χριοτοϋ* είς τόν όποιον έδόθηκε

ύναμις, διατί έχύθηχεν είς αντόν τό αίμα τοϋ ΥΙοϋ τοϋ θεοϋ, αί είς αύτόν άπέθ ανε, νά διώκτ] τά πονηρά πνεύματα. Διά 15οϋτο ό άγιος Κύριλλος ό * Ιεροσολύμων λέγει οϋτως· 8 χαν μέ ό σ η μ ε ϊ ο ν τ ο ϋ τ ι μ ί ο ν στ α ν ρ ο ϋ σ η μ ε ι ώ ν ω μ ε ν ο ύς έ α ν τ ο ύς μ ας , τ ότ ε δ δ ι ά β ο λ ο ς χ α τ α νο ώνας π ώ ς δ Χ ρ ι σ τ ό ς δ Κ ύρ ι ο ς ε ί ς αύτ ό ν έ κα ρώ θ η κ ε , δ ι ά τ ή ν σ ωτ η ρ ί α ν τήν έ δ ι χ ή ν μα ς , χ α ί 20ά τ ή ν i i ο jΙ ό θ ρ ε ν σ ι ν τ ής δ α ι μο ν ι κ ή ς δ νν ά

ε ως , δ έ ν ή μ π ο ρ ε ϊ ν ά σ τ έ κ ε τ α ι πα ρών , μήτ ε νάπ ο φ έ ρ η τήν δ ύναμι ν το ϋ στ αν ρο ϋ' μά φε ύε ι Α π ό * μά ς χ αί πλ έ ο ν δ έ ν π ε ι ρ άζ ε ι , χ α ί μάι σ τ α δ ι α τ ί τ ό τ ε I χ ο μ ε ν αν ν ήθ ε ι αν ν ά έ π ι χ α- 25ο ύ μ εθ α τό δ ν ο μα τ ο ϋ Χρ ί στ ο ϋ. Διά τοϋτο χρβω-οϋμεν νά χάνωμεν τόν στανράν μας πολλά σνχνιά, διατί σν-

νιά γροιχοϋμεν χαί τούς πειρασμούς τοϋ δαίμονος' τούς 6- ίονς μέ άλλον τρόπον δέν ήμποροϋμεν νά διώκωμεν, παρά

τόν ζωοποιόν οτανρόν, χαί μέ τήν έπίκλησιν τοϋ όνόματος 30ν Ίη σο ϋ Χριοτοϋ. Καί δχι μόνον τούς διώχομεν Από ίμάς, ·.

6. Γαλ. 6, 14 II 9. 1 Κβρ. 1, 18 || 16. Κατ. 13.

2 χ άρη ONDK Κ3- 4 μ#ς ΟΝΚ || 4 μ«ς,] x al add. D | Ινβομοβ-ν ΟΝ, Αν#»>μ©6μβο··ν D, ΙνβυμηθοΟμβν Ν pe merg., pe cere K In notă·1 g ăie fte necce ar, cum l-a g ătit In aec. al XVIMea M || 8 χ4γώ K || 9

M 6 om ONDK || 1 0 *o tl ONDK || 11 «Ττοον K || 12 f l 31 ήμ*ς ONDK

24 μΛς ONK, ήμβς D || 27 *4μ*βμβν ONDK || 27 fi 28 οοχν* D, σοχνι* K.



άλλά καί άπό δλα τά άλλα μας πράγματα, ήγουν άπό φαγητά, πιοτά, σκεύη x al τά λοιπά. Διά τοϋτο ό αύτός Κύριλλος διδάσκει λίγων" κ ά μ ν ε τ ό ση μ ε ϊ ο ν τ ο ϋ τ ι μ ί ο υ σ τ α υ

ρ ο ύ τ ρ ώγ ων τ α ς , πί ν ων τ α ς , κα θ ή με ν ο ς , ί στ άμε -5 ν ο ς, ο μι λ ών τ α ς ή κ a l π ε ρ ι π α τ ώ ν τ α ς ’ καί μη ν

ά ρ χ ί ζ η ς κά ν μ Ι α ν ο ο υ δ ο υλ ε ί α ν , π α ρ ά νά κά- μ η ς τ ό ση μ ε ϊ ο ν τ ο ϋ τ ί μ ι ο υ σ τ α υ ρ ο ύ , ε ίς τό 6- σ π ή τ ι ον, ε ί ς τ ό ν δ ρ ό μο ν , ή μ έ ρ α ν κ α ι ν ύ κ τ α , χα I ε ί ς κ ά β α τ ό π ο ν .

10 * Ε ρ ώ τ η ο ι ς ν α ' .Πώς χρεοίοτοϋμεν νά σημειωνωμέσθ αν μέ τό σημεϊον τοϋ

τιμίου καί ζωοποιού σταυρού/

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς.Μέ τήν δεξιάν χεϊρα πρέπει νά κάνης τόν σταυρόν, βά-

f. 40 15 νωντας είς τό μέτωπό ν σου | τά τρία μεγάλα δάκτυλα’ καί νά λέγης , είς τό δνομα τού Πατρός, καί τότε χαταβάζεις τό χέρι είς τόν ϋώρακα, μέ τό ϊδιον σχήμα, καί λέγεις , και τοϋ Υίοϋ' καί άπ έχει είς τόν δεξιόν βραχίονα λέγωντας, καί τοϋ άγίον Πνεύματος, παγένωντας Ιως είς τόν άριστερόν’ καί άφ* οΰ

20 σημείωσης τόν έαυτόν σου μέ τό δγιον τοϋτο σημεϊον τοϋ

σταυρού, πρέπει νά τελειώοης μέ τόν λόγον τούτον, άμήν, *Η καί δταν κάνης χόν σταυρόν σου, ήμπορεϊς νά λέγης’ Κύριζ *Ιησού Χριστέ ΥΙέ τού θ εοϋ, έλέηοόν με τόν άμαρτωλόν, άμήν.

25 Έρ ώ τ η ο ι ς νβ'.Ποιον είναι τό πέμπτον άρθρον τής πίστεως;

Ά π ό κ ρ ι ο ι ς.

Κ α ί ά ν α σ τ άν τ α τ η τ ρ ί τ η ή μέ ρ η . κ α τ ά τ ά ς

γ ρ α φ ά ς .

30 Έρ ώ τ η ο ι ς νγ\Τί διδασκαλίαν μας διδάσκει τό άρθρον τούτο τής πί

στεως;

3. ·1ς tb βδτό (cf. Cat. 13, ΡΟ 33, 816).

6 χφνΟΝ Κ 11 σημίιωνΦμβαθαν ΝΚ, -νώμβοθβν D || 14 χάμνιρς ONDK

II 15 μέβοκον ΟΝΚ || 16 βνομα D, χατ·βάζ·ις D || 19 παγαίν·ντ«ζ D || 20οτβίΛΐώνος DK || 22 χ4μΐς ONDK | λέγ^ς ONDK || 31 Τί ] τίνβ Ν ρ* marg,Κ la ηο| Ι | μβς Κ, ήμβς D.

4 6 Ο ΡΘ ΟΔ ό ί Ο ί O M o A o r U i Ai'; V — νγ\



OP eo A OE OS ΟΜΟΛ,ΟΐΐΑ Α*. νγ'—νί1. 4 7

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Δύο τχρόγματα διδάσκει· πρώτον, πώς ό Κύριος ήμών

ηοονς Χριστός, μέ τήν δύναμίν τής θεότητός τον, ήγέρθη to τών νεκρών- καθώς είναι γεγραμμένον περί αύ τοϋ είς τούς ροφήιας καί είς τούς ψαλ/ιούς· δεύτερον, πώς Ανεστάθηκε μέ 5

ο ίδιον σώμα όποϋ έγεννήθη καί Απίθανε.Έρ ώ τ η ο ι ς νδ'.

Κατά τίνας γραφάς ό Χριστός ήτον χρεία να πάθη, καί ăΑποθάνη, καί τήν τρίτην ήμέραν văάναοταθη ;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς . 10

Δύο λογιών είναι αί ăy iai ΓραφαΙ κάποιαις τοϋ πο- Λ 41 αιοϋ νόμον, χαί κάποιαις τον νέου. ΑΙ πρώται έπροείπασι

πώς ό Χριστός μέλλει νά έλθη, καί μέ τΙνα τρόπον είχε νά

ώοη τό γένος τών Ανθρώπων, ήγονν μέ τό νά πάθγι, νά λά- βγΐ Φάναχον, καί νά άνασταθή Από τούς νεκρούς. Καί κατά 15τάς γραφάς ταύτας, ό Χριστός έπρεπε νά τά πλήρώογι δλα.Κατά δέ τάς γραφάς τοϋ νέου νόμου έβεβαιώθηχε, πως τά έ- πλήρωσε- χαί πώς χέτοιας λογής ήλθε, καθώς γέγραπται περί αύτον* ώς ό αυτός λέγει περί έαυτου· ό μέν Υιός τοϋ Ανθ ρώ π ο υ ύ π ά γ ε ι, κ αθ ώς γ έγ ραπ τα* π ε ρ ί α ύ χ ο ϋ · 20Καί ύστερα άπό τήν έκ νεκρών αύχοϋ άνάσταοιν, έλεγε πρός

δύο του μαθητάς στρατοκόπους' ο ύ χ I τ α ν τ α ί δ ε ι η α- θ ε ϊ ν τ ό ν Χ ρ ι σ τ ό ν , ηα ί ε ί σ ε λ θ ε ϊ ν βΙς τ ήν δ ό ξ α ν α ύ χ ο ϋ; κ α ί ά ρ ξ ά μ έ ν ο ς Α πό Μ ωσ έ ως καί Α π ό π ά ν τ ω ν τ ώ ν π ρ ο φ η τ ώ ν , δ ι η ρ μή ν ε υ ε ν α ύ τ ο ι ς 25έν π ά ο α ι ς τ a l ς γ ρ α φ αι ς i d π ε ρ ί έ α ν τ ο ν. Καί πώς πρέπει νά έχη τό κϋρος χαί τήν βεβαιότητα ή παλαιά Γ ραφή βΐς ήμάς, τό μαρτυρφ λέγων ό Απόστολος περί αύχής· έχ ο με ν β ε fl α ι όχ ε ρ ο ν τό ν πρ ο φ η τ ι κό ν λ όγο ν, φ

κ α λ ώς π ο ι ε ί τ ε π ρ ο σ έ χ ο ν τ ε ς , ώς λ ύχ ν φ φ αί νο ν· 30τι έ ν α ύ χ μ η ρ φ τ ό π φ, έ ω ς ο ύ ή μ έ ρ α δ ι α υ γ ά ο η ,

x a i φ ωα φ ό ρ ο ς Α ν α χ ε ίλ η έν τ αϊ ς κ αρ δ ί α ι ς ύμών .

3*4, Αοο. 24, 7 (Luca 24, 6, in aparat τ) || 19. Μαρχ. 14, 21| |22. Aon. 24, 26 [Aoox. xT. χζ'. D| || 28-29. 2 Πβτρ. 1, 19.

6 βχοο ΟΝΚ I) 11 λό?(»ν ONDK || 13 twA D || 15 Ανβσχηθϋ D |(19 ώς] 6 om. D I Ixovod] «Ikco0 D.



4 8 ΟΡΘΟΔΟίΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. A‘. νβ'—νς*.

Καί πώς νά έτελειώθηκεν οϋτως κατά τάς Η Ν α 9?'ΐς tatî-τας, δλοι oi εναγγελιοταί μάς βεβαιώνονσι' καί 6 ·άπόστολος U- γει· δ τ ι Χ ρ ι ο χ ό ς A n έθ αν ε ν ύ π έ ρ των α μ α ρ τ ι ώ ν ή .

μ ώ ν , κ α τ ά τ ά ς γ ρ α φ ά ς ' χ α ϊ δ τι έ τ άφ η, H a i δ τ ι έ γ ή -

5 γ ε ρ τ αι τ ff τ ρ ί τ η ή μέρη., χ ατ ά τάς γ ρ α φ ά ς ’ κ α ι δ τ ι

ώ φ θ ηΚηφφ,

e l τα τ ο ϊ ς δ ώ δ ε κ α ,

νΕ π ε ι τ α ώ φ θ η I-

π ά ν ω π εν τ αχ ο ο ί ο ι ς Α δ ελ φ οι ς έ φ ά π α ξ , έ ξ ών ο!π λ ε ί ο ν ς μ έ ν σ ν σ ι ν Ι ω ς ά ρ τ ι , τ i v i ς δ έ χ α ί έκοι-

μ ή θ η σ α ν . ' Έπ ε ι τ α ώφ θ η Ία κ ώ β ω ’ ε ί τ α τ ο ϊ ς 10 Απο σ τ ό λ ο ι ς π ά ο ι ν . " Ε σ χ α τ ο ν A i π ά ν τ ων ώ σ π e-

ρ ε ί τ φ ί χ τ ρ ώ μ α τ ι} ώφ θ η κφ μο ί . Τήν τοϋ Χριστού άνά- σταοιν ποοετνπον x a l ό προφήτης * Ιωνάς , τόν οποίον τύπον 6 Κύριος ήμών Ίησο ϋς Χριστός τόν άναφίρει πρός τόν ίανχόν

τον, λέγων πρός τούς Ίονδ αίο νς' γ ε ν ε ά π ο ν η ρ ά χ αί 15 μο ι χ αλ ί ς , σ η με ι ο ν έ π ι ζ η τ ε ϊ , x a l σ η μ ε ϊ ο ν ο ύ

δ οθ ή ο ε τ α ι α ύ τ η, ε ΐ μ ή τ ό σ η μ ε ί ο ν Ί ω ν ά τ ο ϋ π ρ ο *φ ήτ ο ν. " Ωσ π ε ρ γ ά ρ ήν Ι ω ν ά ς έν τη κοίλίφ τοϋ χή- τ ο ν ς τ ρ ε ϊ ς ή μ έ ρ α ς , κ α ί τ ρ ε ϊ ς ν ύχ τ α ς , ο ύτ ω ς i a τ α ι δ Υ Ι ό ς τ ο ϋ Α ν θ ρ ώπ ο ν , έν τη κ α ρδ Iq. τής

20 rtfc, τ ρ ε ϊ ς ή μ έ ρ α ς , χ α ί τ ρ ε ϊ ς ν ύχ τ α ς .

Έρ ώ τ η σ ι ς νε .

Ποιον είναι τό ίχτον άρθρον τής πίοτεως; Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Κ α ί Α ν ε λ θ ό ν τ α ε Ις τ ο ύ ς ο ύ ρ αν ο ύ ς, x a l κ α- 25 θ ε ξ ό μ ε ν ον i x δ ε ξ ι ώ ν τ ο ϋ Π α τ ρ ό ς .

Έρ ώ τ η σ ι ς νς'.

Τί μας έρμηνεύει τό άρθρον τοϋτο τής πίατεως;


Τέσσαρα πράγματα διδάσκει τό άρθρον τοϋτο* πρώτον, πως 30 ’μέ τό Ίδιον σώμα, είς τό όποιον έπαθεν Αληθώς, καί Ανίατη

όσιό τούς νεκρούς, μέ τό Ιδιον έχεϊνο Ανέβη είς τούς ούρανούς, καί έχάθισεν είς τήν δεξιάν τοϋ Πατρός μέ δόξαν καί αίνον.

Δεύτερον, πώς ώς άνθ ρωπος μόνος Ανέβηκεν είς τόν ούρανόν'

3. 1 Κορ. 15, 3 Κ 14. Hai. 12. 39

5 t f ήμέρφ x f xpÎTţΤ II 8 κλιΐονβς Τ || 10-11 ώαπβρβΐ Μ, ώσπιρΟΝΚ Κ 11 κΛμοΙ Κ || 16 ·1μή KlD || 27 μλς Κ la notl .



Ο Ρ Θ Ο Λ Ο E O S ΟΜΟΛΟΠα . α ’ . νς'—νη’. 49

ιατ2 0βός TTfivrore ήτον είς τόν ούρανόν, x ai είς πάντα τσπον. Τρίτον S iââoftşţπως τήν ανθρωπότητα, όποϋ Ιπήρε /ιίαν

ψ?ορόν, άπό τήν Παρθένον Μαρίαν, jroti δέν τήν §ξαφήκε' μά

μετ αύτήν πάΧιν ΰέλει έλθει να χρίνη· καθώς οί άγγελοι ει-

πασιν είς τούς άποατόλονς' ο ύτ ο ς 6 Ίη ο ο ϋς , ό άνα- 5Χη φθ ε Ι ζ ά φ ’ ύ μ ώ ν ε ϊ ς τ ό ν ο ύ ρ α ν ό ν ^ ο ϋ τ ω ς έ λε ύ- σ ε τ α ι S v τ ρ ό π ο ν έ θ ε A α α ο θ ε α υ τ ό ν π ο ρ ε ν ό μ ε ν ο ν

εΙς τό ν ο ύ Q αν ό ν. Τέταρτον διδάοχει, πώς ό Χριστός είναι

μόνον είς τόνΛοΰρανόν, x ai όχι είς τήν γην, κατά τόν τρόπον τής οαρκός όποϋ έφόρεσε, καί ανί’ανεατράφηκεν είς τήν γή ν ίο

μά κατά τόν μυστηριώδη τρόπον όποϋ εύρίοκειαι είς τήν

θείαν ευχαριστίαν, είναι καί είςπτήν γήν ό αύτός )ϊός τον

θ εοϋ, θ εός καί άνθ ρωπος, κατά ιιετουοίωσιν, Εστωντας καί ή

ονοία τον δρτου νά μεταβάλλεται είς τήν ούοίαν τοϋ άγιον σώ

ματος αύτοϋ' x a i ή ονοία τοϋ οίνον, είς τήν ούοίαν τοϋ τι~ 15μίου αίματος αύτοϋ' δ ιά τό όποιον πρέπει νά δοξάζωμεν καί νά Χατρευωμεν τήν αγίαν ευχαριστίαν όμοίως καθώς feat αύτόν τόν

Σ ωτήρα μας Ίη οοϋν.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ν ζ ' .Ποιον είναι τό έβδομον άρθρον τής πίστεως; 20

3Α π ό κ ρ ι σ ι ς. / i iΚσ I π άλ ι ν έ ρχ ό μ εν ον με τ ά δ όξη ς, χρϊ ν αι ζ ώ ν τ α ς x a i ν ε κρο ύς - ο ύ τή ς β α σ ιλ ε ί α ς ο ύχ

ο τ α ι τ έ λ ο ς .

m*φ ρ ώ τ η ο ι ^Ο*)'. 25

Τί μας διδάσκει τοϋτο τό δρθρον της πίστεως .

Ά π ό κρ ιο ις.Τρία πράγματα· πρώτον, πώς ό Χριστός μέλλει νά στρέ

ψη διά νά χρίνγι ζώντας χαί νεκρούς, καθώς ό Ιδιος λέγει διά λόγον τον δ τ α ν δ έ έλθη ό ΥΙ ό ς το ν άνθρ ώπο ν έν 30

ί\ Λάξγι α ύ τ ο ϋ , x a i πά ντ ε ς ο ί άγι ο ι ά γγ ε λ ο ι

5. Up!. 1. I t || » . Ματ. 25, 31.

2, 10 «f 11 βποο ΟΝΚ || 2 *irfjp« ONDK || 3 8iv] τήν oro. D | *ξ«φήχ·(| 6 ήμΑν M || 14 μ·τά β<£λλ*τχι D j| 22*24 are punctuaţia urmitoare:

βκροϋς, τέλος. ONDK || 26 μβς K || 28- 29 στρ*φτρ) *νββτρ*ψη N pe marg.,In notl.



bo ΟΡΘΟΔΟΒΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ Α*. νη'— *β\

με τ ' α ύ τ ο ϋ. Καί Φέλει έλθει τόσον γοργά, ώ σ π ε ρ ή d- Iο τ ρ απ ή έ ξ έ ρ χ ε τ α ι Α π ό Α ν α τ ο λ ών , κ α ι φ α ί νβ- |τ α ι έ ω ς δ υ σ μ ώ ν, ο ϋ τ ως έ ο τ α ι n a i ή π α ρ ό ν αία |τ ο ϋ Υ I ο ϋ τ ο ϋ Α ν θ ρ ώπ ο υ· πε ρ ί A i τ ή ς ή μ έ ρ ας |

5 τ ής π α ρ ο υσ ί α ς έ χ ε ί ν η ς χ α ί τ ής ώρ α ς , ο ύδ ε ί ς Io l d ε ν, ο ϋτ ε ο ί Α γ γ ε λ ο ι . Μ’ βλον τοϋτο πρστήτερα μέ),. |λει νά γενοϋοι τά πράγματα τοϋτα’ νά κηρυχθή τό Εναγγέλιον 1εις δλα τά έθνη, νά έλθη ό Αντίχριστος· νά f - γενοϋοι μεγάλοι |πολέμοι, πειναις, θανατικά, x âi έτερα δμοια- . χα) διά νά τά

10 ehτφ αυντόμως, μεγάλη πολλά Φλίψις άέλει γένη, χατά τό λό

για τοϋ Κυρίου λέγοντος· έ ο τ a τ γ ά ρ τ ό τ ε ft λ ly> ι ς μ ε- Iγ άλη, ο Ια ο ύ γ έ γ ο ν εν Απ' Α ρχ ή ς χ ό α μ ο υ έ ω ς τοϋ I

νϋν, ο ύδ 3 ο ύ μ ή γ έ ν η τ α ι . Διά τήν χρίοιν τούτην φανερά όμιλει λέγών 6 Απόστολος· δ ι α μ α ρ τ ύ ρ ο μ α ι ο ϋ ν έ γ ώ ε- 15 ν ώπ ι ο ν τ ο ϋ θ ε ο ϋ, χ α ί τ ο ϋ Κ υ ρ ί ο υ *1 η ο ο ν Χρι-

ο τ ο ϋ, τ ο ϋ μ έ λ λ ο ν τ ο ς κρ ( ν ε ι ν ζ χο ν τ α ς χ α I νε

κ ρο ύς , χ α τ ά τ ήν έ π ι φ ά ν p ι αν α ύ τ ο ϋ χ α I τήν βασι λ ε ί αν αύ τ ο ϋ.

Έ ρ ώ τ η α ι ς rtf'.

20 T i διδάσκει δεύτερον τό Αρθρο ν τοϋτο ;

* Λ π ό κ ρ ισ ις.

Πώς είς τήν τελευταίαν χρίοιν o l Ανθρωποι ΰέλουσιν άπο- δώσειν λόγον διά τούς λογισμούς, διά τά λόγια, καί διά τά έργα' χατά τήν Γραφήν τήν λέγονσαν λ έ γ ω δ έ ύ μ ϊ ν δ τ ι πδν

25 $ ή μ α ά ρ γ όν, δ έ ά ν λ α λ ή ο ω ο ι ν ο I ά ν θ ρ ω π ο ι , Απο-{ '44 δ ώ σ ο υ σ ι \ π ε ρ Ι α ύ τ ο ϋ λ ό γ ο ν έ ν ή μ έ ρ φ χ ρ ί ο ε ως '

χαί ό Απόστολος λέγει’ ώσ τ ε μ ή πρ ό κ α ι ρ ο ϋ τ I κρί νετε, έ ω ς άν έ λ θ η ό Κ ύ ρ ι ος * δ ς κ α ί φ ω τ ί σ ε ι τά κ ρ υ π τ ά τ ο ϋ σ κ ό τ ο υ ς ' κ α ί φ α ν ε ρ ώ σ ε ι τ άς βον-

30 λ ά ς τ ώ ν κ α ρ δ ι ών ' κ a I τ ό τ ε ό έ π α ι ν ο ς γ ε ν ή ο εται έ κ ά σ τ ω Α πό τ ο ϋ θ ε ο ϋ .

1. Ματ, 24, 27 || 4. tig τδ οότΔ στιχ, 36 jj 7. ·1ς τδ αύτδ οτιχ. 141|11. βίς τδ αδτδ οηχ. 21 || 14. 2 Τιμ. 4, 1 1| 24. Ματ. 12, 36 || 27, 1 Κορ. 4, 5.

1 γοργφ Κ || 10 γέν* Κ || 13 φ«νβρ*ν ΟΝΚ, dar φανβρβ Ν pe marg..Κ In nolft || 20 T l O N | | 23 λόγα M || 25 λαλήσοασιν OND K || 27 n K.



ΟΡΘΟΑΟΕΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Α'. ξ' ~ξα\ 51

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ξ ' .Τί διδάσκει τρίτον τοϋτο τό άρθρον (

Ά π ό χ ρ ισ ι ς .Πώς είς τήν ήμέραν έχείνην χσΟ' §νας κατά τά Ιργα τον,

λει λάβει τελείαν καί alrovlav πλερωμήν διατί κάποιοι θέ- 5

υσιν Ακούοειν τήν άπόφασιν ταντην δ ε ϋτ ε ο I εύλογη- έ ν ο ι τ ο ϋ Πα τ ρ ό ς μ ον, κ λ η ρ ο ν ο μ ή σ α τ ε τ ήν ή

ι μ α ο μ έ ν ην ύ μ ΐ ν β α σ ι λ ε ί α ν ά π ό κ α τ α β ο λ ή ς ό σμο ν. Καί &?.?>οι άκονσονοι τήν άπόφασιν ταύτην πο- ε ύε σ θ ε ά π * έ μο ν ο I κ α τ η ρ α μέ ν ο ι ε ί ς τό πϋρ τό 10

ΐ ών ι ο ν7 τό ή τ ο ι μ α σ μ έ ν ο ν τ φ δ ι α β ό λ φ κα I τ οϊ ς γγ έλ οι ς αύτ οϋ· δ πο ν ό ο κ ώλ ηξ α υτών ο ύ τ ε- ε ν τ $, κα ί τ ό π ϋρ ο ϋ σ β έν ν ν τ α*.

Έρ ώ τ η ο ι ς ξα\Τάχα τόν καιρόν έχει’νον δλοι ol άνθρωποι θέλοναιν άπο- 15

ώοειν λόγον διά τά ίργα τονς, ή ξεχωριστά καθ' ένας άπο-

νήσχωντας Αποδίδει τόν λογαριασμόν τής ζωής τον, καί άν είαι κριτήριον μερικόν;

* Απόκρι σι ς .

Καθ ώς είς τήν ήμέραν έχείνην τής τελευταίας χρίσεωζ, δέν 20

ητάται τινάς λογαριασμός ξέχωρα διά τόν καθ' ένα, διατί δλα

ά πράγματα είναι γνωρισμένα σιμά είς τόν θ εόν καί καθ' Μνας είς όν καιρόν τοϋ θ ανάτον τον, γνωρίζει τά άμαριήματά του· τέ- οιας λογής μάλιστα ύστερα άπό τόν θάνατον, καθ' Ινας θέλει νωρίζει τήν Αμειβήν τών έργον τον. Διατι έπειδή καί τά έργα Γ5ου θέλοναιν είναι φανερά, λοιπόν και ή άπόψασις τοϋ θ εοϋ ίναι φανερή είς αντόν καθώς λέγει ό θεολόγος Γρηγόριος· ε ίθ ο μ α ι σ ο φ ώ ν λόγ ο ις, δ τι ψνχή π ά σ α καλή τε α I θ ε ο φ ι λ ή ς ! i n ε ι δ άν τ ο ϋ σ ν ν δ ε δ ε μ έ ν ο ν

6. Ματ. 25. 34 || 9· 10. [(Mat. 25). αηχ. μ«'. χ\ || 12. Μάρκ. 9. 46 5

Μαρ, β·'. μη*. Ο,—μδ’. μη'. ΝΚ, Μάρκ. θ'. μη'. D] (Marcu 9, 46 (in aparat),8 Τ) ϋ 28. Αόγ. ·1ς Καναχρβί. τάν 45·λφόν. [Λόγφ βΐς Καιααρβίον τόν ά-

λφόν ΝΚ (cf. ΡΟ 35. 781-784).

2 ΤΙ OND H5 «ληρ»μήν ONDK | κοίκοιοι Ν corectat In xdxoioi de Κ,are are o notl naivi || 16 ξβχαριστφ K || 17 too K ca o notl care priveşte

d. Hofmann || 21 {ex»pţK || 22 οιμφ K | xal om. ONK || 25 γνωρίζη D

ΙμοιΜν ONDK.



52 ΟΡΘΟΔΟΒΟΣ ΟΜΟΛΟίΊΑ. Α'. f A ' f l '

σ ώ μ α τ ο ς ένθ ένδε απαλλαγή, ε ύθ ύς έν συν αισθ ήσ^ [ , 45 x a i & ε ωο ί α\ τ ον μ έ ν ο ν τ α ς α ύτ ή ν η α λ ο ϋ γ ενο-

μ έ ν η (ά τ ε τ ο ν έ π ι ο κ ο τ ο ΰν τ ο ς Δ ν α κ αθ αρθ έ ντο ς ή α πο τ εθ έντ ο ς, ή ο ν κ οϊ δ* δ, τι κ α ί Ι έ γ ε ι ν χρή\

5 & α ν μ α σ ιόν τ ι να ή δ ο νή ν ή δε τ αι κ a i ά γ άλ λεται

κ α ί ΐ λ ε ως χ ω ρ ε ϊ π ρ ό ς τ όν έ α ν τ tfj ς δ ε σ πό τ ην ώ σπ έ ρ τι δ ε ο μ ωτ ή ρ ι ο ν χ α λ ε π ό ν, τ ο ν ενταύθαβ Ιο ν ά π ο φ υ γ ο ϋ σ α ’ κ α ι τάς π ε ρ ι κ ε ι μ έ ν α ς ά π ο

νε ια α μ ένη π έ δ a p ύφ' ών τό τ ή ς ί ό ι α ν ο ί α ς π re-10 ρδ ν κ αθ ε ί λ κ ε τ ο, κα ί ο Ιο ν ήδ η τη φ αν τ αα ί α καρ-

π ο ϋτ α ι τ ή ν ά π ο κ ε ι μ έ ν η ν μ α κ α ρ ι ό τ η τ α ’ μι κρ ό ν

δ’ ϋστ ε ρ ον κα ί τ ό ον γγ ε ν έ ς ο α ρ κ ί ο ν ά η ο λ α β όν

ο α, φ τά έ κ ε ϊ θ ε ν ο ν ν ε φ ι λ ο ο ό φ η ο ε , π α ρ ά τής.καί

δ ο ύ ο η ς κα ί π ι σ τ έ ν θ ε ί ο η ς γ η ς * τ ρ ό π ο ν δ ν ο ΐ ό ε ι 15 δ τ α ν τ α ο ν ν δ ή ο α ς κ α ι δ ι α λ ύ ο α ς θ ε ό ς , τούτα) ο υ γ κλ ή ρ ο ν ο μ ε ι τ ή ς έ κ ε ϊ θ ε ν δ ό ξ η ς . Όμοίως πρέπει νά λογιάζωμεν και διά τάς ψνχάς τών αμαρτωλών, έκ τονέναντίον πώς και ανταί γροικοϋοι καί ήξεύρονσι τήν κόΐαοιν

όποϋ ταις αναμένει, και καλά καί νά μήν εχονσι μήτε οί hi- 20 χολοι, μήτε οί αμαρτωλοί τελείαν τήν άμειβήν τών ίργων των,

πρίν τής τελευταίας κρίοεως, διατί μέ δλον τοϋτο δέν είναι δ-

λαις είς μίαν καί τήν αυτήν κάτιίοταοιν, μήτε είς τόν αυτόν τόπον πέμπονται. Ά πό τοΰτο γίνετακ. φανερόν, πώς τό τοιοΰτο νά μή γίνεται τιρίν τής τελευταίας κρίαεως χωρίς κρίσεο>ς μερικής ·

25 είναι λοιπόν μερικό ν κριτήριον. Καί δταν λέγωμ εν πώς δέν ζη

τά λογαριασμόν τής ζωής μας ό θ εός άπό έμας, τοΰτο νοείται

πώς δέν άποδίδοται ό λογαριασμός τοϋτος κατά τόν έδικόν μας τρόπον.

* Ε ρ ώ τ η ο ι ς ξ β ' .

30 Τάχα αί ψυχαί τών άγιων μετά θ άνατον είς τόν αύτόϊ

βαθμόν εύρίσχωνται;

1 ΙνουνβιοθήΛΐ D || 5 *αυμ«ο(%ν η ν α O N D K || 7 Ασκβρ τί ΟΝΚ || 13καί om. OND, dar Ν add. καί pe marg., K In tex t şi cu noti || 19 6«oţ>

ONDK I κχλφ K |1 20 άμοιβήν ONDK || 21 βιβτΐ om. D || 24 xaXttttsi*; ON ||25-26 ζψ9 ONDK || 30 μβτΑ] μαιτά Μ || 31 βδρίοκονται. D βδρίβκςντβι; t.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜ ΟΛΟΓΙΑ, Λ'. ξβ '~ ξδ* 53

* Α η ό κ ρ ι α ι ς.Διατι aI ψνχαι 6έν μιαενονοιν άπό τόν κόσμον τούτον

ς μίαν και τήν αύνήν χάριν, τέτοιης λογής καί ϋστερα άφ* oi οεύοονσιν άπό τόν κόσμον, όέν οτέκοννται είς .Ινα καί τόν

ύτόν βαθμόν τής} μακαριότητος, κατά την Χριοτοϋ διδασκαλίαν 5

που λέγει' έν τ $ ο ϊ κ ί α τ ο ϋ Π α τ ρ ό ς ? μ ου, μοναΐ ολλ ά ί ε t a r και άλ/.αχοϋ" ά φ έ ων τ α ι a i άμαρτίαι *ν τ η ς α ι π ο λ λ α ι, δ τι ήγ ά π η σε πο λύ’ φ δέ όλί- ον ά φ ί ε τ α ι , ό λ ί γ ο ν α γ α πά . 'Ομοίως καί (5 άπόσιολοςέγει, δ α α π ο δ ώ σ ε ι έ κ ά σ τ φ κ α τ ά τά έργα α ύτ οϋ. 10

Έρ ώ τ η σ ι ς * ξγ\Τίνα γνώμην πρέπει τά έκομεν διέκείνονς όποϋ άπο-

νήσκονσιν είς τήν όργήν τοϋ Θεοϋ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Πώς μετά την έσχάτην κοίσιν άλλοι θέλοναιν είναι είς με- 15

γαλήτερην κόλασιν, και άλλοι εις μικοάν, αιωνίως- κατά τό εΐ- ρημένον είς τήν Γραφήν' έκ ε Ϊν ο ς δ έ ό δοϋλος ό γνονς τό ά έ λ η μα τοϋ Κν ρί ο ν έ αν τον, κα I μ ή ετ ο ι μάσα ς, μή δέ πο ι ή ο ας πρός τό ϋέ λ η μα αντον, δαρή- ο ετ ε πολλ ά. *Ο δέ μή γνο ϋς , ποι ήο ας δέ δ ξι α 20

πληγών, δ α ρ ή ο ε ται ολίγος.Έρ ώτ η σ ι ς ζδ\ Άποθνήοκονοι τάχα και άιθρωποι όποϋ νά είναι άν ίμεσα

τών σύυζομένωΐ' και άπολλνμέι ων ;

■* Α π ό κ ρ ι σ ι ς . 25Τοιανττ,ς τάξεως άνθρωποι δέν ενρίσκοιται. Μά βέβαια

πολλοί άπό τονς αμαρτωλούς έλενΟερώνοννται άπό τών δεσμών τον φ5σν, δχι μέ τήν μετάνοιαν η έξομολόγησιν έδικψ τονς, καθώς ή Γραφή λέγει' έν γ ά ρ τ φ ţd f l τις έξομολ ογή- οετ αί ο ο ι ; καί άΜαχοϋ ο ύ χ ο I νεκροί αΐν.έσ ον σί αε 30

6. Ίω. 14. 2 (Ι 7. λου. 7. 47 || 9. *Ρα>. 2, 6 1‘Ρωμ. ζ*· ς'. Κ] \\ 17.Λου. 12, 47 Ι) 29. 7«λ. 6, 6 (Φαλ. ς*. ·\ Κ) )| 30. Φκλ. 113, 17 [Φαλ. pis’.

<*· 4 « m ΊΟ Μ

6, 12 fi 23δπου ΟΝΚ || 9 ;4γαπ$ O N D K || 20 πολλ4ς κ || 28 τήν om.NDK (I 29 τις ΟΝ.



54 ΟΡΘΟΛΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΠΑ. Λ’. î i - ţi '

Κ ύρ ι ε , ο ύ δ έ π άν τ ε ς ο I κ ά τ α β α ί ν ο ν τ ε ς ε ί ς ξ. Iδ ο ν Αλλά μέ τάς εύποιΐας τών ζώντων, καί πψ)αενχας vnL· ίαυτών τής έκκληοίας , καί μέ τήν άναίμακτον Ηίλιοτα Φυοίην, όποϋ καθ' ήμέραν προοφέρει ή έκκληοία διά τονς ίζώντας καί t«. [

5 θνηκότας κοινώς δλους, καθώς καί ό Χριστός ψηέθανε δι erf.

τούς. Και άτι δέν έλευθερώνουνται άφ* έαντών των al τοιανται |ψνχαΐ, λέγει ό θ εοφύλακτος είς τό κατά Λονκ&ν δ κεφ. έρμη.

νενων τόν λόγον τοϋ Χριατοϋ όποϋ είπεν, δτι έχει έξοναία* |έπι τής γής άφιέναι αμαρτίας· δ ρ α, δ τ ι έ π ί τή ς γ ή ς i- I

10 φ ί ε ν τ αι a l ά μ α ρ τ ί α ι · έ ω ς ο ν γ ά ρ έ ο μ έν επτ ής γής , δ ν ν ά μ ε θ α έ ξ α λ ε ϊ ψ α ι τ άς Α μ α ρ τ ί α ς ή- |μ ώ ν μεθ ' δ μέν το ι τής γής άπα ψαο τ ώμεν, ούκ e- Iτι ή μ ε ι ς α ύ τ ο ί δ υν ά με θ α δ ι έ ξ ο μ ο λ ο γ ή ο ε ω ς έξα-

λε ϊψ α ι τάς ά μαρ τ ( ας ή μ ών ά πο κέ κλ ε ι οτ αι γάρ 15 ή Ούρα. Καί είς τό 22 τοϋ Ματθαίου, έρμηνεύων τό' όtj-

σ α ν τ ε ς α ύτ ο ϋ χ ειρ ας κα ί π ό δ ας , αντί τών πρακτικών τής ψυχής δυνάμεων j λέγει* έν τφ α ΐ ώνι μέ ν γ ά ρ τφ ένε-

147 α τ ώ τ ι ϊ α τ ι π ρ ά ξ α ι κα ί έ ν ε ρ γ ή ο αι τΐ , \ έν δέ τφ Iμέ λ λ οντι , δ ε ο μ ο ϋν τ αι π α σ α ι ai πρακτικαί δννά-

2 0 μ ε ι ς τ ή ς ψυχ ής - κ αί ο ύκ S a τ» π ο ι ή σ α ί τ ι ά γ α θ ό ν ε ί ς άντ ι οή κ ω α ι ν τ ών ά μ α ρτ ι ών. Καί είς τό κε-ον\

τοϋ αύτοϋ εύαγγελίου· με τ α με Χ ε ί α ς γ ά ρ κα ί εργασ ία ς κ α ι ρ ό ς ο ύκ ί α τι μ ε τ ά τή ν έ ν θ έ ν δ ε άπο β ίω- ο ιν. Ά πό τά όποια λόγια, γίνεται φανερόν, πώς νοτερά άπό

25 τόν Φάνατον ι) ψυχή δέν ήμπορεϊ νά έλευθερωθή ή νά μετά- νοήσγΐ' καί νά κάμη τίποτες έργον όποϋ νά λντρωθή άπό τών δεσμών τοϋ ?δον, μόνον αί Φεϊαι λειτουργίας a l προσευχαϊ καί έλεημοσύναι όποϋ γίνοννται δι αυτήν άπό τους ζώντας, εκείνο,

τήν ώφε)Λϋσι πολλ.ότατα, καί άπό τά δεσμά τοϋ %δον τήν έλεν- 30 θεροΰοι. ' Κρ ώχ η ο ΐ ί i i .

Τίνα γνώμην πρέτιει νά ίχωμεν διά ταΐς έλεημοσύναις xairate άγαθοεογίαις όποϋ δίδουνται διά τούς άποΟααμένους ;

8-9. [Luca 5, 24 τ] (cf. PG 123, 764) || 15-16. (Met. 22, 13 lf(cf.PO 123, 388) || 21-22. [Mat. 25, 10] (cf. PG 123, 425).

4, 8, 26, 28 şi 33 Snot) ONE || 6 tfflv ON, om. D || 7 ς' DC, « ' N(Luca 5, 24 T) (I 12 μ«ηο ι K || 15 κβ\ ONDK || 18 πράξαι ONDK j| 21 » ’·

ONDK || 26 λοτρωβφ ONDK | AnoO «ί. β κος» N pe m arg., K in notă, creddupăHofm ann || 26- 27 τόν ββομόν ONDK || 33 Αιβοβαμένοας ONDK .



ΟΡΘΟΑΟΙΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ.. Α'. 5· — ξς' 55

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς .

Περί τούτου ό ίδιος θεοφύλακτος διδάσκει είς τό ιβ'.φ. τοϋ Λουκά, έξηγώντας τόν λόγον τοϋ Χριστοϋ ■όποϋ εΐ- ν' φο βήθ ητ 8 τόν ί ξο να ί αν Ιχ ο ντ α έ μβ αλ ε ϊ ν είς

ήν γ έ ε ν ν α ν γράφει δέ ούτως · δρα γάρ, δτι ούχ el- 5s φ ο βήθ η τ 8 χόν με τ ά τό άη ο κτ εί ναι , β άλλον- α εί ς * ή ν γί ενναν, Αλλ* ί ξο ναί αν Ιχ ο ντ α β α-

ού γάρ πά ντ ως ol Αηοθνή σχ οντβς άμαρ- ωλο ί β ά λ λ ο ν τ α ι ε ί ς τήν γ έ ε νναν· Αλλ* έν τ·β έ- 4ο υ σ ί φ κ ε ϊ τ α ι τ ο ϋ τ ο τ ο ϋ θ ε ο ϋ · ώ σ τ ε κ α ί τ ό 10υγ χ ωρ ε ϊ ν . Τ ο ϋ τ ο δέ λ έ γ ω· δ ι ά τ άς i n i τ οϊ ς ε χ ο ι μη μ έ ν ο ι ς γ ι ν ο μ ί ν α ς π ρ ο α φ ο ρά ς , x a l τ άς

ι α δ ό σ ε ι ς ' αΐ ο ύ μι κ ρ ά σ υν τε λ ο ϋσ ι τ ο ϊ ς x a l ν ά μα ρ τ ί α ι ς β αρ ε ία ις â nod αν οϋ σ ιν. Ού πάνως ο ϋν με τ ά τό Αποχ τ εϊν αι β άλλει είς τήν 15έ ε ν ν α ν Αλλ* έξ ο υσί αν ϊχ ε ι β αλ ε ϊ ν Μ ή χ οί νυν λ λ ε ί φ ω μ ε ν η με ί ς , ο π ο υδ ά ζ ο ν τ ε ς δι* ίλ 'εη μ ο- υν ών κα ί π ρ ε σ β ε ι ών έ ξ ι λ ε ο ϋο θ α ι, χόν εξουίαν μέν Ι χ ο ν τ α βαλ ειν, ο ύ πάν τ ως δέ x’,fi ί ξ ο νι q, τ αύτγι χ ρ ώ μ εν ο ν ά λ λ ά x a i ο ν γ χ ωρ ε ϊν όν- 20ά μ εν ον. * Από τήν διδασκαλίαν λοιπόν τής Αγίας Γραφής ai τοϋ πατρός τούτον τήν έξήγησιν, τοϋτο έκβάζομεν, πώς πρέ

πει πάντως νά παρακαλοϋμεν διά τούς κεκοιμημένους, x ai νά προσφέρωμεν ϋυοίας Αναίμακτους , δίδοντες έλεημοσύνας' ίπειδή κεϊνο ι δέν ήμποροϋσι τά τοιαιτα νά χάμονσιν διά τούς ίαν- 25ούς τονς.

Έρ ώ τ η ο ι ς ξς '. ι 48

Πώς πρέπει νά γροικοϋμεν διά χό ηϋρ χό καθαρτήριον;

Ά π ό κ ρ ι σ ις . , $

Ούδεμία Γραφή διαλαμβάνει περί αύτοϋ· νά εύρίοκεται 30

δηλαδή χ&ν μία πρόσκαιρος χόλασις, καθαρτική τών ψνχών, ύστερα Από τόν θ άνατον μάλιστα ή γνώμη τοϋ Ώριγένονς διά

4. [ Luda 12, 5 Τ] (ei. PG 123, 880. — T eofilact, Tâlcuire Ια Evan-

htl t i (Iaşi 1805). p. 140).

3 δποο ONE II 24 *Μ ντ«ς ONE || 28 χαβαρτήρον Μ || 31 x$v ON.



56 0 ΡΘ0 Δ0 ΙΘ2 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. g § gc*—ξς\

τοϋτο χατεχρίΒη υπό της έκκληοίας, είς τήν Έκντέρ σύνοδοr τήν έν Κωνσταντινονπόλει. "Ετι δέ φανερόν είναι, ψιώς ύστερα άπό τόη θάνατον, ή ψνχή δέν ήμπορεΐ νά δεχθή ţeăv I ra μνοη'- j

ριον τής έκκληοίας· x al Λν ίσως χαί ήθελεν είναι δυνατόν ul 5 τιλερώα^ άτήτης διά τά άμαρτήματά της, ήθελεν ήμπορεΐ vi

δ£χβΆ και f*i6°» άπό τό μυστήριον τής μφ& φοία, τό όποιον εοτωντΜ mai νά είναι έξω άπό τήν όρθ όδοξο* διδασκαλίαν *H

εκκλησία μέ δικαιοσύνην προσφέρει δι αύτάς τήν άναίμακτον Ουσίαν, καί προσενχάς πρός Θεόν πέμπει, ύπ φ άφέοεως τών ά-

10 μαρτιών αύτών μά δχι έκεϊνοι νά πάσχ ουζWkâv μίαν κόλασή x al μετ αύτήν νά χαθ αρίζωνται. Τούς δΛμύθ ονς τινών Ανθ ρώπων, όποϋ λέγονσι περί ψυχ ών, πώς δταν μισεύσονοιν άμε- τανόηταις άπό τόν κόσμοι8 κολάζονται ίίς^ρονβλία, είς νερά, καί

λίμναις, ποτέ δέν τούς έδέχθηχεν ή έκχλησία

15 Έρ ώ τ η σ ι ς ξζ\

ίίοιος τόπος είναι ίδια διορισμένος είς ταΐς ψυχάίς έ κεί νων όπου άποθνήσχονσιν είς τήν χάρινψεοϋ Θεοϋ;

Ά π 0 χ ρ ι σ ι ς. ΑΙ ψνχαι τών άνθρώπων έκείτων όποϋ μιοενονσιν άπό

20 τόν κόσμον τούτον, εύρισκόμεναι είΧτήν χάριν τον θεόν, μέ

μετάνοιαν τών Ιδίων Αμαρτημάτων, movci τόπον, τάς χειρας τον Θεοϋ' διατί οϋτω λέγει ή άγια φραγή· δ ι κ α ί ων ψνχ αι έ ν χ ε ι ρ ί Θε ο ϋ' κ α ί ο ύ μ ή Μ ψ η τ α ι α ύ τ ώ ν β ά σα

νός. Ά κομΙ ονομάζεται ό τόπος αύτών, παράδεισος· χα·25 θώς ό Χριστός ό Κύριος ήμών ειπεν, είς τόν σταυρόν Απάνω

πρός τόν fyavt)v‘ ά μή ν λ έ γ ω σ ο ι, σ ή μ ε ρ ο ν μ ε τ * έ μ ον &Ofl έν τ φ π α ρα δ ε ί α φ. Κράζεται καί κόλπος τοϋ Αβραάμ, χατά τό γεγραμμένον έγ έν ετ ο δ έ ά π ο θ αν ε ϊν

f 49 τόν π τ ωχ ό ν χ α Ι \ ά πε ν ε χ Οή ν α ι ύ π ό τ ώ ν ά γ γέ- 30 λα>ν ε ί ς τόν κό λ πο ν τ ο ϋ Α β ρ α ά μ . Καί βασιλεία τών

ούρανών κατά τόν λόγον τοϋ Κυρίου λέγοντος· λ έ γ ω δέ

22 Σοφ. 3, ί (I 26. Αοο. 23, 43 || 28. Αοο. 16, 22 \\ 31. Mat. 8, ΐ7.

3 f i 10 x ţv ΟΝ Κ5 της ΟΝΚ || 4*5 x al... της = «et si per stmtl· ipsam satisfaceret pro ptccatis suis* textul latin || 9 πέμπκ] μέμπιι D|| 12, 17 fi 19 δwoo ONK || 12*13 άμοτανόητας ONK , &μβτανόηται D || 16M şK || 27- 28 f i 30 ’Αβραάμ ONDK )| 29 6ic6] O, (aitdv ) 4πό Ν. ait&v

Απδ Κ (&η·ν·χθ4)ναι α&τόν δπδ Luca 16, 22 T).



ΟΡΘΟΔΟΕΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. ξζ’— ξη'. 57

% ν. δτι. π ο λ λ ο ί α π ό ά ν α τ ο λ ών , x a i δ υ ο μ ών ή- ν α ι. κ α ι αν α κ λ ι θ ή σ ον τ a t μ ε τ ά f Α β ρ α ά μ , κα ι

o a ăx κ α ί Ι α κ ώ β έ ν τή β α οι λ εί α τ ών Κ ΰ ρ α -

&ν. Διά τοϋτο όποιος όνομάσει τόν τόπον τοϋτον με xâv Sra ομα άπό όσα ι.ϊπαμεν, δέν οφά).λεΐ’ μόνον văγροικά, πώς cl- 5

ι al ψνχαΐ εις τήν χάριν τοϋ θ εοϋ, καί εις τήν ουράνιον βα- Χείαν και καΟάκ οί έκκληοιαοιικοί νμνοι ψά)uov aiv, εις τόν υρανόν.

Έρ ώ τ η ο ι ς ξη'.Καί a i ιένχαί έκεϊναι όποϋ μιαενονοι» άπό τά κορμία, ίο

ύρισκόμεναι είς Φεϊκήν όργήν, ποϋ e ha i;

3Α π ό κ ρ ι S ι ς.

'Ο τόπος έκείνων με διαφορετικά ονόματα Μγεται. Πρώ

ον ονομάζεται %δης, είς τόν ίηόϊον άπώοθ ηκεν ό διάβολος, άπό όν ουρανόν διωχΟείς- ώς λέγει ό προφήτης· έ ο ο μ α ι δ- 15ο ι ο ς τ ψ ύ ψ ί ο τ φ ( ε ί πε ν ό δ ι ά β ο λ ο ς ) νϋν δ έ ε ί ς δου κα τ α β ή σ η’ καί ε ί ς τά "θ εμέλι α της γης' Δεύτε

ον λέγεται πϋρ αιώνιον λέγει γάρ ή Γραφή’ πο ρ ε ύε α θ ε άπ' έ- ο ν o l κ α τ η ρ α μ έ ν ο ι , ε ί ς τό π ϋρ τό α ι ών ι ο ν , τό

τ ο ι μ α ο μ έ ν ο ν τ ώ δ ι α β ό λ φ κα ί τ ο ι ς άγ γε λ ο ι ς 20

ύτοϋ. 3Ακομί σκότος · κ α ί τ ό ν ά χ ρ ε ι ο ν δ ο ϋλ ο ν ε κ

ά λ λ ε τ ε ε ί ς τ ό σ κ ό τ ο ς τ ό έ ξ ώτ ε ρ ο ν έ χ ε ι ε ο τ α ι κ λ α υ θ μ ό ς κ α ί δ β ρ ν γ μ ό ς τ ώ ν όό όν τ ων. *Ονομά

εται άκομί καί μέ άλ/.αιόνόματα· μά όλα σημαίνον σι πώς εϊναι

όπος τής χ αταχ ρί σε ω9 καί τής ·θείας όργης' είς τόν όποιον 25αταβαίνονοιν a i ψνχαί έκείνων όποϋ μιοεύονοιν άπ3 έδώ ώρ- ιομένοι άπό τόν θ εό* καί άπεγνωομένοι. Μά τοϋτο είναι Αιόν νά τό ήξεύρη καθ' ένας, πώς a l ψνχαί τών δικαίων, καλά

καί νά είναι είς τούς ουρανούς, δέν έπήραοι μέ δλον τοϋτο τέ

λειον τόν στέφανον' πριν τής τελευταίας κρίσεως’ μήτε a l ψνχαί 30

ών κατακρίτων τελείαν κόλασιν πάσχονσΐ" μά ·8οτερα άπό τήν

15. Ήσ. 1 4 ,1 4 j) 18. X v t. 25 , 41 || 21 ·1 ; τ6 αύτ6, 30 (—σχίχ λ\ D].

2. Άβί- αϊμ ONDK |} 4 μέ κ&ν om. ONDK || 5 βφςίλέί ONDK || 7 (*α-ώς... ψάλλουαιν) OND | lO f i 26 tito υ ΟΝΚ || 17 18 β-ον*. Μ ||

1 σκότος,) | έ5φτβρί /| add. Ν Ια text, Ιξώχιρον Κ in text fi cu noti in a-parat || 26 D jj 28 κχλφ ΟΝΚ || 29 Ι ι φ α ο ι Κ.



58 ΟΡΘΟΑΟΖΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. 5η'—β*.

έσχάτην κρίσιν, θέλονσι πάρειν a l ψνχαΐ μαζί μέ τά ψώματα re- |λείως τόν στέφανον τής δόξης, ή τήν κόλασιν.

Έρ ώ τ η ο ι ς ξθ '.Ποιον είναι τό δγδοον Αρθρον τής πίστεως ; ί

5^ 711 1 11 °Κ a l ε ί ς τό Π ν ε ΰ μ α , τό Αγ ι ον, τ ό κ ύρ ι ο ν , χ$ ζ ω ο π ο ι ό ν ' τ ό £ χ τ ο ν Π α τ ρ ό ς έ κπ& ρ ε ν ό ι ι ε ν ο ν · τ ό α ν ν Π α τ ρ ι x a l Υ Ι φ ο ν μ π ρ ο ο x v v W v μ ε ν ο ν, χ a I I

ο ν ν δ ο ς α ζ ό μ ε ν ον, τό λ αλ ή ο αν δ ι ά τ ων π ρ ο ψητών.

10 ‘?5 Έρ ώ τ η ο ι ς

Τί διδάσκει τό άρθ ρον τοΰτο τής nunm>; ;


Τρία πράγματα' πρώτον, πώς τό ηίνεϋμα τό άγιον εί ναι θ εός, άμοονοιος τφ ΠατρΙ καί τφβ β ίΐφ' τό όποιον είναι

15 φανερόν άπό τά λόγια τον άποοτόλον λέγοντος' Δι α ι ρ έ σ ε ι ς

δ έ χ α ρ ι σ μ ά τ ω ν ε ΐ οΐ , τό δ έ α ύ τ ό Πν ε ν μ α - καί δ ι α ι ρ έ σ ε ι ς δ ι α κ ο ν ι ώ ν ε ί οι , ψα ΐ 6 α ύ τ ό ς ' Κ ύ

ρ ι ο ς ’ κ α ί δ ι α ι ρ έ σ ε ι ς έ ν β ρ γ η μ ά τ ω ν e l ο Ιν, ό δέ

α ύ τ ό ς θ ε ό ς , ό έ νβ ρ γ ών τ ά η i r τ α έ ν n ăo r x al άλ- } 20

λ αχ οΰ' * Η χ ά ρ ι ς τ ο ν Κ ν ρ Ι ο ν ψη μ ώ ν Ίη ο ο ΰ Σ ρι- ι

σ τ ο ν , χ α ι ή Α γ ά π η τ ο ϋ θ ψ ο ν , χ α ι ή κ ο ι ν ων ί α

τ ο ν ά γ ι ο ν Π ν ε ύ μ α τ ο ς με τ ό φ π ά ν τ ω ν ύ μώ ν . Εις τά όπόΐα, χαλά καί ποτέ νά προηγήται pro Πνενμα τό Αγιον, καί ποτέ 6 ΥΙός, τοΰτο γίνεται διατί iprat δμοονσια, και Ισότιμα xai

25 χά τρία πρό σωπα' μά δχι διά νά mm κάν μίαν αΙτίαν ό Υιός, ή Η

τό Πνε ϋμα, καθ ώς έχει ό Πατ ή ρ) άμέο ως χαι όμοίως είς τον

Υιόν χαι τό Πνε ύμα. Καί είς τόκ Πράξε ιζ τών Αποστόλων, το

15. 1 Κορ. 12, 4 II20. 2 Κορ. 13, 13.

4 ΠοΙον] ΠΑς ONDE || 6 χδρον 1 || 11 ΤΙ Ο Ν || 17 eţol ONDE | Αν χ αλ ί D, χαλΑ Κ || 24 τοΟτο] όμως add. D |] 24-25 χαί τά τρία πρόσβπα]•expungtndum* Ν pe marg. || 25*27 (μ& δχι... χαί τδ Πνβδμα) Ν care a-daog ă, cum reieae şi din traducerea la tini, emendaţia următoare; ο&χΐdi δι& xb Ιχβιν τινά οόσίαν διάφορον δ οίός τοδ «νβύματος, ή **δ χνβΟμα τοβοίοβ' Αηαγβ τοδ τοΟτο λέγβιν Αλλ' δχι etolv δμοοδσια x a l Ισότιμα: Ας *ρβ·έφημ*ν x a l δτι έχ τοΟ Πατρός Αμέσως x a l όμοιος Αν τφ Αμα Ιχουοι τήν

Αρχήν β οίδς, x a l τό κνοδμα* δ μΑν οίός χατά ·γ4ννησ·.ν τδ δέ πνβδμα χατ*έχχόρ·ο<χν. tr imiţind pe margine Ια < L icudi. p. 28 >. E tr ec· tn no ti t*ceaatâ emendaţie || 25 διά om. ONDE | x ţv ON.



ΟΡΘΟΛΟΕί® ΟΜΟΛΟΓΙΑ ■ o' - οα*. 59

αιύτό Μ&ειζεν ό 17έτροΛ λέγων τφ Άνανίφ· δ ι α τ ί έ π λ·ψρ ω- ο εν ζ4 ο α τ α ν α ά τ ή ν χ α ρ δ ί α ν ο ο ν, \ρε ύ σψο θ α ί ο ε το Πν ε ϋμα - τ ό ά γ ι ο ν ; και τελειώνοντας1' τον ίδιον λόγον, προοτίΟηοιν ο ύκ έ ψ ε ύο ω ά ν θ ρ ωπ ο ι ς, η λλά τφ θ ε φ ' θ εός ăoa τό Πνε ϋμα τό άγιον. 5

Έρ ώ τ η σ ι ς οα'.Ποίον €ΪτοΙύ»ό δεύτερον όποϋ διδάοκει *ό άρθροντοϋτο;

Ά π ό κ ρ ι ο ις.Διδάσκεά πώς τό Πνεϋμα τό & γιοΓίχπορενεται Έκ μό

νον τοϋ Πατοα: , ώς πηγής | καί άρχήψττής Φεότητος* διά τό 10 U 51 ■, p. 4 Λ όποιον ό •■'vzâţΣ ωτήο μας διδάσκει." λέγων' δτ αν έ λθ η όΠ αρ άκ λ ιττ ο ς, δν έγ ώ π έ μψΐ ω ύμΧν πα ρ ά το ϋ /7 α-τρό ς, τό Π ν ε ϋ μ α τ ή ς â l r f B s i ας, δ π α ρ ά τ ο ϋ Πατ ρό ς έ κι ί ο ρ ε ύε τ α ι . Τήν^Λ ασκαλίαν ταύτην τήν έρμη- ■·

νεύει ό ίερ&ς, * Αθ ανάσιος είς τό ψόμβολόν το ν τ ό Πν ε ϋμ α 15τό ά γ ι ο ν ά π ό τ ο ϋ Πα τ ρ ό ς , ο ν π ε π ο ι η μέ νο ν, ο ϋ τ ε δ ε δ η μ ι ο ν ρ γ η μ έ ν ο ν , ο ϋτ ε γ ε γ ε ν ν η μέ ν ο ν ,

άΧλ* έ κ π ο ρ ε ν τό ν. * 0 Θ ε ό ς κ α ί Π α τ ή ρ , α ύ τ ό ς μ ό νο ς έ σ τ ι ν α ί τ ι ο ς τ ο ϊ ς δ ν ol , κ α ι α γ έ ν ν η τ ο ς · ό δ έ Υ I ό 'ς, έ κ μ ό ν ο ν ţo v Πα τ ρ ό ς α ΐ τ ι α τ ός , κ α ί 20

γ ε ν ν η τ ό ς· κ α ί α ύτ ό Μ τ ό Π ν ε ϋ μ α έ κ μ ό ν ο ν τ ο ϋ Π cuc ρ ό ς α. Ιτ ι α τ όν, χ λ ι έ κπ ο ρε ν τ ό ν ' δ ι ά δέ τ ο ϋ

Υ I t ϋ έ ν τ φ κ ό σ μ am ά π ο σ τ ε λ λ ό μ ε ν ο ν . Καί δ θεολόγος Γρηγόριος οϋχοΜκηοί· τό Π ν ε ϋ μ α τό άγι ο ν, 6 π α ρ ά τ ο ϋ / Ι α τ ρ ό ς Εκπ ο ρ ε ύ ε τ α ι · δ κάθ* δ σ ον μέ ν 25

έ χ ε ϊ θ ε ν έ κ π ο ρ εν ε το«, ο ύ χ τ ί σ μ α ’ κ α θ ' δ σ ο ν δ έ ο ύ γ ε νν η τό ν, ο ν % Υ Ι ό ς ' καθ ' δ σ ο ν δ έ ά γ ε ν ν ή τ ο ν

κ α ί γ ε ν ν η τ ο ϋ μ έ σ ο ν , θ ε ό ς . Περί τούτον εϊρηται πλα- τύτερον είς τό πρώτον άρθ ρον φθάνει λοιπόν τώρα νά κρα-τοϋμεν βέβαιον, καί νά πιοτενωμεν, έκεϊνο όηοϋ ό Χριστός μας 30

έδίδαξε, και ή άνατολική έκχλησία ή καθολική και ορθόδοξος | | | « 5

1. Πρά. 5, 3 (I 11. Ίω. 15, 26 || 15. οόμβολ. 4θαν. [Κη'are trimitereacăci nu o avea nici ed. Hofmanu pe care o urmează] (cf. PG 28, 1584(12) I) 18. 6 αδτός Άθανά. έν ταΐς ΙιραΧς 4ρωτήα*οι. 4. (cf. PG 28, 777 Β)II 24. Λόγ. δ’. xepl βιολογίας [λόγ, e'·. Κ] (cf. PG 36, 141).

7 yi 30 δχοο ΟΝΚ || 18 Αλλ* χχορβυτόν Μ || 24 φησι Μ || 30 ΧριοχόςΟΝΚ I μάς Κ.



6 0 ΟΡΘΟΔΟΒΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. οα' — οβ\

πιστεύει, καί ώμολόγηοεν είς τήν δευτέραν οίκουμενικ συνο

δόν, καί έκύρωσε τό σύμβολον χωρίς τής προσθ ήκης κ α ί έχ τ ο ν Υ io i Κ Καί έναντΙον έκείνων ό ποϋ έπροοθ έσο ι τόν λό- ’

γον Γοϋι»# κ α ί έ κ τ ο ν Υ I ο ν, ίκαμεν έπιτίμησι δχι μόνον 5 ή ανατολική έκκλησία ή όρθ όδοξος καί Ηύθολικι άλλα καί

ή δυτικά της ' Ρώμης * τό όποιον διαμαρτύροιταψ δύο πίνακες άργυράϊ¥ είς τάς όποίας ήτον γεγραμμένον τό^Λ ρόι> σύμβολον τής πίοτεως ελληνιστί είς τήν μίαν, καί είς ρ ν άλλην λατι-

νιστΙΛχωρίς τήν πρόσΟεοιν τούτον τοϋ μέρους · κ α ί έ κ το ν 10 Υ ί ο ν- a i όποιοι μέ πρόσταγμα τον πάπα ϊΡώμη ς Δέοντος

τρίτος έκρέμαντό είς τήν ίκκλησίαν τον άγιον Πέτρου, έν ϊτει Χρίστον 809 , ώς φησί Βαρώνιος. Δ τ ο ϋ τ ο δποιος στέκεται σταθερός καί βέβαιος είς τήν πίστιν τούτην, $χει βεβαίαν έλπίδα

τής σωτηρίας τον, διατί δέν παρεκκλίνει ΜΚΒόλου άπό τήν κοι- 15 νήν γνώμην τής έκκληοίας.

’ Ε ρ ώτ η ο ις\ οβ'.

Τί διδάσκει τρίτον τό άρθ ρο ν τοϋτο ;


Διδάσκει πώς τό Πνεύμα τό άγιον είναι εύρετής τής ά- /. 52 20 γίας Γ ραφής, τόσον τής | παλαιός, δσσν καί τής νέας, καί αυ

τό τήν ώμίλησε μέ τό μέσον πολλών ψυνεργών, Διά τοϋτο καθώς ή Γραφή τής παλαιάς διαθ ήκηΛβ έτοιας λογής καί τής νέας

είναι διδασκαλία τοϋ αγίου Πνεύματος. Καί διά τήν άφορμήν τούτην είς άλας τάς οΙκουμενικαΜ ΰννόδους, καί τοπικός τάς

25 ορθ οδόξους, όπου καί άν έγίνησαν, πίστευε πως δ,τι έποφασί-

σασιν οί άγιοι πατέρες , νά ε ϊναί άπό τό άγιον Πνεύμα' καθώς

ειπασιν o lάπόστολοι είς τήν σύνοδον ί δ ο ζ ε τ ω ά γ ί ω Π ν ε ύ·

μ α τ ι, κ α ί ή /ttv· κατά τό παράδειγμα τών όποιων, καί ai

λοιπαί άλλαι όρθ όδοξοι σύνοδοι έσυμπεραίνασι τά δόγματά τως 30 μέ τόν δμοιον τρόπον.

27. Πρ4. 15. 28.

3 δκοο ΟΝΚ Κ Ι πίνακαι; ONDK [| 12 809] ωθ\ ONDK || 14 παρι-κλ 'ν« OM II 17 ΤΙ ΜΟΝ || 25- 26 Ακοφχώαα- ην D, « f. Λποφχσ. * Ν ρβmarg., Κ Ια tex t, aruncând In notăpe έποφ. ca «forma non tolerabili·.»

|| 29 έσομκβράνβΛ D | τω;) των D, «banc voculam (τως), ex altera formaτοος enatam » K In notă.



0ΡΘΟΛΟ30Ι βΜΟΑΟΓίΑ 1*. ογ'—ofc*. 61

Έρ ώ τ η ο ι ς ογ'.Πόσα x ai noîm είναι τά χαρίσματα τοϋ άγιου Πνε&ματος;

Ά π ό χ ρι σι ς.'Επτά' διά τάΡ&δποϊα λέγει ή Γραφή είς τήν ϊβ ποχάλυψιν

α ι ε π τ ά λ α μ π ά δ ε ς π υρ ό ς χ α ι ό μ ε ν α ι έ ν ώπ . ι ον 5ν & ρ (ί ν ο ν a l ε ΐ α ι τ ά έ π τ ά ην ε ύ μα ta τ ο ϋ Θεο ϋ.αϋτα λοιπόν τά χαρίσματα τοϋ Πνεύματος, η μάλλον είπεϊν αυ

τό Πνεϋμα, ήτον είς τόν Χρίστον πλόυοίώτεηα x al τελειόρα, y.of)0 άνθ ρωπον, ώς λέγει δ προφήτης · x a i ăv a n α ύ- ε τ α ι έ π* α ύ τ ό ν π ν ε ϋ μ α Κ v r e i ο ν π ν ε ν μ α σο- ιοί α ς κ α ί σ νν έ σ ε ω ς, π ν ε ϋ μ α β ο υλ ή ς χ α I Ι σ χ ύο ς ’ ν ε ϋμ α γ ν ώ σ ε ω ς x a i ε ύσ 6 β ε ί α ς ’ x a i έ μπλ ή- ε ι α ύ τ ό ν π ν ε ϋ μ α φ ό β ο ν Θ ε ο ϋ . Τοϋτο βεβαιώνει ό

υαγγελιστής *Ιωάννης λέγωντας · x a i ό λ ό γ ο ς ο ά ρ ξ έ- έ νε τ ο , χ α ι έ ο χ ή ν ωο ε ν έν ή μ ϊ ν x a l £θ ε αο άμεθ α 15ήν δ ό ξ α ν α ύ τ ο ϋ , δ ό ξ α ν ώ ς μ ο ν ο γ ε ν ο ύ ς π α ρ ά α τ ρ ό ς , π λ ή ρ η ς χ ά ρ ι τ ο ς χ α ι άλ ηθ ε ί α ς . Κ α ί

κ τ ο ϋ π λ η ρ ώ μ α τ ο ς α ύ τ ο ϋ ή με ι ς π ά ν τ ε ς έλά- ο μ εν' x a i χ ά ρ ι ν ăv τι χ άρι τ ο ς . Διότι τό Πνεϋμα τον εις αυτόν ώς όμοονοιον αύτώ χατά τήν ΰεότητα* x ai £- 20ληοεν Ιαύτόν σοφίας χαι χαριτος' χατά τό είρημένον τό δ έ

α ι δ ί σ ν η ύ ξ α ν ε, x a i ε κ ρ α τ α ι ο ϋ τ ο Πν ε ύ μ α τ ι,λη ρ ο ν μ ε ν ον σ ο φ ί α ς ’ x a i χ ά ρ ι ς Θ ε ο ϋ ή ν έ π * α ν-ό. Και ταϋτα πάντα £ρέπε ι νά γροιχοϋνται χατά τήν άνθρω-

ότητα. , 25

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ο δ ' .Ποιον είναι τό πρώτον χάρισμα τοϋ άγιον Πνεύματος ;

Ρ' *Α π όχρ ι σι ς.

Τό πρώτον χάρισμα είναι ή σοφία· ήγουν ή άνωθεν σο

ία, διά τήν όποϊαν λέγει | δ άπόοτύλος' ή ά ν ω θ ε ν σ ο φ ί α , 3C— — — ..................... .......... .9 .. — - - -

5. ’Ano 4. 5 i| 9. Έο, I I, 2 [| 14. Ί» . 1. 14 || 21. Αοο. 2, 40.Luca 2, 40: ρ*ύματι in aparatul critic T) || 30. Ίαχ ». 3, 17.

6 slat ONDK || 9 χαθ* Λνθρωπον ΟΝΚ, χ*θδ el; ίνθρωπον D, χατ* Λν-

ρωπον Ε,; dar * χατ’ aut potius $ a!; xdOx» N pc marg., K în notăcautăşjustif ic· lectura aa || 13 ββ ίαιών·ι] x a l add. D || 20 χατ& τήν θβέτήτα]

βτά τής θ·βότητος D || 2 2 ήόξανβ Ο, ήος^ν· ND.

ρ. 4



62 ΟΡΘΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. A*. oB'—o·’.

π ρ ώ τ ο ν μέ ν Αγνή ί στ ι ν, Κη ε ι τ α ε I ρ η ν ι χ ή. i ni e i , κή ς, ε υπε ι θ ής , με σ τ ή ί λ έ ο ν ς χ α I κ α ρ π κΰν άγ α- θ ώ ν ά δ ι ά κ ρ ι τ ο ς κ α ϊ ά ν υη ό χ ρ ί ' χ ο ς . ψϊς τήν αο- φΐαν τούτην ένάντίοΰται ή σαρκική σοφία, χατά τόν απόστολον

5 τόν λέγοντα· δ τ ι i v ά π λ ό τ η τι x a l ψ^λ ι κρ ι ν ε ί α Θεον,

ο ύ κ i v σ ο φ ί φ σ α ρ κ ι κ ή ά λ λ* i v χ ά ρ ι τ ι Θε ο ϋ , ăvs- στ ρ άφ η 'μ εν iv τ φ κ ό σ μ φ . Εναντίον τΛ οποίας σαρκικής x al κοσμικής σοφίας , λέγει ό Ιδιος άπόατολο άναφέρωντας τήν παλαιόν Γραφήν' ăη ο λ & τή ν σ ο φ ί α ν τ ών σ ο φ ών ,

10 κ α ί τ ήν σ ύν ε σ ι ν τ ών σ ν ν ε τ ώ ν Α θ ε τ ή σ ω ’ πο ϋ σ ο φ ό ς ; η ο ϋ γ ρ α μ μ α τ ε ί>ς ; π ο υ σ υ ζ η τ η τ ή ς τοϋ α ΐ ών ο ς τ ο ύ τ ο υ ; ο ύ χ ' ι ί μ ώρ α ν ε ν ό Θ ε ό ς τ ήν σο

φ ί α ν τ ο ν κ ό σ μ ο ν τ ο ύ τ ο ν ;Έρ ώ τ η ο ι ς οε'.

15 Ποϊον είναι τό δεύτερον χάρισμα τον άγιον Πνεύματος;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Τό χάρισμα τής σννέσεως, ή καψα^οήσεως τών Απορρήτων

x al τής Φείας Φελήσεως, περί τής όποίας ή Γραφή διδάσκει λέγονσα· x a l η ά ς σ ο φ ό ς Η δ ιανψ ίφ, ώ i d όθ η σ οφ ία

20 χ α ι ί πι ο τ ή μη i v α ύτ οϊ ς , σ ν ν ι ν ν α ι η ο ι ε Χ ν η άν τ α τ ά Ι ρ γ α τά χ α τ ά τ ά ά γ ι α χ αθ ή κ ον τ α· κ α τ ά π ά ν τα δ σα σ ν ν έ τ α ξ ε Κ ύρι ο ς . Κ αΛ ίς τούς ηερί τόν Δανιήλ· x a l i d ω χ ε ν α ύ τ ο ϊ ς ό Θ ε ό ς σ ύ ν ε σ ι ν x a l φ ρό νη σι ν , i v π ά σ η γ ρ α μ μ α τ ι χ ή x a l σ οτρ ία.· κ α ι Α α νι ή λ σ υν η-

25 χ ε ν i v π ά σ η δ ρ ά σ ε ι χ α ϊ Ι ν ν π ν ί ο ι ς . Καί άλλαχοϋ' τ ό τε δ ι ή ν ο ι ξ ε ν α ύ τ ώ ν τ ό ν ν ο ϋν τ ο ϋ ο ν νι ί ν αι τ ά ς Γ ρ α φ άς . Καί δ Αηόστολος λέγει* δ ώη γ ά ρ ο ο ι Κ ύ-

ρ ι ο ς σ ύν ε σ ι ν i v n ăa i v . ΕΙς τήν σύνεσιν τούτην είναι άντιχειμένη ή Ανοησία χάί Απιστία· διά τήν όποϊαν λέγει ό Κύ-

30 ριος· ώ Α ν ό η τ ο ι χ α I β ρ α δ ε ί ς τ fl χ α ρ δ τ ο ϋ

5. 2 Kof» 1, 12 (2 Cor. | 12 in apărat Τ) || 9. 1 K op. 1, 16Κοριν. α’. χ '. D, — νβ*. Κ] (1 Cor. 1. 19 — 20 Τ), Ήσ. 29 [ Ήσαί. χθ\ ιί’.

DC] II 19. "Ε ξ. 36, I || 23 . Ααν. 1. 17 || 26 . Αοο. 24 , 45 |) 27 . 2 Τιμ. 2,

7 II 29. Αοο. 24, 25.

5 atiUx ptvaty Μ || 8 Αναφέρωντας] μαρτυρίαν add. D || 9 *rijj παλ

Γραφές D || 11 οοφός,... γρχμματβ& ς, κ| | 19 φ ONDK || 21 τΑ κατά] τά χαλί

ΟΝΚ, κατά, D, da r «κατά E d.» Ν * ρ· m arg . ff 27 Βφη Κ.



ΟΡΘΟΔΟΕΟΙΕ pM bA O ÎIA . Α'. ο*’- ο ζ·.

τ ε ν ε ι ν έ πΐ πά σ ι ν ο ί ς έλάλ η σ αν o l π ρ ο φή τ αι. gal είς άλλον τόπον λέγει ό άπόοτολος· ον τως Ανόητοι Ια %έ, ί ν α ρ ξ ά μ ε ν ο ί Πν ε ν μ α τ ι , ννν οαρκΐ ί π ι- τ6λεϊ σθ ε ;

Έρ ώ τ η ο ι ς ος .

Ποιον είναι τό' τρίτον χάρισμα τοϋ άγιον ^Κ ύματος ; 5

Ά π ό κ ρ ι ο ις.

Τό τρίτον χάριομα τοϋ Δγίου Πνεύματος είναι ή βουλή, ή foaia συντρέχει \ πρός τήν θείαν δόξαν, καί πρός τήν σωτηρίαν f 54 ρ. 4 ''τής Ανθρώπινης ψυχής· καί είναι ουμφωνιαμένη μέ τήν δικαιοσύνην. Δι ά τήν όποϊαν καί ή Γραφή λέγει· ού γ αρ ύπεστει- 10\ άμην το ϋ μ ή άν αγ γ εϊ λα ι ύμϊ ν πάσα ν τήν βου- Ιήν τ ο ϋ Θε ο ϋ. ΕΙς αύ τήν είναι έναντ ία ή βουλή τών Αοε-

ββν, διά τήν όποϊαν λέγει Φ ψαλμωδός· μα κά ρι ο ς άνήρ, δς ο ύκ έ π ο ρ ε ύθ η έν β ο υλ ή Ασε β ώ ν καί Αλλαχού·Κ ύρ ι ο ς δ ι α σ κ ε δ ά ζ ε ι β ο υλ ά ς έθ ν ών. Α θ ε τε ί δ έ 15λ ο γ ι σ μ ο ύ ς λ α ώ ν , κ αί Α θετεί βου λάς Α ρχόντω ν.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ο ζ ' .

Ποιον είναι τό τέταρτον χάρισμα τοϋ άγιου Πνεύματος;

Ά π ό κρι ό ις .

Ή Ισχύς , διατί φυλάττοντες πάσαν σταθερότητα και Αν- 20

όρείαν είς τήν πίστιν, πρέπει νά άντιστέκωμεν είς δλους τούς πειρασμούς. Περί ταύτης, ή Γραφή λέγει· γ ρ η γ ο ρ εϊτ ε· σ τήκ ε τ ε έ ν τ η π ί σ τ ε ς Α ν δ ρ ί ζ ε ο θ ε , κ ρ ατ αι ο ϋ σθ ε· καί αλλαχού· στ ήτ ε ο ύν π ε ρ ι ζ ωο ά με ν ο ι τήν ό σφ ϋν υμών έν άληθ ε ίφ, καί i v δ υ σ ά μ εν οι τόν θ ώρ α κα 25 * b \τής δ ι κ α ι ο σ ύν η ς · καί ν π-ο δ υ α ά με ν ο ι τ ο ύς πόδ α ς έν έτ ο ι μ αα iq. τ ο ϋ Ε ύ α γ γ ε Χ Ι ο υ τή ς ειρή νης · i n i n ăo ιν Αν α λ α β όν τ ε ς τόν θ υρ ε ό ν ^

χής n Ca τβω ς, iv φ δ νν ή ο βσθ ε η άν τ α τά β έλη τοϋ π ο ν η ρ ο ϋ τ ά η ε η υ ρ ω μ ί ν α σ β έ σ α ι · κ α ί τ ή ν 3ο

2. Γαλ. 3, 3 jj 10. Up*. 20 , 27 [j 13 Φαλ . f , 1 || 15. ΦοΑ. 32, 11 [ν«λ. λγ'. ι'. Κ] jj 22. 1 Κορ. 16, 13 || 24. ’Εφ. 6, 14.

2- 3 ΑνίητοΙ k m » , OND, &ν&ητο( io t·; Κ || 8 δπβΐα ONDK || 13 Φαλ-

WP&Î ONDK II 14 βοολυ ONDK .



π ε ρ ι κ ε φ α λ α ί α ν τ οϋ σ ωτ ή ρ ι ο ν δ έ ξ αο θ ε , χ αι τ ή ν μ ά χα ι ρ αν τ ο ϋ Π νε ύ μ α τ ο ς , δ ϊ αχ ι ρ ήμ Qθ ε οϋ. Τό έναντίον τής Ισχύος είναι ό φόβος , περί ον λέγει Jψα/.ιιωδός' έ χ ε ι έ φ ο β ή 0 η ο αν φ ό β ο ν , $ £ ο ύ κ ^ ν

5 φό β ο ς . Καί ό Κύριος ήμών Ίηοοϋς Χριστός μαζ προοτάοοει νά μήν έχωμεν τοιοϋτον φόβον, λέγων* μ ή φ ο β ε ι ο θ ε and τ ών ά π ο κτ ε ι ν όν τ (ο ν τ ό ο ώ μ α, κα ι μ ε τ ά ταϋτα μή έ χ όντ ων περ ι σσό τε ρό ν τι π ο ιή σρι .

’Ε ρ ώ τ η ο ι ς οη\10 Ποιον είναι τό πέμπτον χάρισμα τοϋ *άγιον Πνεύματος ;

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς. f i î ^νώσίς fiZvcu τά πέμπτον χάρισμα, [τήν όποϊαν ό Ιερός

ψάλτης έρμηνεύει λέ γων ό π α ι δ ε ύ ων 8 θ νη, ο ύ χ ϊ ελέγ-

ξ ε ι ; ό δ ι δ ά σ κ ω ν Λνθ ρ ω π ον γ ν ώ σ ι ν ; καί έτερος

15 προφήτης λέγει· χ α ϊ ό ώ σ ω ύ μ ϊ ν π ο ι μ έ ν α ς κ α τ ά τ ή ν f. 55 κ α ρ ό ί α ν μ ο ν κ α ί π ο ι μ α ν ο ν σ ι ν \ ν μ ά ς , πο ι μαί -

ν ο ν τ ε ς μ ε τ έ π ι σ τ ή μ η ς - ήτονν γνώσεως. Τούτη ijγνώσις καί έπιστήμη πρέπει νά άπλώνεται εις τό νά γνωρίζ?) το

Φέλημα τοϋ θ εοϋ, χαι τοϋ νόμου του, Είς αύτήν εναντιώνεται ή

20 άγνοια τοϋ νόμον, χ αίτη ς ϋελ ήσεως τον θ εοϋ' διά τήν όποϊαν λέγει ό ψαλ μωδός' Ι κ χ ε ο ν χ ή ν ό ρ γ ήν ο ο ν i n i τ ά I-

θ ν η τ ά μ ή γ ι ν ώ σ χ ο ν τ ά σε , χ α ι έ π ί β α σ ι λ ε ί ας , a t τ ό ό ν ο μ ά ο ο ν ο ύ χ έ π ε κ α λ έ ο α ν τ ο.

ΙΕ ρ ώ τ η ο ι ς οθ '.

25 Ποϊον είναι τό Ιχτον χάρισμα τοϋ άγιον Πνεύματος;

Ά π ό χ ρ ι σι ς .

* Η εύσέβ εια' ή όποια μέ τήν δρθήν πίοτιν Φεμελιώνειαι είς τήν έκτενή προσενχήν, καί είς τά άγαθ ά £ργα· διά τήν &·ποϊαν οϋτω λέγει ό άπόοτολος- ή δ £ ε ύ σ έ β ε ι α ηρόζ

30 πά ντ α ώ φ έ λ ι μ ό ς έ στ ιν, έ π α γ γ ε λ ί α ν 8 χ ό ν g a ζ ωή ζ }

4 . Φαλ . 1 3 ,5 [ Φαλ. ιί\ Κ] || 6 Λοο. 12, 4 || 13. Φ- λ . 93 . 10 [

οιγ. c. Ν, β β'. ι'. Κ (corec tat de W e iss e nbo rn l | j 15. Ί·ρ. 3 , 15 | | 21.Φ*λ

78, 6 [Φ«λ. οθ'. ς'. Κ] Κ 29. 1 Τιμ. 4, 8.

2 *σχι ONDK Κ 5 Καί] 4λλ* D | μ«ς Κ 1 13- 14 * λ 4 γ'«. Κ || 19 « ί

νόμου] « f. χόν νόμον» Ν pe m arg . | { 20, 28- 29 όποίον D ‘|| 2 ! Φ*λ μφ!δ;

ONDK. I

6 4 ΟΡθΟΑ ΟίΟΪ ΟΜΟΑ'ΟΠΔ. Α’. οζ '-οθ *.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟ ΛΌΓΙΑ. Ά '. οθ '— 65

ής νυν καί τή ς μ ε λ λ ο ν α η ς . Καί βέβαια εύσεβεις έκεϊ- <οι λέγονται, oi όποιοι κάνοντες συνεχείς προοενχάς πρός τόν

θεόν, φενγουοιν δλαις ταϊς άοέβειαις, καί Αμαρτίαις. 'Η ευσέβεια λέγω ή μή φηινομένη, όποία είναι των Φαρισαίων, άλκ ή ληθινή και έγκάοδιος" ΐνα μή και negi αυτής εϊnrj ό Κύριος’ 5

ί τ ο ς ό λ αό ς τ ο ΐ ς χ ε ί λ ε ο ι με τ ιμά, Τή δ έ κ αρ-i ο· α ύ τ ώ ν ' π ό ό β ω ά π έ χ ε ι ά π * έ μό ϋ" καί πάλιν

Φ α ρ ι σ α ί ε τ υ φ λ έ , κ α θ ά ρ ι σ ο ν π ρ ώτ ο ν τό £ ν τ ό ςχοϋ π ο τ η ρ ί ο ν, κ α ι τ η ς π α ρ ο ψ ί δ ο ς , ϊ ν α γ έ ν η τ α ι y.ai τό έ κ τ ο ς α υτ ώ ν κ α θ α ρ ό ν. 10

Έρ ώ τ η ο ι ς π.Ποιον είναι τό έβδομον χάρισμα τον άγιον Πνεύματος ;

Ά π ό κ ρ ι ο ις.

*Ο φόβος τοϋ θ εοϋ, δ όποιος πρέπει νά είναι ώς άν ε-κεϊνος όποϋ ίχονοι τό παιδίο πρός τους πατέρας τονς , καί isοχι ώς άν έκεΐνος όποϋ Ιχονοιν οι δούλοι πρός τούς δέσποτας

των. Καί περί τοϋ πρώτον λέγει ό ψαλμωδός· φ ο β ή θ η τ ε τον Κ ύ ρ ι ο ν π ά ν τ ε ς ο ί ά γ ι ο ι α ύτ ο ϋ · δ τ ι ο ύχ ί-

οτιν ύ σ τ έ ρ η μα τ ο ϊ ς φ ο β ο ν μέ ν ο ις αύτ ό ν. Περί bk τού δεντέρον λέγει ό άπόστ ολος· φ ό β ο ς ο ύκ Ι ο τ ι ν έ ν 20χη άγ ά π fa Αλλ* ή τ ε λ ε ί α Α γ ά πη έ ξ ω β ά λ λ ε ι τ ό ν φ ό β ο ν δ τ ι ό φ ό β ο ς κ ό λ α σ ι ν ό δ έ φ ο β ο ύ

μ ε ν ο ς , ο ύ τ ετ ε λ ε io i j α ι έν τ fj αγ άπ η. Μέ τόν τρόπον τούτον προστάσσει' ή Γραφή, νά φοβούμεθ α τόν θεόν

ξ άγάπης, δταν λέγει’ ο ι φ ο β ο ύμ ε ν ο ι τόν Κ ύρ ι ο ν 25αΐ ν έ ο α τ ε α ύ τ ό ν ’ | δ π α ν τό σ π έ ρ μ α *Ι α κ ώ β , δ ο

ξ ά σ α τ ε α ί τ ό ν φ'ο β η θ ή τ ω δ ή Α π' α ύ τ ο ϋ α π α ντό σ π έ ρ μ α *Ι σ ρ α ή λ . Καί δποιος μέ τόν τοιοϋτον φόβον

Ηλει φοβάοθαι τόν θ εόν, έκεΐνος φνλάττει τάς έντολάς ιον,

χατά τό είρημένον i άν τ ι ς ά γ α ή φ μ ε , τ ό ν λ ό γ ο ν 30

μ ο ν τ η ρ ή σ ε ι .

6. Ματ. 15, 8 || 8. Met. 23, 26 || 17. Φαλ. 33, 10 [Φαλμ. λγ\ θίD, Φαλ. λδ*. β*. Κ cu notăprivitoare la ed. Hofmann] (Psalm 33, 10 S) ||20. 1 *Ιώ; 4, 18 |j 25. Φαλ. 21, 25 [Φαλμ. κα’.κδ'. D, Φαλ. κβ \ κγ* Κ eunotă] (Ρβ. 21, 24 S) \\ 30. 4 1 14, 23.

2 χάμοντβς ΟΝΚ, κάμνοντβς D || 3 Αοβββίαις ONDK || 4 ή δποία ΟΝΚ,ή δποΤα D ; a «ten articolul Μ || 5 elx ei ΟΝΚ || 6 χβίλβσΐ μβ τιμφ ONDK I 15 şi 16 βπου ΟΝΚ || 17 Φαλμφίδς ONDK || 28 βκοΤος ΟΝΚ.



6 6 Οίβ ΟΑΟβΟΪ 0Μ0Α0 ΓΪΑ A*, «β*—«γ’.

Έρώτ η σ ι ς πα*.Πόσοι καί ποιοι είναι ol καρποί τοϋ άγιου Πνεύματος ·

Ά πό κρι σι ς .Καρπούς τον άγιόν Πνεύματος, ή σημάδια τής άείας χά·

5 ριτος, δ άπόστολος Πανλος άπαρίθμέΐ έννέα, λέγων οϋτως· g δέ κ α ρ π ό ς τοϋ Πνεύματός § σ τ ι ν & γ ά π η, χαρΑ εΙρήνη, μακρο θ υμί α, χρησχόχης, Α γαθ ο σύνη ,η ίο τις, πραόχης, έ γχ ράτ ε ι ά. Μά πρέπει να πιστεύω- μεν πώς καί al λοιπαΐ άρεταί νά λέγωνται καρποί τοϋ άγΙον

ΙΟ Πνεύματος , έπειδή άπ* αύτό καταβαίνονσι, .καί αύτό συνεργεί είς τό νά τελειώνοννται άπό τόν άνθρωπον. Διά τοϋτο δεν λέγει δ Παϋλος · x atâ τούτων μόνων ο ύκ ίστ ι ν ό μ ο ς · djUd*κατά ‘τών χ οι ούτων, ώς ăv όποϋ είναι x al άλλα δ- μοια τούτοις.

15 Έρ ώχ ησι ςπβ'.Ποιον είναι τό ίννατον άρθρον τής πίατεως;

Ά π όκρι σι ς .ΕΙς μίαν άγίαν καθολική?, καί άποοτολι-

κήν έ κκλη σ ίαν.20 Έρ ώτ η ο ι ς πγ\Τί διδάσκει ή άγια έχκλησία είς τοϋτο τό άρθρον τής

πίατεως ;

Ά πό κρι σ ι ς .Τέοοαρα πράγματα· πρώτον πώς ή έκκλησία είναι μία,

25 άγια, καθολική καί άποαιολική, κατά τήν διδασκαλίαν τοϋ άπο-

στόλου λέγοντας' ή ρμο σ ά μη ν ύ μάς i v i άνδ ρί , παρθ έ ν ον άγνήν na ρ αοχ ή σ α ι τφ Χρι οτφ. ΚαΧ καθώς 6 Χριστός είναι ένας, τέτοιος λογής καί ή νύμφη του είναι μία*ώς δήλον άπό τό δ'. κεφά. τής ηρός Έφεσίονς έηιοτολης, όποϋ

30 λέγει· ε ϊ ς Κύρι ο ς , μί α πί στ ις, iv β άηχ ι αμα, xal ε ί ς Θε ός καί Παχ ήρ πάντων,

-------------------------- ί-------------------------------- — r— ------------ ------------------------------------------------------— I

5- 6. Γαλ. 5 , 22 || 12 şi 13. (Gal. 5, 23 Τ) || 26. 2 Sop. 11, 2 || 29.(σ*χ. ·’. Κ] II 30. Έφ. 4 , 5.

6 πνιύμαχος, Ισχιν ΟΝ,—έσχίν Β || 8 πραόχης ONDK j| 13 şi 29

0NK Κ 21 ΤΙ OK II 29 x «ţ«X . ΟΝΚ, χβφβίλ. Ο.



0ΡΘ0& 080& ΟΜΟΛΟΓΙΑ.. Λ*. π9*. 67

Έρ ώ τ η ο ι ς ηδ\ oyv^&ri^!1 ţ;

Ποιον είναι τό δεύτερον όποϋ διδάσκεται είς τό Αρθροντοϋτο ;

’ Α π ό χ ρ ι σ ι ς .Δεύτερον διδάσκει τό άρθρον τοϋτο, πώς ή καθολική έκ- 5

αληαία βέν περνει όνομα άπό κάν Ινα τόπον, άν είναι καί ό πλέον εξαίρετος' διατί αί τοπικαί έκχληοίαι είναι μερικαί' olov ή Έφεσίνη, ή έν Φιλαδελφεία, ή έν Λαοδικείφ, ή έν Άντιο- χείρ., ή έν ' Ιεροαολνμοις, η έν 'Ρώμη, ή έν Άλεξανδρεία, καί ai λοιποί. Μά Ανάμεσα εις τούταις ταϊς έκκληοίαις ταΐς μερι- 10καις, Ικείνη όνομόζεται μήτηρ αυτών, ή.όποια πρώτη έπλούτηοε την παρουσίαν τον Χρίστον, και έδέχθηκε τήν αιώνιον σωτη

ρίαν, x ai τήν άφεοιν των αμαρτιών x ai άπό τήν όποϊαν έπήρεν αρχήν ή κήρνζις τοϋ ευαγγελίου είς δλον τόν περίγειον κόσμον,

ώς μαρτνρά ή Γραφή λέγονοα’ ο ύτ ως έ δ ε ι π αθ εϊν τόν 15 Χ ρ ι σ τ όν, κ α ι ά ν α α τ ή ν α ι έ χ νε κρών τη τρί τη ή- μέρ$, x a i χη ρυ χθ ήν αι έ πί τ ώ όν ό ματ ι α ύτ ο ϋ με τ ά ν ο ια ν , x ai Ά φεο ι ν ά μα ρ τ ι ών είς πά ν τ α τά ί θ ν η , ά ρ ξ ά μ ε ν ο ν ά π ό Ι ε ρ ο υ σ α λ ή μ · ν μ ε ϊ ς δ έ έσ τέ μ ά ρ τ νρε ς τ ο ύτων. Και αλλαχού' S oε σθ έ μοι 20μά ρτ ν ρε ς έντε Ί ερον οαλή μ, x a l έν πάοη τ fj ' Ιο υδ αί ο , κ a l Σ α μ α ρ ε ί α., κα ι ε ως έσ χ ά τ ο ν της

γης . ’ΑκομΙ εκείνη λέγεται πρώτη, ή όποια §λαμψε περισσότερον άπό δλαις ταϊς άλλαις έκκληοίαις, είς τήν διδασκαλίαν και είς τά ήθη1έμπροσθεν τής όποίας οί απόστολοι έδίδαοι τόν 25λογαριασμόν τους, καθώς μαρτνρά ή Γραφή, λέγουσα· x a i δ- τε ά νέ β η Πέ τ ρ ο ς ε ί ς *Ι ε ρ ο σ ό λ υμ α , δ «ε κ ρ ίν ο ντο π ρό ς αύτ όν ol έχ πε ρι τ ο μή ς , λ έ γ ο ν τ ε ς, δ τι πρ ό ς ά ν δ ρα ς άχ ρ ο β ν στ ί αν έ χ ον τας ε I οή λθ ε ς, κ αι α υν έ φ α γ ε ς α ύτ ο ϊ ς ; ΕΙς τούς όποιους άπεκρίθη ό Πέτρος' 0έ γ ώ τι ς ή μη ν δ υνα τ ό ς κ ω λ ϋ σ α ι τόν Θε ό ν ; άχ ο ύ-

ο αν τβς δέ τ α ϋτ α , ήσ ύχ α σ α ν x ai έδ ό ξ α ζο ν τό ν

15. A cu. 24, 47 || 20. Πρά. I, 8 || 26. Πpd. 11, 2 |{ 31. [Πράξ.

ι*'.ιζ'. D].

2 δποο ΟΝΚ Ι) 6 κ$ν ΟΝ || 11 şi 23 δποΤ* D || 13 διφβνΟΝΚ || 15 şi26 μαρτυρώ Q N D K || 20 ftou Κ || 21 Κν τ · DK || 31 *γώ] 8 · a d d . D.



6 S 0ΡΘ 0Α 020Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α’ . ιΛ *— *· * .

Θε ό ν , λ έ γ ο ν τ ε ς ' ά ρ α γ ε M a i τ ο ϊ ς S θ ν ε ο ι ν ό Θε ό ς τήν με τ άν ο ι αν i d ωχ εν ε ί ς ζ ω ή ν. Καί χατοηέρω· ή. κ ο ύ σ θ η δ λ ό γ ο ς ε ί ς τ ά ώ τ α τ ή ς έ κ κλ η ο ί α ς γής έν Ί ε ρ ο σ ο λ ύ μ ο ι ς π ε ρ ί α ύ τ ώ ν x a i έ ξ α π έ σ τ ε ι λ αν

5 Β α ρ ν ά β α ν δ ι ε λ θ ε ϊ ν έ ω ς 3Α ν τ ί ο χ ε ί ΐ χ ς . Καί Αλλάχον·

£ τ α ξ αν Αν α β α ί ν ε ι ν Πα ύ λ ο ν κ α ί Β α ρ ν ά β α ν , καί τ ι ν α ς Α λ λ ο ν ς έ ξ α υτ ώ ν π ρ ό ς τ ο ύς Α π ο σ τ ό λ ο υς κ α ί π ρ ε ο β ν τ έ ρ ο ν ς ε ί ς ' Ι ε ρ ο υσ α λ ή μ π ε ρ ί rodζ η τ ή μ α τ ο ς τ ο ύτ ο ν . Τ ό τ ε ε δ ο ξ ε τ ο ι ς Α π ο ο τ όλ οι ς

10 κα ί τ ο ϊ ς π ρ ε ο β ν τέ ρ ο ι ς, ο ύν ο λ rj r f j έ κ'κλ ηο ίφ, &χ. Χ ε ξ α μ έ ν ο ι ς Αν δ ρ α ς έ ξ ά ύ τ ώ ν, π έ μ ψ α ι είς

5S ’Α ν τ ι ό χ ε ι α ν ο ύ ν τ φ 1Π ά ύ I φ κ α ί Β α ρ ν ά β α , μετά. τοιαύτης γραφής’ Ιδ ο ξε τ φ Α γ ί φ Π ν ε ύ μ α τ ι κ α ί ήμϊν, μ η δ έ ν π λ έ ο ν έ π ι τ ί Οε ο Ο αι ύ μ ϊ ν β ά ρ ο ς , π λ ή ν τών

15 έ π ά ν α γ κ ε ς τ ο ύτ ων . 3Ακομί είς Αλλον τόπον λέγει" ώς δέ δ ι ε π ο ρ ε ύ ο ν τ ο τ ά ς π ό λ ε ι ς , π α ρ ε δ ί δ ο ν ν αύ- τ ο ϊ ς φ υ λ ά ο α ε ι ν τ α δ ό γ μ α τ α τ ά κ ε κ ρ ι μ έ ν α ύηό

τ ώ ν ά 71.0 ατ ό λ ων , κ α ί τ ώ ν π ρ ε σ β υ τ έ ρ ω ν τ ώ ν εν ' Ι ε ρ ο υ σ α λ ή μ . Λοιπόν ή έν r Ιεροοολύμοις έχκληοία είναι

20 μήτηρ πασών τών έκκλησιών, χ αί πρώτη, διατί Απ’ εκείνην ήρ-

χισε νά Απλώνεται τό εύάγγέλιον είς δλα τά πέρατα, ( καλά καί οί βασιλείς ύστερον νά έδώκασι τά πρωτεία τής τιμής είς τήν πρεσβυτέραν καί είς τήν νέάν 'Ρώμην, διά τό κράτος τής βασι

λείας όποϋ ήτον είς αι)τάς, χατά τόν τρίτον κανόνα τής δευτέ- 25 ρας οικουμενικής συνόδου τής έν Κώνοταντιτονπόλει) καί αν-

τη έγίνηκε καθ ολική, διατί έδέχθ ησαν τήν πίστιν καί διδασκαλίαν της δλα τά έθνη,

Έρ ώ τ η ο ι ς πε'.Τί διδάσκεται τρίτον είς τούτο τό Αρθρον τής πίστεως;30 - *Λ π ό κρ to ις.

Πώς Αλλο θεμέλιον δέν είναι τής έκκληοίας, παρά μόνον 6 Χριστός , χατά τον Απόστολον τόν λέγοντα· ft ε μέ λ ι ον γάρ

2-3. Πρά. 11, 22 [στίχφ 22 ΟΝΚ] j| 6. Πρά. 15, 2 || 9. βτιχ. 22 ||13. [npecg. ce', κη'.,ϋ] || 15-16. Πρά. 16, 4 || 32. 1 Κορ. 3, 11.

10*11 έκλβξαμένοος ONDK || 17 κβκριμμένα Ο || 21 πέρατα] <f. add.τής γ1}ς aut τΐ}ς οΐχοομένης* ut pag. sequ.» Ν ρβ marg. | &ν καλά D, καλ$Κ care şterg e parenteza || 22 vdfc om. D j της M || 24 Snoo ONK || 25Κ- πόλ«ι. K al K || 26 no βολική* ΟΝΚ, καθολική, D.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Κ'. 69

Αλλον, ο ν δ ε ί ς δ ύν α τ α ι ϋ ε ί ν α ι π α ρ ά τ ό ν κε ί μ εν ο ν, ό'ς έ σ τ ι ν . Ίη ο ο ϋ ς 6 Χρι στ ό ς . Και ăv xâv μίαν φοράν λέγονται κοί οι άπόστο).οι, και oi προφήται θ εμέλια της πίστεως και τής έκκληοίας, ώς ăv διαν λέγη ό *Ιωάννης πως*ή μ ε γ ά λ η π ό λ ι ς ή ' ί ε ρ ο ν ο αλ ή μ ε ί χ ε τ ε ί χ ο ς , ε ί ς s

δ ώδ ε κ α θ ε μ έ λ ι α κτ ι σ μέ ν ο ν , κ α ί έν α ύτ ο ϊ ς ή ο αν ο ν ό μ α τ α τ ών δ ώ δ ε κ α α π ο σ τ ό λ ων τ ο ν αρν ί ο ν χαι 6 Πανλος λέγει, πώς e?μεοθ αν έττ ο ι κο δ ο μηΟέν τε ς

ni τ φ θ ε μ ε λ ί φ των ά π ο σ ι ό λ ω ν κ α ί π ρ ο φ η τ ώ ν , τοϋτο πρέπει νά γροικάται πώς οι προφήται καί oi απόστολοι toδέν είναι απλώς και πρώτως θεμέλια τής πίατεως , διατι ό τοι- υντος θ εμέλιος είναι μόνος ό Χριστός’ μά κατά τι και δεντέρως' καθ' δσον έκίΐι οι ώς έγγντέρω καί πληοιέοτεροι έπωκοδο- μήΟησαν άπάνω είς τήν οωτηοιώδη διδασκαλίαν τον ' Ιηοοϋ Χρί

στον τυν Κυρίου ήμών, καί έφάιηοαν πρώτοι είς τό văάπλώ- 15οονσι τήν π ίστιν τον Χρίστον εις <V.a τά πέραια τής οίκονμέ- νης. Διητ'ι δ Χριστό; δέν έΟεμελίωσε τήν έκκληαίαν τον άπάνω είς (ΙιΟρώΛονς, μά άπάνω εις τόν έαντόν του, καί άπάνω είς τήν θ είαν τον διδασκαλίαν. ' Δκομί άπό τοϋτο τό άρθρον όιδαακόμεΟα. πώς μόνος ό | Χριστός είναι κεφαλή τής έκκλη- 20οίας, κατά τήν διδασκαλίαν τον δποστόλον λέγοντας’ δ τι 6 ά-νήρ f στ ι κ ε φ α λ ή τ ή ς γ ν ν α ι κ ό ς , ώς κα ί ό Χ ρ ι σ τ ό ς κ ε φ α λ ή τ ή ς έ κ κ λ η ο ί α ς · κα ί α ύ τ ό ς έ σ τ ι σ ωτ ή ρ το δ α ώ μ α τ ο ς" Καί άλ).αχοϋ· α ύτ ό ς ί σ τ ι ν ή κ ε φ α λ ή τον σ ώ μ α τ ο ς τ ή ς έ κκ λ η α ί α ς ’ δ ς έ ο τ ι ν αρχ ή , π ρω- 25 τ ό τ ο κ ο ς έ κ τ ώ ν ν ε κ ρ ώ ν ϊ ν α γ έ ν η τ αι έ ν π α οι ν α ύτό ς π ρ ω τ ε ύ ω ν . Διατί ăv λέγωνται καί εις τάς έκκληοίας οί προϊστάιιενοί αύτών αρχιερείς, κεφαλαί αύτών, τον το πρέπει νά γροιχαται πώς αύιοί είναι τοποτηρηταί τοϋ Χριοτοϋ’ είς τήν 'ιδίαν τον καθ ' Srăg έπαρχ ίαν καί κεφαλαί μερικαί' κατά τήν 31Γραφήν τήν /.έγονοαν π ρ ο σ έ χ ε τ ε έ αν τοϊ ς , κα ί παν τι

τ φ π ο ι μ ν ί ω, έν φ ύ μ ά ς τ ό Π ν ε ϋ μ α τό ά γ ι ο ν έ θ ε τ ο

5 . ’Aito. 21 [Άποχ. κχ'. ιβ\ D, — ιβ\ κ] (Apoc. 21, 12, (mai mult):

14 Tî II 8. Έφ. 2, 20 || 21. ΈφΙ 5, 23 || 24. Κολ. I, 18 || 31. Πρά. 20, 28.

2 x ţv ON I) 4 λέγ-g ONK , λ * γ·; D || 8 ·Ιμ»οθ ·ν D || 12-13 δ«ότ»ρον

ONDK || 13 έγγυτ4ρ<ρ OND | έπφχοβομήθηοαν ONDK.

D. 4

f. 59

p. 5



70 ΟΡΘΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α '. π ·'— πζ\

έπιο χ ό π ου ς, η οι μα ίν ει ν τήν έκ κλη α ί αν χ ο ϋ Θ eojjήν π εριεπο ιή σ ατο δ ι ά τοϋ Ι δ Ι ο υ α ί μ α τ ο ς · dvtoc άρχιποίμενος αύτοϋ 3Ιηοοϋ Χριστοϋ' ώς λέγει Πέτρος- χ αιφαν ερωθ έντος τοϋ ά ρ χ ι π ο ί μ ε ν ο ς , κ ο μ ι εϊοθ ε τόν

5 άμαράντιν ον τής δόξης αχέ φαν ον.

*Ερώτησις τις’ .ΤΙ διδάοχεχαι τέταρτον είς τοϋτο τά άρθρον της πίστεως'

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς.Τό άρθρον τοϋτο διδάοχει χάθα όρθόδοζυ. πώς πρέπει νά

10 υποτάσσεται είς τήν έκχλησίαν χατά τήν διδασκαλίαν τοϋ Λ'ρι-στοϋ τήν λέγουσαν έ άν δ έ x a l τή ς i χχ λη ο ί α ς παρα- χ ο ύαη , i a τ ω ο ο ι ώ σ π ε ρ ό έ θ ν ι χ ό ς χ α ι ό τελώ

νης. Καί πρός τούτοις ή έχκλησία ίχει τήν έζονσίαν τούτην ώστε μέ τάς όΐχουμενιχάς συνόδονς νά δοκιμάζη τάς γραφάς-

15 νά χρίνγι πατριάρχας, πάπιδες, έπιΟχότιονς. νά τούς καΟνπο- βάλλή χατά τά σφάλματά των είς ταΧς χανονιχαϊς τιμωρίας xal επιτίμια. ’Επειδή είναι στήλη τής ψάληΟείας χαι θεμέλιος, χατά τόν άπόστολον, λέγοντα’ I ν α ε I δ f] ς π ώ ς δ ε ι έ ν ο ϊ- χ φ θ ε ο ϋ a t ασ'τ ρ έ φ ε σ θ α τ ή τι ς έ σ τ ι ν έ χ χ λ η α ί α

20 θ ε ο ϋ ζ ών τό ς , σ τύλ ο ς x a i έ δ ρ α ί ω μ α τ ής άλ ψ θ ε ί α ς .

' Ε ρ ώ τ ηο ι ς πζ \Ποίαις είναι a l έντολαΐ τής έχχλησίας;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς.f. 60 25 A l έντολαί τής έχχλησίας, a l μάλλον έξαίρετοι είναι iv-

νέα. Τό πρώτον είναι νά προσεύχεται καθ' ένας εις τόν θεόν,μέ συντριβήν x ai χαΐάννξιν τής χαρδίας' x ai νά μυοϋται με

ταϊς τελεταϊς τής έχχλησίας , είς χάθα χυριαχήν, χαί είς ταϊς έόρτάσιμαις ήμέραις' ήγουν άχ ούοντας τόν δρθρον, τήν λειτονρ-

30 γ(ανΛτόν έοπερινόr, x ai διδαχήν. Διατί λέγει ή Γραφή' fleîπά ν τ ο τ ε π ρ ο σε ύχ ε σ θ α ι , x a i μ ή έ χ χ α χ ε ι ν xai

3. I Πέτρ. 5, 4 ϋ II. Ματ. 18, 17 || 18. 1 Τιμ. 3. 15 || 30. Λου. 18,1.

7 T l ON II 14 μέ τάς σονόδους τάς οίκοομβνιχάς ONDK | ΓραONDK Κ 15 «an παπβίδας· Ν pe marg ., παπάδας Κ In tex t | καθοποβάλλϊ

DK Κ 16- 17 τιμωρίαις χαί έπιτίμια Κ care In notfi aratăÎnţeles urile cuvântului έπιτίμια || 23 Πο(αι ONDK || 27 μοοΟται] μοβΐται N pe marg K Id te x t || 27*28 μέ ταϊς τβλβταΤς] τάς τβλβτάς D || 29 άχούωντας] άχούωνται ΟΝΚ, da r « f / άκο6ωντας> Ν pe marg., pe care Κ tl critică În notă.



δλλαχοϋ’ δ ι ά πά ο η ς προ σε υχ ή ς καί δ ε ήο ε ως , προσε υχ ό με νο ι έν ηαντϊ και ρω έν πνεύμαχι- χα I βίςαύτό τοϋτο Αγρυπνοϋνχες έν πάοη προοχ αρχερή-αει, x a i δ ε ήο ε ι πε ρί πάντ ων τών αγί ων. Και άλλα-χοϋ λέγει ό Ίδιος Παύλος- άύ ι αλ ε ί πτ ως προ σε ύχ ε αθ ε. 5

Έρ ώ τ η ο ι ς η η'.

Ποια είναι ή δεντέρα έντολή τής Η Μηοίας;

Ά π ό κ ρ ιο ις.χ'·ν-\ ' p. 4

Ή δεντέρα ίντολή είναι, νά ρνλάττη ό χριστιανός χόθαχρόνον, τάς τέφσαρας διατεταγμένος νηστείας. Πρώτην, τήν ηρό ίοχής Χριοτοϋ Γεννήσεως- ή όποια άρχίζει άπό τάίς ιε\ τοϋΝοεμβρίου. Δευτέραν, τήν μεγάλην τεσσαρακοσχήν τήν δποΧαν ό Χριστός ίκαμε' καθώς λέγει ή Γραφή* χ α I νη αχ ε ύ σ ας ή μ έ ρ α ς τ ε σ σ α ρ ά κ ο ν τ α , χ α ί ν ύ κτ ας τ ε σ σ α ρ άκο ντ α, ύσ τ ε ρ ο ν έ πε ί ν α ο ε . Τρίτην, τών άγίων άπο στόλων jsτήν όποϊαν άρχίζει ή έκκλησία μετά μίαν έβδομάδα τής εορτής τής άγιας Πεντηκοστής’ καί λέγεται τών * Αποστόλων, διά τήν Αφορμήν τούτην διατί είς τόν καιρόν έκεΊνον ol Απόστολοι ένηοχεύαοι, πεμ- πόμενοι είς τό κήρυγμα τοϋ εύαγγελίον καθώς φαίνεται είς τάς Πράξεις αύτών, όποϋ λέγει* τότε ν η α τ ε ύ σ αντ ε ς χ αί 20

προ ο ε υ ζ άμ εν ο ι, χ αί Ιπι θ ένχ ες τάς χ ε ϊ ρ α ς α ντ οϊ ς , Α πέ λ υσ α ν . Ή τετάρτη νηστεία γίνεται πρό τής έορ- τής τής Κοιμήσεως τής ύπεραγίας Θεοτόκου x ai άειπαρθένύν Μαρίας' ή όποια Αρχίζει Από τήν πρώτην τοϋ Αύγούστον μη

νάς, χαί τελειώνει rf j ι ε . τοϋ αύχοϋ μηνός. * ΑχομΙ πρέπει νά 25φυλάττεται x ai ή νηστεία τής τετράδης χαί τής παρασκευής · μά δχι τοϋ οαββάτου x ai τής κυριακής, χαχά χόν ξς κανόνα χών άγίων Αποστόλίον, Ιξω Από χό μέγα οάββαχον. ’Ακομί έπαρά- δωχεν ή έκκλησία νά νησχενωμεν x ai xfj ιδ'. χοϋ Σεπτεμβρίου

βηνός, χατά τήν * Υψωσιν τοϋ σταυρού· διατί χάνομεν τήν έν- 30 ·0, 5θνμησιν τοϋ πάθους τοϋ Κυρίου ήμών *Ιησού Χριστού’

ΟΡΘΟΛΟ*ΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Α\ * ζ·—*η\ ηγ

1. Έφ . 6, I t |{ 5 . 1 θ ιοο 5 , I I || 13. Ματ. 4, 2 || 20. Πρ*. 13, 3.

11 şl 24 lito te D II I I τ«1ς) τάς ONDK || 20 βπου ΟΝΚ || 28-29έααρ*8ωκ·ν ONDK || 30 χάμνομη ONDK.



7 2 ΟΡΘΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΑ ΟΠΑ. Α'. πη'—πθ\

όιαβάζοντες τά εύαγγέλια τον πόθ ονς *hfaov. K al rfi xOy τοϋf. 61 Α ύγούοτον J όιά νά ημήσωμεν τήν άποτομήν τοϋ Προδρόμον

μέ νηστείαν. w Εξω άπό τοϋτο μάς έπαράδωχε νά μή νηστεύω, μεν είς χόποιαις ήμέραις διατεταγμέναις’ ώς ăv είναι άπό τήν

5 ημέραν της Γεννήαεως τοϋ Χριοτοϋ, έως τών άγιων Επιφα

νίων* χαι δλη ή όιαχαινήσιμος έβδομάς, χαί ή έβδομάς μετά τήν Πεντηχοστήν, χαί προφχονήημος. χαί ή χνρινη. Τά οποία χρεώστε! χάΟα χριστιανός όρθ όόοξος νά φνλάτττ}.

Έρ ώ τ η ο ι ς πθ ' .

10 Ποια είναι ή τρίτη έντοΧή τής έχχλησίας ;

Ά π ό χ ρ ι οι ς.

Λά τιμοϋντοι ol πνενματιχοΐ, μέ τήν πρεπούιιει ην εύί.ά- βειαν, ώς δονλοι τοϋ θ εοϋ, χαι μεαΐται όποϋ μεσιτενυνσι δι ή~μάς ηρός τόν θ εόν μάλιστα έχεϊνοι όποϋ έξομολογηϋσιν, ώς

15 πατέρες πνεν/ιατιχοι, χαι άπ' έχειi o v ς πρέπει νά βονλενώμεθα περί τής σωτηρίας ήμών. Διά το πρόσταγμα τοϋτο >) Γραφή όμιλεϊ τέτοιος λογης' ο ϋτ ως ή μ α ς λ ο γ ι ζ έ ο Οω άνθ ρ ω- π ο ς, ώς ύπ η ρ έ τ ας Χ ρ ι ο τ ο ϋ , χ α ί ο ι κ ο ν ό μ ο υ ς μυσ τ η ρ ί ων θ ε ο ϋ. Καί άλΧαχοϋ’ έ ρ ω τ ώ μ εν δέ ν-

20 μ ά ς α δ ε λ φ ο ί , ε ί δ έ ν α ι τ ο ύς η ο π ι ών τ α ς έν ν μ Ir , x a l π ρ ο ϊ σ τ α μ έ ν ο υ ς ύ μ ώ ν έν Κ υ ρ ί φ, x a i ν ο ν θ ε τ ο ϋν τ α ς υμ ά ς ' x a l ή γ ε ϊ ο θ α ι α ύ τ ο ν ς ν π ε ρ εχ- π ε ρ ι ο σο ϋ έ ν ά γ a π η δ ι ά τ ό I ρ γ ο ν α ύτ ών . Καί εις άλλον τόπον ο υχ ο ϊ δ α τ ε δ τι ο I τ ά .1ε ρ ά έ ργ αζό-

25 με ν οι, έ η τ ο ϋ I ε ρ ο ϋ έ α θ ί ο ν α ι ; χ a I ο I τ φ &υ- σ ι α ο τ η ρ ί φ . π ρ ο ο ε δ ρ ε ν ο ν τ ε ς , τ φ Ου ο t a α τη ρ ί φ σ υ μ μ ε ρ ί ζ ο ν τ α ι ; ο ϋτ ω χ α ϊ ό Κ ύρ ι ο ς δ ι έ τ α ζ ε

τ ο ϊ ς τό ε ύα γ γ έ λ ι ο ν χ α τ α γ γ έ λ ο ν α ι ν , έ χ τοϋ ε ύ α γ γ ε λ ί ό ν ζ η ν . Καί πάλιν ο·1 χ α λ ώς π ρ ο ε αχώ’

30 τ β ; π ρ ε ο β ν τ ε ρο ι , δ ι πλ ή ς τ ι μή ς ά ξ ι ο ύ ο θ ω α α ν

17. 1 Sop. 4, 1 || 19, I θ ·οσ 5, 12 || 24. 1 Κορ. 9, 13 || 29.Τιμ. 5. 17.

I. χθ' OD, χθ’. ΝΚ (Ι 3 έπαρέδωχ* ONDK || 5-6 θιοφχνίων D || 12

πρβποομένην ONDK || 13 şi 14 δχοο ΟΝΚ || 21 Κορίω Κ || 22-23 6irtp i*κιριοοοΟ OND II 24 δχι om. ON, «eddidi ex textu Ν. T. flu. forte in editt.omiteum» K in notă|| 29 ζ$ν NK.



ΟΡΘΟΔΟΕΟΣ ΟΜ ΟΛ ΟΓΙΑ. Α*. πθ '- α. 73

α ά λ ι ο τ α οί κ ο π ι ών τ e ς έ ν λ ό γ φ κ α ί δ ι δ α ο κ α- lq,. Καί οί κοσμικοί άνθρωποι δέν πρέπει νά άνακατώνονν-

ται είς τά πνευματικά έργα, κατά τόν άπόοτο'/.υν λέγοντα- ά~Δελφοί, έ άν καί προ ο λ η φθ fj άνθ ρωπος έν τινι ηαρα πτ ώψιατι, ύμε ϊ ς ol πνε υματι κοί , καταρτί- 5ζ ε τε τόν τ ο t ο ϋ τ o r έ ν πν εν ματ ι πρα ό τ η τ ο ς .

Έρ ώ τ η ο ι ς Ποια είναι ή τετάρτη έντο/ή της έκκληοίας;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Νά έξυμολογονρεΒα τάς άμαρτίας μας ιέοοαρες φοραϊς ίο f. 62 10

τόν χρόνον, έμπροσθεν τοϋ Ιερέως. τον νομίμως καί όρΟοδό- ξως κεχειροτονημένον' ol δέ προκάπτοντες εις τήν εύοέβειαν καί εύ λάβε iar, ί ; έζομολογοϋιται κάθα μψα· οί δέ άπλυνοτε- ροι χρεωστοϋοι κάν άπό μίαν φορά >■τόν χρόνον νά κάνοναιν

έζομολάγησιν τών άμαρτιών των, καί τοϋτο νά γίνεται είς τό» 15 **καιρόν της άγιας τεσσαρακοστής. Είς δέ τούς αρρώστους, τοϋτοπρέπει νά είναι ή πρώτη înota râ καΟαρίοονοι τό γοργώ-τερον τήν οννείδηαίν τών μέ τήν έξομυλόγηοιν, καί νά γενονοιμέχοχοι τής άγια; κοινωνίας, πέονοντες μέ πάσαν εύλάβειανπροτήτερα τό άγιον εύχελαιον. 20 20

Έρ ώ τ η ο ι ς ( j i .Ποια είναι ή πέμπτη έηολή τής έκκληοίας;

Α τι ό κ ρ ι σ ι ς.Νά μή διαβάζουτται τά βιβλία τών αιρετικών, μήτε νά

ακούεται ή β λάσφημος διδασκαλία των, απ' έκείνονς όποϋ δέν 25είναι γεγυμνασμένοι είς τήν αγίαν Γραφήν, καί είς ταΐς έπι- οτήμαις· μίμε να διαλέγοννται μετ αυτούς, μήτε νά σννα-

ναΊτρέφοννταί1 κατά χόν μελωδόν προφήτην τόν λέγοντα" μ α-

κ ά ρ ι ο ς ά ν ή ρ, ο ς ο ύ κ i n ο ρ ε ύθ η i i »βου λή ασεβών, κ α ί έ ν ό δ ώ ά μ α ρ τ ω λ ώ ν ο ύ κ έ σ τ η · καί άλλαχοϋ προσ- 30τάσσει ή Γραφή λ έγονοα· α ι ρ ε τ ι κ ό ν ά ν θ ρ ω π ο ν , μ ε τ ά

π ρ ώ τ η ν χ α ι δ ε ν τ έ ρ α ν ν ο υΟ ε ο ί α ν π α ρ α ι τ ο ν.

3-4. Γαλ. 6. 1 II 28-29. Φαλ. I [ φίλ μ. a', a’. DK] H 31. 1 Τιμ. 3.16 [Tit. γ*. i‘. ONDK] iTit 3, 10 Τ).

4 ηροοληφβφ] «Ed. ηρολ. inf. 172» Ν ρβ merg., Κ in notănu ο a-probjk Κ 6 πραότητος ONDK || 13 &C ONK || 14 x$V ON | χΑμουχν ONDK II 25 δχοο ONDK || 28 μ·λφΜν ONDK.

25

30

p. 5



' Ε ρ ώ τ η σ ι ς { β*.

Ποι α εϊναι ή έκτη Ιντολή τής έχκληαίας ;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Νά παραχαλοϋμεν τόν πανάγαθον Θεόν, διά jtâaav κατά-

5 στασιν τών ανθ ρώπων· πρώτον μέν διά τούς πνευματικούς , ή.

γουν διά τόν παναγιώτατον πατριάρχην, <5ίά τον μητροπολίτην, καί επίσκοπον τής έπαρχίας, καί διά δλον τόν χλήρον έπειτα διά τόν βασιλέα, διά τόν ήγεμόνα' διά δλην τήν γερουσίαν, καίπάσαν τήν πολιτείαν διά τό στρατόπεδον έζαιρέτως δέ δι £-

10 κείνους όποϋ άγαθοεργοϋσιν είς ταϊς έκκληοίαις, | καί φρονχί- ζουσι νά αύξήσουσι τήν πίοτιν τήν χαθολιχήν και δρθόδοξον χατά τόν απόστολον όποϋ λέγει’ π α ρ α κ α λ ώ ο ϋν πρ ώτ ο ν π ά ν τ ων , π ο ι ε ΐ σ θ αι δ ε ή σ ε ι ς , π ρ ο σ ε ν χ ά ς , έν τ εν- ξ ε ις, ε υ χ α ρ ι σ τ ί α ς ύπ έ ρ π ά ν τ ω ν άνθ ρ ώ π ων, ύ-

15 π έ ρ β α σ ι λ έ ω ν , κ α ί π ά ν τ ω ν τ ών έ ν ύ π ε ρ ο χ ή δν- τ ω ν Ι ν α ή ρ ε μ ο ν κ α ί ή α ύ γ ι ο ν β ί ο ν δ ι ά γ ω με ν, έ ν π ά σ η ε ύο ε β ε ί α κ α ί σ ε μ ν ό τ η τ r τ ο ϋ τ ο γ ά ρ κ α λ ό ν κ α ι ά π ο δ ε κ τ ό ν έ ν ώ π ι ο ν τ ο ϋ σ ω τ ή ρ ο ς ή- μ ώ ν Θ ε ο ϋ . *ΑχομΙ νά παραχαλοϋμεν x al διά τούς κεκοιμη-

20 μένους, όποϋ έμισεύσασιν άπό τήν ζωήν τούτην μέ πίοτιν ορ

θ όδοξον άκομι καί διά τούς αιρετικούς καί σχισματικούς , διά νά έπιστρέψουσιν είς τήν δρθόδοξον πίοτιν, πριν νά μισεύοουσιν άπό τήν παρούσαν ζωήν.

‘ Ε ρ ώ τ η ο ι ς 25 Ποια είναι *ή έβδόμη έντολή τής έχκληαίας ;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Νά φνλάττωνται a i νηοτείαις έκειναι χαι δέησες , όποϋ

άέλουσι προστάασεσθ αι ξεχωριστά άπό τόν μητροπολίτην ή έιί- σκοπον είς τήν έπαρχίαν του, Από δλους τούς έπαρχιότας άπαρα-

30 σαλεύτως, όποϋ ταϊς προστάσσει έκεΐνος διά κάν μίαν άναγκαίαν ύπόθ εσιν, ήγουν διά νά έπιοτρέψη τήν διχαίαν όργήν τοϋ Θεοϋ,

7 t*v χλί)ρον δλον ONDK Κ 10, 12, 20, 27 «i 30 δκοο ΟΝΚ || 11πίοτιν] τήν om. ΟΝΚ || 16 ήρομον ΟΝΚ || 18 άπ£8·χτον ONDK || 27 νηρτβίαΐ Κ I ίβήσβις O N D K || 28 ξεχωριστά D, ξβχωριστ? Κ || 30 x ţv ΟΝ || 31 ίργήν Ο.

12. 1 Τιμ. 2, 1.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Δ\ Κ ' . - φ 75

ήψ έπικειμένην είς τόν λαόν τον χαί νά τόν λυτρώοτ} ή από 0α-

ατικόν, ή πείναν, ή πόλεμον, ή αναβροχίαν, ή πολνβροχίαν, διά Ιατρείαν τών ασθενών, ή διά παρηγορίαν τών τεθλιμμέ

ων καθ ώς φαίνεται είς τάς Πράξεις τών αποστόλων ότιοϋ

ράφουαιν ό μ έν ο ϋν Πέ τ ρ ο ς έ τ η ρε ϊ τ ο έν τ fj φ υ- 5α f<f j , π ρ ο σ ε υχ ή δ έ ήν έ κ τ εν ή ς γ ιν ο μ έ νη ν π«ό

χής έ κ κ λ η ο ί α ς π ρ ό ς τ ό ν θ β ό ν ύπέ ρ αύτ ο ϋ.

Έρ ώ τ η σ ι ς £&'.

Ποια είναι ή όγδοη έντολή τής έκκληοίας;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . 10Νά μήν άποτσλμώσιν ol κοσμικοί, νά πέρνονσι βιαίως

τά καλά και στεκονμενα τής έκκληοίας· x a i νά τά μεταχειρί- ζουνται είς Ιδίαις τως χρείαις. 01 δέ πνευματικοί προεοτώτες χρεωστονσι νά προμηθ εύουνται άπό τά καλά τής έκκληοίας , 1 τά

στολίσματα x a l δοα άλλα είναι άναγκαια εις τήν έκκληοίαν ά- 15 χομϊ τήν ζωοτροφίαν χαϊ ένδνματα εκείνων όπου ύπηρετοϋοιν είς τήν έκκληοίαν χαί τών πτωχών x a l τών ξένων κατά τήν δι

δασκαλίαν τής Γραφής όπου λέγει· τ ώ ν δ έ μα θ η τ ών κ α- θ ώ ς ή ν π ο ρ ε ΐ τ ό τι ς, ώ ρ ι σ αν έ κ α σ τ ο ς α ύτ ώ ν εί ς δ ι α κ ον ί αν π έ μ ψ α ι τ ο ϊ ς κατ ο ι κο ϋο ι ν έν τ ή Ίο υ- 20δ α ί φ ά δ ε λ φ ο ϊ ς · δ κ α ι έ π ο ί η ο α ν , ά π ο ο τε ί λ αντε ς η ρό ς τ ο ύ ς π ρ ε σ β υ τ έ ρ ου ς δ ι ά χε ι ρός Β α ρν ά β α καί Σ α ύ λ ον. Ά κο μΙ δέν είναι δίκαιον ούτε είς τούς κοσμι

κούς, ο ντε είς τούς Αρχιερείς, όποϋ άρχιερατεύουοιν είς κ&ν μίαν έκκληοίαν, νά άποξενώνονσι τά άσπρα ή τά άλλα κινητά 25

της πράγματα, όποϋ τής έρχονται, ή άπό πρεσβείας τίνος, ή δωρεάς · καί νά τά μεταχειρίζοννται είς ιδιωτικαις τως χρείαις' διά νά μήν πάθη βίαν και ανατροπήν ή γνώμη έκείνον όποϋ τά Ιδωκεν.

5 . Πρά. 12, 5 (Πράξ. Λ\ ς ’. ΟΝΚ] (Fapte 12, 5 Τ) || 18. Πρά. 11, 29.

2 άνα€ροχίαν] άίροχίαν Ν pe m erg ., Κ in tex t şi cu notă inex actă, căci Αναβροχιά = lipsă de ploae, secetă|| 4, 16, 18, 24, 26 şi 28 δχοο ONK || 12 καλά xal οτβκοδμβνα] αράγματα D || 13 τως] αότΑν D || 14*164x6 — ένδύματα] xal v i x uispvoDvxai 4ad τά αράγματα τής έκκληοίας, six*

ρήματα βίναι, βΐτβ χτήματα. 4x4μι Από α6τ4 τά αράγματα τής έκκληοίας

4 γίνβχα: ή ζωοτροφία, x al τά 4νδ6ματα D || 17 ·1ς om. ONDK |j 19 η&κο-

«ϊτό Κ I Αρισαν ONDK || 24 κφν ΟΝ || 27 τα»ς] t » v D.



7 0 OrVUAUAIU UHUAU1U. A . ţl —Şţ

Έρ ώ τ η σ ι ς £e '.Ποι α είναι ή έν\ άτη έντολή τής έκκ?.ηοίας;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Νά μήν γίνοννται γάμοι είς ταϊς ήμέραις όποϋ κωλύει ή

5 εκκλησία. Ά κο μί νά μήν είναι παρόντες οί όρθ όδοξοι χριοτια-

νοί είς τά άπηγορευμένα παιγνίδια και θ έατρα' μ/μι νά Αχολον- θοϋσιν είς τά ήθη τά βάρβαρα· μα να έγκρατεύωνται άπ* αι)τβδσον είναι δυνατόν.

Έρ ώ τ η ο ι ς Cq ’.>0 Διατί λέγομεν πώς πιστεύομεν ε ΐ ς τ η ν έ κκλ η σ ί αν,

όποϋ είναι χτίσμα, όφείλοντες είς μόνον τόν θ εόν πιστεύει*;

Ά π ό κρ ι ο ι ς.

Διατί καλά καί ή έκκλησία νά είναι κτίομα, άπό Ανθρώπο υς ου στ εμέ η), άλλα έχει κεφαλήν αύτόν τόν Χριστόν, τόν ά- 15 ληθινόν θ εόν, τό Πνεύμα τό άγιον όποϋ τήν διδάσκει πάντοτε,

και κάνει την ώς λέγει ό άπόοτολος· ν ύ μ φ η.ν ά σ π ι λ ο ν καί& μ ω μ ο ν τ ο ϋ Χ ρ ι σ τ ο ί κ α ί σ τ ύλ ο ν κ α ί έ δ

μ ά τ ή ς ά λ η θ ε ί α ς . Και τά δόγματα καί διδάγματα της δέν είναι Ανθρώπινα, Αλλά ύιία· διά τοϋτο λέγοντες πώς πιστεύομε*

20 είς αυτήν, νοοϋμεν πώς πιστενομεν είς τά θ εοπαράδοτά της

λόγια, και θ εόπνευστα δόγματα. Φ η ο Ιγάρ ή Γραφή * δτι υπό Π ν ε ύ μ α τ ο ς Αγ ί ο υ φ ε ρ ό μ ε ν ο ι , έ λ ά λ η α αν οι Αγ ι οι

θ ε ο ϋ Α ν θ ρ ω π ο ι · καί ό Ίΐ αϋλ ός φ ησι ν ο ύ λ ό γ ο ν Αν

θ ρ ώ π ο υ έ δ έ ξ α ο Ο ε , ά λ 7. ά κ α θ ώ ς έ ο τι ν Αληθώ ς , ί· 65 25 λ ό γ ο ν θ ε ο ϋ. Καί Από | τοϋτο κινούμεθ α νά πιστεύωμεν,·$-

χι μόνον τό ίερόν εναγγέλιον όπο ϋ έκείνη (διάλεξε, περί οί

6 Χριστός όιετόξατο είπών π ι σ τ ε ύε τ ε έν τ φ ε ύ α γγε-

λ ί φ, A )J.a και είς πάοιις τάς λοιπάς Γραφάς. καί συνοδικά; διατάξεις.

30 Έρ ώ τ η ο ι ς ££'.Ποίον είναι τό δέκατον Αρθρον τής πίστεως ;

16 1 Τιμ. 3, 15 (Ι 21. (2 Petru I. 21) || 23. I θβσσ. 2, 13 ,|| 2Μ«ρ. 1, 15.

4, I I , 15 şi 26 δπου ΟΝΚ || 10 Διατί OND || 13 χαλ&] &ν κ*λ&χ*λφ Κ Κ 15 ββδν,| «addo καί» Ν pe merg. | ποίντοτβ) icdvtap κ || 16

χάμβι O N D K Κ 18 3όγμα:α χαί] τά add. D | της) του OND, dar «ί. της»

Ν pe marg., Κ Ιο text | | 28 γραφάς ΜΚ.



. ( Άπό χ ρί ΟΙζ.' Ομο λ ο γ ώ i v β ά η τ ι ο μ α εί ς άφε α ιν άμαρ-

ΐών.Έρώτη ο ι ς £«'.

Τί διδάσκει τό άρθρον τοΰτο τής πίστεως; 5

Ά πό χ ρι ο ι ς .

’Επειδή i i θυμάται τοϋ βαπτίοματος, όποϋ είναι τό πρώτον μυστήριον, μας δίδει Αφορμήν νά θεωρήαωμεν περί τών έ-irâ μυστηρίων τής έχκληαίας' τά όποια εΖναι ταϋτα· τό βά-

ητιομα' τό μύρον τοϋ χρίσματος' ή ευχαριστία- ή μετάνοια' ή 10

ίερωούνη- ό τίμιος γάμος’ xal τό εύχέλαιον. Ταϋτα τά έπτά ■*. 4μυστήρια Αναβιβάζονται είς τά έπτάχαρίσματα τοϋ άγιον Πνεύματος’ έπειδή διά μέσου τών μυστηρίων τούτων, χύνει τάς δωρεάς του τό Πνεϋμα τό άγιον είς τάς ψυχάς έκείτων όπουτά μετέχουσι καθώς πρέπει, και τήν χάριν τον. Διά τό όποιον 15

ηράγμα ό πατριάρχης rΙερεμίας είς πλάτος διαλέγεται, είς τό βιβλίον όποϋ έγραψε πρός τούς Ασυτεράνονς, διά νά έπιστρέ- ψονσιν.

Έρ ώ τ η ο ι ς 0 ' .Τί ia u μυστήριον; 0

Ά π ό κ ρ ιο ι ς.Τό μυστήριον είναι μία τελετή ή όποια άποχάτω εις κά

ποιον είδος ορατόν, είναι αίτια, x ai φέρει είς χήν ψυχήν τον

ηοτοϋ τήν άόρατον χάριν τοϋ Θεοϋ' διαταγθέν ύπό τοϋ Κνρίον ήμφν, ■dt οϋ έκαστος τών πιστών τήν θείαν χάριν λαμβάνει. 25Έρ ώ τ η ο ι ς ρ. f 66

Πόσα πράγματα ζητοΰνται είς τό μυστήριον;

Ά τ ι ό χ ρ ι σ ι ς .

Τρία, Όλη αρμόδιος , ώς είναι τά ϋδωρ εις τό βάπτισμα·

ii Αρτος xal ό οίνος είς τήν ευχαριστίαν τό έλαιον xai τά λοι- 30

nă χ αζά τό μυστήριον. Δεύτερον, ό Ιερεύς όποϋ νά είναι

ϊομίμως κεχειροτονημένος, ή ό έπίσκοπος. Τρίτον, ή Ιπίκληοις ·5τοϋ άγιου Πνεύματος , xal τό είδος τών λόγων, μέ τά όποϊα

5 ΤΙ ΟΝ Κ 7, 14, 17 «i 31 β *ο» ΟΝΚ || 8 μάς D || 16-17 ν . Mb- ίολωμρβς, Σ υμβολική I 1 || 22 δκοΐα. D | άποκάτω] «alibi ΰττοκοίτω» Ν pe

marg. || 31 *ατά τό) «ί. βΐς χάθ α.» Ν pe marg. | dicoOj ένβργβΐ τδ t o i o S t o v

μυστήριον add. D || 33 λόγων] λογίων N pe marg., K in text | μϊ τά] μ*:ά ONDK.

ΟΐβΟΑΟΧΟΣ OMOAOtIA ϊ . 4η*—ρ\ 77



78 0*Θ 0Δ0*02 ΟΜΟΔΟΠΔ. Λ'. ρ’_ρβ'.

ό ίερενς αγιάζει τό μυστήριον, τη δυνάμει τοϋ αγίου Πνειίματοςμέ γνώμην άποφασισμένην τοϋ νά τό άγιάση.

Έρ ώ τ η ο ι ς ρα\Διά ποιον τέλος, τά μυστήρια διετάχθησαν ;

j Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Πρώτον, διά νά είναι σημάδια τών Αληθινών υίών τοϋ Iθ εοϋ, ήγουν της έκκληοίας της όρθοδόξου τής καθολικής «α| I

Αχοστολικής’ διατί δποιος χραται τά μυστήρια τοϋτα καθώς πρέ- πει, είναι είς τήν έκκληοίαν τοϋ θ εοϋ, Αληθινόν καί γνήσιον ui- I

10 Ιος της, καί κατά χάριν υίός θ εοϋ. Δεύτερον, διά νά εχωμ&> Ασφαλές σημεϊον τής είς θ εόν ήμών πίατεως, εστωντας καί νάεϊμεοθ αν βέβαιοι μέ τήν πίστιν καί μέ τά καλά Ιργα νά any

θοϋμεν είς τήν αΙώνιον ζωήν. Τρίτον, διά νά Ιχωμεν ιατρικά Αναμφίβολα νά διώχνωμεν ταϊς Ααθενείαις τών Αμαρτιών μας.15 * Ερ ώτη οι ς ρβ'.

Τί είναι τό πρώτον μυστήριον τοϋ βαφτίσματος;* A n ό κρι ο ις.

Τό β άπτισμα είναι μία ίκηλυοις, καί Αναίρεσις του προπατορικού Αμαρτήματος, διά της τριττής καταδύσεως είς τό ν-

20 δωρ, λέγοντος τοϋ ιερέως τά λόγια τοϋτα· είς τό όνομα τοϋ Πατρός, Αμήν’ καί τοϋ ΥΙοϋ, Αμήν’ I καί τοϋ Αγίου Πνεύματος ,

Αμήν. Καί μέ τήν Αναγγένησιν τούτην έξ ϋδατος καί Πνεύματος, γίνεται ή διαλλαγή τοϋ Ανθρώπου μέ τόν θ εόν, καί σνγχω-

ρεϊται ή είσοδος είς τήν βασιλείαν τών ούρανών, κατά τά λόγια 25 τον Σωτήρος ήμών λέγοντος * έ άν μή τ ι ς γ ε ν ν ηθ fj έ ξ ΰ-

δ α τ ο ς κ α ί Πν ε ύμ α τ ο ς , ο ύ δ ύ ν α τ αι ε ΐ ο ε λ β ε ϊ ν ε I ς τήν β α σ ι λ ε ί α ν τ ο ϋ θ ε ο ϋ. Τοϋτο τό μυστήριον μίαν

φοράν λαμβανόμενον, δέν δίδεται δεύτερον, μόνον έκεϊνος όπον βαητίζει νά πιοτεύη όρθ οδόξως §να θ εόν τρισυπόστατον, και νά

30 εϊτιεν Ακριβώς καί άπαραλλάκτως τά ηροφβηθέντα λόγια’ είς τόδνομα τοϋ Πατρός, καί τοϋ ΥΙοϋ, καί τοϋ Αγίου Πνεύματος

Αμήν, κατά τήν γνώμην τής καθολικής καί όρθ οδόξου έκκληοίας.

25 . Ί» . 3, 5.

2 τοΟ] tot» NDK ϋ 12 μλ τά] μ«τά OND K || 14 τάς Ασθ ·ν»ίας D ||16 ΤΙ ON II 19 τριττής] τρίτης ONDK || 21 Πατρός, Αμήν] €σχόλ(ιον). 4άνάίοχ ος όφιίλβι προφέριιν τό Αμήν.» MO ND pe merg ., ie r Κ In tex t cu pere nteză. Numai M ere cuv ântul οχόλ. || 22 μό| μβτΑ ONDK || 25 μή r-SONDK || 28 8iwo ONK || 30 D.



Οΐθ Ο&ΟΒΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α*. ργ', 79

\ . Έρ ώτ η ο ι ς ργ'.

* ΤΙ πρέπει νά φνλάττεται είς τά μυστήριον τοϋτο;

* A n 6 κρ ιο ις.

Τό πρώτον είναι όπου χό βρέφος μέ χόν άνάδοχόν του (6

faoîog πρέπει νά είναι όρθόδοξος) ίχει Ανάγκην νά άποταγγ}, sjyovv νά Αρνηθβ τάν διάβολον, καί δλα τον τά έργα, και τήνΙαχρείαν τον, καί πάσαν τήν πομπήν τον. Μά άν ό βαπτιζό- μτος θέλει είναι νομίμου ήλικίας, είναι Ανάγκη δτι αύτός &Μιος, Αχός τον νά κάμγι τήν δρνηοιν χοϋ διαβόλου, άποχρινό- 4μένος εις χάς έρωτήοεις χοϋ Ιερέως, καί έμπτύωντας χόν διά- 10βόλον, καί τά Ιρρα τον δλα· έπειτα νά όμολογήοη χό σύμβολονής πίστεως, καί Αν είναι νήπιον, νά όμολογήοη 6 Ανάόοχός χον δι αύτόν χό σύμβολον τοϋτο ■τής πιο τέως* και νά νποσχε-

θήδι* αύτόν είς τόν Χριστόν. * Ακομί και τοϋτο πρέπει νάφνλάττεται είς τό βάπτισμα, νά είναι είλικρινές ύδωρ, δχι μι- isκτόν μέ Αλλο πράγμα, οϋτε χεχνηχόν, μήτε Αλλο ύγρόν. Καί τόΙιατεταγμένον βάπτισμα δέν πρέπει νά γίνεται άπό Αλλον τινά,παρά άπό τόν νόμιμον Ιερέα· μά είς καιρόν τινός Ανάγκης , ήμ-πορεϊ νά τό κάμη τό μυστήριον τούτο, καί κοομικόν πρόαωπονίνδρός ή γυναιχός, μεχαχειριζόμενον τήν πρεπούμενων ϋλην} νε- 20

άπλονν καί φνσικόν, έπιφέρον καί τά φηθένχα λόγια’ εις χό ϋνομα χοϋ Πατρός , καί τον Πού, καί τοϋ dyiou Πνεύματος ·

χάνωντας καί τήν τριττήν κατάδνσιν. Καί τό χοιοϋχον βάαιχισμα ιόαην δύναμίν 8χει, όπον ϊοτωντας καί νά μή δίδεται δεύτερον,είναι Αναμφίβολος οφραγίς τής σωτηρίας χής αΙωνίου. Καί 25ποιος νά j είναι ό καρπός καί τό κέρδος τον μυστηρίου τούτου, f. 68 ιϋκολα καθ’ ένας χό γνωρίζει. Διατί πρώτον τό μυστήριον τοϋτοοικώνει δλα τά Αμαρτήματα’ είς μέν τάβρέφη, τό προπατορικό)*,είς δέ τούς μεγάλους, καί χό προπατορικόν καί χό προαιρετικών.Λίύτερον, ό άνθρωπος Ανακαινίζεται χαί ΑποκαΒίοχαται είς τήν 30δικαΐωοιν έκείνην, όποϋ είχεν δταν ήχον Αθώος καί Αναμάρτητος'

4, 24 şi 31 foou ON |j 9 άτ4ς too] α&τός xou ΟΝΚ, om. D || 13-14 4«οσχ*θβ NDK || 15 «ΙλιιφινΙς M || 19 (întâiul) tb] «f. x 6 u . Smith. Eccl. Or. 104. omittit» N pe marg. || 16 Λλλα πράγματα D | xai] τοΟτο add. DII 20 πρ«πουμένην ONDK || 23 κιίμωντας ONDK | τρίτην ONDK.



καθώς μαρτνρά ό απόστολος λέγων ·α λ Αα A n ε λ ο ν ο aoQ Iαλ λ α ή γ ι ά σ θ η τ ε' αλλ’ έδ ιχ α ι ώθ η τ ε, έν τ ώ όνόμ^ ιχι χ ο ν Κ ν ρ ί ο ν Ίη ο ο ΰ , χ α ι i v τ φ Π ν ε ν μ α τ ι Το.θ ε ο ϋ ή μ ών . "Επειτα o l βαπτισθ έντες γίνουνται μέλη του

5 ματος τοϋ Χρίστον, x ai χόν Κύριον ημών ένδνόμεθ α' διατί

γει ό απόστολος' δ α ο ι ε Ις Χ ρ ι ο χ ό ν έ β α π τ ί α θ η Χε I Χ ρ ί σ τ ο ν έν ε δ ύ σ α σθ ε.

Έρ ώ τ η ο ι ς ρδ .

Ποιον είναι χό δεύτερον μυστήριον είς τήν εκκλησίαν τοί10 Χρίστον ;

Ά π ό κ ρ ι σι ς .

Τό δεύτερον μυστήριον είναι χό μύρον χον χρίσματος · Τ(;

οποίον ήρχισεν Από τόν χαιρόν έχεινον, όποϋ χό Πνεϋμα τό άγιον έχατάβηκεν είς τούς άποστο'λονς, σφραγίζοντάς χους μέ τ>)ν

15 Οείαν χου χάριν, διά νά χηρύττουοι αχαθ ερώς χαί Αδιάλειπτος χήν ηίσχιν χον Χρίστον' x a i χήν βοήθειαν τούτην χρειάζονται x a i o i β αητιζόμενοί’ x a i καθ ώς πάλαι τό Πνε νμα τό άγιον i- χατάβηκεν εις τούς άποστόλονς έν εϊδει πνρος, x ai έχναεν είς αύτονς χά χαρίσματα τον, τέτοιος λογης καί τώρα δταν ό U-

20 ρεύς χρίει χόν β απτιζόμενον μέ τό άγιον μύρον, χννουνται απά νω είς αύτόν τά χ αρίσματα χον άγιον Πνεύματος. Τό όποιον είναι δηλον Ano χά λόγια όπο ϋ χρεωοτεϊ ό ίερεύς νά λέγβ δτανένεργη τό τοιοϋχον μυστήριον’ σφραγίς δωρεάς Πνεύματος ά-

γίον, Αμήν. 'Ω ς άν νά έλεγε, μέ τήν χρίαιν τούτον τον άγιοι

25 μύρου, σφραγίζεσαι καί βεβαιώνεσαι εις τά χαρίσματα τον άγιου Πνεύματος , όττοϋ πέρνεις είς β εβ αίωσιν τής χριστιανικής

σου πίστεως- x a i τοϋτο σύμφωνά μέ τά λόγια τον Αηοστόλον λέγονχος’ ό δ έ β ε β α ι ώ ν ή μ ά ς σ ύ ν ύ μ ϊ ν ε ί ς Χρι ατ όν,

χ α ι χ ρ ί σ α ς ή μ ăς θ ε ό ς , ά x a i σ φ ρ α γ ι σ ά με νο ς

30 ή μ ας , π α ί δ ο ύ ς τ ο ν Α ρ ό α β ώ ν α x ο ν Πν ε ύ ματο ζ

8 0 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Α* ργ*— ρ5 \

1 .1 Κορ, 6. 11 (Ι 6 . Γαλ . 3. 27 || 13- 14. Πρά. 2 [ Πράξ. β\ β*. D|

2 8 . 2 Κορ. 1, 21 .

1 μαρτυρφ ΝΚ || 4 γίνονται D || 5 ήμβ ν Μ il re pe tă punctându-ţi 20 μύρον ONDK || 1 3, 22 şi 26 δποο O N || 14 σφραγίζοντας το&ς Κ||

2 3 σφραγίς] «E ucho l. 3 5 6 ». Ν pe m a r g , K tn no tă, adăog ând: * M u ra It Britk

u be r d e n G o t te s d ie n s t d e r m o rg e n I . K . p . J 6 I . » || 2 7 συμφων$ NC || 30

ήμ«ς] θεός ^<3d. ONDK (om. T).



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α\ ρδ '- ρ» '. 81

ι τ α ϊ ς κ α ρ ύί α ι ς ή μών . Ή χρίσις αϋτη τοϋ μύρον, ή u0 ov είπεϊν, ή ένέργεια τούτη τής χρίσεως, έγίνετο εΐς τόν 0 φόν των αποστόλων διά τής επιθ έσεως τών χειρών. Διατι 14-0 ή Γραφή' Τ ό τ ε i n ε τ ί θ ο υν τ ά ς χ ε ι ρ ας In* αύ- 10ν ς, χ α ί έ λ ά μβ α ν ο ν Πν ε ϋμα ά γ ι ο ν . "Ύστερα έγί- 5

»ito Ιι& τήν χρίσιν τοϋ μύρον, καθώς μαρτνρα 6 Ιερός 4ιονΰ-

β10ς 6 * Αρεοπαγίτης, ό μαθητής τοϋ μακαρίου Παύλον.

Έρ ώ τ η ο ι ς ρβ\Πόοα πράγματα ζητοϋνται είς τοϋτο τό μνστήριον; f- 69

Ά π ό χ ρ ι οι ς . 10

Πρώτον ζητείται νά γίνεται άπό τόν άνωτάτω επίσκοπον jo μϋρον τοϋτο. Δεύτερον νά ίχη τήν πρεπούμενήν τον ϋλην, ή- -,ονν τό ίλαιον, τό βάλοαμον, x al τά λοιπά μυρίσματα. Τρίτον Ζητείται, δτι παρευθ ύς μετά τό βάπτισμα, νά χρίχ\ 6 ίερενς τόν

βαπτιζόμενον είς τά διωριαμένα μέλη, έπιλέγων τά λάγια έχει- 15 ta- οφραγίς δωρεάς Πνεύματος άγιον, άμήν. Ά πό τό μυστήριον τοϋτο γενοϋνται οί καρποί τοϋτοι· πρώτον, διατι καθώς μέ τό βάητιομα άναγεννώμεθ α, τέτοιος λογής, μέ τό άγιον μϋρον γε- νάμεθα μέτοχοι τον άγιου Πνεύματος, βεβαιωθέντες εις τήν πί- οτιν του Χριοτοϋ, χαι αύξάνομεν είς τήν ϋείαν χάριν, χατά 20

τον άπόστολον τόν λέγοντα δτι· έ σ ωσ ε ν ή μά ς χ α τ ά τό ν αύτ ο ϋ ί λ ε ο ν7 δ ι ά λ ο υτ ρ ο ϋ π α λ ι γ γ ε ν ε σ ί α ς , χ α ί Ι να* αι ν ώ ο ε ω ς Π ν ε ύ μ α τ ο ς ά γ ι ο ν , ο ν έ ξ έ χ ε ε ν

ίφ* η μά ς π λ ο ν σ ί ω ς δ ι ά Ίη α ο ν Χ ρ ί σ τ ο ν τ ο ϋ ο ω-τήρ ο ς ή μών . Δεύτερον, διατί μέ τήν δύναμιν χοϋ άγιον Πνεν- 25

ματος οϋτως εΐμεοθ αν βέβαιοι χαί στερεοί, όποϋ δέν ήμπορεί

4. Πρά. 8. 17 [Πρ4. η’. ζ*. ΟΝΟ] (Fapte 8 , 17 Τ) || 6- 7. Έκχ λ . Ί·ρ.4(na trim ite ON D, « Eccles. Hierarch, cep. II et IV » K la traducerea latină]

(cf. Dionisie, De eccl. hier. , c. IV (l- X II) In PG 3, 472- 485) || 21 . T it. 3, 5.

). 4

4 γραφή ţO ND || 11 άνωτΑχφ ΟΝ, Ανώτχτον D || 12 f i 18 μύρον ^

ONDK |] 12 ίχ ϊ] «Euchol 637» N pe marg., la care K adaogăIo notăfi altă

literaturăI πρεποομένην xoO ON , — too DK || 15 διωριαμένα] «Euchol. 354,356» N pe merg., K adaogătn notăf i altăliteratură || 17 toOxoiţONDίχρβτον] 4ov . M | χαθ ώς μο ONK | j 18 άνβγινόμ»8α OND, dar «4ν*γ·Υνώμ.» Npe merg., K in text | άν* γ·νόμ·θ α τέχοιας λογής, O N ; άναγβννώμβθ α' i i ·

νχΛς λογής, Κ | i 2 0 Χριατοβ] Κυρίου ONDK || 25 At6x«pov] βον* Μ || 26 t l·

Ρ·οβ»ν OND, β!μ«αθαν K corectat de Weisienborn.



Ο ΡΘ ΟΔ ΟΞΟ Σ O J Î O A O Î l A . A * , ρβ ’ — ρζ\

νά βλάψη καθόλου δ νοητός έχβ ρός τήν ψυχ ήν μας . Τοϋτο rd I

μυστήριον δέν δίδοται δεύτερον παρά είς έχείνους όποϋ θέΐον-

αιν έπιστρέφειν άπό τήν δρνησιν τον όνόματος τοϋ Χριοτοϋ.

* Ε ρ ώ τ η ο ι ς ρ ς .

5 ΠοΊον είναι το τρίτον μυστήριον ; Ά π ό κ ρ ι ο ι ς.

Ή άγια ευχαριστία- ήγουν τό σώμα x a i αίμα τοϋ Kth I

ρίου ήμών Ίη σο ϋ Χρίστον' υπο κάτω είς τήν θ εωρίαν τον αρ.

τον καI το ϋ οίνου’ ebg τό όποιον είναι άληθ&ς χαί κυρίας I

10 παρών, ήγουν κατά τό πράγμα, ό 9Ιησο ύς Χριστός. Τοϋτο το I

μυστήριον υπερέχει δλα τά άλλα, καί μάλλον τών άλλων ώφ^ I

λεΐ είς τήν σωτηρίαν τήν έδικήν μας. *Επειδή είς τό μυστήριον Iτοντο, πάσα χάρις καί χρηστότης τοϋ *Ιηοοϋ τοϋ Κυρίου ήμο» I

φανερώνεται είς τούς πιστούς , καί παριστάνεται, καθ ώς tieki 15 γίνει γνώριμον κατωτέρω.

* Ε ρ ώ τ η ο ι ς ρ ζ .

Τι πρέπει νά φυλάττεται είς τό μυστήριον το ϋτο ;

H 70 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Πρώτον, τοϋτο τό μυστήριον ούδένας άλλος ήμπορεϊ νά τό

20 χάμΠ, είς δποιαν χρείαν καί άν Τύχη, παρά νά είναι ίερεύς νόμιμος. Δεύτερον, πρέπει νά προμηθ ενση νά είναι θυσιαστήριον έκεΐ όποϋ μέλλει νά Ιερουργήστε ή άντιμίοιο ν χωρίς τοϋ 6·ποιου κατ ούδένα τρόπον ήμπορεϊ νά προσφέρη τήν άναίμα- κιον θ υσίαν. Τρίτον, πρέπει νά προσέχη νά είναι ή πρεπούμενη \

25 $λη, ήγουν άρτος οίτινος Βνζημος, δσον δυνατόν καθ αρός' ml οίνος Αμικτος άπό κόθ α λογής Αλλο ύγρόν, και είλικρινής είς |

έαντόν Καί είς τήν προσκομιδήν έγχ εϊται καί ϋδωρ πρός πλήρωοιν τής Γραφής τής λεγούσης, δτι· ε ϊ ς τ ώ ν στ ρα τ ι ό - τ ών λ όγ χ η α ύ τ ο ϋ τ ή ν π λ ε υ ρ ά ν ί ν υ ξ ε, κ a l εν-

30 Ο ύς έ ξ η λθ ε ν α ί μ α κ α ί ϋ δ ω ρ . Τέταρτον, πρέπει νά l· χη δ Ιερεύς τοιαύτην γνώμην, είς τόν καιρόν όπο ϋ Αγιάζει

28. Ί·. 19 [ Ίωάνν. ιθ\ λδ’. DK).

13 τοβ ΊηοοΟ τοβ Κυρίου ήμβν] τοβ Κυρίου Ίησο β ON DK || 14 φα ρώνβτ» ΟΝΚ II 15 γένη OND, γένη Κ | κατωτέρφ ΟΝ || 20 δποΤαν ΟΝΚ

I παρά v i] π·ρ άνά ΟΝ, dar παρά νά Ν pe marg., Κ !n te x t }| 21 προμη- ONDK || .23 καθ’ ΟΝΚ || 24 χρβποομένη ONDK || 26 «Ιλιχρινής Μ ||

29 τήν πλιυράν αδτοβ ONDK ( Τ c t Μ).



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, ρζ\ 83

^ δώρα, πώς αυτή η ούοία τον άρτον, xai ή ουσία τοΰ οίνου■jpA U na i (Ις τήν ουσίαν τοΰ αληθινού σώματος και αίμα*ţoţτοΰ Χρίστου, διά της ένεργείας τον άγιον Πνεύματος, οΰj,)v έχίχληοιν κάνει τήν ώραν εκείνην, διά νά τεΧειώοη τό ροτήριον τοΰτο, επευχόμενος και λέρων* Κατάπεμψον τό 5βνενμά οον τό άγιον έφ* ημάς και in i τά προκείμενα δώρα

ταυτα* και ποίησον χόν μεν άρτον τούτον, τίμιον σώμα τοΰ Χρίστου σου, τό δέ έν τφ ποτηρίφ τοΰτφ, τίμιον αίμα τοΰ Χρίστου σου, μεταβολών τφ Πνενματί οον τφ ά/ίω. Μετά«Αρ τά ρήματα ταϋτα, ήμετουσίωσις παρευθύς γίνεται, χαί άλ- ίο/,άσει ό άρτος είς τά άληθινόν σώμα τοΰ - Χρίστου, και ό οΖνοςιΐς τό άληθινόν αίμα* άηομένοντας μόνον τά είδη όποϋ φαί-

νοννται, x ai τοΰτο χαχά τήν 0είαν οΙκονομίαν πρώτον μέν διά νά μή βλέπωμεν σώμα Χρίστου, μά νά τά πιστεύωμεν πώςιΖναι, διά τά Aâyia όπου εΖπεν τ ο ΰτό έ ο τ ι τ ό ο ωμ ά ι;

μ ο υ , κ α ΐ τ ο ΰ τ ό έ ο τ ι τ ό αΣμά μου, πιοτεύοντες μάλλον ύς τά λόρια κ α ί δνναμιν έχεινον, παρά είς ταΖς έδικαϊς μας αϊαθηαες. Τό όποΐον προξενεί μακαρισμόν τής πίστεως* μακ άρ ι ο ι χ ά ρ ο ί μή Ζ δ άντ β ς κ α ί π ι σ τ ε ΰσ α ν τ ε ς . δ εύτερον, διατί ή φΰσις ή άνθρωπίνη άποτρέπεται τήν ώμήν σαρ- 20

ηοφαγίαν' x ai έπειδή ίμελλε νά πέρνγ} τήνένωοιν τ'ον Χρίστον, μέ την μετάληψιν τής ααρχός x ai αίματός τον, διά νά μήν τήνάποτρέπεται βδελνττόμενος ό άνθρωπος, ώκονόμηοεν ή πρό

νοια τον θ εόν, x ai didei τήν σάρκα τήν ίδιαν, καί τό αΖμά τον

βίς βρώσιν x ai πόαιν τοϊς πιστοϊς , ΰποκάτω είς τό ίνδνμα 25τοΰ άρτον καί τοΰ οίνον. Περί τούτον ά Γρηγόριος Ννσσης

18-19. Ί» . 20, 29 || 26. [(Nyss.) Kat. 37 Ε] (ci. Grig. Nyss., Oro*tio caitchetica, c. 37, in PG 45, 93*97).

4 « 4 μ·ι ONDK | δίανατβληώ; ΟΝΚ, dar « S ic et Smith. Eccl. Gr.malo. διά νά τ·λ*ιώ<η)» N pe marg- , xsXtuodf, D || 5 λέγων; OND | Κατά* Μμψον] «E uchol. 77 , 99 . 103» a dd. N pe mar g .,K la notă|| 9 μβτββαλλών t i OND, dar « τφ Euchol. et Smith. 1. d t » N pe marg. || 10-11 άλλήοκ

ΟΝΚ, da r « f. άλΧοιώσβι pr o άλλοιώοβται» N pe marg ., K In u*>ti || 12 άπο- μένονται ΟΝΚ, άκομένοοοι D, da r « f. ίπομίνωντας » N pe mar g., pe cere K o de cla ră« in u til ii mar glmalis) conj(ectura) de şi M o confirmă|| 14 μήν ONDK | j 17 ά& κ«ΐ( μας ON, dar « f. έδικαϊς » N pe marg- , K tn tex t || 18 αίοθησβις ΟΝ, αΙοθήσ*ις K | j 21 sipvnj O N || 24 δίββς ΟΝΚ, δίδωοι D | adpxetou D.



/ I Mai ό Ιερός Δαμασκηνός είς πλάτος διαλέγονται. * Β 61

νωνία τοϋ μυστηρίου τούτου πρέπει νά γίνεται xai χατά ^Μ ο είδη τον άρτον χαί τ ον οίνον τόσον άπό τούς πνευμαχι. χονς, δσον xal άπό τούς κοσμικούς * έπειδι) ό Χριστός δέν i*.

5 βάζοντας xdvένα, οϋτω προοέταξε λίγων' Αμήν α μήν γ ω ν μϊν, έ άν μή φάγ ητ ε τήν σ ά ρ κ α τ ο ϋ Υ 10$

τ ο ϋ ά ν θ ρ ωπ ο ν , κ α ί π ίητε α ύ τ ο ν τ ό αίμα, ούχ έ χ ε τ ε ζ ω ή ν έν έ αν τοϊ ς ' ό τ ρά γ ων μ ο υ τήν οάρ. κα κ αί η ί ν ων μ ο υ τ ό α ί μ α , έν έ μ ο ί μ έ ν ε ι , «dyώ

10 έ ν α ν τ φ. Διατί καί ol άγιοι άπόστολοι κατά τόν τρόπον όποϋ τό έπαραλάβασιν άπό τόν Χρίστον, οϋτω καί τό έπαοα- δίδασιν είς κοινωνίαν κοσμικών τε καί Ιερωμένων καί είς χά

δύο είδη· καθώς γράφει πρός Κορινθ ίους ό Παϋλος ό άηόσχόλος λέγων' έγ ώ γάρ π α ρ έ λ α β ο ν ά π ό τοϋ Κ υ ρ ίο ν δ

15 * α ί π α ρ έ δ ωκ α ύ μ ϊ ν δ τι ό Κ ύ ρ ι ο ς Ίη σ ο ϋ ς έν .xfj ν ν κτ i fj π αρ ε δ ί δ ο τ ο, έ λ α β ε ν Α ρ τ ο ν , καί εύ χαοι-στ ή σ α ς Ι κλ α ο ε , κ α ί ε ί π ε · λ άβ ε τ ε φ άγετ ε, τονζά μ ο υ έ ο τ ι το σ ώ μ α το ύπ έ ρ ύμ ώ ν κλ ώμε ν ο ν τοϋ- τ οΓποι ε ϊ τ ε ε ί ς τ ή ν έ μ ή ν ά ν ά μ νη ο ιν. Ω σ α ύτ ως

20 x a i τό π ο τ ήρι ον μ ε τ ά τό δ ε ι π ν η σ α ι λ έ γ ω ν τοϋτ ο τ ό π ο τ ή ρ ι ο ν ή κ α ι ν ή δ ι α θ ή κη έ στ ι ν, έ ν τ φ έ μφ α ί μ α τι- τ ο ύτ ο πο ι ε ί τ ε , ο σ ά κ ι ς ăv π ί ν η τ ε είς τήν έ μή ν Αν ά μ ν η σ ιν. Τήν τιμήν όποϋ πρέπει νά didjjq εις τά φριχτά ταϋτα μυστήρια, πρέπει νά είναι τοιαύτη, ώς έ-

25 χείνη όπου δίδεται τοϋ ίδιον Χριοτοϋ' ( ώς Ανωτέρφ εϊρηται)

ώστε καθώς δι* έχεϊνον εΐπεν δ Πέτρος, έχ στόμαχος πάντων τών Αποστόλων' ο ύ ε ϊ ό Χ ρ ι σ τ ό ς δ Υ Ι ό ς τ ο ϋ θ ε ο ϋ τ ο ϋ ζ ώντ ο ς , τέτοιας λογής νά λέγωμεν καί ήμ»ϊς, λατρενον- τες καθ' Ινας' πιστεύω Κύριε καί δμολογώ, δτι ού εϊ αληθώς

£ 4 ΟΡθ ΟΔΟί ΟΪ ΟΜΟΛΟΪΐΑ. Α'. ρζ\

1. [Dam. D e fide orth. IV . c. 14 K] (cf. PG 94, 11 36- 11 53) || 5. Ί· . 6, 54 ρΐ ωαν. ς*. νγ\ K] (loan 6 , 5 3— 5 4 Τ) f| 14 . 1 Κορ. 1 1 , 23 (*'

Κορ. ( ·'. χβ '. Κ] f l Cor. I I , 23 Τ) || 27 Μχτ. 16, 16 [Ματ. eg*. ΟΝ] .

5 κφν ΟΝ Κ 11, 23 şi 25 δπσυ ΟΝΚ || 12 κοσμικΑντβ OD || 14

δ ΟΝΚ II 15 Ίησοος] Χριστός add. ONDK (om. Τ) || 18 tor t ONDK || 21 ΙοτΙν ONDK || 23 Τήν τιμήν] « ή τιμή usitetiore structura » N pe marg.|| 25 άνωτίρω ONDK, iar N pe merg. « p. 77* i.e. ed. O Întreb. 56 || 29

itiote6«»J « Euchtfl. 82. Horolog.» add. N pe marg., K In notă, adăogândşi altăliteratură.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ. Λ’, ρζ '— ρη\ 85

I Χριστός, 6 Υίός τοΰ θεοϋ τοδ ζώντος, ό έλθών είς τόν κόσμονΑμαρτωλούς σώσαι, ών πρώτος είμΐ έγώ. 1Αχομι τό μυοτήριον τοΰτο προοφέρηαι άνοια ύπέρ τιάντων τών ορθοδόξων χρι- βτιανών, ζώντων τβ x al χεχοιμημένων bt έΐπίδι άναστάσεωςζφής αΐωνίον' ή όποια ύυοία δέν ϋέλει τελειώσει Ιως της τε- 5

Jgvxαίας χρίσεως. Οί καρποί τοϋ μνοτηρίον τούτον είναι τοΰ*τοΓ πρώτον ή άνάμνηοις τον άναμαρτήτου πόθονς x al τοΰ #α-râxov τοΰ Χρίστον· χατά τό είρημένον ο σ ά κ ι ς ν ά ρ Αν έ-ο Ο ί η τ ε τ ό ν Α ρ τ ο ν τοΰτον, χ αι τό π οτήρ ιον τον-το π ί ν η τ ε, τ ό ν θ ά ν α τ ο ν τ ο ϋ Κ ν ρ ί ο ν χ ατ αγ γ έ λ- 10/. ε ce, & χ ρ ι ς οΰ Αν Βλθγ]. Τό δεύτερον κέρδος όποϋ μας δίδει είναι, διατί τό μυστήριον τοΰτο γίνεται Ιλαομός x ai χαλοσύνεμα πρός τόν θ εόν, διά τά Αμαρτήματα ήμών, είχε ζώντων, εϊτε x ai άποθ ανόντων διά τοΰτο ονδεμία τών άγιων

λειτουργιών γίνεται, όποΰ νά μήν /ενοΰσιν είς αύτήν Ιχεοίαι και 15δεήσεις πρός τόν ββόν ύπέρ τών ήμετέρων | αμαρτημάτων. Τό τρίτον διάφορον είναι, όποΰ οποίος χριστιανός εύρίοχεται παρών σνχνιΛ είς τήν άυοίαν τούτην, x ai νά κοινών# τοϋ μυστη

ρίου τούτον, έλενθερώνεται δι αύτοϋ άπό κάθα πειρασμόν, καικίνδυνον τοΰ διαβόλου' διατί δεν αποτολμα ό έχθρός τής ψυχής 20νά βλάψγ] έχεινον όποΰ ήξεύρει πώς έχει τόν Χριοτόν μένοντα έν αύτώ. Ή έχοιμαοία πρός τήν μετάληψιν τών φριχτών τού· των μυστηρίων πρέπει νά γίνεται χατά τήν τάξιν της έκκλησίας ημών τής ορθ οδόξου, ήγουν μέ χαθαράν έζομολόγηοιν, νηστείαν τε x a i χ ατάνυξιν χαι διαλλαγήν τελείαν μέ όλους, x al μέ Αλ- 25

Ια τοΰτοις δμοια.

Έρ ώ τ η ο ι ς ρη\

Ποιον είναι τό τέταρτον μυστήριον ;

8. 1 Κορ. 11, 26 [ α'. Sop. ι α . xa\ ONDK] (1 Cor. 11, 26 Τ).

3 προοφέρβται] « E uc ho l. 78. 14 3.» add. Ν pe marg , Κ In notă|( 5 οποία OD | - ctXau&osi] τβλβίως ΟΝ. καύοβι τβλβίως D, da r «x aX tuboti.» N pe

marg ., τβλβιώοβιν K In te x t | { 1 1, 15 şi 17 ăicoo ONK || 11 μας] μβν ONE ,

μβς D II 12 Udai] M ig ΟΝ, ίίβη Κ | | 13 καλοσύνημα ΟΝΕ, καλοσύνη D | tA ;

αμαρτίας ΟΝΚ, τάς om. D |{ 14 αποθαμένων ONDK j άγιβγ ΟΝΚ || 15 γβ·

νοβαιν] γβνοίβιν ΟΝ, γβνοδν D, da r « ί . γένοιβν» Ν pe marg ., Κ in te x t | ίκβ-

οίας ΟΝΚ || 18 οοχνλ ΟΝΟ, ο«χν| Κ || 20 κινβύνον Ο | άποτολμ$ NDK | |

22—23 τούτων om . ΟΝΟΚ || 23 λχχληο ρς Μ || 24 —25 νησαίαντβ ΟΝΟ.



86 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΧΟΔΟΠΑ. Α*. ρη'—ρθ\

Ά η ό κ ρ to ις. > Ή ίερωσννη- ή οποία είναι δύο λαγιών, Αλλη πνευματική,

xai άλλη μυστηριώδης. Τής πνευματικής Ιεροσύνης δλοι ol χριστιανοί ol όρθόδοξοι μετέχουοϊ καθώς διδάσκει Πέτρος 6 άπό~

5 στολος, λέγων ν με ΐς δέ γ έ νο ς έ κλ ε κτό ν, βασίλει ο·» ί ε ρ ά τ ε υ μ α , έ θ ν ο ς ά γ ι ο ν , λαός είς περι πο ίηοιν καί 6 *Ιωάννης είς τήν Άποκάλνψιν Ι ο φ άγη ς, κα ί ήγ ό-

ρασ ας τ φ θ εφ ή μ ά ς έ ν τ ώ a l μα τ ί σου, έκ π ά σης φυλ ή ς , x a i γλ ώ σ σης, x a i λαοϋ x a i έθνους ■καί

10 έ π ο ί η ο α ς ή μ ά ς χ φ Θε φ ή μ ών β α σι λ ε ί ς καί Ιε- ρ ε ϊ ς. Και χαζά τήν τοιαύτην ΐερωσννην γίνονται x ai ποοο-φοραί τοιαϋταί’ ήγουν προσευχαί, εύχαριστίαι, νεκρώσεις τοϋ

σώματος, παραδόσεις είς μαρτύρια διά τόν Χριστόν, καί &Uaδμοια· πρός τά όποια παρακινώντας λέγει 6 Απόστολος Πέτρος·

15 x a i α υ τ ο ί ώ ς λ ί θ ο ι ζ ώ ν τ ες, ο ί κο δ ο με ι ο Οε ο Ικος πνε υματ ι κό ς I ε ράτ εν μα άγιον, άνε νέ γχ αι πν εν- μ α τ ι χ ά ς θ υ σ ί α ς εν π ρ ο σ δ έκ τ ο υ ς τ ω Θεφ διά Ίη ο ο ϋ Χ ρ ι σ τ ο ύ · x ai ό Παϋλος' π α ρ α κα λ ώ ούν ύ-μάς άδ ελ φ ο ί , δ ι ά τ ών ο ΐ χ τ ι ρ μών τ ο ϋ Θ ε ο ϋ,

20 π α ^ α ο τ ή α αι τ ά σ ώ μ α τ α ύ μ ώ νθ υσί αν ζώσαν, ά γ ίαν, ε ύ άρε στ ον τφ θ ε φ , τ ή ν λ ο γ ιχήν λ α τ ρεί αν

ύμών .*Ε ρ ώ τ η ο ι ς ρθ\

Πώς γίνεται ή μυστηριώδης ίερωσννη;

25 Ά π ά κ ρ ι α ις .F. 73 Ή Ιερωσύνη όποϋ είναι μυστήριον, διετάχθ η τοίς Ano-

οτάλοις άπό τόν Χριστόν' x ai διά τής έπιθ έσεως τών χειρων

αυτών μέχρις τής σήμερον γίνεται ή χειροτονία, διαδεξαμένων τών έπιοκόπων αύτούς πρός διάδοσιν τών “θ είων μυστηρίων, xai

30 διακονίαν τής σωτηρίας τών Ανθ ρώπων' καθώς είπεν 6 Απόστολος’ ο ϋ τ ως ή μ ά ς λ ο γ ι ζ έοθ ω άν θ ρ'ωπος , ώς

5. 1 Πέτρ. 2, 9 || 7 . Ά πο . 5 . 9 || 15 . 1 Πέτρ. 2. 5 || 1 8. *Ρωμ. 12, 1

31. 1 Κορ. 4, 1.

2 όηοϊα ONDK || 13 μαρτόριον ONDK || 15 οΙκο8ομβΙο9·, ONDC |

28—29 8ιαδ·ξαμένων τών] 'Αποστόλων add. Ο, (’Αποστόλων) Ν, τούς ’Απο

στόλους D, dar oxfi. τ β ν ; Iar Ν pe m a r g .: < tollen dum », pe temeiul că

ruia K om. ’Αποστόλων || 29 αδτο&ς om. D || 31 ήμδς] μδς Κ.



ΟΡΘΟΑΟΕΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Α'. ρθ’- ρι '. 87

ύπη ρ έ χ α ς X q ι ο τ ο ν, κ a I ο ί κο νό μον ς μυστη ρί ων θ ε ο ϋ. Είς τήν οικονομίαν τούτην δύο πράγματα περιέχοντας πρώτον ή δύναμις x al ή εξουσία τοϋ λύειν τάς τών Ανθρώπων αμαρτίας- διατί πρός αύτήν εΐρηται· δσα Αν λ ύοητε έπΐ t f j c y y s , Sa r αι λ ε λ υμέ ν α έ ντ φ ο υράν ώ. Δεύτερον 5ή Εξουσία καί ή δύναμις τοϋ διδάοκειν, ή όποια μέ τά λόγια τοϋτα Ερμηνεύεται' πο ρ ευθ έ ντ ε ς ο ύ ν μαθ ητ ε ύ σ ατ ε π ά ν τ α τ ά Ιβ νη, β α π τ ί ζ ο ν τ ε ς α υ τ ο ύς ε ί ς τό δνο- μα τ ο ϋ Πα τ ρ ό ς , κα ι τ ο ϋ Υ Ι ο ϋ , κ αί τ ο ϋ ά γ ί ο υ Π ν ε ύ μ α τ ο ς . *0 Χριστός λοιπόν ίξαπέστειλε τούς άποοτό- joλονς είς τό κήρυγμα, ol δέ άπόοτολοι χειροχονοϋντες άλλους, τούς έπέμπασιν εις τό αύτό ίργον καθώς συνάγεται άπό τάλόγια τοϋ άγίου Αουκ& λέγοντος· τ ό τ ε έ π ε τ ίθ ο υ ν τ ά ςχ ε ϊ ρ α ς i n * α ύ τ ο ύ ς, κ α ί έ λ ά μ β α νο ν Πν ε ϋ μ α ά

γ ι ο ν όμοίως' S a τ ων τ α ς έ κ εΧν ο ι ν ά λε ι τ ο υ ργ ο ν ο ιν, 15ήγουν νά προσφέρουοι τήν άναίμαχτον Ουσίαν πρός τόν θεόν,

κ α ί ν ά ν η σ τ β ΰο ν σ ι ν , ε ί π ε τ ό Π ν ε ϋ μ α τό άγ ι ον, ά φ ο ρ ί σ α τ ε δ-ή μ ο ι τ ό ν τ ε Β α ρ ν ά β α ν κ α ί τόν Σ α ϋ λ ο ν ε ί ς τ ό ί ρ γ ο ν δ π ρ ο σ κ έ κ λ η μ α ι αύ τούς.Τ ό τ ε ν rj ο τ ε ύ ο α ν τ ε ς χ α ί π ρ ο σ ε υξ ά μ ε ν ο ι κα ί 20έ η ι θ έ ν τ ε ς τ ά ς χ ε ϊ ρ α ς α ύτ ο ϊ ς ά πέ λ υ σ α ν και ό Παύλος · χ ε ϊρ ας τ αχ έ ω ς μη δ εν ί έ πι τί θ ε ι . Μέ τούτην λοιπόν τήν χειροτονίαν καί τήν διαδοχήν, τήν μηδέποτε δια-

κοπεΐσαν, Ιχουσιν τήν δύναμιν τοϋ διδάοκειν τά σωτηριώδη δόγματα, Ικεϊνοι όποϋ είναι πεμπόμενοι είς τοϋτο, μά δοοι δέν 25έπέμφθ ησαν, οϋτε έδιαλέχβηοαν είς τοϋτο τό Ιργον, δέν πρέπει καθόλου νά τό έπιχειρίζουνται, χατά τό είρημένον τφ Πανλω’ π ώ ς δ έ κη ρ ύ ξ ο υο ι ν , έάν μ ή ά π ο σ τ α λ ώ σ ι ν ;

Έρ ώ τ η σ ι ς ρϊ.Τί πρέπει νά Οεωρήται είς τοϋτο τό μυστήριον; 30

4. Mat. 18, 18 || 7. Mat. 28, 19 [Mat. κη\ ιζ\ OD] (Mat. 28, 19 Τ)(Ι 13. ΠρΛ. 8, 1? [om. ΟΝ, Πρά. η*, ζ'. (tie) D, — ιζ'. Κ dupăHofmann, «A ct

V III. 17» N In traducerea latină] |f 15. Dpi. 13, 2 [om. OND, «XIII, 2»NIo traducerea latină] || 22. 1 Τιμ. 5, 22 || 28. ‘Ραμ. 10, 15.

5 λ(λυμένον ONK (λολομένα Τ) || 6 όποια ONDK ]| 12 «6t& om. D| |16 άναέμακτον Μ |j 25 δ«ο» ΟΝΚ | to5to,] τό Ιργον edd. ONDK || 26 *διΧ4χ®η-οαν ΟΝΚ I τοϋτο xb Ιργον] αύτό ONDK || 28 χηρδξω«ν ONDK || 30 ΤΊΟΝ.



8 8 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΠΑ. A'. pi'—ptV

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Πρέπει νά έξετάζουνται τά πρόσωπα όπου μέΧλουσι να

άναβοϋσιν είς τό τοιοϋτον μυστήριον, νά έχουοι τρία πράγματα·πρώτον, καλήν καί καθ αράν (ψνβ ίάψ ·, απέχοντες μαχ ράν άπό τά

5 Αμαρτήματα έχεινα όποϋ έμποδίζονσι τήν ιεροσύνην. Δεντερον νά ϊχουσιν x ai έπιστήμην x a i σοφίαν, τόσον είς τήν οΙκονομίαν τών θ είων μυστηρίων, δαον καί είς τήν οικοδομήν τοϋ χοινοϋ

λαοϋ, μέ ταϊς διδαχάίς των. Καί τρίτον νά έχουσιν δλα τους τάμέλη άρτια, όποϋ είναι άναγκαΐία είς τοϋτο.

74 10 * Ε ρ ώ χ η ο ι ς ρια'.Πριν τής ιερωούνης, είναι τάχα άλλαι χάξες όποϋ δί-

δουνχαι;

* Α π ό κ ρ ι σ ι ς ,'Η ίερωσύνη περικραχεϊ είς χήν έαυτήν της όλους τούς

15 βαθ μούς * μέ δλον τοΰτο πρέπει χαχά τάζιν νά δίδουνται, olov αναγνώστης , ψάλτης, λαμπαδάριος, υποδιάκονος , διάκονος' διά

τά όπόΐ α π/χιτύτερον δισλαμβ άνουοι χά άρχιερατιχά ευχολόγια,λεγάμενα ταχτικά. Είς τόν παρόντα τόπον φθάνει μόνον ιά εΐ-

ποϋμεν, πρός διδασκαλίαν χής όρθ οδόξου ομολογίας, πώς ό έπί- 20 σχοπος πρέπει νά φανερώνη, εις χάθα βαθμόν όποϋ χειροτονά,

χό έργον ό πο ϋ τοϋ εγχειρίζει, ή χήν ϋείαν Ιερουργίαν, ή χήν

ευαγγελίου άνάγνωοιν, ή το ϋ αποστόλου, ή να ψέρη τά ιερά σκεύη, ή τόν κόσμον τής έκκλησίας, διατί πάσα τάξις έχει τά

ιόιόν χης σημάδι, μέ τό όπόϊον χαθ* ένας διαφέρει άπό τόν <Χλ-

25 λον καί πρέπει ό έπίοκοπος νά χό διερμηνεύη.

Έ ρ ώχ η α ις ριβ'.Ποϊον είναι τό πέμπτον μυστήριον ;

• Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Τό πέμπτον μυστήριον είναι ή μετάνοια· ή όποια είναι

30 ένας πόνος χής χαρδίας διά χά άμαρχήμαχα όποϋ έοφαλεν ό άν

θ ρωπος' χά όποια κατηγορά έμπροσθ εν τοΰ Ιερέως, μέ γνώμην

2,5 ,1 1 şi 20 δπου ΟΝΚ || 4 κρ&τον] δον Μ || 5 Δβ&τβρον] jiov' Μ ||8 τρίτον] γον' Μ | τ9βς] τβν ΟΝ, των ΟΚ || 9 άρτια] γβρΑ ONDK || 11 *λ-

λαις τάξης ONDK || 11-12 şi 15 δίδονται ONDK || 15 κατά] τήν add.ONDK II 17 dpxiapatmxâ ·όχ·λόγιχ ΟΝΚ, dar «άρχιβρατ.» κ pe marg. ||18 μονον Μ || 20 φ»ν·ρώνη ο || 20-21 ·ίς — Ιργον] ·1ς έκβίνον όποΰ χ·ιρο-τονβ χαί τόν βαθμόν τοδ Ιργου D || 22 φέρη] f i io iaf D | | 24 οη*μάδιον ONDK.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ, Α\ ρ·.6* 8 9

βεβαίαν νά διορθώοη τήν ζωήν του βίς τό /i£Uov, x ai με έπι- θ υμίαν νά τελειώση δ,τι τόν ίπιτιμήοει 6 ίερενς 6 πνευματικός τον. Τοϋτο τό μυστήριον Ισχύει, x ai πέρνει τήν δύναμίν του,ύπόταν ή λύοις τών Αμαρτιών γίνεται δια τον Ιερέως, κατάτήν τάξιν καί συνήθειαν τής έκκληοίας, όποϋ παρευθ ύς ώς άν 5ηάηη τήν ονγχώρησιν, τοϋ άφέωνται τήν ώραν εκείνην δλα τον τά Αμαρτήματα, ά π ο τόν θ εόν διά τοϋ ίερέως, χατά τον λόγον τον Χριοτον όποϋ είπε" λ ά β ε τ ε π ν ε ϋμ α α.γ i o v α ντ ι-ν ω ν α φ ή τ ε τ άς ά μ α ρ τ ί α ς , ά φ ί ε ν τ α ι α ύτ οϊς ' αν- τ ιν ω ν κ ρ ατ ή τ ε κε κρ ά τ η ν τ α ι . 10

Έρ ώ τ η ο ι ς ριγ .Τι πρέπει ι·ά ϋεωροϋμεν εις τοϋτο τό μυστήριον;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . f. 75Πρώτο ν πρέπει νά προοέχωμεν, ώστε ό μετανοών νά εί

ναι χριστιανός, πίστεως όρθ οδόξου και καθολικής· διατί ή με- ΐ5τ(bota χωρίς τήν Αλήθινήν πίστιν δέν εΐιαι μετάνοια, οϋτε είς τόν θ εόν εύπρόσδεκτος. Δεύτερον πρέπει νά εξετάζωμεν, ώστε ό πνευματι κός όποϋ δέχεται τούς λογισμούς τών μετανοονντων χριστιανών, νά είναι ορθ όδοξος, διατί ό αιρετικός και ό Αποστάτης δέν έχει κάν μίαν δύναμίν τοϋ λύειν τάς άμαρτίας. Τρί- 20τον, είναι άναγκαιον νά ίχη συντριβήν καρδίας ό μετανοών, κα ί

λύπην διά τά Αμαρτήματα τον μέ τά οποία έπαρώξννε τόν θ εόν ί) έβλαψε τόν πλησίον τον· διά τήν όποιαν συντριβήν λέ

γει ό Δαβ ιΑ· κ α ρ δ ί α ν σ υ ν τ ε τ ρ ι μ μ έ ν ω ν κ α ί τε τα- π ε ι ν ω μ έ ν η ν 6 θ ε ό ς ο ύ κ έ ξ ο υ δ ε ν ώ ο ε ι . ΕΙς τήν 25φυντριβήν τούτην τής καρδίας πρέπει νά άκολουθ α καί ή διά φόματος έξομολόγησις πάντων τών Αμαρτημάτων καθ’ έκαστον· διατί δέν ήμπορέΐ δ πνευματικός νά λύση τίποτες , Αν δέν ή-

ξεύρη ποια πρέπει νά λυθοϋοι, χαί τί επιτίμων νά δόση δι αυτά. *Η όποια έξομολόγησις είναι φανερή είς τήν Αγίαν Γραφήν 30

8 . Ίο). 20, 23 (Ι 24. Φαλ . 50 (Φαλμ. ν'. ιθ\ D, Φαλ. να'. ιζ\ Κ 9. 5(Psalm. 50, 19$).

6 itccpţ] NDK I σογχ ώρησίν το» , ONDK | τά αμαρτήματα τήν ώραν 4-

κείνην δλ α ON DK Jţ8 — 10 αν τινων ΟΝ, δν — DK Κ 11 ριβ’. Μ lapsus

calami || 17 r.p im i om. ONDK || 20 κάν μΐ,ν om. ONDK |( 21 άναγκαϊαν

ON II 22 με τά] μετά ONDK || 29 τί ΟΝ | δώο^ D j| 29-30 8·.’ *δτά ή 4noU

ON, — ή όποια DK .



9 0 0ΡΘ0Λ0302 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α'. ριγ*—ριβ\

όποϋ λίγη· no λ λο ί τ ε τώ ν η ε π ι ο τ ε υκ ό τ ων ή ρ χοντο έ ξ ο μ ο λ ο γ ο ύμ ε ν ο ι , κ α ί ά ν α γ γ έ λ λ ο ντ ε ς τ ά ς η ρ όζ ε ι ς α ύτ ών . Καί άλλαχοϋ’ i ξ ο μο λ ο γ εΧαθ ε άλ λ ή λοίς τ ά π α ρ α η τ ώ μ α τ α , κ α ί ε ϋχ ε οΟ ε υ π έ ρ άλ λ ή λ ων

5 δ π ω ς ί αθ ή τε . Καί πάλιν έ ξ ε η ο ρ ε ύε τ ο η ρ ό ς αύτ όν π ά σ α ή *1 ο ν δ α ί α χ ώ ρ α , κ α ί ο I Ί ε ρ ο σ ο λ ν μ Ιτ αι κ α ί έ β α η τ ί ζ ο ντ ο η ά ν τ ε ς i v τ φ Ίο ρ δ ά ν η π ο τ α μ φ

ν η α ύ τ ο ϋ ( τ ο ϋ *1 ωά ν ν ο υ) , Ι ζ ο μο λ ο γ ο ύ με ν ο ι τάς Α μα ρ τ ί α ς α ύτ ών . Ή έξομολόγηόις αϋτη πρέπει νά έχη

10 ταντα τά Ιδιώματα, νά είναι ταπεινή, ευλαβής, άληθινή, είλι- κρινής, κατηγορητική ίαντής, μετ* όδύνης δταν γίνεται. Καί τότρίτον μέρος τής μετανοίας πρέπει νά είναι ό κανόνας xai

τό έπιτίμιον, όποϋ διορίζει ό πνευματικός * ώς ăv είναι πρσσευ- χαί, έλεημοούναι, νηστεΧαι, έπισκέψεις άγιων τόπων', γοννκλι-

15 οίαι, καί τά όμοια όποϋ ϋέλουοι tpavfj άρμόδια είς τήν κρίαιν τοϋ πνευματικού. Πλήν έκεϊνος όπου μισεύσει άπό τήν έξομο- λόγησιν, πρέπει νά λογιάζω έκεΧνα όποϋ είπεν ό ψαλμωδός’ί κ κλ ι ν ο ν ά π ό κ α κ ο ϋ, κ α ί π ο ί η σ ο ν ά γ α θ ό ν χαϊ έκεΧνο όποϋ είπεν ό Σ ωτήρ ή μών Χδ ε ύγ ι ή ς γ έ γ ο ν άς ,

20 μ η κ έ τ ι & μ ά ρ τ α ν ε, Ιν α μ ή χ ε ί ρ ο ν t i o ο ι γ έ νη τα ι · καί άλλοτε· π ο ρ ε ν ο υ κ α ί μ η κ έ τ ι ά μ ά ρ τ α ν ε . Καλά καί νά είναι άδύνατον είς τόν άνθρωπον, νά φύγβ δλως διόλου τό άμαρτάνειν, μέ δλον τοϋτο κάθε όρθόδοςος είναι κρατημένος άπό τήν μίαν ίξομολόγηοιν έως είς τήν Αλλην, νά κάνγι

25 δοην διόρθωσιν ήμπορεΧ είς τήν ζωήν του, κατά τήν συνείδησιν

όποϋ έχει. f Έρ ώ τ η ο ι ς ριδ'·

/. 76 ΠοΧα είναι τά κέρδη τούτον τοϋ μυστηρίου;

1. Πρά. 19, 18 Κ 3. Ία κ. 5 , 16 || 5. Map. 1, 5 || 18. Ψαλ. 33 (ναλμ. λγ'. t·'. OND] || 19. Ί·, 5 , 14 || 21 . Ίω. 8 , 11 [ om. ΟΝ] .

1 πολλοί ON I I6 ΊοοβαΙ· ΟΝΚ | ol om. ONDK || 7 ΊορΜνι ΟΝΚ ||

Ιχη ON II 10— 11 ·1λικρινής Μ || 12 τρίτον) « ί . τέταρτον.» Ν. pe marg·.

Κ In text I) 13 *ποβ] (diOet D) καί add. ONDK | διορίζω ONK || 14 έπίακ·ψις ONDK || 14— 15 γονοκλησίαι] a l έκκλησίαι OND, dar f f . γονο-κλησίαι.» Ν pe marg., Κ In text || 15 φανβΐ ON, φαν·ϊν Κ || 16 μκ»·6ων ONΚ, μισ·6«ι Ο (I 17 ΨαλμφΒός ONDK || 18 Ικλινον ΟΝ || 19 ixetva ONDK

II 20 χβίρύν τι οοι ΟΝ. χβίρδντι οοι D, χιϊρον τί οοι Κ |) 21 καλ$ Κ || 23

κάβα ONDK || 24 &πο τήν] τήν om. ONDK | iMtpţj ONDK .



0ΡΘ0& 020Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ*. ptV _ ρις· 91

' Α η 6 η ρ ι ο ι ς.7*6 πρώτον κέρδος είναι, Atari καθώς μΐ τήν άμαρτίαν

χάνομεν τήν Αθωότητα Εκείνην, όποϋ όποχνήοαμεν είς χό βάπτιαμα, χέχοιας λογής πάλιν έγγίζομεν είς αύτήν διά χής μετάνοιας· x al χαθώς μέ τήν άμαρτίαν ύατερούμεΟα χής θείας s

χάριτος, τέτοιος λογής διά χής μετάνοιας ηάλιν ‘ταντην άπο-χιώμεθα. Καί χαθώς διά χής άμαρχίας έρχόμεθα είς χήν αίχμα- Ιωοίαν χοϋ διαβόλου, οϋτω διά τής μεχανοίας έλενθερούμεθα άπ αύχήν. Καί χαθώς διά τής άμαρχίας αίοχύτη χαί φόβος εΐοέρχεται είς τήν ουνείδηοίν μας , τέτοιος )*γής διά τής μβτα- ίονοίας Επιστρέφει είς ήμάς εΙρήνη καI θάφφος τοιοϋτον, ώς Αν Εχουοι τά τέκνα πράς ιούς πατέρας των.

*Ε ρ ώτ η ο ις ριε.Ποϊον είναι τά Ικτον μυστήριον;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς . 15 Ό τίμιος γάμος’ 6 δποΊος γίνεται πρώτον μίν μέ τήν

ι Ις ά/.λήλους συμφωνίαν χοϋ Ανδρός x al χής γυταιπός χωρίς τινάς έμποδίοματος. Ή όποία συμφωνία δέν πιάνεται διά Αληθινού γάμου ούββαοις , παρά έχείνοι ol Ίδιοι νά μαρχνρήοουοιν άλλήλους των, Εμπροσθεν χοϋ ίερέως τήν ύπόοχεοίν τους, x al 20ι*ά δώοουαι χεϊρα πώς <5Ινας θέλει φυλάζειν είς χόν άλλον, nir ατιν, τιμήν, Αγάπην τοϋ γάμου έφ' ΰρου ζωής αύ τών είς κάθε κίνδυνον δέν έξαφήιωντας ό Ενας χόν άλλον' ύστερον δέ βεβαιώνεται καί εύλογέίται Από τάν Ιερέα τούτη ή συμφωνία xal

ντιόσχεαίς των* x al γίνεται χό γεγραμμέτον τ ί μι ο ς ό γά- 25 μ ο ς έ ν π άσ ι , χ α ί ή χ ο ί χη Α μί α ντ ο ς .

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ρ ι ς .ΠοΊοι tlv a i τοϋ μυστηρίου τούτου ol καρποί;

25. Έ6ρ. 13, 4.

3 τήν om ONDK | άθιοώτητα ON ) τά] άγΐίν add. ONDK || 6 τα6·την πάλιν OND || 7 τήν Αμαρτίαν ONDK || 16 πρβτον] ftov Μ || 16 τίνος ONDK I i n o l a ONDK | πιΑνβται ] «Ανιτας ο, φάνιβ*ν NK , φΟάνβι 0 ] Bcdcl •ίς D || 19 ούμβαοις Ο, ο6μ0αοιν D | μαρτνρήαωβιν ONDK || 19 μαρτορή* oouoiv] πρδς add. D ]| 20 τ®ν Ν | τους] τως ΟΝΚ, των D || 22 Αγάπην, ON I αδΐβν] καί add. D| | 22- 23 κΑβα ONDK || 23 *ξ«φίνωιαι ΟΝΚ, Ιξα- φίνωνται D, dar « ecr. Ιδαφίνωντας,» N pe marg. || 24 ·&λογ1)τ*ι ΟΝ .Καί

•όλογίται Κ.



9 2 ΟΡΘΟΔΟΧΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α*. ρι ς '- ριζ*

Ά π ό κ ρ ι σ ις .Πρώτον όποϋ ό άνθ ρωπος μέ τόν γάμον έχχλίνει άπό κάθι

κίνδυνον τής πορνείας x ai άχραοίας· έπειδή Λ γάμος ό τίμιος διετάχθηκεν in i τούτον διά νά οβύνη ή τής οαρχός έπιθνμία,

5 καθώς λέγει ό Παύλος' | δ ι ά τ ά ς Λ ο ρ νε ί α ς I χ α ο τ ο ς τήν έ α ν τ ό ν γ ν ν α ϊ χ α έ χ έ τ ω, x a i έ χ ά ο τ η τ όν Ιδι ον ά ν δ ρ α έ χ έ τ ω. Δεύτερον, δι a r i τιμάται ή παιδοποιΐα μέ τήν τιμίαν γέννηοιν. Τρίτον, διατι είς χαιρόν τινός άοθενείας όποϋ

νά τύχη, ή άλλον κινδύνου, ό ανδρας δίδει τόν έαντόν τον πι- 10 στον σύντροφον είς την γνναϊχα, x ai ή γυναίκα είς τόν άνδρα,

διά τήν μεγάλην άγάπην x ai δεσμόν τής φιλίας όποϋ γεννδιαι άνάμεοόν των διά τό όποιον ή Γραφή μαρτυρά λέγουοα' έν εκεν

τ ο ύτ ο ν χ α τ α λ ε ί ψε ι άνθ ρ ω π ο ς τ ο ν π α τ έ ρ α αύ- τ ο ϋ x a i τ ή ν μ η τ έ ρ α , χαί π ρο οχ ο λ λ ηθ ήο ετ αι tfj

15 Ιδ ί α γ υν α ι χ I, x a i ί σ ο ν τα ι ο ί δ ύ ο ε I ς σ ά ρ κ α μί α ν.

Έρ ώ τ η ο ι ς ριζ'.Ποιον είναι τό έβδομον μυστήριον τής έκκληοίας ;

*Α π ό κ ρ ι σι ς.Τό εύχέλ αιον τό όποιον είναι διατεταγμένον άπό τόν

20 Χριστόν, έπειδή δταν έπεμπε τούς μαθητάς τον άνά δύο, ή λ ε ι φ ο ν έ λ α ί ω π ο λ λ ο ύς ά ρ ρ ω σ τ ο υς , κ α ι έθ ε ρ άπ ε ν ο ν έπειτα δλη ή έκχλησία τό εϊχασιν είς συνήθειαν να τό χάνονσι. Τό όποιον φαίνεται άπό τήν έπιστολήν τοϋ άγιον *Ιακώβου, λέγοντος· ά ο θ ε ν ε ϊ τ I ς έ ν ύ μ ι ν ; π ρ ο σ χ αλε·

25 σ ά σθ ω τ ο ύ ς π ρ ε ο β υ τ έ ρ ο υς τ ή ς έ κ κ λ η ο ί α ς , και π ρ ο ο ε ν ξ ά σ θ ω σ α ν έπ* α ύ τ ό ν , ά λ ε ι ψα ν τ ε ς α ύτ ό ν

έ λ α ί φ, έ ν τ φ ό νό μ α τ ι τ ο ϋ Κ ύ ρ ι ο ν κ α ί ή ε ύχ ή

5. Κορ. 7, 2 II 12. r iv . 1, 14 [Γ4ν. κ8'. κ, Μαχθ. 19, 5 . Dj (Gen.2. 24, Mat. 19, 5 ST) || 21 . Μοίρ. 6, 13 || 24 . Ίβ κ. 5 . 14.

2 6 om. ΟΝΚ | κάθα ONDK || 4 αβδνη Κ || 5 διά] Bt add. D | τάς] τής ΟΝΚ || 6— 7 χ αί—έχ έτω om . ONDK || 6 έκοίστη Μ || 8 καιρούς τινάς

ΟΝΚ I άοθινβίας] «addo ή * Ν pe marg., Κ In text şi cu notă|| 9 ή om.ONDK I άλλου κινδύνου] πρός άλλήλους των κίνδυνος D | | 12 μαρτύρψ Κ ||

22 ιίχασιν] βλαιον ΟΝ. dar «le g e «Ιχαοιν aut mox adde .» N pe marg..

Ιλαιον βΐχβ σονβίθ·ιαν K In texft şi cu n o tă || 22 Ιπβιτα — νά] Κπιιτα άπό

αΰτό έχήρβν όλη ή λ χκληοια τό ιλ αιον αυτό συνήθιιαν v i D | | 23 χάμουαιν

ONDK.



01?Θ0Α020Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Λ', (*£—ρχ*\

χι,ς π ί α τ ε ω ς σ ώσ ε ι τ ό ν κά μν ο ν τ α , x a i i y t Q t l αύτόν ό Κ ύ ρ ι ο ς , χ Λ ν Α μα ρτ ί ας fj π ε π ο ι η χ ώ ς , αφ εθ ή σ ετ α ι αύτφ.

Έρ ώ τ η ο ι ς ριη'.ΤΙ πρέπει νά βλέτϊωμεν είς τό μυστήριον τοϋτο ; 5

* Α π ό κ ρι σ ις.Πρώτον πρέπει νά προοέχωμεν, νά γίνεται τό μυστήριον

τοΰτο άπό Ιερείς μέ τά άκόλουθα του μυστηρίου, χαί δχι άπότινά Αλλον. δεύτερον, νά έΖναι τό Ιλαιον καθαρό ν, χωρίς τίνος

Αρτύματος' καί νά είναι .ό άσθενών όρθόδοςος χαί καθολικής 10 4

πίστεως, νά είναι έξομολογημένος τά αμαρτήματα τον, έμπροσθεν ε/ς τόν Ιερέα τόν πνευματιχόν του. Καί τρίτον, είς τόν καιρόντου χρίσματος νά διαβάζεται ή εύχή έχείνη είς τήν όποΐαν Ιρ·μηνενεται τοϋ μυστηρίου τούτου ή δύναμις.

Έρ ώ τ η σ ι ς ριθ\ 15 f η%Ποιοι είναι οί καρποί τοϋ μυστηρίου τούτου;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Τά διάφορα καί καρπούς όπου yevvo^vrai άπό τό μυστή

ριον τοϋτο ό Απόστολος 'Ιάκωβος τούς έρμηνενει, λέγωντας' άφεσιν αμαρτιών, ή σωτηρίαν ψνχής· έπειτα, ύ είαν του σώμα- 20τος, καλά καί πάντοτε ή ϋεραπεία του σώματος νά μην γίνεται, άλλ* ή άφεσις τών άμαρτιών της ψυχής, πάντοτε άκολουθειείς τόν μετανοοϋντα.

Έρ ώ τ η ο ι ς ρκ'.ΠοΤον είναι τό ένδέκατον άρθρον τής πίατεως; 25

\ 4 πόκ ρ ι σ ι ς.Π ρ ο σ δ ο κ ώ ά ν ά σ τ α σ ι ν ν ε κ ρ ώ ν .

Έρ ώ τ η ο ι ς ρκα'.ΖΥ διδάσκει τοϋτο τό άρθρον τής πίατεως;

Ά π ό κρ ι σ ϊς . 3ο/4ί<5άσκει τήν άόιάψενατον άνάστασιν τών ανθ ρωπίνων σω- 5

μάτων, τόσον τών Αγαθών, ώς ăv x al τών κακών, όποϋ μέλλει νά γένη μετά θ άνατον κατά τόν λάρον του Κνρ/ου όπου λέρει*

2 «# ν Ο, x$v ND | ή Κ || 5 şi 29 ΤΙ ΟΝ || 10 4οθ·νής ONDK || 11 έξο- μολογούμβνος ON D K || 22—23 dx. «(ς τόν μβτ.) είς τόν μβτανοοΟντα 4κολοοβ$ {ίκολοοββ D) ONDK || 33 γίνη ΟΝ | μβτά] μ4 τόν ΟΝΚ, τόν add. D.



$ 4 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Α*. ρχ«*—ρχβ\

δ τ ι π ά ν τ ι ς ο I έ ν τ ο ϊ ς μν η μ ε ί ο ι ς ά χ ο ύ σο νχ αι χ ής φ ω ν ή ς χ ο ϋ Υ Ιο ϋ χο ϋ θ ε ο ϋ , x a i έ κ π ο ρ ε ν ο ο ·,τα £, o l χ ά α γ α θ ά π ο ι ή ο αν τ ε ς ε ί ς άν άο τ α ο ι ν ζ ωής ο ι δ έ τ ά φ α ϋ λ α π ρ ά ζ α ν χ ε ς ε ί ς άν ά στ ασ ι ν χρ[ .

5 α ε ως . Τά όέ σώματα ΰέλονοιν είναι τά αντά, με τά άκοια

έζησαν είς τόν χόομον τούτον, χαθ ώς λέγει 6 ’Ιώβ ' ο Ιδ α y <Uδ χ ι ά έ ν ν α ό ς έ σ τ ι ν ό έ κ λ ν ε ι ν με μ έ λ λ ω ν i n i γ ή ς ά ν α σ χ ή σ ε χ α ι τ ό δ έ ρ μ α μ ο υ, τό ά ν α ν τ λ ο ϋ ν τ α ϋτα’ π α ρ ά γ ά ρ Κ ύ ρ ι ο ν τ α ν τ ά μ ο ι σ ν ν ε τε λ έ σθ ψ

10 ά έ γ ώ έ μ α ν τ φ ο ν ν ε π ί ο τ α μ α ι· & ό ο φ θ α λ μ ό ς μ 0ν

έ ώ ρ α χ et x a i ο ύ χ ά λ λ ο ς ’ η ά ν τ α δ έ μ ο ι σνντ ε τέ - λ ε ο τ α ι έ ν χ ό λ η φ . Πλήν τό οώμα τοϋτο όποϋ λέγομεν, δτι

ύέλει είναι τό αύτό, τότε θέλει είναι άφθαρτον, x ai αθάνατον έν τfj άναστάσει, χατά τό είρημένον τφ Παύλψ' πάντ ε ς μ if i. 79 15 \ ού χ ο ι μη θ η ο ό μ ε θ α, π ά ν τ ε ς δ έ ά λ λ α γ η ο ό με θ α,

έ ν ά τ ό μ φ 1 έν ρ ι π $ ό φ θ α λ μ ο ϋ, έ ν τ ή έ ο χ ά t j j ο άλ-

π ι γ γ ι· ο α λ π ί ο ε ι γ άρ, x a i ο I ν ε κ ρ ό ί έ γ ε ρθ ή οο ν- τ α ι ά φ θ α ρ τ ο ι , χ α ΐ ή μ ε ϊ ς άλ λ α γ η ο ό με θ α. Δε ι γά^ τ ό φ θ α ρ τ ό ν τ ο ϋ τ ο έ ν δ ύο α ο θ α ι ά φ θ α ρ σ ί α ν ’ χαί

20 τ ό Φν^η τό ν τ ο ϋ τ ο έ ν δ ύ ο α ο θ α ι άθ α ν α ο ί α ν. * ΑχομΙ

x ai τοϋτο πρέπει νά ήξενρωμεν, πως πάσα ψνχή θέλει έπιοτρέ- ψειν είς τό Ιδιάν της οώμα, καί τότε μαζί θέλει πάρει τέλειον τόν αιώνιον μισθόν, χατά τά έργα όποϋ έπραξεν. Άχομι xai τών άσεβών τά σώματα θέλονσιν είναι άθ άνατα, διατί θέλοναι

25 κολάζεσθαι αιωνίως.Έρ ώτ η ο ι ς ρκβ’.

ΤΙ διδάσκει τό δεύτερον άρθρον τοΰτο τής πίστεως ;

’ Α π ό χ ρ ι ο ι ς .Διδάσκει κάβα χριστιανόν άνθρωπον νά ένθνμάται πάν-

30 τοτε τέσοαρα πράγματα* τόν θάνατον, τήν τελενταίαν κρίσιν, τήν

χόλασιν τοΰ %δον, x ai τήν βασιλείαν τήν αΙώνιον.

1. Ίω. 5. 28 (Ι 6. ’Ιώβ. 19, 25 || 14. 1 Κορ. 15. 51.

5 μβ τά) μ*τά ΟΝΚ [| 7 μέ ONDK |] 9 Κύριον ΟΝΚ (κορίοο S) ||

10 ft ΟΝΚ Κ 11 β* Κ Κ 11- 12 οοντβτέλβσθ αι O ND || 17 (σαλπίσβι γάρ) 1>11 22 πάρη O D. itdpQ ΝΚ || 27 ΤΙ ΟΝ | τοβτο om. OND, dar «add. τοδτο

τό.» Ν pe n a r g y Κ In te x t ante άρθ ρον || 29 άνθ ρωπον o n . ONDK || 31

\«otXatevJ tA v cvpavfiv a dd. O NDK .



OMOA OSOZ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ’, ρχγ'—ρκ»\ $ 5

Έρ ώτ η ο ι ς ρχγ'.Τί κέρδος ίχει 6 άνθρωπος, άπό τήν έιθνμηαιν τούτων τών

χεοαάρων πραγμάτων ; Ά π ό κ ρ ι ο ις.

Διατί γεννάχαι είς αύτόν ευσέβεια, φύλαζις άπό τήν ά- 5μαρτ/αν, φόβος πρός θεόν, φόβος τής χατά τόν δην γεέν-νης, άγάπη τής ουρανίου βασιλείας · καί ταντα λογιζόμενος, πρέπει νά Ετοιμάζεται πρός τόν θ άνατον ένθυμούμενος τήν τε- Ιευταίαν ημέραν, νά, γίνεται έτοιμος είς τό νά άποδόογι λόγον διά. τούς λογισμούς , <5ιά τούς λόγους, χαί διά τάς πράξεις του* έν- 10θυμούμένος δε χοϋ φόον, νά προο4χη νά μήν πέοη είς αυτόν Ενθυμούμενος δέ τής τών ούρανών βασιλείας , νά σπονδάζγ) νά τήν άπολάβη.

Έρ ώτ η ο ι ς ρκδ'.Ποιον είναι τό δωδέκατον άρθρον τής πίστεως; 15

*^1π όκρι ο ις. ^Κ α ί ζ ω ή ν το υ μέ λ λ ο ν τ ο ς α Ι ών ο ς.

Έρ ώ τ η ο ι ς ρκε'.Τί διδάσκει ή αγία έκκληαία είς τοϋτο τό άρθρον τής

ηίοχεως; 20* . 4 π ό κ ρ ι ο < ς .

Πώς είς τόν μέλλοντα αΙώνα θέλει ίλθειν ή ευλογία τοϋ Θεοϋ, είς τούς έκλεκτούς του, καί ή αΙώνιος ζωή, μέ χαράίς

καί ευφροσύναις πνενματικαϊς, όποϋ ποτέ δέν θέλονοιν έχειν τέλος, καθώς ή Γ ραφή μαρτυρα, λέχουοα· ά ό φ θ α λ μό ς ο ύκ 25ε ί ό ε, κ α ί ο ύς ο ύκ ff κ ο υ α ε, κα ί έ π ί κα ρ ό £αν Ανθ ρ ώ πο υ ο ύκ ά ν έ β η , δ ή τ ο ί μ α σ ε ν 6 Θ ε ό ς τ οΤς ά- γ a n ώ ο ιν α ύτ ό ν . *Ωοαύτως καί είς Λλλον τόπον λέ ει* ο ύ

y ά ρ έ στ ι ν ή β α σ ι λ ε ί α x ο ϋ Θ ε ο ϋ β ρ ώο ι ς κ α ί π ό -οι ς , ά λ λ α δ ι κα ι ο σ ύν η , κ αί ε ι ρ ή ν η , κ α ί χ αρ ά έν 30ΰ ν ε ύ μα τ ι άγ (φ.

25. 1 Κορ. 2, 9 II 28- 29. *Ρα>. 14, 17.

2 ΤΙ O N II 2— 3 τβ ν τβασάρων τούτων ONDK || 6 πρός] τόν a dd . ON DK

II 7 Χογιζόμ«να ONy dar «λογιζ6μ·νος» Ν pe marg., dupăcare K In tex t | | 9

A x oMtag ON DK | l 10 x a i om . ON DK || 10— 11 Ινθομοδμ·νος- - elţαδτδν om.

D (este n a r ând sărit] || 13 âxoXarfxrQ ONDK || 19 T I ON | | 22

ONDK || 25 μαρτορφ K | t ONK || 27 ft ONK.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΊΑ Δ*. ρχς*.

Έρ ώ τ η σ ι ς ρχς'. Ή ψυχή μόνη τάχα, η και τό σώμα θέλοναιν άπολανειν

μαζί την αιώνιον ευφροσύνην ;


5 Καθ ώς ή ψυχή μέ τό κορμίον μαζί , τα αγαθ ά ενεργούσανδιά τόν αιώνιον μισθόν, τέτοιος λογής και ή ψνχή μέ τό κορμίον μαζί θ έλοναιν εχειν τήν ευφροσύνην και τήν άγαλλίααιν μά δχι διαιρετώς· διατι δέν θέλει είναι άλλη ή χαρά τής ψνχής και άλλη τοϋ σώματος’ επειδή τό σώμα θέλει γένει δεδοξασμένον,

10 και ό άνθ ρωπος είναι σύνθ ετος εκ ψυχής και· σώματος όεόο- ξαομένου. Τότε θέλει είναι δμοιος μέ τους αγγέλους, κατά τήν Γ ραφήν τήν λέγουσαν έ ν γ άρ τ fj ăv α σ τ ά σ ε ι ο ϋτ ε γ α-

μ ο ν α ιν, ο ν τ ε ε κ γ α μ ί ζ ο ν τ α ι , ά λ λ' ώ ς α γ γ ελοι τ ο ϋ Θ ε ο ϋ έν ο ν ρ α ν ψ ε ί σ ί . Τό σώμα θέλει είναι δεδο-

15 ζααμένον, αθάνατον, αψθ αρτον, αν ενδεές βρώσεως και πόσεως, f. 81 δμοιον πνενματι, κατά τή Γραφήν τήν \λέγουσαν οί νεκροί

έ γ ε ρθ ή σ ο ντ α ι άφθ αρτ ο ι , x a i ή μ ε ι ς Αλ λ α γ η σ ό- μέθ α· δ ε ι γ ά ρ τ ό φ θ α ρτ ό ν τ ο ϋ τ ο έ ν δ ύ α α σΟαι α φ θ α ρ σ ί α ν · χ α ι τ ό θ ν η τ ό ν τ ο ϋ τ ο έν δ ύ a α σθ αι

20 άθ αν α σ ίαν. 'Η δέ χαρά και ή άγαλλίασις δέν θέλει είναι &/.- λη, παρά ή θ εωρία τής μακαρίας Τριάδος· καί ό πνευματικός χορός μαζί μέ τούς Αγγέλους, καθώς λέγει ό Απόστολος’ β λ έ- π ο μ ε ν γ ά ρ άρ τ ι δ ι’ έ σ ό π τ ρ ο υ έ ν α ί ν ι γ μ α τ ι' τό

τε δ έ π ρ ό ο ωπ ο ν π ρ ό ς π ρ ό σ ω π ο ν ά ρ τ ι γινώ- 25 ο κ ω i κ μ έ ρ ο υ ς , τ ό τ ε δ έ έ π ι γ ν ώ σ ο μ α ι χ α θ ώς

x a i έ π ε γ ν ώ σ θ η ν . Και χαλά νά είπε πρός τόν Μωνσήν ό

Κύριος' ού μ ή ϊδ j] ά νθ ρωπο ς τ ό π ρ ό ο ω π όν μο ν χ α ι ζ ή ο ε τ αΐ ' Αλλά τοϋτο νοείται πριν τής απολυτρώσεως, καί

διά τό σώμα τοϋτο τό φθαρτόν χαι ρύ δεδοξασμένον, χαι διά

12. Ματ. 22 , 30 j| 16 . 1 Κορ. 1 5 , 5 3 [α*. Κορ. ιβ\ ν| \ Κ] (1 Cor.

15 . 5 2 — 53 Τ) II 22— 23 . 1 Κορ. 13 , 12 || 2 7 . ’Eg . 33 , 20 [ Έξόβ. λγ\ β\

OD] (E şire 33 , 20 S).

2 θέλοοσβιν D | άπόλαυσιν ΟΝ, άκολαύοιν D, da r < 1. άπολαόοεινΝ pe marg., de unde K in text | | 3 βδφροσδνην. D || 5 ένβργοΟσιν ONDK

|j 9 yivig D || J 4#elolv ONDK |j 15 άν·ν&Δβς ON, în notăΚ | | 26 έπιγνώοβηνON I χαλά OND, καλφ K || 27 μή] με ONDK.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Λ*. ρχς·—Β \ * \ η

τήν παρούσαν ζωήν' μά μετά τήν απολύτρωοιν b σώματι δε- δοξαομένω, εις τήν μέ/Λονσαν καί αΙώνιον ζωήν, ϋοτερα άπόχήν ημέραν τής τελευταίας κρίσεως, θέλει δοθη από τον θεόνφως είς ήμάς , με τό όποιον θέλομεν Ιόειν τό φως τοϋ θ εοϋ,καθώς fâyst ό ψαλμωδός' δ τ ι πα ρ ά ο ο ί π η γ ή ζ ωή ς - i v 5

τ ω φ Ο) τ ι ο ο ν ο ψ ο με θ α φως . Τό όποιον εστωντας καί

νά θ εωρείται, καταπαύει πάσαν Επιθυμίαν πάσης σοφίας καίκαλοσύνης * διατί είς τήν τοΰ άκρου άγαθον θ εωρίαν, δλα τά άλλα άγαθά περικλείονται καί πάσης ευφροσύνης είναι πλήρωμα ή έκείνον άπόλανοις , κατά τον αυτόν ψαλμωδόν τόν λέγοντα' χ ο ρ- 10Το ο θ ή ο ο μ α ι i v τ φ ό φ θ ή ν α ι μ ο ι τ ήν δ ό ξ α ν ο ον.

Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο Ν Μ Ε Ρ Ο Στ η ς ό ρ θ ο δ ο ξ ο υ ο μ ο λ ο γ ί α ς

ţţc α ν α τ ο λ ι κ ή ς έ κ κλ η σ ί α ς .

Π ε ρ ί έ λ π ί δ ο ς. 15

Έρ ώ τ η ο ι ς π ρώτ η .Τί έοτίν ελπίς;

*Από κριοί ς.

Ή ελπίδα είναι ένα θάρρος αληθινόν πρός τόν Θεόν,διδόμενον εις τήν καρδιάν τον ανθρώπου, άπό Θεοϋ εμπνευσιν 20

καί φωτισμόν, διά νά ^ήν άπελπιοθτ} ποτέ άπό τήν χάριν τον θ εοϋ, τ^σον είς την τών άμαρτιών ονγχώρησιν, δαον καί είς κάθε ζήτημα, δταν ζητάται κάν ίνα άραθόν, ^ άπό τάα/αθ ά τά πρόσκαιρα, η άπό τά αΙώνια. Περί αυτής λέγει οθ- τως δ άπόστολος' μ ή ά π ο β ά λ η τ α ι ο ϋν τήν πα§ρη- 25α ία ν ν μ& ν , ή τις Ιχ ε ι μ ιο θ α π ο δο ο ί α ν με γ ά λ η ν .

5 . Ψαλ. 35, 16 [Φαλ. λ · ’. ι \ OND.- λ ς ’ . ft'. Κ] (Psalm 35, 10 S) ||

10. ΨοΛ. 16, 15 ΙΦαλ. *.ζ’. te'. κ] (Psalm 16, 15 S) J| 25 Έβ ρ. 10, 35.

5 Ψαλμψδδς ONDK | παρά οοι ΟΝΚ || 6 φωτίσου Μ: am desfăcutcuvintele din M când erau texte din Scriptură, unde aceste cuvinte nusănt unite || 8 χαλββσύνης D (( 10 Φαλμφδδν ONDK || 11 ίφθήναιμοι M, δφ(Η}να( pot D, μοι om. ONK || 16 πρώτη] D || 17 ăoxtv ONDK | ’Ελ

πίς. D I) 21 έικλπιοθφ ONK || 23 xâft« ONDK | ζητβϊται ONDK | x ţv ||

25 &ποβάλ<ται M.



98 ΟΡΘΟΔΟΧΟΖ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ . Β*. Γ

Καί όλλαχοΰ' tf j γάρ έ λ ηί δ ι έ αώΟη με ν έ λπίς di βλ ε πομέ νων, ουχ S ot ιν έλ πΙς%δ γ ά ρ β λ έ π ε ι τις,τί x a i έλ π ί ζ ει ; εΐ δ έ δ ού β λέ πο μ εν έ Χπ ί ζο μεν} δι* ύ no μον ή ς άπε χ δ ε χ όμεθ α.

5 * Ε ρ ώ τ η σ ι ς β ' .Μέ ποια πράγματα γίνεται ή έλπίδα είς τόν άνθρωπον Ασφαλής χαί βέβαια;

' Α π ό κ ρ ι σ ι ς .Πάσα ή έλπίς ήμών είναι δ Κύριος ήμών * Ιησούς Χρι-

10 στός, ώς λέγει ό Απόστολος· χατ* έ π ιτ αγ ήν θ ε ο ϋ σω-τ ή ρο ς ή μών , χ α ι Κ υ ρ ί ο υ * Ι η ο ο ϋ Χ ρ ί σ τ ο ν , τής έ λ η ί δ ο ς ή μών. ΑιατΙ δι* αύτοϋ τά πάντα λαμβάνομεν, ώς διδάοχει δ αυτός Χριστός λέγων χ α ι δ, τι Αν αΐτή- σ η τ e έν χ φ όν ό μα τ ί μου, το 0 το π ο ι ή σ ω, t v α θο·

15 ξ α σ θ ή ό Πα τ ή ρ έν τ φ ΥΙ φ . Είς τοϋτο γροιχαται χαίΦεία χάρις’ έπειδή διά Χριοτοϋ μας έδόθη χατά τήν άγίαν Γραφήν

f. 83 ιήν λέγονοαν δ τ ι ό ν ό μ ο ς δ ι ά Μ οι ο έ ως έ δόθ η, \ή χά ρι ς χ a i ή Α λ ήθ ε ι α δ ι ά Ίη σ ο ϋ Χ ρ ί σ τ ο ν έ γ έ ν ε τ ο*χαΧ είς τήν χάριν ταύτην πάσα ή έλπίς ήμών είναι θεμελιωμένη.

20 * Αχομι χαί εις τήν τήρησιν τών έντολών τοϋ θ εοϋ, μεγάλην πεποίθα- οιν Εχομεν Atqrl ό Χριστός είπεν ό έ χ ων χ άς έ ντ ολ άς μ ο υ , χ α ί τ η ρ ώ ν α ύ τ ά ς , έ χ ε ϊ ν ό ς έ ατ ι ν ό ά γ α π ών με* ό δ έ Α γ α π ών με , ά γ α π η θ ή σ ε τ α ι ύ π ό τοϋ Πατ ρ ό ς μ ο υ , χ α ί έ γ ώ Α γ α π ή σ ω α ύτ ό ν χ α ί έ μφ αν ί ·

25 σ ω αύ τ ώ έ μα υχ ό ν . *ΑχομΙ διά τής κοινωνίας χών φριχτών χαί άχράντων μυστηρίων, ήγουν τοϋ σώματος χαί αίματος τον

Χριοτοϋ, μέ τό όποιον μένει είς ήμας ό Κύριος ήμών, γίνεται βέβαια ή έλπίς ήμών. Διατί λέγει δ αύτός' ό τ ρ ώγ ων μ ον τήν ο ά ρ χ α χ α ί π ί ν ων μ ο υ χό α ΐ μα , έ ν έ μο ί

1. 'Ρω. 8, 24 II 10. 1 Τιμ. I, 1 || 13. Ίω. 14, 13 || 17. Ίω. 1, 1ί| 21 . Ί» . 14, 21 II 28. Ίω. 6. 57 [ Ίω4ν. ς’. νς\ DK) (loa n 6, 56 Τ).

2*3 τίς τί OND, τις Ti Κ cu no ta : «pro absurdo τ(ς.» || 3 tl9k Μ | ou om. OND || 4 4π·κ8«χόμΘα Μ || 6 ποία D || 11 K «l Kupioo om. D || 14 6ν6μ«τ(μοο M || 16 μΑς Κ| έδώθη ON | intr e έδόθη—Χ*τ4) x a i χάρις χαί άλήθ·ιβ, add. ONDK (I 20*21 π·βο(θ ησιν ONDK || 24- 25 έμφανήσω ONDK || 25 Ιμβυτόν ON ||27 μένΑ] μέλ«ι ON, dar «μένιι.» N pe mar g.. de unde K In tex t.



of oO A OX OZ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*. >'- β\ 99

< il ; πάντων μέ τήν διηνεκή ΜστοΑος* χαχοπ αθεϊ τΙ ς ιΜ2 άλλος απόστολος λέγει' ^« ω τά τη υμών πίοτει 9,[ ε ν Π ν ε ύ μ ατ ι άγ ί ω | w ά γ ά π η θ ε ο ϋ τηρ ή- £$λεος του Κυρί ο υ ή-

£ν 61, η ^γ ώ έν αύτ ώ. Καί ροοευχήν, ώς διδάσκει λέγων 6. f ύ μ ιν ; προ σε υ χέοθ ω·μεϊς δέ άγαπητοι, τη <α ο ι κ ο δ ο μο ϋν τ ε ς έ α υτ ο ρ ο σ ε υ χ ό μ ε ν ο ι , ε α υ τ ο ύ ς ατε, π ρ ο ο δ ε χό μ εν ο ι τ·

μών Ίη ο ο ν Χ ρ ι ο τ ο ϋ α ι ών ι ο ν .

Έ ρ ώ τ η ο ι ς γ ' .Τί εΐναι ărayxaîov νά θεωρήσωμεν πρός τό νά καταλά- 10

βωμεν τοϋτο το δεύτερον μέρος τής όρθοδόξου όμολογίας;

* Απ όχ ρ ιο ις.Είς τοϋτο τό δεύτερον μέρος τής όρθοδόξου όμολογίας,

φαίνεται άρμόδων νά ϋεωρηθΓ) ή κυριακη προσευχή, xal oi έν-

νέα μακαρισμοί. ’Επειδή δ,τι πράγμα ϋέίομεν άπό τόν Θεόν 15νά ζητήσωμεν, πρώτον πρέπει με πίστιν, χαι ϋστερα μέ έλπίδα νά τόν παρακαλοΰμεν, πώς βέβαια θέλει μάς τά δώσει, ώς λέγει ό απόστολος-. πι στό ς ό καλών ύ μ ας, δ ς κ α ί π ο ι ήσει. 'Ομοίως x al τούς μακαρισμούς μέ τήν έλπίδα τούς άπο-κτώμεν, όπόταν θέλομεν φυλάττειν ταϊς αρετάΐς, μέ έλπίδα νά 20δπολάβωμεν τάς έπαγγελίας τών μακαρισμών.

•ί Έρ ώτ η ο ι ς δ'.

Τί έοτι προσευχή; f. 84 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

*Η προσευχή είναι μία αϊτησις πρός τον θεόν, ix θερ- 25μης πίοτεως, μετά έλπίδος τοϋ νά άπολάβωμεν τό αϊτού μενον κατά τό θέλημα αύτοϋ· ή προσευχή έστιν άνάβαοις τοϋ νοός xai τής θελήοεως ήμών πρός τόν θεόν, δι* ής τόν θεόν ύμνοϋ- μεν, ή τόν παραχαλ- οϋμεν, ή τοϋ εύχαριστοϋμεν διά τάς εις ημάς ευεργεσίας αύιοϋ. 30

2. Ίακ. 3, 14 [ Ιακώβ. t f . ONDK[ (lac. 5, 13 Τ| || 4. ΊοΜ . 1.

20 Π 18. 1 Θμ ο . 5, 24.

2 τις ONDK | ( 3 δμϊν. DK || 10 ΤΙ ΟΝ || 10-11 χαχ αλ φμ»ν ΟΝ ||14 θβωρωθί ΟΝΚ || 20 όαόταν Κ corectat 4«. de Weissenborn | τάς άρβ- τάς D | έλχίΐα] πώς add. D | 23 ΤΙ 4οτΙ ΟΝ, τ( in\ Κ || 26 Απολαύσω-

μ·ν ONDK II 27 ή] ή ΟΝΚ.



ιόό ΟΡΘΟΔΟδΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, ft*. ·*

Έ ρ ώ τ η ο ι ς β'.

ΤΙ είναι άναγκαϊον νά χάμη ό άιύρωπος πρίν άρχίοη τήνπροσευχήν τον ;

Ά π ό κ ρ ι α ι ς .5 Πρέπει νά ήξεύρωμεν πώς a i τιροοευχαί είναι τριών Ιο.

γιων. Ή πρώτη είναι έχείνη μέ τήν όποϊαν ενχαριοτονμεν τφθ εφ διά τάς αγαθοεργίαις τον, καθ ώς Ιχαμεν ό παλαιός *Ιαραήλ διά τήν άπό τής Αίγυπτον έλευθ ερίαν. Καί ήμεϊς όμοί ως χρεο*. στονμεν νά ευχάριστουμεν πάντοτε, διά δλαις ταϊς εις ήμάς

10 τον θ εοϋ ενεργεσίαις , και μάλιστα διατί μας έλενθέρωοεν άπό τόν έχθρόν τής "ψυχής μας, μαζί μέ τόν απόστολον λέγονζα- ά δ ι α λ ε ί π τ ω ς π ρ ο σ ε ν χ ε σ θ ε · i v π α ν τί ε ύ χ αρισ τ ε ί τ ε ’ τ ο ϋτ ο γ ά ρ τό Φ έ λ η μ α τ ο ΰ θ ε ο ϋ i v Χ ρ ι ο τφ

Ίη σ ο ϋ ε ί ς ν μ α ς . Κ αί άλλαχον· ε ύ χ α ρ ι σ τ ώ τ φ θ ε φ 15 μ ο ν π ά ν τ ο τ ε π ε ρ ί ύμ ώ ν , i n i τ fj χ ά ρ ι τ ι τοϋ

θ ε ο ϋ τ η δ ο θ ε ί σ η ν μ ϊ ν i v Χ ρ ι σ τ φ Ίη α ο ν . Καί είς άλλον τόπον· ε ύ χ α ρ ι ο τ ό ϋ ν τ ε ς τ φ Π α τ ρ ί τ φ ί κ α ν ά

σ αν τι ή μ ά ς ε ί ς τ ή ν μ ε ρ ί δ α τ ο ϋ κ λ ή ρ ο υ τ ών ά- γ ι ω ν i v τ φ φ ω τ ί *(λζ ί $ $ ύ ο α τ ο ή μ ά ς i x τ ής έ-

20 ζ ο ν α ΐ α ς τ ο ϋ σ κ ό τ ο υς , x a l μ ε τ έ σ τ η ο ε ν ε ι ς τήν

β α σ ι λ ε ί α ν τ ο ϋ Υ Ι ο ϋ τ ή ς ά γ ά π η ς . Ή δεντέρα προσευχή είναι έχείνη όπου παραχαλ οϋμεν τον θεόν να ονγχωρήοη τάς αμαρτίας μας ’ ώστε χαί άπό τήν τιμωρίαν νά

μάς λυτρώση, χαί νά χύση είς ήμάς καί τήν χάριν του τήν ά-

25 YÎa v , είς τε τήν ψυχήν χαί είς τό οώμα. Τούτην τήν προσεν- χήν χάνομεν χ αί δι ήμάς χ αι διά τούς πλησίον μας , ώς λέγει 6

απόστολος’ δ ι ά τ ο ϋ τ ο χ α ί ή μ ε ϊ ς ά φ * ή ς ή μ έ ρ α ς η

χ ο ύ σ α μ εν, ο ύ π α ν ό με θ α ύ π έ ρ ύ μ ώ ν π ρ ο σ ε υχ ό

με ν ο ι x a i α ΐ τ ο ύ μ ε ν ο ι, Ι ν α π λ η ρ ω θ ή τ ε τ ή ν έπί-

30 γ ν ω ο ι ν τ ο ϋ θ ε λ ή μ α τ ο ς α ύ τ ο ϋ έ ν π ά ο η α ο φ lq,

12. 1 Θβοα. 5, 17 | j 14. 1 Κορ. 1. 4 || 17. Κολ. 1, 12 || 27. Κολ. 1, 9.

2 T l ON I βίναι om . ΟΝΚ, da r «a dd. aîvott.» Ν pe m ar g . j χβί

ήξ·δρη D I 4ρχή<η) ΟΝΚ || 5*6 λογών ΟΝΚ || 10 μας Ιλ·υΜρωοιν] xai ή-λβ υΟέρωσιν ΟΝΚ, ήλ»υθ 4ρωσ*ν ήμΑς D ca r e In ch ide In pa r a nt e ză pasagiu!

(r. 10-11) (xal μάλ ιστα — μας) ] 11 μ Ας Κ || 13 τοΟ] loc gol la D || 15 μοο]

μ·ν O K , pay Ν Iμοο Τ Ιο ap a r a tul cr itic) | j 21 Αγάπης] αύτοδ ad d. ONDK

(αδτ&Ο) f i T j] 2 5 β·1ς τ·] »ϊς t a ON DK (Μ ar e u n pu nc t lâog& s pirit) | j 26

χάμομβy ONDK | χ άνομ·ν x d] ήμιΐς ad d. ONDK I V ] διά ONDK.



0Ρ90Δ0Χ02 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β'. ·'—ς'. 1 01

ΛαΙ α υν έ ο ε ι πν ε ν μα ζ ι κή . Έ τρίτη προσευχή είναι όποϋ ογοϋμεν ύμνοϋντες τόν Κύριον ήμών xai θεόν | όιά τήν με- /. 85βλοπρέπειαν τον τήν άπροσιτον χαί δόξαν αιώνιον' ώς i Ιερός

ψάλτης λέγει· καθ ’ έ κά ο τ η ν η μέ ρα ν ε ύλ ο γή σωσε , a i αΐ ν έ σ ω το ό ν ο μ ά σ ο ν β Ις τό ν αι ώνα, χ αι ε Ις 5

χόν α ι ώ ν α τ ο ν αΙ ώ ν ο ς. Μ έ γα ς Κύρι ό ς καί αί ν ε-

χός ο φ ό δ ρ α , κ α ί τ ή ς μ ε γ α λ ω ο ύ ν η ς α ν τον ούκ τι π έ ρ α ς ' γ ε ν ε ά κα ί γ ε ν ε ά ε π α ι ν έ σ ε ι τ ά Ιρ-

γα σ ο υ , κ α ί τήν δ ύ ν α μ ί ν σου ά π α γ γ ε λ ο ϋ ο ι ν .Τήν όποϊαν προσευχήν περιέχει πλέον έξαιρέτως ή μεγάλη δο- ίο 0. 4£ολογία, όποϋ πάσαν ημέραν διαβάζομεν ή ψάλλομεν είς τήνΙχκληοίαν.

Έρ ώ τ η ο ι ς ς’. . ·-«·'*Τί είναι άκομί άναγκάΐον είς τήν προσευχήν;

Ά π ό κρι ο ι ς . 15* Αναγκαία είναι ή πρέπονοα ετοιμασία εις ημάς, δταν &έ-

Ιοψεν νά κάμωμεν τήν προσευχήν μας , ήγουν /ιέ σωφροσύνην χαί εύλάβ ειαν κατά τήν διδασκαλίαν τοϋ άποστόλου λέγοντος"

Ιν α α ρ ν η σ ά με ν ο ι τήν άσ έ β ε ιαν, καί τ ά ς κ ο σ μ ικό ς ε π ι θ υμ ί α ς σ ωφ ρ ό ν ω ς , κα ι δ ι κ α ί ως κ α ι ε ν σ ε- 20β ώ ς ζ ή α ω μ εν έν τ φ ν υν α ι ών ι, καί μέ κατάνυξιν τής καρδίας. ώς ό απόστολος άλλαχοϋ διδάσκει λέγων" 6 λ ό γ ο ς

το ϋ Χ ρ ι ο τ ο ϋ έ ν ο ι κ ε ί τ ω έν ύμΧ ν π λ ο ν σ ί ω ς, ένπάσγι σο φ ία δ ι δ ά σ κο ντ ε ς καί ν ουθ ε τ ονν τ ε ς έ- α υτ ό ν c, ψ α λ μ ο ι ς κ α ί ν μν ο ι ς , x a i ώ δ α ϊ ς π ν ε ν μ α- 25τι κ α Ις έ ν χ ά ρ ι τ ί, ά γ ο ν τ ε ς έ ν τ η κ α ρ δ ί α ύμ & ν τ φΚν ρ ί ω. Ά κομί πρέπει νά προαενχ ώμώα χωρίς τίνος όργής ή φθόνου, κατά τό είρημένον έά ν δ έ μή ά φ ή τ ε το ι ς άν- β ρ ώπ ο ι ς τά π α ρ α π τ ώ μ α τ α α υτ ών, ο υδ έ ό Π ατήρ ύ μ ώ ν ά φ ή ο ε ι ύ μ ι ν τ ά π α ρ α π τ ώ μ α τ α ύ μ ών . 30Καί άν τινάς είναι καθ' ήμών ώργισμένος, πρότερον νά τόν >. 5

4. Φαλ. 144. 2 (Φαλ. ρμ«\ β\ Κ] (Psalm 144, 2 S) |(19 Τ£χ. 2. 12 ||

22. Κολ. 3, 16 [Ι 28. Ματ. 6, 15.

4 βόλογήσω σε ΟΝΚ || 7 μεγαλοσύνης ΟΝΚ || 8 Ισ α ONDK || 14 ΤΙ

ΟΝ || 16 ’Αναγκαία ONDK || 25 ψθαίς ONDK || 26 φΒοντβς ONDK | &8ονχβς]χαί ψάλλονχβς add. ΟΝΟΚ.



102 0P 60A 0S 0Z ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*.

ιαραχαλονμίν x ai τά χάτωμεν διαλλαγήν μετ* αυτόr, nara η)>Γραφήν τήν λέγονσαν' κ α ί iăv ο ί » χ ρο ο φ έ ρη ς τ ό 6 4 »

ρ ον σ ο υ i n i τ ό θ υσ ί α ο τ ή ρι ο ν , χ φ χ ε ϊ μνησβ ^ς δ τι ό Α δ ε λ φ ό ς σ ο υ Μχ ει τί χ α τ ά ο ον, Α φε ς i x ej

5 τ ό δ ώρ ό ν ο ο υ ί μπ ρ ο σ θ ε ν τ ο ϋ ^ν ο ι α ο ι ΐ | ( /ο ν , ν«|

ύπ α γ ε π ρ ώτ ο ν ό ι α λ λ ά γ η θ ι τφ Α δ ε λ φ φ ο ο υ, χ α {f r f t · δ λ θ ύν , χ ρ ό ο φ ε ρ ε τ ό ^ δ ώρ ό ν ο ο ν . ’Αχ ομι τιροοεν χόμενοι χρεωοτονμεν νά Αχοδιώχνωμεν μακράν Αχό μάς δλαις ταΐς Αλλαις φροντίδες, διά νά είναι χαθαρά ή ηροοευχή μας , ml

10 ευχρόοδεχτος είς τόν θ εάν· χa l νά μήν είπη x al δι* ήμΑς, ύς χερί τών υποκριτών ο ύτ ο ς ό λ α ό ς το ϊ ς χ ε ί λ ε ο t μ£τ ι μ ά, ή δ έ χ α ρ δ ί α α ύ τ ώ ν χ όφ( ο> Α π έ χ ε ι Αχ* J.

μο ϋ' μήτε τό τοϋ φαλμοϋ νά vorfifj x al δι* ήμας, όποϋ λέγει·x a l ή πρ\ οο ε ν χ ή α ύτ ο ν γ ε ν έ ο β ω ε ί ς Α μ α ρ τ ί α >.

19 Έρ ώ τ η ο ι ς ζ\Ποία είναι ή κνριαχή ηροοευχή;

ί. 86 * Α χ ό χ ρ ι ο ι ς .Π ά τ ε ρ ή μ ώ ν ό 4 ν τ ο ϊ ς ο ύρ α ν ο ί ς , Α γ ι α ο θ ήχο

τ ό ό ν ο μά σ ο υ, έλ θ έτ ω ή β α σ ι λ ε ί α ο ο ν x a l τΑ έξης.

20 * Ερώ τη σι ς η\ΕΙς πόσα μέρη διαιρείται ή κυριακη αϋιη προσευχή;

* Α π ό κ ρ ι σ ι ς .Είς τρία· είς τό προοίμιον, είς τά αΐτήματα, καί είς τόν

έπίλογον.

25 *Ε ρ ώτ η ο ι ς θ\Ποιον είναι τό χροοίμιον;

* Α χ όχ ρ ιο ι ς.Πά τ ε ρ ή μ ών δ i v τ ο ϊ ς ο ύρ α ν ο ϊ ς .

* Ερώτη ο ι ς ϊ .30 Τί σημαδεύει τό χροοίμιον τοϋτο;

1 χάμνωμ*ν ONDK | | 4 « D }| β μ&ς] ήμ& ς D || 10 β(ς| χρδς ONDK Κ 11— 12 χ ·1 λ ·«( μβ τιμφ OND K || 12 Ο ΐ| 16 flo tx ΟΝΚ || 30

ΤΙ 0 Ν.

2. Ματ. 5, 23 Ι) 11. Map. 7. 6 || 14. Ψαλ 108, 7 [ om. ΟΝΚ).



0M 0A 0X 02 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β \ ι\ 103

' i x d x Q i o i ; .

Εν πρώτοις όιόάοκει, πώς ΙκεΤνος όποϋ -θέλει νά παρα-καΜοτ) τόν Θεόν, δέν πρέπει νά έρχεται Ιμηροοθέν το ο ώςχιίομά. του μόνον, άλλα και ώς κατά χάριν υιός του* διατί <$ι·

είναι νιος, όέν ήμπορεϊ νά τόν είπϊ} Πατέρα. Τήν fie χάριν 5χούτην τής νΐοθεοίας, ό Ίηοοϋς Χριστός τήν ίδωκεν εις τούς

^ιστεΰοαντας είς αυτόν ώς φησίν ή Γ ραφή· δ σο ι δ έ 11α- jjov α ύ τ ό ν, Ι δ ω χ ε ν α ύτ ο ϊ ς έ ξ ον σ ίαν, τέ κνα Θεο ϋγεν έ οθ α ι, τ ο ϊ ς π ι ο τ ε ύ ο υ σ ι ν ε ί ς τ ό δν ο μα α ΰ-ί0ϋ. Και άλΐ.αχοϋ' δ τι δέ io τ έ v i o i , έ ξ α π έ σ τ ε ι λev 105 Θεό ς τά Π ν ε ϋ μ α τοϋ Υ ί οϋ αύ τον, είς τάς καρό / α ς ϋ μ ων κ ρ ά ζ ο ν άβ β ă 6 πατήρ, 4ιά τοΰτο καί[Ιατέρα μας τόν όνομάζομεν. Δεύτερον, χρεωοτεϊ νά είναι υίόςτής όρΟοόόξου καί καθολικής έκκληοίας' διατί δποιος δέν γνωρίζει τήν έκχληοΐαν ώς μητέρα τον, όέν ήμπορεϊ νά γνωρίοη τόν 15

θεόν ώς Πατέρα τον* κατά τό είρημένον e l n i zff έκκλη- αίψ έ άν ό έ καί τής έ κκλη ό Ιας παραχονογ] , io τ ωοο ι ώ σ π ε ρ ό έ θ ν ι κό ς κ α ι ό τ ε λ ώ ν η ς . | Τρίτον, όέν I β"πρέπει νά ίχγ} xăv μίαν Αμφιβολίαν, πώς νά μήν άπυλάβη έκεϊ-

νο τό πράγμα όποϋ ζητά" έπειδή παρακαλέϊ ba Πατέρα φιλά· 20

σζοργον καί εΰσπλαρχνον, κοινόν απάντων Πατέρα, καθώς λέρει

ή Γραφή· γ ίν εοθ ε ο ϋν ο ί κτ ί ρμο νε ς , κ α θ ώ ς κ αί όΠατ ή ρ ύ μ ώ ν ο ί κ τ ί ρ μω ν i a t i f 6 όποιος δχι μόνον δέν άρνεϊται νά μή δόογ) έκεινα όποΰ τόν παρακαλοϋμεν,

άλλα αύτός δίδει nai τούς τρόπους νά τόν παρακαλοϋμεν, nai 25

μέ εύαπλαγχνίαν δέχεται τάς προοευχάς μα;, μόνον νά γίνουνται καθαρώς xal Ιχ βαΟέων χαρδίας’ διατί έχει νος ήξεύρει τί Φέλει χαβ* Ινας άηό *μας νά τόν παραχαλέογ), κατά τό είρημένον οίδ λ γάρ ό Πατ ή ρ ύμών ών χρεί αν έχετε, προ ί ο ϋ ύ μά ς a i τή ο αι αύτό ν. Καί άλλαχοϋ' e l οϋν ύ με ϊ ς 30

Ρ· 4

7. Ί» . 1. 12 II 10. Γαλ. 4, 6 || 16. Mat. 18, 17 || 22. Αοο. 6. 36 || 529. Μ*τ. 6. 8 Η 30 Ματ. 7. 11.

10 βέ έοτ* DT |) 19 ϊχ« ΟΝΚ | κφν ΟΝ | μήν) μίν ΟΝ, dar Ν pe μήν» pe care «piacuit scribere μή» K In (ex t || 23 έοτίν ONDK ||

24 δώοϊ ONDK || 26 ·δϊπλ*γχνία ON, ·ύβ«λ«γχνίφ Κ|| 27 t l ONK || 28 μ*ς ONK, ήμβς D j μας] *plv add. D.



104 0ΡΘΟΔΟΧΟ2 ΟΜΟΛΟΓΙΑ.. Β'. ι'—**'

π ο ν η ρ ο ί δ ντ ε ς , ο ϊ δ α τ ε δ ό μ α τ α ά γ α θ ά δ ι δ ό ν α ι jτ ο ϊ ς *έ κ ν ο ι ς ύ μ ών, π ό α φ μ ά λ λ ο ν 6 Π α τ ή ρ

ό έν τ ο ϊ ς ο υρ α ν ο ί ς, δ ώ σ ε ι ά γ α θ ά t o i ς α Ι τ ο ϋο ί ν α ύ τ ό ν ; Τέταρτον, διδάσκει οΰτος ό τιρόλογος, πώς καθώς ά

5 θ εός είναι Πατήρ πάντων ήμών, τέτοιας λογής x a i ήμεΐς 01

πιστοί χρεωστοϋμεν r â εϊμεσθ αν αδελφοί άλλήλως μα ς · x ai νά μήν παραχαλοϋμεν μόνον δι* ημάς, άλλα x a i διά τούς άδελφούς

μας, ό ένας υπέρ τον άλλ ον χαθ ώς διδάσκει ή Γραφή λέγουοα·ε ν χ ε σ θ ε ύ π έ ρ ά λ λ ή λ ων , δ π ω ς I αθ ή τ ε, πρός td?

10 χοινόν ήμών δηλαδή Πατέ ρα' ώς είπεν έχ εινος' χ α ί Πα

τ έ ρα μ ή χ α λ έ σ η τ ε ύ μ ώ ν έ π ί τ ή ς γ ή ς , ε ί ς γάρ έ σ τ ί ν ό Π α τ ή ρ ύ μ ώ ν 6 έ ν τ ο ϊ ς ο ύ ρ α νο ϊ ς * Διατί

εκείνος β λέπωντας τήν άδελφιχήν ήμών άγάπην, (τήν όποϊαν πάντοτε σνστένει είς τό Ιερόν εύαγγέλιον) , χαί ώς Πατή ρ χαίρει 15 περί τούτον, x a i ώς εύήκοος μάς υπακο ύει γοργώτερον. ΙΊεμπτον,

με τόν λόγον έκεινον όπον λέγει, έν τοϊς ούρανοις, μάς ερμηνεύει

νά άναβ ιβ άζωμεν τόν νοϋν μας , x a i δλον βίας τόν λογισμόν, άπό τάγήϊια x a i φθ αρτά, είς τόν ούρανόν, χ αί εις τά άφθαρτα, τόν

καιρόν όποϋ προσευχόμεθ α. *Ο δέ θ εό ς x a i Πατή ρ ήμών δέν

20 είναι μόνον είς τούς ουρανούς, μά x a i πανταχον πάρεστι, xai

τά πάντα πληροί' μά διατί ή χάρις τον, x a i ό πλοϋτος τών ευερ

γεσιών του, έλλάμπει μάλιστα είς τόν ούρανόν, διά τοϋτο λέ

γεται ό ουρανός θ ρόνος το υ, ώς φηοιν ό προφήτης άτι* έν

ο ύ ρ α ν φ ό θ ρ ό ν ο ς α ύ τ ο ϋ * χαί αλλαχού' Κ ύρ ι ο ς έν 25 τ φ ο ύ ρ α ν φ ή τ ο Ι μ α ο ε τ ό ν θ ρ ό ν ο ν α ύ τ ο ϋ , x a i ή

β α σ ι λ ε ί α α ύ τ ο ϋ π ά ν τ ω ν δ ε σ π ό ζ ε ι .

Έρ ώ τ η ο ι ς ια\

Είς τό δεύτερον μέρος τής προσευχής ταύτης τής χνρια-

χής, πόσα αιτήματα περικρατοννται ;

9. Ία* . 5. 16 Κ 10. Ματ. 23, 9 1| 23- 24. Φαλ. 10, 5 (Φαλμ. ι'. 8*. D,—ια\ 8*. κ] (Psalm 10, 4 S) || 24. Φαλ. 102, 19 (Φαλ. ργ\ ιθ'. Κ] (Psalm

102, 19 S).

6 βϊμβαθαν] εΐοβσθαν ΟΝ, alotoB at Κ, βϊμβσθεν D | άλλήλων D ||12 έατιν ONDL · || 13 έκ&ΐνοι βλέπονται ΟΝ, dar «I. έκβϊνος βλέπωντας.»

Ν pe marg ., de unde K In tex t || 13*14 K Înlătură pare nteza.



ΟΡΘΟΑΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β '. ι* ' —η \ 105

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς ."Επτά είναι όπου ζητούνται'

*Ερώτηοις ιβ'.Ποιον είναι τό πρώτον αίτημα τό είς την χνριακήν προα

f

5

Ά πό κρι σ ι ς .* Α γ ι α οθ ή χ ω χό δν ο μά ο ον.

Έρ ώ τ η ο ι ς ιγ'

Τί περιέχει τό ζήτημα τοϋτο εις εαυτό;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . 10Πρώτον περιέχει τούτο* πώς παοαχαλοϋμεν χόν Κύριον

ήμών και θεόν, νά μας δόοη ζωήν ευσεβή, στολισμένην μέ ά-

ρεταΐς καί έργα χαλά' από χό όποιον νά παρακινούνται oi άν

θρωποι νά δοζάζουοι χό άνομα τον θ εοϋ, διά χήν εύσέβειαν τής ζωής μας, κατά τό είρημένον ο ν τ ω λ α μψ ά τ ω χ ό φώς ύ μών, I μ π ρ ο οθ εν τ ών α ν θ ρ ώπ ων , δη ως I-6 ω ο ι ν υμ ώ ν χ ά κ α λ ά I ρ'γ α, κα ί ό ο σ ω σ ι τό ν

Π α χ έ ρα ύ μ ών τό ν έν χ οϊ ς ο ύρ ανοϊς . Δεύτερον, ό 7.ό-

γος χοϋχος παρακαλεϊ, δχι μόνον νά είναι ή ζωήμας είς δόξαν τοϋ θ εοϋ, άλλά καI δλοι Ιχεινοι όποϋ δέν ηιοτεύονσιν, 20οΰτε γνωρίζονοι τόν θεόν τόν άληθινόν, νά έπιοτρέψοναι, x ai νά τόν γνωρίσονοιν, ώστε είς αύτούς και μετ* αυτούς νά δοξααθτι

τό δνομα τον θ εοϋ. Ά κο μΙ παοαχαλοϋμεν τόν Κύριον ήμών xal θ εόν δι εκείνους όπου έχονοι τό δνομα τοϋ άληθινόν χριστιανισμού, μά διάγουοι ζωήν χακήν καί άταχτον, άπό τό 25

όποιον κακολογεϊται ή πίοτις x al ό θεός ήμών διά τονς όποιους λέγει 6 απόστολος· έ χ ον τ ε ς μ ό ρ φ ωο ι ν εύαε- β εί ας, τήν δέ δ ύνα μι ν αυτή ς ήρνημένο ί ' καί άλ- Ιαχοϋ' τό γ άρ δ ν ο μα το ϋ θ ε ο ϋ δι υμά ς βλαοφη- με ΐτ ε έ ν τ ο ϊ ς εθ νε οι . Δια τούς τοιούτονς παρακαλεϊ τό 30

μέρος τοϋτο τής προσευχής, νά επιοτρέψουσι, καί νά παύοονσι

15. Ματ 5. 16 || 27. 2 Τιμ. 3, 5 || 29. 'Ρβμ. 3, 24 (Τωμ. β'.ηύ’. NDK (Rom. 2, 24 Τ).

12 μ&ς DK I * tag ONDK | aooa'ig Μ {{ 19 ζωή μας ONDK || 24 θ·όν]Ml add. Ο I Ιχοοαι] μhv add, D fj 29 δμών ONDK (όμβς TJ.



1 0 6 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β'. ιγ'—

τήν αίσχράν ζωήν, ζώντες Α σεβ ώς x a i οωφρόνως άπ εντεύθεν ώοιε μέ τόν τρόπον τοϋτον νά ήμπσρή τά δνομα τοϋ θ εοϋ νά

Αγιάζεται. Πρός τούτοις πρέπει νά ήξεύρωμεν πώς τό δνομα

τοϋ θ εοϋ καθ ’ εαυτό είναι άγι ον μά είς ημάς χαί άπο 'μ$ς 5 λέγεται πώς νά αγιάζεται, δταν ήμεϊς άγιάζομεν τούς έαν·

τούς μας μέ τήν ευσεβή ζωήν χαι ενάρετον, πρός δόξαν τονοι άμαχος αύχοϋ.

’ Ε ρ ώ τ η ο ι ς ι ό ' .Ποιον είναι χό δεύτερον αίτημα ;

10 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .f. 89 yE λ θ έ τ ω ή β α σ ι λ ε ί α σ ο υ.

Έ ρ ώχ η ο ι ς ι ε.Τί περιέχονται είς τοϋτο τό δεύτερον ζήτημα;

* Α π ό χ ρ ι ο ι ς.15 Παραχαλοϋμεν τόν θ εόν, ώστε αύτός μέ τήν χάριν xai

δικαιοσύνην τ ου, x a i μέ τήν εύοπλαγχνίαν του, νά βασιλεύς είς

δλους ημάς, x a i μάλιστα είς τήν χαρδίαν μας , x ai όχι ή άμαο- τία, κατά τό γεγραμμένον μ ή ο ϋ ν β α σ ι λ 'ευ έ τ ω ή άμαρ-

X ί α έ ν χ φ θ ν η χ φ ύ μ ώ ν ο ώ μ α χ ι , είς χό ύηα-

20 χ ο ύ ε ι ν α ύ χ ή έ ν χ α ι ς έ π ι θ υ μ ί α ι ς α ύχ ο ϋ. Δεύχερον,

χό αίτημα χοϋχο περικρατεϊ, πώς ό Άνθ ρωπος οχέχωνχας είς ιήν χάριν xο ϋ θ εοϋ, χαί χαχαΧαμβάνωνχας τήν ουράνιον ευφροσύνην, καταφρονεί χόν κόσμον, χαι θέλει έπιθ υμπϊ νά άποχτήο

χοϋ θ εο ϋ χά βασίλεια, χαθ ώς ίλεγεν ό απόστολος" έ π ι θ υμ ώ

25 ά ν α λ ϋ α α ι χ α ΐ σ ύ ν X ρ ι σ τ φ ε ί ν α ι . Τρίτον, πώς παραχαλοϋμεν χόν θ εόν νά σπουδάοη νά Ιλθη ή δευχέρα χου πα

ρουσία, είς χήν όποϊαν ό Υι ός χοϋ άνθ ρώπου έλευοεχαι έν xfj

δόξη αύτοϋ, x a i νά γένη ή άνάοτασις τών νεκρών x ai ή τελευταία χρίοις. Μέ τά όποια ήθελεν ήμπορέσειν νά oixcadfj

30 άπό τό μέοον ή βασιλεία χοϋ χ όο μου τούτου, x a i ό έχβρός

τών ψυχ ών ήμών' x a i νά ίλθη χών ούρανών ή βασιλεία' Ινα

ή ό θ ε ό ς χ ά π ά ν τ α έ ν n ăo i , ώς λέγει ό άπόστολος.

18. ·Ρα». 6, 12 Ι) 24. Φιλιπ. 1, 23 || 26 - 27 . Ματ. 25, 31 || 31-1 Κορ. 15, 28.

4 λαοτόν ΟΝΚ | in * ήμ& ; ΟΝΚ, άπό ή μΐ ; Ο || 5 άγ ιάζ ιτ αί ; ΟΝ ||

Τί ΟΝ, da r « τίνα ut χ ·’.» Ν pe m a r g , d a unde Τίνα κ In te x t || 16 δι

καιοσύνην] το3 O O I] 18 βασιλιύτα» ON || 23 έπιβομΑ D || 32 λέγοι O.



Έ ρ ώ τ η ο ι ς ι ς .

1 ΠοΊον είναι τό τρίτον αίτημα;

Ά πό χ ρι ο ι ς .

Γ ε ν η Ο ή τ ω τ ό ϋ έ λ η μ ά σ ο υ, ώ ς έν ο ύ ρ αν φ

ΜαΙ Μ y*U· 5

* Ε ρ ώ τ η ο ι ς ιζ'.

Τί περιέχει είς έαυτό τοΰτο τό τρίτον ζήτημα;

Ά π ό χ ρ ι ο ις .

Έν πρώτοις παρακαλοϋμεν τόν θεόν, νά μήν παραχω- I. 90 jfofl νά περνονμεν τήν ζωήν μας είς τόν κόσμον τούτον κατά ίο

ţp έδιχήν μας Μληοιν, μά νά κυβερνούμεθ α καθ ώς έκεϊνος

φελει, και τον άρέοκει. Δεύτερον, παρακαλοϋμεν νά μή γένη άπό

μνς μήτε άπό τούς άλλους Ανθρώπους κάν μία έναντίωοις, ή

Αντίστασις είς τό ϋέλημά του* καί καθώς οί άγγελοι είς τούς υρανούς υποτάσσονται αναντιρ§ήτως είς την τον θ εοϋ ύέλησιν, isΐς δλα τά πράγματα· τέτοιας λογής καί δλοι οί άνθ ρωποι νά

νποτάσσωνται είς τήν γήν τφ θ εφ άλυπως, μετά πάοης ευχαριστίας. Τρίτον, σημαδεύομε» μέ τοϋτο τό ζήτημά μας , πώς δέν ήμπορεϊ νά ί/£η ιΐς ήμάς τούς έκλεκτούς τοϋ θ εοϋ κάν Ινα σύμπτωμα, τόσον είς τήν ευσεβή ζωήν όποϋ πρέπει νά διάγω- 20μεν, όσον x al είς τούς Από τοΰ έχθροϋ πειρασμούς χαI διωγμούς ,χωρίς συγχώρησιν και ϋέλησιν τοϋ θ εοϋ* έπειδή δχι μόνον

Ιμδς, άλλά x al περί τών τριχών τής κεφαλής μας, φροντίζει ό Κύριος, ώς φηοίν ή Γραφή· άλ λ ά κ α ί α ί τ ρ ί χ ε ς τ ής κ ε φ α λ ή ς υ μ ώ ν n ăo a i ή ρ ί θ μ η ν τ α ν x ai άλλαχοϋ* κ α ί 23

θ ρ ί ζ έ κ τ ή ς κ ε φ α λ ή ς ύ μώ ν ο ύ μ ή Α π ό λ η τ αι .

Έρ ώ τ η ο ι ς ιη\

Ποιον είναι τό τέταρτον ζήτημα;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Τ ό ν ά ρ τ ο ν ή μ ώ ν τ ό ν έ π ι ο ύο ι ο ν δ ό ς ή μϊ ν οή- 30

με ρ ον.

24. Λου. 12. 7 Η25-26. Λοο. 21, 18.

0 P 6 0 A 0 S 0 Z ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Β*. ις’— ιη\ \$η

ι. 4

12 γένη ΟΝ || 13 şi 19 xţv ON || 13 κάνμί* Μ || 14 ol O || 17

«λόπίος τφ θ ιφ ONDK || 18 μας om ONDK || 23 4μ*ς] ήμ&ς ONDK, dar

«f. πβρί ήμών ut mox.» N pe marg. || 26 βρίξ M.



108 ΟΡβΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*. ιθ\

Έρ ώ τ η ο ι ς ιθ'.Τί περιέχει τό ζήτημα τοϋτο είς έάντό;

. Ά π ό κ ρ ι α ι ς .Έν πρώτοις περιέχει τήν τροφήν τής ψνχής μας ·φ

5 υπερφυή, όποϋ είναι ό λόχος νοΰ θ εοϋ' περί οΰ λέγει ή Γρα

φή' ο ν κ i n * Αρ τ φ μ ό ν φ ζ ή ο ε τ α ι Ανθ ρ ω π ο ς, άλλ’ε πί πα ν τ ι ό ή μ ατ ι έ χ πο ρ ε ν ο μέ ν ω δ ι ά ο τ άματ ο ς θ ε ο ϋ. Παραχαλοϋμεν λοιπόν νά μά ; έλευθερώοη ό θ εός ăjtd τήν πείναν τον λόγον τον τοϋ άγίου, ήγονν τής διδασκαλίας τοϋ

ιο Χριοτοϋ" χωρίς τήν δττοΐαν 6 Ιοω Ανθρωπος Αποθνήσκει, ώς Λν άπό πείναν x al λιμόν πιεσμένος. * Εδ ώ πρέπει νά ένθνμού- μεσθ αν τόν θ άνατον τής ψνχής, ό όποιος μάλιστα Ιρχεται εις εκείνους όποϋ δέν θέλουν νά άχ ούοουοι τόν λόγον τοϋ θεοϋ, x al ταϊς διδαχαΐς' οί όποιοι δ/δονοι καχόν παράδειγμα. Αεύ-

15 τεροτ, περιέχει είς εαυτό τήν Αλλην βρώοιν τής ψνχής, fjyow f- 91 τήν κοινωνίαν | τον σώματος x al αίματος τοϋ Χρίστον· διατί

οϋτω λέγει ό Κύριος περί τούτον· ή γ ά ρ ο άρ ξ μ ο ν άλψ θ ώς i a n β ρ ω α ι ς κ α ί τό α ί μ ά μ ο ν Α λ η θ ώς i o τι π ά ο ι ς. Ό τ ρ ώ γ ων μ ο ν τ ήν ο ά ρ χ α , χαι πίν ων μον

20 τ ό αί μα, i v έ μο ί μέ ν ε ι , κφ γ ώ i v α ύτ ώ. Δι ά νά μετά-

λάβωμεν λοιτρ ρν άξί ως τήν βρώσιν τούτην, παραχαλοϋμεν είς τό μέρος τοϋτο, νά μάς τήν δόση εκείνος, ήγονν μέ τήν χάριν καί φιλανθρωπίαν τον. Καί δταν θέλομεν γένη μέτοχοι τώνδύο τούτων β ρώσεων, τότε ξξομεν έντός ήμών τήν βασιλείαν

25 τών ουρανών. "Επειτα δέ x al πάντα τά ίπίκηρα χαί φθαρτά όποϋ χρειάζεται ή σύνθεσις ήμών θ έλονσί μας δοθή άπό τόν θ εόν, ώς προοθ ήχαι, χατά τό γεγραμμένον ζ η τ ε ί τ ε π ρ ώτ ο ν τήν β α σ ι λ ε ί α ν τ ο ϋ θ ε ο ϋ, χ a I χ ήν δ ι κα ι ο

σ ύν η ν α ύ τ ο ϋ' κ α ί τ α ν τ α π ά ν τ α π ρ ο σ τ ε θ ή σ ε ται 30 ν μϊ ν . Τρίτον, είς τήν προσευχήν τούτην, είς τόν λόγον όποϋ

λέγει, χ όν Α ρτ ο ν, περικρατοϋνται δλα δοα είναι άναγκαϊα είς τό νά διατηρώμεν τήν ζωή» μας , είς τόν κόσμον τούτον τόσον

6 . Ματ. 4, 4 || 17. Ί» . 6, 5 6 | *1®αν. ς', νβ'. νς\ Κ] || 24. Λου. 17,21 II 27. Ματ. 7, 33 (Ματθ. ς'. λγ*. D] (Mat. 6, 33 Τ).

2 ΤΙ ON II 11 £8ώ D || 12*13 ένθομο&μιοθβν D || 13 θέλοοοι Κ ||22 μας ΟΝ | Β ώσ ^ OND K || 23 y iv ţ DK || 24 βασιλβίαν] τοβ θ«οδ add.

ONDK II .26 χριάζβται ΟΝΚ.



d t a u o t o z ο μ ο λ ο γ ί α b \ ιθ·- η«'. 10Φ

ât δοα συμβάλλονται πρός τήν τροφήν, όσον x a l διά τά Λλλα

τΐοΰχρειαζόμεθ α, διά νά ζοϋμεν. Εις τό όποιον πρέπει νά προοέ- ţ! καθ ’ ένας νά ζ φ φ τά δοα είναι αύτάρχη καί δίκαια, x a i δχι ά περιττά x a i τής τρυφής, όποϋ είναι ϊδια τής άσωτείας χαι εννωοιν άμαρτίαν, διά τά όποια λέγει ό Παύλος· ώς έν ·ή~ 5

έ ρ α έ ν ο χ η μ ό ν ω ς π ε ρ ι πα τ ή ο ω μεν, μ ή χ ώ μο ι ς a ι μέ θ α ι ς , μή χ ο ί τ α ι ς x a l ά ο ε λ γ ε ί α ι ς · x a i <Μ-ιχοϋ' έ χ ο ν τ ε ς ό έ δ ι α τ ρ ό φ ά ς x a l σ κ ε π ά σ μ α τ α ,

ο ΰτ ο ι ς άρχ ε οθ η ο ό μ εΟ α. Τό δέ λεγόμενον, σήμερον,ηλοί τόν παρόντα αιώνα, έως όποΰ νά ζοϋμεν εις τόν κόσμον ίοούτον διατί είς τόν αιώνα τόν μέλλοντα, άπολαύομεν αύτήν ήν παρουσίαν x a l θ εωρίαν τοϋ θ εοϋ, x a l τήν έξ αύτής ευ

φροσύνην.*Ερώτη ο ι ς χ\

Ποιον είναι τό πέμηχον αίτημα; 15* Α π ό χ ρ ι ο ι ς .

Κ α ί Λ φε ς ή μ ϊ ν τ ά ό φ ε ι λ ή μ α τ α ή μών , ώς και ή μ ε ι ς άφ ί ε μ εν το ϊ ς όφ ε ιλ έτ α ι ς ήμών.

Έρ ώ τ η ο ι ς χα1.Τί περιέχει ή ζήτηοις αύτη είς έαυτήν ; 20

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Έν πρώτοις ή ζήτηοις αύτη περιέχει είς έαυτήν, πώς

ετ' αύτήν παραχαλ οϋμεν τόν θ εόν, νά μάς δόση συγχώρηοιν ών αμαρτιών μας , έχεινον μάλιστα όποΰ έχάμαμεν ϋοτερα δάιό ό ăyiov βάπτιομα· είτε θ ανάσιμα νά είναι, είτε xal μή θα- 25άαιμα, μέ τά όποϊα έπαρωξύναμεν τόν θεόν, ή τόν πλησίον,

μέ τόν λογισμόν, ή μέ τήν άπόφασιν τής άμαρτίας· ή μέ όν λόγον, ή x ai μέ τό έργον. Δεύτερον, μέ τό ζήτημα τοϋτο ποΰ λέγομεν â φ ε ς ή μϊ ν, ώ ς x a i ή με ϊ ς άφ ίε με ν

5. 'Ρω. 13, 12 || β. 1 Τιμ. 6, 8.

3 ζητ* OND || 4 τροφής ONDK, dar «τρυφής.» Ν pe marg., concturăneadmisă de K ? de şi M confirmăc â este justă. Ediţiile slav e (Mos

ova 1743, p. 190, C ernif ov 1745, f. 94 v j tr* duc acest cuv ănt cu πνηι,η; r nmu.4 înse amnă β ρώμα, τροφή, τρυφή (Luca 7, 25) || 10 ζβμβν ONDK ||2 παρουσίαν xal] παρουσίαν ή ONK || 15 «έμκτον] τό add. ONK || 20 Tl N || 23 μα; ON | BwoţD || 25 νάom. D | x al om. ONDK || 26 μβτά ONK.

(

I

P· 4

f. 92

p. 5



i i 6 ofoOAOXOi OMOAOril. Β*. κ«'—«γ*.

t ο ϊ ς ό φ ε ι λ έ τ α ι ς ή μ ώ ν , χάνομεν τονς έαντούς μας χρε®. φεάέτας ι·ά ουγχ ωροϋμεν τών εχθ ρών μας. “Οποιος λοιπόν f a συγχωρά τον πλησίον τον, είς έχέϊνο. όποϋ τόν ίβλαψtv, 4

ταοντος είς μάχην χάνει την προσευχήν ταύιην έπειδή ^5 άφέονται τά άμαρνήματά του, μάλιστα ή προοευχή τον yivttm

είς άμαρτίαν, κατά το είρημένον n a i ή π ρ ο ο ε υχ ή αύτ ο ν γ ε ν έ ο θ ω ε ΐ ς ά μ α ρ τ ί α ν χαι τοϋτο με δικαιοσύνην· διατί &ν Ισως χαί ήμεϊς δέν θ έλωμεν νά ουγχωρήοωμεν τώνάδελφών μας τά μικρότερα σφάλματα, όποϋ έχάμαοιν είς παρο-

10 ξνομόν άδικόν μας, πώς τά άδικά μας αμαρτήματα, όποϋ μέ τρόπον άονγχριτον έχάμαμεν είς τόν θ εάν, νά τά άφήατ) ixeî-

νος, τον όποιον χαθ* ήμέραν, χαί ώραν χαί χάθα στιγμήν τόνπαροξύνομε* ,*

Έρ ώ τ η ο ι ς χβ'.' |5 Ποϊον είναι τό έχτον ζήτημα ;

Ά η ό χ ρ ι ο ι ς .Κ α ί μ ή ε Ισ εν έ γ κη ς ή μ ά ς ε ί ς π ε ι ρ α σ μ ό ν .

* Ε ρ ώτ η ο ι ς χγ’.ΤΙ τιεριχρατεϊται είς τοϋτο τά ζήτημα ;

2ο Ά π ό η ρ ι ο ι ς.Έν πρώτοις παραχαλοϋμεν τόν θεόν, νά εϊμεοΟαν ελεύ

θεροι άπό όλους τονς πειρασμούς · χαί άν δέν είναι δννατόν νά γίνεται άλλοιώς , κάν άπ* έχείνους τους πειρασμούς όποϋπερισοενουσι τοϊς δνναμές μας , νά μας έλενθερώνγι ή χάρις

25 τον. Ά π ό τούτους άλλοι έρχονται, άπό τόν κόσμον, άπό τά»διάβολον, άπό τήν σάρκα, χαί μας παραχινοϋαι πρός τό άμαρ-

τάνειν άλλοι άπό τούς τυράννους όποϋ πολεμοϋοι τήν έχχλψσίαν τοϋ θ εοϋ. μά ψεντιχαις διδαχαϊς, μά χολαχείαις, χαί l i - για απατηλά· μά θ αύματα ψεύτικα, μά ύηόοχεσες πλούτου mi

f. 93 30 I άόξης, x ai τέλος πάντων μά τυραννίαις, θλίψεις καί άνάγχαις ,μά δήμευσες χαί άρτιαγαΐς τών υπαρχόντων, μά άτιμίοις

6 . Φαλ . 108. 7 (Φαλ. ρ·\ ζ\ Κ] (Psalm 108, 7 S).

1 χβΕμνομιν ONDK || 4 μ& τήν Κ | κοίμνβι ONDK || 12 κάβα D ί13 παροξίνομβ ν ΟΝ | | 21 «Τμβσθβν D || 23 κφν ΟΝ || 24 v i] μδς DC || 26

μδς DK || 28 ψβοπκαΐζ Κ || 29 δποσχέσβις D | ( 31 «ήμβ οααις D | * Ρ«·

γαΐ ς D | 6παρχ^ντων,) x a i add . D.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*. χ γ'- χ «\ 111

όποια δλα είς τάίς ήμέραις μας τά δοχιμάζομιν. Άχομϊ παρα-αΛονμεν τόν Θεόν εις τοϋτο τό ζήτημα, Λν τύχη xai πάθω- gf xai μαρτύριαν υπέρ του όνόμαχος αντον τον άγιον, χαI ά τήν αγίαν εκκλησίαν, τήν νύμφην τον, xai διά τήν άλή-

βίαν τοϋ εύαγγελίον του, νά μας Μυναμώοη μέ χήν χάριν τον, 5

ό ήμπορέσωμεν νά ύποφέρωμεν κραταιώς χαί άνδρείως τάς βα- άνονς, όποϋ θ έλονοί μας δώσειν, μέχρι τέλους, xai είς τούς δρανούς νά άπολάβωμεν τόν στέφανον τον μαρτνρίον, xal νά ή συγχώρηση νά πάθωμεν τίποτες δπον νά περιασεύη ταίςύναμές μας. 10

Έ ρ ώ τ η ο ι ς χ δ ' .Ποιον είναι τό έβδομον ζήτημα;

Ά πό κρι σι ς . Ά λ λ α ρ ν σ α ι ή μά ς ά π ό τ ο ϋ πο ν η ρ ο ύ.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς χ » ' , 15Γ/να περιέχονται είς τοϋτο τό ζήτημα;

9Α η ό χ ρ ι ο ι ς .Έν πρώτοις παραχαλοϋμεν νά μάς φνλάττη δ Θεός Από

άθα χαχόν, ήγονν άπό τήν αμαρτίαν xai πάσαν αίοχρότητα ποϋ παροξύνει τήν δργήν τοϋ Θεοϋ πρός έκδίχηοιν. Δεύτερον, 20

αραχαλοϋμεν νά μας δόση χάριν νά ήμποροϋμεν νά φεύγωμεν όν θ υμόν τής όργής αύτ ον* ώστε νά μή μ ά ς έ λ έ γ ξ η μέ

όν θ υμ ό ν τ ον, μ ή τ ε ν ά μ Ας π α ί δ ε υσ η μέ τ ήν ρ γ ή ν τ ο ν διά τά άμαρτήματά μας· , μά νά προ-

φ θ ά σ ω με ν τ ό π ρ ό ο ω π ο ν α ύτ ο ΰ έ ν έ ξ ο μο λ ο- 25γ ή ο ε ι , x a l έ ν φ α λ μ ο Ίς ά λ α λ ά ξ ω μ ε ν α ύ τ φ. ΕΙς τό αύτό ζήτημα πρέπει νά γροιχοϋμεν, πώς παραχαλοϋμεν νά βϊ- μεοΟαν έλεύΟεροι, καί άπό πάσαν Αλλην κακίαν, όποϋ δ Αιθρω- πος έχει δυσκολίαν νά τήν ύποφέρη· ώς Αν είναι πείνα, θανα-

ιχόν, πόλεμος, φωτία, καί ά/.λα δμοια· τοϋτα δλα παραχαλοϋ- 30μεν τήν φιλανθρωπίαν τον, νά τάάποστρέψβ δη* έμΛς. ΕΙς τοϋτο

22. Φαλ. 6. 1 (Ι 24-25. Φβλ. 94, 2 pTaX. *\ Ρ'·Κ] (Psalm 94,2 S).

2*3 πάθβ μ·ν x al] Μι add. Κ || 5 βόαγγ λίου) tou om. D | μ4ς DK ||

7 θλλουοί μβ ς Κ || 16 Τί νά «βριέχωνταί D || 21 μβς DK | 8ώ<η) ON DC ||22 μή μας ΟΝ, μή μβς Κ || 23 νά μας ΟΝ, νά μβς Κ || 27*28 ·Ιμ·οθ βν D 1| 29 «βίναι ONDJC || 30 κ6λ«μοι, φωτιά, ONDK. || 31 ήμβς ONDK.



112 Ο Ρβ Ο Α Ο Ο Ζ ΟΜ ΟΛ Ο ΓΙΑ . Β '. « · * - κ ζ ’ .

άχομι ζητονμεν, ώστε είς τόν καιρόν τοϋ άανάτον μας, νά ξγ) άφ* ήμών πάντα πειρασμόν τον έχθροϋ τής ψνχής μας · I

νά μας όόογ] χάριν, νά Αγωνιζώμεθ α ενοεβ ώς x al Ασφαλώς ^ !χάτω εις τήν σχέτχην χής χάριτός του, x al ύτιοχάχω είς τήν χ*.

5 ραγοαγίαν τοϋ Αγγέλου όποϋ μας φνλάχτεί' διατί μακάριος είναι έχεϊνος όποϋ μέ τοιοΰτον τρόπον Αποθνήσκει. Διά τοϋχο ό'λοιχρεωσΐονμεν νά παραχαλονμεν τόν Θεόν μέ θ ερμότητα, νά μας έλενθερώογ] είς τόν καιρόν τοΰ άανάτον μας , Από τούς πείρα.

/. 94 σμούς x ai έπήρειαις τοϋ | όαίμονος. Καί τέλος πάντων διά τής 1 0 δεήοεως τούτης, παραχαλονμεν νά λντρώθ ονμεν Από τήν αιώνιον

χόλαοιν τον cţâov x a l Από τόν πονηρόν διάβολον.Έρ ώ τ η ο ι ς χ ς’.

Ποιον είναι τό τρίτον μέρος τής χνριαχής τούτης προσ

ευχής;15 * Λ π 0 κ ρ ι οι ς .Οδτος 6 έπίλογος' δτ ι ο ο ϋ έ ο τ ι ν ή β α σ ι λ ε ί α , καί

ή δ ν ν α μ ι ς x a l ή δ ό ξ α e l ζ τ ο ύ ς a i ών α ς Αμήν.Έρ ώ τη σ ι ς κζ\

Τί νά περιέχεται είς τοϋτον τόν έπίλογον;20 9 Α η ό π ρ ι ο ι ς ,

Δύο μέρη έχει ούτος ό έπίλογος · τό πρώτον σύμφωνη

μέ τό προοίμιον, διατί χαθώς τό προοίμιον, μας βεβαιώνει π&ς Φέλομεν Απολάβει, έχεϊνα όποϋ Φέλομεν ζητήοειν προσηχόνχως

Από τόν θ εόν, έπειδή τά ζητοϋμεν άπό τόν πατέρα μας , τέτοιος 2 5 λογής μάς διδάσκει x al ό έπίλογος, πώς Φέλομεν Απολάβειν δοα

έπαραχαλέοαμεν, έπειδή αύτοϋ τοϋ πατρός μας είναι δλοζ άκόσμος , έχεϊνος τόν βασιλεύει, x a l πάσα ή χτίοις τοϋ υποτάσσεται· έχεινον είναι ή δνναμις καί ή δόξα, είς τήν όποϊαν ού- δένα πράγμα ήμπορεϊ νά Αντισταθή, μήτε έν ούρανοϊς, μήτε ini

30 γής· Λ οιπόν δυνατός είναι νά κάμγ) δλα όποϋ τόν έπαραχαλέ- σαμεν μέ πίοτιν χαί έλπίδα· x al δχι διά Αλλο πράγμα, μόνον

. . . 3 v i μας l i , μΔς DK | bâerq ONDK || 5 μάς D || 7 νά μας Μ, μάς D || U πονηρόν] πιχρόν ONDK || 21 ουμφωνΑ OND || 22 προο(μι6ν μας ΟΝ.

προοίμιον μδς D — ιόν μάς Κ || 23 άπολάββιν ΟΝ, Απολαύσβιν D, Απολα-β·1ν Κ II 24 ζητοβμβνα a acria copiatul la Μ la început, dar apoi grab

nic a şters pe a, rămânând ζητοΒμβν ca şl In D; ζητοβμβνα ON, iar «ζη*τοΟμβν.» N pe marg., de unda K la tex t || 25 ΑπολαββΙν ONK, ΑπολαδοβινD || 29 μήτι (întâiul) K (| 30 δλα] δοσ add ONDK.



O M O iO X O Z ΟΜΟΛΟΓΙΑ., Β'. χζ·— χη\ 113

τήν άίδιον δόξαν τοϋ άγιον όνόματος αύχοϋ, χό όποιον ριέχεται είς τό μέρος τοϋτο, όποϋ λέγει· κα ί ■ή Λ ό ξ α ·1ςύς α Ι ών α ς . Τό δεύτερον μέρος χοϋ έπιλόγου είναι είς χόν

&γον όποϋ λέγει· ά μ ή ν χαί μέ τοϋτο παραχαλοϋμεν, οϋτω νάţv o v o iv δλα, καθώς τά έπαρακαλέοαμεν’ διατί μέ πίστιν καί 5

πίδα Ιπαρακαλέοαμεν κατά τό θέλημά τον· καθώς λέγει ό όοτολος' αϋχ η έ αχ ι ν ή παφφη ο ί α ήν ί χ ο με ν πρό ς ν Θ ε όν , δχ ι έ άν χ ι al x ώ μ εθ α χ αχ ά χό θ έ λ η

α α ύχ ο ϋ, Λ χ ο ύε ι ή μ ώ ν χ α ί έ α ν ο ϊ δ α μ ε ν δ χ ικο ύε ι ή μώ ν, δ έ άν a l τ ώ μ εθ α, ο ί δ α μ εν δ τ ι ε- 10 4ομ ε ν τά α ΐ τ ή μ a x a ă ^χ ή χ α με ν π α ρ α ύτ ο ϋ.

Έρ ώτ η ο ι ς χη\ ί. 95*Ο έπίλογος ούχος χάχα ονμπλέκεχαι μέ τήν χυριαχήν

ροοενχήν; Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . 15

*0 Ίδιος Χριοχός χελειώνωνχας τήν προσευχήν όποϋ μας ίδαξεν, είπε χά λόγια τούτα’ καθώς φαίνεται είς τόν Ματθαίον.αί άκομί ή,1νν$ια τοϋ. λόγου φανερώνει, πώς τά λόγια τοϋτα v είναι καθόλου έναντία είς χήν χυριαχήν προσευχήν* μάστα μετ αυτά γίνεται ή προσευχή βεβαιοχέρα· έπειδή έκεϊνον 20αραχαλοϋμεν, χοϋ οποίον ή δύναμις έξαπλοϋται είς δλον τόν όσμον, x ai δλα χά πράγματα τοϋ ύποτάσοουνται. Μά άν οί

οσμικοί τά λόγια χοϋτα δέν τά προφέρουοι, δέν κωλύει τίποτε' ατί διά μεγαλήχερην έξουοίαν τής προσευχής τούτης, είς τόν αιρόν όποϋ a i προσενχαΐ γίνονται δημοσίως, άλλά x ai Ιδίως, 25χαν είναι ίερευς παρών, έχεϊνος χά προφέρει, μέ δλον όποϋ ίπονχος τοϋ Ιερέως, κατ Ιδίαν, δέν ήθελεν άμάρτειν μήχε δ οσμικός, ăv τά ήθελε προφέρειν καθώς καί χό λοιπόν εύαγ· έλιον. Διά τοϋτο δέν πρέπει ποτέ νά χωρίζουνται τά λόγια

Ί. 1 Ίω . 5, 14 Κ 17. Met. 6, 13. 5

8 Ι4ν Μ(Ι 16 μ*; DK || 24 μ$γαλη*4ρην X. || 26 μ» δλον* 6ποβ] «{. add.flto * Ν ρβ marg., ρβ care s‘o afli necesari K, care traduce pasagiultfel: Altamen, sacerdote non praetenteubi prlvatim oratio domini recitatur, emo laicus peccaverit, ti epilogi verba timul protulerlt. In C. O. (ed. Malvy,

83): vtrum mim vero privaţim quiquis secularii proferret, non peccaret. Ed. avoni (Moscova, 1743, p. 199): ηαΊομ ιι>«Ια*μι»ψ· ιι*», η«αηη*,h*i MTffciuHT'v, Λΐιι,ι ικχ·ψιτν γλλγολατη || 29 χωρίζωνται D.

t



1 1 4 ΟΡβΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΑΟΠΑ. Β*. * η —XV.

τοϋτα από τήν χνριαχήν προσευχήν deart & Ιδιος λογαριαομος δείχνει, πώς μόνον Αιά την έξουσίαν, κατά τό τχρόσταγμα tiţέκκληοίας, είς τόν καιρόν τών δημοσίων προσευχών, ό ίερενς τά προφέρει.

5 Έρ ώτ η ο ι ς χθ'.

Επειδή και οί μακαρισμοί συμβάλλονται πρός τήν έλπίόα, ζητώ πόσοι νά είναι ; Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Οί μακαρισμοί όποϋ ό Χριοχός , ό Κύριος ήμών έοημά- 10 δευοεν είς τό εύαγγέλιον, είναι έννέα' τοϋτο χαί ό Ιερός Χρυ

σόστομος τό έρμηνεύει είς τοϋτα τά λόγια' ό Μ ωυσ ή ς μΐ ι δ έ χ α έ ν τ ο λ ά ς δ έ δ ωκ εν, Ίη σ ο ϋ ς δ έ 6 χ ο ϋ Μ ων- ο έ ω ς Κ ύρ ι ο ς , έ ν ν έ α μ α χ α ρ ι ο μ ο ύ ς ' χαί κατωτέρω·

ό ν ό μ ο ς δ έ χ α έ ν τ ο λ ά ς ί δ ωχ ε ν , * Ιη σ ο ν ς δ έ έ ννέ α 15 μ α κ α ρ ι ό τ η τ α ς , τρ ι πλ η τ ρ ι ά δ ι τ ό ν α τ έ φ αν ο ν

Ε τ ο ι μ α ζ ό μ ε ν ο ς ,* Ε ρ ώ τ η ο ι ς V .

{·96 Πόΐος είναι 6 πρώτος μαχαριομός; Ά π ό χ ρ ι οι ς.

2ο Μ α κ ά ρ ι ο ι o l π τ ωχ ο ί τφ π ν ε ύμα τ ι , δτι αύ

τ ών i o τ ι ν ή β α σ ι λ ε ί α τ ώ ν ο ύρ α ν ών.*Ερώτηοις λα.

Τίνα διδασκαλίαν περικρατεϊ είς έαυτόν 6 πρώτος μαχα- ριομός ;

25 Ά η ό η ρ ι ο ι ς.Διδάσκει διά τά πλούτη χαϊ τοϋ κόσμου τά πράγματα' τά

όποια ăv τρέχουσι x a l είς τινά πλουσίως Από τήν χάριν χοϋθ εοϋ, αλλά οϋτω πρέπει νά τά χράται, ώς Λν νά μήν ήτσνγνήσιος κύριος είς αύ τά, μά ώς ăv οίχονόμος' μήτε μέ περιο-

30 οήν δρεξιν τής χαρδίας του νά φέρβται είς αυτά' χατά τόν ίε-

ρόν ψάλτην τόν λέγοντα" π λ ο ϋ τ ο ς έ ά ν ρέ β , μ ή π ρ ο ο τίθ ε σθ ε χ α ρ δ ί αν. Μάλιστα χατά τήν παλαιάν τελειότητα τών χριστιανών, δέν πρέπει νά ίχ ωμεν x ăv ένα πράγμα Ίδιον, μά

9 — 1 0.Μ ατ.5, 5 (Mart. β\ ONDK] (Mat. 5, 3 equ. I ) ] ] I I . (C.O.

(«4. Malvy, p. 84) trimit· la 1 Cor. XV» iar editorul la omilii lui HrieostomtipărităIn Zeilschrift fur katholische Theologie (Innsbruck), t. 31 (1907). p. 163r. 32, p. 164 r. 27] ]| 31. Ψελ. 61, 11 {Φβλ. ςβ'. ϊ . Κ] (Psalm 61, 11 Sj.

21 λοτίν ONDK1129 K6pto; ONDK , domiaus C O. (ed. Malvy)| | 33 w#v ON.



0 ΡΘ0Δ03 0Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*. λα'. 115

α νά είναι κοινά, καθώς οί πρώτοι χριστιανοί εκάνασν διά ύς όποιου ς ή άγια Γραφή μαρτνρά οϋτως· το ϋ δ έ πλή- ονς τών πι σ τ ε ν σ άντων, ήν ή κα ρό ί α χα I ή ψ ν- ή μ ί α , κ α ι ον δ ε ε ί ς τ ι τ ών υπ α ρ χ ό ν τ ω ν α ν τώ, έ-

γ ε ν Ιδ ι ο ν ε ϊ ναι · αλλ* ήν αν τ οι ς ά π α ν τ α κοινά' 5

αι κατωτέρω- δ α ο ι γ ά ρ κτή το ρ ες χ ωρ ί ων ή οί κ ι ών πήρ χον, π ω λ ονντ ες εφε ρον χ ^ ς τ ι μ ά ς τ ώ ν n y ρασκο μ ένων, κα ι έτ ίθ ονν παρά τού ς π ό δ α ς τών jto σ τ ό λ ω ν δ ι ε δ ί δ οτο δ έ έ κ ά σ τφ, κ αθ’ δ,τι α νς X C* (a * *1 χ* ' κα1 πάλιν πάν τε ς d i οί πισ τ εύον- ίο

βς ήα αν έπ ιτ ο αν τό, κα ί ε ί χο ν ά πα ν τ α κο ι ν ά.άρετή τούτη λέγεται πτωχεία έν πνενματί' ζητείται μέντοι

ά ίχΠ καθ’ ένας άπό τήν κοινότητα τό άρκετόν είς τήν ζωο- * 9 Jροφίαν καί ένδύματά τον, μέ τιμήν καί Ισότητα, χωρίς ύπερ-

ολήν καί μάταια στολίσματα, κατά δικαίαν διάκρισιν. ΕΙς τήν 15ρετήν τούτην φέρονοι τά πρώτα οί ασκούμενοι καί μονάζοντες, ί οποίοι δέν πρέπει νά φροντίζοναιν, ούτε τό άρκετόν τής τροής, καί Ιμαιίων τονς, μά διά νά έχοναι μεγαλήτερην άντα- ειβήν εις τούς ουρανούς, πρέπει νά νποφέρονσιν δ,τι τούς είπει άπ αύτά, έχοντες προ όφθαλμών τά λόγια I τοΰ άπο- 2ί /. 97τόλου λέγοντος* Αχ ρι τή ς Αρτ ι ώρ α ς κα ί π ε ιν ώ μ εν, a l δ ι ψώ με ν, κ αί γ ν μν η τ ε ν ο με ν , κ α ί κ ο λ α φ ι ζ ό · εθ α, καί ά ο τ α τ ο ϋ μεν, καί κο πι ώ μ εν, έ ργα ζό-

εν οι τ α ϊ ς Ιδ ία ις χ ερ ol· λ ο ι δ ο ρο ύ μεν ο ι, εύ λ ο- ο ΰ με ν ' δ ι ω κ ό μ ε ν ο ι , ά ν ε χ ό με θ α ' β λ ά σ φ η μ ο ν- 25 ε ν οι , π α ρ α κ α λ ο ΰ μ ε ν ώς π ε ρ ι κ α θ ά ρ μα τ α το ΰ

κ ό ο μ ο ν έ γ ε νήθ η με ν, π ά ν τ ων π ε ρ ί φ η μ α έ ω ς ά ρι. Δι ά τήν τοιαντην λοιπόν ύπομονήν, τάσσει ό Χριστός τήν ασιλείαν τον τήν ούράνιον. Μά δέν σφαλίζονται έξω άπό τήν ωήν τήν αιώνιον, καί άπό τήν σωτηρίαν, έκεϊνοι όποϋ ζχονοι 30έ δίκαιον τρόπον κτήματα καί πλούτη, όπόιαν τά χρώνται και ικαίως · έξοδιάζοντές τα δηλαδή είς άνάγκαις τής έχκληαίας, είς J

2. Πρά. 4, 32 ί| 6. [ο*χ. »\ Κ] || 10. Πρά. 2. 44 j| 21. 1 Κορ. 4, II.

1 λχάμασι ONDK || 2 μαρτορ? Κ || 4 ούδ’ βίς τί OND, οοθ* ·€ς α Κ||—10 Λντςς MOD || 11 έπί τό «ατό ONDK || 12 μέν τοί ΟΝ || 13 »Μ Κ ||

8 μβγαλητέρην L || 18— 19 Ανταμοιβήν ΟΝΟΚ |( 22 χολοφ Κ || 32 λ{ο&4«

οντβς τά Κ, έξο&ά;οντ£ς τά Ν.



0ΡΘ0Δ0302 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. IV. λα*—λγ*.

έλεημοσύναις τών πτωχών, τών ξένων, τών άαθενών, καί ),οι. πών ένδεών άιθ ρώπων καθώς Ιχαμεν ό Ζακχαίος, είπών όμ- προσθ ας είς τόν Χριατόν τά λόγια τοϋτα* Ι δ ο ύ τ ά ή μ ί ο η τ ώ ν ύπ α ρ χ ό ν τ ων μ ο ι, Κ ύρ ι ε , δ ί δ ω μ ι τοϊς πτω.

5 χ ο ϊ ς · κ α ί ε ϊ τ ι ν ό ς τ ι έ σ ν κ ο φ ά ν τ η σ α , ά π ο δ ίδο) μι

τ ε τ ρ α π λ ο ν ν . "Οσοι δέ άπό γαστριμαργίαν καί άαωτείαν fy. χονται είς έσχάτην πενίαν, μην έλπίζονσι διά τούτην την reroj-χείαν κ&ν ένα μισθόν, άπό τόν Θεόν μάλιστα &ς μετανοή. σονσι, διά τόν διασκορπισμόν τών ύπαρχόν των τους, καί τήν άόι-

10 κον οίκονομίαν. Μέ 6λον τοϋτο δέν πρέπει οϋτε αυτοί νάστερενωνται άπό τήν εύσπλαγχνίαν τών όρθ οδόξων καϊ ăv im. στρέψονσιν είς τήν χατάστασιν τής άρετής, δέν θέλουσι χάαειν τήν πλερωμήν τονς.

Έρ ώ τ η ο ι ς λβ'.15 Ποιος είναι ό δεύτερος μακαρισμός ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Μ α κ ά ρ ι ο ι ο I πε νθ ο ϋν τ ε ς , δ τ ι α ύ τ ο ί παρά-

κλ η θ ή σ ο ν τ αι .Έρ ώ τ η ο ι ς λγ'.

20 ΤΙ διδάσκει ό μακαρισμός ούτος ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . Ό μακαρισμός ούτος διδάσκει πρώτον, πώς είναι μακά ριοι έκέίνοι οί όρθ όδοζοι άνθρωποι, οί όποιοι είς δλον χόνκαιρόν τής ζωής τονς πονοΰσιν είς τήν καρδίαν, καί κλαίουοι

25 διά τά περασμένα τονς άμαρτήματα, μέ τά όποια έπαρωξύνασι τόν Θεόν, καί τόν πλησίον των· κατά τά λόγια τοϋ προφήτον τοϋ U-

f. 98 χοντος*ή ξ ο ν σ ι ν \ ο Ι υ Ι ο Ι Ίο ρ α ή λ α ύτ ο I, κ a l ο ί ν toi Ι ο ύ δ α έ π ι τ ο α ν τ ό β α δ ί ζ ο νχ ες, χ α ί κ λ α ί ο ν τ ες

π ο ρ ε ύ ο ο ν τ α ι , Κ ύ ρ ι ο ν τ ό ν Θ ε ό ν α ύ τ ώ ν ζη το ύν-30 τ ε ς. Ά πό τόν μακαρισμόν τούτον δέν μετέχονοιν o l άνθρωποι

έκέΐνοι, όποϋ κλαίονσι, διά κοσμικά καϊ γήϊνα πάθ η' ώς οί καχά- κριτοι, δταν δέν κλαίονσι διά τά άμαρτήματά τονς, μά διατί

3. Λου. 19, 8 || 27. Ί·ρ. 50, 4.

2-3 όμπροο04ς] ίμπροσΟ·ν D, έμπροσθ Λ; Κ || 4 μοι] μοο O NDK || 5·1·. τινός τι Μ || 8 κ$ν ΟΝ | &ς] Λν ONDK || U r 12 4=Ιπιστρ4ψουο'.ν Μ

lapsus calami |{ 20 ΤΙ ΟΝ || 25 λπαροζύναβν ΟΝΚ || 28 ftffl tb «6x6 ONDK

II 30 μβχίχοοοιον μ *



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Β'. X f — U\

οβούνται μάλιστα τάς τιμωρίας όποϋ χρεωστοϋαι νά πάθονσι,ά ταΐς- κακουργίαις τους. Η έκεϊνοι όποϋ χάνουοι τίποτε Οαρτόν και Ιπίκηρον πράγμα' καί ol δμοιοι. Δεύτερον, ό μακασμός οντος διδάσκει, πώς είναι μακάριοι έκεϊνοι ol άνθρωποι,

που τόν Θεόν ιλάοκονται και καλοουνεύονσι. με την κάτάνυζιν 5

al δάκρυα τονς, όποϋ χυνουοι όιά τά αμαρτήματα τών πληον τονς· παρακαλοϋντες τόν Θεόν νά τούς δόοι j μετάνοιαν ον τονς αιρετικούς νά έπιστρέψη είς τήν έκκλησίαν, τούς ά-

άκτως ζώντας, νά όδηγήοη πρός διόρθωσιν τής ζωής τους.ρίτον, ό μακαρισμός οϋτος διδάσκει, πώς είναι μακάριοι· έκεϊ- ίο 4

ot όποϋ πάοχουοι &Χίψιν άπό τούς μεγιστάνας τοϋ κόσμον, αι δννατωτέρονς- Ιστωντας καί νά οτερεύοννται Αδίκως καί αραλόγως άπό τά καλά τους; Ε/ς τό όποιον όταν εύρ/σκουνται,έΡ πρέπει νά έηιθυμοΰαιν έκδίχησιν, μά μέ τήν πικρίαν της

αρδίας τονς, καί μέ τά πένθη προσευχόμενοι, νά Ιλάακωνται 15όν Θεόν, βάλλοντες δλην τους τήν ελπίδα καί τήν πεποι-ησιν είς τήν εύσπλαγχνίαν τοϋ Θεοϋ, τήν όποϊαν x ai άπο-αύουοι μέ παρηγορίαν δντες άληθώς όρθόδοξοι καί δεκτιοί τής άείας χάριτος. ΕΙς τοϋτον άκομί τόν μακαρισμόν, ερικρατοϋνται έκεϊνοι όποϋ πάοχονοι ϋλίψεις διά τήν όρθό- 20 οξον πιοτιν, και διά τήν αγίαν έχκληαίαν ώς Αν είναι δλοι ί μάρτυρες x ai ol δμοιοι τούτοι ς.

*Ερώτη σις λδ\Ποιος είναι ά τρίτος μακαρισμός;

’ Α π ό κ ρ ι σ ι ς . 25Μ α κ ά ρ ι ο ι o l π ρ α εις, δτι αύ το I κ λ ήρον ο μψ

ον ο ι %ή ν γην.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς λ ε .Τί διδάσκει δ μακαρισμός ού rog ;

’ Α π ό κ ρ ι σ ι ς . 30

*0 μακαρισμός οϋτος διδάσκει, πρώτον, τήν Αρετήν τής ηαότητος καί μετριότητος, ή | ύπακοής, νά τήν δίδωμεν είς ;·nn

5 καλωσϋνβ&ουσι D || 7 δώβϊ] ONDK || 15 μ»ι& ONDK | πένθους D )|8— 19 Bcxx ol ΟΝΟ. dar « ΒβκχικοΙ ut p. 39.» (1. ·. ed. Ο ρ. 39) Ν pe

marg., de unde K in (ext şi cu nolfi jos || 26 npţe îţ ONDK |j 32 ftfqe·

ηχος ONDK.



1 1 8 ΟΡβΟΔΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*. λ ·’.

τόν θεόν, είς τήν έχκλησίαν χοϋ Χρίστον, βίς τούς μεγαλύτερους μας , μέ έλενθερίαν xai θερμότητα, χωρίς τίνος Αναβολής * μ*«μονμενοι τόν πρδον 7Ιηοοϋν Χρίστον, τόν Κύριον ήμών. Καί άν νποτασσώμεθα είς τούς μεγαλήτερούς μας, νά λογιάζωμ&

5 πώς δίδωμεν τήν νπαχοήν, είς αυτόν τόν ίδιον Χρίστον' καί

τήν τιμήν χαί εύλάβειαν όποϋ δίδομεν είς τούς πρεσβντέ- ρονς μας, είς χόν ίδιον Χριαχόν τήν άναφέρομεν. Δεύτερον* διδάσκει 6 μακαρισμός ούτος, π&ς έκεϊνοι ol Ανθρωποι εΐ-

ναι μακάριοι, όποϋ δέν πειράζονσι κάν ένα άνθρωπον, μήτε έχ· 10 βάζονσι χινά άπό χήν τιμήν χον, οϋτε ύβρίζουσιν, οϋχε χατα·

χρίνονοιν ή καταλαλοϋσΐ' μά κρατοϋαι τούς έανχούς τονς τα

πεινούς πολλά, κατηγοροϋνχες πάντοτε χήν διαγωγήν τονς, χαI λέγονχες π&ς είναι χά έργα χονς μικρά καί Ανάξια’ μάλιστα ον- τιδανά. Μά έκεϊvot όποϋ /χονσι χρέος νά νονθετοΰσι τούς άλ-

15 λονς, άν είποϋοι, καί κάν ha λόγον άκληρόν πρός χόν άμαρτή- σαντα, Από τήν θερμότητα τής καρδίας τονς, δχι πρός ϋβριν, ήδλιγωρίαν, μά πρός οίκοδομήν τοΰ πλησίον είς τά πνενμα· τικά, οί τοιοϋτοι τοϋ μακαριομοϋ δέν ίκπίπτονσι, μάλιστα πλη·

ροϋσι τό χρέος των, κατά τήν διδασκαλίαν χοϋ Αποσχόλον, λέ~2 0 γοντος- ά δ ε λ φ ο ί, έάν καί προ σ λ η φθ fj Ανθ ρωπος

ίν τ ιν ι π α ρ α π τ ώμ α τ α ύμε Χς οί π ν 8 ν ματ ικοΐ κατα ρτ ί ζε τ ε τόν χ οι οϋτον έν π ν ε ύμα τι πραό- τητος- σκ ο πών ο ε αυτό ν μ ή καί ού πε ι ρασθ ^ς · Καί άν einjj τινάς, πώς είναι αδύνατον νά κρατήται ό Ανθρω-

25 πος Από τόν θυμόν το ν ά λ λ α πρέπει τήν όργήν και τήν άγα· νάκτησιν τοϋ θ υμοϋ, νά τήν πέμπη δχι είς τόν πλησίον τον, μά είς τόν διάβολον, όποΰ παρακινά τήν θέλησιν τοϋ Ανθρώπου, καί τήν παροξύνει είς τό νά κάμη κάθα κακόν. * Εκείνοι όποΰ

ίχουοι τοιαύτην Αρετήν, κληρονομοϋσι τήν γήν τής έπαγγελίας’30 Απολαύοντες είς τήν ζωήν τούτην πλουοίας ευεργεσίας έκ θεοϋ'

καί είς τήν μέλλονσαν, Αναμένοντες νά άηολαύοουσιν αΙώνιον άγαλλίαοιν, καί τά Αγαθά τοϋ Κυρίου’ κατά τήν Γραφήν τήν

20. Γαλ. 6, 1.

3 πράον ONDK || 5 δίδομβν D || 6 ίίδωμβν ΟΝΚ || 9 şi 15 * ţ vON II 13 ΙργβΙ το uf D || 21 Ivtiv. M || 22—23 πρ^ότητβς ONDK ||24 χρκτβίτικ D || 26 χέμπιι ONK II 27 παραχινφ, ONDK·



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ Β*. λ·'— λη\ 119

fyovoav πι στε ύω τοϋ Ιδεΐ ν χά Αγαθά Κύρι ον έν f j ζ ώ ν τ ων .

Έρώτηοι ς λς\Ποιος είναι ό τέταρτος μακαρισμός ;


Μ α κ ά ρ ι ο ι ο ί π ε ι ν ώ ν τ ε ς κ αί δ ι ψ ώ ν τ ε ς τ ήν ι κ α ι ο σ ύ ν η ν , δ τι α ϋ τ ο ί χ ο ρ τ α σ θ ή σ ο ν τ α ι .

Έρώτ η ο ι ς λζ'.Τί διδάσκει ό μακαρισμός οΰτος ;

Ά πό κρι σι ς . 10

Πώς έκεϊνοι ol άνθρωποι είναι μακάριοι, ol όποιοι Πατώντας νά είναι Αδιχιμένοι, δέν ήμποροϋσι νά εύροϋσι τό δίκαιόν τους είς κάν ha κριτήριον, ή διά τό σέβας των, ή διά | πτω- f. γειαν, ή Ανεπιτηδειότητα, ή ξενητείαν ή διά τήν δύναμίν τοϋ

άντιδίκου των, ή δι άλλην τινά αΙτίαν άδικον. Καί είς τοϋτο isπρέπει νά προσέχουσιν είς τάς συνειδήσεις τους, έκεϊνοι όποϋtlvai προεστοί είς τά κριτήρια, καί Ιχουσιν τήν έζουσίαν νάκρίνουοι τάς δίκας τών Ανθρώπων νά μή δλίβωνται οί πιωχοΐ, αί χήραι, καί τά όρφανά, μέ νόμους Αδίκους καί παραλόγους Πρός τούτους λαλεϊ ή Γραφή λέγουσα· μάθ ε τ ε καλόν 20

ποι εϊν' έ κζητ ή ο ατ ε κρίο ι ν φύοαοθ ε Αδικού- μενον, κρίνατε δρφανφ, καί δικαιώσατε χήραν. Τό όποιον Αν δέν χάνον οιν, οί μέν Αδικούμενοι, πει-

νώντες καί διψώνχες τήν δικαιοσύνην, ύέλονσιν Απολαύοειν τήν μακαριότητα. Πρός δέ τούς κριτάς ό θεός όργισθήσεταί’ φησί 25

γάρ ή Γραφή* χήν έπι θ υμί αν τών πε νήτ ω ν εΐ ο ήχου οας Κύρι ε , tf j έτο ι μασ Iff. τής καρδ ι άς αύ- τ ώ ν π ρ ο σ έ σ χ ε τ ό ο ύ ς σ ο υ, κρϊν αι όρφ ανφ καί ταπει νφ· ΐ να μή προσθ- β *έτι, τοϋ μ&γ α λαυχεΐ ν Ανθ ρωπος έπι τής γής. 30

Έρώτ η ο ι ς λη\

Ποιος είναι ό πέμπτος μακαρισμός;1. Φαλ. 26. 13 i f . χ] (Psalm 26, 13 S) || 20. Ήο. 1, 17 ||

26. Φαλ. 9, 18 [Φαλ. ι’. ιζ\ Κ] (Psalm 9, 38 - 39 S).

13 xţv ON II 14 Ανβπιτηδβιότητα] &ν έπιτηδ»ιότηχα ΟΝ, dar «1.άνβπιτηί.* Ν pe marg., de unda K in text || 18 aptvoooiv ONK || 23 *4-μοίΜίν ONDK·



1 2 0 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΑθΠΑ. Β ' . λ η ' - μ · ’ .

Ά π ό η ρ ι α ι ς.Μ α κά ρι ο ι ο I έλ εή μον ες, δτι αύ τ o i έλεψ

θ ή σ ο ν τ α ι .Έρ ώ τ η ο ι ς )&'.

5 Τί διδάσκει ό μαχαριαμάς ούτος /* A n όκρι ο ις.

Διδάσκει πώς είναι μακάριοι έκεινοι οί άνθρωποι, όποϋχάνονοι τά ίργα της έλεημοσύνης καί φιλανθρωπίας.

Έρ ώ τ η ο ι ς μ.10 Πόϊα είναι τά έργα τής έλεημοούνης ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Τά ίργα τής έλεημοούνης είναι διττά’ ά?Λα· όποϋ οτοχά-

ζουνται τό σώμα, καί άλλα όποϋ άποβλέπουσιν είς τήν ψυχήν.

Έ ρ ώ τ η σ ι ς μ α ’ .{ ι ο ί 15 ■ Πόσα είναι τά έργα τής φιλανθρωπίας όποϋ σιοχάζουνται εις τό σώμα;

’ Α π ό κ ρ ι σ ι ς .Επτά· τό τιρώτον είναι νά δίδη τινάς είς τόν πειναομένον

φαγεϊν' καθώς ό Χριστός είπεν’ έ π ε ίν α σ α γ άρ κα ί ε δ ώ- 20 κ ατ έ μ ο ι φ α γ ε ι ν’ ήγονν εις πτωχούς καί αδυνάτους, όηον

δέν ήμποροΰοι μέ τόν ιδιόν τονς κόπον νά τραφοϋοΐ' και τοϋτο

πρέπει νά δίδεται άπό τά καλά έκείνα όπου θέλει άηοχτήοειψτινάς μέ τήν τιμήν τον, μέ τόν ίδιον καί δίκαιόν τον κόπον,κατά τήν Γραφήν τήν λέγονοαν' τ ί μ α τόν Κ ύρ ι ο ν ά πό

25 σ ών δ ι κ α ί ων π ό ν ων , κ α ι ά π ά ρ χ ο ν α ύ τ ώ ά π ό σ ώ ν κ α ρ π ών δ ι κ α ι ο σ ύν η ς . Καί δέν πρέπει νά δίδεται μόνον ή έλεημοσύνη εις έχείνους τούς πτωχούς, όηον συνεχώς παρακαλονσιν είς τό δημόσιον, ή είς έκείνονς όποϋ κείτοννται

είς τά ξενοδοχεία* μά άκομϊ χαϊ είς έκείνονς όποϋ διά τήν 30 έντροπήν τονς δέν ήμποροΰοι νά ζητοϋαιν Ελεημοσύνην· μά με προσοχήν, νά μή γνωριoOfj τό ίργον τής έλεημοούνης είς τούς

12 şi 13. θβοφΰλ. Είς τό 25. χβφαλ. τοβ κατά Ματθαίον (cf. PG 123,

433 D : δύναται ταΟτα διπλώ; κατορθωθήναι) | | 19 . Ματ. 25, 35 || 24 Παροι. 3,9.

5 ΤΙ ΟΝ !| 8 κάμουσι ΟΝΟΚ |{ 9 μ'.] χ'. Κ (| 20 D upă cumse vede, textul grec ere pasagiul « πτωχούς τραφοϋσ:. .. = pauperibus...

preeperare » ; aşe dar nu l-a suprimat, cum acrie M a l v y , C. O. p.88,? nota (2) || 21 τρβφοΟοι ΟΝ, δραφβΟοι D, τρέφουσι K, dar τρβφθοΟοι Ν

pe marg.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜ Ολ ΟΠΑ. Β’. μ»*— μγ\ · 1 2 1

Uov ţάνθ ρωπους, διά νά κηρνγβη και νά έπαινεθή' χαθώς ό Χρίστος λέγει’ δ τ α ν ο ϋν π ο ι η ς Ελ ε η μο σύν η ν, μ ή 0ΐα λ π ί ο η ς Ι μπ ρ ο σ θ έ ν σου, ώ σ π ε ρ ο I ύ ποκρι τα ί %c ι ο υο ι ν i v τ α ϊ ς σ υ ν α ρ ω ρ α ι ς κ α ι Ιν τ α ϊ ς ρΰ-μΛ ι ζι δ π α) ς δ ο ξ α σ Οώ α ι ν ν π ό τών αν θ ρώπων. 5

Ά μ ή ν ά μ η ν λ ί γ α} ύ μ ϊ ν, ά π έ χ ο ν ο ι τ όν μι σ θ ό ν α ύ τ ώ ν.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ β ’ .ΙΙοΐον είναι τ ί δεύτερον ίργον χής ελεημοσύνης;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς . 10

Νά notίση χιν'ις χόν διψασμένον ήγονν εκείνον όποϋ διά τήν πενίαν και άοβέ. ειάν του, 6er ήμπορεϊ νά ίχη νερόν νάσβή Ι) την δίψαν rot · είς τον όποιον λόγον περιοφαλίζεχαι κάθε είδος ποιον, εις και ιόν δίψης· χήν όποϊαν ăv θεραπεύση τινάς μέ εια ποχήριον ϋδατος ψυχρού, είς iv α χον πλησίον διψών τα, 15

άέλει άποκτήσειν χήν μακαριότητα, χαχά χά λόγια τοΰ Σωτήρο; ήμών, όποϋ λέγει εί; χήν Γραφήν δς γ ά ρ ăv π ο ι ί ο η ■υμάς π ο χ ή ρ ι ο ν ΰδ α χ ο ς , iv χφ ον ό ματ ί μο υ, δ χ ι Χ ρ ι π τ ο ϋ έ σ τ έ, ά μ ή ν λ έ γ ω ύ μ Ιν, ο ύ μ ή απολέο- η τον f i t h O ον α ύ χ ο ΰ. ΕΙς χοϋτο. περικλείονται δλαις al δον- 20

λενοες ό.χοΰ νά κάμ] ) τινάς είς χούς πτωχούς, x al άδννάτονς μέ δ,τι τρόπον ταϊς κόμη' ol όποιοι αδύνατοι, δέν ήμτιοροΰσι νά βοη%β οΰοιν άπό κό,ιον ή τέχνην έδικήν χους.

* 1 1 ρ ώ χ η ο ι ς μ γ . llctov είναι τό τρίτον ίργον τής φιλανθ ρωπίας; 25 Ά π ό κ ρ ι ο ί ς

Νά ένδυση τινάς τον γυμνόν χόν μακαρισμόν τούτον I-

χεϊνοι αη κτώνι ν, o i όπο οι φιλάνθρωπευοάμενοι είς τόν πλησίον χ ο υβ ο ηθ ο ϋσι χής χρείας του, ένδύνοντες χήν γυμνόχητά

του. ΕΙς χούτους ό Ιη σούς Χριστός θέλει άνταποδώσειν χήν 30

ηλερωμήν έν ήμέρφ κρίσεων, λέγων δ ε ϋχ ε οί ε υλ ο γ η μέ ν ο ι

2. Ματ. 6. 2 \\ 17. Μdp. 9, 41 [Map. θ'. μ'. OND] (Mar. 9, 41 Τ) ||31. Ματ. 2 f , 34.

3 σαλπίοης ΟΝ || 12 * χ « ΟΝΚ | νβρόν om . ONDK || 13 οβύοη D |

χβθα ONDK Κ 15 τοΟ ONK , τδν D. dar « f . τόν * N pe marg., pe care K

n noti nu o admite | πλησίον om. ONDK | ίιψώνχων D || 19 οδμή M |

άπολέση ON || 29 4τ§ xpeiqc D || 30 τούτους) τοΟτο OND K , |j 31 πληρωμήν

D [ ,δβύτ* O N .,,·'

p. 4

f 102

5



ΟΡβΟΑΟΧΟΧ ΟΜΟΛΟΓΙΑ.. Β'. μ»*. 123

ς τήν θλίψιν τον άπό χαρόίας, Δεύτερον, νά νονθετα, τόν άρ

ωσ το ν, νά νποφέρη μέ ύπομενετιχήν χαρδίαν τήν τοιαύτην ον θλιψιν’ x a i νά μήν σικώνη μέ λύηην τής χαρόίας τον, ούτην τοϋ θ εοϋ τήν έπίοχεψιν, >·ά μήν γογγύοη, μάλιστα μέ

λώσσαν x a i καρδίαν νά εύλογφ τόν Θεόν, όπ ο ϋ δείχνει είς έ- 5

είνον τούτην τήν θέληοίν τον καί νά Αποθέτη τήν έλχίδα τον

εραίαν είς τήν φιλανθρωπίαν τον, πώς θέλει τόν Ιατρενοει a l ηρός τούτοις νά τόν παρακίνηση νά έξομολογηθη μέ συνριβήν καί κατάννξιν τής χαρόίας τον, διά τά Αμαρτήματα όποϋ χαμεν ώς Ανθρωπος, και νά παραλάβη τά Αχραντα μυστήρια, 10 ά κόμη εύχέλαιον κατά τήν συνήθειαν τής έκκληοίας. Διατί τά

υστήρια τοϋτα δέν ώφελοϋοι μόνον είς τήν σωτηρίαν τών ψυών κατά ηολλά, μά καί είς τήν ύγείαν τοϋ σώματος · νά κάμη

ροαενχάς είς τόν Θεόν, συνεχείς' νά τόν σνοτέση και είς τάς ημοσίας δεήσεις Αλης τής έκκληοίας' μάλιστα όπόταν έκεϊνος 15

ιά τήν πτωχείαν του, δέν ήμπορεΊνά φανερώαη τήν άοθένειάν ου είς τήν έκκληοίαν, τότε πρέπει ό έλεήμων Ανθρωπος, νά ράξη τόν πνευματικόν τον, νά κάμη τό χρειαζόμενον είς αυόν. Καί τέλος πάντων νά rovOeτήση τόν Ασθενή νά μήν τύχη a i πέσει είς ΑειοιΑαιμονίαις, έμηοδιομέναις Από τήν έκκληοίαν, 2 0

γονν ν ά θέλη νά τιρομηθεύοη τήν ύγείαν τον, μέ μαντείαις, x ai

νμφωνίαις μέ τόν διάβολον, Αποϋ μετ αύ τά μάλιστα φαρμαεύεται, παρά όποϋ σωτηρεύεται· μά νά βάλη Αλον τον τά θάρος x a i τήν έλπίδα είς τήν έλεημοσύνην τοϋ Θεοϋ· καϊ νά πάτη τ ά Ιατρικά έκείνα Αποϋ τοϋ κάνουοιν ol Ιατροί οί έπιστή- 25

ονές· ή έπίσχεψις αϋτη τών Ασθενών κάνει μακαρίους τούς Ανθρώπους όποϋ τήν κάνουοιν, καί είς τόν κόσμον τοϋτον, χαι ίς τούς ούρανούς. Μά Αν ϊσως χαι τινάς Ασθενής θέλει ίχει οιμιχήν Ασθένειαν, καί μάλιστα πανοϋκλαν, τότε Ας κάμη τά

ργον τοϋτο μέ φύλαζιν τής ζωής τον, μέ πρόσωηα έπιτήδεια 30ρ ο ς τοϋτο χό ίργον, Αποϋ κνβερνοϋαι ταϊς τοιαύταις άσθένειαις ωρίς βλάψιμόν τους.

2 δηομονητικήν ONDK || 3 οηχών^ D || 5 γλώσσαν ΟΝΚ | ιύλογβ ΟΝ

II 6 τοδτην] ταδτην Κ, care In notăacria căo ia după No rmannus, laare nu ex istă|| 16 πτβχ ίαν ONDK || 19 τύχη ON || 20 ntag D | 8*wi-ιιμονίαν ONK , ia r « f. add. x « l τέχναις.» N pe marg ., K In tex t || 21

γβον vă] « add . μήν·* N pa mar g ., K In te x t || 23 β*·τηρι·6»χ«·. D || 25

* μνον«ν O NDK || 26 χέμβ ι ONKD || 29 Ας] ăv ONK.



1 2 4 0 Ρ Θ 0 Λ 0 Ι 0 2 ΟΜ ΟΛ ΟΓΙΑ . Β* . μ ς — μη '.

Έ ρώ τη a t ς μς'.Ποϊον είναι τό εκτον ίργον τής έλεημοούνης ;

' Α π ό κ ρ ι σ ι ς .Νά δεχΟΑ τινάς είς τό όσπήτιον τον τόν ξένον; καί τοϋτο

ί. 104 5 τό ίργον πρέπει νά γίνεται ] μέ ίλαρότήτα τοϋ προσώπου καί

τής καρδίας. Καί ίκέίνοι μάλιστα οί ξένοι πρέπει νά συνάγουν%ρ.ι είς τήν οικίαν, οί όποιοι νπάγοντες είς άγίους τόπους νά προο- κννήσονσι κατά τό τάξημόν τους, καταλύουοι ήγουν κονεύουοιν είς τάς πόλεις’ τοιοΰτοι είναι δλοι οί προσκυνητάδες, καί δλοι

10 οί πτωχοί είς τήν χρείαν τών όποιων πρέπει νά βοηΟφ, όποιος έπιΟυμφ νά κληρονομήσω τήν τοιαύτην μακαριότητα, κατά τήν δύναμιν όποϋ ίχει. Καί πλέον ξέχωρα έκεϊνοt πρέπει νά πέρ~

νουνται μέ σα' είς όοπήτιον, όποϋ κείτουνται άζωστο ι είς τά

παζάρια, καί είς τους δρόμους , ζητιάνοι.15 Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ ζ ' .

Ποιον είναι το έβδομον ίργον τής έλεημοσύνης;

* Α π ό κρ ιο ις.Νά ϋάπτη τινάς τούς νεκρούς' τοϋτο τό ίργον πρέπει νά

τό κάνη καθ' ίνας μέ προθ υμίαν' μάλιστα είς έκείνους όποϋ 20 άναπαύΟηοαν είς έοχάτην πενίαν* φέρωντας είς αύτούς τά πρός

ταφήν Επιτήδεια, κατά τό 10ος τών χριστιανών καθ ώς ίκανεν ό Τωβίας. Μά ăv τινάς άπό τούς φίλους, ή συγγενείς άποθάνη, τότε τό ίργον· τοϋτο πληροΰται μέ τήν συνδρομήν και συντροφιάν τών όυΟοδόξων καί ευσεβ ών άνδρών, όποϋ ονντροφιάζουοι τό

25 λειψανον, ίως τόν τάφον, μέ δέησες καί προσενχ αϊς πρός Κύ ριον, διά τήν ψυχήν τοϋ κεκοιμημένου.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ η .

Πόσα καί ποια είναι τά ίργα τής έλεημοσύνης όποΰ άπο- βλέπουσι τήν ψυχήν;

30 Ά η ό χ ρ ι ο ι ς .

*Επτά’ τό πρώτον είναι νά παρακινήση τινάς τόν άμαρτωλόν

22. Τ«β. 2.

4 όσπήτιόν ΟΝ, όοπίτιόν D, όαπήτιόν Κ cu no tă || 7 τόπους om. D ||

12 ix «lv o ΟΝΚ II 13 όβπ(τιον D, όπήτιον Κ || 19 χβίμϊ ONDK || 21 Ιχ«μ«· ONDK II 25 îe i’cn ţχαί προσ ιτ ός D || 28 re f« .0 |j 28- 29 V



văλείψη &ηό τήν Αμαρτίαν, nai νά τόν μεταφέρη είς ζωήν χαλ- λιώτερην χαΟώς ή Γραφή μαρτυρά' άδ ελ φο ί , έ άν τι ς i v j μϊν πλ αν ηθ ή ά πό τής Αλ ήθ ει ας, χαϊ έπια τρέψ η

χΐς α ύτ ό ν , γ ι ν ω ο κ έτ ω δτ ι 6 έ πι στ ρ έ ψα ς Αμα ρ- χ ωλ ό ν i χ n λ άν η ς ό 6 ο ϋ αύ τ ο ϋ, σ ώ α ε ι ψ ν χήν έ κ 5# αν ά τ ο ν, x a i κ α λ ύψ ε ι πλ ή θ ο ς Α μα ρ τ ι ών . Τοϋτο χό ίργον τής φιλανθρωπίας είναι τό πρώτον x ai έξαίρετον όποϋ tagaxtvq τόν όρθόδοξον είς τό νά εύοπλαγχνιοθή τόν πλησίον ιόν διατί δέν περιέχει είς έαντό Αγαθά πρόσκαιρα, άλλ* αιώνια.Μά είναι Ανάγκη νά προσεχή όταν κάνη τό τοιοϋτον ίργον, νά ίομήν τύχη x ai φέρη τόν άμαρτωλόν διά καν μίαν τον Απροσεξίαν είς Απόγνωσιν ή είς πολύ &ά(5ρος τής τοϋ θ εοϋ εύ- οπλαγχνίας· όιατί μέ τά δύο τοϋτα, πλειότερα θέλει βλάψει τόν

άμαρτωλόν, παρά όποϋ τόν θέλει ωφελήσει. Πρέπει λοιπόν | νάκοατή τό μέσον μέ φρόνησιν. Και ăv ϊσως x ai τινάς δέν θέ- isΙει είναι Ιχανός διά νά κάμη τό τοιοϋτον ίργον, άς προμη- θενοη Αλλον όποϋ νά ίχη περιαοοτέραν έμπειρίαν είς τά τοιαϋτα.'Ομοίως πρέπει νά περιπάτουμεν, x ai δταν τνχένη νά έπιοτρέ- ψωμεν αιρετικούς x ai σχισματικούς.

*Ε ρ ώ τ η ο ι ς μθ ’. 20Ποϊον είναι τό δεύτερον ίργον τής χατά Πνεϋμα έλεη

μοούνης ;

* Α π ό χ ρ ι ο ι ς .Νά διδάοχη τινάς τόν Αμαθή xcu άγνωστον χαι τό τοιοϋτον ίργον, έκεϊνος τό χάνει άξια*ό οποίος θέλει διδάσκει τόν 25&γνωοτον} πως πρέπει νά πιοτεύη εις ένα θεόν τριουπόοτατον, νποθέτωντας νά είναι τούτος επιτήδειος πρός διδασκαλίαν. * Αλλέως νά προμηθ εύση άλλον τινα σοφώτερόν τον χαί έμπειρό- τερον, διά νά μήν τύχη x ai τνφλόν ά τυφλός όδηγώντας, πέ· αωοι x ai ol δύο είς τόν βυθόν. Δεύτερον, πρέπει νά διδάσχη 30τόν άνήζευρον πώς νά παραχαίifj τόν θεόν, καί μέ ποΐαν

ϋΡθ ΟΛΟΪΟΙ OlIOÂ OfU. Β'. μη’- μό*.

2. Ίβ χ . 5. 19 (om. Ν ia tex tul grec, nu şi in tex tul latin. Notalui K nu- i ex actă] || 29- 30. [ Matth. X V , 14 et L uc. V L 39 NC].

2 μαρτυρώ K || 8 παραχινλ OND || 9 ·1ς M | leux i] t 6 xtoBtov Ιργον add.O II 11 χφν ON II 16 Λς] Αν ΟΝΚ || 27 δποθΙτωχβς ΟΝΚ || 28 u v i ΟΝ DK II 29 D upăτοφλδν Μ pusese punct pe care apoi l*a şters || 30 βυθόν.] βόθονον N pe marg ., pe care o repetă g reşit: βδθανον K In notă| |31 ποίαν D.

/. 105



i i 6 o H e W t O t OMOAOtÎA. Β*. μθ'—Vs*.

μέθοδον τής προσευχής, νά κάνη πρός τόν θεόν τάς δεήσεις του■fr< άέ xai τοϋ θεοϋ τά προστάγματα νά τόν μόθη, μέ ţ.nov όποϋ νά ήμπσρή νά τά φυλάττη εύκολα. Καί τελευταίο? έδώ στοχάζεται νά φροντίζωμεν, νά διδάοχοννται τά παιδία τά

5 όρφανά παιδίαν καί σΰνεσιν ώστε μέ χόν καιρόν καί οΰΐά νάείναι άξια νά ώφελοϋοι καί χήν .Ιχκλησίαν, καί τήν πολιτεία►,προσευχόμενα πρός θ εόν υπέρ τοϋ ευεργέτου χων. Τό όποΐον flyδέν κάνωμεν είναι χρεία νά φοβούμεθ α έκείνην τήν βαρεία νόπόφασιν, όποϋ κατεκρίθ η έκεϊνος όποϋ έπήρε τό h a τάλαντον,

10 xai τά έστρεψε χωρίς κάν h a τόκον.

Έρ ώ τ η ο ι ς ν'.Ποϊον είναι χό τρίτον ίργον χό πνενμαχικόν τής Μνη

μοσύνης ; Ά π ό κρ ι α ι ς.

25 Νά ουμβουλεύογι τινάς όρθώς, έκεινον όποϋ χρειάζεταιβουλήν. Τοϋτο χό ίργον γίνεχαι, όπόταν τινάς έπιστρέφη τονςάνθ ρώπους όποϋ είναι κακοϋ βίου, είς καλλιώτερον λογαριασμόν τής ζωής, μέ ευσεβείς χαί χριστιανικός νουθεσίας' x ai μέ χα- λαϊς βουλάΐς. Ά χ ομΙ δταν οί Ανθρωποι ίρχωνται είς κάν μίαν

f. 106 20 δλίψιν καί στενοχώριαν, όποϋ νά | μήν ήξεύρουοι νά εΰροϋοι τρόπον νά βοηθηθοϋσι, τότε πρέπει νά [προσφέρεται είς αύτούς τοϋτο τό φάρμαχον χής βουλής μετά χαράς, διά νά λυτρώ-

νουσι τήν ζωήν ή τήν χιμήν τους. ΕΙς τοϋτο άκομί περιοφα- λίζεχαι τό, νά δίδη λόγον τινάς είς χόν πλησίον τον, διά κάν

25 Αν κίνδυνον όποϋ στέκεται Απάνω του ή τής ζωής, ή τής χιμής του, x ai δέν χό ήξεύρει· μά μέ χοιοϋχον τρόπον, Aon

Ανάμεσα είς τοιαϋτα πρόσωπα νά μή γεννηθοϋσιν ίχβραις, καί

κίνδυνοι χειρότεροι.Έ ρ ώ τ η ο ι ς . ν α ' .

30 Ποϊον είναι τό τέταρτον ίργον τής πνευματικής έλεη-μοούνης ;

9. Ματ. 25 [Ματθ. μ ’, μ '. Ο, - λ'. Κ) (Mat. 25, 25 Τ).

2 too om. D I τόν] τ& Ν ρβ marg., Κ In text || 5 μέ τόν] μβτ4 D

ώφβλοΟοι) καί om . ONDK || 9 *π? ,ρ· ONK || 1 0, 19 f l 24 x ţv ON || 21βοηθοΟβι ONK, dar < f. βοηθηθοΟοι» N pe mar g ., p · c a r · K In notft nflo a dm ite, traducând τρόπον v i βοηθοβοι, rationem aux ilii.



0 ΡΘ0 Λ 0 Β0 2 ΟΜΟΑΟΠΑ. Β'. «β '- νγ*. 127

Ά π ό χ ρι ο ι ς .Νά παραχαλή τινάς τόν &eâvi διά τόν πλησίον του. Τοϋ·

το τό ίργον τής φιλανθρωπίας έπίχειται πρώτον είς τούς πνευματικούς, x al πρεοβυτέρονς τής έχκληαίας, buna καί είς τούς κοσμικούς· διά τό όποιον εϊπαμεν πλαχύτερον είς χό ίχτον έκ- $ κληοιαοχικόν πρόσταγμα.

Έρώτηοις νβ'.Ποϊον είναι το πέμπτον ίργον της κατά πνεϋμα ευ-

οπλαγχνίας; Ά π ό χ ρ ι ο ι ς . 10

Να παρηγορρ, τινάς τόν λυπημένον. Τοϋτο χό ίργον χής έλεημοσύνης διά χοΰτο γίνεται, διά νά μήν κάμωμεν κάν ίνα

νά βαρεθή x al νά πειραγβή είς ήμάς, μήτε νά τοϋ δώοωμεν

Αφορμήν νά λυπηθβ, χατά τόν άπόστολον όποϋ λέγει· ε I δ υν ατό ν, τό έ ξ ύ μών, με τ ά πά ν τ ων άνθ ρ ώπ ων είρη- 15

νε ύο ν τ ε ς* μή έ αυτ ο ύ ς έκδ ικοϋντες , &γ απητο ί ' άλλα δ ό τε τό πον τ f j όργή· γ έγ ρα πτ αι γάρ · ί μο I έκδ ί χ η α ις, έ γ ώ ά ν τ α π οδ ώο ω, λ έ γ ε ι Κ ύ ρ ι ο ς .Καί τοϋτο πρέπει τότε νά λέγεται, όπόζαν τινάς είναι βαρυνό- μενος άπό μεγάλα αμαρτήματα, ή πολλά άζωστος, ή άπό ϋλι- 20ψιν x al συμφοράν μεγάλην πιέζεται· τούς χοιούτους Ανθρώπους χρεωσχοϋμεν νά παρηγοροϋμεν.

Έρ ώτ η ο ι ς νγ'.Ποϊον είναι τό ίχτον ίργον χής πνευματικής έλεημοσύνης;

* Α πό χ ρι ο ι ς . 29Νά ύποφέρωμεν τάς ύβρεις μέ υπομονήν. Τοϋτο τό ίρ

γον τής έλεημοσύνης γίνεται, Λ αν μέλλωμεν νά πόθωμεν τίποτε διά τόν Χριστόν. Τότε χρεωσχοϋμεν νά τό κάμωμεν μέ υπομονήν χαίροντβς" έπειδή ά Κύριος ήμών *Ιησοϋς Χριστός , με- γαλήτεραιςύβρειςίπαθεδι* ήμάς, χατά τάείρημένα· δτι Χρι στ ό ς 30

14. Τα». 12,18 [Ν non · omiiit numeros », ν, Κ] || 30. 1 Πβτρ. 2, 21.

3 iWKSitat Μ IJ 11 ποιρηγβρΛ ΟΝΟ || 12 κφν ΟΝ || 14*15 β»ι»ν«χόν Μ: am desfăcut acest cuvânt pentru motivul arătat la p. 97 In notfi. Pentru acelaşi motiv am desfăcut cuvintele urm ătoar e: p. 115 r . 9—10? i v n ţp. 116 r .5 : βΐ-ηνος, ρ. 118 ir. 21 : Iv im , p. 121 r. 19: οδμή. N'am desfăcut pe imxowxb (p. 115 r . 11, p. 116 r. 28) fiindcăavea acoladăde- desupt tn M |( 15-16 β!ρην»6οτ*ς D li 29—30 μ*γαληιίρ«ς d.

9. 4

f. 107

5



128 ΟΡβ ΟΛΟΖΟΣ ΟΜ ΟΛΟΓΙΑ. Β1. νγ’— νς*;

/. 108

£ παθ εν υπέ ρ ήμών, ή μϊ ν ύπο λ ι μπ ά νων ύπο- γ ρ α μ μ ό ν Ι να έ π α χ α λ ο ν θ ή ση χ ε τ ο ϊ ς ϊ χ νε ο ι ν α ύτ ο ν . “Επειτα δέν πρέτιει νά έπιθ υμοϋμεν κακά είς έκείνονς όποϋ μας έπηρεάζουαι x ai τυραννοϋοι, μήτε νά

5 άνταποδίδωμεν χαχόν άντί χαχοΰ, χατά τόν λέγοντα άπόστολον

μ η δ έ ν I χ α χ ό ν α ν τ ί χ α χ ο ν ά π ο δ ι δ ό ν τ ε ς. Μάλιστα όπόταν πάαχωμεν τΐ αδίκως , πρέπει νά ενλογοϋμεν τόν θεόν, x ai νά τόν παραχαλοϋμεν νά σνγχωρήοη τών έχθ ρών μας.

Έρ ώ τ η ο ι ς νδ'.10 Ποϊον είναι χό έβδομον ίργον τής πνευματικής έλεη-

μοούνης;

*Λίχ ό κρ ιο ις.Νά σνγχωροϋμεν χά οφάλματα όποϋ σφάλλονσιν είς ή-

μάς οί άλλοι. Τοϋτο τό ίργον της έλεημοσύνης, τότε τό άπο-15 λαύομκν, όπόταν άφήνομεν τών έχθ ρών μας τάς άδικίας όποϋ

μας χάνονσιν, δ,τι λογής χαι Λν είναι· μάλιοχα καί μέ τήν εΐ- ρημένην προσευχήν x ai χήν ανγχώρηοιν χοϋ βλάφανχός μας.

Καί ή τοιαύχη άφεσις πρέπει νά γίνεχαι δχι μόνον χαθ* ημέ ραν μία» φοράν, άλλα χαΒ' ήμέραν έβδομηχονχάχις επτά" χα-

20 θώς ό Σωχήρ ήμών έδίδαξε χόν Πέτρον έρωχήσανχα, είπών ού

λ έ γ ω αο ι έ ω ς έ π χ ά κ ι ς , άλ λ * έ ως έ β δ ο μ η χ σ ν τ ά · χ ι ς i n τά.

Έ ρ ώχ η σ ι ς νβ\

Ποιος είναι ό έκτος μακαρισμός ;

(5 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Μ ά κ ά ρ ι ο ι o l κα θ α ρο ί τfj χ αρδ ί ς . , δ χι α ύχ ο ΐ

χ ό ν θ ε ό ν δ φ ο ν χ αι .

Έρ ώ τ η ο ι ς νς\Τί διδάσκει ό μακαρισμός ούτος;

0 * Α π ό κ ρι σ ι ς ,Είς τόν μακαρισμόν τοϋτον ή σωφροσύνη έπαινεΧχαι· διαχΐ

6. *Ρο>. 12, 17 [ ·' Π·« . γ* .·* . κ, om. OND) (R o n. 12, IT ; 1 Petr.3, 9 T) || 20- 21. Ματ. IS , 22 (om. ON).

1 « « I (ante Ιπβθβν) add. D || 4 μάς DK || 7 πάσχωμέν tt K || 17 xecl] «te . N pe marg., 1C In notă nu o ac ce pt! | μάς t



0 * ·0 Α 0 * 0 ϊ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, f t . νς' - ν ί'. 129

οποίος ΰέλει νά Idfj τόν Θεόν, χρειάζεται νά είναι σώφρων, τόσον είς τό οώμα, δσον και είς τήν ψυχήν είς δλονς τον τούςλογισμούς. 3Επειδή οί λογισμοί οI άχάθαρτοι μοΧύνοναι τήν εΐ- κόνα τον Θεοϋ, και από τήν ψυχήν διώχνονσι τήν παρουσίαν τής &είας χάριτος. 5

Έρ ώτ η σ ι ς νζ\Ποιος είναι ό Ιβδομος μακαρισμός ;

Ά π ό κρι αι ς.Μ α κ ά ρ ι ο ι οί ε ί ρ ηνο πο ι ο ί , δ τι α ύτ o l v i o i

Θ ε ο ϋ κ λ η θ ή ο ο ν τ α ι . ţO p. 4

Έρ ώτ η σ ι ς νη'.Τί διδάσκει ό μακαρισμός ούτος;

’Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Πώς έκεϊνοι πρώτον πέρνουσι τήν χάριν τής τοιαύτης μακαριότητος, ol όποιοι προσφέρουσιν άναιμάκτους Ουσίας isκαθ' έκάστην πρός τόν Θεόν, μέ προοβυχαις καί νηστείαις, διά ταϊς ίχθραις όποϋ είναι άνάμεσα Ανθρώπων καί Θεοϋ, xai Ιλα- οκόμενοι τήν οργήν του τήν δικαίαν, καταλλάττουοι τήν χάριν τον μέ τούς άμαρτήααντας. Δεύτερον, εκείνοι όποϋ μέ τήν φρό-

νιμην καί Αρμόδιόν τονς μεσιτείαν, σικώνουσιν έκ μέσον τάς 20

διχοστασίας καί ίχθρας, όποϋ ίχονσιν οί άνθρωποι πρός άλαλους* και έσμίγουσιν αυτούς μέ άγάπην, κάνοντές τονς φίλους άηό έχθρονς. Τρίτον, έκεΧνοι όποϋ μέ ταϊς βουλαϊς τονς ίμπο- δίζονοι ταις άφορμαϊς τών πολέμων, άναμέσον τών βασιλέων και ηγεμόνων, διά νά μή γίνουνται αίματοχνσίαις χαί φόνοι. 25

Έρ ώτ η ο ι ς νθ\Ποιος είναι ό όγδοος μακαρισμός;

Ά π ό κ ρ ι σ ις.

Μ α κ ά ρ ι ο ι ο ί δ ε δ ί ωγ μέ ν ο ι i v ε κ ε ν δ ί και ο- ο ύ νη ς, δτ ι αύτ ών έ ότι ν ή β ασι λ ε ί α τών ο ύρανών. 30 ο. 5

2 ψυχήν'] καί add. ONDK |j 19—20 φρονίμψ Κ || 22 έομίνοικην

ΟΝΚ, aopiunt (C. Ο. ed. Malvy (Paris 1927), p. 93). ·#ημμ#α μ τ * (ed. slavoni. Mos cov a 1743, p. 229), vertrageo (Fritchius In ed. Hofmaon, Breslau1751, p. 268) I χοίμοντές ONDK || 23 μβ ΝΚ | | 24 τΑς άφορμάς D | Ανάμβοον

ONK || 25 μήν ONDK | γίνωνχβι D j αιματοχυσία: ONDK || 30 laxly ONDK.

9



130 ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Β*. Γ — βτ*·

* Ερώΐ η 9 ις ξ'.Τί διδάσκει ό μακαρισμός ούτος ; *·<-.

/. ι ο 9 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Πως 6 μακαρισμός ούτος είναι έκείνων όπου όμιλον οι

5 φ αλήθειαν κατηγορονντες τάς κακίας καϊ πονηριάς τών

σφαλλόντων, άπό τό όποιον, τονς έρχεται πολύς φθόνος, ώπτε όποϋ καϊ άπό την ζωήν στερενοννται πολλαϊς φοραϊς· ώς δ βαπτιστής Ιωάννης άπό τόν Ήρώόην έπαθεν καϊ άλλοι. ΕΙς τοϋτο πεοικοατοϋνται δλοι οί διδάσκαλοι τής έκκληοίας · οί κήρυκες

10 τον ευαγγελίαν οί όμολογηtal· ol όποιοι διά τήν διδασκαλίαν και οωτηριώδη διδαχήν, πολλαϊς φοραϊς πέρνονσιν έχθραις κα\ άχαριστίαις άπό τούς μαθητάς καί άκροατάς τονς.

*Ε ρ ώ τη σ ι ς ξα .

Ποιος είναι ό έννατος μακαρισμός ;15 * Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Μ α κ ά ρ ι ο ι έ οτ έ δτ αν όν ε ι δ ία ω σ ιν ύ μάς , κα I δ ι ώ ξω σι, κα ι ε ϊ π ω σ ι π ăv π ον η ρόν $ή μ α καθ ’ υμών ψ ε υδ ό μ εν ο ι έν ε κεν έ μον. Χ α ί ρ ε τ ε καί άγ α λ- λ ι ăο θ ε, δτ ι ό μι σθ ό ς ύ μώ ν π ο λ ύς έν τ ο ϊ ς ο ύ-

20 0 <*νο1 ς.Έρώτηοις ξβ'.

Τί περιέχει δ μακαρισμός ούτος ; · Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Πώς τόν μακαρισμόν τοντον άπολανονοιν ol όπόστολοι, οί 25 μάρτυρες, καϊ δλοι δσοι διώκοννται διά τήν δρθόδοξον πίστιν

τήν καθολικήν καί πάσχονσι κατηγορίας, βάσανα, στερεύουν- ται άπό τά καλά τους, άπό τήν τιμήν τους , καί άπό τά είσοδήματά τους· διώχνουνται άπό . χώραις· καί τελενταϊον, τούς

χωρίζονσι σκληρά άπό τήν ζωήν τούτην, έκχέοντες τό αίμα αυτών. 30 Έρ ώτ η σ ι ς ξγ'.Ποϊαν γνώμην πρέπει νά έχωμεν διά τά έργα έκείνα διά

τά όποια τάσσει ό Χριστός τήν μακαριότητα;

7 - 8 . Ματ. 15. 16 [om D] (Mat. 14, 1 - 1 3 I).

6 σφαλμάτων ONDK , dar « f. σφβλλόνταν » N pe marg., K In notă, ci

tind şi traducerea lui Fr iechiua (die Siinden) (| 8 irraCe D | Είς K || 11 αωτηριώδην ONK || 16 Aste ONDK || 24 τοβτον] τόν add. D || 26 κατηγορίας,] (xal) add. Ν, x ai add. Κ || 28 διώχνονται D || 29 ox Xopf Κ || 31 Ιχομβν ΟΝΚ*



aHokozoi oiioAoru. β*. ξγ·— r. «·.

Ίπ όχριοις.Πρώτον, πώς τά καλά Ιργα είναι τόσον συνδεμένα άλλή-

1α>ς τα», όποϋ όποιος ϋέλει ίχει κυρίως χαί άληβώς μίαν άρε- χήν, Βχει άκομΐ x ai δλαις ταϊς άΜαις- καί όποιος λείπει τελείως Από τήν μίαν τών άρετών, είναι στερημένος xai άπό ταϊς lot- 5%αις όλαις. Δεύτερον, οϋτω πρέπει νά λογιάζωμεν διά τά âya-0ά έργα όποϋ έΐπαμεν πώς όποιοι τά κάνουσιν, όχι μόνον ϋέ- Χουοιν Απολαύοειν τήν iv ούρανοϊς αΙώνιον μακαριότητα' άλλακαί βίς τόν κόσμον τούτον, τά πρόσκαιρα άγαθά άπολανοντες μέ τήν ινδοκίαν τοϋ θεοϋ, ίχουοι καί Ιδώ μακαριότητα, κατά τούς ΙΟλόγους τοϋ Χριοτοΰ όποϋ εϊπεν καί πας δ ς άφήκε ν ο I- χίας, ή Αδελφούς, ή πατέρα ή μητέρα, ή γυ- ν αϊ χ α ή τέκνα ή Αγρο ύς iv εκ εν χοϋ όν ό μ αχό ς μου, &χ ατ όντ απλ αο ίονα λήψεται, καί ζ ωήν

αι ώνι ο ν κληρονομήσει . Καί άλλαχοΰ* ού δ ε ίς 6- 15οχ ιν ός άφ ήκε ν ο Ιχ ίαν, ή Αδ ελ φούς, ή Αδ ελ φάς ή πα τ έ ρα , ή μητέ ρα, ή γυναϊχ α ή τέκνα ή Ar γ ρο ύ ς, i v ex ev Ιμο ϋ x a l το ϋ ε ύαγγ ελί ου, έ αν μ ή λάβγι έχ ατοντ απλ αο ί ον ανϋν iv τώ κα ι ρώ rotî-χφ, οΙκίας, κ α ί Αδελ φο ύς, κ α ί άδελφάς, x a l μη- 2 0

τ έ ρ α ς , κ α ί τέκνα, καί άχρούς μετά διωγμών, xal iv τ φ αΐ ώνι χ ώ Ιρ χο μέν φ ζωήν αΙώνι ον.

Τέλος τοδ διοτέροο μέρους.

Τ Ρ Ι Τ Ο Ν Μ Ε Ρ Ο Στ 1 ) ς έ ρ θ ο δ ό ξ ο υ ο μ ο λ ο γ ί α ς 25

τ ^ ς ά ν α τ ο λ ι χ ης έχ χ λ ησ ί α ς .

Έ ώ τη ο ι ς α'.ΤΙ περιέχει τό τρίτον μέρος τής όρθοδόξον όμολογίας ,*

Ά πό χ ρι ο ι ς .Τό τρίτον μέρος τής όρΟοδόξου όμολογίας διαλαμβάνει, 30

περί τής είς θεόν x al τόν πλησίον Αγάπης' τήν όποϊαν περιέχει

11. Ματ. 19 , 27 [Ματθ. ιθ\ χθ'. ONDK) (M âl. 19,29 Τ) || 15. Μ4Ρ· 10,29.

2— 3 συνδβδβ μίνα Λλλήλων D || 7 χάμουοιν ONDK |) 12 Α9·λφο&ς] ţ

Λδβλφίς add. ONDK || 23 τέλος τοβ 8·οτΑρου μέρους om Κ.

. 4

f. 110

5



/. I l l

1} I t i s δεκάλογος ' τήν όποϊαν ( δεκάλογον) 6 Κύριος ήμών */η. 1οοϋς Χρι στός έβ εβ αί ωοεν εις τάν νέον νόμον, nai ζελειότερον J. ] δίδαξε, διά ιό όποϊον λέγει' δς έ ά ν οδν λύσ β μίαν τφ» ι

έντο λώ ν τ ο ύ τ ω ν τών έ Ια χ ί at to ν, na I διδάξτ) οβ.5 γ ω τ ούς Ανθ ρώπους , i λ άχι στος κλ ηβ ήσεται l v I

τ fj β αο ι λε ία τ ών ο ύ ρ αν ών δς δ* Αν πο ι ήαη χ«[ ■

διδάξγι, οΰτο ς μέγα ς κλ ηθ ήσε ται έν τ ff β αο ι λκ(λ χώ ν ο υρανών.

Έρώτ η ο ι ς β1.10 Διά νά άταχρίνωμεν τάς ϋεΐας έντολάς ταύτας, τί χρεία-

ζόμεοθαν;

Ά πό κρ ι σ ι ς .Πρέπει νά προλάβωμεν τοϋτο, πώς Από τάς έντολάς τοϋ

θεοϋ, Αλλαις ηροοτάοοουοι νά χάνωμ εν τό χαλόν χαί ΰλ.λαις

13 χωλύουοιν Από τό νά χάνωμεν τό χαχόν. Διά τοϋτο δηοιος ϋέ- λει νά κατανόησή τάς έντολάς ταύτας, πρέπει νά γνωρίση πρώτον ποϊον είναι τό άγαθόν, χαί ποϊον τό χαχόν. Καί άγαθόν μέν χυρίως είναι ή Αρετή’ χαχόν δέ χυρίως ή Αμαρτία. Διά τοϋτο πρώτον πρέπει νά όμιλήοωμεν περί Αρετών χαί παχιών,

20 έπειτα περί τών δέχα ένχολών τοϋ Κυρίου χαί θεοϋ ήμών.

Έρώτηοις γ' .Τίνα γνώμην πρέπει νά Ιχωμεν διά ταϊς χρισζιανιχαϊς ά-

ρεταϊς, διά τά χαλά εϊτουν έργα ;

* Α π ό κ ρ ι α ις.IS Τά άγαθά έργα, ijtovv ή χριστιανική Αρετή, είναι ένας

καρπός όποϋ γινν&ται άπό τήν πίοτιν, ώς Από άγαθόν δέιδρον, χατά τό γεγραμμένον Από τών καρπών αύτ ών, έπ ιγνώ- οεοθ ε αύχ ούς " χαί Α/λαχρϋ· έν τ ο ύτφ γνώο οντ αι πόντε ς, δτι έμο ί μαθ ηταί έοτέ, έάν Αγάπην l·

10 χ ηι ε έν άλ λήλ οι ς" καί ό* Ιωάννης· έν το ύτφ γι νώ· οχ ο μ t v δ ci έγν ώ.κ α μ ev αύ τόν, έ άν τάς έντ ολάς

13 2 ofeoAO SoS 01Ι0Α0ΠΑ. r . ■ —r

3. Mat. 9, If || 27. Μen. 7, 16 || 28. Ί* . 13, 38 || 30. I *lu>, 2, 3.

1 (Ι·Μίλογ«ν) om. K ieriiod la notă; «RepetHio moleeta aft, qw ®' <Juam (acta etiam a Friaebio.· || S3 προ\ έΐ*ρ*ν) «ρ&βάλίομβν OND, dar « an «ρβλάββμβν» N pa marg., de node K în tex t || 22 —23 Apetetţo».K || 23 %\ wn Stăt i vueXk Ιργβ; ONDK || 29 μηθητβΐ le t· ONDK.



ΟΡΘΟΔΟΖΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Γ. γ’- ς*.

ύ τ ο ϋ τ η ρ ώ μ ε ν. Πλήν διά νά mx aldf ln καθ' Ινας εύκολώ- χερον τί είναι ή χριστιανική Αρετή, λέγομεν δχι τά âyaOâ Ιρ-

γα, e/vai 1} πλήρωσις των έ νταλών τοΰ Θεοϋ, τάς όηοίας τελειώνει τινάς προΟύμως μέ τήν ϋεΐαν βοήθειαν, χαί συνδρομήν χής Ανθρώπινης διανοίας, μέ χήν Ιδίαν τον ϋέληοιν όποϋ γεννά- j

ται άπο τήΐ πρός Θεόν, χαί χόν πλησίον Αγάπης’ δταν δέν ίμ- ποδίζει αι άπό χΑν ίνα πράγμα όποϋ νά είναι κυρίως έμπόδιον.

*Ε ρ ώ τ η ο ι ς δ'.

Ά π ό ταϊς χριατιανικαΐς άρεταϊς , ποίαις είναι a l πλέον Αναγκαϊαι ; 10 ^

' i n d x f i o i ; ,4 / ηλέον άναγκαϊαι, χωρίς ταϊς 'δποίαις ούδένας ήμπορεϊ

χαθ ό/ου νά otoBf [, eZrat a l τρεϊς αύταί" ή πίοτις, ή έλπϊς, x al ή Αγάπη" ταϊς όποί αις Αναφέρει Λ Απόστολος δταν λέγει· ν υν ί

δ έ μ έ ν ε ι , π ί ο τ ι ς , έ λ π ϊ ς , Α γ ά πη " τ ά τ ρ ί α τ α ϋ τ α , 15 μ ε ί ζ ω ν δ έ τ ο ύτ ω ν ή Α γ άπη . Καί περί μέν τών προ-

τέρων δύο Αρετών, τής πίστεως δηλαδή x al τής ίλπίδος, είς τά

ηρώτα δ ύο μέρη τής όρθ οδόξον όμολογίας , Ικανώς χατά τήν

ήμετέραν πρόθ εοιν ίδι δάξαμεν. Περί δέ χής Αγάπης ϋέ ’λομεν εΐ-

πεϊν έν τ φ παρύντι ( δε ίου Πνεύματος φωτίζοντας) δταν ϋέ- 20 λ ωμεν χ άμει ν τούς λόγους περί τών έντολών τοΰ θ εοϋ.

Έρ ώ τ η ο ι ς ε .

Ά π ό τάς γενικός χαί έξαι ρέτους ταύτας τρεϊς Αρεχάς,

ποϊαι Αλλα ι γεννοϋνται /

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς . 2 i 1 .112

Α Ι τρεϊς αύται , ή προσευχή, ή νηστεία, χαί ή έλεημο-

σύνη· αί όποϊαι Αναβλ αοτάνρνοαι έχ πίστεως, διά τής έλπίδος,

έν τfl Α γάπη γίνονται πρός θ εόν εύπρόοδεχτοι.

Έρ ώ τ η ο ι ς ς . 5

Τί είναι ή προσευχή; 30

14 -15. 1 Κορ. 13, 13,

I ΧΛΧοΛά&ηΟΝΟ || 2 "AOND || 5 Ηληκν Μ (| 7 Ο Ν || 10 şi13 ίναγχαίαις ONDK || 24 γβννβίντβι. ΟΌ.



134 ΟΡβΟΑΟΙΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ'. ς'—η’.

Ά π ό χ ρ ι σ ις.

Περί τής προσευχής ίκανώς έδιδάξαμεν είς τό δεύτερον μέρος τής όρθοδόξου όμολογίας.

Έρώτηο ις ζ .5 Τί πράγμα είναι ή νηστεία ;

* Α π ό κ ρ ι ο ι ς .

'Η νηοτεία (λογιζομένη κατά τάς χριστιανικός άρετάς) είναι μία έγχράτεια άπό δλα τά φαγητά, ή άπό χάποια, didτινα άοθένειαν, όμοίως xal άπό τά ποτά, χαϊ άπό δλα id

10 πράγματα τοϋ κόσμον, καί άπό δλαις ταϊς ίπιθυμίαις ταϊς χα- χαϊς, διά νά ήμπορή ό χριστιανός νά κάνη τήν προσευχήν.του μέ τρόπον εύκολώτερον, xal νά Ιλάηχεται τόν Θεόν · άχομΐ did

νά νεχρώνη τάς τής οαρχός έπιθυμίας, xal νά άποδέχεται τήν χάριν τοϋ θεοϋ. Διά τήν όποϊαν νηοτείαν ή άγια Γραφή Ava

ls φέρει λέγονσα· iv παν t l ουνιοτώντ ες εαυτούς ώςθεοϋ διάκονοι , iv ύπο μονή πολλή, iv Φλίψεσιν, iv άνάγχαις· iv στενοχωρίαι ς· iv πληγαϊς, iv φ υ λακαϊς, iv άκαταοτ ασ ία ις, έν κόπο ις, έν ά- γρνπνίαις, iv νηστείάις. Καί είς Λλλον τόπον· οαλπί-

20 οατ ε ο άλπιγ γ ι iv Σ ιών, άγ ι ά σ α τ ε νηοτείαν’ κη ρύξατε &ε ραπε ί αν συν αγ άγετε λαόν. Καϊ χατω· τέρω· φβϊσαι Κύρι ε τοϋ λαοϋ σου, κ a I μ ή δως τήν κλη ρον ο μίαν οου ε ίς όνειδος. 9Η νηστεία αϋτη

δταν γίνεται χατά τούς προσήκοντος τρόπους, κάνει μεγάλον 25 Ιλασμόν είς τόν θεόν διά τάς άμαρτίας μας' καθώς Ιγινεν~ είς

τήν πόλιν τών Νινενιτών. Περί αύτής εΐρηται πλατύτερον είς τάς έντολάς τής ίχκληοίας.

Έρώτ ησ ι ς η\Ποοαχώς είναι ή νηοτεία ;

113 jo ' A x d t t f t a i t .Έ νηστεία είναι διττή· άλλη όποϋ είναι συνήθεια νά

2 Ιχανβς Μ || 4 ζ'.| Ο || 7 λογιζομένη — Αροτ&ς κ || 13 νοκρ«ΟΝ Κ 22 Μς ΟΝ.

15. 2 Sop. 6, 4 Κ 1 9 - 2 0. Ίωήλ 2, 15 || 22. [στιχ. ιζ'. κ].



0ΡΘ04 01 02 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . η '- »'. 135

t rat είς κάπο ι ο υς και ρούς δ ιωριαμένους" ώς ăv είναι a l τέσοα-

ζ νηατεϊαι το ϋ καθ ' ένός χ ρό νο ν και τής τετράδος καί τής

αρασκευής' Αλλη ό πο ϋ κατά συμβ εβ ηκό ς τυχένει κάν μία φο-

5>χαί γίνεται δ ιά κάποιαι ς αΐτίαις όποϋ συμβαίνο υοιν είς τινας

l e ις καί χώρας * τήν όποϊαν παραγγέλλει ά τής έκκληοίας 5

φι οτ ώς. Κα ί ή τοι αύνη νηστεία πρέπει νά φυλάττεται δι ά ήν Α φο ρμήν τούτην, ήγ ουν δ ι ά νά δί δεται ύποτ αγ ή είς τήν έκ-

ΐ ψίαν. Ά κ ο μί ή νηστεία είναι άλλη κοινή, καί άλλη Ιδία· κοι

ή είναι έκείνη ό πο ϋ φυλάττει δλη ή έκκληοία· Ιδία , έκείνη

τιοϋ κρατεί χΑν μία διορισμένη ίπαρχία, ή πόλις, ή χώρα με- 10

ική, ή τι νάς άνθ ρωπος καθ ' έαντόν. Κα ι τοϋτο γίνεται., ή άπό

μερικόν τάξιμον όποϋ τά έκαμε τινας άφ* έαυτοϋ του, ή xai νά

ov έπρόοταξεν ό πνευματικός του.

Έρώτη ο ι ς θ\Τί πράγμα είναι ή έλεημοσύνη ; 15


Ή έλ εημο σύνη είναι h a Iqy ov τής εύσπλαγχ νί ας , ό πο ϋ

νά άγ αθ οεργήση τι νάς τήν ψυχ ήν ή τό κορμί ον τι νός χρει αζο-

μένο υ, δέν άποβ λ έπωντας τί λογής πρόσ ωπον είναι εκείνο

όπο ϋ έχε ι χρεί αν τήν τοιαύτην έλ εημοούνην * Η αρετή τούτη 20

είναι άναγκαιοτ άτη είς τον χριστιανόν άνθ ρωπον· καθ ώς δι δάσκει

ή άγ ια Γ ρα φ ή λ έγουσα· έ λ ε η μ ο σ ύ ν η γ ά ρ έ κ θ α ν ά - τ ο υ φ ύ ε τ α ι , κ α ί α ύ τ ή ά π ο κ α & α ρ ι ε ι π ά σ α ν Α μ α ρ

τ ί α ν η a l o l π ο ι ο ϋ ν τ ε ς έ λ ε η μ ο σ ύ ν α ς , κ α ί δ ι~

κ α ι ο σ ύ ν α ς , π λ η σθ ή ο ο ν τ α ι ζ ω ή ς . R a l είς τήν νέαν 25

διαθ ήκην συνι στώσα τήν έλεημοούνην, λέγει ούτως· ύ π α γ ε

π ώ λ η σ ό ν σ ο υ τ ά ύ π ά ρ χ ο ν τ α , κ α ί δ ό ς π τ ω χ ο ϊ ς ,

καί έ ξ ε ι ς θ η σ α υ ρ ό ν έ ν ούρανφ. Καί είς τήν τελεν-

ταίαν χρίοιν τάσσει ό Χριστός νά δώθ(] μεγάλην πλερωμήν είς

τούς έλ εή μο νας , λ έ γ ων ά μ ή ν λ έ γ ω ύ μ ϊ ν, έ φ * ό σ ο ν έτ 30

π ο ι ή ο α τ 8 i v i τ ο ύ τ ων τ ών ά δ ε λ φ ών . μ ο υ τών

22. Τω6. 12. 9 || 26 Ματ. 19. 21 || 30. Men. 25. 46 [Ματθ. χ ·'. μ’. Κ] (Mat. 25. 40 τ).

3 şi 10 xţv ON II 3—4 « f. μίαν φοράν » Νpe marg., p(ş φορ& K Intext şi cu citat· in notă || 4 ουμβα(νοοσιν om. D | βΐς λ! || 13 τδν] τηνD Κ 19 τΐ ΟΝ.



136 0ΡΘ0Λ0302 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . * ? —tft*.

ε λ ά χ ι σ τ ω ν , i μ ο I έ π ο ι ή ο α τ ε ' τ ό τ ε έ ρ εϊ - δ ε ϋ χ ε 0j

ε υ λ ο γ η μ έ ν ο ι τ ο ν Π α τ ρ ό ς μ ο ν , χ λ η ρ ο ν ο μ ή ο at *

τ ή ν ή τ ο ι μ α ο μ έ ν η ν ύ μ ϊ ν β α σ ι λ ε ί α ν α π ό x a r + β ο λ ή ς κ ό σ μ ο ν . ' Η έ λε ημο σύνη με τ ά νηστε ίας χ άνει χψ

5 ττροαενχήν πρό ς Θεό ν ενπρό σδ εκτ ον ώστε νά τήν ύπακούη, χα.

θ ώς ε ί π ε ν ό άγ γε λ ο ς πρ ό ς τ όν Κ ο ρ ν ή λ ι ο ν a I π ρ ο ο ε ν χ α ΐ

οον x a i a i έ λ ε η μ ο σ ύ ν α ί ο ο ν ά ν έ β η σ α ν ε ί ς μ ν η.

μ ό σ ν ν ο ν έ ν ώ π ι ο ν τ ο ϋ Θ ε ο ϋ . ΕΙς τήν άρε τήν τούτην

περ ιέχ ον ται δλ α τά έρ γ α τής έλ εη μοσύνης ' δ ι ά τά όπο ι α έδιόά-

10 ά α μεν είς τό δεύτερ ον μέρ ος τής όρβοδόξον ταύτης όμολογίας.

, μ * Ε ρ ώ τ η ο ι ς ι .* Από τάς άρετάς ταύτας, ποίαις άλλαις άκομϊ γεννοϋνται;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .Τέσσαρες άρεται γενικαί' φρόνηοις, δικαιοσύνη, άνδρεία,

15 x ai σωφροσύνη.Έρ ώτ η ο ις ια.

Ποία thou ή χριστιανική φρόνηοις; Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .

9Η φρόνηοις ή χριστιανική είναι μία φροντίδα x al εΰ· 20 νοια, προμελετημένη καί προλογιασμέγη, διά νά μήν παροξύ-

νωμεν τόν Θεόν, x al τόν πλησίον βίας είς κάν h a μας ίργον ή λογισμόν. Διά τήν όποϊαν φρόνησιν διδάσκει λέγων ό Κύ

ριος' γίν εσθ ε φ ρό ν ι μο ι ώς ο ί δ φ ει ς, x a l Ακέ ραι οι ώς a l π ε ρ ι σ τ ε ρ ά I τ<) ότίοϊον έρμηνεύων ό &ειος Παύλος

25 My * · β λ έ π ε τ ε ο ϋν π ώ ς Α κ ρ ι β ώ ς π ε ρ ι π α τ ε ϊ τ ν μή ώ ς ά σο φ ο ι , Αλλ9 ώς σο φο ί , έ ξ α γ ο ρ α ζ ό μ ενοι τόν κα ι ρό ν , δ τ ι α ί ή μ έ ρ α ι π ο ν η ρ α ί s l o t ' δ ι ά τοϋτο μή γ ί νε σθ ε ά φ ρ ο ν ε ς , ά λ λ ά σννιέντε ς τί τό & έλη μ α τ ο ϋ Κ ν ρί ο ν . *Η τοιαύτη χριστιανική φρόνηοις ϋι-

30 μελιώνεται είς τήν καθαρότητα x al Αδολόιητα τής καρδίας· xal είς πάσαν κοσμιότητα, καί έπιείχειαν, καί είς πάσαν κρίσιν

1 (ιΜατΟ. κ·'.) στίχ. λβ\ Κ] || 6. Ηρά. 10, 4 || 23. Ματ. 10, 16

25. Έφ·. 5, 15.

7 ίλβημοσδναι ΟΝΟΚ || 10 δβδτβρον] β-ον' Μ || ΐ 6 ι* '.| « '.0 || 19—sSvouc] « a n πρόνοια,» Ν pe marg., Κ in notă|| 20 προλογαβμένη D Igre*

şalăde tipa r, fiindcăjos (p. SC'.) a cules λογι-) || 21 x ţv ON || 31 * « « ·

xstev ONDK.



0 ΡΘ0Λ0 2 0 Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Γ. ια*—«γ*. 137

â νά μ ψ άπατώμεθ α άπό τόν έχΟρόν τής ψυχή ς μας · χαί άπ έ-

νους όποϋ μας έπηρεάζουσιν.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ιβ '.

> Τ ί π ρ ά γ μ α ε ί ναι ή δι και οσύνη ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . ς

Ή δ ι καιοσύνη είναι μί α Αρετή ό πο ϋ διαμερίζε ι καθ' Ινός

ttvo ό πο ϋ τ ο ϋ πρί π: ι και φνλάττει τό ίδιον τον, χωρίς νά

έπη πρόσωπα · δχι μόνον είς τάς ύποθ έσεις τοϋ πλούτου, Αλλά

i τής τιμής, x a i τών Αξι ωμάτων. Ή δέ χριστιανική δικαιο-

ύνη, δχ ι μόν ο ν Α νταποδί δε ι καλόν Αντί καλοϋ· Αλλά μήτε συγ- ίο

ορήί νά έ πι Ονμο ϋμεν κακόν, είς έχεϊνον ό πο ϋ μας έ καμε κα

όν κατά τήν δι δασκαλ ίαν το ϋ Αποστόλ ου, λέγον ιος · μ η δ ε ν I

α κ ό ν ά ν τ I κακοϋ ά π ο δ ι δ ό ν τ ε ς , π ρ ο ν ο ο ύ μ ε ν ο ι

α λ ά έ ν ώ π ι σ ν π ά ν τ ω ν Α νθ ρ ώ π ω ν . Κ ατά τήν δι και οσύην αύτήν λέ γει | δ ίδιος άπόστολ ο;· ά π ό δ ο τ ε ο ύ ν π α σ ι τ ά ς is

φ ε ι λ ά τ ω τ ό ν φ ό ρ ο ν, τ ό ν φ ό ρ ο ν τ ω τ ό τ έ λ ο ς ,

ό τ έ λ ο ς * τ ω τ ό ν φ ό β ο ν , τ ό ν φ ό β ο ν · τ φ τ ή ν τ ι-

ή ν, τ ή ν τ ι μ ή ν . Μ η δ ε ν I μ η δ έ ν ό φ ε ί λ ε τ ε, ε ΐ μ ή

ό ά γ α π α ν ά λ λ ή λ ο ν ς · ό γ ά ρ Α γ α π ώ ν τ ό ν έ τ ε ρ ο ν ,

ό μ ο ν π ε π λ ή ρ ω χ ε ν . 20

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ιγ .

Τ άχ α οί προεστώτες καί οί κριταί, άμαρτάνουσιν είς τήν

ικαιοσύνην δταν τι μωροϋοι το ύς πταίοτας κατά τά σφάλ

ατά τους ;


Δέν άμαρτάνοναιν έπειδή δέν είναι έξουσία , παρ ά μόνον άπό

όν Θεόν, καθ ώς λέγει ό Παύλ ο ς' x a i ο I ά ρ χ ο ν τ ε ς ο ύ κ

ί σΐ φ ό β ο ς τ ω ν ά γ α θ ώ ν έ ρ γ ω ν , άλ Αά τ ώ ν κ α κ ώ ν .

Θ έ λ ε ι ς δ έ μ ή φ ο β ε ϊ ο θ α ι τ ή ν έ ξ ο ν σ ί α ν ; τ ό

12. *Ρωμ. 12, 17 || 15. ’Ρωμ. 13, 7 || 27. *Ρωμ. 13, 1 (Τι-μ. ιγ* γ*. K (Rom. 13, 1 (parafrazat) ţi 3 Τ).

2 μβς DK II 10 χαλοΟ] χαχοΟ ONDK (C. Ο. ed. Malvy (Paris 1927),

. 100: bono ; ed. s la v oni (Moscova 1743), p. 243: b a a ; Frischiu» (ed.ofmann), p. 284: das Bose) || 11 Ixopsv ONDK (M are un punct deasura lui μ) II 15 αύτήν] « τούτην * Ν pe marg., de unde K In text cu expliaţie in no tăII 19 Λγαχφν ONDK || 20 πβπλήρωχ* D || *23 τιμωρώαι D || 29

ouotciv. D.

. 4

f I I 5



138 0ΡΘ0Δ0 20 Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . ιτ'- «·*.

/. 116

ά γ α θ ό ν π ο ί ε ι, κ α ί έ ξ ε ι ς έ π α ι ν ο ν έ ξ α ύ τ ή ς ' β ·ο |

γ ά ρ δ ι ά χ ο ν ό ς Ι ο χ ί ο ο ι ε Ι ς τ ό Αγαθ όν, *Εά ν diχ ό χ α χ ό ν π ο ι ή ς , φ ο β ο ϋ · ού γάρ ε ΐ κ ή τ ή ν μά χ α ι ·

ρ α ν φ ο ρ ε ϊ · θ ε ο ν γ ά ρ δ ι ά κ ο ν ό ς έ ο χ ι ν, δ κ δ ι χ ο ς

5 ε ί ς ό ρ γ ή ν , χ ώ χό χ α χ ό ν π ρ ά ο σ ο ν x t.

Έ ρώχ η ο ις ιό".Τί πράγμα είναι ή σωφρο σύνη;

Ά πό κρ ι σ ι ς .*Ε σωφροσύνη είναι μία μεχριόχης, όποϋ φυλάγει τινάς

0 είς χό φαγηχόν xai πιοχόν, xai δνδνμά τον, xai άκομί είς τά

λόγιά τον, xai είς δλα τον τά δργα, μέ χό μέσον τής όποιος διαλέγει μai δ,τι είναι πρεπούμενόν τον, χ α τ ά χόν άπόοχοΐον όποϋ λέγει· ώ ς έ ν ή μ έ ρ φ εύ ο χ η μόνως πε ριπατή

σω με ν μή κώμ οις καί μέθ αις· μή κοί χ αι ς καί 5 άοελγ είαις, μ ή δριδ ι, καί ζήΧφ· όμοίως καί άλλαχοϋ·

πάντ α εύσχη μόνως , μ a i πατά τάξιν γ ιν έοθω.Έρ ώ χ η ο ι ς ιε\

Τί πράγμα είναι ή Ανδρεία ;

Ά ι ι όκριο ι ς.0 Ή Ανδρεία, λογιζομένη ώς χριστιανική Αρε τή, είναι μία

οχαθερόχης χοϋ νοός, όποϋ ίχει χινάς πρός τήν ίνόχληοιν τώνπειρασμών Απάντων, όποϋ πάσχει I άπό τόν όρατόν ή Αόρατον έχβρόν διά τόν Χριστόν τήν όποϊαν σταθερότητα, έρμηνεύων ό

Απόστολος, λέγει οϋχως· τις ή μά ς χ ωρί σε ι άπό τής Α- IS γάπης τ ο β Χ ρ ι ο τ ο ϋ; ύλ ί ψι ς ; ή στ ε νο χ ώρι α, ή

διωγμός , ή λ ιμό ς, ή γνμν ό τ ης , ή κ ίν δ υν ος, ή μ ά- χαι ρα ; καί κατωτέρω· πέ πε ι σ μα ι δτι ο ϋτε θ άνατος, ο ϋτε ζωή, ο ϋτ ε άγγελ οι , οϋτε άρ χαί, ού

τε δυν άμ εις, ο ϋτε έ νε στώτα, ο ϋτε μέ λ λ ον τα* οϋ- ΙΟ τε ϋψωμα, ο ϋτ ε β άθ ο ς· οϋχ ε τΙς χτ ίο ις έ τέ ρα, δυ-

νήσε χ αι ή μάς χ ωρ ί σαι άπό τής Α γ άπη ς τοΰθ ε ο ϋ, τή ς έν Χ ρ ι σ τ ώ ’ Ιη σ ο ύ, τ φ Κυρίφ ήμών.

13. *Ρ®μ. 13, 13 II 16. 1 Κορ. 14. 40 || 24. Ύωμ. 8. 39 || 27 οτιχ.38 (βχίχφ λη*. ONDK].

2 έβτι Κ II 24 άπόοτολος] ΠαΟλος ONDK || 85 βτβνβχωρϊα —xtviuvoom. punctele de Întrebare după fiecare ON || 30 τις ONK, οΟτέ τις O.



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ. ιι'- ιη*. 1 39

eg l τών τοιούτων άρεχών έδι δάξαμεν, δταν όμιλ ούσαμεν τιερι

φ ν χαρισμάτων τοϋ άγιου Πνεύματος , χαι τών άλλων Αρετών.

Έρ ώ τ η ο ι ς ις.

ΤΙ πράγμα νά είναι τό άμάρτημα;


Τό άμάρτη μα δέν Βχει ϋηαρζιν καθ' έαντό, διατί δέν εί

αι χτίσμα τοϋ Θεον. Διά τοϋτο δέν ήμπορεϊ νά ίρμηνευθί)

l νά είναι. Μέ δλον τοϋτο δυναχόν είναι νά είποϋμεν, πώς

lvat μία δέΐηοις Αχαλίνωτος τοϋ άιθ ρώπου καί τοϋ διαβό-

ου, f) καθώς λέγει ή Αγία Γραφή’ ή Α μ α ρ τ ί α έ στ t v 10

Α ν ο μ ί α ’ ήγουν η Αμαρτία είναι παράβαοις τοϋ νόμου

οϋ Θεο ϋ· χαί ή ηαράβαοις αϋχη είν.αι χυρίως μία έναν-

ίωοις όποϋ έναντιώνεται είς τήν δέληοιν τοϋ Θεοϋ, προοερ- χο μένη Από τόν λογισμόν x ai And τήν Ιδίαν προαίρεοιν τοϋ

παραβ άτου' Από τήν όποϊαν Ιναντίωοιν γεννάται ό ϋάνατος, 15

χαί πάσα ΰεϊχή όργή, ώς λέγει ή Γραφή' ή έ π ι θ υ μ ί α

υλ λ α β ο ϋο α τ ί χ τ ε ι Α μ α ρ τ ί α ν , ή δ έ Α μ α ρ τ ί α

ά π ο τ ε λ ε ο θ ε ϊ ο α ά π ο χ ύ ε ι δ ά ν α τ ον.

Έρ ώ τ η ο ι ς ιζ'. ·

ΒΙς πόσα διαιρείται ή Αμαρτία; 20


Κατά τήν Αγίαν Γραφήν, Αλλη Αμαρτία είναι πρός θ ά

ατον, χαί Αλλη δχι πρός θ άνατον. Διά τοϋτο Αλλα Αμαρ

ήματα είναι δανάσι μα, x ai Αλλα ού άανάοιμα.

Έρ ώ τ η σ ι ς ιη'. 25Τ ί είναι τό δανάοιμον Αμάρτημα ;


Θανάοιμον Αμάρτημα είναι, όπόταν ή Αταχτος έπιθ υμία

οΰ Ανθ ρώπου δέλει χάμει τίποτες ίργον όποϋ νά τό έμπο- ί ζη φανερά ή έντολή τοϋ Θεοϋ' ή νά μήν δέλει νά χάμχι 30

ύτοθελώς χαί αύτοπροαιρέτως, έχείνο όποϋ προστάοοει ό Θεός.

1 0. 1 Ίω . 3. 4 | | 16. Ία * . 1, 15 | | 23. 1 Ίω . 5, 16 [ om. ONDK] .

4 νά om. ONOK | | 13— 14 πρ οι ρχ ομέ νη D , π ρ ο * ρ χ < ομ έ ν η > N pe

m a r g . , do u n d e K lo t e x t «I eu oota « reepui vulg. κροοβρχ.» | | 30 φα-

νβρΑONDK.

4

/. in

5



στσυοο vauau . r· a

Ά π ό τό όετοΐον πράγμα, ψύγεται ή πρός Θεόν καί χόν πλψ

οίον άγάηψ xai ή τοιαντη έπι Ουμία τόν Λνθρωηοψ

άπό rift χάριν τοϋ θεοί?, nai φόνευει τον, Αφ* ού πληρωθ ή μΐ

χό Ιργον. Διά τοΰτο xai θ ανάοιμον έμάθ αμεν νά χό λέγωμεν,

5 ώ; λέγει ό απόστολ ος τ ά γ ά ρ ό ψ ώ ν ι α χ ή ς ά μ α ρ τ ( ας

ϋ άν α τ ο ς. Μά ή ονγχατάθεοις μάχη όπο ϋ θέλει Αηοφαοίοει

τινάς νά τελειώοη τήν άμαρτί αν, χρανματίζει τήν ψνχήν, μά δέν τήν â a t αχώνει τελείως.

’ Ε ρ ώ τ η ο ι ς ιθ\

10 ΕΙς πόοα διαιρείται τό άανάοιμον Αμάρτημα;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .

Τό θ ανάοιμον Α μάρτημα Αλλο εί ναι προπατορικόν, καI άλλο είναι προαιρετιχόν.

Έρ ώ τ η ο ι ς χ\

15 77 glvai τό προηατοριχόν Αμάρτημα;

Ά πό χ ρι ο ι ς .Τό προπατορικόν Α μάρτ ημα, είναι παράβαοις τοΰ θείον

τόμου, όποϋ έδόΟηχεν είς τόν παράδεισον μέαα, τοΰ προπά- τορος Άδάμ’ δταν έφβέθη πρός αύτόν άπό δ έ τοϋ ζύ λον

20 τ ο 0 γ ινώ ο

χε

ιν χα Χ ό ν

x a l πονηρόν ον φάγεοΟε A n αύτοϋ' fi ό’ Α ν ή μ ί ρ φ φ άγη τ e A i t αύτοϋ, ϋα- νά τ φ ά π ο θ α ν ε ΐ ο θ ε . Τοϋτο τό προπατορικόν Αμάρτημα έ- διάβηχεν άπό τόν * Α δ άμ είς 8λην τήν Αιθρωπίνην φύοιν διατί όλοι εϊμεοθαν τότε είς τόν * Α δ άμ, x a i ο ΰι ω δι* ένός Άδάμ,

25 διήΜιν είς δλονς έμάς ή άμαριία. Διά τοΰτο xai ονλλαμβανό- / 118 μιθα, xal γεννώμεθα μέ τήν] άμαρτίαν χαύτην χαθώς διδάαχιι ή

Αγία Γραφή, ).έγουοα' δ ι* ένός άνΟ ρ ώπο υ ή Αμαρτ ί α

είς ιόν χ όομον εΐοήλθε, x al δ ι ά τής Αμαρτίας ό θάναχος , xal ο ϋ τ ω ς είς πάν τ ας Ανθ ρώπους ό 30 θάναχος διήλθεν, έ ψ * φ πάντες ή μ α ρ τ ο ν. Τοΰτο χό

προηατοριχόν Αμάρτημα, μέ ούδεμίαν μετάνοιαν είναι δυνατόν

9. 'Ρω. 6, 23 || 19 Γ·ν, 2, 17 || 27. ‘Ρωμ. 5, 12.

3 τ6ν Κ II 4 έμάθιμβν ΟΝΟΚ || 12 fi 13 Αλλον ΟΝΚ || 19 πρδ OND,

πρδς Κ corectat de Weieeenbora || 25 ΑμΑ<) ήμΛς ONDK | Αμαρτήα Μ.



ά έθαλβιφθβ, μόνον μέ τήν χάριν τοϋ Θβοϋ Αφανίζεται, διά τής οαρχ'ι οΐ χονομίας τοϋ Κυρίου ήμών Ίηοοϋ Χριοτοϋ, καί χής

χ ύοεως τοϋ τίμιου αίματος αυτοϋ. Καί χοϋχο γίνεται μέ χό υστήριον χοϋ άγίου βαπτίοματος ■διατί Οποιος biv ίβαπτίοθηχεν,

χεΧνος δέν εί ναι ίλεύθερος Από χήν Αμαρτίαν, μά είναι υΙός 9

καί τής αΙωνίου χολάοεως, κατά ιό εΙρημένον· Α μή ν μ ή ν λ έ γ ω ο ο ι ’ έ ά ν μή χ ι ς γ β ννη Ο fj Ι ξ ϋδ α χ ο ς a i π ν ε ύ μ α τ ο ς , ο ύ δ ύν α τ α ι βΙ σ ε λ Ο ε ϊ ν β ΐ ς τ ή ν α σ ι λ ε ί α ν τ ο ϋ θ ε ο ϋ .

. . ‘ Ε ρ ώ τ η ο ι ς χα\ 10Τί είναι τό προαιρεχιχόν Αμάρτημα τό θ ανάοι μον; *


Ή προαιρετική Αμαρτία ή θ ανάσιμος είναι έχείνη όποϋ άνομεν ϋοτερα άηό χό βάπτιομα, Αχοίμας μέ χήν Ιδίαν μας ϋί-

ηοιν καί γνώμην, είς χήν τελείαν μας ήλιχίαν, ένανχίον χής 15 ανεράς έντολής χοϋ θ εο ϋ, ίξα ήνσντες χήν πρός Θεόν καI

όν πλησίον Αγάπην. M i τήν δποϊαν Αμαρτίαν χάνομεν τήν ϋείαν άριν όηοϋ έλόβαμεν είς τό άγιον βάηχιομα, xai χήν βαοάείαν

χήν ούράκσν, x ai γινόμιθ α αιχμάλωτοι τοϋ αΙωνίου θ ανάτου,

ώς φησίν ό Απόστολος’ ο ύ x σ ϊ δ α τ ε δ τ ι φ π α ρ ι σ τ ά ν ε τ ε 20α ν τ ο ύ ς δ ο ύ λ ο υς e Ις ύπ α χ ο η ν , δ ο ϋλ ο ι έ ο τέ φ π α χ ο ύβ τ ε, ή τ ο ι Α μ α ρ τ ί α ς ε ί ς θ ά ν α τ ο ν , ή ύ π α

κ ο ή ς, εΐ ς δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ν ; Τοϋχο τό Αμάρτημα λειώνεχαι μέ τήν μετάνοιαν, χαϊ μέ χήν εύοπλαγχνίαν τοϋ θ εοϋ, δι ά

ίηοοϋ Χριοτοϋ χοϋ Κυρίου ήμών, όηόχαν ό ίερεύς Αφίηοι 25 ά Αμαρτήματα χοϋ μεχανοοΰνχος, είς χόν καιρόν τής έξο-

μολογήοεως.Έρ ώ τ η ο ι ς κβ 1.

Ποοαχώς ήμηοροϋμεν νά διαιρήοωμεν χό είρημένον προ·

αιρετικόν άμάρτημα; 30 Ά π ό χ ρ ι ο ι ς.

Τριχ &ς· x al είς μέν τό πρώτον μέρος ήμποροϋμεν νά /, //ρ

ΟΡβΟΛΟίΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. &. χ'—Λ '. (41

6. Ηω. 3, 5 Κ20. *Ρ». 6, 16.

1 έίάλικρΟ®ΜII 5 Μν) U OK» dar · 8fcvLioud.» Npe marg.. Κlatext cu *ioo joi: «ioduxi pro vulg. M, cui omoia adversa auot.» || 6 Αμήν om. K || i I aTvw) τό O || 14 Μκτνομβ άτοίμ»; , K, fără vlrg. D| | 19

έλββομον ONDK | | 2I M U l l a t · D,



βάλωμεν τά πλέον γενικά Φανάοιμα Αμαρτήματα' ήγουν έκεινάπό τά όποια γενοϋνται άλλα. Εις δέ τό δεύτερον, έκέίνα όποϋείναι εναντίον τον άγιον Πνεύματος . ΕΙς δέ τό τρίτον, έκεινα τά αμαρτήματα όπου ουνεχέοτερον κράζουσι τήν άπό θεού

5 δίκηαιν εις ιόν χόομον τοϋτον.

Έρώτη οις κγ.Ποια είναι τα πλέον γενικάϊ&ανάσιμα άμαρτήματα;

Ά πό κρι σι ς .Ταϋχα' ή υπερηφάνεια, ή πλεονεξία, ή πορνεία, &φθόνος ,

10 ή γαστριμαργία, ή μνησικακία, x ai ή Ακηδία.

*Ερ ώτη σι ς χδ .Τί πράγμα είναι ή Υπερηφάνεια ;

Ά π ό χ ρ ι οις. Ή υπερηφάνεια είναι μία άτακτος έπιθυμία τής Ιδίας δό-

15 £ης, χωρίς δικαιοσύνην, διά νά ΰπερέχη τινάς τούς άλλους τούς όμοιους του, δικαίως ή Αδίκως. Τό χοιοϋτον Αμάρτημα ήιον τόπρώτον όποϋ έγεννήθηκεν εις έχεΧνον τόν έωοφόρον, άπό τό ό*ποιον δλα τά άλλα, ώς ăv άπό βρύοιν φαρμακεμένην αναβρύ- αασι. Δι* αύχό λέγει ή Σοφία' φό β ο ς Κ υρ ί ο υ μι οε Χ ά-

20 δ ι χ ί α ν , ϋβ ρι ν τε x a i ύπ ε ρη φ αν /αν, x a i ό δ ούς π\ ον η ρ ώ ν x ai άλλαχοϋ ή Γραφή* μι σ η τ ή έν αν τ ι Κυ ρ ί ο υ χ αι άν θ ρ ώ η ων υ π ε ρη φ αν ία. Τούτου τον Αμαρτήματος είναι ένανχίον ή άρεχή χής ταπεινώσεως, τήν όποΧαν ό Κύριος ήμών Ίησοϋς Χριστός συνιστών, χαί παραχιΨώντας μας

25 νάτήν διαχρατονμεν, λέγει' μάθ ε τ ε Απ' έ μο ϋ, δτι πράος ε ί μι , x a i τ α π ε ι ν ός τη κ α ρδ ί α , x a i ε ύρή ο ε τ ε ά ν ά π α υ σ ι ν τ α ι ς ψ υ χ α ι ς ύ μ ώ ν .

*Ερώτηοις χε .Ποια &λλα άμαρτήματα χατά μέρος γεννοϋνται άπό τήν

30 χαχίαν τούτην;

19. Πβροι. 8, 13 || 21. 2«ρ. 10. 7 || 25. Ματ. 11, 29.

2 γβννοϋντβι D |) 15 χωρίς D || 16 Λίιχως D || 17 Αγ·νήθηκ«ν D

έωοφίρον ΟΝ || 20 δπ§ρηφ*ν»Μΐν ΟΝΚ |) 24 μβ; Κ || 23 «Ρφδς ΟΝ.



OfreOAOSOZ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ. *·'—*£. 14$

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς.

Ταϋτα' τό νά νποπιευεχαι τινάς χαχόν dtă τόν τιληοίον χου, χαί νά χατaxglvjj | τούς έχχληοιαστιχούς ή κοσμικούς* τό /120

νά μήν ύποτάοοηαι τής έχκληαίας xai τών προεστώτων*ή χαύ- χησις, ή ύπόχριοις, a l φιλονειχίαι, τά πείσματα, a l άιχοστα- 5

οίαι, ή Αχαιρος πολυπραγμοσυνη, ή οϊησις, ή ολιγωρία τών iv ιολών τοϋ Θεοϋ, ή είς τό χαχόν διατριβή xal συνήθεια, xai άλλα δμοια. Καί δποιος Φέλει νά είναι έλεύθερος Από την αμαρτίαν τούτην, πρέπει νά ίχη πάντοτε είς τήν ένθύμησίν του, τόν λόγον όποϋ εΐπεν ό θεός πρός τόν Ά όάμ' δ τ ι γη t l , 10καί t l ς γήν άπε λ ε ύση · χαί τήν τελευταιανχρίσιν, xai τήν Ρ' 4αΙώνιον χόλαοιν, χαί άχομί τά λόγια τοΰτα τοΰ Αποστόλου, όποΰ λέγει' δ τι ό Θεό ς ύπε ρη φ άνοι ς ά ντι τά σσε ται , τ α-%ει ν οι ς δ έ 6 ί δ ω σ ι χάριν,

Έρώ τ η ο ι ς χς\ 15

Τί πράγμα είναι ή πλεονεξία;

Ά π ό χ ρ ι ο ι ς .

Ή πλεονεξία είναι μία άτακτος έπιθ υμία, τοΰ νά Ιχη τινάς τιλοϋτον, χαί υποστατικά. Περί τοϋ αμαρτήματος τούτουλέγίΐ ή Γραφή’ ό μι ο ών ά δ ι κ ίαν, μα κρ όν χ ρό ν ο ν 20ζ ή ο ε τ α ι* καί ό Απόστολος’ κ α ρδ ί α ν γ ε γ υ μ ν α σ μέ ν η ν

πλ έ ον ε ξ ί αι ς ί χον τ ες, κα τ ά ρ α ς τέ κνα. Καί ή Αρετή, όποϋ είναι έναντία είς τήν κακίαν ταύτην, είναι ή Ελευθερία, κατά τό είρημένον* ε σ κ ό ρ π ι σ ε ν·, £ ά ω κ ε το ϊ ς πέτ ν η σ ι ν ή δ ι κ α ι ο σ ύν η α ύτ ο ϋ μ έ ν α ε ί ς τό ν αΐ ώ- 25να τ ο ΰ α ΐ ώ ν ο ς .

Έρ ώτ η α ις κζ'.Ποια αμαρτήματα γεννοϋνται άπό τήν πλεονεξίαν ;

Ά π ό κ ρ ι σι ς.

Ά πό τήν πλεονεξίαν γεννοΰνται ταϋτα τά Αμαρτήματα' 30 < Αρπαγή, φόνος , δόλος, ψεύδος, έπανάοτασις , βία καί ώμότης,

10. Γ*ν. 3, 19 II 13. 1 H i. 5, 5 [ oa . ΟΝ, Ία * . V . ς*. D. Ία κ. 8*. ς\ α* Πβτρ. ·'. β\ Κ| (1 Petru 5, 5 Τ, acest citat din Petr u este ex act in M, nu cel d in Iaco v 4, 6) || 20. Παροι. 28, 16 |) 21. 2 H4tp. 2, 14 || 24.

Ψαλ. I l l , 9 [ Φαλ. ρι6\ V . K] (Psalm 111 , 9 S).



1 4 4 ΟΡΘΟΔΟΗΟί OMOÂOftA. Γ*. χ ζ · — * d '

Α σπλαγχνία, άτιανθρωπία, σκληρότης τής καρδίας, φθόνος, &ιι- στία, Αδικία τών πτωχών, x al άλλων Ανθρώπων, φειδωΧεία κλεψιά, x ai Αλλα όμοια. Καί οϋτως όποιος &έλει νά φύγη rorJroτό Αμάρτημα, πρέπει νά £χη είς τήν ένθ ύμησίν τον τήν έκού-

5 σιον πτωχείαν τοϋ Χριοτοϋ, τοϋ Κνρίον ήμών καθώς ό ϊδιος

Λέγει περί εαυτοίr a l Α λ ώπεκ ες φ ωλ ε ο ύς ί χ ο ν ο ι, καί τ ά π ε τ β ι ν ά τ ο ν ο ύ ρ α ν ο ϋ κ α τ α σ κ η ν ώ σ ε ι ς ' ό d i Υ Ι ό ς τ ο ϋ Α νθ ρώπο υ ο ύκ ί χ ε ι πο ϋ χήν κ ε φ α λ ή ν

f. 121 κ λί ναι . Και Βπειτα | τοϋτο πρέπει νά λογιάζη, πώς είναι οΐ- 10 κονόμος τοϋ πλούτον, μά όχι κύριος’ Hai ϋέλει Αποδώσει τόν

λόγον τής οίκονομίας xον τφ θ εφ έν ώρφ τής- κρίοεως.

Έρ ώ τ η ο ι ς κη'.

Τί είναι ή πορνεία ή ή Ακολασία; *Α π όκρ ι σι ς.

1 5 ' 2 ? πορνεία είναι μία άτακτος επιθ υμία τής οαρκός, εναντίον τής έντολής τον θ εοϋ· τό όποιον γίνεται εις to ίδιον σώμα χοϋ άνθ ρώπον, ώς λέγει ό Απόστολος· π $ ν Α μ ά ρ τ η μ α ,

δ ăv π ο ι ή ar ) ά ν θ ρ ωπ ο ς ; έ κ τ ο ς χ ο ϋ ο ώ μ α χ ό ς έ-

αχ ι ν ά ό έ π ο ρ ν ε ύ ω ν, ε ί ς ■τ ό Ι δ ι ο ν σ ώ μ α ά μαρ-

20 χ ά ν ε ι . Πρός τούτφ, έπειδή καϊ κάβα χριστιανός είναι μέλος τοϋ σώματος τον Χριοτοϋ, ευρισκόμενος πορνικώς μέ ταϊς πόρ-

ναις, μολύνει τόν έαυτόν του. Καί πώς νά είναι μέλος τον σώματος τοϋ Χριοτοϋ, ό Απόστολος τό διδάσκει, λέγων οϋτως·

ο ύ χ ο ϊ ό α χ ε δ χ ι χ ά σ ώ μ α τ α ύ μ ώ ν μ έ λ η Χ ρ ί σ τ ο ν2g έ σ τ ι ν ; ά ρ α ο ϋ ν χ ά μ έ λ η τ ο ϋ Χ ρ ι ο τ ο ϋ π ο ι ή σ ω

π ό ρ ν η ς μ έ λ η ; μ ή γ έ ν ο ιτο* x ai περαιτέρω' φ ε ύγ ε τ ε τ ή ν π ό ρ ν ε ί αν. ΕΙς χήν Αμαρτίαν ταύτην Αντίχειται ή Αρε

τή τής σωφροσύνης.

Έρ ώχ η α ι ς κΟ'. ' Από χό Αμάρτημα τοϋτο, ποΤα Αλλα γεννούν t a i;

3 φύγ·ι ΟΝΚ II 9 x X ivţ D tn te x t, Κ tn no tăd upăT || 18 &v] έD || 20 τοϋτο ONDK , da r « τούτφ » N pe m a r g , K tn no tă | | 24 δτι M || 25

έίτιν; D |] 30 ποία D.

6. Ματ. 8 20 || 17. 1 Κορ. 6, 18 || 24. 1 Κορ. 6, 15 [| 26—27 (0Cor. 6) οτίχφ ιη\ κ] .



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . χθ' - λ* '. 1 45

Ά π ά χ ρ ι σ ι ς . Ή τύφλωσις τοϋ νοος* μίσος προς τά θεία' αοέβεια, φθό

ος, άπόγνωσις, άοωτεία, δκνος, Ιχθρα πρός χόν πλησίον, καίλΡ.α δμοια. Μά οποίος θέλει νά φνγτ) την τοιαύτην άμαρτίαν,ς εχγι πάντοτε είς τόν νοϋν του, πώς ό θεός άλλου πύθεν δέν 5

μένει, μόνον εις τήν χαβαράν χαί αώφοονα χαρδίαν. Δια το όποιον χαι ό ψαλμωδός παρακαλεϊ νά τοϋ δώση ό θ εός χαρδίαν χαθαράν, λέγων’ χ α ρ δ ί α ν χ α θ α ρ ά ν χ τ ί ο ο ν έν έ μ ο ί 6 θ ε ό ς , χ α ί π ν ε ϋ μ α ε ύθ έ ς έ γ χ α ί ν ι ο ον έ ν τ ο ϊ ς έγ-

χάτοις μου. 10, p. 4

. Ε ρ ώ τ η ο ι ς λ.Τί πράγμα είναι ό φθόνος;

Ά πό κρι σι ς . f. 122

*0 φθόνος είναι μία λύπη χαί πόνος τής καρδίας , διά τό καλόν τοϋ πλησίον χαρά δέ χαι ευφροσύνη δια τό χαχόν τοϋ 15πλησίον. Καί τοϋτο γίνεται, ή δταν ό πλησίον μας είναι πλον- αιώτερος, ή διατί έχει χαί εκείνος όμοίαν πίουοιότητα. Τό αυτό νοείται χαί διά τήν τιμήν, δια ταίς δόξαις, διά ταΐς έπιστή-μαις χαί τέχναις, χαί διά ταϊς έπίλοιπαις άρεταϊς. Διά τά όποιον άμάρτημα λέγει ή Γ ραφή' ά πο θ έ με ν ο ι ο ϋν πά σ α ν 20χ α χ ί α ν , χ α ί π ά ν τ α δ ό λ ο ν, χ α ί υ π ο κ ρ ί σ ε ι ς , χ αί

φθ όνου ς, κ α ι π ά σ α ς κ α τ αλ α ν ί α ς , ώς άρτ ι γέννητα β ρ έ φ η , τ ά λογι χόν, Λ δ ολ ον γάλ α έπ ι ποθ ή σ ατ ε, ΐν a έν αύ τφ αύξηθ ήτ ε .

Έρώτ η ο ι ς λα'. 25Ποια άμαρτήματα γεννούν ται άπο τόν φθόνον;

Ά π ό χρ ιο ις.Μιοος, καταλαλιά, όλιγωρία, δόλοι, άπάται, φόνοι, x ai τά

δμοια. Μά δποιος θέλεΧ νά φύγη τοϋτο τό άμάρτημα, πρέπει νά

λογιάζη, πώς 5,τι πράγμα καλόν δίδεται είς τόν Ανθρωπον, δ- 30λον είναι άπο τήν χάριν τοϋ θ εοϋ, χατά τά είρημένον τι δέ ____________ ■ _____________ . .________ 5

8. Φαλ. 50, 12 [Φαλ. ν*\ ι\ Κ] (Psalm 50, 12 S) || 20. I Πβτρ. 2, 111 31. 1 Κορ. 4, 7.

5 &ς] &ν ΟΝ, <&ς ut 6 3.» (h. e. e d. O. Λ ', έρώτηοις μβ\ p. 63) Ν

pe m ar g ., de unde &ς K In tex t şi cu ao tăjos | Αλλου ONDK || 22 χατα> λαλιλς ONDK | ( 23 λόγιχδν) x ai add. ONDK || 26 Ποία D | γβνοδνται ON K .

to



146 0ΡΘ 0Δ0 Χ0 2 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . λα'—λ ί\

εχεις, δ ο ύχ έ λ αβ ε ς ; εϊ δέ και έλ αβες , χ ί καν- χ ά σ α ι , ω ς μή λ αβ ών ; Καί καθ' ένας όποϋ φθονεί είς τό αγαθά ν όπου δίδει ό Θεός, βλαοφημά τόν Θεόν' καί είναι δ-μοιος εκείνον πρός δν εϊρηται· εϊ ό οφ θ αλ μός σου πο

νηρό ς έστ ιν, δτι έ γώ Αγαθ ός ε ί μι ; ή ο νκ έ ξε α τί

μο ι πο ι η σαι δ & έ λ ω έν τοϊ ς έ μο ι ς ; Είς τήν Αμαρτίαν ταντην είναι ένανχία ή έννοια, καί καλοθελησία.

*Ερώτηοις λβ\ΤΙ πράγμα είναι ή γαστριμαργία ;

Ά πό κρι σ ι ς .Γαστριμαργία ή λαιμαργία είναι μία ύπερβολική χρήοις

τοϋ φαγητοϋ καί ποτοϋ, όποϋ κάνει χινάς έξω Από τήν διατε-

ταγμένην συνήθειαν. Δια τήν άμαρχίαν χαύχην ή Αγία Γραφή λέγει οϋτω· προσέ χ ε τε δέ έανχοϊ ς, μή πο τε βαρνν- θ ώοι ν υμών a l καρδ ί αι έν κ ρα ι π άλη, και μέθη, κ α ί μ ε ρ ί μ ν α ι ς β ι ο τ ι κ α ϊ ς · x a l αί φνί δ ι ος έφ* ύ- μΛς έ πι ο τή ή ή μέ ρα έ κεί νη. Καί άλλαχοϋ· ώς έν ή- μέ ρ φ ε ν σ χ η μό ν ως πε ρ ι πα τ ή σ ωμε ν , μ ή κώ μ ο ι ς κα ί μέθ α ις .

Έρ ώτ η ο ι ς λγ\

Ποια αμαρτήματα γεννοϋνχαι Από χήν γαστριμαργίαν;’ Α π ό κ ρ ι σ ι ς .

* Ακηδία, όκνηρία πρός χήν ευσέβειαν, σαρκική έπιθνμίπαίγνια καί γέλωτες Ασχήμονες, αυθάδεια, όλιγωρία xοϋ πλησίον,όνείδη, φιλονεικίαι, ήθη βάρβαρα, νόσοι βαρεϊαι, Αοωχεία καί τά δμοια. Είς τοΰτο τό Αμάρτημα άντίκειται ή Αρετή τής έγκρα- τείας, και ή συμμετρία' καχά τό είρημένον π άντ α ε ύσχ η

μόν ως καί καχΑ τάζι ν γινέοθ ω.Έρ ώτ η ο ι ς λΑ\Τί πράγμα είναι ή μνησικακία ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς. Ή μνησικακία είναι μία Αναμμένη έαιθυμία, διά χήν

3 βλασφημφ Κ ]| 5 —6 Ι“·βτίμοι Μ || 11 λ ·μ«ργ(α ΟΝΚ || 14 προ*χ ·

Μ ϋ 16 β ιωτικαί; ONDK| | 21 Πο(« D.

4 . Μ α τ . 2 0 , 1 5 | | 1 4 . Λ ο ο . 2 1 , 3 4 | | 1 7 . Ύω μ . 1 3 , 1 3 | | 2 7 . 1 Κop.

1 4 . 4 0 [ o m . ΟΝ ] . . ·



ΟΡΘΟΑΟΪΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ*. λ ·’—λς*. 1 4 1

oiav θέλει ό θ υμωμένος νά κάμη έκδίκησιν είς τόν Αντιλνπή- αντα αύτόν, είτε Αληθώς είτε φαινομένως νά τόν έλύπησε.ιά τοϋτο τό αμάρτημα, οϋτω λέγει η αγία Γραφή' έ σ τ ω π α ς

ν θ ρ ω π ο ς τ α χ ύ ς ε ί ς τ ό ά κ ο ν σ α ι , β ρ α δ ύ ς ε ί ς τόα λ ή ο α ι, β ραδ ύς είς οργήν. ‘Οργή γά ρ άνδρός , 5

ι κ α ι ο σ ύ ν η ν Θ ε ο ϋ ο ν κατε ργάζε ται . Και άλλαχοϋπ ά σ α π ι κ ρ ί α κα ι Ου μά ς x a l όργή, κ α ί κρ α υγήχ αί β λ ασ φη μί α, Αρθ ή τω Αφ' ύ μών, συν π ά ογι x a x i q .

Έρ ώ τ η σ ι ς λε\ 10Ποια αμαρτήματα γεννούν χαι άπό τήν πεπαλαιωμένην

ταντην όργήν, ήγονν τήν μνησικακίαν ;

* Α π ό κ ρι σ ι ς .

3 Από τήν μνησικακίαν γεννοϋνται πάλιν φιλονεικίαι, φθόνοι, φόνοι, παραφροσύναι, Αμυναι, ζημίαι, καί τά τούτοις δμοια. 45ΕΙς τήν αμαρτίαν τούτην άντικειται ή άρετή τής υπομονής, τήν δποϊαν φανερώνει ό Απόστολος, λέγωντας' ύπ ο μο ν ή ς γ άρ έ χ ε τ ε χ ρ ε ί α ν , Ι να τά θ έ λ η μ α τ ο ϋ Θ ε ο ϋ πο ι ή- ο α ν τ ε ς , κ ο μ ί ο η ο θ ε τ ή ν έ παγ γε λ ί α ν.

Έρ ώ τ η σ ι ς λς'. 20Τί πρδγμα είναι ή άκηδία ή ό δκνος;

‘ Α π ό κ ρ ι σ ι ς . Ή άκηδία είναι μία ψνχρότης καI Αμέλεια διά τήν σω

τηρίαν τής ψνχής τήν | αιώνιον, διά τήν όποιαν Αμέλειαν ά άνθρωπος λνπεϊται και Αγανακτεί, διά τό καλον όποϋ μέλλει ν ά 25κάμη· διατί φεύγει τόν κόπον τόν πρός τό Αγαθόν συμβαλλό- μενον. Εναντίον τής δποίας γράφοντας ό απόστολος λέγει οϋτω'Ιν α μή ν ωθ ρ ο ί γ ένη σθ ε , μ ι μ η τ α ί δ έ τ ών δ ι ά πισ τ έ ως κ α ί μ α κ ρ ο θ ν μ ί α ς κλ η ρο ν ο μ ο ύν τ ων τ ά ς

Α παγ γ ε λ ί ας . Τοϋτο καί ό Σωτήρ ήμών έρμηνεύων, λέγει 30πρός τόν όκνηρόν έχεϊνον δοϋλον πο ν η ρ έ δ ο ν λ ε χ α ί ό-χν η ρέ, η ό ε ις δ τ ι θ ε ρ ί ζ ω δ π ο ν ο ύ κ έ σ π ε ι ρ α , x a l

3. Ία κ. 1, 19 \\ 7. Έφ. 4, 31 \\ 17. *Εβρ. 9. 36 ΓΕβραΙ. ι'. λς'. DK] (Έβ ρ. 10, 36 Τ) II 28. Έβ ρ. 6, 12 || 31. Ματ. 25 , 26.

1 f i 24 δκοΐαν D || 2 έλοπήση ΟΝ, dar < έλύπηοβ.» Ν pe marg., de unde K m te x t || 4 ίχοΰααι1, x al add. D || 8 oftv M || 11 Ποία D.

P· 4

f. 124



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ*. λς'—λθ\

συν άγ ω δ θ ε ν ο ύ δ ι ε ο κ ό ρ π ι σ α · χ αί κατωτέρω· κα I τ ό ν ά χ ρ ε ϊ ο ν δ ο ν λ ον ε μ β ά λ λ ε τ ε ε I ς τ ό a x ό τοςτ ό ε ξ ώ τ ε ρ ο ν , έ κ ε ϊ ί α τ α ι ό κ λ α υθ μ ό ς , χ α ί β ρ υ γ μ ό ς τ ώ ν ό δ ό ν τ ω ν.

5 Έρ ώ τ11 ο ι ς λζ'.Ποι α αμαρτήματα γεννοϋνται άπό τήν Ακηδίαν;

*Α π ό κ ρ ι ο ι ς .

* Εκούσιος ΙχΧυσις, πρόφαοις τής άμαρτίας, σκάνδαΦρύψις, ύποψία, καί άλλα όμοι α τούτοις. Είς τοϋτο τό άμάο-

10 τημα άντίχειται ή αρετή τής προσοχής , καί έπιμελείας, πρός τήν όποϊαν ό Χριστός παρακινώντας, λέγει οϋτω· γ ρη γ ο ρε ϊ τε ο ϋν ό τ ι ο ύ κ ο ϊ δ α τ ε τ ή ν ή μ έ ρ α ν ο ύ δ έ τ ή ν ώρ α ν ,

έ ν β ό Υ Ι ό ς τ ο ϋ ά ν θ ρ ώ π ο υ έ ρ χ ε τ α ι ' και ό Απόστο- λος λέγει' ν ή ψ α τ ε , γ ρ η γ ο ρ ή α α τ β ' ό τ ι ό ά ν τ ί δ ι χ ο ς 15 ύ μ ώ ν δ ι ά β ο λ ο ς , ώ ς λ έ ω ν ώ ρ υ ό μ έ ν ο ς π ε ρ ι π α

τ εΐ , ζ η τ ώ ν τ ι ν α κ α τ α π ί η · φ Αν τ ί σ τη τ ε σ τ ε ρ ε ο ί τ ή π ί ο τ ε ι .

*Ε ρ ώ τ η ο ι ς λη\Ποϊα είναι τά άμαρτήματα, τά είς τό άγιον Πνεύμα ;

20 9 A n ό χ ρ ι ο ι ς.

Ή πολλή χαί άτοπος πεποίθησις είς τήν χάριν τοϋ θεοϋ·ή άπόγνωσις, ήγουν τό νά μή & α τ ι ν ά ς είς τήν εύοπΧαγ-

χνίαν τοϋ θ εοϋ* x a i ή Αντιλογία είς τήν φανεράν χαί κεκυρω- μένην Αλήθειαν χαί ή άρνησις τής όρθ οδόξου πίστεως τών χρι-

25 στιανών.Έ ρ ώτ η σι ς λθ\

Τί είναι ή πολλή πεποίθ ησις είς τήν χάριν τοϋ θ εοϋ;

* Α π ό κ ρ ι σ ι ς .

*Η πολλή πεποίθ ησις είναι τό πολύ θ άρρος όποϋ έχει τινάς

1. [Ματθ. η * , λ'. D, στίχψ λ'. Κ || 11. Ματ. 25, 13 || 14. 1 ΙΗτρ.5, 8.

2 Ιμβάλλβτβ corectat din έκβ άλλβ τ· Μ, έκβ άλλ ·τ· D ,« Ed. λχβάλλ.

Ν pe marg. || 6 HUa D J| 9 θρύψις] ni mia lic e nţia: C. O. ed. Malvy (Paris1927), p. 1 0 8 ; o w a ed. slavonă(Moscova 1743), p. 262, unde traducătorul slav a confundat cuvântul grecesc * ρ6 4 »ς (= ni mia licenţia) cu♦λ(ψις ( = întristare| | δποψία] « f. δπβροψία.» N pe marg., despre care

K in notăzice « non commendabiUs » ; suspitio : C. O. ibidem, noAspiHii:ed. slavonă(ibidem) || 1 0 ftpoootf);] προσβυχί)ς D || 19 Ποία D.



0 Ρ Θ 0 Δ 0 3 0 2 Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ι Α , Γ . λβ'— ψ \ 149

§1ς χήν εύσπλαγχνίαν | τον θ εοϋ, δχαν Ελπίζει πώς άμαρτά- νωι τας, δέν ϋίλει τοΰ κραχήοβιν ό θεός χήν χάριν του, μήτε

άέλει χόν τιμωρήσει' χαί μέ χόν τρόπον τοϋτον ολιγωρεί χήν Φείαν δικαιοσύνην. Καί δποιοι είς τοϋτο χό σφάλμα ύπόχεινται,

Ας άχονσονοι χοϋ άποοτόλου όποϋ τούς διδάσκει λίγων' ή τ ο ϋ 5π λ ο ύ τ ο ν χ ή ς χ ρ η σ χ ό χ η χ ο ς α ύ τ ο ϋ χ a I χ ή ς Α νοχ ής , κ α ί χ ής μ α κρ ο θ υ μ ί α ς χ α τ α φ ρ ο ν ε ϊ ς , Α- γ ν ο ώ ν δ χ ι χ ό χ ρ η στ όν τ ο ν θ ε ο ϋ ε ί ς με τ ά ν ο ι ά ν

αβ ά γ ε ι ; κ α τ ά δ έ χ ήν ο χ λ η ρ ό τ η τ ά σου, κα ί Α-

με τ α ν ό η χ ο ν χ α ρδ ί α ν , θ η σ α υ ρ ί ζ ε ι ς ο ε α ν τ φ ό ρ- ίογήν, έ ν ή μ έ ρ q ό ργ ή ς κ αί άπ ο χ αλ ύψ ε ω ς δ ι χ αι ο- χ ρ ι σ ί α ς χ ο ϋ θ ε ο ϋ. Τοιοϋτοι είναι έκεϊνο ι, ol όποιοι άπο- κοτοϋοι χαί λέγουσι παβρησίφ, δταν Φίλη ό θ εός σώζο μαι' καί δχαν δέν ϋίλ η χάνομαι. Διά χό όποιον καβόλου δέν Επιμελούνται νά διορθωθοϋσι, μά όλιγωροϋντες καταφρονοϋαι τήν αω- isτηρίαν χής ψυχής τους* τούς όποιους ή Αγία Γραφή νονθετά λέγονοα- ο ύ κ I αχ ι θ ίλ η μ α Ι μ π ρ ο ο θ εν χ ο ϋ Π αχ ρό ςύ μ ώ ν τ ο ϋ i v ο ύρ α ν ο ϊ ς , ϊ ν α ά πό λ η χ α ι ε ί ς χ & ν μ ι κ ρ ώ ν χ ο ύχ ων. Καί διά χοϋ ηροφήχου φησίν ό Κύριος’ ζ& Ε γ ώ λ ί γ β ι άδ ων a t Κ ύρ ι ο ς , ο ύ β ο ύλ ο μ α ι χ όν 20ά ά ν α τ ον τ ο ν α μ α ρ τ ω λ ο ύ , ώς χ ό Ε π ι σ τ ρ έ ψ α ι χ όν

A σε β ή α π ό τ ή ς ό δ ο ϋ α ύ τ ο ϋ , κ α ί ζ ή ν ά ύ τ ό ν . Καί είς άλλον τόπον λέγει ό Απόστολος· το ΰ Σ ωχ ή ρ ο ς ή μών θ ε ο ϋ, δ ς & έ λε ι π ά ν τ α ς Α ν θ ρ ώπ ο υς σ ωθ ή ν α ι κ α ι εί ς i n ί γ νω ο ιν Α λ ήθ ε ι ας ί λθ εϊ ν. Όμοίως σφάλλονσι 25και Εκείνοι όποϋ μέ μόνην χήν πίοτιν, χωρίς καλά Εργα Ελπί- ζονσι νά κληρονομήσουοι τήν αΙώνιον ζωήν.

Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ ' .Τί πράγμα είναι ή άπόγνωαις διά χήν χοϋ θ εοϋ εύ

σπλαγχνίαν ; \ 30

5. *Ρω. 2, 4 ·|| 17. Ματ. 18, 14 || 20. *Ι·ζ. 33, 11 [ pentru redacţiaacestui citat vezi aparatul critic In Septuaginta, ed. Rahlfs, vol. II, p. 830]23. 1 Τιμ. 2, 4 [nota lui K: «In 1. Timoth. mox citato alius verborumordo In Ν. T .» eite ex acţi numai cu privire Ia OiXai pus ante σ«θ. cf. T)a

5 ixoftetoot D | τούς om. D || 7 tffc om. ONK || 15 ίιορβωτοβοι ON,

« monatrum formae » K In notă|| 16 νουθβτφ K || 20 19ων« l ON || 23 Ακό- οτολος·] τοϋτο γάρ χαλάν χαί faABsxtw ένώπιον add. Ν şi dupăel X || 25-

27 A in# y ν di ed. slavonă(Moscova 1743), p. 266, pe marg.

/ 125

i. 4

5



150 ΟΡΘΟΛΟΧΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . μ'—μ«*


* Η Απόγνωοις είναι μία δυσπιστία, διά τήν εύοπλαγχνίατον Θεοϋ, όηοϋ έχει ό αμαρτωλός, υπολαμβάνοντας κακώς,πώς διά τά Αμαρτήματα όποϋ ίχαμιν, ή διά τά καλά όποϋ

5 δέν ίκαμεν, ό θ εός όέν θέλει τοϋ ουγχωρήσειν, ή δέν τόν di- λει βάλειν είς τήν χάριν τον λογιάζοντας πώς τάχα ή Ανθριο- πίνη πονηριά περισσεύει τήν έλεημοσύνην τοϋ Θεοϋ· καθώς είπεν δ Κά IV με ί ζ ων ή at τ ία μο υ το ϋ άφ εθ ήναί με. Καί ή τοιαύτη μεγάλη βλασφημία ώνείδιζε πολλά τήν ΰείαν

1 0 έλεημοσύνην καί χρηστότητα. Διά τοϋτο δέν πρέπει τινάς, άν εϊναι nai φορτωμένος άπό βαρυτάταις άμαρτίαις νά Απελπίζεται ποτέ, Από τήν Απειρον τοϋ Θεοϋ φιλανθρωπίαν ένθυμουμένος

τόν Ασωτον νΐόν, τόν όποϊον μετανοήοαντα, έδέξατο μέ Ιλαρώ- τατον πρόσωπον καί χαρδίαν μέ τό όποιον πράγμα καί ή μάς 15 Ιδίδαξεν, δχι μόνον έπτά φοραΐς νά ουγχωροϋμεν τοϋ αδελ

φού μας , όποϋ θέλει σφάλει είς ήμΑς, όταν έπιστρέφτ], Αλλ' Ιτυς έβδομη κον τάκις έπτά τής ήμέρας. Καί διά τοϋ προφήτου λέγει· έ πι ατ ρά φ η τ ε πρός με | έ ξ όλ ης τής καρό ί ας ύ μών, x a i i v v f ja t i Îqi , (καϊ έν σ άκ κ φ)

20 κα ί έν κ λ α ν θ μ φ, κα ί έν κο πε τ φ, χ αί δ ια $ β ή

ξατε τάς χ αρό ί ας ύ μών, χ αί μ ή τά I μάτι α ύ μών x a i i n t o τ ρ έ ψα τ ε π ρό ς Κ ύρ ι ο ν τόν Θε ό ν ύ μών ότ ι έ λ ε ή μ ω ν χ αί ο Ικ τ ί ρ μων έ στ ί, μα κρ ό θ υμο ς χ α ί π ο λ υέ λ ε ο ς , χ α ί μα τ α ν ο ών έ π ί ται ς χ α κί α ι ς .

25 Έρ ώτ η σ ι ς μα\Τί είναι ή Αντιλογία, ή τό πείσμα όποϋ χάνει τινάς είς

τήν φανεράν Αλήθειαν; Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .

Τό πείσμα ή ή Αντιλογία, έναντίον τής γνωρισμένης καί

30 βεβαιωμένης Αλήθειας, είναι μία Αμαρτία, όπόταν τινάς γνωρίζει

8. Γ·ν. 4, 13 (Ι 15. Ματ. 18. 22 | | 18. Ίωήλ 2, 12.

2 δυσπιστία] δυσπιτία ΟΝ, άιτβλπισία D, dar « f. δυσπιστία * Νmarg., de unde K In te x t şi eu aceastănotăjo s : « δυσπιστία conj. marginalie est, quam r eddit Frischius, la S lav ici· idem se invenisse, indicans: t in Unglaube weg en de r Barmhereigke it G otte s », vezi traducerea luiFrischius In e d. Hofmann (Breslau 1751), p. 309 ; ediţiile slavone su cuvântul MlANMtfli; diffidentia: C . O. || 6 pctXXsi ONDK || 14 xal ήμβς om. ONDK || 16 έπιστρέφη OND || 19 xal Iv σβίκχφ D.



0 ΡΘ0 Λ0 3 0Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . μα*—μβ'. 151

μέ Ακρίβειαν τό χαλάν, μά διά νά άμαρχάνη μέ περισσόχέραν άδειαν, χό πολεμεΧ μέ πείομα, μέ λόγον x ai μέ ίργον, άνθισχα- μένης τής συνειδήαεώς τον. Διά τούς πράτχονχας χό τοιοϋτον άμάρτημα, λέγει ή Γραφή- Α πο κα λ ύπτ ε τ αι γάρ Αργή θ ε ο ϋ An* ο ύρανο ϋ i n i πάσαν Ασέ βε ι αν, x a i A- 3

δι χ ί αν Α νθ ρώπων, τών τήν Αλήθ ει αν έν Αδιχίςι χα τ ε χ ό ν τ (ο ν. Τό δμοιον άμαοτάνοναι χαι έχεινοι όποϋ χά άγαθά έργα χοϋ πλησίον τά διαβάλλονοι, λέγοντές χα νά μήν είναι έχ Θεοϋ’ χαθώς οI Φαρισαίοι χαί *Ιουδαίοι έχάναοι χατά τοϋ Χριοτοϋ’ δίαν έδίωχε χά Αχάθαρχα πνεύματα λόγω, x ai έ- ίοθαυματούργει. ΕΙς τήν αύτήν άμαρτίαν εύρίοχεχαι χαί έχεινος όποϋ φθονεί είς τόν πληοίον τον, διά τήν χάριν τοϋ Θεοϋ’ x ai έχεΐ-

νος όποϋ δέν διδάοχει τούς Αμαθείς τά άρθρα τής πίοτεως διά

τήν πονηριάν τον τό όποϊον πάθος έού, Χριοχέ βαοιλεϋ, ξε$ρί- ζωνέ το άπό τάς χαρδίας πάντων τών χαθολιχών χαί όρθοδόξων 1 5

χριστιανών. Τό αύχό πρέπει νά νοήται x ai δι έχείνους όποϋ έπιγράφουοιν είς ύπόχριοιν, τήν εύοέβειαν, xai τάς λοιπάς Αγαθοεργίας, όποϋ είναι καρποί τοϋ άγιου IIνεύματος. "Ετι δέ είς τοϋτο άμαρτάνουσι, xai δοοι τήν πίστιν χοϋ Χριοτοϋ Αρνοϋνται, χατά τό είρημένον πας δο τις όμολ ογή σε ι έν έ μο ί 20

έ μπρο οθ εν τών Ανθ ρώπων, ο μολ ο γήσω χή. γ ώ έν

αύ τ φ &μπρο ο θ ε ν τοϋ H ατ ρό ς μο υ το ϋ έν ούρα- νοι ς. "Ο στι ς δ’ â ν Αρνή ο η χαί μ ε έ μπρο σθ ε ν τών άνθ ρώπων, Αρνήσομαι αύτόν κ$γώ έ μπροσθ εν τοϋ Πατρός μου τοϋ έν οϋ ρανοϊ ς . 25

Έρώτ η ο ι ς μβ'.Ποια Αμαρτήματα είναι έχεϊνα όποϋ χράζουοιν έχδίχησιν

Από Θεοϋ σννεχέσχερον είς τόν κόσμον τοϋτον ; Ά πό κρι σι ς .

Ταϋτα’ ό θεληματικός φόνος, περί οϋ ή Αγία Γραφή λέγει' 30

φωνή αί ματ ο ς τοϋ Αδε λ φοϋ σο υ \ βοφ πρό ς μ ε 1.127, - . - _________________________5

4. *Ρω. I, 18 II 20. Ματ. 10, 32 || 31. Γβν. 4, 10.

1 άμαρχάνη ONDK || 2 χαί] μέ om. ONDK || 6 Mixta Κ || 8 λέγον-χ*ς, χά Κ II 9 έκάμχοι D || 14—<15 Α ΙζωνΑ ΟΝ, dar « έκρίζων·.» Ν pe marg.,da unda K In text: έκρίζων» τ6 şl ou nota: χδ iaslgnivl accentu quum sitpron. demonstrat! vum.» || 21 χΛγώ DK || 22 Παχρδς) μου om. ONK || 23άρνήοηχαίμ» M || 27 Πο(α D || 30 θβλημαχκδς M.



152 0ΡΘ 0Α0 Χ02 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . μ β — μγ\

έ μ τ ή ς γ ή ς. "Επειτα τό ίργον τών Σ οδομιτών, χαθώς λέγει ό Κύριος * χ ρ α ν γ ή Σ ο δ ό μ ω ν n a i Γ ο μ ό (?ρ ας

π ε π λ ή θ ν ν τ α ι π ρ ό ς μβ · ft a i a l ά μ α ρ χ l a i α ν τ δ »μ β γ ά λ α ι ο φ ό ό ρ α . Κ α χ α β ά ς ο ύν δ ψ ο μα ι e I χ αχ ά

5 χ ή ν χ ρ α ν γ ή ν α ν τ ών τή ν έ ρ χ ο μ έ ν η ν π ρ ό ς με σ ν ν τ ε λ ο ϋν τ α ί ' e l δ έ μ ή, ι ν α γ ν φ. * Ομοίως x ai ή τών πτωχών x ai χηρών χαι όρφανών έπήρεια" x ai ή Αποστέρηοις χής πλερωμής τών ίργαχών, χατά χήν Μαλαχίον προφητείαν χ α ι π ρ ο ο ά ζ ω π ρ ό ς ν μ ά ς έν χ ρ ί σ ε ι ' χ α ΐ ί ο ο μ αι

10 μ ά ρ χ ν ς χ α χ ύς i n i τ ο ύς φ α ρ μ α χ ο ύ ς , x a i i n i τάςμ ο ι χ α λ ί δ α ς , χ a i i n i χ ο ν ζ ό μ ν ύ ο ν τ α ς χ ώ όν 6 ματ ί μ ο ν i n i ψ ε ν δ ε ί ' x a i i n i τ ο ν ς ά η ο σ χ β ρ ο ϋ ντ ας

μ ι ο Οό ν μ ι οθ ω χ ο ϋ, χ a l χ α τ α δ ν ν α η τ β ύο ν τ α ς χή ρ α ς :, χ α I χ ο νδ ν λ ί ζ ο ν τ α ς ό ρ φ α ν ο ύς ' χ α I τ ούς έ χ- 15 χ λ ί ν ο ν χ α ς χ ρ ί ο ι ν η ρ ο σ η λ ύχ ο υ* x a i χ ο ύς μ ή φ ο-

β ο ν μ έν ο ν ς μβ , λ έ γ ε ι Κ ύρ ι ο ς η αν χ ο χ ρ ά χ ωρ . Καί είς τοϋτα ήμπορονμεν νά προοθ έσωμεν x al χήν όλιγωρίαν xai άχαοιοτίαν χήν πρός τονς naχέρας" ώς φηοιν ή Γ ραφή' δ ς τ ύ π τ ε ι π α τ έ ρ α , ή μ η τ έ ρ α α ύ χ ον, ϋ α νά χ φ ft αν α-

20 χ ο ύσ θ ω. 9Ο χ α χ ο λ ο γ ώ ν π α τ έ ρ α α ύ τ ο ϋ ή μη τ έ

ρ α α ύ τ ο ϋ θ α ν ά χ φ χ β λ β ν χ άτ ω.Έρ ώ τη σι ς μγ'.

Ποϊον είναι τό μή πρός θ άνατον Αμάρτημα ; '* Α π ό χ ρ ι ο ι ς .

25 Αμαρτία ή μή πρός θάνατον, ή όηοία xa i σνγγνωστήπαρά τιοιν άλλοις όνομάζβται, βίναι έχείνη χήν όποϊαν ούδένας

Λνθρα>πος ήμπορεϊ νά φύγγ\ , Ι£ω άηό τόν Χριοτόν x a i χήν Παρ

θένον Μαρίαν. Μά δέν μας στερεύει Αηό τήν χάριν χοϋ Θεοϋ' μήτε μας χαθνποβάλλει εις χόν αΙώνιον θάνατον. Περί τής τοιαύ- 30 χηζ Αμαρτίας λέγει ή Γραφή· iâ v β ϊ η ωμβ ν όχι Α

μαρ τ ί αν ο ύχ Ιχ ομβ ν, i αν το ύς η λ αν ώ μ εν, x a l

2. Γ·ν. 18, 20 || 9. Μαλα. 3, 5 || 18. "Εξ. 21, 15 (’Έ6. η»'. ·(Eşire 21, 15 8) || 30. 1 Ί» . 1. 8.

2 Γομώ^ας ΟΝΚ || 6 eWk Μ (| 7 χηρΑν (καί) Ν || 8 τί)ς πλ·ρτοΟ μιοΟαΰ D || 19 oetoO repetăsubliniat eu puncte M, ce înseamnăelinii*nare || 25 6koU D || 26 6no(av O || 27—28 icepBsvov M || 28 μβς K ||29 μβς DK.



ΟΡΘΟΔΟΕΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . μγ '—μ8*. 153

tj Α λ ή θ ε ι α ο ν η Ι ο τ ι ν | ν ήμϊν. Τούτων τών αμαρτιών ά-μθμός ουχ lo w μέ Μον τοϋτο έκείνα λέγονται κυρίως τοιαϋτα, δοα δέν περιοφαλίζουνται t /ς τά ϋανάοιμα. Καϊ τοϋτα 6kv πρέ- ftei τινάς νά τό όλιγωρα, καί νά μήν τάόιορθώνη· μάλιστα καθ' ί- χάοτην ήμέραν ύπαγένωντας είς τό κρεββάτι, νά τά λογιάζη τήν 5

νύκτα, μαζί καί μέ τά Αλλα, νά κλαΐη ηρός τόν θεόν, κατά τόν ψαλμωδόν όηοϋ λέγει" α λ έ γ ε τ ε έν τ α ϊ ς κ α ρ ό ί α ι ς υμών , i n i τ α ϊ ς χ ο ί τ α ι ς ύμ ών κα τ α ν ύγ η τ Β . Καί’ λ ο ύσ ω καθ ' έ κ άσ την ν ύκτ α τήν κλ Ιν η ν μο ν , i v Sâx ρ υ ο ί μ ο υ τήν σ τ ρωμν ή ν μο υ β ρέ ξω. Καί νά ζη- ίο4 ουγχώρησιν μέ ταϊς πρεαβείαις τής άγιας Θεοτόκον, x ai πάντων τών άγιων διατί είναι μιοηιά καί αύ?ά ένώπιον τής ϋείας δόξης, κατά τήν Γραφήν τήν λέγουοαν β δ έ λ υγ μα

Κ ν ρ ί ω λ ο γ ι σ μ ό ς ά δι κο ς . Καϊ άν δέν διορθώνουνται x ai αΟτά μέ τήν μετάνοιαν, άνοίγουοι τόν δρόμον ηρός τά 6α- ι$ νάσιμα αμαρτήματα" καί φέρνουσιν εις τόν άνθρωπον ψυχρό

τητα, καϊ Αμέλειαν καϊ | όλιγωρίαν είς τό νά πληρώνουν τάς έν-

τολάς τοϋ θεοϋ.Έρ ώ τη αι ς μδ\

Είναι τάχα τινάς τρόπος μέ τόν όποιον τινάς γίνεται κοι- 20 νωνός άλλοτρίων Αμαρτημάτων;

Ά η άκρ ι α ις.

Τά άλλότρια σφάλματα τότε μετέχομεν, όηόταν παρακι- νοϋμεν τινά είς ιό νά οφάλη· μάλιοτα Ικεϊνον όηοϋ δέν ήμ- πορεΐ νά βοηθηθβ παρά άπό έμάς, καί είς ήμάς άποθέιει δλην 25τον τήν έλπίδα. Τοιοϋτοι είναι έκεϊνοι ol πνευματικοί, όηοϋ άφήνουοι τόν άνθρωπον νά Cjj άκολάοιως, ίξω άπό τάς θείας έντολάς, καί τάς ίκκλησιαοτικάς παραδόσεις · όμοίως καί ol δεσηόται, δταν ηαρακινοϋσιν είς τό κακόν τούς δούλους τονς, ή οί. άνδρες τάς γνναϊχας τονς, οί πατέρες τούς υίούς τονς, οί 30

διδάσκαλοι τούς μαθητάς τους' δταν τούς άφήνοναιν είς έλευθερίαν

7. Φαλ. 4. 5 (Κ In notăaratăgreşit (ς’. ζ\ ) trimiterea la pealm a lui N care este 9 '. ·*.] || 9. V«X. 6, 7 || 13. Παρβι. 15, 27 (Ηαροί. κζ*. (·'. ΟΝ. Παροιμ. ιζ\ ia '. D, Παροι. ta'. κς\ K] (Proverbe 15, 26 S).

4 όλιγωρ? ΝΚ, όλιγ·ρ9 D | βιορβώνή ON || 5 xp«66dxi ONDK || 7 Φαλμψίδν OD || 9 μοβ,) iv om. K || 17 ιΛηρΛνη N pe marg., D || 23—24παρακοινοΟμβν] · 1. παρακιν. ut paullo post.» N pe marg., de unde K In textşi eu notăjos || 24 ο*4λλ* D l| 25 *μ*ς] ήμ«ς D.

Ρ· 4

f. 128

. J



154 0 Ρ Θ 0Δ 08 02 ΟΜΟΛΟΓΙΑ Γ . ρβ*—ρζ'.

νά οφάλλοναι. Πάντες o i τοι οΰτοι , teal οί τούτοις δμοιοι, de-

λονο* δώσειν λόγον τφ θ εφ iv ώρφ. της χριοεως δι ίκείνονς όττον εϊχαοιν ύηοκάτω είς την κυβέρνηοίν τονς. Δια τοϋτο 6 Παύλος νουθ ετώντας Ιλεγεν είς χόν Τιμόθεον* χ ε ι ρ ας τα-

5 χ έ ω ς μ η δ ε ν I i n ιτ ίθ ε ν μη δ έ κο ιν ών ε ι αμφρ-

τ ί α ι ς άλ λ ο τ ρ ί α ι ς ' ο ε α υτ ό ν ά γ ν ό ν τή ρε ι.

’ Ε ρ ώ τ η ο ι ς μ ε " .Μέ ποιον άλλον τρόπον μετέχομεν τάς αμαρτίας των

άλλων ;10 Ά π ό κ ρ ι ο ι ς .

ΓΟηόταν τινάς δίδει Αφορμήν είς Αλλους τοΰ άμαρτάνειν, μέ τίποτες σχάνδαλον παρακινητιχδν Αμαρτίας , ή μέ νεύμα, ή

μέ λόγια άσεμνα, ή έπαινώντας χό κακόν' ή κατηγορώντας τάκαλά ϊργα. *Εδώ Αχομι ήμπορεϊ νά μετρηθη δποιος μέ χήν 15 Φέλησίν του παροξύνει τινά, είς θ υμόν ή δέν έμποδίζει τ3 κα

κόν δαον δύναται ■ή δέν νουθετεί κατά τό χρέος του. Καθ’ ένας Ano τούτους γίνεται μέτοχος τής Αμαρτίας χ ον άλλου.

Έρ ώ τ η σ ι ς μς ’.’Επειδή και έρρέθηκε περί Αρετών καί κακιών, ζητώ νά

20 μου εΐηής και περί τών έντολών τοΰ θ εοϋ.

Ά π ό κ ρ ι ο ι ς . Α Ι έντολαΐ τοΰ θ εοΰ είναι δέκα' μά είς αύταϊς περιέ-

χονται καί άλλα πράγματα, f . 129 Έ ρ ώ τ η ο ι ς μ ζ ' .

25 Ά λλά a i ίντολαί τοΰ παλαιού νόμου έπληρώθ ησαν ; Ά π ό κ η ι ο ις .

Α Ι έντολαΐ τής παλαιός διαθήκης, όποΰ ήσαν διά ταϊς τελεχαΖς καί μυστήρια, καί i n ροτυπώναοι τά εργα τοΰ Χριοτοϋ,

δλαις έχείναις έττεράσασι* και καθ ώς ή σκιά παραχωρεί, τής ά-30 ληθείας έλθουοης, τέτοιος λογής καί έκεϊναι παρήλθ ον xai

4. 1 Τιμ. 5, 22.

1 χ αί οί τούτο ις om. ON DK , da r τοιοδτοι] « add. x a l.» Ν pe marg··

de unde K In te x t j δμοιοι] όμοίως D || 5 μήθ ΐ O , μή 8k Ν, μή δέ D || 13 χαχόν] χακίν D || 14 4M> O || 19 i^fiiBexe ONK |] 25 έχληρώβησβν M ||

2 7 — 28 διά ταϊς τ·λ* χαΙς χ α! μυστήρια, w η tahhctux ed. slsvoni(Moscova 1743), p. 275; von den Opfern und Sacramenten, Frischins in ed. H o f m an n , p. 319; numai a d ceremonios C. O. (ed. Malvy), p. 112.



0 M 0 A 0 S 0 2 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ* . μζ\ 155

χριστιανοί δέν χρεωστοϋσι νά ταϊς πΧηρώνουοι. Μά έκειναι αί τολαί όποϋ αποβλέπονσιν είς τό νά φνλάττεται ή πρός θ εόναί τόν πλησίον άγάπη, όχι μόνον είναι χρέος νά φυλάττωνταιπό τούς χριστιανούς, μά και μέ περισσότέραν ακρίβειαν καιελειότητα, παρά όποϋ έφυλάττοντο άπό τούς ' ΙοραηΧίτας τοϋ 5

αλαιοϋ νόμον διατί περισσότεραις ενερ/εσίαις έμεθέςαμεν ή-εϊ; άπό τόν Θεόν, καί χωρίς κάν μίαν ούγχρισιν άπελάβομεν ην χάριν τον Αγίου Πνεύματος, διά τοϋ Κυρίου ήμών Ίη- ον Χριοτοϋ, παρά έκεϊνοι. Ζΐιά τοϋτο πρέπει νά περισοευου-

σιν αί άγαΒοεργίαι ήμών, τάς τών ’Ιουδαίων πράξεις' κατά τό 10ίρημένον έάν μ ή πε ρ ι οο ε ύ j] ή δ ι κα ι ο σ ύνη ύ μ ών,

πλ ε ϊ ο ν τ ών Γ ρ α μ μ α τ έ ω ν κα ι Φ α ρ ι σ α ί ω ν , ο ύ μήεί οέΧΟη τε είς τήν β ασι λ ε ί αν τών ού ρανών. 'Ομοίως* η χ ο ύσα τ ε δτι έ^ρ έθη τοις άρχ αί ο ι ς· ού φο-

νεύαεις * δς ό’άν φ ο ν ε ύ οη, ϊ νο χ ο ς ε σ τ α ι r j j κ ρ ίσε ι. 15’Εγ ώ δ έ λ έ γω ύ μ ϊ ν, ό τ ι π α ς ό ό ρ ρ ι ζ ό μ έ ν ο ς τ ωαδ ε λ φ ώ α ύ το ϋ εΐ κή , ϊ νοχ ο ς ε σται τ ff κ ρ ί σ ε ι* ό ςδ’ άν ε ϊ τι η τ ω άδ ε λ φ ώ α ύ τ ο ϋ ρακά, ένοχος ί στ α ι τ φ σ υν ε δ ρ ί ω’ δς ό* άν ειπη μωρέ, ίνοχος ί στ αιε ί ς τ ήν γ έ ενν αν τ ο ϋ π υ ρ ό ς. Γό αυτό καί περί άλλων 20τινών λε' ει εις τόν ίδιον τόπον. "ΟΧαι λοιπόν αί έντολαί πρέπεινά φυλάττωνται, όποϋ άποβλέπουοι πρός τήν είς Θεόν και τόν

πλησίον άγάπην διατί είς αύταϊς ταϊς δύο έντολαΐς, δλος ό νόμος καί οί προφήται κρέμονται* ώς φησιν ό Κύριος· άγ απή- σ ε ι ς Κ ύ ρ ι ο ν τ ό ν θ ε ό ν σ ο υ έν ό λ τ jj κ α ρ δ ία 25οο ν, κα ί έν δλι^ τ /j ψ υ χ η σ ο υ, κ αί έν δλτ] τ ff ό ι α-

ν ο ί α ο ου. Α ϋτ η έ σ τ ι πρ ώτ η καί μ ε γ άλη έ ν τ ο λ η.4 ε ν τ έ ρ α δ έ ό μο ί α αύτή· άγαπήσ εις τόν π λ η σ ί ο ν σο υ ώ ς ο ε α υ τ όν. Έν τ α ύ τ α ις τ αϊ ς δ υ α ιν έ ν-τ ο λ α ι ς , δ λ ο ς ό ν ό μ ο ς κα ί ο I π ρ ο φ η τ α ι κρέ- 30

μ α-ν τ α ι.

11. Ματ. 5, 20 || 14 . (Ματ®, β*. κα '. D, στίχφ κα'. Κ] 1| 24—25 .

Ματ. 22. 37.

1 πληρώσουοι ONDK || 7 κφν ΟΝ || 10 άγαθ ο*ργ£αις ONDK ||

24 ώς φησίν ONDK || 25 θβδν ββο Κ || 27 έατί ON DC || 28 Αγαπή-

οης OND. · ' -■? ■



156 0 Ρ Θ0 Λ 0 3 0 2 ΟΜ Ο Λ ΟΓ ΙΑ . Γ . μη* — ι

Έρ ώ τ η σ ι ς μη'.Πώς είναι δέχ α a i έντολαι, όποϋ ό ■Χριστός δ Κ ύ ρ ι ο ς

ήμών δύο μάνας έβεβαιωοεν ; ι

f. 130 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .5 A t δύο αϋται έντολαΐ είναι γενιχώτεραις, x ai άρχοειδέ-

ατεραις , είς ταϊς όποίαις δλαις a t Αλλαις Φεμελιώνουνται. Διά τοϋτο at δέκα αϋται εις δύο πλάκας μερίζονται' x ai είς μ&ντήν πρώτην είναι εκτεθειμένοι έκεϊναι όποϋ μας προατάααοναι

νά φυλάττωμεν την είς θ εόν αγάπην· είς δέ τήν δεν τέραν, kxil-10 ναι όποϋ μας διδάσκοναι μέ τίνα τρόπον νά χρατοΰμεν τήν είς

τόν πλησίον άγάπην. Λοιπόν ό Χριστός μέ τάς δύο τοΜτας έν- τολάς, δλαις ταϊς δέκα έπικνροϊ καI βεβαιώνει' καί περί τον

νόμον τούτου λέγει* ε ν κ ο π ώ τ ε ρ ο ν Ι ο τι τ ό ν ο ν ρ αν όν

χ α ι τ ήν γ ην π α ρε λ θ ε ϊ ν , ή τ ο ν ν ό μ ο ν μ ί α ν χ ε-15 ρ α ί α ν π ε σ ει ν.

Έρ ώ τ η σ ι ς μθ\Ποία εΐναι ή πρώτη έντολή τής προτέρας πλακάς ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .? Β πρώτη έντολή της πρώτης πλακάς η πίναχος , αυτή

20 έοτιν ε γ ώ ε ϊ μ ι Κ ύ ρ ι ο ς ό θ ε ό ς σ ο υ, ό ε ξ αγ αγ ών

ο ε έ κ γ η ς Α Ι γ ύ π τ ο υ, ί ξ ο ϊ χ ο ν δ ον.λ ε ί α ς· ο υχ I- ο ο ν τ α ί ο ο ι θ ε ο ί ε τ ε ρ ο ι π λ ή ν έ μο ν.

Έρ ώ τ η σ ι ς ν'.Πώς πρέπει r a νοοϋμεν τήν έντολή ν τούτην ;

25 Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .Είς αύτήν τήν πρώτην ίντολήν, ό Κύριος ό θ εός παρα-

δίδει είς τόν Ανθ ρωπον τήν Ιδίαν τον γνώαιν νά τόν γνωρίζρ" έπειδή διά τό τέλος τοϋτο τόν έπλασε λογικόν τόν Ανθρωπον, δια

νά τόν γνωρίζη κύριον x al ποιητήν του νά τόν δοζάζη. Καί 30 δέν ήρχισεν άπό τήν ποίησιν τοϋ κόσμον νά emfj' έγώ είμι 6

θ εός ό πλάσας κόσμον, μά ’ έγώ είμι ό θ εός σου ό έξαγαγών οε

6 αΐ Αλλαας repetăpunctat, ce Însemneazăşters. M || 8 şt 10 μ®5DK || 13 BDXom&Tspov έστι ONDK | j 1 9—20 αυτή έστιν ONDK || 20 o©i>,] *

om. ONK || 28 τοβτο] τό* om. ONDK || 30 άρχια*ν ONDK.

1 3 . Α ο ο . 1 6 , 1 7 f | 2 0 . * 'Β ξ . 2 0 , 2 .



0ΡΘ0Λ0302 ΟΜΟΛΟΓΙΑ Γ . V—* β \ 151

itt χής Αίγυπτον διαti τοΰτο ήτον είς τούς Ιουδαίους άρ-μοδιώτερον, νά κάμΐ} άρχήν νά τούς νομοθετφ άπό πράγμα Ναι-νούριον και 0ανμαστόν, όποϋ ήτον τότ* Ιμπροοθβν είς τα 6μτ ματά τονς- ώστε άπ’αντό νά γνωρίαονοι φανερώτερα καί χαλ-λιώτερα τήν φιλανθρωπίαν τοϋ θ εοϋ, νά τόν όο{ άζοvot προθν- s

μότερον x ai μόνον έχεινον νά όονλενονσι. Αίέ όλον τούτο, etcάλλον τόπον οδιω περί έαυτοϋ μαρτυρεί λε^ων έ γ ώ έπο Ιψ ο α τή ν yf fv, κα ί άν θ ρωπ ο ν έ π’ αν τή ς· <χ ώ τfj χει

ρ ί μ ο υ I έ ο τ ε ρ έ ωο α τόν ο ύ ρ α ν ό ν* έγώ π â o t το ϊ ς /, | j|ά ο τ ρ ο ι ς έ ν ε τ ε ι λ ά μ η ν xai ολίγον Ανωτέρω- έ γ ώ Κύ- ίο

ρι ο ς ό θ ε ός , καί ο ύ η i o t i v £τ ι πλή ν έ μ ού Θεό ς .Είς τήν έντολήν ταύτην περισσότερον είναι χρβωφειλίται οΐ χριστιανοί, παρά oi * Ιουδαίο f έπειδή μεγαλήτερη έλευθερία έδό- θηκεν άπό τόν Κύριον και Θεόν ήμών βίς τούς χριστιανούς, παρά

είς τούς * Ιουδαίους' ώς λέγει ό απόστολος· δ ς έ ρ ρύ σ α τ ο ή- isμ ά ς J κ τ ή ς έ ξ ο υσ ί α ς το ν σ κ ό τ ο ν ς, κα ί μ ετ έσ τη ο εν ε ί ς τήν β αο ι λ ε ί αν τον Γ ίοϋ τή ς â y όπ η ςα ύ τ ο ν* Ιν φ Ι χ ο μ ε ν τ ή ν άπ ολύ τρω σιν, όιά τούα ί μ α τ ο ς α ν τ ο ν, τήν â <ρε σ ι ν τών α μα ρτ ι ών . Είς τόόβντερον μέρος ή έντολή αδτη άπαγορενει τόν ’Ισραήλ, νά μήν 20προσκυνς. άλλον θ εόν, μήτε άλλον νά Χατρβύη πάρεξ τόν μόνονθ εόν. Λοιπόν είς τήν Εντολήν ταύνην περικρατεΐται ή ίσωθεν καί

άπό χαρδίας δόξα ή πρός τόν θεόν, όποϋ γενναται άπό τό νάτόν γνωρίζγι ή άνθρωπίνη διάνοια.

’ Ε ρ ώ τ η ο ι ς ν α . 25ΠοΧος αμαρτάνει είς τήν έντολήν ταύτην, καί πώς ;

ά π ό κ ρ ι ο ι ς .* Εναντίον τής έντολής τούτης οφάλλονοιν είς θάνατον, πρώ

τον μέν #λοι έκεϊνοι όποϋ δέν γνωρίζονοι κάν Ινα θεόν, κατάτόν ψαλμωδόν τόν λέοντα* t i n tv & φ ρ ων έν κ α ρ ό /? 30

α ύτ ο ϋ, ο ύ κ ί ο τ ι θ ε ός . νΕπειτα δέ αφάλΧουσι δεύτερον,

7, Έο . 45 , 12 (Έα. — ΟΝΚ) || 10, βτίχ. 5 [<η(χφ **. ONDK) || 15. Κβλ. 1 , 13 II 30, Φαλ. 52 (ν« λ μ. νβ\ ND, Ψαλ. νγ'. Κ] (Pealm 52. 2 S).

11 I t i Ιατιν Κ || 20 6s6tspov] β-ον' Μ || 23 xapWav ΟΝΚ || 24 tiv om. ONDK« dar «τόν.» N pe m u g . , K la notănu-1 acceptă|| 29 ON || 30

Υαλμφθ όν ONDK .



158 O P e O A O t O Z ΟΜ ΟΛ Ο ΓΙΑ . Γ . ν» ’—νβ*

έκεϊνοι όπου ατένοναιν είς έαυτούς πολλούς Φεούς, βΐς τούς όποιους δίδουσι δόξαν x ai λατρείαν, ώς είς θεόν άληθινόν καθώς έποίουν οί 'Έλληνες. Τρίτον οφάλλοναιν είς τήν εντολήν ταύτην, έκεϊνοι όποϋ παραδίδ'οναι τούς έαυτούς τονς τφ

5 διαβόλφ, ώς οί μάγοι, και δσοι μεταχειρίζονται τα Ιργα τονς ·ώς έκεϊνοι όποϋ βαστοϋαι τά φυλακτά καί τούς χαρακτήρας.

Τέταρτον έκεϊνοι όποϋ ΐχουσι τάς δεισιδαιμονίας, και πιστεύου- αιν εις αύταϊς' ομοίως καί έκεϊνοι όποϋ εις ταϊς άοθενείαις τονς μεταχειρίζουνται τά φιθ νρίοματα τών γραϊδίων καί &).-

10 λαις δειαιδαιμονίαις παρατηροϋσι. Πέμπτον δοοι τηροϋοι τους οΐονούς άπό δλα τά πράγματα. "Εκτον έκεϊνοι όποϋ δέν πιστεύουοιν όρθοδόξως 8να θ εόν τη φύσει, έν Τριάδι προσώ

πων. * Έβδομον έκεϊνοι όποϋ πλέον Φαβροϋσιν είς την προμήθειαν τήν έδικήν τονς, παρά είς τήν χάριν και πρόνοιαν τοϋ15 θ εοϋ' ή είς τήν σοφίαν και εύφνίαν τους , ή είς τήν άνδρείαν,

και εις τό πλήθος ή μεγαλειότητα τών φίλων τονς. “Ογδοον, δοοι άγαποϋσι περισσότερον τούς έαυτούς τονς, καί τά πρόσκαιρα άγαθά, και τά άλλα πράγματα, παρά τόν Θεόν. Και συν- τόμως είπεϊν, έκεϊνος αμαρτάνει περί τήν έντολήν ταύτην, δ-

20 ποιος μέ κάν h a τρόπον έξω Από τόν Θεόν, τόν άληθινόν στέ-

νει άλλο τίποτες διά Θεόν τον, είς τό όποιον βάλλει δλην τουτήν έλπίδα και τήν πίστην τον.

Έ ρ ώτη σι ς νβ’.Τίνα γνώμην πρέπει νά έχωμεν διά τήν έπίκλησιν τών

αγίων; έπειδή ό τόπος ούτος φαίνεται Ιδιαίτερος νά Φεωρηθή τό πράγμα τοϋτο.

Ά π ό κ ρ ι ο ις .Έπικαλούμεθ α τήν μεσιτείαν τών άγίων πρός τόν Θεόν,

διά νά παρακαλοϋοι δι ήμάς. Καί έπικαλούμεθ α αυτούς, δχι 30 ώς θεούς τινάς, άλλ* ώς φίλους αύτοϋ’ τοϋ όποίον δονλεύουσι

καΧ τόν όποιον δοξολογοϋοι καί λατρεύουσι. Καί χρειαζόμεθα

6 τά φυλαχτά χαί τούς χαρακτήρας, χρληηληαα η huhch ed. slavo

(Moscova 1743), p. 281; numai characteres C. O. (ed. Malvy, Paris 1927),

p. 114 j| 11 οΐονούς ONDK || 15— 16 AvSpsiav *x al) « leg o τους· ή.» Ν pe m ar g ., h .e .: άνδρβίαν τους ή χαί, pe car e Κ In no tănu o găseşte necesară|| 18 θ ·όν.] K o l om. ONK || 20 x ţv ON || 26 τοϋτο; ONDK || 29 va) «add.τ6ν.» N pe marg., pe care K in notănn*l găseşte nccesar.

f. 132

25



Οίβ Ολ ΟΪΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ*. ν€' 159

χήψ βοήθειάν τους, δχι ώς άν νά μας έβοηθοΰοαν έχεϊνοι άπότήν έδικήν τονς δύναμιν μά διατί ζητονοιν είς ι)μάς τήν χάρινχοϋ θ εοϋ μέ ταϊς πρεσβείαις τους· Atari Λν ϊαως καί ή άγια Γραφή μας διδάσκει, νά ζητοϋμεν άπό τούς i u ζώντας άγίονς μεσιτείας καί προσευχάς ηρός τόν Θεόν, ώς ίκαμεν 6 άπόστο- 5Ιος Παύλος, δταν Ϊλεγν πα ρ α κα λ ώ δέ ύμας , ά δ ε λ φ ο I,

δ ι ά τ ον Κ υρ ί ο υ ή μ ών Ίη ο ο ϋ Χρι οτοϋ, κ a l δι άτ ή ς ά γ ά π η ς τ ο ϋ Π ν ε ύ ματ ο ς, ο ν ν α γω ν Ιο α σθ a I μο ι έν τ α ϊ ς π ρ ο σ εν χ αϊ ς υπέ ρ έμ ο ν πρός τόν Θ β όν. Και άλλαχοϋ* ε I ς δν ή λ π ή κ α μ ε ν, δ τι κ a l ρΰ- toσε τα t, σ υ ν υ π ο υ ρ γ ο ΰ ν τ ω ν κ α ί υμών υ π έ ρ ήμών 4τή δ εή ο ει, Ινα έκ πολ λ ών πρ ο σ ώπων , τό είς ή-μ ά ς χ ά ρ ι σ μ α δ ι ά πολ λ ών ε ύχ α ρ ι οτη θ η ΰ π έ ρ ήμών . Καί πάλιν διά άλλους αύτός έπαραχάλει τόν Θεόν ώς μαρτυρεί δ αύτός λέγων π ά ν τ ο τ ε iv η ά ο η δ εή α ε ι t5

μ ο ν , υ π έ ρ π ά ν τ ω ν ύ μ ώ ν μ ε τ ά χ α ρ άς , τήν δ έ η οι ν π ο ι ο ύμ ε ν ο ς . Ά πό ταϊς όποίαις μαρτνρίαις, τοϋτα τά δύο πράγματα γνωρίζονται. Πρώτον, πώς οί άγιοι ζώντες iv τφ κό- ομψ τούτφ, ζηιοΰοιν άπό άλλους, προοευχάς καί μεσιτείας πρός τόν θ εόν. Δεύτερον, πώς προσεύχονται δι* άλλήλονς καί μεσι· 20τευουσιν, δχι μόνον μερικώς και Ιδίως, άλλά καί κοινώς παο-

ρηοίφ, καθώς βεβαιώνει ή Γραφή λέγουσα' ό μ iv ο ύ ν Πέτ ρ ο ς έ τ η ρ ε ϊ τ ο i v τή φυλ α κή , π ρ ο σ ε υ χ ή δέ ήν έκτ ε νή ς γ ινο μ ένη ύπό τής έκ κληο ί ας πρό ς τόν

θ ε ό ν υπ έ ρ α ύτ ο ϋ. Λοιπόν τόοω μάλιστα μετά θάνατον οί 25αύτοί άγιοι υπέρ ήμών παρακαλοϋσι τόν θεόν, εστωντας καί νάμήν εχουσι πρός τούτο κάν Ινα ίμπόδιον καί δν ζητοϋοιν έκ- δικησιν κατά τών άοεβών. ώς ή Γραφή λέγει' ε ί δ ο ν ύπο- κ ά τ ω τ ο ν θ υο ι α σ τ η ρ ί ο υ τ άς γ υχ ά ς τ ών έ σ φ αγ- μ έ ν ων , δ ι ά τ ό ν λ ό γ ον τ ο ϋ θ ε ο ϋ κ α ί δ ι ά τ ήν 30

6 . Ύω. 15, 30 || 10. 2 Kop. 1, 10 || 15. Φιλιπ. 1, 4 || 22. Πρά.12, 5 II 28. Ά ποκ. 6, 9. t> 5

1 val μβς OND, νά μϊς Κ || 10 ήλπίχαμβν ONDK | δτι x al ftatxar., urn» μ «μι Η3Β48ΗΤΙ ed. slavone (Moscov a 1743), p. 283, (Cernig ov 1745), L 140 v . ; p r in aceasta satisfacem dorinţa lui Kimmel, p. 301, n. 1, care se într eba ce v or fi av ând ediţiile slave In acest pasag iu, unde el dor ea un i e tn te x tul g rec. Cum se ve de, tn slavonă«ţ» este traducerea lu i ăt i || 24 γινομέν* l i || 25 χόοψ ONDK || 27 « ţv ON.



160 0 Ρ Θ 0 Λ 0 1 0 2 ΟΜ ΟΛ Ο ΓΙΑ . Γ . νβ\

f. 133 μ α ρ τ υ ρ ί α ν , ήν ε ϊ χ ο ν x a i έ κ ρ α ζ ο ν | φ ω ν ή μ * . y â l j ι λ έ γο ντε ς ' έ ως πό τ ε ό Δε σ πό τ η ς 6 Αγι ος κα ί

6 ά λη θ ινό ς ού κρ ίνε ις x a i έ κδ ι κ ε ΐ ς τό αί μα ή μών άπό τών χ ατ ο ι κο ύντ ων i n i τής γ η ς ; πλέον

5 περισσότερον θέλουοι πάρακαλεϊν διά τούς Αδελφούς τονς , μάλιστα δι έκείνους όπου χρειάζοννται τήν βοήθειαν τους έμπροσθεν είς τόν θ εόν ώς ή Γραφή διδάσκει, λέγουσα· x a i οί είκοσι x a i τ έ σσαρες πρ εσ β ύτε ρο ι, o l ε νώπι ο ν χοϋ θ ε ο ϋ κα θ ή μ ε v o i i n i χ ο ύς θ ρ ό ν ο υς α ύτ ών, i n β

ίο ο αν έ πι τά π ρ ό σ ω π α α ύτ ών , x a i π ρ ο σ ε κ ύν ψ ο αν τ φ Θε φ, λ έ γο ντε ς " ε ύ χ αρ ι στ ο ν με ν ο ο ι Κύ

ρι ε ό θ ε ό ς 6 η α ν τ ο χ ρ ά τ ω ρ’ x ai κατωτέρω' δ ο ύναι

τ ό ν μ ι ο θ ό ν τ ο ϊ ς δ ο ύ λ ο ι ς ο ο ν τ ο ϊ ς η ρ ο φ ή τ α ι ς , x a l τ ο ϊ ς ά γ ί ο ι ς , x a i τ ο ϊ ς φ ο β ον μ έν ο ι ς τό δνο·

15 μά ο ον τ οϊ ς μι χ ρ ο ϊ ς x a i τ οϊ ς με γ ά λ ο ις.Μά θέλει είπεϊν τινάς' έκεινοι δέν ήξενρουσιν, οϋχε γροι-

χοϋοι τάς προσενχάς μας. Πρός δν αποκρινόμεθ α' πώς καλά x ai έκεϊνοι άφ* έαυτον των δέν ήζεύρανσιν ούτε άχούουσι χάς ήμετέρας δεήσεις , μέ δλον τοϋτο χατά άποκάλυψιν, χαι θείαν

20 χάριν, όποϋ χούς έχάρισεν ό θεός πλουσίως, x ai γνωρίζουσι καί âxovovor ώς x ai ό Έλισσαϊος εγνώρισεν έκεϊνο όποϋ Ικαμεν ό δούλος χον είς τήν όδόν. *Αχομι δλοι οί Αγιοι γνωρίζουν x ai άχούουσι χάς χρείας τών έπικαλουμένων αυτούς, έκ θείας άποκαλύψεως. * Αχομί χούς άγγέλους έηικαλούμεθα νά μεσι-

25 τεύοονοι μέ ταϊς ηροοταοίαις τους, υπέρ ήμών πρός τόν θ εόν διατί έκεϊνοι προσφέρουσιν είς τήν τοϋ θ εού μεγαλειότητα τάς προοευχάς x ai έλεημοούνας, x ai ηάντα τά χαλά έργα χών Αν

θ ρώπων Οί δέ Αγιοι μετά θάνατον είναι ώοηερ Αγγελοι, καί

7. Ά πο. 11. 6 (Ι 12. [στίχψ ιη’. Κ] || 21 . 4 B oot. 5 . 27 [8'. Βασ. β

«ς*. Κ] (4 îm păr aţi 5 , 26 S).

9—10 âxMOV corecteazăWeiasenborn pe ί || 12 χατωτέρω Κ || 16 ΜΛ Început de rând, cu liter e groas e || 16— 17 s im ţu h iuminu t« w ΓΜΓΜΜΤλ ed. slave (Moscova 1743, Cernigov 1745) pe marg. || 17 %Λς]

Αν add. D I χαλ ά D, χαλ φ KL || 18 Αφ* MO | *ξ·6ρουσιν K | < S up. p. 32.»

N pe m arg ·, (h. e. ed . O . A ', έρώτηοις ις'.) || 21 Ελ ισαίο ς ONDK || 22 γνωρίζοοοι ONDK || 23 αότοί>ς] aut Αν OND, dar « αοτοΰς.» Ν pe marg··

de unde K In tex t. făr ăa cita pe N || 2 4 —25 μβοιτβύοοοι ONDK .



ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛ ΟΓΙΑ. Γ '. ν6\ 161

ήμποροΰοι τότε νά ήξεύρουοι ταϊς χρείαις μας, καί νά ύπακούου- οι ταϊς προσευχαϊς μας * καί νά μεαιτεύουαιν ύπέρ ήμών. Ά πό to οποίον γίνεται φανερόν, πώς ήμεϊς δέν έναντιούμεθα είς τήν Εντολήν τόν Θεοϋ, μέ τό νά παραχαλοϋμεν τούς άγιους’ οί όποιοι άγιοι, ώς πιστοί δοϋλοι παρεστώτες είς τήν τοϋ Θβοϋ 5

μεγαλοπρέπειαν, μεοιτεύονσι δι ημάς πρός τόν μόνον άληθινόν Θεόν’ μάλιστα άν καταφρονησωμεν τήν μεσιτείαν τών άγιων, παροξύνομεν ταμέγιστα τήν ΰείαν μεγαλειότητα, δέν τιμώντες τονς είλικρινώς δονλενααντας αυτή.

Τελειώνοντες τήν διδασκαλίαν τής έντολής ταντης, παραγ- 10γέλλομεν εις κάβε όρθόδοξον χριστιανόν νά ήζεύρη τοϋτα τά δύο πράγματα. Πρώτον, πώς μέ τά παρακαλέματα όποϋ κά- νομεν εις τούς άγιους, δέν τζακίζεται ούτε χαλαται ή δύναμις

καϊ ή έξουσία τής έντολής της δεκαλόγου· μήτε έναντιούμεθα είς τήν ίννοιάν της - διατι ή τιμή όπου δίδεται είς τονς ά- 15γιους, άναφέρεται διαβαίνουσα πρός τήν μεγαλειότητα τον Θεοϋ, είς τόν όποιον εύηρέστησαν οί άγιοι μέ τήν πίστιν, καϊ μέ τήν ζωήν τήν Ενάρετον όηοϋ Ιζησαν. Δικαίως λοιπόν τιμώμεν τούς άγιους τοϋ Θεοϋ, χατά τήν Γραφήν τήν λέγονοαν Εμο Ι di λ ί αν Ετι μήθ ηο αν οί φί λ ο ι ο ου, ό Θ ε ό ς. Καί τήν 20βοήθειαν τήν Εχ Θεοϋ δι* αύτών έξαιτοϋμεν, ώς ό Θεός Επρό- οταξε τούς φίλονς τοϋ * Ιώβ νά | βάλλουσι τόν πιατόν τρυ θεράποντα αύτόν τόν ' Ιώβ νά προοφέρη ΰνσίαν ύπέρ αύτών χαι νά παραχαλέοη δι* αυτούς' διά νά τών όφήοη τήν άμαρτίαν, διά τό πρόσωπον Εκείνον. Δεύτερον, πώς ή έντολή αδτη έμποδίζει 25 τούς άνθ ρωπονς νά μή λατρεύουοι τήν χτίαιν μέ προσκύνησιν λατρείας. Καί ήμεϊς τούς άγιους τοϋ Θεοϋ δέν τόύς τιμώμεν λατρεντιχώς, μά τούς Εηιχαλούμέθα ώς άδελφονς μας, x al φίλους Θεοϋ, διά νά ζητήσουσι τήν άείαν βοήθειαν δι* ήμάς τούς άδελφούς των· x al νά μεοιτεύοονσιν ύπέρ ήμών πρός 30

19. Φαλ . 1 38, 17 (Φαλ. ρλβ'. C Κ] (Psa lm 138, 17 S) || 23 . Ίώδ

42, 8.

1 ήμποροΟοι Μ || 8 χαμέγιατα Μ ca săar at· că- i un sing ur cuv ânt a subţiat accc ntul d · la td şi le-a unit dederapt cu o acoladă| t ă μέγιστα ONDK || 9 «ΙλιχρινΑς M (vezi mai sus p. 79, 82, 90) || 11 x d®« ONDK | ήδ·6ρϊ ONDK II 12 Πρ&τον] C-ov M II 24 παρακαλέση OND | τβν om. D |

Δφήσϊ) αδτοΤς add. D || 25 πρόσοπον Μ | Δ·6τ·ρον] β-ον’ Μ || 29 ζητήοουτι D II 30 μ·οκ·6οοοιν ONDK.

p. 4

f. 134

>. 5

11



1 6 2 0 ΡΘ0Α 0 5 0 Ϊ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . νί '— νί".

Κύριον’ χό όποιον δέν είναι έναντίον είς τήν Εντολήν τής δεκαλόγου. Διατί καθώς οί Ίσραηλϊται δέν έαφάλλαοι, παρακαλοϋντες τόν Μωυσην νά μεσιτεύση δι αύτούς πρός τόν θεόν, τέτοιας λογής μήτε ήμεϊς άμαρτάνομεν, Επικαλούμενοι τήν τών άγίων

5 βοήθειαν x ai Εντευζιν.*Ε ρ ώχ η σ ι ς νγ\

Ποια εϊναι ή δευχέρα Εντολή; Ά π ό χ ρ ιο ι ς.

Ο ύ πο ιή ο ε ι ς ο ε αν τ φ ε ϊ δ ω λ ο ν, ον δέ πα ντ ό ς 10 ό μ ο ( ω μα, όο α έν τφ ο ύρα ν φ ăv tţ>, κα I 0οα i v τ

γ f] κάτω, καί δα α Εν τ ο ϊ ς ϋδ αο ι ν ύπο κά τ ω τής γής" ο ύ πρ ο σ κυνή σ ε ι ς αύ τοϊς , ο ύό έ μή λατρεύ- σ ει ς α ύ τ οϊ ς .

Έρ ώτ η ο ι ς νό\15 Πώς πρέπει νά νοοϋμεν τήν Εντολήν τούτην;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .9 Η Εντολή αϋτη είναι ξεχωριομένη άπό τήν

Εκείνη όμιλει όιά χόν άληθινόν θεόν, όποϋ είναι Ενας' άπαγο- ρεύουσα χαί αϊρονσα Εχ μέσον, χό πλήθος χών θεών. Ή δέ

20 παρούσα διαλαμβάνει, όιά χάποιαις έξωιεριχαϊς χελεσιονργίαις- ήγουν πώς Εξω όποϋ δέν πρέπει νά χιμώμεν χούς ψεύτικους θεούς, χρεώστουμεν άκομί νά μήν χάνωμεν χάν Ενα γλυητόν είς τιμήν Εκείνων, μήτε λατρευτιχώς νά τά προοχυνοϋμεν, μήχε θυσίας είς αύτά λατρείας νά προσφέρωμεν. Διά τούτο χατά τής

25 Εντολής τούτης άμαρτάνουοιν Εκεϊνοι όποϋ προοχυνοϋοιν ώς θεούς τά εϊόωλa, χαι θ υσίας είς αύτά προσφέρουσι, x ai δλον τους τό θ ά($ος χαϊ τήν έλπίόα είς αύτά βάλλουσι· καθώς 6

ψαλμογράφος μαρτυρεί λέγων τ ά ε ί δ ωλ α τ ών Εθ νών άρ~ γ ύρ ι ο ν καί χ ρ υσ ί ο ν , Εργ ο χ ε ι ρ ών ά ν θ ρ ώπ ων ’

30 σ τ ό μα Εχο νσι , και ού Χολή σ ο υσι ν όφθ α Χμούς Εχ ο υσ ι , x a i ο ύκ δ ψο ν τ α ί ’ ώ τ α Εχονσι , καί ούχ

{. 135 Ε ν ω χ ι ο θ ή ο ο ν τ α ί ' | ο ύδ έ γ ά ρ Εσχ ι πν ε ύμα Εν τφ

9. *'Βξ. 20, 4 ί| 28. Φαλ. 134, 15.

11 Ακοκέτφ Κ jj 17 ·Ιν·ι] ·Τνας D || 19 «Τρουβα Κ In text, inot·: « male in editt. «ϊρουσα,* cu ex plicare || 22 χ ·μ·μ·ν ONDK |ON || 28 «Τβολα M || 32 γάρ ten OND | τφ] τδ OD.



Οίβ ΟΙΟΙΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . νδ’—ν*’, 163

αχό μη τ ι α υτών . Ομ ο ι ο ι α ύ τ ο I ς y έ ν ο ιν τ ο ο { jto ι ο ΰν τ ε ς a i i d , x a i π άντ ε ς οΐ π ε ποι θ ότε ς

I it* αύτ οϊς. * ΑχομΙ βίς τήν έντολήν τούτην άμαρτάνονοιν θ-0θΐ εϊναι είς τήν πλεονεξίαν δεδομένοι, διά τούς όποίους λ^ειι} âyia Γραφή, οϋχω· ν ε κρ ώο ατ ε ο ΰν τά μέλ η ύμ ών sτά i n i χ ής γης" π ο ρ ν ε ί α ν , α κ α θ α ρ σί α ν , πάθ ο ς ,

Ι πι θ υμ ί αν κ α κ ή ν, x a i τήν πλ ε ον ε ξ ίαν, fj τ ίςΙοτ«ν είόωλολατρεία. Όμοίως xa i ol λαίμαργοι, διάτούς όποιους ή Γ ραφή A yet* ώ ν ό Θε ά ς ή κοιλία, x a iή δ ό £ a J v xf j αίσχύν- η αύτών, ol x ά έπ iy ει α φρο- ίο

ν ο ΰ ν τ ε ς. ΕΙς χήν παρούσαν εντολήν άκομΐ αφάλλονοι, xaiόσοι μετέρχονται τάς έπωδάς xai γοητείας· xai έκεϊνοι όποΰκρατσΰσι διά βέβαια xai Αληθινά τά ριζικά x ai τήν είμαρμένην, x ai παρατηροϋοι τούς οΐωνονς, τάς χειρομαντείας, νεκρομαντείας, λεκανομαντείας, xai τά δμοια· άποδένουοιν άνθρώπους, J5

πρόβατα, ή x ai άλλα ζώα* x ai όσοι βαοτοϋσι φυλακτά, x aiβάλί.ονοι τρίγνράχους ή βαοτοϋσι γράμματα* x ai πιστβύουσινείς αύτά, είς λήαα μαντικά, εις χαρακτήρας yeyραμμένουςείς αύίά. Καί όταν τά βλέπονσιν, ή προσεύχονται είς αύτά, ^τά περικυκλοΰσι τρίχυράτους, πιστειίοντες πώς μβτ* αύτά δέν 20ήμποροΰν νά καυθοΰσιν, ή νά πνιγοϋοιν, ή νά πλτ ωθοΰοι* x aiέκεϊνοι δπον μεταχειρίζοννται δέματα x ai βοηθήματα (τά όποιαxai ή Ιατρική χαχαχρίνει) ή εις λό/ια, είς χαρακτήρας, V)είς όσα πράγματα χρεμονοιν ή δένουσιν, ή λύουσιν* ώς άν

είς τά ώτία, x ai δακτυλίδια βίς τά δάκτυλα* x ai τά τούτο ις 29δμοια.'Ερώτηοις νε'.

Τί πρέπει νά γροιχοϋμεν διά ταϊς είχόνες χάς δποίας προσκυνά καί τιμά ή όρθόόοξος έχχληαία;

Ά πό χ ρι ο ι ς . 30

Μεγάλη διαφορά είναι άναμέαον τών είδώλων, xai τών εί-κόνων* διατί τά είδωλα είναι πλάσματα xai εύρέματα τών

5. Κολ. 3, 5 (Ι 9. Φιλιπ. 3, 9.

7 ή τις ΟΝ, ή τις D || 7—8 ήτις έβτίν Κ || 12 έπφίΛς ONDK |] 139ι4 om. ONDK || 15 λοκ*νομαντ*£ας κ | Ακοίέχνβοσιν ΟΝΚ || 17 şi 20 τρί-γΐίρά τους ΟΝΚ, (20 ş i :) Ο || 22—23 τά — χατακρίνβι Κ || 29 προακυνφ xalτ;μ$ NDK (|3i άνάμβοον ONDK || 32 ·6ρήματα ΟΝΟΚ.



164 0 Ρ Θ 0 Δ 0 £ 0 2 Ο ΜΟΛ ΟΓΙΑ . Γ*. ve‘.

Αιθ ρώπων· καθώς μαρτυρεί λέγων ό Απόστολος’ ο ϊ δ α με ν δτι ο ύδ έ ν ε ϊ δ ω λο ν έν κ ό α μ φ. Μά ή εΐκών είναι παράστα- οις, όποϋ παριστάνει πράγμα Αληθινόν όποϋ έχει τήν ϋπαρξίν τον είς τόν κόσμον' ώς ή εΐκών τον Σωτήρος ήμών Χριοτοϋ,

5 και της άγιας Παρθ ένον Μαρίας, καί όλωνών τών άγιων.έξω από τοϋτο, ol *Έλληνες έπρσσχυνοϋσαν ώς θ εάν τά είδωία, x ai έδίδασιν εις αύτά Ουσίας * λογιάζοντες νά είναι θεοί, τό

f. ί χρνοίον x ai τό Αργύρων, ώς δ Ναβονχοδονόοορ’ μά I ήμεις δταν τιμώμεν τάς είχόνας, και τάς προοκυνοϋμεν, δέν τιμώμεν

10 τα χρώματα ή τά ξύλα· μά τούς άγίονς έκείνονς , τών όποιων είναι al εικόνες , δοξάζομεν μέ προσχύνησιν δουλείας· βάλλων- τας μέ τόν νοϋν μας τήν έχείνων παρουσίαν είς τά όμμάτιά μας. ΟΙον δταν τόν έστανρωμένον προοκυνοϋμεν, παριατάνομεν είς τήν διάνοιάν μας τόν Χριοτόν, χρεμάμενον έν τώ ο ταυ ρω, διά

15 τήν ήμετέραν σωτηρίαν, είς τόν όποϊον κλίνομεν τάς χεφαλάς, x al τά γόνατα μετά εύχαριστίας' όμοίως x al δταν προσκννοϋ- μεν τήν είχόνα τής Παρθένον Μαρίας, άναβαίνομεν μέ τόν

νοϋν μας είς αύτήν τήν άγιωτάτην Θεοτόκον, χλίνοντες είς αυτήν τάς χεφαλάς x ai τά γόνατα, χηρύττοντες αύτήν μαχαρίαν

20 ύπέρ πάντας , άνδρας τε nai γυναίκας , μαζί μέ τόν Αρχάγ

γελον Γαβριήλ. *Η προσκννησις λοιπόν τών άγιων εΙκόνων, όποϋ γίνεται είς τήν όρθόδοξον έκκληοίαν, δέν Αθετεί τήν Εντολήν τούτην διατί δέν είναι ή αύτή μετ* έχείνην όποϋ προοφέ-

ρομεν είς τόν Θεόν ούτε δίδεται άπό τούς όρθοδόξονς είς τήν 25 τέχνην τής ζίογραφιχης, Αλλά εϊς τά πρόσωπα τών άγιων έχεί

νων όποϋ a l εικόνες παριστάνονοι. Διατί χαθώς τά Χερουβίμ,τά έπιοχιάζοντα τήν σκηνήν τοϋ μαρτυρίου, έπαριατάναοι τά

ΑληθινΑ έχεϊνα Χερουβ ίμ, τά έν ούρανοϊς παρεατώτα τω Θεφ·

x al ol Ίαραηλιται τά έτιροσχννοϋσαν χαί έχψοϋοαν τα, χωρίς 30 χαχόλον νά παραβαίνονοι τήν έντολήν τ αν την τοϋ Θεοί· όμοίως

x al δταν ol v ioi *Ισραήλ έπροσκυνονοαν τήν σκηνήν τοϋ μαρτυρίου, χαί μέ τήν πρετιούμενην τιμήν τήν έδεξιώνουνταν, δέν

1. I Κορ. 8, 4.

9 8έν τιμβμβν) 8·ν προσκονοΟμβν ONDC || 13 οΓον DC || 29 έτιμοβαάν OND I τΑ Κ II 32 πρβποομένην ONDK | « έδβξιώνοοντην.» Ν pe merg., Κ In n o tă: Μβ ξιωνούντην şi 46e{i»vo0oav. Pentru eceaetăpaginăcf. Demaachin,Di fide orihodoxa, 1. IV , o. 16 (ftepl «Ικόνων) P G . 94, 1153— 1176.



inâvaoi χ&ν μίαν άμαρτίαν' οϋτε άθετοϋοαν τήν έντολήν τής δεκαλόγου' άλλά μάλιστα δόξαν είς τόν θεόν έπροοθέτασι, τέτοιος λογής ήμεϊς τιμώντες τάς άγιας είχόνας δέν παρα- βαίνομεν τήν έντολήν τής δεκαλόγου, άλλα μάλιστα τ όν Θεόν, τόν θ αυ μαστόν έν το ϊς άγί οι ς α ύτο ϋ jάνακηρύττομεν. Μόνον τοϋτο πρέπει νά φροντίζωμεν, ώστε να ίχ υ πάσα είκών τήν έπιγραφήν της, τίνος Αγίου νά είναι,διά νά πληρώνεται εύκολώτερον ή γνώμη τοϋ ηροοευχομένον. Πρός μείζονα δέ βεβαίωσιν τής προσκυνήσεως τών άγίων εΐ- χόνων, ή έκχληοία ,τοϋ θεοϋ, είς τήν έβδόμην σύνοδον τήν ol· 10

χουμενιχήν, άνεθεμάτιοεν δλους τούς είκονομάχους" x ai τήν τών οεπτών εικόνων προαχύνησιν έχύριoat' x ai αΙωνίως έβεβαίωοε' καθώς φαίνεται είς τόν έννοιαν κανόνα τής συνόδου τούτης.

*Ερ ώτ η ο ι ς νς\Μά διατί λοιπόν είς τήν παλαιάν Γραφήν έπαινέθηχεν is

ίκεϊνος όποϋ έσυνέτριφε τόν χάλχινον δφιν, τόν όποιον πρώην δ Μωυσής άνεοτήλωσεν;

Ά πό κρι σι ς .Διατί οί *Ιουδαίοι άρχίζαοι νά άτιοοταχοϋσιν άπό τήν

ηροοχύνησιν ■τοϋ Αληθινού θ εοϋ, προσκυνούντες έκεϊνον τόν 20

δφιν, ώς θεόν άληθινόν, x ai έθυμίων αύτφ, ώς λέγει ή Γραφή*διά τοϋτο θέλωνιας νά άποχόψη τό χαχόν, νά μήν διαβή περαιτέρω, έσύντριψεν έχεϊνος τόν δφιν, διά νά μήν έχουσι πλέον οί Ίσραηλϊται άφορμήν είδωλολατρείας. Μά όπόταν δέν έτιμοϋ-ααν αύτόν τόν δφιν μέ προαχύνησιν λατρείας , δέν έκαταχρίνοντο 25

άπό τινά, μήτε ό δφις έουντρίβετο. *Αλλά οί χριστιανοί δέν τι- μώσιν ώς θεούς τάς είχόνας" μήτε μέ τήν είς αύτάς προαχύνη- οιν, μιοεύουαιν Από τήν είς τόν θεόν τόν άληθινόν λατρείαν·μάλιστα μετ* αύταϊς είς θεόν χειραγωγούμενοι, ύποκάτω είς

τά έχτυπώματα τών Αγίων, τιμώοι τούς Αγίους δουλιχώς, ώς φί- 30Ιους θ εοϋ' παρακαλοϋντες νά μεοιτεύουοιν ύπέρ αύτών πρός

ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . νβ’ -ν ς '. ] ( 5

4 . [ Φαλ. ξη'. λ ·'. Kj (Psalm 67, 36 S) || IS. 4 Bow. 18, 4.

i χφν ON II 16 ftxalvoţ] « an Έζ·χί«ς .» N pc mar g. | χ<ίλκ«ον ONDK(I33 ixstvov ONDK || 26 tiva ONDK || 30 τιμβσι) ttoAoi ON, dar < τιμβ-

» H pe marg. || 31 ΐί*ρ*κ*λοβντ« ONK j otutffiv] αόχόν ON, da r « αύ-

χών.» N pc marg ., da unda K Io tex t

S

p. 4

f. 137

o. 5



166 0ΡΘ0Λ0302 ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ.νς'—νη\

Κύριον. Και ăv ίσως καί τινάς άπό τήν απλότητά τον προο- χυνα άλλοιώς παρά καθώς λέγομεν, καλλιώτερον ό τοιοϋχος πρέπει νά διδαχθη, παρά ή τών σεπτών εικόνων προσχύνηοις νά διωχθη άπό τήν εκκλησίαν.

5 Έρώτη σις νζ' .

Ποια είναι ή τρίτη έντολή; Ά π ό κ ρ ι ο ι ς .Ο ύ λ ή ψη τ ό δ ν ο μ α Κ υρ ί ο υ τ ο ϋ Θε ο ϋ οον

i n i μα τ α ί φ · ο ύ γ άρ μή κ α θ α ρ ί σ η Κ ύρ ι ο ς χόν10 λ α μβ ά ν ο ν χ α τό ό ν ο μ α α ύχ ο ϋ i n i μα χ α ί φ .

' Ε ρ ώτ η σ ι ς νη\Τί διδάσκει ή ίντολή αύτη /

Ά η όχ ρ ι ο ις.

Πρώτον διδάσκει νά ίχωμεν είς τιμήν Ακραν χαί μεγάΛην,15 χό δνομα Κυρίου χοϋ Θεοϋ, δέν πέρνοντάς το είς παίγνιον, ή

εις παραμιχρήν x ai Αδικην ύπόθεσιν. Δεύτερον, νά μήν τύχο χαί θέλοντες ΐ’ά βεβαιώοωμεν τά γεύματά μας, νά άναφέρνωμεν χό δνομα τοϋ Θεού, x al νά έπιορχοϋμεν. Τρίτον, νά μή δίδω- μεν τίνος αφορμήν, μήτε νά τόν παραχινοΰμεν νά κάμγι ψεύτι-

20 κον δρχον. Τέταρτον, δτι εκείνοι όποϋ χάνον σι τά χαξήματα,νά

τά άποδίδουσιν είς τόν Θεόν, και νά τά ηληρώνόυσΐ' χαθώςή Γραφή παραγγέλλει λέγοϋσα· έ άν ε ν ξη ε ύ χ ήν Κ υρ ίφ τ φ Θ ε φ σ ο υ, ο ύ χ ρ ο ν ι ε ϊ ς ά π ο δ ο ύν α ι α ύτ ή ν δτι έ κ ζ η τ ώ ν έ κ ζ η τ ή σ ε ι Κ ύρ ι ο ς ό Θ ε ό ς σ ο υ πα ρά

25 ο ο ϋ, κ α ι S a x αι i v ο oi ά μαρχ ί α. Είς τοϋτο σφάλλουοιν f- 138 δλοι έκεϊνοι, όποϋ βίς τόν | καιρόν χοϋ βαπτίσματος τάσσουσι,

πίσχιν δρθόδοξον βίς τον Θεόν νά φνλάττουσιν έως χοϋ θανάτουαύτών καί ίπειτα ξεούρνουνχαι άπ* αύτήν, διά τινας αιτίας Ι

διάς, ή διά κίνδυνον νά μή χάσουσι χήν τιμήν τους, ή τά χαλά 30 τονς* ή νά μή στερευθοϋοι χήν παρούσαν ζωήν' διά τό όποιον

8. ” Εξ. 2 0 .7 Κ22. Λβοτ. 23, 22 [Δβοτ. κγ'. χα'. D] (Deut. 23, 22 S).

1— 2 npooxovţΚ II 2 άλλιδς ΟΝΚ | καλιώτβρον ONDK || 10 ματαίφ; D Κ 11 νη'.] μη'. Ο || 15 πίρνοντές D || 20 δρχον D | ταξίματα ONDK || 26 τ6νκαιρόν] τόν θβόν καιρόν ΟΝ, dar «*θβον tollendum .» Ν pe marg., de unde Κ

f i r i θ»όν In tex t şl cu notăjo s ; » mima κριψίΗΐ* ed. slav e (Moscova 1743) p. 29 8, (Ce rnig ov 1745) ρ. 148(*=» βίς τόν καιρόν τοϋ βαπτίοματος) m

in baptismo : C . O . ed. Ma lvy { Paris 1927), ρ 119.



0ΡΘ0Δ030Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . ţ \ , ţ ţ f

9»ανβρα έξομνύονοιν, ήγονν άρνοΰνταιbubo όποϋ (μέ δρχον) έτά-

ξασι τοϋ Θεοϋ. * Από τό όποιον Ιοτωηας καινά έλευθερωθη ό ΠαΰΙοςS Απόστολος έλεγε' τόν α γ ών α τόν καλ ό ν ή? ώνι σ μα ι,τό ν δρό μον τε τέ λ εκα, τήν πί στ ιν τετήρηχα.

■Ερώτηοις νθ'. 5Ποία είναι η τετάρτη Ιντολή; 5

'.Απόκρισις.Μ ν ήσ θη τι τήν ή μέ ρα ν τ ων ο αβ β άτων ά-

\ γι άζί ΐ ν α ύ τ ή ν έ ξ ή/* <ρας ε ρ y και πο ι ήσε ι ς ;πάν τα τά ε ρρα οον. Tf l di ήμέ ρφ τ ff έ β δό μη, ίο

ί σ ά β β ατ α Κν ρ ί ω τφ Θ ε ώ ο ο ν ο ν π ο ι ή σ ε ι ς Ιν 1αν τ fj π αν ε ργ ον, ον x a i ol v i o ί σ ο ν καί ή &υ- Ρ. 4

γ άτ η ρ σου, ά πα ϊ ς σο ν κα 2ή πα ι δ ί σ κη ο ο ν 6 β ο ϋς ο ον , καί τό ύπο ζ ύγι ό ν σον, καί τα έξης.

Έ ρώτη σ ις 15

Πώς πρέπει νά γροικονμεν την έντολήντούτην ; Ά π ό κ ρ t σ ι ς.

Πρέπει νά ήξεύρωμεν, πώς 6 Θεός, διά νά ένθνμοϋνται οί Ανθρωποι τάς ευεργεσίας όποϋ χάνει είς τό ανθρώπινον γέ

νος, έδιάταξε μίαν ήμέραν, χαί άφιέρωοέντην εις τήν άνάμνη- 20οιν της κάθε ευεργεσίας. ώστε οί Ανθρωποι τότε ένθυμούμενοι τάς δεδομένος άπό θ εοϋ χάριτας, νά εύχαριστοϋοι δοξάζοντες τήν μεγαλειότητά του. Τέτοιος λογής Πατώντας xai νά κτίση τόν κόσμον δλον εις εξ ήμέρας έκ τοϋ μή δντος, χαI είς τήν ίβδόμην ήμέραν νά καταπαύοη άπό τάέργα τον, ήγίασε τούτην 25ώστε τήν ήμέραν εκείνην οί Ανθρωποι, άφήνοντες δλα τονς τά έργα, νά εύλογοϋσι x ai νά δοξάζσνοι τόν θεόν, ένθνμουμενοι τάς εϋεργεσίας όποϋ μας έκαμε, χτίζωντας τόν χόομον. Άκομί και δταν άπό τήν Αίγυπτον έλύτρωσε τούς * Ιαραηλίτας, έδιέ- ταξε τήν έορτήν τοϋ Πάσχα διά Μωυοέως’ είς ένθύμηοιν τής 30έλευθερίας τοϋ Ισραήλ άπό τής δουλείας τοϋ Φαραώ. * Ακομί

3 2 Τιμ. 4, 7 Ι] 8. ”Εξ. 20, 8 || 30. "Εξ. 12 (om. D).1 φανβρ? Κ | μέ βραον D || 10 ΑργΑ OND || 19 xdysi] κάμβι ONDK || 20 ** ^

διέταξβ ONDK | άφιίρωσβν τήν ΟΝΚ, άφιέρωσέν την Ο || 21 κάθα ONDK || 28 ίκοΰ μας] κρός ήμβς D | μας] μδζ X || 29—30 έδιίταξβ ONDC || 30—31 βΐς ένθδμησιν — Φαραώ. om. ONDK f i ediţiile slavone mai sus citate; dar uu şi Orthodoxa Confessio, ed. Malvy (Paris 1927), p. 120, care are următorul t e x t: im mtmortam liberations Israelis ds servitute Pharaonis.



168 ΟΡβΟΑΟΚΟΖ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . ξ\

καί είς Αλλους τόπους τής παλαιΑς Γραφής , συχνιΑ γίνεται fa. θ ύμησις καί Αλλων ήμερων, όπου πρέπει νά φυλάττωνται. Μά

f. 139 ήμεϊς o i χριστιανοί | άντί διά χό οάββατον, φνλάττομεν χήν ή.μέραν τής κυριακής, διά τήν Αφορμήν τούτην, διατί είς χήν ή.

5 μέραν τής κνριακής, μέ τήν ανάστααιν τοϋ * Ιηοοϋ Χριοτοϋ τοϋ

Κυρίου ήμών, έγίνηκεν δ άτακαινιομός παντός τοϋ κόσμον' x al ή ελευθερία τοϋ Ανθρωπίνου γένους, Από τήν οχλαβίαν χοϋδιαβόλου' χαί είς δλην τήν ήμέραν τούτην, χρεωστονμεν vi λείπωμεν άπό δλα μας τά Βργα χαί τούς κόπονς’ διά νά 8χω~

10 μεν άδειαν είς δλον τό διάστημα τής ήμέρας, νά σχολάζωμεν είς πρηπευχαϊς, καί Φείαις μελέταις, διά τάς χάριτας όηοϋ I*χαμεν ό θεός είς ήμας · ώστε χαί δοϋλοι, x al σκλάβοι παντός γένους , νά μήν έργάζωνται τήν ήμέραν έκείτην, μά τά σχολά-

ζωσιν είς τά ϋεια πράγματα, χαί νά προσενχωνται, δοξάζοντες IS tor Θεόν. Ά πό τήν έντολήν τούτην χρεωστονμεν νά φνλάττω- μεν, καί δλαις ταϊς άλλαις ήμέραις , όποϋ διετάξατο ή έκχληοία

νά ταϊς Αγιάζωμεν ώς άν είναι a l πανηγνριχαί έορτα'ι τής Χρι- ctοΰ Γεννήσεως, τής Περιτομής, τών 7Επιφανειών, τής ' Υπαπαντής, τής Άναστάσεως, τής Άναλήψεως τοϋ Χριοτοϋ, καί τών /lot-

20 πών. 'Ομοίως xal a l έορταί τής Αειπαρθένον Μαρίας, τών Αποστόλων, τών μαρτύρων, καί τών Αλλων άγιων. Καί πώς πρέ

πει νά τιμάται ή τής κνριακής ήμέρα, τό διδάσκει ή έκτη σύ νοδος ή οικουμενική, είς χόν ?α' χανόνα. Καί ή άφορμή διά τήν όποιαν ή ήμέρα τοϋ οαββάτου έμεταφέρθηκεν εις τήν χν-

25 ριαχήν, είναι τούτη' διατί ό Χριστός είναι Κύριος τοϋ σαβ- βάτου, χατά την Γραφήν τήν λέγουσαν· Κύρι ο ς γάρ έοτιχ αί τ ο ϋ ο α β β ά τ ο υ ό ΥΙ ό ς τ ο ϋ άν θ ρ ώ η ο ν. *Άν ό

Χριστός λοιπόν είναι Κύριος του οαββάτου, εύλόγω; τό οάββατον είς τήν ήμέραν τής χυριαχής μετηνέχθη, τόσον διά νά

30 μήν είναι ό Χριστός ύποκείμενος είς xăv μίαν ύηοταγήν, δ- σον χαι διατί είς αύτήν, x al δχι είς Αλλην ήμέραν, άνέστη ό Χριστός άπό τών νεκρών' χαί έγίνηκεν είς αύτήν ή τοϋ κόσμον Ανάπλααις, χαί άνακαίνισις χατά τήν αΙώνιον σωτηρίαν.

22 — 23 . ς* σονοβ. καν. 91 fom. ONDK] || 26 . M a t. 12, 8 (Aoux. ί ’·•\ D) (Mat. 12, 8 ; Luca 6, 5 T).

1 οοχνά ONDK || 9 βλ ας D || 13— 14 σχολάζοοοιν ONDK || 1 8 ’B«‘·

φανβίων] θ ·οφανι(ων D (| 26 γάρ iott K || 30 κφν ON.



ΟΡΘΟΑΟΚΟΧ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . { ι - ζβ * . 169

Έρ ώ τ η ο ι ς ξα.Ποια είναι ή πέμπτη έντολή ;

Ά π ό κ ρ ι ο ι ς .Τ ί μα χ ό ν πα τ έ ρ α ο ον, χ α ί χ ή ν μ η τ έ ρ α ο ο ν ,

v α ε ύ ο ο ι γ ένη τ αι· x a l ΐ ν α μ α κ ρ ο χ ρ ό ν ι ο ς γ έ ν η 5πΙ τ ής γης τής άγ αθ ή ς, ή ς Κύρι ο ς ό Θεό ς οον ί δ ω ο ί οοι .

Έρ ώτ ηο ι ς ξ β ' .Πώς πρέπει νά γροιχοϋμεν τήν έντολήν τούτην; f

* Α π ό κ ρ ι ο ι ς . 10Ή έντολή αύτη παραγγελλει ν ά τιμώμ εν τονς γονείς μας,

χαί νά δίδωμεν εις αύτονς πάσαν αιδώ καί εύλάβειαν" έπειδή κεϊνοι μάς έγέννηοαν, καί μας έθρεψαν. Αλλά x al 6 φνοικός

ογαριαομός, (ăv δέν εΐχαμεν x al άπό τόν Θεόν πρόσταξιν) μάς διδάσκει, πώς είναι δίκαιον, νά αγαπώμεν χαί νά τιμώμεν υ

ούς γεννήτοράς μας * έπειδή εϊμεοθαν χρεωφειλέται εις αν τονς, διά τάς ενεργεοίας όποϋ μας έκάμαοί" ταϊς όποίαις δέν ήμπο- ρονμεν noτέ νά άνταποδώοωμεν, δέν ήμπορόντες νά άντιγεννή- αωμεν καί ήμεϊς έκείνονς, ώς έχέϊνοι ήμάς. Διατί λοιπόν δέν I- χομεν άπό χΛν ένα μεγαλήτεραις εύεργεοίαις ( έξαιρονμένων τών 20πνευματικών χαρισμάτων) ϋοτερα άπό τόν Θεόν, παρά άπό

τούς γονείς μας, χρεωατονμεν τά δίδωμεν είς αύτούς μεγηλή- τερην Αγάπην x ai εύλάβειαν, παρά είς τούς άλλους. 'Έηειτα δέ ή ηαροΰοα έντολή περιέχει εις τόν λόγον όποϋ λέγει* πατέρα χαι μητέρα, χαί δλονς έκείνονς άπό τούς όποιους έπήραμεν 25 εύεργεοίας τινας" ώς ăv είναι οί πνευματικοί πατέρες, oi διδά- οχαλοι, ol αύθένται, οί ήγεμόνες, οί βαοιλέϊς, oi έν άξιώματι, xai οί τούτοι ς όμοιοι. Τό όποιον ό απόστολος φανερώνει μέ χοϋτα τά λόγια" π ά σ α ψ υχ ή έ ξ ο ν ο ί α ι ς ύ η ε ρ ε χ ο ύο α ι ς •ό πο τ ασσέ σθ ω" x ai κατωτέρω* τ φ τήν τιμήν, χήν τι - 30

μ ή ν. Καί έκείνονς, όποϋ είναι Απειθείς είς τονς γονείς αύτών,

4. ·Έξ. 20. 12 Ι) 29. *Ρω. 13, 1 || 30. οχίχφ ζ' Κ] (Rom. 13, 7 τ).

5 βδσοι MD || 12 αΐίδ 0NDK || 13 fcutvoi] μας ΟΝ | χαί μδς ϋκ| |14 &ν— πρόοχαξιν Κ || 15 μας ΟΝ || 16 βίμιοθβν D || 17 μΑς DC || 18ποχ· κ I ήμπορόνχας ΟΝ, ήμπδροντας Κ || 18— 19 άνχαγβννήαωμβν ΟΝ, dar <4νχιγ*ννήσωμ·ν.» Ν pe marg., de unde Κ Γη te x t || 19 x al om. D (| 20

ON II 25 Ακ^ρ«μην ONK || 30 χαχωχ&ρφ OND.



170 ΟΡΘΟΛΟSOZ ΟΜΟΑΟΠΑ, Γ. ξβ — ξβ*.

τούς ονομάζει ασυνέτους. Μόνον είς τοϋτο πρέπει ι·ά προσέχω- μεν πώς δταν είναι ή νπόθεοις διά χ ή ν δόξαν τοϋ Θεοϋ, ή διά χήν Εντολήν τον τήν Αγίαν, τότε πρέπει νά ύπακούωμεν περιοοό- τερον τοϋ Θεοϋ, παρά τών γονέων κατά τήν διδασκαλίαν τοϋ

5 Χριοτοϋ τήν λέγονσαν ό φ ι λ ών π α τ έ ρ α i) μ η τ έ ρ α ύπέρ

ε μ έ , ο ύ η Ι α τ ι μ ο υ ά ξ ι ο ς . Τό αντό πρέπει νά γροικοϋ- μεν x ai διά δλους τούς προεατώιας. Καϊ τέλος πάντων αϋτη ή εύλάβεια χαι ή αγάπη, όποϋ χρεωστέίται είς τούς προεστώτας, πρέπει νά φαίνεται είς τήν ηρός έκείνονς εύνοιαν, καϊ ύποταγήν

10 και είς λόγια Εντιμα· x ai τά παρόμοια τούτοις.

' Ε ρ ώ τ η ο ι ς ξγ\Ποία είναι ή Εκτη Εντολή;

' Α π ό κ ρ ι σ ι ς .

Ο ύ φ ο ν ε ύ σ ε ις. f. 141 15 Έρ ώ τ η σ ι ς ξδ\

Πώς πρέπει νά γροικάται αϋτη *ή Εντολή;

• Ά π ό κ ρ ι σ ι ς .' Η έντολή αϋτη διδάσκει πώς δέν πρέπει ούδένας άνθρω

πος όποϋ φοβάται τόν θ εόν, νά κάμη φόνον, δχι μόνον κατά 20 *ό σώμα, <Πλά καί κατά τήν ψυχήν. Εκείνο ι όηοϋ φονεύονοι

τό κορμίον, πέρνουοι τήν ηρόσχαιρον ζωήν, μά έκεινοι όποϋ Αποκτείνονοι τήν ψυχήν, τήν Εχδύνουοιν άπό τήν αΙώνιον ζωήν.

K a l o l τοιοϋτοι είναι μεγαλήτεροι φονεϊς’ ώς ăv είναι οί αιρε

τικοί, οί ψενδοδιδάοκαλοι, x a l οί χακοΐ χριστιανοί, όποϋ δίδονοι

25 παράδειγμα τοϋ άκολάστου βίου" ήγονν όπόταν σκανδα?Λζονσι· διά τούς όποιους λέγει ή Γραφή· δ ς δ* ăv σ κ α ν δ α λ ί σ ω έ

ν α τ ώ ν μ ι κ ρ ώ ν τ ο ύτ ων τ ώ ν π ι σ τ ε υ ό ντ ω ν ε ί ς Εμέ , σ υ μ φ έ ρ ε ι α ύ τ φ Ι ν α χ ρ ε μ α σ θ ^ μ ύλ ο ς όνι-

χ ό ς Ε π ί τ ό ν τ ρ ά χ η λ ο ν α ύ τ οϋ, κ α ι κ α τ α π ο ν τ ι ο θ ţj 30 Εν τ·φ π ε λ ά γ ε ι ΐ ί } ς θ α λ ά σ σ η ς . Γίνεται δέ ό φόνος, δχι

μόνον δι αύτοϋ το ϋ Εργου, Αλλά x a l μέ τήν βουλήν, μέ τήν βοήθ ειαν, μέ τήν παρακίνησιν, μέ τήν συμφωνίαν. *ΑχομΙ εις

1. ‘Ρω. 1, 31 [ *Ρωμ. c*. λ α'. D] (Rom . 1, 31 Τ) || 5. Ματ. 10, 37 || 1

" Ε ξ . 2 0 , 13 (om. ΝΚ] || 26. Ματ. 18, 6.

1 —2 προβ έχ ομ·ν ONDK || 5 — 6 6 η·ρ ·μ · D || 9 6 παταγήν Μ || 20 ψοχήν.] διότι ad d . D | j 21 μά έκ·Ινοι όποΟ] ix tt v o i 8k όπβΟ D | 2 8 αδτΛ D.



0 Ρ Θ 0 Δ 0 3 0 Σ ΟΜ ΟΛ ΟΓΙΑ . Γ . ξ β — ξζ\ 1 7 1

ν έντολήν τούτην περισφαλίζουνιαι χαί δλα έκεϊνα τά πάθη πό τά οποία γεννάται ό φόνος ' ήγουν ή υπερηφάνεια, ό φθό~ ος, χό μίσος, ή πλεονεξία' χαί τά δμοια.

Έρ ώ τ η ο ι ς ξε'.

Ποια είναι ή έβδομη έντολή; S

* Α π ό κ ρ ι ο ι ς .Ο ύ μ ο ι χ ε ν ο ε ι ς .

Έ ρ ώ τ η ο ι ς ξ ς .Πώς τιοέπει νά γροικδται τούτη ή έντολή ;

Ά π ό κ ρ ι σ ι ς . 10 .Τούτην τήν έντολήν ό Χριστός, 6 Κύριος ήμών έπρόσ-

αξε, νά τήν φυλάττωμεν τελειότερον, δταν t in t ' πα ς ό β λ ιώ ν γ ν ν αϊκ α πρ ό ς τ ό έπ ιθν μ ή ο αι α ύ τής, ήδ ημ ο ί χ ε ν σ εν α ύ τήν έν τγ} κα ρδ ί φ α ύτ ο ΰ. Πλήν ή·

οιχεία αϋτη είναι διττή· ή μία πνευματική, καί ή άλλη σαρ- isΜΐκή. *Η πνευματική | μοιχεία είναι όπόταν τινάς άρνηθη τήν

ληθινην x ai όρθόδοξον πίατιν τήν χοβολικήν, και δίδεται είς

ιαφόρους αΙρέσεις. ό ιά τόν όποιον λέγει ή Γραφή* έ ξ ω λ ό- ρ ε υσ α ς πά ν τ α τό ν πο ρν ε ύ ον τ α άπ ό οο ϋ. Ή σαρική είναι ή ενέργεια τής άαελγείας, όποϋ γίνεται μέ τήν γυ- 20αΧκα τινός άλλου. Καί είς τούτην την έντολήν, καί πάσα άλλη ορνεία και άκολαοία περιέχεται. Μέ τοϋτο απαγορεύονται αί ροαγωγίαι καί οί μαστρωποί' τά άσεμνα τραγούδια· οί χοροί οί σχήμονές" τά παιγνίδια τά άσελγή, τά όποια φανερώνωντας ό

απόστολος λέγει* π ο ρ ν ε ί α δ έ κα ι π ά σ α ά κ αθ α ρσ ί α, ή 25

π λ ε ο ν ε ξ ί α , μη δ έ ό ν ο μ α ζ έ ο θ ω έ ν ύ μ ι ν κ αθ ώ ς ρ έ π ε ι άγ ί οι ς , κα ί αί σ χ ρό τη ς, κ α ί μ ω ρ ο λ ο γ ί α

ή ε υτ ρ α π ε λ ί α , τ ά ο ύκ ά ν ή κ ο ν τ α .

Έρ ώτ η ο ι ς ξζ[ .

Ποια είναι ή όγδόη έντολή ; 3C

* Α π ό κ ρ ιο ις.Ο ύ κ λ έ ψ ε ι ς .

7. 1*Έδο5. »* . ιγ\ D] || 12. Ματ. 5, 28 || 18. Φαλ. 72, 27 [Φαλ. ογ'.

ζ\ Κ] (Psalm 72. 27 S) || 28. Έφ. 5, 3 || 32. ’Έξ. 20, 15 [om. ΟΝΚ].

2 ήγοον om. D || 14 ή] ot ΟΝΟ || 24 αίοχήμονβς ΟΝΚ || 26 μή δέ ΟΝ.

5

)

Ρ·

ί. 142



1 7 2 0ΡΘ0Λ030Σ ΟΜΟΛΟΓΙΑ. Γ . δη*— o'.

Έρ ώ τ η ο ις ξη\Πως πρέπει νά γροικαχαι τούτη ή έντολή ;

Ά π ό κ ρ ι ο ι ς .' Η έντολή αύτη διδάσκει, πώς δέν πρέπει νά κραχίζωμεν

5 κ<5ν /να ξένον πράγμα διά ούδένα τρόπον, μέ Αδικίαν· τό όποϊαν

γίνεται ή μέ αρπαγήν, ή μέ κλοπήν, ή μέ κράτηοιν χοϋ ξένουδικαίου. ΕΙς τοΰτο μετρ&χαι και δταν χινάς πάρη τήν τιμήν χοϋ Αλλου· καί όταν τινάς πάρη άπό τούς υπηκόους του τέλος, ήγουν χαράτζι, Ιξω άπό τό δίκαιον· ή κάνει τους νά δουλεύονσι

10 περισσότερον άπό χό τιρέπον. * Ενταύθ α είσεβαίνει καί ό τόκος. Διά χά όποια δλα λίγη ό άπόοχολος· ο ϋτ ε κλ έ πτ αι , ο ϋ τε πλ ε ο νέ κται , οϋτ ε μέ θ υσοι , ο ύτε λ ο ( δ ο ρ ο ί, ούχ <5 ρ πα γ ες β α σ ι λ ε ί α ν θ ε . οϋ ο ύ κ λη ρον ο μή ο ο υ ο ιν.

ΕΙς τοΰτο Αχομι πρέπει νά γροικοϋμεν καί διά δλαις χαΧς δί· 15 καιαις ούββαοες όποϋ νά γίνουνται, είς ταϊς όποιαις πρέπει νά

φυλάττεται ή πίοτις, καί δχι ό ένας χόν άλλον νά άποστερ-η.

Έρ ώ χ η οι ς ξθ\Ποια είναι ή έννάτη έντολή;

f. 143 Ά π ό κ ρ ι ο ι ς .20 Οό ψ ε υδ ο μ α ρ τ υρ ή σ ε ι ς κα χ ά χ ο ϋ πλ η ο Ιον

ο ο υ μ α ρ τ υρ ί α ν ψε υδ ή .* Ε ρώτ η ο ι ς ο Π& ς πρέπει νά γροικοϋμεν χήν ένχολήν ταύτην ;

Ά π ό χ ρ ι σ ι ς.25 9 Η έντολή χούχη έμποδίζει νά μήν είπή χινάς ένανχίον χοϋ

πλησίον του κάν iv a ψεύδος· ή νά κακολογήσω χήν χιμήν χινός, διά χ ν»α πονηριάν, καί Αμυναν, καί συν χόμως είπειν νά έκχλί·

νωμεν κάθα πάθος, διά νά μήν εϊμεοθ αν υιοί διαβόλου’ δμοιοι

11. 1 Κορ. 6, 10 Κ 20. ’Έξ. 20, 16.

5 şi 26 x fv O N II 8 πάρΐβ ONDK | του] τό ON DK , d a r « f. του.» Ν pe

mar g. ; Κ t a n o t ă n u af l i n e c e s ar i ac e as t a c o n j e c t u r i c o n f i r mat ă de M | |

9 κβνβι) κάμβι ΟΝΟΚ | τούς Κ || 11 ούτβ χ λ ίπται o m . Κ || 14 £1ς] < super*

v ac uum .» Ν pe ma rg ., Κ In n o ti, făr ăa-1 ap ro ba || 15 οΜ ααις ONK | σόβαοαις D

I Ακοβ γίνοονται ONK, όποβ γίνονται D || 20 ψβϋδομαρτυρίσβις ONDK || 25

έντολή) ή add. ONK, dar < t o i le .» N pe marg. , K I n n o t ă: « scimus veroe t iam , h un e auc t or e m a r t ic . r e pe t it io ae m admo du m adamas s e .» | | 27 M « w

O || 27·28 έχκλίναμβν ONK || 28 stpenHv D | όμοιος ONK, ομοιοι D.



OtooAotoz oitoA oru. f*. o·—ofc\

μετ’ έκείνονς, πρός οϋς είπεν ό Κύριος* ύ μ ε ϊ ς i x π α τ ρ ό ς χ ο ϋ δ ι α β ό λ ο υ i o x i · χ αί τ άς έ η ι θ ν μί α ς χ ο ϋ π α τ ρ ό ς υ μ ώ ν θ έ λ ε τ ε π ο ι ε ί » . ' Ε κ ε ί ν ο ς ά νθ ρ ω π ο κ τ ό ν ο ς ήν ά π ά ρχ ή ς , καί έν τή ά λ η θ ε ί ?ού χ Ι σ τ η χ ε ν , ό τι ο ύκ ăo x i v ά λ ή θ ε ι α έν αύτφ- ό- 5ι α ν λ α λ ή χ ά ψε ν δ ο ς , i x τ ών Ι δ ί ων λ α λ ε ί, δχι ψ ε ν ο τη ς έ ο τ t x a i δ π α τ ή ρ α ύ τ ον. Τούτην χήν ίνχολήν πρέπει μάλιστα νά φνλάχχονοιν δαοι συναναστρέφονται είς τάκριτήρια' δια νά μή παραβαίνοναι τό δίκαιον μί ψενδομαρτυ- ρίαις μαρτύρων, ή γραφών άλλέως θέλουσι γίνεοθαι viol δια- 10βόλον x al v iol γεέννης τής αΙων Ιου.

Έ ρώτηα ις οα'.Ποία είναι ή δεχάτη έντολή ;

. μ λ Ά πόχρισις.

Ούκ έπι θυ μήσ ε ι ς τήν γυναίκα χοϋ πλη- 15

I οίον α ον ούκ επι θυμήσε ι ς τήν ο Ιχ ίαν τοϋ πλη-

οίον ο ον’ ού δ έ χόν αγρόν αύτ ο ϋ’ ού δ έ χόν παϊ-

δα αύτ ο ϋ' ού δ έ τήν πα ιδί σκην αύ τοϋ’ ο ύ τ ε τοϋ

βοός αύτ ο ϋ, ον τ ε τοϋ ύποζυγί ου αύτοΰ* ού-

τ ε π α ν τ ό ς κτήνους αύτοϋ, οΰτε δσα τφ πλησίον 20

οο ν i a τι.Έρ ώτ η ο ις οβ’.

Πώς πρέπει τήν έντολή ν τούτην νά νοοϋμεν ; Ά πό κρι σ ι ς .

Ή έντολή αϋτη είναι' τελειότατη, δσον είς τήν αγάπην τοϋ 251 πλησίον· διατί δέν έμποδίζει μόνον τά ίξωτερικά Βργα, άλλακαι

τά τοϋ Ιαω άνβρώπου, όηοϋ γεννοϋνται άπό τόν νοϋν, χαί τήν

προαίρεαιν τοϋ ανθρώπου, πρόςτό κακοποίησαν τό όποιον πληροί

ή χριστιανική τελειότης. Καί δποιος τήν έντολήν ταύτην φν- λάττει, πληρώνει τό δίκαιον όποϋ χρεωστεΧ πρός τόν πλησίον 30

τον. *Επειδή έχεΧνο όποϋ σύ δέν θέλεις, άλλον μήν τό κόμης.Και είς τοϋτο στέκεται ή σωτηρία πάντων τών χριστιανών νά

1 έκ] τοΟ ad d. ONDK || 2 πατρός] δμδν add. D || 7 io r l K | j 9 μή]μήν ON DK || 20 κτήνοο D | οδτβ] οδθ" ONDK || 21 oaxl. ONDK || 27 γβνοΒνται

ONK (I 31 κάμης ON.

1 . Ί» . 8 , 4 4 II 1 5 . "Ε ξ . 20 , 1 7.

5

)

P. 4

f. 144

0. 5



174 O t e O A O i O S ΟΜ ΟΛ ΟΓΙΑ , r . οβ·.

μήν έπιθυμδ. τινάς έναντίον τον θ εοϋ χαι τοϋ πλησίον του· μάλιστα νά άγαπςί τόν θ εόν, περισσότερον παρά τόν έαυτόν τον·

5 τόν δέ πληοίον τον ώς έαντόν.

Ταϋτα τά έργα πληρώνοντας τελείως εις τόν κόσμον τούτον, { ν χόριτι τον Κυρίου χαί θ εοϋ ήμών. μετά τής καθολικής

χαι ορθοδόξου πίστεως, έλπίζομεν αδιοτάκτως, ότι έν τφ μέλ- λοντι αΐώνι, άπολαβόντες τήν τής Αγάπης τελειότητα, ϋέλομεν δο- ξόζειν έν ούρανοϊς, τόν έν Τριάδι ένα θ εάν ύμνούμενον, Πατέρα, Υίόν, και άγιον Πνεύμα είς τονς αΙώνας τ&ν αΙώνων. * Αμήν.

ίο Τέλος καί τφ Θεφ χάρις.

Τούτην τήν βίβλον άποοταλεϊσαν υπό τής Μικρός Ρωσίας έν Γ ιασίω, διά χειρός τών λογιωτάτων πρέσβεων ' Ησαΐου Τρο- ψιμίου, καI *Ιγνατίου Όξενοβικίου, καί ’Ιωσήφ Κωνωνοβικίον,

I μήν] μίν ON, da r «μήν.» Ν ρβ marg- , de unde Ε, In tex t, μή D| 15 έιαθ υμ* ON || 2 άγαπΛ ON | πβρισσοτέρω ONK || 10 τέλος — χάρις om.

NK; in ed. slavone: K#h«u v h seri βλλγοαλτκ. Confessio Ortodox a, ed. Malvy

(Paria 1927), p. 124, terminăcu Amen.

I I p. 174 Ταδτην—p. 175 r . 10 Ινβιχ- αβνος ια- ης'·] *H βίβλος αυτη προση- νέχθη ήμίν λατινιστί πρώτον γβ γραμμένη καρά τΑν λογιωτάτων πρέσββων Ύω-

20 βίας κυρίου ‘Ησαΐου Τροφιμίοο χχΐ Ίγνατίοο 'Οζινοβ ιχ Ιοο χαί ’Ιωσήφ Κωνωβιχίοο, !να χδρωσίν ta x et διόρθωσιν λάβη παρ’ ήμών τβν τ1)ς Μβγάλης 'Εκκλησίας έςάρχων τβ χαί λ·γάτων, τοδ τβ πανιβρωτάτου μητροπολίτου Νικαίας χορίου

Πορφυρίου χαί Αμοβ Μβλβτίου Σ υρίγου, διδασκάλου τής ΜβγΑλης Εκκλησίας·

βΐς χοινήν μβταφράσαντβς διάλ ικτον x a i διορθώσαντβς ·ίς τήν Ιν Κωνοταντι-25 νοοχόλβι σύνοδον έξαπβστβίλαμβν, κατριαρχοΟντος τοβ παναγιωτάτου ήμών αό-

θβντου χ αί δβ σπότου κυρίου Παρθ βνίοο τοϋ οΙχουμβνιχοΟ πατριάρχου, έν μηνί

όκτωβρίφ λ- η, ςρχμβ*, Ινδιχτ. ια- ης. A . P apadopulos- K er am ev s, Ίεροσολομιτική Βιβλιοθήκη, IV (P etr upole i 1 899), ρ. 334 (unde tre bue a n. 1642 In loc de

1649) dupăMa 360 (foaia u ltim i ve rao) a l me tohului S fântului Mormlnt 30 din Cons tantinopol. A ce st manuscris este conceptul tr aduce rii lui Meletie

Sirigul din limba latinăIn limba greacăcomunăa Mărturisirii Ortodoxe a

m itropo litului Petr u M ov ilă. T ex tul acestei no te s 'a tipărit şi In M a lv y

e t V i l l e r , La Confession Orthodoxe, (Roma- Paris 1927), p. L I, coloana stângă. In coloana dre aptă ed itor ii C. O. au re produa nu cu totul exact

35 du pă P ar isinna 1265 , te x tul tipăr it de no i ma i sus (: p. 174 r . 11 Ταδτην—

p. 175 r. 13— 14 δπογραφήν), tot după Pa risinus 1265 ( = M).19 πρβοβέων C . O . || 2 0 ’Οζβνοβικίου, Κωνωβικίου şi In C . O . E x act In M.



S INOA DEL E ι IA ŞI 1642 ŞI CONSTA NT INOPOL 1643.

%ρός ήμάς τούς εξάρχονς τε και λεγάτους τής Μεγάλης τοϋ | /.Χριστού *Εκκλησίας , τόν τε πανιερώτατον μητροπολίτην Νίκαιας ύριον Πορφύρων, καί έμέ Μελέτιον Συρίγον , διδάσκαλον τηςΜεγάλης ’Εκκλησίας, μεταφραοβεϊοαν, έκ τής λάτίνων είς τήνΗοινψ διάλεκτον , καί διορθωθεϊσαν καθ’ <5ν τρόπον ένταϋβα κατέ- 5

στρωται, νφ ήμών τών είρημένων έξάρχων, έξατιεοτείλαμεν είς τήν έν Κωνοταντινουπόλει σύνοδον, λαβεϊν αυτής τό κύρος,

ιά χειρος τοϋ έκλαμπροτάτου και εύσεβεοτάτον αύθέντου και ήγεμόνος πάοης Μολδοβλαχίας κνρίον ‘1ώ Βασιλείου Βωϊ- βόνδα. Έν μηνι όκτωβρίω λ-fj · αχμβ'· Ινδικτιώνος ια-ης'. Καί 10λαβοϋσα τό κΰρος και τήν δοκιμασίαν ύπό τής τηνικαϋτα έκεϊ- οε παρενρεθείσης συνόδου, άνταπεοτάλη πρός τόν πανιερώτατον μητροπολίτην Κιόβου, καί πάοης Ρωσίας, Ιχουσα τοιαύτην υπογραφήν:

Παρθ ένιος, έλ έφ θεοϋ αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινοοπό- is

λεως νέας 'Ρώμης , x al οικουμενικός πατριάρχης.

Ή μετριότης ήμών, μετά καί τής περί αυτήν Ιερας τών αρχιερέων συνόδου, και τοΰ κλήρου, 5ίελ0ο'ντες τό πεμφθέν ή-

μϊν, παρά τής άδελφής ήμών έχκληαίας τής Μικρας *Ρωσίας βι- βλίον, τό έπιγραφήν ίχον, *Ομολογία τής όρθοόόξου πίστεως 20τής καθολικής καί άποστολικής έχκληαίας τοϋ Χρίστου' τήν πραγματείαν αύτοϋ ποιονμενον έν τριοί μέρεαιν, εις τβ τήν π/-ortv, καί τήν άγάπην, x ai τήν έλπίδα' καί τήν μέν πίοτιν διαι

ρούν, είς τά δώδεκα άρθρα τής πίστεως, ήτοι τοϋ ίεροΰ συμβόλου· τήν δέ άγάπην, εις τάς δέκα έντολάς, καί είς λοιπά 25άναγκαΐα τής Ιερός x ai ϋεοπνεύστου παλαιός τβ καί νέας Γραφής- x ai τήν έλπίδα, είς τήν χυριαχήν φωνήν, καί τούς έννέα μακαρισμούς τοϋ ίεροΰ εύαγγελίον, εϋρομεν αύτά έπαχόλουθον

9 Ίωάννοο C . Ο. Scrisoare a de mulţumire din 20 Dechemvrie 1642a sinodalilor din laşi este sdresati xup(φ* IfiANNH BA2IABIQ BflIBONiA(v. facsimilul la N. C a r t o ja n , Istoria literaturii român* vechi, II (1942),p. 9 6 - 9 7 I I 10 IvBixt . C . O . || 13 τοοαύτην C. O . || 22 βίς O (A 6* ), N (i 10) j| 25 Mxa) Βώίβχ* O (A 6r ) şi N (f. 10), dar « Bixa» N pe marg., de unde K (p. 52) In te x t şi jos nota: « Recepi Bixa pro ΒώΒβχα ex margine.»



176 0 t * 0 ă 0 t0 2 OMOAOÎTA.

τοϊς δόγμααι τής τοϋ Χρίστον έκκληοίας, χαί δμόφονον ι0ϊς ίεροΓς κανόοι, κατ ούδέν έναντιούμενον a v r f ' o i τό άηιχρόδεύτερον μέρος, είς λατινικήν γλώσσαν έμπεριέχεται, καί ού Ιώ).θομεν αύτό. * Επικνροϋμεν οϋν αντό μόνον, τό έν τή ήμετίρα

5 διαλέκτφ τνγχάνον, xal αποφαινόμεθ α, γνώμη xotvfj συνοδική

πάντα ενσεβή xai ορθόδοξον, δντα νπό τήν ανατολικών χαι dno-οτολιχήν έκκληοίαν, χριστιανόν, άναγινώοκειν αύτό* xai μή <{ηο·οτρέφεσθαι· δθεν x(ii νπεγράφη είς διηνεκή τήν άοφάλεta r £»ίτει οωτηρίω αχμγψ'. μηνί μαρτίφ. Ινδικτι&νος ια-ης.

10 Σή[μα ]. L S. ή Ιδιόχειρος έπιγραφή τοϋ παναγιωτάτον, οϋτως εχει.

f ΙΙαρθένιος έλέω θεοϋ αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπό λεως νέας *Ρώμης xai οικουμενικός πατριάρχης.

f *Ιωαννίκιος έλέω θεοϋ πάπας xai πατριάρχης τής

μεγάλης πόλεως *Αλεξάνδρειάς xal κριτής τής οικουμένης./. 146 15 f Ό Ά γχύρας Αανρέντιος. f *Ο Λαρίσσης Γρηγόριος.

f Ό Χαλχηδόνος Παχώμιος. f Ό ' Αδριανονπόλεως Παρθένιος. f Ό Βερροίας Ιωαννίκιος f 0 *Ρόδον Μελέτιος, f Ό Με- ούμνης Κορνήλιος. f *Ο Λακεδαιμόνιας Γαβριήλ, f *0 Χίου

Παρθένιος. f *0 μέγας λογοθέτης τής μεγάλης έχκληοίας Λά-

20 οχαρης. f 0 μέγας οικονόμος τής μεγάλης έκκληοίας Χριατό- δονλος. f *Ο μέγας ρήτωρ τής μεγάλης έκκληοίας Μιχαήλ,

f 9 Ο μέγας οακελλάριος τής μεγάλης έκκληοίας Ιερεύς θεολόγος, f 9Ο Σαχελλίον τής μεγάλης έκκληοίας Γεώργ[ιος.] f *0 μέ

γας χαρτοφνλαξ τής μεγάλης έκκληοίας [loc alb],t *Ο πρωτέχδιχος

1 όμόφωνον Ο (Α 6>" ), Ν (f. 11), Κ (ρ, 53) || 2 ante κατ'] «addoxal»Ν ρβ marg ., (!. 11), Κ In notă (p. 53) || 9 Ινδικτιώνος ια—ης'.) ήμέρ? ι#'. Ο (Α 6 ν), Ν ((. 11), Κ (ρ. 53). A ce as tă lectură g re şită{: «In ziua de11» Marţie) a intrat in toate ediţiile Mărturisirii Ortodoxe din toatelim bile , pre cum şi tn unele s tudii, c hiar şi in Confession Orthodoxe(Par ia 1927), p. L II. || 10 21}[μα] tn Înţeles ul de s ig iliu. A m complec*

tat as tfe l aceastăabr ev iaţie, d e şi Ga rdthauae o, Gritchische Polaeographie,ed. 2, dăalte complectări, care nu pa r potriv ite aci. | L . S . ( = locum sig ilii) adăug at dupăce s’a scris tex tul grec | έπιγραφή] «6 πογρ.» N pe marg.(f. 11), K tn n o tl (p. 53): « In marg ine est 6«ογραφή subscriptio. έπιγρ. ti-tulum specta t. Nolui ex turbare.» || 11 Ιλ Ιω M || 13 ΠοΙππας ONK || 14

Άλβ ξανδρίας ONK | Dupăal A lex andr iei urm ea zănumele şi titlu) patriarhilor A ntiohie i şi Ierus alimului tn ONK || 18— 19 δ Χίου ΙΙαρθένιος iscăliturăautografăpe marg. in M || 22 θβολόγος Μ) θβολδγος ίβρβϋς in Maiu 1642 (v. Cartojan, ibidem) || 24 (loc alb)] Εόοτάθιβς Ιβρ*ός In Maiu 1642 (v. Carto-

jan, ibid(m),* Eustathius Sy nod. Pa rthen.» N pe marg. (f. 12 ▼),K tn notă(p. 54'



CERTIFICATUL LUI NOINTEL t n

χής μεγάλης έκκληοίας θ ωμάς Βλαστός, f *0 πρωτονοτά ριος τής μεγάλης έκκληοίας Φίλιππος, f *0 πρωταποστελλάριος

χής μεγάλης έκκληοίας Κωνσταντίνος, f Ό λογοθέτης τής μεγάλης έχκληοίας Νικόλ[ αος] . f Ό ναυμνημαχογράφος τής μεγάλης έκκληοίας Κωνσταντίνος, f *Ο δικαιοφύλαξ χής μεγάλης 5έκκληοίας Μιχαήλ, f 'Ο λογοθειης yeviKot» τής μεγάλης έκκληοίας Χρνοόσκονλος.

f Μακάριος έλέφ θεον πατριάρχης της μεγάλης ϋεον- πόλεω* * Αντιόχειας.

t Παΐαιος έλέφ θεοϋ πατριάρχης τής άγιας πόλεως Ίο- 10 ρονσαλήμ.

L. S.

Nous Charles Francois Olier de Nointel Conseiller du Roy en ses Conseils en so Cour de parlement de Paris, et Am· bassadeur pour Sa Majeste tres chrestienne a la porte Otho· 15mane. Certifions, et Atestons a touts qu'il apartiendra, que It present Manuscrit latin, et grec, Intttuli la Confession Ortodoxe de V Eglise d’Orient Nous a este mis entre les mains par le sieur Panaiotti premier Interprete dela porte, qiit Nous ayant

assuri, qu'il serviroit puissament a etablir la veriti du Hurt du 20mesme tiltre Imprimi par ses soins. puitqu’il en est I'Un des origtnaux, et que les signatures originalles des patriarches s'y trouvent. Nous a prii par le zele de venger son Eglise des outrages, qu’on luy fait, de faire ensorte que Sa Majeste aye la bonti de Vagreer, pour la confusion de ceux qui en vou- 2;droient douter, et comme II s'est fait un point de conscience,

1—3 f δ ηρωτονοχάρ — Κωνσταντίνος scrişidupă Χροσόσκοολος (r. 7)» dar c u s emn a f i t recuţi după Βλαστός. M.8—9 Macarie al A ntîohie i a iscălit f i In limba arabă|| 8—11 Iacă*

litur lle patriarhilor Ioanichie (v. mai sus p. 176 r. 13—14), Macarie f i Paiaie sânt autografe || 12 L [oco] S (igilli). M. In O (A 7*), N (f. 13), K (p. 55) urmeazăaceastănotă: Νά Νίβονται χάρισμα τοϊς β&βββέοι χρι-στιανοϊς διά ψοχιχήν ώφέλιιαν τοΟ χβριφβνβστάτοο χαί λο-χιωτάτοο άρχοντοςΧορίου Παναγιώτου. A ceas tănotăse găsefte tradusă In ediţiile slavone, cf. Prauoslaunoe Ispovedanie, ed. Moscova 1743, f. 15T ; ed. Cernigov 1745, I. 15 ▼.

13 A m lăsat ortograf ia f i punotuatia originalului. ·

5

P· 4

i. 147

P· 5

It



1 7 8 MĂRT URISIRE A o r t o d o x a

et d’honneur, a limitation des patriarch**, βt prelate de Son Eglise, de mettre le fa it conteşti dane toatte iEvidence possible,II Nous envoya I’annie passie une aprobation de ce mesme livre par le Patriarche Denis tenant alors le siege de Con-

5 stantinople, que Nous avons mis a la teste de ce manuscrit.

Touttes ces veri tie estant constantes Nous ne faisons pas di- ficulte, afinque personne nen doute, de les confirmer par nostre signature, Le Sceau de nos Armes, et le contreseing de Nostre premier Secretaire.

10 Donni a Nostre Palais sur le Canal dela mer noire It Onzitme Septembre 1673.

OLIER DE NOINTEL Ambassadeur pour Sa Ma/eeti

ret chrettienn* a la porte Othomant.15 Par hiondit Seigneur,

L E P I C A R D

12 De detuptul isc ăliturii Iul Notatei m ve de, dar nu da r,său || 16 U n sigiliu cu totul neclar Înainte a iscălitur ii lu i Plcard.

A cest ce rtificat 11me i găsesc tipărit In L a u r e n t i n s N o r m a n · n u t , Orthodoxa Con/ettio (Lipsise 1695), b —b 5* ; In E . L e g r s nd , Bibîiographie helUnique, X V II site le, Π (1894), p. 215— 216 şi In M a l v y et

V i i l o r , L a Confession Orthodoxe (Roma—P aria 1927), p. L X XX V I, dar

In câte trele locur ile or tog rafia or ig inalului n'a foat păatrată.



SCRISOAREA PATRIARHULUI DIONISIE 179

T R A D U C E R I

f Di o ni s i e , c a m i l a l a i Dumn e z e u a r h l i· pis cop a ! Co n s ta n t in u p ol e i Rom a ce a no ud, ţi p a t r i a r h icu me n ic ,

t Tuturor cititorilor ortodocşi atât clerici cât şi laici, har, 5pace şi milăde la Dumnezeu Atotflitorul şi de la Domnul noitru Iisus Hrittos.

Cercetarea zilnicăa sfintelor cărţi de Învăţăturăacrieiaduce cu adevărat multă şi dorităroadăde mântuirecelor ce ae îndeletnicesc mereu cu ea. Este ca o cărare neta- 10şelătoare ce lndrepteazăminunat pe cei Îndrumaţi către murirea cerească, şi sfârşit fericit le arvuneşte: căd fericit eateoricine cugetăziua şi noaptea In legea Domnului, dupăcum estescria. Deci am cunoscut noi căcitirea acestei Învăţături or

todoxe poate săfoloseascămult. AceastăÎnvăţătură, Intoc· 15mităfiind, sânt destui ani de atunci, de daacăli ortodocşi,a fost cercetată, primităşi Întărităde fericiţii patriarhi Înaintaşii noştri. !n sfârşit a foat tipărităacum de curândprin râvna şi grija şi cheltuiala prea Înţeleptului şi preaortodoxului mare dragoman al Împărăţiei răsăritene şi apu- 20sene a Sultanilor, iubitul fiu duhovnicesc al smereniei noastre, domnul Panaiot, cel neîntrecut In cucernicie prea Înţe

leaptăşi cel plin de dumnezeiascărâvnă. Cărţile tipărite

1. Pentru Înlesnirea cititorului, traducem Seritoarta patriarhului Dtooial·, Nota priv itoare la sinodul din Iaşi 1642 şi Aprobarea Mărturi- •irei Ortodox · de cătr· «modul din luaa Marti· 1643 ţinut In Conetantl· nopol aupt patriarhul Partaaia. — A poi va urma PravotlavrUca Mărfuri- t in la tr ada om a lui Radul Logofăt Greceanul tipărită la Buzău In anal 1691.

2—r. 31 p. 180. V azi textul grec al acestei acrişori tipărit mai aaa

la p. 3—4.



ISO MĂRT URISIREA ORTODOXA

s'au împărţit lir ăplatăcreştinilor de pretutindenea spre folosul de obşte al neamului noatru.

Dar fiindcăs'au şl sfârşit cărţile prin Împărţire la credincioşi, iar alţi credincioşi, mulţi la număr, cautăzilnic a-

5 ceasta folositoare carte şi nu o pot dobândi, am cunoscut

cătrebue sămăîngrijesc de acest lucru. Şi m'am învrednicit de bunătatea aceluiaşi prea ales arhont, ca iarăşi sicheltuiascăşi săumple lipsa prin o a doua tipărire; i-amspus căse va Învrednici nu numai de faima pe care o şl

10 are In toatălumea şi este ajunsăla auzul trecător de aici,ci mai alea de acea Înaltăşi mai bunăfaimă, prin carefaptele bune se nemuresc. El având din născare înflăcăraţirâvnăşi mare dorinţăpentru ajutorarea neamului, n'a lepă

dat Îndemnul nostru, ci mult bucurându- se de propunere,15 Îndatăa desăvârşit lucrul, cu ajutorul lui Dumnezeu, şiprintr'o a doua tipărire iarăşi a pus la Îndemâna credincioşilorun .număr mare de cărţi; pe lângăaceasta a bucurat numai puţin şl pe dascăl făcând ca munca lui sănu rfimâietn Întuneric. Căci acel Meletie Sirigul a lucrat cu multă

20 grijă, ca un dascăl Încercat al Marei Biserici, din poruncapatriarhului de atunci şi a sinodului, la curăţirea şi Îndreptarea acestei cărţi.

V ăÎndemn, creştinii mei ortodocşi, săprimiţi cu laudeaceastăcarte de Învăţăturăortodoxă, căci este cucernicăşi

25 folositoare de suflet; daţi mulţumiri acestui binefăcător deobşte; păstraţi cartea şi nu părăsiţi citania ei pururea mântuitoare, căci prin cercetarea Sfintelor Scripturi se dobândeşte viaţa veşnică, de care toţi săavem parte In HristosDomnul nostru, căruia se cuvine mărirea In veci. Amin.

30 In anul 1672, Iulie 15.

t D ioni s ie a l Con s t ant t'nu pole i .

31 . L a u r e n t i u a N o r m a n n u e , Or thodox a Confessio, Lipsiae 1695, in acrisoarea către cititor (p. b 2v —b4) reproduce după A r s e i - du s, De perpetua ecclesiae cathoUcae fide, tom. III p. 685 aequ., traducerea fra ncezăpre a liber ăa ecrieoarei patriar hului Dionisie , a cărei datăa f oat astfe l citită: « l'a n 1672. au moia de J uil le t. iudiction 5 » . Dupăcum ■e vede , A rnaldua a cit it bine luna (Iulie ), dar a adăog at fără rost cuv ântul « iudictio n» , şi a c itit g re şit 5 ta lo c da 15.



S INOA DEL E ι IA ŞI 1649 ŞI CONST A NT INOPOL 1643 181

A ceas tăcarte a fost trimisădin Rusia Micăla Iaşi prinmâna prea Învăţaţilor soli Isaia T rofimiu, Ignatie Ox enovicişi Iosif K ononovici, către noi ex arhii şi delegaţii Marei Biserici a lui Hristos: prea sfinţitul mitropolit al Nicheei chir

porfirie şi eu Meletie Sirigul dascălul Marei Biserici, şCartea a fost tradusădin limba latinăIn limba greacădeobşte,şi Îndreptată tn chipul cum se af!& sici, de către noimai sus zişii ex arhi. Apoi am trimis- o, — prin mâna preastrălucitului şi prea cucernicului Domn şi Stăpânitor a toatăMoldov lahia domnul Io V asilie V oivodul —, la sinodul din 10

Cons tantinopol sâ ies de scolo întărire. In luna Octomvrie30, anul 1642, indictionul al 11- lea. Şi luând Întărire şi

cercetare de la s inodul aflst atunci acolo, s'a trimis cătrepreasfinţitul mitropolit al Chiev ului şi a toatăRusia, avândsceastăis călitur ă: 15

P ărtin it cu mila Iui Dumnezeu arhiepiscop al Constan- tinupolei Roma cea nouă, şi patriarh icumenic.

Smerenia noas tri, împreunăcu sfinţitul sinod de pelângădânsa al arhiereilor şi al clerului, am cercetat cartea

trimisănouăde către sora noastră biserica Rusiei Mici, 20având titlul Mărturisirea credinţei ortodoxe a bisericii soborniceşti şi apostoleşti a lui Hristos. Cuprinsul acestei cărţieste împărţit In trei părţi: In credinţă, In drsgoete şi Innădejde. Şi anume credinţa este Împărţităin cele douăsprezece Încheieturi sie credinţei, adicăale sfinţitului S imbol; 25

iar dragostea in cele zece porunci, cum şi tn cele cerute

1—17. V ezi tex tul grec al acestei Noie tipărit mai sus la p. 174 r.11—-13 şi p. 175 r . I — 16 || 18—r. 37 p. 182. Vezi tex tul grec el acestei

A probări sinodale tipărit mai sus ia p. 175 r. 17—28 f i p. 177 r. 1 —12.Pentru Nota ce urmează, v ezi tex tul grec tipătit mai sus p. 174 r.

18—27. «Cartea aceasta scrisăÎntâi latineşte ne- a fost adusăde prea Înv ăţaţii soli ai Rusiei domnul Isaia T rofimiu şi Ignatie Ozenov ici şi Ios if Co- oovioi ea săfie Întărităşi Îndreptată de noi ex arhii şi delegaţii Marei B is erici: pre a sfinţitul mitropolit al Nicheei chir Porfirie şi eu Meletie Sirig ul das călul Mare i Biserici. A m tradus cartea in limba de obşte şi

am îndreptat- o; apoi am tximis-o sinodului din Constantinopol, păstorind preasfinţitul nostru domn şi stăpân chir Partenie patr iarhul icumenic, în luna lui Octomvrie 30, 1642, indictionul al 11-lea.»



182 MĂRTURISIREA ORT ODOXA . S INODUL DE LA C- POL 1643

de sfânta şi de Dumnezeu insuflata Scriptură veche şjnouă; şi nădejdea in rugăciunea domneascăşi in cele nouăfericiri ale sfintei evanghelii. A m găsit cartea aceasta ciurmeazădogmelor biaericii lui Hriatoa, căeste Împreună·

5 glăsuitoare cu afintele canoane şi căIntru nimic nu se Im.potriveşte bisericii. Partea a doua, din faţă, a cărţii este Inlimba latinăşi n'am cercetat o. Întărim deci numai parteacea scrisăIn limba noastră, şi hotărâm, cu votul de obşteal sinodului, ca tot creştinul cucernic şi ortodox aflat in

10 biserica apostolească de Răsărit săo citeascăşi sănu olapede. Pentru care a'a şi iscălit spre neîntreruptăsiguranţă.In anul mântuirei 1643, In luna lui Martie, indictionulal 11-lea.

(Pecetea.) Iscălitura cu ineăşi mâna preasfinţitului, ast·15 fel este.

f Partenie cu mila lui Dumnezeu arhiepiscop al Con·stantinupolei Roma cea nouăşi patriarh icumenic.

f Ioanichie cu mila lui Dumnezeu papăşi patriarh almarei cetăţi a A lex andriei şi judecător icumenic.

20 t al A nchirei Lavrentie. f A l Lariaaei Grigorie. f AlHalchidonului Pahomie. f A l A drianupolei Partenie. f Al

V enei Ioanichie. f A l Rodosului Meletie. f A l MetimnciCornilie. f A l Lachedemoniei Gavriil, f A l Hiosului Partenie.f Marele logofăt al Marei Biserici La scans, f Marele

25 iconom al Marei Biserici Hristodulos. t Marele ritor al Marei Biserici Mihail, t Marele Sachelar al Marei Bisericipreotul Teologos. t Sacheliul Marei Biserici Gheorghfe. fMarele hartofilax al Marei Biserici (loc alb), f ProtecdiculMarei Biserici Toma Vlastos. f Protonotarul Marei Biserici

30 Filip. t Protapostelarul Marei Biserici Constantin, f Logofătul Marei Biserici Nicolae. f Ipomnimatograful Marei Biserici Constantin, f Dicheofilaxul Marei Biserici Mihail, fLogofătul vistieriei Marei B iserici Hrisosculos.

f Macarie cu mila lui Dumnezeu patriarh al marei ce·35 tăţi a lui Dumnezeu a A ntiohiei.

t Paisie cu mila lui Dumnezeu patriarh al sfintei ce-tăţi a Ierusalimului.



PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE A C R E D 1 N Ţ1 I S Â B O R N IC E ŞT 1 I

Şl A P O S T O L E ŞT II B E S E R E C II R ĂS ĂR I T U L U I

D up ă e d iţii B uzău 1691 .



PRAVOSLAVNICA MĂRT URISIRE A

S A B O R N l C E ŞT l l Şl A P O S T O L E ŞT U M M B f T U R A U U I U J U

dupre greceaacă, den porunca prea luminatului şl prea înălţatului Domn

loan Coatandie B Basarab VoevodtntoarsA te limba rumâneasci da Radul Lafoiât Greceanu).

ispravnic oaârnic fiind, ca şi U alahc câte s'au aooa şft a‘autipărit aici ta Ţară. Prea sfinţitul kir Teodosiemitropolitul Ţării i proci.

Tipăritu- a'au in tipografia domneascăla episcupia de la Buzău,U anal de U zidirea lumii 7200, In luna lui Dicton vru 1.

Verşuri politice 8 aaupra stemei prea luminatului şi înălţatului Domn lo Costandin Biairab Voevod

La aceastăstemăprea InfrunusttaUDomnul Coitandin moştenind aăarată

înălţatei domnii a Ţârii Rumâneşti,Caret o au moştenit vechi Bâaârăbeşti

Cărora odraslăMăria ea eateCum şi cu domnia încoronat eate.

Domnul cel puternic bine»l lntăreaaciCa la fericire mult de sădomneaacă.

Micăşl nevrednicăslugăa Măriei tele Radul Log.



c A t r A m A r i a s a v o d a 181

ţaţe dentru acei adevăraţii creştini, aceastăcarte mult asudândo au făcut, precum ispita şi hot&rlrea a patru patriarhi, alŢarigradului, al Alexandriei, al Antiohiei şi al Ierusalimului,şi a multor arhierei fi clirici ai Marii Bese recii Ţaii graduluio adevereazăşi o încredinţează. 5

Aşijderea şi cartea lui Nectarie patriarhului Ierusalimului o mărturiseşte şi o dovedeşte, cari in cartea cea greceascăsânt acestea.

Aceasta darăşi Măria ta vrând săfaci, | ca un pururea J.privighetoriu şi adevărat Domn, spre folosul de obşte al 10neamului românesc, ca şi altele multe bune ce ai făcut,porundt- ai mie, plecaţii şi micii slugi, săo prepuiu; şi aşadupre puţina- m ştiinţăo am făcut. (Insăaceasta mărturisesc,

căprecum şi la alalte ce am prepus şi sm scos, lnpreunăcu frate- mieu Şărban al doilea logofăt, de a'au tipărit, aşa >5şi la aceasta mai vârtos ajutoriu şi Îndireptătoriu mai grele·lor cuvinte şi noime am avut pe dumnealui CostandinCantacuzino biv vel stolnic). Şi iatăs'au şi tipărit tot cu aMăriei tale poruncăşi cheltuială.

Unde Domnul Dumnezeu, carele mai nainte de a zidi 20lumea, au cunoscut şi au ales vasele sale (cum zice Apos·

toiul) acela darăce au cunoscut şi pre Măria ta ales vas şiau orânduit spre oblăduirea şi otcârmuirea ţărâi şi a rodului noatru românesc, căruia şi bătrân moştean eşti, pre acelaprea puternic şi numai sânguj* veşnic Dumnezeu rugăm, şi 25cu o inimătoţi rugăm, ca Intru mulţi, norociţi şi fericiţi anisăte trăiască, săte păzeascăşi săte ţie, noao şi multora,pururea ajutoriu, mângâiere şi folos.

A Măriei tale mică, plecstăşi nevrednicăslugăRadul Logofăt Greceanul. 30

Cătr ă cet i tor iul pravos lav nic.Nu este mi se pare (cetitoare creştine) nici un lucra

Intru toatăzidirea lui Dumnezeu, nici In fiinţăpoate fi lucraca acela mai mare, mai bun şi mai folositoriu decât spăsenie; nici poate fi (iarăzic), nid cugeta, sau gândi suflet, lucra 35

mai mare, mai bun, aau măcar asemenea ca acela.



1 8 8 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE. CAT RA CETTTORRI

Dirept că aceia este fericirea, aceia este slava, aceiaeste adevărata moştenire, aceia este bucuria cea necurmatăşi neostenită, aceia este ţefal şi vârful tuturor bunătăţilor,tuturor minunilor, tuturor tainelor; aceia este, zic, cea peste

5 fire şi nepriceputăbunătate, den veci de adânca înţelepciu

nea lui Dumnezeu tocmită, orânduită şi hotărită bunilor.T uturor darăoamenilor, câţi tn lume au venit şi vin,

pus ăle este aceasta înainte şi tn voia lor a o urma şi a ocâştiga, însănu toţi aceia o pot dobândi şi avea, ce numai

io cei aleşi şi ispitiţi a lu i Hristos Domnului şi Dumnezeuluinostru ostaşi, carii pentru dânsa, nu numai ce mult s'auostenit şi s 'au trudit, ce şi curat sângele lor au vărsat.

/. 4r Ia tădară, adevărate creştine, Pravoslavnica Mărturisire,

ducătoriul de mânăşi buna povaţăla acea fericire şi bunătate15 ce este peste toate bunătăţile, la acel lăcaşşi odihnădepeste toate odihnele, la acea veselie şi bucurie de pestetoate bucuriile, carea ochiu r iau văzut, urechea n'au auzit, nici în inima omului nu s’au suitt ce au g ătit Dumnezeu ceîora ce iubesc pre dânsul, zice trâmbiţa adevărului, Pav el fericitul apostol.

20 Iată(cum zic), bune şi credincioase creştine, Pravoslavnica Mărturisire, şi pre limba rumâneas că, pren careaspăsenia săcâştig ă. Ceteşte- o dară, şi iarăo ceteşte ca să

înţele g i; si de mai multe ori o vei ceti, mai bine vei şti şiv ei cunoaşte bătuta cale a credinţei pravos lavnice şi a prea

25 sfintei şi adevăratei beserecii r& săritului, carea duce laveşnica v iaţă. Aceia este darăviaţa de veci, ca săcunoşti pre sângur adevăratul Dumnezeu şi pre Iisus Hristos pre carele au trimis, loan evanghelistul mărturiseşte.

învredniciască- te dară, iubite cetitoare, şi pre tine şi30 pre mine şi pre tot pravoslavnicul creştin, Hristos Domnul

Dumnezeu, a ne spăsi. Carele dentr'a lui voe, cinstit, sfântşi scump sângele său î- au vărsat pentru toatălumea pre

l 4° cruce; şi răscumpărându- ne den | moarte şi bezna iaduluine*au adus şi ne·au urcat la ce riu, la limana v ieţii de veci.

35 Căruia slavă, laudăşi m ulţămiti fie- i in veci de veci, amin.Mult de bine - v i voitori u şi gata a sluji

Radul Log. Greceanul

17. 2 Corin. cap. 2, stih. 9 [1 Cor. T] || 26. Cap. 17, stih 3.



P R A V O S L A V N I C A M ĂR T U R I S I R Ea c r e d i n ţi ! s ăb o r n i â e şt i i şi a p o s t o i e şt i i

B e s e r e c i i R ăs ăr i t u l u i .


Omul creştin pravoslavnic şi săbornic, ce este datoriu 5

a păzi pentru ca sămoşteneascăviata cea veşnici?p.

4Răs puns .

Credinţădireaptâ şi fapte bune. căd carele acestedoao va tinea este bun creştin şi are adevlratănădejde aveşnicei mântuiri, măiturisind sfânta Scriptură: Vedeţi căden fapte sătndirepteazăomul fi nu den credinţănumai; şicuvântul mai In jos: Pentru cătn ce chip trapul fărăduh

mort este, aşa şi credinţa fărăde fapte moartăeste. Şi tntr'altloc dumnezeescul Pavel aceiaşzice: Având credinţăşi bunăcunoştinţăa sufletului, carea unii tnpingăndu-o pre jur credinţăş’au frânt corabia; şi lntr'alt loc: Având taina credinţa Intru curatăcunoştinţăa sufletului.

I n t r e b ăc i u n e a 2. ^ 2

Dirept ce este creştinul datoriu intâiu săcreazăşi

apoi săfacăfaptele cele bune ? 20Răspuns .

De vreme ce este cu neputinţăa plăcea neştine luiDumnezău fărăde credinţă, dupre Pavel carele zice: Fărăde credinţăcu neputinţăeste a plăcea, căci a crede trebue p 5celui ce săapropie cătrăDumnezău, căeste, şi celora ce-l 25

10. Itcov, 2, 24 şi 26 || 14. 1 Tim. I. 18 || 16. (I T i·. 3. 9) || 23.Evrei, II, stih 6.



cautăpre el dăfătoriu de plată să face. Dirept aceia ca săplacă dară creştinul lui Dumnezâu şi faptele lui săfie ladânsul bine priimite, trebue întâiu săaibăcredinţăla Dan·nezău şi a doa să- şIndirepteze viaţa lui dupăcredinţă.


A ceste doao in ce stau?

R ăs pu ns .Intr u cele trei bune fapte ale teologhiei, adecă: in

credinţă, tn nădejde şi in dragoste, dupăcare vom Inpfirţi10 căteş trele părţi ale Mărturis ir ii. Deci, la cea dentâiu să

mărturisim pentru tncheeturile credinţii; la cea de a doapentru nădejde şi rug ăciunea cea domnească(adecăOctnaşile şi bla jinile); iar ăla a treia pentru dumnezeeştile porunci intru care săcuprinde cea cătrăDumnezâu şi cătră

15 cel deaproape dragoste.

P A R T E A C E A D E N T Â I U

a P r a v o s l a v n i c i i M ăr t u r i s i r i î n t r u c a r e a

e s t e p e n t r u c r e d i n ţă.

i n t r e b ăc i u n e a 4.20 Ce este credinţa?

R ăs pu n s .Credinţa este (dupăcum zice fericitul Pavel) ipostasis

(adecăte supt stare) celor ce nădăfduesc şi dovadălucrurilor celor ce nu s ăvăd. Căci cătntru aceasta s'au mărturisit cei

25 bătrâni. Sau aşa: cr edinţa pravoslavnică şi săbornică şiapostoliceascăeste cu inima a crede şi cu gura a mărturisiun Dumnezeu tn trei ipostasis, dupăa acestuiaşPavel în

văţăturăzicând: Căcu infnfăsăcrede In direptate, iarăcu gura să mărturiseşte spre măntuire. Spre aceasta trebue să30 ţie de adeverit şi ne lndoit pr av os lavnicul creştin, cum toate



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 4— 5 191

incheeturile credinţi ale ai bo mice ştii şi pravoslavnicii be·sereci, sânt date de la Domnul nostru lisus Hristos, cumijlocul apostolilor săi la beserecăşi sâboarele a toatălu

mea le*au tâlcuit şi le·au ispitit şi săcreazi intr'acestea,precum porânceşte apostolul zicând; Dirept aceia fraţilor, 5staţi ţi ţineţi învăţăturile carele v'aţi învăţat ori pren cuvânt, ori pren cartea noastră; şi într'alt loc zice: Şi laud pre voi fraţilor căde toate ale mele văaduceţi aminte ţi dupăcum am dat voao rânduielele le ţineţi. Dentru care cuvinte aiaveeste căincheeturile credinţei au Întărirea şi ispita, o parte 10den sfânta Scriptură, altăparte den rânduiala [ beserecii şi p.

dentru învăţătura sâboţrelor sfinţilor părinţi, carea ivin du· osfântul Dionisie zice aşa: Că usia (adecâte fiinţa firească)a ierarhiei ce este la noi, sânt cuvintele cele de la Dumnezeu date ţi cuvintele prea dumnezeeţti acestea zicem: Câte de la 15cei dumnezeeţti ai noştri ţăvârşitori de sfinţi (adecăte apostolii)

întru sfinte scrise ţi teologheşti cărţi, noao s'au dăruit ţi căte de la sfinţii bărbaţi cu mai fărăde materie învăţăturăde taină

ţi vecină intru oarecare chip cereştii ierarhtii den minte în minte pren mijlocul trupescului cuvânt, iarăînsămai fără 20

materie afară den scrisoare povăţuitorii noştri s'au învăţat; adecăcăîn doao chipuri sânt dogmele (adecăte poruncile),unele învaţăscriptura care săcuprind în teologheştile cărţiale sfinţii Scripturi şi altele sânt dogme date den gurădela apostoli şi acestea s'au tâlcuit de eăboarăşi de sfinţii 25

Părinţi şi intru amândoao acestea credinţa este întemeiată.Ce nu este cu cuviinţăsăstea numai păzităintru ascunsulinimii, ce şi cu gura săsăpropoveduiască aceastaş şi săsămărturiseascăfărăde fricăşi fărăde Îndoială, dupăcumşi sfântul peaveţzice (adecăte David): A m crezut, dirept 30aceia am g răit; ţi noi darăcredem dirept aceiaţgrăim.


Câte sânt tncheeturile săborniceştii şi pravoslavniciicredinţe ?

3. 6 s&bor, cap. 80 )| 5. 2 Solon. 2, 15 || 7. 1 Corint. 11. 2 || 13. (I hi ă 1 l P G 3 3 6] || 30 P l 11 [10] 2 C i 13



1 * 2 PRAVOSLAVNICA MAKTUftIStRE, I, 3—S

R ăs pu ns . încheeturile săbomiceştii şi pravoslavnicii credinţe sânt

12 (adecăte semnul credinţei) du pre sim voiul celui de laNechia săborului dentâiu şi celui de al doilea de la Ţarigrad.

5 Intru cari aşa s’au arătat toate carii folosesc spre a noastrăcredinţă, cari n id mai mult trebue săcredem nici mai pu

ţine, nici Intr'alt chip, fărăde ce au înţeles părinţii aceia.Numai unele dentru aceste tncheeturi sânt aiavea şi de sineşcunoscute, iară altele cuprind lntr'ânsele taine, şi dentru

10 acestea săÎnţeleg şi altele.

î n t r e b â c i u n e a 6.Care este cea dentâiu Incheeturăa credinţei?

R ăs pu n s .

Crez Întru unul Dumnezeu, Tatăl atotfiitoriul, făcătoriul 15 ceriului şi pământului, tuturor celor văzute şi celor nevăzute.

Int r e băc iune a 7.La aceastăIncheeturăa credinţii ce feliu de dăscălie

săcuprinde?R ăs puns .

20 Aceastăincheeturăa credinţei, 2 oarecare cuprinde:tntâiu săcreazăneştine şi sămărturiseascăcum este unul

P· 6 Dumnezeu In troiţăsfântă| slăvindu- se, şi cum !n dumnezeire începăturăşi rădăcina T fiului şi a sfântului Duh esteT atăl; a 2 Învaţăcăacest dentru troiţăDumnezeu au fă·

25 cut, den cel ce n'au fost, toate cele văzute şi cele nevăzute, precum cântăreţul de psalmi mărturisind zice: Căel au zis şi s’au făcut, el au poruncit şi s ’au zidit.


Ce gând trebue a avea de Dumnezeu?30 R ăs p u n s .

Trebue săcrezi cum este un Dumnezeu In Troiţăsfântă,

14. Săb. 1 || 21. A 2 Lege, 6. 4 || 26. P ul. 32, 9.



dupăScriptura care zice: Un Dumnezeu şi Tatăl tuturor

can e pntte toţi şi pren toţi şt Intra toţi noi. Carele ca unbun şi prea bun, măcar căeste In sineşpeste săvârşit şiprea slăvit, iarăincăşca sălie părtaşşi alte fiinţe bunătăţii sale slăvind pre dânsul, au' făcut den neâintălumea. 5Iarăce săfie Dumnezeu Intru firea sa, aceasta este cu neputinţăa săcunoaşte de nid o zidire, nu numai văzutăcei) d*»Uşi nevăzută, adecăşi de aceiaşîngeri, căci nu este nid o Vpotrivire nici de cum intre ziditoriu şi Intre zidire şi dentruaceastăce urmeazăajunge- ne spre evsevie (adecăte blago- 10cesfie) (precum mărturiseşte llerusolimleanul 0hirifl: Ca tăştim eăavem un Dumnezeu, Dumnezeu cel ce este şi pururea este, asemenea şi acestaşpururea cu sineş. Afarădentru carele alt Dumnezeu nu este, precum zice | lnsuşDumnezeu p- 7 pren prorocul: Eu sânt (Dumnezeu)tntăiu şi eu dupăacestea 15şi afarăden mine nu este Dumnezeu. Si Moisi cătrăizrailtc-

nescul norod cu poruncăaşa zice: AscultăIzraile. Domnul Dumnezeul nostru Domnul unul este.

In t r e băc i une a 9.De vreme ce Dumnezeu este unul, pare· se căar fi 20

trebuit săfie fost şi un obraz.

R ăa p u n s.Nu este trebuinţă, căd căDumnezeu unul este la fire r O ^şi in usie, iarăin trei ipostssis, precum este aiave de la in- d ^văţătura acestuiaşMântui tortului nostru, care au Os cătră25apostolii săi: Ducându-υά învăţaţi toate limbile, botezându-i pre ei întru numele Tatălui şi al Fitului şi al sfântului Duh.Dentru care cuvinte iveşte-se cum intru ana dumnezeire săfie trai ohraze: Tatăl, Fiiul. Duhul cel sfânt? Tatăl carele mâinainte de v ed naşte pre Fiiul dentru tnsaşlui usie, şi pre 30sfântul Duh purcede. Fiiu den Tatăl născându- se mai naintede veci, o usie cu dinsul. Duh sfânt den veac purdgătoriude la Tatăl, 'o usie cu Tatăl şi cu Fiiul. Aceasta tâlcuind

PRAVOSLAVNICA m A r t URISKE, I, 8 —· f ţţ



194 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 9

dumnezeeseul\Damaschii» zice aşa: Fiiul şi Duhul cel sfânt Intru o pricinăpre Tatăl râduc. Şi fntr'alt loc aceataşzice:Fiiul di la Tatăl este cu chip de naştere; Duhul cel sfânt şi

p. 8 acesta de la Tatăl 1eşte. iţirăn · cu chip de naştere ce de 5 purcedere. Si libogoslovul Grigorie j la cuvintele apostolului

cele către R& nueni: Cădentru el şi pren el şl la el sânt toate,

zice aşa: Cea dentâiu [adecăce săzice dentru el), cade-se săo dăm la T atăl; cea de a doao la Fiiul şi cea de a treia la sfântul Dup, pentru ca săsăcunoascăcăeste troiţăintru

10 dumnezeire. Şi spre acestea căci asemene şi neschimbate■ '-‘ftrăde nici o alegere, ne botezăm Intru numele T atălui şi

)\ ?v^ al Fiiului şi al sfântului Duh. Dirept aceia ori ce este Tatăl■ la fire, aceastaşeate ai Fiiul şi sfântul DutţţarăinsăTatăl

eate Dumnezeu dupăfire adevărat şi veşnic şi tuturor făcă-15 toriu, celor văzute şi celor nevăzute; intr’acestaşchip dară

Învăţătura evanghelistului loan care zice că: Trei sânt cei ce y este şi F iiui şi sfântul DuhJŞi este o usie intru dânşii, după

’ ______ _mărturisesc in ceriur Tattti, Cuvântul şi sfântul Duh şi aceşti trei unul sânt. intru carele cuvinte aceasta nu o mai alege,

20 căT atăl este pricinăin dumnezăire a Fiiului şi a sfântuluiDuh, Şi aceste doao obraze sânt dentr 'ânuil. Urăel ^ nunul. A şa neam învăţat de la aceiaşveşnicăadeverinţă, defals us Mântuitoriul nostru, aşa de la sfinţii apostoli am luat

P· 9 şi cele a toatălumea şi dupăalocuri săboară, aşijderea şi |25 dăscălii besericii într’alt chip nici au învăţat, nici au dat sau

au Întărit fărăcât aşa; şi aceasta ţine asemene pravoslavnica noastrăşi săborniceaşca beserecă. Pentru credenţa a·ceasta sfinţii mucenici au vărsatu- şsângele şi au schimbatviaţă- aceasta cu moartea. Intr'acestaşchip şi noi sântem da·

30 tori săcredem, dentru toatăinima neindoită, şi săpăzimcredinţa aceastănegreşităşi întărită şi pentru dânsa sămurim (când trebuinţa o va chema) pentru nădejdea sj>ăse-niel noastre, denpreynălucrând şi bunele noastre fapte, aoărora răsplătirile vom avea tn ceriuri în vecie.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 10 195


Pofiire- aşcu chip mai aiave săInţelagtăTna aflatei TroHt.l

R ăs puns .Nu este cu putinţăcu nici o asămănare a săarăta de*

săvârşit lucrul acesta şi a săpune in gândul nostru aiave,in ce chip este Dumnezeu unul intru o usie si trei iposta-sis. Şi cum căcu nici o Însemnare poate săsăcunoască,

o mărturiseşte InsuşDumnezeu, numindu- se Iehovs, prenprorocul zicând: Cu cine m'afi asămânat? şi m’afi potrivit şi m'afi pilduit ţi m’afi semuit, ca săfiu asemenea cu acela? Ce darănici un gând nu numai omenesc, ce nici îngerescpoate săpriceapă, sau limbăsăo tâlcuiască. | Dirept aceiatrebue săzicem înpreunăcu apostolul: Sfaturile stricând şi toatăInălfarta ce sărădicătnpotriva cunoştinţei lui Dumnezeu

şi robind tot cugetul spre ascultarea lui Hristos. Credem ade-vărat căDumnezeu şi Tatăl fiind den veac şi preste veacşi mai nainte, dentru nimenea trăgându- se, naşte ore Fiiul,şi purcede pre Duhul cel sfânt, pentru care marele | Atanasiefmai pe Târg învăţând la simvoîul lui, au zis. Şi aşa crezând,mai nainte nu iscodim pentru căcercătoriul şi cercetătoriulduranezeeştii măriri zăticneşti·se de Scriptura carea zice:

[Cele mai grele de tine nu le cerca, şi cele mai vărtoase decât tins nu le cercsta; care sau poruncit fie, acestea cugetă, pentru cănu-fi este fie treaba de cele ascunse. Întru prisoselele lucrurilor tale na /scorf/JDestul ne este darănoao atâta, căsfânta Scripturăa Legii vechi puind înainte un Dumnezeu,ne tâlcueste trei obraze. zicând : Zise Domnul Dumnezeu: săfacem om dupăchipul nostru şi dupăasămănare. Şi: Iată

Adam săfăcu ctf unul dentru noi. Şi: Venifi pogorându-ne

săturburăm acolo limbile lor, pentru ca săna tnfeleagăHeşte- care glasul vecinului. Aceastaşşi prorocul zicând au iv it:Şi striga unul (înger) cătrăaltul şl zicta: sfânt, sfânt, sfânt, JDomnul Savaot, plin e j tot pământul de slava lui. Şi sfântulcântăreţau zis: Cu cuvântul Domnului certurile s'au întărit

p. 10

p · l i



196 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I , 10— 12

f i cu Duhul rostului tău toatăputerea lor. Pentru cate zicemai pre larg şi sfânta Scripturi şi dăscălii beserecii.


Care sânt osebirile lui Dumnezeu ?

5 R ăs pun s .

Precum Dumnezeu este necuprins cu mintea, aşa şiosebirile sale sânt necuprinse; iarăcât putem noi săadunăm den s fânta Scripturăşi de la dăscălii beserecii, atâtasântem volnici şi a pricepe şi a zice. Şi dir ept aceia trebue

10 săştim cădumnezeeştile osebiri altele sânt ale obrazului

şi altele s ânt ale usiei.

î n t r e b ăc i une a 12.

Carele sânt ale obrazului osebirile lui Dumnezeu?

R ăs pu ns .

15 A le obrazului osebiri la dumnezeeştile lucruri sântcelea cu carele obrazele sfintei T roiţe, atâta să despart In·

tre dansele, cât unul sănu poatăfi celalalt. AdecăobrazulT atălui nu este obrazul F iiului, pentru că T atăl nu estenăscut den nimenea, iarăF iiul este născut den T atăl, după

20 fire, mai nainte de veci, după Scriptura care zice: Den pântece mai nainte de luceafăr te-am născut. Deci darăacel

p. 1 2 ce săzice T atăl şi acel | F iiul şi acel Duhul sfânt, cei nenăscut şi cel născut şi cel purcegftţoriu, osebeşte obrazeleintru cele dumnezeeşti, iarănu usia carea niciodatănu sft

25 osebeşte In sineş, numai să desparte de zidire. Iarăunulşi acelaşobraz nu poate fi al celui născut inpreunăşi celuinenăscut. A semenea săcade săÎnţelegem şi pentru Duhulce l sfânt, care purcede den usia şi firea T atălui; fărăde

înce put, ade că in veci şi este intr'o usie cu T atăl şi cu30 F iiul, insăsăosăbeşte de T atăl cu osebirea obr azului, pentru

căde la dânsul purcedţ. Şi iar ă de la F iiul să desparte,pentru cănu este de la T atăl, cu chip de naştere, precum




rste F iiul, ce cu chip de purcedere de la acelei T atii. Şi sânt■titre e i unii uşii, şi Fiiul şi Duhul sfânt, căci c& dentruicciaşs ing uri fire a T atălui sânt amândoao aceste obraze

μ cu T atii sânt într'o usie, fiind den firea sa. Pentru carelucru Grigorie Bogoslovul zice aşa: Aceasta este de obşte la Fiiul şi la Duhul sfânt, căci căşi un obraz şi altul aceste doao sânt de la Tatăl. Iară osebirea Tatălui este aceasta, adecăa fi nenăscut şi a F iiului a fi născut şi a Duhului sfânt a fi purcegătoriq. A şijderea osebire a obrazului Fiiului esteşi toatăiconomia a întrupării, carea nu o au luat nici | T atăl,nici Duhul sfânt. Intr'acestaşchip ne învaţăsfânta beserecă

cea săborniceascăşi apostolească, ca săcredem şi sămărturisim un Dumnezeu cu firea in trei obraze, pentru careciteşte pre cel dentâiu săbor de la Nechâa şi pre al doileade la Ţarigrad a toatălumea.

Int r e băci une a 13.

Care- i sânt ale usiei osebirele lui Dumnezeu?

R i t p un s .Osebirile ale usiei lui Dumnezeu acelea sânt, care s i

alcătuesc asemene şi la T atăl şi la Fiiul şi la sfintul Duh. A de ci a fi Dumnezeu, a fi pururea fărăde început, fărăde sfârşit, bun, atotputernec, făcătoriu, mai Înainte socotito-riu, a tuturor priv itoriu, in toate fiind şi toate plinindu- le,necuprins, cunoscătoriul tuturor şi sie sscunselor şi ale a-iavelor. Şi ca săo zic pe scurt, afarăde cele ale obrazului osebiri care am zis, adecăcel nenăscut sau Tatăşi estepricinăşi afarăden cel născut sau Fiiu şi Cuvânt Întrupatşi afarăden cel purcegătoriu sau Duh sfânt, orice lucru săzice de Dumnezeu toate sânt ale dumnezeeştii uşii, de obşteasemene a tustrele obraze fărăde nid o despărţire.

Int r e băci une a 14.

Dirept ce la cea dentâiu Incheeturăa credinţei, lăsândalalte osebiri, au pus numai cea ce săzice | atotţiitortul?

5. Grig. Cuvânt 23 [d . P.G. 35, 1221].



198 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 14

Răs puns .

Căci cu cuvântul acesta s i tâlcueşte mai ales osebire a lui Dumnezeu. De vreme ce nici o zidire poate săsănumeascăatotputernec şi aceasta pentru doao pr icini: In-

5 tâiu, căci n'ar e de la sineşfirea ei, ce de la ziditoriul e i;

a doa, căci nu poate şi aceia săfacănici o zidire, căci dennimic, nimic este. Cari aceste doao numai săalcătuesc laa toatăputernicia lui Dumnezeu. Iar cum Dumnezeu esteatotputernec, arată- o însuş zicând la Pocalipsis: Eu sânt

10 A lfa şi Omega, începutul şi sfârşitul, zice Domnul, cela ce este şi cela ce era şi cela ce vine atotfiitoriul. A semenea ziceşi arhanghelul: Câ nu sâ va neputinţă lâng ă Dumnezeu tot cuvântai Şi aceasta atoatăţinerea şi a toatăputernicia lui

Dumnezeu este rânduităde la sângurăvrerea şi buna vo*15 inţa sa, ca adecăsănu facă tot cev a ce poate, ce ceianumai care v a, aceia şi poate, aceia şi face, precum zicesfântul cântăreţ: Dumnezeul nostru în ceriu şi pre pământ, toate câte au vrut aa făcut. A r fi putut săfacăzeci de miide lumi ca aceasta, ce n'au v r ut A poi trebue săsă înţe-

20 leagă aceasta a lui Dumnezeu tot putemec, căeste intrudesăvârşit, departe de toată nesăvârşirea sau neputinţa,

p. 15 precum j este aiavea cu pildă. Dumnezeu nu poate sâ fierău sau să greşască, sau să minţăpre sine, sau sătăgă-găduias că, precum zice P av el, pentru că acesta este lucru

1 25 al nedesăvârşirii. Şi de de vreme ce Dumnezeu ar fi fostrău, sau ar f i g reşit, sau s'ar f i tăg ăduit pre sineş, n'ar fiputut săfie atotputer nec, pentru căacestea den sineşsântsemne a lucrurilor de nesăvârşit. Este darăDumnezeu atot-puternec după vrerea şi prea des ăvârşită a lui bunătate,

30 precum il laudăcântăreţul proroc zic ând: Care e Dumnezeu mare ca Dumnezeul nostru? Tu eşti Dumnezeu carele faci minuni sângur, arătat- ai întru noroade puterea ta. Şi maipe urmăde toate atotputernec sau atotţiitor iu sănumeşte,căci toate sânt in puterea sa şi lumea o au făcut fărăde

35 nici un g reii şi fărăde nici o osteneală, numai cu vrerea sa.

9. A poc . 1, 8 || 1 2. L uc. 1, 37 || 17. P aal. 114 [3] || 24. E v . 6 ,18 ;2 T im. 12, 13 || 30. P u l. 76 [14— 15].



Intreb& ciftHa 15.Şi de este Dumnezeu nepjmrins şi petutindenea este

de faţă, cum săzice căîn cerLiillăcueşte ? şi într'aUe oare

care locuri ale pământului msfl ţlţs ?Răs pu& â 5

Nu cum cădosrăceriul | H| Sionul sau alt oare careloc săhotăţascăcea fărăde materie şi fărăde trup dumnezeire, pentru căDumnezeu n'are nici un loc, ce este elluişloc, iară| căci lucreazăIntru aceste locuri mai mult şi P· 16 săarată mai aiave şi mai adese lucrările lui şi harul lui. 10

Dirept aceia săzice căar lăcui Intr'acele locuri, adecăinceriuri (precum zice sfântul Damaschin): C<5 într’ânsele sânt cei ce fac voia lui, îngerii si pururea slăvind pre dânsul; pre pământ, căci intr'ânsul pren trup cu oamenii au petrecut; In sfânta beserecă, pentru căacolo cu osebit chip harul lui să 15dăcredincioşilor şi slava lui săvesteşte. Asemenea şi fieşteceloc Intru carele s'ar arăta cu vreun chip haru lui Dumne*zeu, zice-se locul lui.

Int r e băci une a 16.Şi de zici căeste osebire numai lui Dumnezeu de a 20

şti toate cele ascunse, adecăşi cele aiave, cum şi oamenii,prorocii şi Îngerii le- au ştiut?

Răs puns .Dumnezeu ştie den sineştoate ascunsele şi cele adânci

ale oamenilor şi ale îngerilor, nu numai când le gândesc, 25ce şi mai înainte de zidirea lumii, precum Scriptura zice:Ochii Domnului cu zeci de mii de ori sânt mai luminoşi decât soarele, căutând toate căile oamenilor şi cunoscând tn părţi ascunse. Şi intr'alt loc zice: Cunoscut- au Domnul toatăştirea şi au căutat la semnul veacului vestind cele trecute şi cele ce 30

vor săfie şi | descoperind urmele celor ascunse. Şi Ioar«ra‘ Pi A pocalipsis zice: Eu sânt carele cercetez rinichii si tataijftfi

şi voiu da voao fieşte căruia dupăfaptele voastre. CeJ: îngerii

PRAVOSLAVNICA UA m A iIC I, 15—16 199

12. Dam. 1 Cart. cap. 16 (cf. P.G., 94, 852] || 27. Sir. 23, 26 [23,27 S] II 29. Sir. 42, 25 [42, 24—25 S] || 32. Apoc. 2, 22 [2, 23, T).



200 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, L 16— 18

şi oamenii de v or şti vreodatăoele ascunse care vor e i fie,le ştiu den dumnezeiasca descoperire, precum mărturiseşteScriptura zicând: Dumnezeu descopere adânci şi ascunse, precum au descoperit la Elesei ceia care sluga sa Gheezi au luat

5 pre ascuns pe cale de la Ne iman; şi la Petru apos tolul pentru A nania şi Sapfira şi ca aceia ştiinţăavea încăşi toţi prorocii.

î n t r e b i c i u n e a 17.

Sânt oare alte osebiri numai ale lui Dumnezeu osebite ?

R i s p u n s.io Osebirile lui Dumnezeu sânt nenumărate, iarăacestea

care am zis mai Înainte, ca cum sânt folositoare spre mântuire,

ajung săne arate ce gând săavem de Dumnezeu. Dirept aceialăsând tu celelslte, crede stătătoriu şi nemişcat, cum căesteuniri Dumnezeu In trei obraze atotputernic, petutindeneaTde

i5 faţăşi toate ştiindu- le, nemutat in fire şi pururea.


De vreme ce şi la aceastăincheeturăpun cuv ântul acestafâcătoriu, oare Dumnezeu tuturor lucrurilor este ficitoriu?

p. 1 8 R i s p u n s .20 F ir i de nici o îndoială. Dumnezeu este f ic ito r iu tuturorzidirilor, celor v izute şi ne v izute şi mai nainte de toate aufăcut toate puterili ce riului, den cel ce nu era cu cugetulsău, ca nişte lăudători aleşi ai s lavei sale şi au zid it aceade gând lume, care au cunoscut bine pre Dumnezeu, după

25 harul ce li s'au dat lor şi să supun cu totul voinţei sale.Deceia lumea aceasta cea v ăzutăşi materiile s'au zidit de

Dumnezeu den cel ce nu er a şi dup i aceia Dumnezeu preom au zidit, zim isluit den f i r i de materie, ade cite sufletcuv intitor iu şi den trup materiele ca a i s i cunossci cu unul

30 zim isluitul om, c i Insuşacesta este f ic ito r iul amânduroralumilor cei f i r i de materie şi cei cu mater ie. Şi pentrupricina aceasta omul s i numeşte lume m ic i, c id ţine tnsineşpilda atoatei marii lumi.

3. [Dan. 2, 22] || 4. [2 Imp. 5, 26] || 32. Dam., car. 2, cap. 3 [cf.

P. G. 94, 873).



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 1 9 201

I n t r e b ăc i u n e a 1 9·De vreme ce Dumnezeu au zidit Int&iu pre îngeri, ce

părere a i cade i i avem pentru dânşii?

•R λ β p u n ·. îngerii sânt duhuri, zidindu*se de Dumnezeu dentru 5

nefiinţăin fiinţă, ca sălaude pre Dumnezeu şi să- i slujascăşi apoi s ăposluşascăşi in lumea aceasta oamenilor, povă-ţuindu- i la tnpărăţia lui Dumnezeu. Dau· se incăspre pazacetăţilor, | Inpărăţiîlor, locurilor, mănăstir ilor, beserecilor şi p 19 duhovnici la oameni şi mirenilor, a căruia lucru pildăavem 10la Faptele Apoatolilor, unde scrie: Iară Îngerul Domnului

noaptea deşchise uşile temniţii şi scoţând pre ei afarăzise : păsaţi şi stând grăiţi tn beserecănorodului toate graiurile vieţii aceştia. Şi iarâş: îngerul Domnului stătu şi zise lui Petru: lncinge- te şi- ţi tncalţă călţUnii, tnbracă- te cu haina·ţi ţi vina tsdupămine. Şi peste puţin: Şi Petru venindu- şi In sine zise: acum ştiu adevărat căau trimis Domnul pre îngerul său ţi măscoase den mâna lui Irod şi den toatăaşteptarea norodului

jidovesc. A şemenea păzesc şi pre copiii cei mici, dupăînv ă

ţătura Mântuitoriului nostru care zice: Zic darăvoao, că 20

îngerii în ceriuri pururea văd faţa T atălui mieu celui den ceriuri.Încăaduc la dumnezeiasca mărire rug lciunile şi milosteniilenoastre şi celelalte bune fapte, nu cădoarăDumnezeu n'arvedea milosteniile noastre, sau n'ar cunoaşte rugăciunilenoastre, ce căci aceia mijlocesc pentiu noi. Şi In legea veche 25pânăa nu săda legea lui Moisi, Învăţa îngerii legea şi voialui Dumnezeu pre strămoşii noştri şi le arăta calea mântuirii,precum mărturiseşte sfântul Dionis ie. Şi tn urmădupă ces'au dat legea, Învăţa povăţuindu- i spre bine şi aceastaScriptura o semneazăzicând | căîngerii săar&ta la proroci 30 p. 20

şi le zicea mai nainte cele ce era săfie, ca la Ios if cândi- au dat Îngerul veste, ca săsăpăzească de răspunsul luiIrod zicând: Sculându- te ia coconul şi pre maica lui şi fugi la Eghlpet şi Hi ucolo pânăvoiu zice pe, căva săcaute Irod

U . Dian. 5. 1 9 1| 14. P ra z. 12, 7 | ( 16. Stih 12 || 20. Mat. 18. 10 H



PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, I, (9 - 2 0

pre cocon săplanăp i el. Aşijderea şi când s i temea s i slujascifecioarii, îngerul Domnului ti da tndriznire şi l- au Învăţat·Descopăr i n c ă dumnezeeştile lucruri, precum In vremeanaşterii lui Hristos, au descoperit la păstori, căHristos s'au

5 născut in V itleem. Şj cu porunca lui Dumnezeu făcându- se

isprav nic pe loc fieşcăruia om, ne izbăvesc de toatăprimejdia şi gonesc pre vrăjmaşul sufletelor noastre, care cu cruditate chinueşte pre om, când pricepe căDumnezeu i-audat slobozire. Şi cum căÎngerul ne- ar păzi o avem aieve

10 dentru aceasta, care zice Scriptura pentru cel ci s i nidâj-dueşte spre Domnul: CăÎngerilor săi va porânci pentru tine, ca săte păzeascăIntru toate căile tale, pre mâini te vor purta, ca sănu cumva < s d > poticneşti piciorul tău de piatră.

I n t r e b ăc i u n e a 2 0.15 # In câte cete săInpart îngerii ?

R ăs p u n s .p, 21 Precum zice Dionis ie, In noao cete săinpart | şi aceste

noao in trei rânduiele. Şi In cea de Intâiu ceatăaflă- se ceice sânt mai aproape de Dumnezeu, adecăte: Scaunele, Heru-

20 vimii şi Serafimii» In cea de a doa rânduialăs ânt: Destoiniciile,

Domnirile şi Puterile. Intru a treia sânt: A ng helii, A rhanghelii, începăturile. Şi aşa sânt tocmiţi, căcei.de mai jos Îngeri iaude la cei mai de sus strălucirea şi dumnezeeştile bune faceri.

A ceşti A ngheli au stătut In harul lui Dumnezeu In veci. De25 vreme ce nu săpotrivesc In g lasuri cu eosforul (adecăte cu

satana) s i s i lnpotriv es sci lui Dumnezeu şi 'dire pt aceia.luând harul acesta nu pot nici oda ti să greşască, nu denfirea lor, ce din harul lui Dumnezeu. Şi aceste semnatedestul sânt spre cunoştinţa Îngerilor pânăIncit cearcă cu-

30 v ântul aceştii pre scurte dăscălii a pravoslavniciei şi cunoscând noi o i ne ajuţi şi mijlocesc pentru noi, la toati ruganoastrăli chemăm ca s i s i roage pentru noi lui Dumnezeu

yi mai virtos pre Îngerul acela care ne este păzitoriu.

2. Mat. I, [20] || 4. Luo. 2 [8, 10] || 11. Pasl. 90, 11 || 17.cap. 7, In Cer taica Ierarhie [cf, P. O. 3, 200].



PRAV OSLA V NICA MĂRTURISIRE, I, t l —S3 303

In t r e b ăc i un e a 21.C · gând e l cade aăavem pentru îngerii cei răi?

Răa puna .Cum căÎngerii cei răi s'au zidit de la Dumnezeu buni;

căori ce au făcut Dumnezeu bun au făcut, iarăei den In- 5suşvoia lor s'au făcut | răi, precum mărturiseşte Domnul p. 22 noatru pentru mai marele lor, zicând: Acela udgătoriu dt oameni era de început şi Intru adevăr n'au stătut, cănu este adevăr Întru el; cănd grăeşte minciuna, dentr'ale sale grăeşte, căci mincinos este şl tatăl lui. Aceştea sânt Începători a totoatei răutăţi, bleatemători dumnezeeştii măriri, amăgitori desufletele omeneşti şi ei şi ciniile lor, precum ÎnvaţăScriptura zieftnd: Trezviţl- vă, prevegheafi, că pârăşul vostru diavolul ca un leu răcnind umblă, căutând pre cine va înghiţi.Iarălncăşcu acestea toate trebue aăştim cădracii nu pot 15sft-şfacăputerea lor ia nici un om, aau şi la altăzidire, denu va alobozi Dumnezeu şi de aceaata eate mărturie Scriptura care zice: „Şi ruga pre el dracii zicând: de ne vei scoate pre noi, porunceşte noao

săne ducem tn turma cea de porci.

Şl tise lori păsat. înefi şi aceaata trebue a şti fieşte cine 20cum cănu pot aăaileaacăpre om ca aăpăcătuiaacă, numai cuispita 11 amăgeac. Căci omul eate de sine volnic şi la voi·niolt de sine nici singur Dumnezeu nu aduce vreo ailăaaunevoe şi de vreme ce sftnt osândiţi In veci, nu pot fi niciodatăprimitori dumnezeeacului har, dupre zisa : Duceţi· văde 25la mine cei blestemaţi, tn focul cel de veac, carele e gătit | dia· p· 23

voiului şl îngerilor lui,I n t r e b ăc i u n e a 22.

Ct gând trebue aăavem pentru celalaltăzidire·?

Răspuns. 30Cum căDumnezeu den ce n'au foat au făcut toate cu

porânoa lui şi In cea dupăurmă au zidit pre om şi l'tu

făcut domn peate toatăzidirea care eate supt ceriu, zicând:



S ăfacem om dupăchipul nostru şi dupăasămănare şi săstăpâneascăpeştilor mării, pasărilor ceriului, dobitoacelor şi atot pământul. Aceastaşzice şi sfântul cântăreţ: Pusu- l- ai pre e l preste faptele manilor tale. Toate ai supus supt picioarele lui, oile şi

5 boii şi încăşi dobitoacele câmpilor, pasările ceriului şi peştii

mării, cele ce înblă pre căile mărilor. Şi mai în sus zice:Micşorat~ ai pre el puţin oarece decât îngerii, cu slavăşi cucinste ai încununat pre el. Iarăpe ntru căci n'au păzit omulporunca lui Dumnezeu tn raiu, când era nevinovat, ce den

io roada cea zăticnităau luat şi au mâncat, dirept aceia s'aulipsit den vrednicia lui şi den aşăzarea care avea în vremeanevinov ăţiei lui. Şi gonindu- se den raiu într acesta chip a'aufăcut, In ce chip II scrie prorocul, zicând: Omul tn cinste fiind nau priceput, săalătură cu dobitoacele cele fărăminte

p■24 15 şi să| asămănălor. Şi a uz i: Căpământ eşti tn pământ te vet întoarce.


Care era aşăzarea omeneşlii nev inovăţii, adecăa cu·răţeniei şi a nepăcătuirii lui?

20 R ăa pu na .

In doao chipuri este aşăzarea nerăotăţii, adecăa nev inov ăţiei (dupăcum zice sfântul V asilie). Cea dentâiu este oinstriinare den alegere den păcate, adecăte când lipseşteomul de la păcate cu a luişalegere pentru deprinderea ce

25 are şi lungăo biduire la rele. A doua este necunoştinţa şineispita râului. A decăcând nu cunoaşte, nici au ispitit nicide cum răul, au pentru v ârata lui, au pentr u alte pr icini şidupă acesta al doile a chip er a la A dam nevinovăţia şi ne-răutatea pânăa nu păcătui cu toatăsăvârşirea şi direptatea

30 cea într'ânsul sădită, atâta despre partea cug etului cât şi des

pre partea v r e r ii; In cuget săînchide toatăştiinţa şi în vreretoatăbunătatea. Căci cunoscând A dam pre Dumnezeu foartebine (pânăÎncât in v remea aceia era lui slobod şi până în*cât săcuvenia) cu aceasta ce cunoştea pre Dumnezeu, cu·

2 0 4 PRAVOSLAVNICA MAKTUKISKE, I, 93—94

1. Fac. 1 (26] || 3. P«al. 8, 7 ]| 7. [Psal. 8, 6) || 13. Peal. 48. 13 || 15. [ Fac. 3, 19] j| 22. V as ilie, la începutul P ar imiilor [ cf. P .C . 31, 408— 9].



PRA V OSLA V NICA MĂRTURISISE, I. 3 3 - 9 4 2 0 5

noştea toate lucrurile cu dineul. Şi aceaeta avem semne Intrealtele c i s'au tras la Adam toate dobitoecele ca săle deanume şi le- au j numit pe iieşcare dentr'ânsele, care aceasta p. 25 de- a cunoaşte firea lor sănăştea nu dentr'altăînvăţătură,numai căci cugeta şi gândia de Dumnezeu şi ale lui bunătăţi. 5la r i pentru vrere, ea pururea săsupunea cuvântului micar c ipururea era slobodăşi era volnicie la om a păcătui, au nupftcătui, precum săzice la S criptură: Să nu zici căpentru Domnul m'am depărtat, căcele ce-au urit nu vei face. S ănuzici căel m'au rătăcit cănu- i trebue bărbat păcătos. Toată 10scârbeleştea o au urit Domnul ţi nu este iubităcelor ce săt«m de dânsul. E l denceput au făcut om şi l- au lăsat pre el In

mâna sfatului său. De vei vrea săpăzeşti poruncile şi credinţăa face bune plăcute. Pus- au lângătine foc şi apă; ori unde vei vrea, vei tinde mâna ta. înaintea oamenilor este viaţa şi 15moartea şi care- i va plăcea săva da lui. Şi in scurt: N'au poruncit nimunui săpăgâneascăşi n'au dat răsuflare nimunui săgreşască. Ce darăla aşăzare ca aceia a nevinovăţiei şi a ne- ___,păcătuiţii era omul asemene cu Îngerii. Iară.deaca au greşitcu eşirea den porânci indatăşIntr’acela şloc al raiului, luând 20

starea păcatului, săfăcu muritoriu; pentru căaşa sfânla Scriptur i inv aţi zicând: Câştigurile păcatului moartea este. Şi atuncinumai decât işpierdu | săvârşirea cuvântului şi a cunoştinţii P- 26

şi v rerea s'au plecat mai mult spre rău decit spre bine şiaşa aşăzarea nevinovăţiei şi a nerăutăţii ispitind răul săschimbă 25spre aşăzarea păcatului şi omul cel desăvârşit atâta săsmericât a zice cu David: Eu darăsânt vierme iarănu om.

I n t r e b ăc i u n e a 24.Sânt oare toţi oamenii supuşi la acestaşpăcat?

R ăs p u n s. 30

Precum toţi oamenii era în aşăzarea nevinovăţiei In A dam într acestaşchip şi dupăce au greşit, toţi au greşit într ins ul şi au rămas in aşăzarea păcatului. Dirept aceia nu

8. S ir. 15, 11 l - 14 şi 16 S] || 16. [ Sir. 15 , 20) || 22. Râm . 6, 23 ||

27 . P u l. 21 [71.



206 · PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 24 — 25

numai la păcat sânt supuşi, ce şi la pedeapsăpentru păcat,care pedeapsăsăcunoaşte cu aceastăhotărîre a lui Dumnezeu : Iarăîn ce zi veţi mânca dinir'ânsul, cu moarte veţi muri. Aceastaşşi apostolul aducând, zice: Precum pentru

5 om păcatul au intrat In lame ţi pren păcat moartea, ţi aţa la

toţi oamenii moartea au răzbătut, spre carea toţi au greţit. Pentru carea pricinăÎncăîn pântecele maicii noaatre ne ză-misluim cu păcatul acesta şi ne facem precum zice sfântulcântăreţ: Căiatăîntru fărăde legi mă zămislii ţi întru pă-

p, 27 io cate mănăscu maica mea. Şi săchiamă| păcatul acesta strămoşesc, tntâiu căci mai nainte de acesta omul nu a'ar fi pângărit de nici un alt păcat, măcar cădiavolul era stricat cupăcatul său, dentru a căruia îndemnare şi la om au odrăslitpăcatul acesta ce săzice strămoşesc, întru care şi A dam,

15 care l- au făcut, este aupus şi noi care ne tragem dentr'ânsul. A l doilea căomul nu săzămialueşte fărăcât în păcat.

I n t r e b ăc i u n e a 25.De vreme ce Dumnezeu cunoştea pre A dam căvrea

săgreşască, pentru ce l- au zidit?

20 R ăa p u n a .

Nu numai pentru păcatul lui A dam, ce şi pentru răutatea luceafărului (adecăte a diavolului) mai nainte de a faceştia foarFe bine şi pentru fieşte ce mic g ând'şi pentru fieştece zidire ce vrea săgândeascăşi săfacă. Iară încăş n'au

25 vrut ca păcatul omenesc, sau răutatea diav olului săbiruias căpre dumnezeiasca lui bunătate. Deci darăpentru mai marearătare a bunătăţii sale, zidit- au pre Îng erul acela bun şi elcu a sa voe şi alegere săfăcu rău. Aşijderea şi pre om care

au greşit cu îndemnarea aceluia, cu acestea, toate, însăla30 om Dumnezeu au tocmit căcu păcatul aceluia mai mult să

străluceascăa lui Dumnezeu bunătate, de vreme ce avea săP- 28 trimită| pre ţjo ul născut F iiul său spre valea aceasta a pă

mântului, săia trup den Preacurata Fecioară, cu denpreună

3. Ba. 2, 16 II 4. Râm. 5, 12 || 9. Psal. 50 [7].



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, 1, 2 5 —27 207

lucrarea sfântului Duh, ca sărăscumpere pre om şi să- l suela tnpărăţia lui cu mai mare slavăde cum era In raiu, pentruocărtrea diavolului. Şi dirept aceia păcatul acela n'au zăticniipre Dumnezeu eănu zideascăpre om.

In t r e băc i un e a 26. 5Deaca Dumnezeu cunoştea toate mai nainte de a le

zidi, oare şi toate asemene le- au rânduit mai nainte, bune şirele sănu săiacăintr'alt chip, fărăcât precum aăfac.

R ăs puns .Dumnezeu mai nainte de zidirea lumii, toate lucrurile 10

mai nainte le cunoştea, ce numai cele bune au rânduit mainainte (precum zice sfântul Damaachin). Căci căa orânduimai nainte cele tele, este Înpotriva dumnezeeştii bunătăţi.Insărăul socoteşte iarăel, şi rău pentru doao vreri ale luiHristos, numai pre păcat, de vreme ce nici un rău Eli ade- 15vărat nu săaflăin lume, numai păcatul care este călcareadumnezeeştii legi şi dumnezeeştii voinţe. Iarăcelelalte careDumnezeu ne pedepseşte pentru păcatele noastre, adecătecumu- s ciumele, oştile, boalele şi altele asemene, acelea săzic rele câte*s spre noi, pentru căne aduc dureri şi | In- 20 ιtristări, de ne Întoarcem. Iarăla Dumnezeu nu sânt rele, căciau puterea binelui, de vreme ce pedepeindu- ne pre noi cuacestea ne îndeamnăspre bine, când zice Scriptura: A u este răutate In cetate, carea Domnul nu au făcut? Numeşte direaptăpedeapsa lui Dumnezeu, răutate. Aşijderea acelea numai 25Dumnezeu mai înainte orândueşte dupre Înţelepciunea şi direptatea sa, cari nu stau în volnicia noastrăsăsăfacă, iarăbunătăţile celea care stau la volnicia noastrăle rftndueştemai nainte, înpreunăalerg ând şi el dupăbuna plăcerea sacu voinţa noastră, carea nu rădicăfirea volniciei. 30

I n t r e b ăc i u n e a 27.Ce este de sine volnicia?

12. Dam. carU 2, cap. 27 (cf. P . G. 94, 9691 11 17. Vasilie, Ca

zanie 9 : Cănu e pr icină relelor Dumnezeu [ci. P. G. 31, 333] || 23.Amos, 3, 6.



206 PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE, I, 2 7 - 2 8

R I s pu n s.

De sine volnicia omului este o voe s lobodăşi dezlegatăşi sănaşte den socoteală, adecă cuvântătoare, spre alucra binele au răul. De vreme ce zidir ile cele cuvântătoare

5 trebue săaibăfire voiniceascăşi sălucreze cu dinsa slobod

pov ăţuind cuv ântul. Şi cuvântul acesta când era omul in a·şăzarea nevinovăţiei, adecăpânăa nu păcătui, era nestr icatintru desăvârşirea sa, iară pentru păcat s'au stricat. Insăvoinţa, măcar căsăfie rămas nevătămată, ca săpohteaacă

P 30 10 binele | au r ăul, ia rătncăşfăcutu- s’au la unii mai pornităşisăpleacăspre rău şi la alţii spre bine. Pentru care lucrumarele VastUe zice a şa: Fieşle carele dentru a sa voe şi alegere poate să fie au sămânţăsfântă, au tnpotrivă. A uzi pe Pavel zicând: Întru Hristos Iisus, pren Evanghelie, eu pre voi

15 am născut. Şi cuvintele acelea care zice: Ia r ăcâţi Ia u luat pre el, deade lor volnicie, f ii lui Dumnezeu săsăfacă. Aratăsfântul acesta dascal, cum că măcar că voinţa omeneascăs'au vătămat cu păcatul cel strămoşesc, iară insăşşi acumdupăvremea aceasta intru aleg erea fieşte căruia stăa fi bun

20 şi fiiu lui Dumnezeu, au rău şi fiiu dracului. T oatăaceastaeste in mâna şi v olnicia omului şi spre bine dumnezeesculhar inpreunăajută; iarăşi de la rău tot ace iaşîntoar ce preom, nesilind cea de sine volnicia omului.


25 De vreme ce oamenii sănasc în aşlfearea păca tului,oare numai trupul este den sămânţa lui A dam, au şi sufletul ?

R ăs p u n s .

T rupul cel omenesc den s ămânţa lu i A dam pug oară,iarăsufletul săface de la Dumnezeu, precum zice S cr iptura :

30 Domnul care au întins ceriul şi au întemeiat pământul şi au p- 31 zidit j duhul omului întru el. Şi într'alt loc z ic e: Şi s ăva întoarce ţărâna cătr ăpământ, precum era, şi duhul săva întoarce cătrăDumnezeu care l- au dat pre el. Lângăacestea de

12. V as. 14, la Isa i. [cf. P. G. 30, 612] || 14. 1 C or. 4, 15 || 15. loan1,12 || 30. Zah. 12,1 || 31. Eclis. 12. 7.



ar fi fost sufletul den sămânţa omului, inpreunăcu trupular fi murind şi sar topi in ţărână. A căruia tnpotrivăvedemla Scriptură, acolo unde Hristos, grăind tâlhariului pre cruce,

au zis: Adevăr zic ţie, astăzi cu m/ne vei fi tn raiu. Căci trupullui au rămas pre cruce, iarăsufletul lui ca un duh nemorts'au dus inpreunăcu Hristos la raiu. Iarăde ar fi fost densămânţa omului, inpreunăcu trupul ar fi murit pre cruce.Dirept aceia cum ar fi putut fi săsăadevereze cuvinteleDomnului nostru, care au zis: N'afi citit ce sau zis voao de la Dumnezeu, zicând: Eu sânt Dumnezeul lui Avraam şi Dum

nezeul lui leac şi Dumnezeul lui Iacov. Nu este Dumnezeu, Dumnezeu morţilor, ce viilor. Care trebue săsăînţăleagănupentru trup, ce pentru suflet; căci trupurile morţilor in ţărânăs'au topit. Ce săadevereazăcuvântul pentru suflet?Care fiind viu In toatăvremea stăînaintea lui Dumnezeu.Iarăde ar fi fost şi el dentr'aceiaşsămânţăcare este şi trupul,inpreunăar fi murind; ce sădăde la Dumnezeu sufletul,dupft ce aşa sătocmeşte trupul şi săface iscusit spre prii·

mirea lui. Şi când sădăintr'ânsul, săvarsă| in tot trupul,ca focul la fierul cel inherbântat, iarămai cu aleasăsocoteală,săaflăin cap şi în inimă.

Int r e băciune a 29.De vreme ce Dumnezeu este făcătoriu tuturor, trebue

darăşi tuturor\ mai nainte grija săaibă.

Răspuns. Aşa este adevărul, de la mic pânăla mare toate le

cunoaşte cu amăruntul şi de toate mai nainte grijueşte defieşcarea câte au făcut, precum putem săo cunoaştem dencuvintele lui Hristos care zice: Au nu doao vrăbii săvând tntr'un ftleriu? Şl una dentr’ânsele nu va cădea pre pământ fărăde Părintele vostru. Şt perii capului vostru toţi sânt număraţi.

Aceastăpronie (adecă, mai nainte cunoştinţăşi grijuire) arată-se şi la vechea Scriptură, cu davideasca gură, cind zice:

4 Luc 2 3 ,43 1|9. Mat. 22. 3 1 1| 19. [ Dam*schin, 1, 1 7 ; cf. P. G. 94,

853] || 29. M a t 10,29

PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE. 1. Î I —W 209



21 0 PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE, I, 29—31

Ochii tuturor cătrătint nadâjduesc (Doamne) şi tu dai lor hranăfn vreme hună; deşchizi tu mâna ta şi saturi tot dobitocul den buna voinţă.

Int r e băciune a 30.

5 Aceiaşeste oare la Dumnezeire prognosis, proorizmoaşi pronia? adec&te mai nainte cunoştinţă, mai nainte hotă-rtre şi mai nainte gândire şi grijuire?

P 33 -?·.· R ăs p un s .

Prognosis, proorizmos şi pronia sânt osebite lucruri.la10 cele dumnezeeşti, căci pronia sărăduce la lucrurile cele zi

dite, iarăprognosis şi proorizmos sânt la Dumnezeu mainainte decât a săface toate zidirile, măcarăcăcu osebit mod

prognosis este o cunoştinţăcelor ce vor săfie, fărăde ho-tărlrea chipurilor, adecăte nehotărite, ce şi ce săfie. Iară15 proorizmos, dupre mai Înaintea cunoştinţa, este hotărire chi

purilor, adecăhotărăşte şi ce va săfie, insănumai binele,iarănu răul, căci de ar fi hotărit şi răul, ar fi foat inpotrivafireştii bunătătăţii lui Dumnezeu. Dirept aceia cu cale putemsăzicem dupre ale noastre prognosis, căla Dumnezeu in

20 rându Intâiu este; al doilea proorizmos, de ciia dupăzidireurmeazăpronia zidirilor, carea apostolul aiave ne-au Învăţat,

zicând: Căpre cărei mai nainte au cunoscut, pro aceia şi mai nainte au hotărtt, şi pre carii mai nainte au hotărit, pre aceia i-au şi chemat, şi pre carii i- au chemat, pre aceia i-au şi tn-

25 dereptat, şi pre carii i-vu tndireptat pre aceia i-au şi slăvit. Şi ca acest feliu de socotealătrebue săfie numai pentru om7căci alalte zidiri (afarăden Îngeri carii aânt in adevăratăşi

p■34 fărăprimejdie aşăzare), nu săj cuprind în proorizmos, devreme ce n'au de sine volnicie; şi dirept aceia nu este la

30 aceastea nici un păcat şi ori ce fac, tot aceia fac den fire şidirept aceia nici săpedepsesc, nici săslăvesc.

Int r e băc i une a 31.Dentr’aceastăînchieturăa ere dinţii, ce alt ne învăţăm

pentru Dumnezeu şi pentru zidire?

1. P s al. 144. 16 [ 144, 16— 17 S] || 22. Râm . 8, 29.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, S l—33 2 | 1

R ăs pu n s .Ori ce bine vei putea s l gândeşti, tot acesta dă-1 la

Dumnezeu, marginea bunătăţii, ca la o pricinăşi Incepfttură.Şi orice rău v a'fi, acesta săştie căeste striin şi departe dedânsul, nu dupăloc, ce dupăfire. Iarăpentru zidire, până 5

încât s'au zidit de bunul acela, este şi ea bună, tnsăcu osebirea aceasta, când zidirea cea cuvântătoare şi însuşvolnicăsăva ficleni de cătrăDumnezeu, este rea, nu căci Intr'acestaşchip s'au zidit, ce pentru lucrurile ei cele fărăde socoteală.Iarăcea necuvântătoare zidire, care n'are de aineşvolnide, 10eate bună"In tot chipul in firea ei. 1 <

I n t r e băc i un e a 32.Care este a doao inchieturăa credinţii?

R ă8 p u n s.Şi întru unul Domnul Iisus Hristos, Fiiul lui Dumnezeu, t5 ·

cel singur născut, cel dentru Tatăl născut mai nainte de toţi vecii. Lumină| den lumină, Dumnezeu adevărat den Dumnezeu p, adevărat născut, nefăcut, nu făcut, a unii uşii cu Tatăl, pren care toate s'au făcut.

In t r e b ăc i un e a 33. 20Ce Învaţăpe pravoslavnici aceastăinchieturăa cre

dinţei ?R ăs pu ns .

Doao lucruri tâlcueşte. Intâiu, căFiiul lui DumnezeuIisus Hristos este Dumnezeu veşnic, născut den singurăfirga 25

T atălui, intr'o cinste şi intr'o slăvire cu T atăl, precum elpentru sine au zis: Şi acum slăveşte-mătu, Părinte, lângătine, cu slava care am avut lângătine, mai nainte de cât a fi lumea. A doa, la inchieturăaceasta, această Învăţătură săaflă, adecăcăIisus Hristos este făcătoriu nu numai lucrurilor, 30ce tocma şi anului şi veacului, spre care cele ce sânt s'aufăcut, precum au zis apostolul: Pren care şi vecii au făcut.Iarăpentru cele ce sânt, zice loan ievanghelistul: Lumea pren

el s'au făcut şi lumea pre el no-/ cunoscu.27. Iota , 17, 5 [| 3 2. Ev . 1, 2 1| 33. loan, 1, 5.



2 1 2 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 54


A ceste doao cuvinte care sânt puse la Incheeturăa·ceasta, Iisus Hristos ce s emnează?

R ăs p u n s .

Iisus semneazământuitoriu, precum arhanghelul au învăţat zicând cătr ăIo s if : Şi va naşte Hiu, şi vei chema numele

p. 36 Μ Iisus că| acela va măniui pre norodul lui den păcatele lor. Şi dirept aceia cu direaptăsocotealănumele acesta nu poatenid odatăsăsădea, chisr In lumea aceasta, nimănui altuia

io fărăcât la Domnul nostru şi Mântuitoriul, care au izbăv it totneamul omenesc den veşnica robie a dracilor. Iară Hristossătâlcueşte uns, c ăd In Legea v eche cei unşi s ănumeschristoşi (care va săzicăunşi), adecăpr eoţii, lnpăraţii şi pro

rocii, intru care aceste trei, Hristos s'au uns nu In chip de15 obşte ca ceialalţi, ce mai alea de toţi ceialalţi unşi, precum

pomeneşte de dâns ul cântăreţul de ps alm i: Iubit- ai direptatea,şi ai urit fărăde legea; dirept aceia au uns pre tine Dumnezeu, Dumnezeul tău cu unsoarea bucuriei, mai vârtos decât părtaşii tăi. Şi aceastăungere trebue săsăInţelesgăde sfântul Duh,

20 căd s?au uns cu Duhul cel sfânt, dupre cum s 'au zis prenprorocul Isaia: Duhul Domnului preste mine, pentru care m'au uns, a binevesti săracilor m'au trimis. Care cuvinte Hristosle aduce spre sine, zicând: Căastăzi s'au umplut scriptura aceasta întru urechile voastre. Şi dupătrei covârşiri şi mai

25 alese mărir i covârşeşte Hristos pre pâtţag ii lui. Şi insă ceadentâiu este preoţia, dupre rânduia la lui Melhisedec, pentru

p, 37 carea | aşa zice apos tolul: Chemându- se de Dumnezeu arhiereu, dupărânduiala lui Melhisedec. Şi iarăace stsşIntr'alt loc chiamâpre Hristos preot, căci s 'au adus pre s ine lu i şi T atălui, şi zic e :

30 Carele pren Duh veşnic, care s'au adus pre sine curat lui Dum

nezeu. Şi mai In jos z ic e : Hristos odatăs'au adus, a rădica ale multora păcate. Cea a doa mai ale as ămărire s i cov ârşire este înpărătia lui, carea o au arătat arhanghelul G av riil, cândau dat cele de mântuire v es tiri cătră preacurata Fec ioară

6. Ma L 1. 21 II 16. Ps al. 44 (8] || 21. In i. 61 , 1 || 23. L uc. 4, 21 ||27. Ev. 5, 10 || 30. Ev. 9, 14. || 31. (Ev. 9, 28].




zicând: Şi va da lui Domnul Dumnezeu scaunul lai David,T atălui său, şi va tnpărăţi In casa lai Iacov tn veci şi tnpărăfia lui nu va fi sfărşit. încăşi maghi pre vremea naşterii lui a-ducând darurile, au dat mărturisire de înpărăţialui, zicând:Unde este cel ce s'au născut, tnpăratul Iudeilor'.? Aceastaş 5adevereazăşi tituluşul muncii lui, In vremea morţii sale: Iisus Nazarlneanul tnpăratul Iudeilor. Şi pentru a treia a sa covârşire Moisi au prorocit de la Dumnezeu zicând: Proroc dentru frafii tăi ca mine va rădica Domnul Dumnezeul tău. Care a·ceastămărire a sa cunoscutu- s'au cu sfânta lui învăţătură, 10cu carea au tâlcuit şi dumnezeirea sa, şi câte altele era dendestul spre mântuirea omenească, precum insuşau zis :Cunoscut- am lor numele tău. Şi | mai in sus zice: Graiurile p. 38 care ai dat mie le-am dat lor şi ei le-au priimit şi au cunoscut cu adevărat căde la tine am eşit, şi au crezut cătu m’ai trimis. 15Iarăproroceasca destoinicie (care era a treia covârşire), a*tuncea Hriatos o au arătat, când zicea mai nainte cele ce vorsăfie, nu pren vreo descoperire, ce dentru singură ştiinţasa, ca un Dumnezeu adevarat şi om.

I n t r e b ăc i u n e a 35. 20

Pentru ce pricinăFiiul lu i Dumnezeu sănumeşte sân- gur născut?

R ăs p u n s .

Sfânta Scripturăaiave înv aţăcum c& este singur născutFiiul lui Dumnezeu, zicând: Văzut- am slava lui, slavăca de 25

unul săngur născut de la T atăl Şi mai jos zic e : Cel singur născut F iiul, care este in sânul T atălui. Şi s ăzice unul năacut,căci unul numai este cel dupăusie F iiu lui Dumnezeu, iarăceialalţi câţi sănumesc f ii lui Dumnezeu, au numele acestadupăhar şi pus, iarănu fireşte ca toţi credincioşii şi aleşii 30lui Dumnezeu. Şi harul acesta al fiinţei pren mijlocul luiHriatos sădărueşte, precum zice Scr iptura: Câţi au priimit p 39 pre el, dat- au lor destoinicie fii lui Dumnezeu a fi.

1. L uc. 1, 32 || 5. Mat. 2, 2 || 6. loa n, 19, 9 || 8. A 2 leg e, 18, 15 ||13. loan, 17, 2 6 ; | [ loan, 17, 8] || 25. loa n, 1, 14 || 3 2. loa n, 1, 12.




Ce semneazăacesie doao cuvinte: lumina den lumină?

R ăs p u n s .Spre Înţelegerea aceasta săcade săştim călumina este

5 In doao feliuri: una zidiţi şi alta nezidită; şi pentru luminacea zidită, zice Scriptura: Şi zise Dumnezeii: facă- se lum ină: şi săfăcu lumină. Şi văzu Dumnezeu lumina că e bună şi osebi Dumnezeu intre lumina şi Intre tntunerec. Iarăpentru lumina cea nezidită, zice prorocul: Şi nu va mai f i fie soarele

10 spre lumina zilii. nici răsăritul lunii va lamina noaptea ta, ce va f i fie Domnul luminăveşnică, şi Dumnezeu slava ta, cănu aa apune soarele fi* Şl /unata nu va lipsi, căva fi pe Domnul luminăveşnică. Şi lumina aceasta aicea să Înţelege pentru

cea nezidită, precum este aiave den cuvintele incheeturii a-15 ceştia, care zice : Dumnezeu adevărat den Dumnezeu adevărat,

născut nu făcut. Iarăcea ziditădentru nimica, nimic s'au zidit,ce lumina cea născută, adecăFiiul este den usia Tatălui.Pentru care zice apostolul aşa: Carele fiind strălucirea slavei şi chipul ipostasii la i şi poartătoate cu g raiul puterii sale, pren

20 el curăţire făcând păcatelor noastre, şăzut- au deadireapta mă- rirei intru cele nalte. Asemenea şi el pentru sineşzice; Eu

p. 40 sânt lumina | lumii, cine va urma pămine nu va umbla intru tntunerec, ce va avea lumina vlefii. Zice, dară, luminăden Iu-mină, căci toatăusia Tatălui o are la sineş, ca când o lu-

25 'minăde alta să aprinde, toatăfirea aceia are. A şijdereacuvintele acestea ce săaflăla această Inoheetură pren care toate s a u făcut, cade-se săsăÎnţeleagăcăprecum asemene este o usie cu Dumnezeu şi T atăl, aşa asemene esteşi făcăteriu. Şi nu pren el ca pren vreun posluşoic sau orggn,

30 precum zice Scriptura: In lame era şi lumea pren el s'au

făcut, adecăde la dânsul.


Cum este a treia Inchieturăa credinţei?

2 1 4 P R A V O S L A V N I CA M A RT U R B IR B , I, 3 6 — 3 7

6. Bit. 1, 13 [1, 3—4 S] || 9. Isai. 60, 19 || 18. Ev. 1, 3 U21.loan, 8, 12 || 30. [loan 1, 10].



PRAV OSLA V NICA MĂRTURISISE. I, 3 7 - 3 9 215

10

R ăs p u n s .Carele pentru noi oamenii şi pentru a noastrământuire

s'au pogortt den certuri şi s’au tntrupat den Duhul cel Sfânt şi den Maria Fecioara şi s’au făcut om.

I n t r e b ăc i u n e a 38.Ce Învaţăincheeturăaceasta a credinţii ?

R ăs p u n s .

Patru lucruri învaţă. întâiu, căFiiul lui Dumnezeu pentrumântuirea noastrăs'au pogorit den ceriuri, dupăfăgăduinţa sa,in pântecele Preacuratei Fecioarei Măriei, precum însuşzicepentru sine : Nimeni nu s'au suit la |ceriu fărăcât cel ce s’au po- P 41gorit den ceriu, Fiiul omenesc. Şi s'au pogortt den ceriu nuca săschimbe loc, pentru căfiind Dumnezeu, petutindeneasăaflăşi toate lucrurile plineşte, ce pentru căci aşa au plă·cut la mărirea sa, săsăsmerească* pre sine luând omenirea. 15 ^

A l doilea, tnvaţăincheeturăaceasta, căDomnul nostru IisusHristos au luat adevărat omenire şi nu tn arătare sau nă-lucitoare,' şi atuncea. trupul lui s'au zidit in pântecele Preafericiţii Fecioarei, când ea cătrăînger au răspuns şi au z is :fatăroaba Domnului, fie mie dupăgraiul tău. A tuncea numai 20decât om desăvârşit săfăcu, cu toate părţile sale şi cu sufletcuvântătoriu, înpreunate cu dumnezeirea şi dupre una şiaceiaş ipoştaşi s era Dumnezeu adevărat şi om adevăratşi neintinata FecioarăNăscătoare de Dumnezeu săcunoştea,

precum Elisav et au zis cătrăe a : Şi de unde mie aceasta, ca 25săvie maica Domnului mieu cătrămine? A şijderea trebueşteşi aceasta săştim, cum cănici dumnezeirea s'au schimbat înomenire, nici omenirea în dumnezeire, ce fieştecare fire aurămas desăvârşit intru o ipostasis, cu toate osebirile ei, sfarăden păcat, cât este spre omenire.


Ce învaţăal treilea, aceastăînvăţăturăa credinţei?

30

11. loa n, 3, 13 j| 20. L uc. 1, 38 || 21 . [ Damaschin, 3, 3 ; c f. P . G.

94, 988] II 25. Luc. 1, 43.



2 1 6 PRAV OSLA VNICA MĂRTURISIRE, I, 39— *1

Răs puns .Cum căomenirea Iul Hriatos s'au făcut cu denpreunâ

lucrarea sfântului Duh. Cât precum Fecjoara mai nainte dea prinde in zgău era fecioară, aşa şi la priimirea zgăului, şi

5 dupre aceia au rămaa fecioară, şi la aceiaşnaştere, căci den-tr'ânsa s'au născut păzind nevătămatăpecetea fecioriei eale.

Cât şi in urmădupănaştere in veci nesfârşiţi eate fecioară.In t r e băc i une a 40.

Ce alt aăcuprinde la inchietura aceasta?

Răapuna.Pentru Preacurata Fecioară, de Dumnezeu Născătoare

Maria, carea invrednicindu- se a plini atâta taină, au datorietoţi pravoslavnicii săo slăveascăcu cuviinţăşi săo cin

stească, ca pre o Maicăa Domnului nostru Iisus Hristos, aumai vârtos a zice, ca pre o Născătoare de Dumnezeu. Dirept aceia besereca bucurare i au făcut, inpreunatăden cuvintele arhanghelului şi ale sfintei Elesavetei, puindu-şea uneleintre acelea oare cari lntr'acestaşchip: Fecioarăde Dumnezeu Născătoare, bucură· te bucuratăMario, Domnul e cu tine. Blagoslovitătu întru mueri şi blagoslovit rodul pântecelui tău, căMăntuitoriu ai născut sufletelor noastre.

In t r e băc i une a 41.Cum trebue săînţelegem pentru bucurarea aceia?

Răapuna.Intâiu trebue aceasta săcrezi, căbucurarea aceaata are

începătura şi rădăcina ei de la aceiaşDumnezeu, şi a'au trasla pământ de la oameni pren arhanghelul, pentru căarhanghelul n ar fi cutezat a o zice, de nu ar fi poruncit Dumnezeu. Iarăcuvintele care au zis sfânta Eleaavet, le zicea de

Duhul sfânt, care eate aiave, pentiu că zice evangheliatul:Şi săumplu de Duhul sfânt Elesavet şi strigăcu glas mare şi zise: Blagoslovitătu întru mueri şi blagoslovit rodul pântecelui



PRAVOSLAVNICA MARTUWSIHF, 1. *1—*2 21 1

tău. Iară cuvintele carele au adaos besereca, şl acesteaden Duhul Sfânt sânt. Şi besereca aceasta, cu destoinicia careare, porunceşte săslăvim foarte adeae pre Fecioara, cu bucu-rarea aceasta, In vremea rugăciunii.

i nt r e băci une a 42. sCe învăţăturăsăaflăla bucurarea aceasta?

Răs puns .La bucurarea aceasta află-se pomenirea omenirei Fiiului

lui Dumnezeu şi bune facerilor sale, cari ne-au dat cu dinsa.

A şi jderea sădăşi o Învăţăturăca aceasta, adecăcăCuvân· i0tul lui Dumnezeu cel fărăde început, pogorindu-se den ceriu,nu purta carne cu sineş. ce in pântecele Prea Sfintei Fecioareiden prea curatele sângiuirlle ei au luat, denpreunălucrândsfântul Duh | şi dentr'ânsa s'au născut ca dintr'o hirişăa sa 15 p 44maică. Aşa adevărat şi dirept făcade săcredem; iarăpreceia ce zic căau pogorlt din ceriu carnea care o au purtatşi o au trecut pren sfftnta Fecioară, ca pentr'un sulinariu,

besereca i-au ales eritici şi i- au osândit. Aşijderea la aceiaşbucurare este şi aceastăînvăţătură, care ne învaţăsăo nu·mim Născătoare de Dumnezeu, dupre omenire; şi dentr'ânsa 20

a'au născut Hristos Dumnezeu desăvârşit şi om desăvârşit.Şi încăsăaflăşi Învăţăturăca aceasta la bucurimea aceasta,la cuvintele care numeşte pre Feciosrăbucurată, căea estepărtaşăde dumnezc eseul lui har, mai mult decât toatăaltăzidire. Căci este maicălui Dumnezeu şi dirept aceia bese- 25

reca o înalţămai sus decât Heruvimii şi Serafimii. Şi acumea covârşaşte toate cetele îngereşti, stând deadireapta Fiiuluisău, intru toatăcinstea şi slava, precum cântăreţul de psalmizice: S tătu tmpârâteasa deadireapta ta tn veţmint aurat tn- brăcatăinpis trită. Bucurarea aceasta fieşte care den pravos* 30

lavnicii creştini săcade cu evlavie săo zică, cerşând mijlocirea Fecioarei, pentru cămult poate rugăciunea Maicei sprebunăvoinţa Fiiului; şi carele va aăfie spre dânsa amerit,citeascăcântarea Acatiatuhii şi Paraclisele şi alalte laude alebeserecii | care spre slava sa s'au tocmit. 35 p>45

10. Dam. 3, cap. 2 [cf. P. G. 94, 985] || 15. Chirii [Co/βΛ. 4 ; cf.P. G. 33, 468] ϋ 29. Pul. 44, 10. '



2 1 8 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISISE, L 43— 45

In t r ebăc- iune a 43.

Care este a patra încheeturăa credinţii ?

Răspuns.Can s’au răstignit pentru noi tn vremea lui Pontie Pilat

5 f i au pătimit ft s’au îngropat.


Ce înv aţăincheeţura aceasta?

R ăs pu ns .

Şase lucruri învaţă. Intâiu, că după adevărata aceia10 omenire, care au luat Cuv ântul de la FecioarăMaria, după

aceia au pătimit sus pe cruce pentru noi s tătătoriu şi adevărat şi au murit adevărat. Care aceasta este aiav e densfânta Scriptură, unde z ic e : Şi strigând Jisus cu glas im n , zise : Părinte tn mâinile tale puiu Duhul mieu. Şi acestea tir

15 când, ş-au dat Duhul. Şi cinstitul lui sânge adevărat pentrunoi l- au vărsat şi cu acesta ne- au răscumpărat, precum ziceapostolul: Mai înainte rânduind pre noi spre punere de f ii pren Iisus Hristos, intru care avem răscumpărarea pren sângele lui, ertarea păcatelor dupăbogăţia harului său.

20 Int r e băci une a 45.

Care este a doa care cuprinde încheeturăaceasta ?

R ăs p u n s .

p. 46 Cum că fără de. păcat au pătimit pentru | păcate lenoastre, precum zice apostolul Petru: Ştiind cănu cu putrede, cu argint, sau cu aur vafi răscumpărat den cea deşartăa voastrăpetrecere cea de la părinţi dată, ce cu cinstit sânge ca unui miel curat fi nespurcat Hristos. A şijderile a şi Botezăto-

riul loan mărturiseşte, că fiind Iis us nev inovat şi fărădepăcat, au pătimit pentru păcatele noastre. Dir ept aceia zic e : Vezi mielul lui Dumnezeu, care râdicăpăcatul lumii. Şi aupătimit den voe, precum insuşzic e : Volnicie am săpoiu sufletul mieu (adecăte viaţă) f i volnicie am iarăşsă- l iau pre el.

13. L uc. £3 , 46 || 17. E f. 1, 5, 7 || 24. 1 P etr u, 1, 18 [1, 18-19 T J ||30. loan, 1, 29 || 31. loan, 10, 18.

25

30



PRAV OSLA V NICA MĂRTURISIRE. I. 4 6 - 47 2 1 9

' In t r e băc i un e a 46.Ce înv aţăa treia incheetura aceasta?

R ăs pu ns .Cum căHriatos au pătimit pre cruce dupătrup, iarănu dupădumnezeire. Căci dumnezeirea nu pătimia, nici să 5ţintuia pre cruce, nici scuipituri, sau pălmiri lua, nici muria;şi cât cu cât numai cu trupul pătimia, apostolul o iveşte,zicând : Iarăacum au împăcat în trupul cărnii lui pren moarte, ca săvăadevereze pre voi sfinţi şi curaţi şi nevinovaţi naintea Iui. Ce încădumnezeirea dea ca au lua t omenirea, nici odată 10

nu s’au despărţit de dânsa, nici în vremea paternii, au amorţii pe cruce, nici dupămoarte. Măcar că| sufletul săsă p. fie despărţit de trup, iarădumnezeirea nici de trup, nici desuflet, vre- odinioarăs'au despărţit. Diript aceia şi la vremeamorţii a lui Hristos, i poştaşis era una şi aceiaş. 15


Ce învaţăa patra tncheeturăaceasta?

R ăs p un s .

Cum cămoartea lui Hristos săfie fost cu ţnai osebitchip, de cum era a celoralalţi tuturor oamenilor, pentru pri- 20

cinile acestea: Intâiu, pentru greimea păcatelor noastre, precum zice prorocul pentru dânsul: Acesta păcatele noastre poartăşi pentru noi săchinueşte\ şi noi am găndit a ft el tn durere şi tn ranăde Dumnezeu şi tn patimărea. Iarăel să

răni pentru păcatele noastre şl sămue pentru nelegiuirile noa- 25sire. Şi alt proroc ca dins ul pre faţa lui Hristos, zice: Tofi ceia ce merg alăturea pe cale spre voi, intoarceţi-văşi vedeţide este durere ca durerea mea carea s'au făcut mie. A doua,căsus pe cruce plinia preoţia, aducând pre sine lui Dum*nezeu f i T atălui, spre răscumpărarea neamului omenesc, pre* 30cum zice apostolul pentru dânsul: Cela ce s’au dat pre sine

răscumpărare pentru tofi. Şi într 'alt loc zice: Hristos au8. Col. 1, 22. || 12. Dam., Cazanie 2. la Sdmbâta cea detâ'iu [ei. P.

G. 96, 632] H22. Isai. 13. 4 [53, 4 - 5 S] || 26. Plânger. 1, 13 [1, 12 S] ||

31. 1 T im. 2, 6 || 32. E f ··. 5 ,2 .



220 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 47 — 45

îndrăgit pre noi ţi s au dat pre sine pentru noi prinos şt jărtv ăp- 48 iu i Dumnezeu Jspre miros bunii mirosiri. Şi tntr'alt loc zice:

încăpăcătoşi fiind noi, dupăvreme Hristos pentru noi au murit. Acolo încăpre cruce săvârşia mijlocirea Intre Dumnezeu şi

5 intre oameni, precum acestaşapostol zice pentru dâns ul: Şi pren ei sătnpace toate spre dâns ultnpăcând pre tn sângele crucii sale. Şi Într'alt loc z ice: Ştergând cu dogmele zapisul nostru care era cu poruncile tnpotriva noastrăşi acela au rădicat den mijloc, ţintuindu- l pre cruce.

10 Intrebăciunea 48.

Ce învaţăa cincea Incheeturăaceasta?

R ăs pu n s .

Pentru îngroparea Domnului nostru Iisus Hristos, căince chip au pătimit chiar şi adevărat, sus pre crace, aşa au15 şi murit adevărat şi adevărat s'au îngropat în loc semnat

cinstit. Şi acessta s'au făcut nu fărăde pricină, ce ca sănusăîndoiascăneştine In urmăpentru cea adevăratăa lui denmorţi înviere. Căde s'sr fi îngropat la vreun loc de tainăşiprecum li zic, injpţrav is t (adecăte pus ascuns), ar fi avut

20 Jidovii pricinăa cleveti pre Hristos. Spre mai mare darăcredinţare şi slavă, acei s lăvite Înv ieri a lui Hristos, s’au

Îndemnat Jidov ii şi au venit cătrăP ilat z ic ând: Porunceşte p. 49 săsăpăzeascăfărăgreşalămormântul | pânăa treia zi. Şi el

le răspunse: A veţi costodie (adecăpaznicii), păsaţi de întăriţi 25 bine precum ştiţi; şi ei mergând întărirămormântul, pecetluind

piatra cu pază. Csrea pazăa J idov ilor foarte aiav e au mărturisit căHristos au in vis den morţi, căci in vremea aceiaei s'au spăimântat, precum zice Scr iptura: Şi iatăcutremur săfăcu mare, căîngerul Domnului pogorăndu- se den ceriu, a-

30 propiindu- se prăv ăli piatra de pre uşăşi şăzu deasupra e i; şi de frica lui săcutremurarăpăzitorii şi săfăcurăca nişte morţi. Cărei dupre aceia v iind In oraşspuserăarhiereilor toate celece furăşi pentru aceia săsilia a zice şi cuv intele celea careau zis Îngerul cătră mueri: Ştiu căpre Iisus cel răstignit

3. Râm. 5. 9 || 5. Colos. I, 20 || 7. Colos. 2 ,1 4 (| 22. Mat. 27, 64 ||28. Mat. 28,2 [28, 2. 4 TI II 34. [Mat 28, 5—7).



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 4 8 - 4Q 22 1

căutaţi; na este atei cătco sculat precum au zis. V eniţi de vedeţi locul unde au zăcut Domnul si degrab ducându- vă, ziceţi ucenicilor lut căs'au sculat den morfi. Pentru aceastădarăpricină, mormântul Domnului este numit ca săfie cu credinţăspre toţi, cum căucenicii lui nu l- au furat; nici In loc ascuns sl- au îngropat, precum răzvrătiţii J idovii zvonise, dând bani laslujitori; ce îndoirea aceasta scosu-o-au mormântul In carezăcea, pecetea pietriţ, cu cei ce era ai paznicilor Jidovilor.

Asemenea şi Ioaif şi Nicodim, carii era cinstiţi | Intre Jidovi. P· 50

A şijderea şi cearşaful cu care Învăluise mortul trup al Dom- 10

nului nostru; mâhrama care era pre capul lui, sculându- seel rămas- au in mormânt învăluită. Acestea toate dovedesccănu i a'au furat trupul de ucenicii săi, ce s'au sculat. Cu

învăţătura aceasta săcade şi aceasta săsăînţeleagăcădupreprorocirea, trebuia de nevoe a fi mormântul lui cinstit, pre· 15

cum era şi este pânătn zioa de astăzi, căzice prorocul: şiva fi odihna lui cinste. Şi la aceasta cine cu credinţăşi cudragostea cea cătrăHristos va merge, mare ertare a păcatelorcâştigăprentr'ânsul cătrăHristos apropiindu- se.

I n t r e b ăc i u n e a 49. 20Intre cele ce s au zis, pohtiam săaflu pentru sufletul

lui Hristos, tn ce loc săsăfie aflat, apoi dupămoartea lui mainainte de Înviere.

R ăs pu n s .Sufletul lui Hristos, despărţindu- se de trup, era pururea 25

inpreunat cu dumnezeirea şi cu dumnezeirea a'au pogorit la

iad. Măcar căla acest loc n'avem nici o pomenire pentruaceasta, nu mai o avem adeverită, de la toate besereceştilelaude, care zic pentru aceasta, cum căHristos săsăfie pogorit la iad cu sufletul şi cu dumneziirea. Şi mai alea cu 30

tropariul acela al beaericii, care zice: In groapătrupeşte | şi p. Sl în iad cu sunetul ca un Dumnezeu. Iarătn raiu cu tălhartul şi tn scaun erai, Hrlstoase, cu T atăl şi cu Duhul, toate plinindu- le, cel ce eşti necuprins. Den iad au izbăvit sufletele sfin

ţilor strămoşi şi le- au pus la raiu, cu carii Inpreunăau adus 35şi pre tâlhariu care au crezut pre cruce lntr'ânsul.

16. î*a(a, 11, 10 || 26. [Damaachin, Omilia la Sâmbâia mart·, cf.

P. C. 96, 625].



r i A V U K A V n i U t Μ Α » t u n u i a c , ι · î w


Ce este a şasea care zice şt învaţăînchieetura aceaata ?

Răapuna.Pentru c i Incheetura aceaata face aducere aminte de

5 crucea lui Hriatoe, pre carea au murit Hriatoa şi au mintuitpre noi. Dirept aceia dăpric işi a i ne aducem şi noi aminte

de crace, pentru care tntr'aceetaş chip grieşte apostolulPavel, zicând: Ia rămie s ănu- mi He a mălăuda fărănumai In crucea Domnului nostru Iisus Hristos, pren carea cu mine

io lumea s'au răstig nit şi eu cu lumea. Şi Intr'alt loc, zice : Căcuoăntul crucii la est pierduţi nebunie este, iară la cei mântuiţi (adecăte noao) puterea lui Dumnezeu este. Deci daripentru mare pricini ai cade ai ai cinsteascăde noi crucea,ca un semn al lui Hriatoa, la care a'au dat putere, c id s’au

15 viraat pre dinaa sângele Fiiului lui Dumnezeu, şi pre dinaaau murit, ca a i goneaacăduhurile cele rele. Pentru aceaata

52 sfântul | Chirii Ieruaolimlcanul zice aşa : Cănd ne însemnăm pre tnşâne cu semnul cinstitei cruci, atuncea diavolul socotind căHristos Domnul s ’au ţintuit pre dănsa, pentru măntuirea

20 noastrăşi pentru cu totul pierdut puterii drăceşti, nu poate săstea de faţă, nici săsufere puterea crucii, ce fuge dt la noi şt nu mal băntueşte şi mai vârtos că atuncea avem obi- ce/u să chemăm numele lui Hristos. Dirept aceia aântemdatori a i ne facem crucea foarte de sus, c id adeae cunoaştem

25 şi btntuelele dracului, pre carii intr'alt chip nu putem ai* i

gonim, f i r i c it cu cea de v ia ţi făcătoare cruce, şi cu che*marea numelui lui Iiaua Hriatoa. Şi nu numai li gonim de lanoi, ce şi de la celelalte toate lucrurile noaatre, adecădela bucate, băuturi, vaae şi altele. Dirept aceia aceataşChirii

30 In vată, z ic in d: F ă semnul cinstitei cruci, mâncând, bând, şăzând, stând, vorovind, au şt umblând. Şi nu Începe nici unlucru al t iu , p in i nu- ţvei face aemnul dnatitei cruci, Incaai, In drum, zioa şi noaptea şi In tot locul.

8. G al. 6, 14 || 10. 1 Co r. 1, 18 |{ 17. C atih. 13 || 30. [ Catih. 13 ;cf. P. G. 33, 816].




I n t r e b ăc i u n e a 5 1.

C u m s f tn te m d a t o r i l i n e În s e m n ăm c u s e m n u l c in s t it e i

şt d e viaţăf& c& toarei cr uc i ?

Răspuns .Cu mâna direaptă săcade săfaci crucea, puind | la 5 P· 53

frunte- ţi cele trei degete mari şi săzici: In numele T atălui şi atunci pugori mâna la piept, cu acelaşchip şi zici: Şi al Fiiului; şi deacolea la braţul cel dirept, zicftnd: şi al sfântului Duh, merg&nd pânăia cel deastânga. Şi dupăce tavei semna pre tine, cu sfântul acesta semn al crucii, trebue 10

săsfârşăşti cu cuvântul acesta: Amin. A u şi când Iţi vei facecrucea, poţf săzici: Doamne Iisuse Hr ist oase, Fiiul lui Dumnezeu, milueşte- măpre cel păcătos, Am/n.

Intr e băc iune a 52.Care este a cincea incheeturăa credinţei ? 15

Răs puns .

Şt sculându- se a treia zl dupăScripturi.

I n t r e b ăc i u n e a 53Ce Învăţăturăne învaţăIncheeturăaceasta a credinţei ?

R ăs pun s . 20

Doao lucruri Înv aţă: Intftiu că Domnul nostru IisusHristos cu puterea dumnezeirii sale s'au sculat den morţi,

precum este scris pentru dânsul la jxroroci şi la psalmi. Ado a, cum căau thvis cu acelaştrup al sftu, cu care aunăscut şi au murit. 25

' I nt r e b ăc i un e a 54.Dupre care Scripturi Hristos trebuia a pătimi şl a muri,

şi a treia zi a Înv ia?

Rispuns.In doao feliuri sânt sfintele Scripturi: unele sânt ale 30 p, 54 Legii vechi şi altele ale cei noao. Cele dentâiu au zis mai

23. Lac. 24, 7.



PRAV OSLA V NICA MĂRTURISISE, 1. 5 5 - 5 6 225

Răs puns .Şi s'au suit la ceriuri şi este şâzătoriu la direapla Tatâlul.

î n t r e b ăc i u n e a 56.Ce ne înv aţăincheetura aceasta a credinţei?

R ăs pu n s 5 p. ΜPatru lucruri invaţăincheetura aceasta. Intâiu, căcu

acelaştrup intru care au pătimit adevărat şi au Inv is denmorţi, cu insuşacela s'au suit la ceriuri şi au şăţut In di·reapta T atălui, cu slavăşi cu fală. A doa, căca un om sângur

s'au s uit la ceriu, căci ca un Dumnezeu pururea au fost in ioceriu şi !n tot locul. A treia, invaţăcăomenirea care au luatodatăde la Fecioara Maria, nici odatănu o au părăsit, ce cudânsa iarSşva veni săjudece, precum îngerii au zis cătrăapostoli: Acest Iisus, care s'au luat sus de la voi la ceriu, aşa va veni tn ce chip, aţi vâzut pre dânsul mergând la ceriu. A pa· 15tra, înv aţăcăHristos esie numai in ceriu, iarănu pre pământ, dupăchipul cărnii, care s'au Inbrăcat şi au viţuit pre

pământ Iară dupăchipul cel de taină, care săaflăla dumnezeiasca mulţemire, este şi pre pământ insuşacesta, Fiiullui Dumnezeu, Dumnezeu şi om, după mutarea usiei, de 2ovreme ce us ia pâinii să mutăbi usia sfânT trupului său şiusia v inului in usia cinstitului sângelui său. Pentru caretrebue săslăvim şi săne Închinăm sfintei evharistii(mulţemiri),asemene precum şi aceluiaşMântuitoriuluî nostru Iisus.

î n t r e b ăc i u n e a 57. 25 p. 51Care este a şaptea Incheeturăa credinţei?

Răs puns .

Şi iarăviitoriu, cu slavăa judeca v ii şi morţii, α căruia inpărăţii nu va f i sfârşit.

î n t r e b ăc i u n e a 58. 30

Ce ne invaţăaceastăinchieturăa credinţei ?

14. P r u . 1, 11.

14



22 6 PRAVOSLAVNICA MARTURISI&B, I, 58—·60

R i s pa ns .Trei lucruri. Intiiu, căHristos va săsăÎntoarcăsâ ju

dece v ii şi morţii, precum insuşzice pentru s in e : Iarăcând oa veni F iiul omenesc Intra slav a sa şt toţi s finţii îngeri cu

5 dânsul. Şi va veni atâta de deg rab: In ce chip fulgerul iese de la râs âritm i şi sâ vede pânăla apusuri, aşa va f i şi venirea F iiulu i omenesc. Iarăde zioa şi de ceasul venirii aceia, nimeni nu ştie, nici îngerii. însămai nainte vor săfie lucrurile a·cestea: săsăpropoveduiascăEvanghelia la toate limbile ; sâ

10 vie A ndihrist^ săfie războae mari, foameţi, ciume f i alteleasemenea. Şi ca săle z ic pre scurt, foarte mare scfirbăvafi, dupăcuvintele Domnului, zicând : Căva fi atuncea scârbămăre, carea n’au fost ca aceia de'nceputul lum ii pânăacum,

nici va fi. Pentru judecata aceasta aiave grăeşte apostolul,15 zicând: Mărturisescu- mădarăeu înaintea lu i Dumnezeu şi a p. 5 8 Dom nului Iis us Hristos celui \ ce va săjudece v iii şi morţii

dupăarătarea la i şi înpărâţia lui.


Ce Învaţăal doilea incheeturăaceas ta?

R ăs pu n s .

Cum căla judecata cea de apoi, oamenii vor sădeasamăpentru cugete, pentru cuvinte fi pentru fapte, dupăScriptura care zice: Ia răgrăesc voao, cătot cuv ântul deşări, ori care vor g răi oamenii, da- vor pentru el sam ă la zioa judecaţii. Şi apostolul zic e : Nu mai nainte de vreme ceva judecaţi, pânăcând va veni Domnul, carele va şi lum ina cete ascunse ale întunerecului şi v a iv i sfaturile inim ilor . Şi atuncea lauda săva face fieşte căruia de la Dumnezeu.

i n t r e b ăc i u n e a 60.30 Ce învăţăal treilea incheeturăaceas ta?

R ăs pu n s .Cum căla zioa aceia fiefte carele dupăfaptele lui îf

3; Ma t. 25, 3 1 1| 5. Mat. 24, 27 || 7. L a acest, stih 36 || 9. La aceat,stih U || 12. Şi U r i stih 21 l| 15. 2 T im. 4, 1 | j 23. Mat. 12, 36 ||25. 1 Cor. 4, 5.

20

25



va lua desăvârşit şi veşnicăplată, căci unii vor auzi â-ceastăhotărltă poruncă; V eniţi blagosloviţii T atălui mieu, moşteniţi cea gătităvoao înpărâţie, de la începutul lumii. Şi

alţii vor auzi aceastăhotărltăporuncă: Duciţi- oăde la mine blestemaţilor (n focul cel veşnic cel g ătit diavolului şt îngeri- 5lor lui, unde | viermele h r nu săsfârşaşte şi focul nu săstinge. p* 59

In t r e băc i un e a 61.Oare in vremea aceia toţi oamenii vor da seama pentru

faptele lor, au deosebi fieşte care murind dăsama vieţii luişi de este judecatăoaebită. 10

R ăs pu n s .Precum in ziua aceia a judecăţii cei de apoi nu să

cearcănici o seamăosebi pentru fieşte care, cătoate lucrurile aânt cunoscute lângăDumnezeu, fieşte care la. vremeamorţii lui işcunoaşte păcatele lui; tntr'acestaşchip mai vârtos 15dupămoarte, fieşte care iş va cunoaşte plata faptelor lui.Căde vreme ce faptele lu i vor săfie aiavea şi judecata

darăa lui Dumnezeu eate aiave la el, precum zice Bogoslo-vul Grigorie: Măsuputu cuvintelor înţelepţilor, cătot sufletul bun şi de Dumnezeu iubiioriu, când se mântueşte de aicea 20den trupul cel ce e legat înpreună, îndatăfăcându- se tn simţire şi tn g ândire*de binele care îl aşteaptăpre el (şt curăţtn· duse de cea ce- l întunecăpre el, au ce-l acopere, au nu şt/U, ce şi a zice trebue) minunatăoarecare dulceaţăsăîndulceşte şi săbucură, şt cu blândeţe încape cătrăa l lui stăpân scăpând 25

de v iaţa ceastăde aici ca denir’o rea temniţă; şi celt ce zac pre lâng ădânsul obtzi lepădându- lt, dt ta cari (sătrăgea aripa P · 60 g ândului şi ca oarecum cu câştigarea fandgsia fericirăcea ce estt; iarăpts tt puţin luându- şşi rudattcul trup (cu cart c tlt dt acolo tnprtunăle- au făcut), de la pământul carele i s’au 30

dat şi i s'au Increztlt lui. lntr ’acelaşchip carele numai Dumnezeu cel ce It- au legat şi le- au dezlegat ştie, cuactsta înprtunămoşteneşte slava cta dt acolo. Asemenea trebue aăsocotim

PRAV OSLA V NICA MÂRTURISIRB, L 60 —61 J J 7

2. Mat. 25, 34 || 4. [Mat. 25, 461 || 6. Mat. 9, 48 [Maree, 9. 48] ||19. Cuvânt cătrăChetarie fratele lui [cf. P. G. 35, 781—784].



den potrivăfi pentru suflete !· păcătoşilor com şi ele (adecăte sufletele) înţeleg şi ştiu pedeapsa care aşteaptăpre ele.Şi măcar* căn'au nici direpţii, nici păcătoşii, desăvârşit platafaptelor lor mai nainte de judecata cea de apoi, căcu toată

5 aceasta nu sânt toate intru una şi aceiaş aşezare, nici

intr'acelaşloc sătrimit Dentr’aceasta aiave este căuna caaceasta nu săva face mai nainte de judecata cea de apoi,fărăjudecatăosebită. Este dară judecată osebită şi cândzicem că Dumnezeu nu cere de la noi seamăde viaţa

10 noastră, aceasta s ăînţelege cănu sădăaceastăseamădupăsocoteala noastră.


Oare sufletele sfinţilor dupămoarte Intr'aceiaşstepenă

săaflă?

15 R ăs p un s . p. 61 Căci sufletele nu săduc den lumea aceasta intru | unul

şt aceiaşhar, Intr’acestaşchip şi apoi, dupăce săduc denlume, nu stau Intru una şi aceiaşstepenăa fericirii, dupăalui Hristos Învăţăturăcare zic e: In casa T atălui mieu lă·

20 caşuri multe sânt. Şi intr 'alt loc zic e : Iartă- se păcatele ei cele multe căci mult au iubit; iarăceluia puţin sâ ia rtă, căruia puţin iubeşte. Asemene şi apos tolul z ic e: Că oa da fieşte căruia dupăfaptele h i.


25 Ce socotealătrebue săavem pentru ceia ce mor Inurgia lui Dumnezeu?

R ăs p u n s .

Cum că după judecata cea de apoi unii vor f i lamuncămai mare şi alţii la micăIn veole, dupre cum este

3 0 zis la S cr iptur ă: Şi sluga care ştie voia Domnului său şi neg ătind şi nefăcând spre voia lui, mult s ăva bate. Ia răcel ce

228 PRAVOSLAVNICA MÂETUEBffiE, ί , 6 0—6 3

19. loan, 14, 2 || 20. Lee. 7, 47 || 22. Râm. 2, 6 || 30. Loc. 12, 47[12, 47—48 TJ.



PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE, 1, 63—64 229

na ştie, făcând insălucrări vrednece şi de bătăi, puţin săva bate.

I n t r e b ăc i u n e a 64.Oare mor şi oameni care săfie între spăsiţi şi între

pierduţi ? sRăs puns .

A aceiaşorânduele oameni nu săafli, iarăadevăratmulţi den cei păcătoş sământu esc den legăturile iaduluinu cu pocăinţa sau cu ispovedania lor, precum Scripturazice: Că\ în iad cine săva mărturisi fie. Şi Într'alt loc zice: 10 p 62

Nu cei morţi vor lăuda pre tine Doamne, nici toţi cei ce săpogoarăîn iad. Ce cu bunele faceri ale celor vii şi cu rugăciunile beserecii pentru ei, şi mai vârtos cu jârtva ceafărăde sânge, care tn toate zilele aduce besereca, de obştepentru toţi v iii şi morţii, precum şi Hristos au murit pentru ÎSdânşii. Şi cum c l nu sământuesc den sineşca aceleaşsuflete, grăeşte Teofilaht, la Luca, 6 cap., tâlcuind cuvântul luiHristos, care au zis: Căare putere pre pământ a erta păca

tele. V ezi darăcă* pre pământ săiartăpăcatele, căci pânăsântem pre pământ putem săştergem păcatele noastre; iară 20dupăce ne mutăm de la pământ, nu mai putem noi înşine pren ispovedanie a şterge păcatele noastre, căci s'au închis uşa. Şila 22 Mat. tâlcuind cuvântul care zice: Legându- i Iul· mâinile şi picioarele pentru puterile cele lucrătoare ale sufletului» zice: Căci in veacul acest de acum este a face neştine şi 25

a lucra ceva: iarătn cel viitor/u săleagă toate puterile cele lucrătoare ale sufletului, şi nu este a face ceva bine spre r idicarea păcatelor. Şi la 25 a aceiaşIevanghelii, zice: Căvremea căinţei şi a lucrării nu mai este dupăvieţuirea de aici. Dentrucare cuvinte aiave este căsufletul dupămoarte | nu poate 30 p.53

săsământuiască, au săse pocăiascăşi săfacăvre un lucrucare săscape den legătura iadului; nu mai dumnezeeştile letur-ghii, rugăciunile şi milosteniile care săfac pentru dânsul de

10. Paal. 6 (51 || l l .P n l . 113, 27 [113, 25 S) || 18. [Luca, 5, 24) ||19. [cl. P. G. 123, 7641 U 23. Mat. 22, 13 || 25. [ d. P .G . 123, 388) || 28.[Mat. 25, 10; cf. P. G. 123, 425).



230 PRA V OSLA V NICA MASTUBBIRE, Γ, 64— 66

cei v ii, acelea prea mult îi folosesc şi den legăturile iadului îl mântuesc.

În t r e băc iun e a 65.Ce socotealătrebue săavem pentru milostenie şi bu-

5 nele lucrări cari sădau pentru morţi?

Răs puns .

Pentru aceasta acestaşTeofilaht învaţăla 12 cap. aleLucăi, tâlcuind cuvântul lui Hristos care au z is : Temefi- vâ de a la ce are putere săarunce tn gheena şi scrie aşa: Vezi

10 dar căn’au zis temefi- văde cela ce dupăce va omorî aruncătn gheena, ce d i cel ce a n p u itn a arunca, căci nu cu adevărat cei c i mor păcătoşsăaruncăîn g hnna, ce la a lu i Dum-

ntziu puţin is ti aceasta, cât a şi erta. Şi aaasta zic pentru prinoasele a lt ce sa fac asupra morţilor şi înpărţelele, care 15 nu puţine folosesc celor ce şi în grele păcate mor. Nu cu adevărat

dară, dupăct va omori, aruncătn ghetna, ce volnicie a n a a- runca. D inpt aceia not sănu lipsim sârg uind p nn milostenie şi pnn rugăciuni a tnhlânzi p n ctla a a n volnicit a arunca; iarăna cu adevărat cu volnicia aaasta lucrând, ct şi a erta

20 putând. Dirept aceia, dentru, învăţătura sfintei Scripturi şiacestuiaşpărinte tâlcuire, aceasta scoate, cum căsăcade cu

p· 64 adevărat | să ne rugăm pentru cei adormiţi şi săaducem jârtvăfărăde sânge, dând milostenii, de vreme ce aceia nupot aăfacăunele ca acestea înşişpentru dânşii.

25 In t r e b ăc i un e a 66.

Cum tretyue s ăînţelegem de focul cel curăţitoriu ?

R ăa pu n s .Nici o Scripturănu aratăpentru el săsăafle, adecă

vreo muncăIn vreme trecătoare curăţitoare sufletelor după30 moarte. Mai vârtos părerea lui Orighen, pentru aceia a'au

osândit de la beserecăla al doilea aăbor ce au fost la Ţa-rigrad. Şi Încăaiave este cădupămoarte sufletul nu poatesăpriimeascănici o tainăa beserecii. Şi de ar f i cu putinţăsăplăteascăel pentru păcatele sale, ar putea săpriimeas că

8. [Luca, 12. 5] || 9. [cL P . G . 123, 880].



PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE, 1, 66 —6 » 231

şi parte den taina pocăinţei care fiind afarăden pravoslavnica învăţătură, beaereca cu direptate aduce pentru dftnsulcea fărăde sânge jârtvăşi rugăciuni trimite la Dumnezeu

pentru ertarea păcatelor lor, iarănu aceia săpătimeascăvreun chin şi dupădânsul săsăcurâţeze. Iarăbssnele unora 5oameni cari zic pentru suflete cum când săduc nepocăiteden lume, săcăznesc în frigări, in ape şilniazere, niciodatănu le- au priimit beaereca.

I n t r e b ăc i un e a 67. p. 65

Ce loc este alea orânduit sufletelor celor ce mor tn hârul jo

lui Dumnezeu?

Răs puns

Sufletele oamenilor care săduc den lumea aceasta a-flându- se in harul lui Dumnezeu, cu pocăinţa păcatelor lor,loc au mâinile lui Dumnezeu. Căci aşa zice sfânta Scriptură: tsSufletele direpţilor In mâna lui Dumnezeu ţi nu tâ va atinge

de ele muncă. Aşijderea sănumeşte locul lor raiu, precumHristoa Domnul noatru au zis pre cruce cătrătâlhariu: A- devăr zic fie, astăzi cu mine vei fi tn raiu. Chiamă- se şi sânullui Avraam, dupăcum e scris: Şi fu deaca muri săracul şi 20

săaduse de înger in sânul Iul. Avraam. Şi Inpărăţia ceriurilor,dupăcuvântul Domnului, zicând: Şi zic voao, cămulţi de la răsărituri şl de la apusuri vor veni şi săvor odihni cu Avraam şi cu Isaac şi cu Iacov întru înpărăţia ceriurilor. Dirept aceasta

cine va numi locul acesta un nume den câte ani zis, nu va 25greşi, numai săÎnţeleagăcăsânt sufletele In harul lui Dumnezeu şi Intru cereasca inpărăţie şi (precum besereceştilelaude cântă) la ceriuri.


Şi aufletele celea care săduc den trup, aflându- se in 30

dumnezeiasca urgie, unde sânt?

16. tnţelep. 3, t || 18. Luc. 23, 4 3 1| 20. L ac. 16, 22 || 22. Mat. 8 ,11 .



232 P R A V OS L A V N IC A MĂRTURISIRE, I, 68—70

p. 66 R ăs pu ns .Locul acelora cu multe feliuri de nume săzice. Intâiu,

sănumeşte iad, In carele s'au înpins diavolul de la ceriugonindu- se, precum zice pror ocul: Fi- voiu asemene cu cel

5 nalt (zise diavolul) şi acum in iad te vei pogorî şi la temeele

pământului. A doa, săzice foc veşnic, căzice Scr iptura:Duceţi- văde la mine blestemaţilor la focul cel de veac, cel ce e g ătit diavolului şi îngerilor lu i A şijderea întunerec: Şi pre sluga nevrednicăaruncaţi- o la intunerecul cel de a fa ră; acolo

io va f i plânsul şi scrâşnirea dinţilor. A şijderea sămai numeşteşi cu alte nume, ce toate însemneazăcăeste locul osândiriişi urgiei dumnezeeşti, la care să pugoară sufletele celoracare săduc de aicea urgis iţi şi deznădăjduiţi de cătrăDumnezeu. Insăaceasta este v rednicăa o şti fieşte care. căsu-

15 fletele direcţilor, măcarăcăsânt la ceriuri, iarăincâşn'au luatdesăvârşit cununa mai nainte de judecata cea dupe urmă.Nici sufletele celor psândiţi pătimesc desăvârşit chin, ce după

judecata cea de apoi, lua- vor sufletele Inpreunăcu trupuriledesăvârşit cununa slavei au munca.

20 I n t r e b ăc i u n e a 69.Cum este a opta incheeturăa credinţei?

R ăs pu n s .p. 67 Şi întru Duhul sfânt, cel stăpânitoriu, [cel de viaţa făcă

toriu, carele de la T atăl purcede, carele inpreunăcu T atăl şi 25 cu F iiul (de toatăzidirea) săînchinăşi înpreunăsăslăveşte,

care s ’au grăit pren proroci.


Ce învaţăIncheeturăaceasta a credinţei ?

R ăs pun s

30 T rei lucruri. Intâiu, căDuhul cel sfânt este Dumnezeuintr 'o usie cu T atăl şi cu Fiiul, care este aiave den cuv intele apostolului, zicând: Şi înpărţiri de haruri sânt, iarăaceiaş

4 . Isai. 1 4 ,1 4 1| 7. Ma t. 25 , 4 1 1| 8. L a ace staş, stih 30 |{ 32 .1 C orin.12, 4 (12, 4 - 6 T].



PRAV OSLA V NICA MARTURIS1R3 7 0- 7 1 233

Duh ; şi tnpărţiri de posluşiri sâni ţi aceiaşDomn; ţi tnpdrţtri dt lucrări sânt, iarăaceiaşDumnezeu carele lucreazătoate tn toate.Şi într'alt loc zice: Harul Domnului nostru I/sus Hristos, dra

gostea la i Dumnezeu şi părtăşh sfântului Duh, ca toţi cu voi.La cari măcarăcăcând t i pune Duhul sfânt, când Fiiul 5 înainte, aceasta săface căci sânt intr’o usie şi Intr’a tocmacinste câtef trele obrazele, iarănu săaibăvreo usie Fiiulsau Duhul, precum are Tatăl nemijlocită, şi asemene la Fiiulşi la Duhul sfânt. Şi la Faptele apostolilor aceastaşo auarătat Petru, zicând Ananiei: Dirept ce au umplut satana inima 10ta, săminţi ta Duhul cel sfânt? Şi sfârşind cuvântul acela

adaoge: N 'ai minţit oamenilor ce lui Dumnezeu. DumnezeudarăDuhul | sfânt este. p·

Int r e băc iune a 71.Care este cea de a doa ce Învaţăincheetura aceasta ? 15

Răs puns . învaţăcăDuhul cel sfânt purcede den sângur Tatăl, ca

dentr'un izvor şi începăturăa dumnezeirii, pentru care însuşMântuitoriul ne învaţă, zicând: Când va veni Mângăitoriul, pre cart eu voiu trimite voao de la T atăl, Duhul adevărului, ca- 20rele de la T atăl purcedel învăţătura aceasta o tâlcueşte sfântul

A tanaaie la aimvolul lui: Duhul ctl sfânt dt la T atâl, nu făcut, nici lucrat, nici născut, ce purcegătoriu. Dumnezeu şi T atăl, el numai este pricinăamândurora şi nenăscut. IarăF iiul den sâng ur T atăl pricinit şi născut; şi însuş Duhul den 25

sângur T atâl pricinit şi purcegătoriu şi pren F iiul în lume trimis. Şi Bogoslovul Grigorie aşa zice: Duhul cel Sfânt, cart de la T atăl purcede, carele cu cât de acolo purcede, nu zidire; şi cu cât nu născut, nu F iiu; şi cu cât este mijloc de nenăscut şi născut Dumnezeu. Pentru aceasta s'au zis mai pre larg la 30

închieetura cea dentâiu. Destul darăeste acuma săţinem a-de v irat şi a i credem ceia ce Hristos ne*au învăţat şi bese-

reca Răsăritului cea săbornicăşi pravoslavnicăcrede şi au3. 2 Cor. 13, 13. || 10. Prax. 5. 3 || 19. loan, 15, 26 || 22. Semnul

ui A tan. || 23. A ces taşA tan. la Sfintele într ebări; [cf. P . G . 28, 177] ||25. Cuvânt, 1, 4, Pentru teologhie; [cf. P. G. 36, 141].



234 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, L 71 —73

p. 49 mărturisit la al doilea a toatei lumi | âăbor şi au întărit- sim-voiul (adecăte semnul credinţei) fărăde adaosul cel ce zice:şi de ia F iiu l Şi înpotriva celora ce au adaos cuvântul a-cesta: şi de la F iiul, au făcut certare nu numai beserecăRă·

5 săritului cea pravoslavnicăşi săbornicăce şi a A pusului a

Romei, care mărturisesc doo table de argint, întru care erascris sfântul semn al credinţei întru una elineşte şi intr’altaletineşte, fărăde adaosul aceştii părţi (adecăte) şi de la F iiul, cari table sau spânzurat cu porunca papei Romei Leon al

io treilea, in beserecălui s fântu Petru, In anul de la Hristos 809,precum zice Varonie. Djţept aceia, carele v a sta st&lAtoriuşi adevărat In credinţa aceasta, are adeveritănădejde a mântuir ii lui, c ăd nu aăabate nimic den aocoteala de obşte abeaerecii.

15 I n t r e b ăc i u n e a 72. A l treilea ce învaţăinchieturăaceasta?

R ăs pu n s . învaţăcăDuhul cel sfânt eate aflătoriu sfinţii Scripturi,

atât cei vechi cât şi cei noao; şi o au grăit cu mijlocul mul-20 tora înpreunălucrând. Dirept aceia, precum Scriptura Ve

chiului Testament, intr'acelaşchip şi a celui nou eate Învăţătura sfântului Duh. Şi pentru pr idna aceasta la toate celede atoatt lumea şi pre- alocurea prav oslavnice aăboarâ cari |

p. 70 undeşaau făcut, crede că au hotărit sfinţii părinţi, săfie25 de la sfântul Duh, precum au zis apos tolii la săbor : Păru-

tu- s'au sfântului Duh şi noao, dupre a cărora pildăşi alaltetoate pravoslavnice săboarăau încheiat dogmele lor întruasemeneaşchip.


30 Câte şi cari sânt harurile sfântului Duh ?R ăa pu n a .

Şapte, pentru cari grăeşte Scriptura la Apocalipaia? Şapte făclii de foc arzând înaintea scaunului, cari sânt cele şapte

25. P n e. 15, 25 (13, 28 T ) || 32. A poc. 4, 5.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, 1, 7 3 * 7 4 235

duhuri alt lui Damnezeu. Dirept aceia aceste haruri ale duhului, au mai vârtos a zice acestaşduh, era la Hristos maibogate şi mai desăvârşit, dupre om, precum zice prorocul:Şi săva odihni asupra lui duhul Domnului, duhul înţelepciunii

şi înţelegerii, duhul svatului şi puterii, duhul cunoştinţei şi 5blagocestiei ţi va umplea pre dănsul duhul de frica lai Dumnezeu. Aceasta o adevereazăevanghelistul loan, zicând: Şi Cuvântul carne săfăcu şi sălăşlui intru noi şi am văţut slava lui, slavăca unui săngur născut de la. Tatăl, plin de har şi de adăvăr. Şi den plinirea lui noi toţi am luat ft har pentru tohar. C ic i duhul era la dânsul, ca oaUtusiu ce era cu dânsuldupădumnezeire, şi au umplut | pr* dânsul de Înţelepciune p. si

şi de har, dupre zis ă: Iară coconul crefiea f i săîntăria cu duhul, umplânduse de înţelepciune, f i harul tui Dumnezeu era asupra lui. Şi acestea toate trebue săsăînţeleagădupăo* 15menire.

I n t r e b ăc i u n e a 74.Care este harul cel dentâiu al sfântului Duh?

R ăs pu ns .Harul cel dentâiu este inţelepciunea, adecăcea de sus 20

Înţelepciune, pentru cere zice apostolul: înţelepciunea de sus, întâîu este curată, decii pacinică, direaptă, ascultătoare, plinăde m ilăşi de roade bune, neosebităf i nefâţarnicâ. Înţelepciuniiaceştia să pune inpotrivă Înţelepciunea trupească, dupăapostolul care zice: Căîn prostime f i tn curâţenia lui Dum- 25nezeu, nu intru înţelepciune trupească, ce tn harul lui Dum

nezeu ne-am înv ârtit in lume, Inpotrivă a căriâ trupeşti şilumeştii Înţelepciuni, zice insuşapostolul, pomenind Scriptura veche: V oiu pierde înţelepciunea înţelepţilor f i Înţelegerea

înţelegătorilor voiu ocări Unde înţeleptu? Unde cărturariu ? 30unde cercătoriu veacului acestuia? A u nu Dumnezeu înţelepciunea aceftii lumi o au nebunit?

4. Isa i. 1 1 ,2 [ ;U,. 2—3 SJ |{ 7. loan, 1, 1 41| 10. [ loan, 14, 16 T] ||13. Luca, 2, 40 || 21. lacov, 3, 17 || 25. 2 Cor. 1, 16 [ I, 12 T ) || 29. 1

Cor. 1, 16 [1, 19- 20 T ); Isai. 29 [14].



î n t r e b ăc i u ne a 75.Care este al doilea har al sfântului Duh?

R f i s p u n s .

β 72 Harul înţelegerii, au al priceperii celor ascunse | şi a

5 dumnezeeştii voi, pentru care Scriptura învaţăzicând: Şi tot înţeleptul cu cuget carea s'au dat înţelepciune şi ştiinţa întru dânşii săsăpriceapăa face toate lucrurile cele bune, cele sfinte care săcuvin, dupătoate câte au poruncit Domnul. Şi la cei ce era înprejurul lui Daniil: Şi deade lor Dumnezeu

10 înţelegere şi înţelepciune. întru toata cărturăria şi înţelepciunea şi Daniil pricepea în toatăvedenia şi in visuri. Şi într'alt loczice: A tunci deşchise lor mintea a pricepe Scripturile. Şiapostolul zice: Căva da fie Domnul înţelegere în toate. în·

(elegerei aceştia înpotrivnicâ este neînţelegerea şi necredinţa,15 pentru care zice Domnul: O /voi fărăminte şi târzii cu inima,

a crede la toate care au grăit prorocii. Şi într'alt Ioc ziceapostolul: Aşa fărăminte sântefi; începând cu duhul, acum cu trupul săvârşiţi.

î n t r e b ăci un e a 76.20 Care este al treilea har al sfântului Duh ?

R ăs pu ns .

A l treilea har al sfântului Duh este sfatul care în-preuni aleargăcătrădumnezeiasca slavă şi cătrăspisenîasufletului omenesc şi este tocmit cu direptatea, pentru carele

25 şi Scriptura zice: Cănu m'am ferit ca sănu vestesc voao p 7 j tot sfatul lui Dumnezeu. Acestuia J este tnpotrivi sfatul ne

curaţilor, pentru care zice cântăreţul de ps almi: Fericit bărbatul care n'au mers în sfatul necuraţilor. Şi într'alt loc zice:

Domnul risipeşte sfaturile limbilor şl ocăraşte socotelile no- 30 roadelor şi sfaturile domnilor batfocureşte.

2 3 6 PRAVOSLAVNICA UARTUBBBE. I, 75—76

5. Ishod, 36, t || 9. Daniil, I, 17 || 12. Luc. 24, 2 [24, 45 TJ || 13Ţinu 2, 7 || 15. Luc 24, 25 || 17. Gal. 3, 3 1| 25. Dim . 20, 27 || 27. Psal.1 [1] il 29. PsaL 32, 10.



PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIM. L 7 M l 2 3 7

In t r e b ăc i un e a 77.Care este al patrulea har al sfântului Duh?

Răs puns .Puterea, căci păzind toatăîntărirea şi bărbăţia Intru

credinţă, trebueşte săstăm înpotrivătuturor bântuelelor. 5Pentru aceasta Scriptura zice: Priveghiafi, staţi tn crtdinfă,

înbărbătafi- vă, întăriţi- vă. Şi intr'alt loc zice: Staţi, dirept aceia, încingând mijlocul vostru in adevăr şi lnbrăcându-văcu platoşa credinţei, încâlfându-văpicioarele intru gâtirea Evangheliei păcii, asupra tuturor luând pavăza credinţei, cu care 10

veţi putea stinge toate săgeţile cele înfocate ale ficleanului şt priimiţi coiful mântuirii şi sabia duhului, care este graiul lui Dumnezeu. înpotriva puterii este frica, pentru care zice cântăreţul de psalmi: Acolo s'au Înfricoşat cu frtcâ, unde nu era frică. Şi Domnul nostru Iisus Hriatos ne porunceşte sănu Isavem fricăca aceasta, zicând: Nu vâ lemerefl de cei ce omoarâ trupul şi dupăaceia n'au mat | mult ce săfacă. p.

I n t r e b ăc i un e a 78.Care este al cincilea har al sfântului Duh?

R ăa pu nt . 20

Cunoştinţa eate al cincilea har, carea sfântul cântăreţo tâlcueşte zicând: Cel ce pedepseşte limbi, nu va mustra?

Cc/ ce învaţăpre om, minte? Şi alt proroc zice: Şi voiu da voao păstori dupăinima mea şi vor paşte pre voi, păscând cu ştiinţă, adecăte a cunoştinţei. Aceastăcunoştinţăşi ştiinţăsă2Scade săae tinzăa cunoaşte voia lui Dumnezeu şi a legiisalt. Aceştia aăpune înpotrivănecunoştinţa legii şi a voiilui Dumnezeu, pentru care zice cântăreţul de psalmi: Varsăurgia ta preste limbile cele ce nu cunosc pre tine, şi preste în-părăţii cari numele tău n'au chemat. 30

6. 1 Cor. 16, 13 || 7. Efes. 6, 14 [6, 14-17 TJ || 14. Psal. 13,5 ||16. Luo. 12, 4 II 22. PuL 93,10 || 23. Ierem. 3, 15 || 28, Pad. 78, 6.



î n i r e b ăc i u n e a 79.

Care este al şasâlea har ăl s fanţului Duh ? - '

R ăs pu ns .Blagocestvia, carea cu dire apia credinţăsăîntemeiază

la cea întinsărugăciune şi la bunele fapte, pentiu care aşa5 zice apostolul: Iarăblagocesfia spre toate folositoare este, fă

găduinţăavând a v ieţii cei de acum şi cei viitoare. Şi adevăratblagocesfi aceia săzic, carii făcând dese rugăciuni cătrăDum-

p. 75 nezeu, fug de toate păgânătăţile şi păcatele, j Blagocesfia ceace nu săvede. iarănu a fariseilor, numai ceia adevăratăşi

io de la inimă, ca nu şi pentru dânsa săzicăDomnul: Norodul acesta cu buzele măcinstesc, iarăinima lor departe e de mine. Şi iarâş: Farisee orbule, curăţeşte de cel tnlăuntru a l păha- rului şi a l blidului ca săsăfacăşi cea den afarăa lor curată.


Care este al şaptelea har al sfântului Duh ?

R ăs pu n s .Frica lui Dumnezeu, carea săcade săfie ca aceia ce

au copiii cătrăpărinţii lor, iarănu ca ceia ce au slugile cătră

20 st&pânii lor. Şi dentru cea dentâiu zice cântăreţul de psalm i:Temeţhvăde Domnul toţi s finţii lui, căci nu este lipsăcelor ce sătem de dânsul. Iarăpentru a doa, zice apos tolul: Fricănu este în dragoste, ce dragostea cea deplin scoate frica afară, căfrica pedeapsăare, iarăcel ce să teme nu să săvârşaşte

25 în dragoste. Intr'aceata chip porunceşte Scriptura, săne tememde Dumnezeu dentru dragoste, când zice: Cei ce vătemeţi de Domnul lăudaţi pre dânsul, toatăsămânţa lui lacov slăv iţi pre dânsul. T eamăse darăde dânsul toatăsămânţa lu i Izrail. Şi ori carele cu frica aceasta săv a teme de Dumnezeu, a-

p. 76 30 celea păzeşte poruncile lui, dupăcum | este z is : De măiubeşte neştine, cuv ântul mioa va păzi.

238 PRAVOSLAVNICA MĂRT URISIRE , I, 79-90

5. 1 Tim. 4. 8 jj 10. Mat. 15,8 1| 12. M at. 2 3, 2 6 1| 21, Plai. 33, 10 (33,9 SI 22. 1 loan, 4, 18 || 26. Peal. 21, 25 [21, 25—26 S]|| 30. loan, 14, 23.



PRA V OS LA V NICA MĂRTURISIRE, I, 8 1 - 6 4 2 3 9

I n t r e b ăc i u n e a 81.Câte şi care sânt roadele sfântului Duh ?

R ăs pu ns .Roadele sfântului Duh, au semnele dumnezeescului har

apostolul Pavel numărănoao, zicând aşa: Iarăroada Duhului 5este dragostea, bucuria, pacea, răbdarea, de mânie bunăvoinţă,bunătatea, credinţă, blândeţe, ţinere (adecăoprelişte de toaterelele). Trebue săcredem căşi la alte fapte bune săsăzicăroade ale sfântului Duh, de vreme ce de la dânsul săpu-goarăşi însuşi lucreazăînpreunăca săsăsăvârşascăde om. 10

Dirept aceia nu zice Pavel: înpotriva acestora numai nu este lege, ci înpotriva unora ca acestora, ca cum sânt şi alteleasemene acestora.


Care eate a noa incheeturăa credinţii? 15

Răapuna»

Întru una, sfântă, săbornicăşi apostoliceascăbeserecă.

înt r e băc i unea 83·Ce înv aţă sfânta beserecă la aceastăînchieetură a

credinţei ? 20

Răs puns .Patru lucruri. Intâiu, căbeserecăeste una, | sfântă, să- p· 77

bornicăşi apostolicească, dupăînv ăţătura apostolului, zic ând: Am logodit pre voi unui bărbat, fecioarăcuratăsăo dea in· naintea lui Hristos. Şi precum Hristos este unul, într'acestaş 25chip şi mireasa lui este una, precum este aiave den al patrulea cap al poslaniei cătrăEfiseni, unde zice: Unul domnul, una credinţă, un botez şi un Dumnezeu şi Părinte tutoror.


Carea este a doa carea învaţăla încheetura aceasta? 30

5 . G al. 5 ,2 2 II 11. [ Gal. 5, 23] || 24. 2 Cor. 1 1 ,2| | 27. [Efes. 4. 5—6].



240 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, *4

Răs puns . A doa lnva(ăincheetura aceaata cum aăbornica bese

recănu ia nume den nici Intr'un loc, măcară de ar fi celmai alea. căci cele dupre- alocuri beeerici sânt sângure, ca

5 cum cea den Efea, den Filâdelfia, den Laudichia, den A n·tiohia, den Ierusalim, den Roma, den A lix andria şi altele. Iarăin mijlocul aceator beaereci osebite, aceia aănumeşte mumălor, carea Intâiu au tnbogăţit venirea Ini Hriatoa şi au priimitveşnica mântuire şi .ertarea păcatelor; de la carea şi Ince-

10 păturăau luat propoveduirea Evangheliei In toatălumea duprepământ, precum mărturiseşte S criptura, zic ând: A şa săcădea a pătim i Hristos şi a învia den morţi a treia z i şi a săpropo- vedui tn numele lu i pocăinţă şi ertare păcatelor, la toate lim-

p. 78 bile | începând den Ierus alim; iarăvoi sânteţi m ărturii acestora. 15 Intr'alt loc zice: Fi- m'veţi m ărturii şi tn Ierusalim şi în toată

ludeia şi Samaria şi pânăla marginea pământului. A şijdereaaceia aăzice cea dentâiu, carea au strălucit mai mult decâttoate alalte beaereci, intru Învăţăturăşi In obicine, Înainteacăreia apostolii lşda seama, precum mărturiseşte Scriptura,

30 zicând: Şi când săsui Petru la Ierusalim, săpricia cu dânsul cei ce era den obrezanie, zicând căla oameni neobrezuiţi a i intrat şi a i mânCaf cu dânşii ? Cătrăcarii răspunse P etr u:Eu ce eram puternic săzăticnesc pre Dumnezeu? Şi deaca au

zirăacestea încetarăşi slăvia pre Dumnezeu, zicând: Oare şi29 limbilor Dumnezeu au dat pocăinţăspre viaţă? Şi mai jos z ic e :Săauzi cuvântul in urechile beserecii cei den Ierusalim pentru dânşii; şi trimise pre Vamava sătreacăpânăla Andiohia. Şiintr'alt loc zice: Rânduiri săsăsue Pavel şi Vamava şi alţii oarecaril dentru ei cătrăapostoli şi cătrăbătrânii la Ierusalim,

30 pentru întrebăciunea aceasta. Atuncea săpăru apostolilor şi bătrânilor, tnpreunăcu toatăadunarea, alegând oameni dentru ei, sătrimităla Antiohia, tnpreunăcu Pavel şi cu Vamava,

p. 79 cu scrisoare ca aceaata: Părutu- sau |sfântului Duh şi noao, nimic mai mult săse pue peste greime afarăden cinste ce sânt

35 foarte de treabă. A şijderea şi Intr 'alt loc z ic e : Şi deaca mergea

11. Luc. 24, 47 [34, 46—48 T] || 15. Dian. 1, 8 || 20 . Pr ac. 11,[11. 2 - 3 T] || 23. [F. A . 11, 17- 18] || 26. Stih 22 |( 28. Dian. 15, 2| | 30. SUh 22 (I 33. [Stih 28] || 35. Diaa. 16, 4.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, S i—85 241

pren cetăţi, Ie da lor învăţăturăsăpăzeascădogmile cele rânduite de apostoli şi de bătrânii cei den Ierusalim. Dirept aceia besereca cea den Ierusalim este mumătuturor beserecilor 91dentâiu, cftci de la dânsa au început a sătinde Evangheliala toate margenile (măcarâ căinpăraţii apoi au dat cele den* 5tâiu ale cinstii Râmului celui bitrân şi celui tânlr, pentruputerea lnpărăţiei. care era la dânsele, dupăal treilea canonal celui a toată lumea al doilea săbor den Ţarigrad) şi eas'au făcut săbornicâ, căci toate limbile au priimit credinţa şi

învăţătura ei. . 10


Ce săÎnvaţăal treile la aceastăincheeturăa credinţei ?

Răs puns .Cum alt temeiu nu este al beserecii, fărănumai Hristos,

dupăcum zice apostolul: Căalt temeiu nimeni nu poate să15pue fărăcât cel ce este pus, care este Iisus Hristos. Şi de sftşi zic vreodatăşi apostolii şi prorocii temee credinţei şi be-sericei, precum zice loan: Cum cetatea cea mare Ierusalimul avea zid, in doaosprăzece temee zidit şi tintr’ânsele era nu- * mmele acelor doisprăzec.e apostoli ai mielului. Şi Pavel zice: 20

Căsântem ziditi pre temeiul apostolilor şi a prorocilor. Aceastatrebue săsăÎnţeleagăcăprorocii şi apostolii nu sftnt hireşşi Intâiu temee credinţei, căci temeiu ca acesta este sân-gur Hristos, ce al doilea şi oarece pre cât aceia ca nişte ve-ciniţi şi mai apropiaţi s'au zidit deasupra spăsitoarei invă- 25

ţături a lui Iisus Hristos Domnul nostru; şi săarătarăintâiu,ca sătinzăcredinţa lui Hristos la toate margenile lumii, căcicăHristos . nu ş'au Întemeiat besereca deasupra oamenilor,ce deasupra luişşi deasupra dumnezeeştii sale Învăţături.

A şijderea dentr'această incheetură ne Învăţăm căsftngur 30Hristos este cap beserecii, după Învăţătura apostolului, zicând: Căbărbatul este cap muerii, cum şi Hristos este cap beserecii; şi el este mântuitoriu trupului. Şi intr'alt loc zice·.

Acesta este capul trupului beserecii, care este începătură;15. 1 Cor . 3, I t II 18. A poc . 21 (14)|| 21. Efes. 2. 1 [2, 20 T] || 32.

Efes. 5, 23 || 34. [Col. 1. 18).16



2 4 2 PRA V OS LA V NICA MĂRTURISIRE, I. 6 5 — 67

întâiu născut den morţi, ca sâ fie Intru tofi el fruntaş. Căci deμ zic şi pre la besereci cei ce sânt mai mari ai lor arhiereicapetelor, aceasta trebue săsăînţeleagăcum ei sânt de locţiitori de ai lui Hristos, fieşte care la a sa eparhie şi capete

5 osebite, dupăScriptura carea zice: Grijuiţi- văpre voi şi toată

p. 81 turma, întru carea pre voi Duhul cel |sfânt v'au pus episcupi, ca săpăstoriţi beserecălui Dumnezeu, carea o au câştigat pren al luişsânge. Fiind începătoriul păstorilor sângur Iisus Hristos, precum zice Petru: Şi ivindu-se începătoriul păstorilor

10 veţi lua cea neveştejităa sa cununa slavei.


Ce săînvaţăa patra la aceastăîncheeturăa credinţei ?

R ăa pu n a . încheeturăaceasta învaţăpre fiecare pravoslav nic cum

15 trebue aăsăsupue beserecif, dupăînv ăţătură lui Hristos,carea Zice: Iarădeaca nici de beserecăva asculta, fie- ţţie ca păgânul şi ca vameşul. Şi spre acestea beserecăare volniciaaceasta, cât cu săboarăle cele de atoatălumea săispiteascăScripturile, săjudece pre patriarşi, pre papi, pre episcupi,

20 să-i supue dupăgreşalele lor în canoneştele certări şi pedepse. De vreme ce este stâlp adevărului şi temeiu, dupăcum zice apostolul: Ca săştii cum trebue tn casa lui Dumnezeu a petrece, carea este beserecăDumnezeului celui viu.stâlp şi întărire adevărului.


Care sânt poruncile beeerecii?

Răs puns .

Poruncile beserecii cele mai alese sânt noao. întâiup· 82 este săsa roage fiecarele la Dumnezeu { cu înfrângere şi

30 deşchidere a inimii şi aăsă înveţe tainile cu orânduelele be-serecii, in toate Duminecile şi la zilele cele sărbătoare,

5. D iaa. 20, 28 || 9 . 1 P etru, 5,· 4 jj 16. M at. 18, 17 || 22 . 1



PRAV OSLAV NICA MARTUEISIM, I. 47 - 64 243

adecăascultând utârnea, leturghia, vecernia ţi cazania, căzice Scriptura: Cade-se pururea α săruga $i a nu lipsi. Şiintr’alt loc zice: Pren toatăruga şi rugăciunea rugându vâ in toatăvremea întru duh şi intru aceastaşpreveghind, cu toatărăbdarea şi rugăciunea pentru toţi sfinţii. Şi intr'alt loc zice sacestaşPavel: Necurmat vărugaţi.

Int r ebăciunea 88.Care este a doa poruncăa beserecii?

R ăs p u n 8.

A doa poruncăeste săpăzeascăcreştinul in toţi anii 10cele patru rânduite posturi. Intâiu, cel den naintea Naşteriilui Hristos, care începe de la 15 ale lui Noemvrie. A l doilea,postul cel mare, care Hristos l- au făcut, precum zice Scrip·tura: Şi postind zile 40 şi nopţi 40, apoi au flămănzit. A ltreilea, al sfinţilor apostoli, care îl începe beserecădeaca trece 15o săptămânăden praznicul sfintei Petdesetniţei. Şi să. ziceal apostolilor pentru pricina aceasta, căci In vremea aceia

apostolii postia, trimeţindu- se la propovedania Evangheliei,precum săvede Ia Diania lor, unde zice: Atuncea postind şi rugându- se j şi puind mâinele preste ei, îi sloboziră. A l patrulea 20 p S3 post săface naintea praznicului Adormirei Prea Sfintei deDumnezeu Născătoare şi pururea Fecioarei Măriei, care să

începe de întâia zi a lunii lui Avgust şi săsfârşaşte la 15zile a aceiaş luni. Aşijderea trebue a săpăzi şi postul

Miercurii şi al V inerii, iarănu al Simbetii şi al Duminecii, 25dupăcanonul 66 al sfinţilor apostoli, afarăden Sânbăta ceamare. A şijderea au dat Învăţăturăbeserecăsâ postim şi lapatrusprăzece a lunii lui Septemvrie, la înălţarea crucii,pentru căfacem pomenirea paternei Domnului nostru IisusHristos, cetind Evangheliele paternei sale. Şi la doaozeci şi 30noao a lui A vgust, ca săcinstim tăierea capului PrediteceluLcu post. A farădentr'aceasta ne-au dat învăţăturăsănu po

stim la nişte zile rânduite, cum este den zioa Naşterii lui

2. L uc. 18, ţII 3. Efes . 6, 18 || 6. 1 T ea. 5, 17 || 14. Mat. 4 [2]| |



244 P RAVOS LAVNI CA MĂRTURISIRE, I, M —9 0

Hristos pânăla Bogoiavlenie şi toatăsăptămâna Paştelor şisăptămâna dupăPetdesetnităşi săptămâna arţilor şi săptămâna brânzei, carele e datoriu fieşte ce creştin pravoslavnicsăle păzească.

5 I n t r e b ăc i u n e a 89.Care este a treia poruncăa beserecii ?

R ăs pu n s .p. 84 Săsăcinsteascăduhovnicii cu cuvioasa | cucernicire,

ca nişte slugi ai lui Dumnezeu şi mijlocei cărei mijlocescio pentru noi cătrăDumnezeu; mai vârtos cei ce spovedesc,

ca nişte părinţi duhovnici, şi de la aceis săcade săne sfătuim pentru spăsenia noastră. Pentru porunca aceasta Scrip

tura grieşte intr'acestaşchip: A şa pre noi sâ ne socoteascăomul, ca pre nişte slugi ai lui Hristos şi deregători de tainele 15 h i Dumnezeu. Şi Într'alt loc zice: Rugăm darăpre voi, fra

ţilor, săştiţi pre ceia ce ostenesc între voi şi sânt peste voi intru Domnul şi învaţăpre voi; şi socotiţi pre dânşii mai de prisosit tn dragoste, pentru lucrul lor. Şi tntr 'alt loc zice : Nu ştiţi căcei ce sfintele lucrează, den beserecămănâncă? Şi cei ce lângă

20 jârtâvnic slujăsc, cu jârtăvnecul au parte ? A şa şi Domnul au rânduit celor ce vestesc Evanghelia, den Evanghelie a trăi. Şi

iarăşzice: Preoţii cărei bine poartăderegătoria, cu îndoităcinste săsăînvrednicească, mai vârtos cei ce săostenesc cu cuvântul şi cu învăţătura. Şi oamenii mireni nu săcade săsăames-

25 tece la lucrurile cele duhovniceşti, dupăcum zice apostolul:Fraţilor, de săva şi prinde omul întro vreo greşolă, voi, duhovnicii, întăriţi pre unul ca acesta în duhul blândefei.

§5 I n t r e b ăc i u n e a 90.

Care este a patra poruncăa beserecii ?30 ■ R ăs p un s .

Săne iapoveduim păcatele noastre de petru or i in an.Înaintea preotului celui pre lege şi cu prav oslav ie hirotonit;_________

13 .. 1 Cor . 4. 1 |! 15. I T es. 5, 12 [5, 1 2 - 1 3 T ) || 18. 1 Co r. 9.13 J9, 13— 14 Τ] || 22. 1 T im. 5, 17 || 26. G al. 6, 1.



PR A V OS L A V NICA MĂRTURISISE, I, 90—93 24$

iarăcei ce procopseac in blagoceatvie şi in cuviinţă, aăaăispovedeaacăin toate lunile; iarăcei mai proşti datori alntmăcarfi intr'un an odatăsăfacăispovedanie păcatelor aale,şi aceasta aăfie la vremea sfântului poet. Iarăla cei bol

navi, aceasta aăcade săfie grija cea dentâiu, să-şcurăţele 5cum mai de sârg cunoştinţa sufletului lor cu ispovţdanieşi săfie părtaşde sfânta cumenecătură, făcându- şcu toatăsmerici^nea mai nainte sfântul maslu.

In t r e b ăc i une a 91.Care este a cincea poruncăa beserecii ?

R ăs puns . ieSănu s i cinsteascăcărţile ereticilor, nici săsăauzăhulitoarea lor descălie, de ceia ce nu sânt den ispitiţi şi ştiuţiin sfânta Scriptură, şi în ştiinţe, nici săsăîntrebe cu dânşiicarte, nici amestec cu ei să aibă, dupăcântăreţul proroccare zice: Fericit bărbatul care n'au mers tn sfatul necuraţi- 15lor şi In calea păcătoşilor n'au stătut. Şi într'alt loc porunceşte Scriptura, zicând: De ereticul om \ dupre întâia şi a doa p. W

învăţăturăpărăseşte- te.


Care este a şasea poruncăa beserecii? 30

R ăs pu ns .

Sărugăm pre atot bunul Dumnezeu pentru toatăaşă*zarea oamenilor. însăîntâiu pentru duhovnici, adecăpentruprea sfântul patriarh, pentru mitropolitul şi episcupul eparhiei şi pentru tot clirosul. A poi pentru împăratul, pentru 25domnul, pentru toatăbâtrânimea şi toatăpolitia; pentru tabăra şi mai vârtos pentru ceia ce fac bine la besereci şigrijuesc săadaogăcredinţa cea săbornicăşi pravoslavnică,dupăapostolul, unde zice: Rog, darămai nainte de toate, săfaceţi rugi, rugăciuni, cereri, mulţemiri pentru toţi oamenii, 30

pentru înpărafi şi pentru toţi cărei sânt mai mari, ca odihnităşi linăviaţă sătrăim, întru toată blagocestoia şi curăţenia,

15. P sal. 1 [1] II 17. T it. 3, 10 || 29. 1 T un. 2, 1 (2, 1 - 3 T| .



ju n f r ii cd aceasta e bună ţi priim ită naintea Mântuitor iului nostru Dumnezeu. Aşijderea aăne rugăm şi pentru cei adormiţi cărei s'au dus den viaţa aceaata cu credinţăpravoslavnică. A şijderea şi pentru eretici şi ahizmateci, ca s ăsăîn-

I toarcăla pravoslavnica credinţă, mai înainte pânăa nu pur

cede ei den v iaţa aceaata.m g j I n t r e b ăc i u n e a 93.

Care este al şaptelea poruncăa beserecii ?

. R ăa pu n a .10 Săsăpăzeascăposturile celea şi rugile care să vor

porunci oeebi de la mitropolitul aau episcupul in eparhia sa,de toţi eparhianii neclătit? care va porunci el, pentru vreo

treabăde nevoe, adecăca aă Întoarcădireapta urgia luiDumnezeu, care cade asupra norodului său şi să- l izbăveaacă

15 au den moarte, au de foamete, au de războiu, au de secetă, au de ploi asuprite, au de tămăduirea bolnavilor, aude mângăerea celor nec& jiţi, precum să vede la Diania a-postolilor, unde scrie: CăPetru era în temntfăla pază, tarărugăciunea săfăcea întins de beserecăcătrăDumnezeu pentru

20 dânsul

I p t r e b ăc i n n e a 94.Care este a opta poruncăa beserecii?

R ăs p u n s .

Sănu cuteze mirenii săia cu sila cele bune şi care25 sânt stătătoare ale beaerecii, săle slujascăIn trebile lor. Iară

duhovniceştii ispravnici sânt datori săpoarte grija den bunele beserecii, podoabele şi câte altele sânt de treabăla be·serecă. A şijderea hrana şi inbrăcămintea a celor ce slujăsc

p, 88 beserecii şi săracilor şi striinilor, dupăînv ăţătur a | Scripturii30 care zice: Iarăucenicii pre cât fieşcarele avea, rândutrăfieşte

carele dentru ei spre slujbăsătrim iţăcelor ce lăcuesc tn Iudeia frafi, carea ţi făcură, trimefind cătr ăbătrâni, pren mâna V ar-navei şi a la i Saolu. A şijderea nu este ‘dire pt nici mirenilor

2 4 6 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, L 92 — 94

18. Pr ax . 1 2, 5. | j 30. Dian. 11 , 29 (11, 29— 30 T J.



PRAVOSLAVNICA m ART UBISRE, I, 94 - 97 ? 4 7

nici arhiereilor, care arhieresc la vreo beaerecă, să«Mineze banii, sau alte dechiee ale ei, cari li vin au. den rugăciunea cuiva, au den dar, şi săle lucreze la trebile lor,ca sănu păţi vreo silăşi întoarcere, gândul celuia ce le-au dat.

In t r e băc i un e a 95. 5Care este a noa poruncăa beserecii?

Răs puns .Sănu săfacănunte ia zilele care zăticneşte besereca.

A şijderea sănu meargăcreştinii pravaslavnid la jocurile şila priv ir ile cele ocărite şi hulite; nid săurmeze obiceele cele 10

varvare, ce săsăfereascăde acelea cât va fi putinţă.

I n t r e b ăc i un e a 96.Dirept ce zicem căcredem în beserecă, care este zi

dire, datoriu fiind tn Dumnezeu numai săcredem?

R ăs puns . υCăci măcarăcăbesereca eate zidire, de oameni lucrată,

iarăare cap pe singur Hristos, cel adevărat Dumnezeu, preDuhul cel sfânt, care o învaţăpururea şi o face prţcum ziceapostolul: | Mireasă curată şi neîntinatăa lui Hristos; şi: p. 89 S tâlp şi întărire a adevărului. Şi dogmele şi Învăţăturile ei nu 20

sânt omeneşti, ce dumnezeeşti. Dirept aceia zicând căcredem intr'ânsa, g ândim c i credem la cele de Dumnezeu alesale date cuv inte şi de Dumnezeu suflate porunci. Pentru ci

zice Scriptura : Căde Duhul cel sfânt purtându- se, eu grăit sfinţii a i lui Dumnezeu oameni. Şi Pavel zice: Nu cuvânt o- 25menesc aţi priim it, ce precum este cu adevărat, cuvântul lui Dumnezeu. Şi dentr'aceasta ne pornim a crede nu numaisfânta Evanghelie, care aceia au ales, pentru carea Hristos auporuncit, zicând: Credeţi tn Evanghelie, ce şi tn toate alalteScripturi şi sibornece rânduele. 30

I n t r e b ăc i u n e a 97.Care este a zecea incheeturăa credinţei ?

19. 12 Cor. I I , 2 ; Efe*. 5, 271 || 20. 1 T im. 3, 15 || 24. [2 Petru.1. 21] || 25. 1 T es. 2, 13 || 29. {Marca, t, 15].



2 4 8 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRI*. I, 9 7 — 100

R ăs pună.Mărturisise un botez Intru ertarea păcatelor.


Ce inv ati Încheeturăaceasta a credinţei ?5 R ăa p u n a .

De vreme ce aduce aminte de botez, care este Întâiataină, ne dăpricinăca săsocotim pentru cele şapte taine alebeserecii, care sânt acestea: botezul, mirul, cumenecătura,pocăinţa, preoţia, cununia şi maslul. A ceste şapte taine să

β. μ io sue la cele şapte | haruri ale sfântului Duh, de vreme ce prenmijlocul tainelor acestora işvarsăDuhul cel sfânt darurile

şi harul său in sufletele celora ce precum aă cade a v eni,işiau parte despre dânsele. Pentru care lucru, patriarhulJeremia pre larg voroveşte, la cartea ce au acris cătrăLu-

>5 lerani, pentru ca săsăîntoarcă la calea cea direaptâ.

I n t r e b ăc i u n e a 99.Ce este taina?

R ăs p u n s . .

T aina este o plinire, carea dedeauptul oare căruia chip20 văzut, este pricinăşi aduce la sufletul ce lui credincios ne

văzutul har al lui Dumnezeu, rânduit fiind de Domnul nostru,pren care fieşte care den cei credincioşia dumnezees cul har.


Ce lucruri săcer la taină?

25 - Răa puna .T rei; materie alcătuitoare, cum este apa Ia botez, pâinea

şi vinul la pricgştanie, untdelemnul şi alalte, după cum vafi taina. A doa, preotul care va fi pre lege hirotonit, au e-piscupul. A treia, chemarea sfântului Duh şi chipul cuv in -

30 telor cu carele preotul sfinţeşte taina cu puterea sfântuluiDuh, cu g ând hot&rlt ca săo sfinţească.



PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 101—1C3 249

înt r e băc i une a 101·

Pentru care săvârşit tainele s'au rânduit?? 91

R ăs pu n s .

întâiu, ca aăfie semne adevăraţilor fiilor lui Dumnezeu,adecăa beserecii cei pravoslavnici, săbornice şi apostoliceşti. 5

Căcine lucreazâ tainele acestea precum săcade, este la be-sereca lui Dumnezeu, adevărat şi hireşmădulariu al ei şidupăhar fiiu lui Dumnezeu. A l doilea, ca săavem nesmintitsemn credinţei noastre cei cătră Dumnezeu, de vreme cefiind noi adevăraţi cu credinţa şi cu bunele fapte, săne spă· 10

sim spre viaţa cea veşnică. A l treiles, ca să avem leacurifărăde Îndoialăsăgonim boalele păcatelor noastre.

Botezul este o spălare şi ucidere strămoşăscului păcat,pren cea de trei ori afundare in apă, zicând preotul cuvin·tele acestea: In numele Tatălui, amin; şi al Fitului, amin; şi al sfântului Duh, amin. Şi dupre a doa naşterea aceastaden apăşi duh, săface Inpăcăciunea omului cu Dumnezeu 20

şi săslobozeşte intrarea intru Inpărăţia ceriurilor, dupăcuvintele Mântuitorului noatru, zicând: De nu săva naşte ne-ştine den apăşi den duh, na poate săîntre Întru |inpărăţia n

lui Dumnezeu. Aceastătainăodatăluându*se, a doa ora nu sâdă; numai cela ce botează săcrează cu pravoslavie, un 25Dumnezeu in trei ipostasis şi săzicăcu deadinsul şi neschimbat cele ce mai sus s'au zis cuvinte: In numele Tatălui şi al Fiiului şi al sfântului Duh, amin, după socoteala să-borniceştii şi pravoslavnicei beserecii.

î n t r e b ăc i u n e a 102.Ce este taina cea dentâiu a botezului?

R ăs pu ns . 15


Ce trebue a săpăzi la taina aceaata?30

18. Naşul e da tor iu a răspunde : Amin j| 22. loan, 3, 5.



R ăs pu n s .

Cea dentâiu este căpruncul cu naşă- său (carele săcadesăfie pravoslavnic) trebueşte săsă tăgăduiască, adecă săsălepede de diavolul şi toate lucrurile lui şi de slujba lui

5 şi de toatăcinstea lui. Iarăde va fi cel ce săbotează devârstădeplin, trebue insuşel sângur săfacătăgăduirea diavolului, răspunzând la întrebările preotului şi scuipind prediavolul şi toate lucrurile lu i; decia sămărturiseascăsemnulcredinţei. Iarăde va fi prunc, să mărturisească naşul lui

io pentru dânsul semnul acesta a l credinţei şi săsăfăgăduiascăpentru dânsul la Hristos. A şijderea şi aceasta săcade săsăpăzeascăla botez, săfie apăcurată, nu amestecatăcu alt lucru,nici meşterşugită, n id a ltăumezeală. Şi cel rânduit botez nu să

p. 9j cade săsăfacăj de alt dneva, fărădecât de preotul care va fi15 pre lege. Iarăla vreme de vreo nevoe, poate săo facătaina a-ceasta şi obraz mirenesc, de bărbat sau de fămee, luând ceace săcuvine materie, apăchiarăşi firească, zicând asuprăşi cele ce s 'au zis cuv inte: în numele T atălui şi al Fiiului şi al sfântului Duh, făcând şi cea de trei ori afundare. Şi un

20 botez ca acesta atâta putere are, cât nedându- se a doa ora,este fărăde îndoialăpecete spăseniei cei veşnice. Iarăcaresăfie roada şi câştigarea tainii aceştia, pre lesne fieşte carele

o cunoaşte, căci căîntâiu taina aceasta râdicătoate păcatele, Insăla prund cel de la strămoşpăcat; ia răla ce i mari

25 şi al strămoşilor şi al lui cel de voe păcat. A doa, omul săinoeşte şi sămutăla indireptarea ceia care av ea când eranevinovat şi fărăpăcate, precum mărturiseşte apostolul, z icând : Ce v'afi spălat, ce v’afi sfinţit, ce vaţi îndireptat în numele Domnului Iisus şi întru Duhul Dumnezeului nostru, Dupre

30 aceia botezaţii să fac mădulare trupului lui Hristos şi cu

Domnul nostru ne inbrăcăm, căci zice apostolul: Câţi in Hristos v’aţi botezat, <[i/C> Hristos v'afi ţnbrâcat.


Care este a doa tainăla besereca lui Hristos ?

2 5 0 PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, I , 103— 104

28. [1 Cor, 6, 11] || 31. [Gal. 3. 271.



PR A V OS L A V NICA MĂRTURISIRE, I, 104—105 25 1

R ăs pu n s . A doa tainăeste mirul, care s'au Început den vremea

aceia, când Duhul cel sfânt s'au pogortt la apostoli, pecet-luindu- i cu dumnezescul său har, ca să propoveduiasci

sţătăcios şi necurmat credinţa lui Hristos. Şi ajutoriul acesta .trebueşte şi celor ce săboteazăşi precum atuncea Duhul 5cel sfânt s'au pogorit la apostoli in chip de foc şi au vftrsatpre dânşii harurile sale, intr'acestaşchip şi acum, când preotulunge pre cel ce aăboteazăcu afântul mir, săvarsăasupraiui harurile sfântului Duh, care este siave den cuvintele care toe datoriu preotul a zice, când lucreazătaina aceseta: Pecetea darului Duhului sfânt, amin. Ca cum ar zice: cu ungerea a-cestui sfânt mir, te pecetlueşti şi te adeverezi în harurile sfântului Duh, care ie i spre adeverinţa credinţii taie cei ’creştineşti. Şi aceasta sătocmeşte cu cuvintele apostolului, csre 15

zice: Ia răcela ce adevereazăpre noi tnpreunăcu voi tn Hristos şi ungându- ne pre noi, Dumnezeu, cel ce ne-au şi pecetluit pre noi, Dumnezeu, şi ne-au dat arvuna Duhului întru inimile noastre.Ungerea aceasta a mirului, au mai vârtos săzicem lucrsrea

aceasta a ungerii, săfăcea în vremea apostolilor, pren pu- 20nerea mâinilor deasupra, căci zice Scriptura: Atuncea punea deasupra mâinile peste dânşii şt lua Duh sfânt. | Apoi săfăcea p. 95cu ungerea mirului, precum mărturiseşte sfântul Dioniaie Areo-paghitul, ucenicul fericitului Pavel.


Câte lucrare săcearcăla aceastătaină?R ăs puns .

Intâiu săcearcăsăsăfacămirul acesta de episcupulcel mai mare. A doa, sâ aibămateria cea ce săcade, adecă:unt uadelemnuli valsamul şi alalte mirizme. A treia, săcesrcă 30căîndatădupăbotez eăungăpreotul pre cel ce săbotează, lacele rânduite mădulare, zicând deasupra cuvintele acestea:

3. Prax. 2 [2] || 16. 2 Cor. I, 21 (I, 21- 22 T] || 21. Prax 8, 7(8, 17 TJ II 23.’ /Ierarhia cereasca, 4 ; cf. P. G. 3, 472—475].



252 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 105— 107

Pecetea darulai Duhului sfânt. amin. Den taina aceasta sănasc roadele acestea întâiu, căprecum cu botezul ne naştemde iznoavă, într'acestaşchip cu sfântul mir ne facem părtaşsfântului Duh, adeverindu- ne spre credinţa Domnului, şi ne

5 aducem spre dumnezăescul har, dupăapostolul care z ic e :

Câ ne- au mântuit pre noi după a le i m ilă, pren scăldâtura iarâşnaşterii şi înotrea D uhului sfânt, a căruia au vărsat bogat asupra noastrăpren Iisus Hristos, M ântuitoriul nostru.

A doa, c i cu puterea sfântulului Duh, aşa sântem adevăraţiio şi întăriţi, cât nu poate s i vatăme nimic aufletul nostru, vrăj-

maşul cel de gând. T aina aceasta nu sădăa doa or ăfărăcât^ w la ceia ce săvor întoarce den tăgăduirea | numelui lui Hriatoa.

I n t r e b ăc i u n e a 106

Care este a treia taină?

15 R ă a p u n a .

Sfânta Leturg hie, adecătrupul şi sângele Domnului nostruIisus Hriatoa, dedesuptul veder ii pâinei şi a v inului, în careeste adevărat şi ales de fată, adecăte dupăfiinţa lucrului,Iisus Hristos. A ceaetătainăcovârşaşte pre toate celealalte şi

20 mai mult decât celealalte foloseşte la spăsenia noastră, devreme ce la taina aceasta tot harul şi bunătatea Dom nuluiIiaus să aratăla cei credincioşşi săpune înainte, precnmsăva cunoaşte mai în jos.


25 Ce trebue săsăpăzeas căla taina aceasta 7

R ăs p u n s .

întâiu, aceastătainănim eni altul nu poate săo facă,

ori la ce treabăs a r întâmpla, fărănumai s ăfie preot prelege. A doa, săcade aăgrijascăaăfie jărtăv nic acolo unde

30 va vrea săalujaacăsfintele, sau antimis , fărăde care niciintr 'un chip nu poate săaducăcea neaângeratăjârtv ă. A treia,trebue a lua aminte săfie cea ce săcade materie, adecă



PRA V OS LA V NICA MĂRTURISIRE, I, | «T 253

pâine de grâu dospiţi, cât săva putea de curată, şi vin ne*amestecat de nici un feliu de altăumezealăşi curat in sine.Şi la i proscomidie s ătoarnăşi apăspre plinirea Scripturii p. 97

care zice: Ca unul den slujitori, cu suliţa coasta lui Inpunse

şi îndatăau işit sânge şi apă. A patra, trebue săaibăpreotul 5 gândul ca acesta la vremea ce sfinţeşte darurile, cumaceastăusie a pâinei şi usia vinului sămutătn usia adevăratului trupşi sânge a lui Hristos, pren lucrarea sfântului Duh, a căruiachemare face la ceasul acela, ca săsăvârşascătaina aceasts,rugându-se şi zicând: Trimite Duhul tău cel sfânt preste noi 10şi preste acestea c»-s puse înainte daruri, şi făpâinea aceasta cinstit trup al Hristosului tău. Iarăcel ct e in păharul acesţa

cinstit sânge al Hristosului tău, mutându-le cu Duhul tău cel sfânt. Dirept cădupăcuvintele scestea mutarea usiei Îndatăsăface şi săschimbăpâinea spre cel adevărat trupul lui 15

Hristos şi vinul spre adevăratul sânge; rămân numai chipu*rile care săvăd şi aceasta e dupădumnezeiasca tocmeală.Şi intâiu, măcsrăcănu vedem trupul lui Hristos, iarăsăere·dem căeste, dupre cuvintele care au zis: Acesta este trupul mieu şi acesta este sângele mieu, crezând mai vârtos in cu· 20

vintele şi puterea aceluia, decât intr'ale noastre simţiri, csrepricineşte fericire credinţei, pentru căfericiţi, zice,cei ce n'au oăzut şi au crezut. ! A doa, căfirea omeneascăurăşte cea p·96crudămâncarea cărnii. Şi de vreme ce vrea săia unirea luiHristos, cu cumenecarea cărnii şi a sângelui său, ca sănu o 25

urascăscârbindu-se omul, au tocmit pronia lui Dumnezeuşi*şdăsângurăcarnea sa şi sângele său spre mâncare şi

băuturăcelor credincioş, supt tnbrăcămintea pâinii şi a vi*nului. Pentru aceasta Grigorie Nisis şi sfântul Damaschin prelarg vorovese/r Iarăcumenecâtura tainei aceştia trebue săsă30

facădupăamândoao chipurile, a pâinii şi a vinului, atâtadespre duhovnici, cât şi despre mireni, de vreme ce Hristosnescoţând nici una, aşa au poruncit, zicând: Adevăr, adevăr zic voao, de nu veţi mânca carnea Fiiului omenesc şi săbeţi sângele lui, n 'aveţi viaţă veşnicăIntru voi. Cel ce mănâncă35

4. loan. 19 [34] J) 22. loa n, 20, 29 j| 29. [Grigorie al N iuei, Cuvânt

eotehrtic, 37; cf. P. G . 45, 93—97; Damaachîo, Dogmatica, 4, 14; cf. P. G.94, 1136 - 1153] ,33. loan, 6, 53 | 6. 53 - 54 Tj.



254 PRAVOSLAVNICA ·ΜΑΗΤΠ8ΒΙΜ, ί , 1 07

carnea mea şi bea sângele miea, tn mine rămâne şi eu intru el. Pentru c i şi sfinţii apostoli dupre cum o au luat de la Hristos,aşa o au şi dat mirenilor şi preoţilor a fi părtaşamândurorachipurilor, precum scrie cătrăCorinteni Pav el apostolul, zi-

5 când: Căeu am luat de la Domnul, care am şi dat voao, că

Domnul Iisus Hristos, în noaptea care săvindea, au lua t pâine şi mulţemind au frânt şi au z is : luaţi, mâncaţi, acesta îm este trupul, cel ce pentru voi săfrânge. A ceasta faceţi spre a mea

p . 9 9 pomenire. | A şijderea şi păharul, dupăce au cinat, zicând: ραίο harul acesta este noul testamint întru a l mieu sânge. Aceasta

faceţi de câte ori veţi bea, întru a mea pomenire. Cinstea caretţebue sădai la înfricoşatele acestea taine, să cade săfieintr'acestaşchip, ca ceia ce săd i la sângur Hristos, cums'au zis mai în sus. Căprecum pentru acela au zis Petru, den

15 rostul tuturor apostolilor : Tu eşti Hristos, F iiu l lui Dumnezeu celui viu, Intr'acestaşchip săzicem şi noi fieşte care, inchi-nându- ne: Crez Doamne şi mărturisesc, cătu eşti adevărat Hristos, F iiul lu i Dumnezeu celui v iu, care a i venit în lume a mântui pre păcătoş, dentru carii eu sânt cel dentâiu. A şijde rea

20 taina aceasta săaduce jârtv ăpentru toţi prav oslav nicii creştini v ii şi adormiţi, tn nădejdea înv ierei v ie ţii de veci, care

jârtvănu săva sfârşi pânăla judecata cea de apoi. Roadele

tainei aceştia sânt acestea: Intâiu, pomenirea cea f i r i de păcate paterne şi a morţii lui Hristos, dupăcum s'au z is : Că25 de câte ori veţi mânca pâinea şi păharul acesta veţi bea, moartea

Domnului vestiţi, pânăcând va veni. A doua dobândi care nedăeste căci taina aceasta săface blânzime şi bunătate cătrăDumnezeu pentru păcatele noastre, veri v iilor, v eri şi morţilor.

P‘ 100 Dirept aceasta nici una den sfintele | leturg hii săface, care30 s i nu s i faci Intr'ins a rugi şi rug iciuni cătră Dumnezeu

pentru păcatele noastre. A treia dobânda este căcare cre

ştin săaflăde faţăadese la jârtv a aceasta şi săs i cuminececu taina aceasta, săizbăveşte prentr'ânsa de toatăbântuialaşi priimejdia dia v olului; căci cănu cuteazăv răjmaşul sufle-

35 tului săvatăme pre cela ce ştie căare pre Hristos rămas într 'ins ul. Gătirea spre cumenecătura înfricoşatelor taine

5 .1 Cor. 11, 23 [ i i; 2 3 - 2 5 T] || 15. Ma t. 16 [ 161 II 24. 1 Cor. 11, 26.



PR A V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 107—10» 255

trebue săfie dupăorânduiala beserecii noastre cei pravoalav*nice, adecăte cu curatăiapovedanie şi post şi deşchidere şi inpăcftciune desăvârşit cu toţii şi cu altele asemene aceatoar.

In t r e b ăc i un e a 108.Care este a patra taină? S

Răs puns .Preoţia, care este In doao feliuri, una duhovnicească

şi alta tainică. De preoţia cea duhovniceaacătoţi creştinii pravoslavnici sânt părtaş, precum- ÎnvaţăPetru apostolul, zi* când: Voi dară, rod ales, tnpărăteascăpreoţie, limbăsfântă, 10

norod spre câştigare. Şi loan la Apocalipsis: Tt-ai junghiat şi ai răscumpărat lui Dumnezeu pre noi cu sângele tău den tot feliul şi limba şi norodul şt neamul. Şi ai făcut pre not Dumnezeului nostru tnpăraţl şi preoţi. Şi dupăpreoţie ca aceasta, | săfacăşi prinoase ca acestea, adecăte rugSciuni, mulţemiri, 15 omorire trupului, dătătoriu spre mucenie pentru Hristos şi altele asemene, spre care Îndemnând, zice apostolul Petru:

Şi vot. ca nişte pietri aii văzidiţi casăduhovnicească, preoţie sfântă» căsăaduceţi duhovniceşti jârtve, bine priimite la Dumnezeu pren Iisus Hristos, Şi Pavel zice: Rog darăpre voi, ira- 20

ţilor, pentru milosârdiile lut Dumnezeu, săpuneţi trupurile voastre jârtvăvie, sfântă, bine plăcutălui Dumnezeu, cea cuvântătoare slujba vostră.

* I n t r e b ăc i u n e a 109.

Cum săface tainica preoţie? 25

R ăs puns .Preoţia care este taină, rânduitu*s'au la apostoli de la

Hristos ţşi pren cea deasupra punere a mâinilor lor, pânăin zioa de astăzi săface hirotonie, priimind apostolii epia- cupii pre dânşii spre darea dumnezeştilor taine şi slujba 30

cea de mântuire a oamenilor, precum au zis apostolul: Aşa pre noi săne socoteascăomul, ca pre nişte slugi a lut Hristos,

p. ltir '

10. t P etru, 2 ,9 II 11. A poc. 5, 9 (5, 9 - 1 0 T] || 18. 1 Petru, 2, 5 ||20. Râm. 12, 1 || 31. 1 Cor. 4, 1.



256 PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, I , 100— 110

f ι tocmi/ori tainelor Iul Dumnezeu. La tocmirea aceasta doaolucruri săcuprind: intftiu, puterea şi v olnicia a dezlega păcatelor oamenilor, căci spre aceasta s'au zis : O ri câte veţi

p. 102 dezlega pre pământ, va fi dezlegat In ceriu. A doua, | volnicia5 şi puterea a învăţa, carea cu cuvintele acestea sătâlcueşte:

Mergând, dirept aceia. învăţaţi toate limbile botezându- i pre ei In numele T atălui şi a l F iiului şi a l s fântului Duh. DeciHristos au trimis pre apostoli spre propoveduire, iarăapostolii hirotonisind pre alţii, li trimitea la aceiaşlucru, precum

10 săadunăden cuvintele sfântului Lucăi, zic ând: Atuncea punea deasupra mâinile peste dânşii şi lua Duh sfânt. Asemene aceia slujând, adecăte săaducănesângerata jârtvăcătrăDumnezeu şi săpostească, au zis Duhul sfânt : Osebiţi- m darăpre V arnava şi pre Sav lu la lucrul care i- am chemat

15 pre dânşii. Atuncea postind şi rugându- se şi puind mâinile asupra lor, ti trlmiserâ. Şi Pavel z ic e : Mâinile degrab pre nimeni nu pune. Dirept aceia, cu aceastăhirotonie ş* cu luarea de la unul la altul, carea nici odatănu s'au curmat,au puterea a învăţa mântuitoarele dogme, ceia cărei sânt

20 trimişla lucrul acesta. Iarăcâţi nu s'au trimis , nici s'auales spre aceasta, nu trebue nici de cum să să amestecela aceasta, dupre zisa lui Pavel: Cum darăvor propovedui,

deaca nu săvor trimite?


25 Ce trebue a săsocoti la aceastătaină?

R ăs p u n s .

Trebue săsăcerce obrazele care vor săsăsue la otainăca aceasta, săaibătrei lucruri. Intâiu, bunăşi curată

cunoştinţăa sufletului, stând departe de păcatele celea* ce30 zăticnesc preoţia. A dos, să aibăşi ştiinţăşi înţelepciune,atâta la tocmeala dumnezeeştilor taine, cât şi la Intemeereanorodului de obşte, cu cazaniile lor . Şi a treia, săaibătoatemădulările lor sănătoase, car i sânt de treabăspre aceasta.

3. Ma t. 18, 18 || 6. M at . 28. 17 || 1 0. [ F. A . 8, 17] || 13. (F. A .

13, 2-3) !| 16. 1 T im. 5, 22 || 22. Râm . 10, 15.



PRA V OS L A V NICA MĂRTURISIRE, I, 111— 113 257

I n t r e b ăc i u n e a I U .Mai nainte de preoţie aânt oare alte rânduele de s i dau ?

Răs puns .

Preoţia cuprinde in sineştoate spiţele, iarăIncăştrebue dupărânduialft aăsădea, cum e cetitoriul, cântăreţul, 5purtătoriul de sfeşnice, ipodiaconul, diaconul, pentru caremai pre larg aratăv lădiceştile molităvnice, ce se zic rân·duitoare. La acest loc destul numai săzicem spre Învăţătura prav oslavnicii mărturisiri, cum căepiscupul trebue săarate la fieşte ce apiţăcare hirotoneşte, lucrul ce- i dăpre 10

mână, au dumnezeiasca lucrare a preoţiei, au cetirea Evangheliei, sau a Apostolului, sau săaducăsfintele vsse, saupodoaba beserecii, pentru cătoatărânduiala are semnul săucu | care fieşte care săosebeşte de altul şi trebue episcupulsăo desJuşască. 15

In t r e băc i un e a 112.Care este a cincea taină?

R ăs p un s A cincea tainăeste pocăinţa, carea este o durere ainimii pentru păcatele care au greşit omul, care le huleşte 20Înaintea preotului cu adevărat gând să-ş indirepteze viaţaspre cea viitoare şi cu pohtăsăsăvârşascăori ce-l va canonipreotul duhovnicul său. A ceastătainăare putere şi-şia putereasa, căci dezlegarea păcatelor săface pren mijlocul preotului,dupăorânduiala şi obiceiul beserecii. Care îndată cum Iş 25

va lua ertăciunea lui, i să iartă păcatele intr'acela ceas,toate de la Dumnezeu, pre mijlocul preotului, dupăcuvântullai Hristos, care au zis: L uaţi Duh sfânt. Ori cărora otfi trta păcatele, ertase- vor lor; ori cărora veţi ţinta, ţinea se- vor.


Ce trebue aăcăutăm la aceastătaină?

R ăs pu ns . întâiu trebue săluom aminte cât cel ce să pocăeşte

săfie creştin al credinţei pravoslavnice şi săbornice, căci

28. (Iot a , 20, 22— 23).

p. 104



2 5 8 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 113

p. 105

20

p. 106

25

30

pocăinţa fărăde adevărata credinţănu este pocăinţă, nicila Dumnezeu bine priimită. A doa, săcercetăm | ca duhovnicul ce priimeşte cugetele creştinilor celor ce săpocăesc,săfie pravoslavnic, căereticul fi lepădatul n'are putere a

5 dezlega păcatele. A treia este cătrebue de nevoe a aveaÎnfrângere de inimăcel ce săpocăefte f i Întristare pentrupăcatele lui, cu cari au mâniat pre Dumnezeu, sau au vătămat pre de aproapele său. Pentru care înfrângere ziceDavid: Inimăzrobităşi smerităDumnezeu nu va lepăda. La

0 înfrângerea aceasta a inemii, trebue săurmeze f i cea prenrost ispovedanie a tuturor păcatelor, câte unul. Pentru cănu poate duhovnicul sădezlege nimic, de nu va şti care săcade săsădezlege fi ce canon sădea pentru acestea. Careispovedanie este arătatăIn sfânta Scriptură, unde z ic e; Şi

1 mulţi den cei ce crezuse venia ispovedulndu-se şi spuind faptele lor. Şi Într'alt loc zice: Ispoveduiţi- văunu! altuia greşa- lele şi vărugaţi unul pentru altul, ca săvătămăduiţi. Şi iarăşzice: Eşia la dânsul tot ţinutul Iudeii şi Ierusalimlenii şi săboteza toţi tn râul Iordanului de dânsul (adecăte de loan), ispoveduindu-şpăcatele lor. Ispovedania aceasta trebue săaibăsceste osebiri: săfie smerită, cucernică, adeverită, curată,hulitoare eiş, cu durere, când săfsce. Şi a treia parte a pocăinţei | trebue săfie canonul şi certarea, care dăşi hotă

răşte duhovnicul, ca cum sânt rugăciunile, milosteniele, posturile, socotinţele sfintelor Locuri, beserecile şi altele asemene, cari săvor părea cuvioase la judecata duhovnicului.Insăcela care sâ duce de la ispovedanie trebue săcugetecele ce au zis cântăreţul de psalmi: Abate- te de la rău şi făbine. Şi celea ce au zis Spăsitoriul nostru: Iatăsănătos te făcuş, nu mai păcătui de acum, ca nu ceva mai rău să- ţi fie ţie. Şi altădatăau zis : Pasă, şi nu mai păcătui. Măcarăcăeste cu neputinţăla om a fugi de tot de a nu păcătui, iară

incăşfieşte care pravoslavnic este ţinut de la o ispovedanie,pânăla ceialaltăsăfacăcâtăindireptare va putea in viaţalui, dupăcunoştinţa sufletului ce va avea.I- - - - - - - ....... - - - - - - ---- ■- - . ■■ ■. .. -- - - -

9. Psal. 50 [18] || 14. Dian. 19, 18 fl 16. laoov, 5, 16 || 18. Mat. 1.5 [Marcu, l, 5 TJ || 28. Psal. 33. 15 || 29. loan, 5, 14 U 31. [loan 8, 11].



PRA VOSLAV NICA MĂRTURISISE, I, IU —116 25 9

i nt r e băc i une a 114.

Cari sânt câştigările tainei aceştia?

Răapuna.Cel dentâiu câştig eate pentru căprecum cu păcatul

pierdem nevinovăţia, aceia, care am dobândit la sfântul botez, 5Intr'acestaşchip iarişne apropiem de dânaa pren pocăinţă.Şi precum cu păcatul ne lipsim de dumnezeescul har, tn·tr'aceetaşchip pren pocăinţăiarăne dobândim. Şi precumpentru păcat venim la robia diavolului, aşa pren pocăinţăne I izbăvim de dânsa. Şi precum pren păcat ruşine 91 frică10

intrăintru cunoştinţa sufletului nostru, intr'acestaşchip prenpocăinţăsăîntoarce spre noi pace şi cutezare ca aceia, cacum au fiii cătrăpărinţii lor.

I n t r e b ăc i un e a 115.

Care este a şasea taină? 15

Răs puns .Cineti ta cununie, carea săface intâiu cu tocmeala Intredânşii, adecăte a bărbatului şi a fămeii, fărăde nici o zăticneală.Carea tocmealănu săsratătocmealăpren adevăratănuntă,fărănumai aceia InsuşIntru dânşii să-şmărturiseascăfăgă- 20

duinţa lor Înaintea preotului şi sădea mânăcum vor păziunul altuia credinţă, cinste, dragoste a nuntei in toatăviaţalor, la toatăprimejdia, nepărăsând unul pre altul. Dupre a·ceia săadevereazăşi săblagosloveşte de preot aceastătoc*mealăşi făgăduinţăa lor şi săface ceia ce s'au scris: Cin- 25stitâ e nunta întru toate şi patul nespurcat.

Int r e băc iune a 116.Cari sânt roadele tainei aceştia?

Răspuns .Intâiu, căomul cu cununia săabate de la toatăprimejdia 3Ccurviei ţi a nestâmpărării, de vreme ce nunta cea cinstită

25. Ev. 13, 4.

p. 107



β. 10$ sau rânduit j pentru aceasta, ca s i s i stingăpohta trupului,precum zice Pavel: Pentru curvie fieşte care sa aibămuerea sa.

A doua, pentru căsăcinsteşte facerea coconilor, cu cinstitanaştere. A l treilea, căla vremi de niscare boale ce s'ar tn·

5 tâmpla de a lt i primejdie, bărbatul d i pre sine soţcredincios

spre fămee şi fămeia spre bărbat, pentru marea dragoste şilegăturăa priinţei ce sănaşte întru dânşii; pentru care Scrip·tura mărturiseşte, z icând: Pentru aceasta va lăsa omul pre tată- său şi pre mumă- sa şi săva lip i la a sa maere şi vor fi

10 amândoi o carne.

I n t r e b i c i u n e a 1 1 7 .Care este a şaptea taini a beserecii?

Rispuns.Maslul carele este rânduit de la Hristos, de vreme ce15 când trimetea pre ucenicii săi, câte doi, ungea cu unt undelemn

pre mulţi bolnavi şi- i tâmăduia. Dupre aceia beserecăau luatobiceiu undeiemnul acela săfaci, care săvede den poslaniasfântului Iacov, care zice : Boleşte cineoa intru v oi? Chiame- se preoţii beserecii şi săsăroage pentru dâns ul, ungând pre el cu

20 untdelemn, in numele Dom nului. Şi ruga credinţei va mântui pre bolnav şi- l oa scula pre el Domnul, măcarăşi păcate de

va f i făcut, ertase- oor lui.

p. In t r e băc i un e a 118.Ce trebue săvedem la taina aceas ta ?

25 Răspuns. întâiu trebue săluom aminte săsăfacătaina aceasta

de preoţi cu cele ce urmeazătaina, iarănu de altcineva.

A doa, săfie undeiemnul curat, f ir i nici o amestecăturăşisi fie bolnavul pravoslavnic şi al sibornicei credinţe; s i fie30 ispoveduindu-şpicatele lui Înaintea preotului, ca duhovni

cului lui. $ a treia, la vremea ungerii s i s i citeasci molitvaaceia, intru care t i tâlcueşte puterea tainei aceştia.

2 6 0 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 116— 118

2. 1 Cor . 7, 2 || 8. B it. 1, 14 [2, 24 ; M at. 19, 5 ST J || 15. Mat.6, 13 (Marcu. 6, 13 T ) || 18 . Iacov , 5, 14 [1 4— 15 T].



înt r e băc i une a 119.Cari sânt roadele tainei aceştia?

R& spune.

Dobânzile şi roadele care sănasc den taina aceasta,apostolul Iacov le tâlcueşte, zicând: Ertare păcatelor, au mân- 5tuirea sufletului, de cia sănătatea trupului. Măcarăcăpururea tămăduirea trupului nu săface, iarăertarea păcatelorsufletului pururea, la cel ce săpocăeşte, urmează.

I n t r e b ăc i un e a 120.Care este a unsprăzece incheeturăa credinţei? 10

Răs puns .

A ştipt Învierea morţilor.

I n t r e b ăc i un e a 121. p. IJâ

Ce Învaţăaceastăincheeturăa credinţei?

R ăs pun s . j s

învaţăcea nemincinoasăînviere a trupurilor omeneşti,atât celor buni, ca cum şi celor răi, care va săfie dupămoarte, dupăcuvântul Domnului care zice: Câ toţi cei din mormânturi vor auzi glasul Fiiului lui Dumnezeu si vor merge cei ce au făcut cele bune, la înviere de viaţă; iarăcei ce au 20

lucrat cele rele, la înviere de judecată. Insătrupurile vor fi totacelea cu carele au trăit In lumea aceasts, precum zice Iov:

Pentru căştiu căpururea este cela ce va a măslobozi pre pământ, învia- va pielea mea care sufere acestea, căde la Domnul acestea mi s'au sfârşit, cari eu însumi ştiu, cari ochiul mieu 25

le- au văzut, ia rănu altul şi toate mie mi sau săvârşit în sân.Insătrupul acesta, care zicem căva fi tot acela, atuncea vafi neputred şi nemuritor la Înviere, dupăzisa lui Pavel: Cătoţi nu vom adormi, iarătoţi ne vom schimba îndatăşi în clipeala ochilor, în trâmbita cea de apoi. Căva trâmbita, şl morţii 30

săvor scula neputrezi şi noi ne vom schimba, căci trebue

PRA V OSL AV NICA MARTUBISIBE, I, 119—121 261

5. (cf. Iacov, 5, 15] || 18. low . 5, 28 (5, 28 - 29 η || 23. Iov, 19, 25 (19, 25—27 S j || 28. I Cor. 15, 51 (15, 51- 53 η .



262 PRAV OSL A V NICA MĂRTURISIRE, I, 191— 123

patrezitoriul acesta trap săsătnbrace ca neputreziciune; şi muritoriul acesta săsătnbrace cu nemurirea. A şijderea şi aceasta

p. m trebue săştim, cătot sufletul va săsă| întoarcă Intru alsău trup şi atuncea inpreunăva lua desăvârşit plata cea veş-

5 nică, dupăfaptele care au lucrat. A şâjderilea şi trupur ile păgânilor vor fi nemoarte, pentru căsăvor munci in vecie.

I n t r e b ăc i u n e a 122.Ce învaţăa doa incheeturăa credinţei ?

R ăs pu n s .10 învaţăpre fieşte care creştin să- şaducăaminte pururea,

patru lucruri: moartea, judecata cea de apoi, munca iaduluişi inpărăţia ceriurilor cea veşnică.

In t r e băc iu ne a 123.

Ce dobândăare omul de aducerea aminte acestor patru15 lucruri 7

R ăs p un s .

Căci să naşte într'ânsul blagocestvia, pazăde cătrăpăcat, fr icăcătrăDumnezeu, frică de ghiena iadului, dragostea cereştii inpărâţii. Şi acestea gândindu- se, trebue a

20 săgăti spre moarte, aducându- ţi aminte de zioa cea de apoi,săfie gata ca sădea samăpentru gândurile, pentru cuvintele şi pentru faptele sale. Şi aducându- şaminte de iad, săsăpăzeascăsănu cazăîntr'ânsul. Iară aducându- şamintede inpărăţia ceriurilor, săsileascăsăo câştig e.

25 I n t r e b ăc i un e a 124.

Care este a doasprăzecelea Incheeturăa credinţei?

p. 1 J 2 R ăs pu ns .Şi viata veacului celui viitoriu.

I n t r e b ăc i u n e a 125.30 Ce învaţă sfânta beserecă la această incheetură a

credinţei ?



PRA V OS L A V NICA MĂRTURISIRE, I, 125—126 2 6 3

R&spuns.Cum căîn veacul cel viitoriu va săvie blagoslovenia

lui Dumnezeu la aleşii lui, şi viaţa cea veşnici, cu bucurii

şi cu veselii sufleteşti, cari niciodatănu vor avea sfârşit,precum Scriptura mărturiseşte, zicând: Celea ce ochiul n'au 5văzut şi urechea n’au auzit şi pre inima de om nu s'au suit, cari au g ătit Dumnezeu celor ce iubesc pre dânsul. Asemeneaşi intr 'alt loc z ic e : Cănu este tnpărăfia lui Dumnezeu mâncare şi băutură, ce direptate şi pace şi bucurie în Duhul cel sfânt. 10


Oare sufletul sângur, au şi trupul vor dobândi denpreunăveşnica bucurie ?

Răs pun s .Precum sufletul cu trupul denpreunăbunătăţile lucrează 15

pentru plata cea veşnică, intr'acestaşchip şi sufletul cu trupuldenpreunăvor avea veselie şi bucurie, iarănu deosibi; căcinu v a fi alta bucuria sufletului şi alta a trupului, de vreme

ce trupul săva face proslăvit şi omul este zămislit den suflet şi I trup proslăvit. Atuncea va fi asemene cu îngerii, după 20

Scriptura care zice: Căla înviere nice să însoară, nici sămărită, ce ca îngerii lui Dumnezeu în ceriu sânt. Trupul va fiproslăvit, nemort, neputred, netrebuindu- i mâncare şi băutură, asemene cu duhul, dupăScriptura care zice: Morfii săvor scula neputrezi şi noi ne vom schimba. Cătrebue putrezi- 25toriul acesta trup a săînbrăca cu neputreziciunea, şi muritoriul

acesta a săînbrăca cu nemurire. Iarăbucuria şi veselia nuva fi alta, fărăcât previrea fericiţii Troiţe şi hora cea duhovniceascăînpreunăcu îngerii, precum zice apostolul: Vedem darăpren og lindăin gâcitură, iară atuncea faţă cătră 30faţa. A cum cunosc deoparte, iarăatuncea voiu cunoaşte precum m’am şi cunoscut. Şi măcarăsăfie zis Domnul cătrăMoisi:Nu va vedea om faţa mea şi sătrăiască. Ce aceasta săînţelege mai nainte de mântuire şi pentru trupul acest pu-trezitoriu şi nu proslăvit şi pentru viaţa aceasta. Iarădupă 35

5. 1 Cor. 2, 9 II 8. Râm. 14, 17 || 21. Mat. 22, 30 || 24. 1 Cor. 15,53 [15. 52—53 T) j| 29. 1 Cor. 13, 12 || 33. Ishod, 33, 20.

?

p . 1 1 3



2 6 4 PRAVOSLAVNICA MĂRTURISIRE, I, 1—2

izbăvire in trup proslăvit, la cea viitoare fi veşnicăviaţi,dupăzioa judecăţii cei de apoi, a i va da la noi lumini dela Dumnezeu, cu care vom vedea lumina lui Dumnezeu, precum zice cintireţul de psalmi: Căla tine este izvor de viaţă;

p. IU 5 tntru lumina ta vom vedea lumină. Carea privindu- se, | potoleşte toată pohta a toatăînţelepciunea şi bunătatea. Cleila privirea bunătăţii cei desăvârşit, toate alalte bunătăţi a l in-chee şi eate plinire a toatăbucuria, câştigarea binelui aceluia,dupi acesta? cântăreţul de psalmi, care zice: Sătura· mă· voiu,

io arătându-mt-se slava ta. însfârşitul părţii dentâiu.

A D O A P A R T E

a P ravos lavn ic e i M ăr t u r i s i r i a b e s e r e c i iR ăs ăr i t u l u i .

15 Pentr u nădejde.

I n t r e b i c i u n e a 1.Ce este nădejdea?

R i s p u n s .Nădejdea este o îndrăzni re adevăratăc ltr i Dumnezeu,

20 ce s i dl în inima omului, de la Dumnezeu suflare şi luminare, ca s i nu s i nenidijduiasci niciodatăde harul IniDumnezeu, atâtla eriarea picatelor, cât şi la fieşte ce cerere,când s i cere vreun bine, au den bunităţile cele vremenice,au den cele veşnice. Pentru aceasta zice aşa apostolul: Nu

25 lepădaţi darăcutezarea voastră, carea are mare dare de plată. Şi Într'alt loc zice: Căcu nădejdea ne-am mântuit. Insănădejdea

115 ce săvede nu este nădejde; căceia ce vede neştine ce o \ şi nă· dăjdueşte? Iarăde nădăjduim ceia ce nu vedem, pren răb

dare o aşteptăm.30 I n t r e b i c i u n e a 2.

Cu cari lucruri s i face nidejdea la om întemeiatl şiadeveriţi ?

A. P u l . 35, 10 [35. 9 SI || 9. PmI. 16, 17 (16, 15 S] || 24. Evrei10, 35 H 26. (Rom. 8, 24—251·



PRA VOSLAV NICA MĂRTURISIRE, 11, 3 - 3 265

Răs puns .Toatănădejdea noastrăeste Domnul nostru Iisus Hristos,

precum zice apostolul: Dupăporunca lui Dumnezeu Spăsi- toriului nostru şi Domnului Iisus Hristos, nădejdii noastre.

Căci căpren el toate le luom, precum ÎnvaţăaceiaşHristos, szicând: Şi orice vefi cere tn numele m/βα,acesta voiu face, ca săsăslăveascăT atăl intru F iiul La aceasta săÎnţelege dum·nezeescul har, de vreme ce pren Hristos ni s'au dat şi ha·rul şi adevărul, dupăsfânta Scripturăcarea zice: Călegea pren Afoise s'au dat, iarăharul şi adevărul pren Iisus Hristos 10fu. Şi in harul acesta, toatănădejdea noastrăeste Întemeiată.

Aşijderea şi la paza poruncilor lui Dumnezeu mare nădejdeavem, pentru căHriatos au zis: Cela ce are poruncile mele şi le păzeşte, acela este cel ce măiubeşte. Iarăcel ce iubeşte pre mine, iubise- va de T atăl mieu şi eu voiu iubi pre dânsul 15şi măvoiu arăta lui pre mine. Aşijderea pren cumenecătura

înfricoşatelor şi prea curatelor taine, adecăte a trupului şi asângelui lui Hristos, cu care rămâne In noi Domnul ] nostru,săface adevăratănădejdea noastră, căci tnsuşzice: Cela

ce mănâncăcarnea mea şi bea sângele mieu, în mine rămâne 20şi eu într'ânsul. Şi In cea de apoi, cu deapururea rugăciune,precum învaţăapostolul, zicând: Pătimeşte rău neştine întru voi ? Roage-se. Şi alt apostol zice: Şivot, iubiţilor, cu sfânta voastrăcredinţăzidindu-văpre voi, întru Duhul sfânt rugân·du vă, pre înşivăîn dragostea lui Dumnezeu văpăziţi, aşteptând 25mila Domnului nostru Iisus Hristos, întru viaţa de veci.

In t r e băc i une a 3.Ce este de treabăsăsocotim de a pricepe această

a doao parte a Pravoslavnicii Mărturisiri?

Răs puns .La aceasta a doa parte a Pravoslavnicii Mărturisiri să

vede cu cale a săsocoti omneasca rugăciune şi cele noao

blajinii. De vreme ce oare ce lucru vom săcerem de la3. 1 T im. 1, 1 II 6. loan, 14, 13 || 9. loan, 1, 17 || 13. loan, 14, 211|

19. loan, 6, 57 [6, 56 T| || 22. Iacov , 5, 13 || 23. Iuda, 1, 20.

9

p . 11 6



266 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, Π, 3 — 5

Dumnezeu, tntâiu trebue cu credinţăşi apoi cu nădejde să-lrugăm, cum adevărat ni le va da, precum zice apostolul: Credincios e cela ce văchiamăpre voi, carele va şi face. Aşij-derea şi blajâniile cu nădejdea le dob&ndim, când vom păzi

5 bunele fapte, cu nădejde, ca săluom făgăduinţele blajinilor.


Ce este rugăciunea?

f i B d Răspuns. p. 117 ■

Rugăciunea este o cerere cătrăDumnezeu den fierbinte10 credinţăcu nădejde, ca sădobândim ceia ce cerem după

voia sa. Rugăciunea este suirea gândului şi a voii noastrecătrăDumnezeu, pren carea pre Dumnezeu lăudăm, sau îl

înblânzim, sau îi mulţemim pentru bune facerile sale spre noi.

In t r e băc iun e a 5.

15 Ce lucru de treabăeste săfacăomul mai nainte de a începe rugăciunea lui ?

R ăs p un s .

T rebue săştim cărug ăciunile s ânt in trei feliur i. Ceadentâiu este ceia cu carea mulţemim lui Dumnezeu pentru

20 bune facerile sale, precum au făcut vechiul Izr ail, pentru ceade la Eg hipet izbăvire. Şi noi aşijderea sântem datori aămulţemim pururea pentru toate ale lui Dumnezeu spre noibune faceri şi mai vârtos pentru căci ne- au şi izbăv it devrăjmaşul sufletelor noastre, înpreunăcu apos tolul care zic e :

25 Neîncetat vărugaţi. Intru tot mulfemifi, căaceasta e voia lui Dumnezeu, tn Hristos Iisus, cătrăvoi. Şi Într'alt loc zice: Mulţumesc lui Dumnezeu pururea pentru voi, pentru harul lui Dumnezeu, cela ce s'au dat voao tn Hristos Iisus. Şi într 'alt loc zice :

Mulţemind Părintelui, celuia ce ne-au învrednicit pre noi in partea 30 soartei sfinţilor întru lumină, care ne-au scos pre noi den |

p. 118 puterea intunerecalui şi ne-au mutat la Inpărăţia Fiiului dragostii sale. A doa rug ăciune este ceia care rug ăm pre Dumnezeu săierte păcatele noastre, cât şi de la muncă să ne

2. 1 So l. 5 ,24 II 25. 1 Sol. 5, 17 | 5, 1 7 - 1 8 T ) || 2 6. 1 C or . 1, 4 ||29. C ol. 1, 12 [1, 12— 13 T ).



PRA V OSL A V NICA MABT URISKB, Π, 5—6 267

izbăveascăşi să-şverse spre noi şi herul său cel sfânt şi Insuflet şi In trup. Aceastărugăciune o facemşi noi pentru noişi pentru cei de aproapele nostru, precum zice apostolul;

Dirept aceia şi noi den zioa care am auzit, nu încetăm pentru voi rugăndu- ne şi cerşând, ca sâ văpliniţi de cunoştinţa voii 5

lui, întru toatăînţelepciunea şi înţelegerea duhovnicească. A treiarugăciune este care binecuvântăm, lăudând pre Domnul nostruşi Dumnezeu pentru mărirea lui cea neapropiiatăşi alsvăveşnică, precum zice sfântul cântăreţ: în toate zilele te voiu binecuvânta şi voiu lăuda numele tău tn veac şi în veacul vea- 10cului. Mare e Domnul şi lăudat foarte şi măriei lui nu este margine. Neam de neam va lăuda lucrurile tale şi puterea ta vor vesti. Carea rugăciune o cuprinde mai ales slavoslovia ceamare, care in toate zilele cetim sau cântăm in beserecă.

Int r ebăciunea 6. 15

Ce mai este incăde treabăla rugăciune ?

Răs puns .De treabăeste gătirea cea ce săcade la noi | când vom

săfacem rugăciunea noastră, adecăte cu minte înfteegăşi cuemerire, dupăînvăţătura apostolului care zice: Ca făgăduind 20păgânătalea şi lumeştile pohte, cu curăţenie şi cu direptate şi cu blagocestvie sâ trăim în veacul cest de acum; şi cu deschidere a inemii, cum apostolul Intr'alt loc învaţă, zicând:

Cuvântul lui Hristos sălăşluiascătn voi cu bişug, în toatăînţelepciunea, dăscâlindu- văşi învăţându-văpe înşivăcu cântece, 25

cu laude şi cu cântări duhovniceşti în har, viersuind şi cântând tn inima voastrăDomnului. Aşijderea trebue săne rugămfărăde nici o mânie sau zavistie, dupre cum este zis: De nu veţi lăsa oamenilor greşalele lor, nici Tatăl vostru va lăsa voao greşalele voastre. Şi de este neştine înpotriva noastrăcu 30

urgie, mai nainte să-l rugăm şi săfacempace cu dânsul, după

Scriptura carea zice: Şi de vei aduce darul tău la fârtăvnic şi acolo îţi vei aduce aminte căfratele tău are ceva înpotriva

4. Col. I. 9 II 9. Psal. 144, 2 [144, 2- 4 SJ [| 20. T it, 2, I I [2, 12η || 24. Col. 3, 16 || 28. Mat. 6, 15 || 32. Mat. 5, 23 [5, 23- 24 TJ.I

9

p. 119

10



2 6 8 PRA V OSL A V NICA MĂRTURISIRE, Π. * — 10

ta. Imsi acolo darul Mu înaintea jârtăvnicului şi pasă intâiu de ie inpacă cu fratele tâu şi atuncea viind îfi adădarul

A şijderea rugân du- ne, datori sân tem s& gonim departe de lanoi toate alaite griji, ca a i fie curatărugăciunea noastrăşi

5 bine priimităla Dumnezeu şi sănu zicăşi de noi ca de

p. 120 făţarnici: Acest j norod den buze măcinstesc, iarăinima lor departe stăde mine. Nici ceia a psalomului săsăsocoteascăşi pentru noi, care z ic e : Şi rug ăciunea lu i săfie spre păcat.

I n t r e b ăc i u n e a 7.10 Care este rugăciunea cea domnească?

Răspuns.T atăl nostru care eşti în ceriuri, sfinţească- se numele

tău, vie inpărăţia ta. i procee.

I n t r e b ăc i u n e a 8.15 In câte părţi săinparte aceastădomneascărug ăciune?

Răspuns.In trei: in predoslovii, în cereri şi incheerea cuv ân

tului.

I n t r e b ăc i u n e a 9.20 Care este predoslovia?

R ăs pu n s ,

T atăl nostru care eşti în ceriuri.

Int r e băc iune a 10.Ce semneazăaceastăpredoslovie ?

25 R ă s p u n s .

Intâiu învaţăcum cela ce va săsăroage la Dumnezeu, nu trebue să- i vie înainte mai ca o zidire numai, ceşi ca un Hiu al lui dupăbar, căci că deaca nu este fiiu,

6 . M ar. 7. 6 JJ 8 . { Paal. 1&8, 6].



PRA V OS LA V NICA MĂRTURISIRE, Π, 10 369

nu poate aăzicătată. Iarăharul acest fitac Iisus Hristosl- au dat la cei ce au crezut intru el, precum zice Scriptura : | Iarăcâfi priimirăpre dânsul, dat-au lor putere fii lui

Dumnezeu a fi, celor ce cred in numele lui. Şi Intr'alt loczice: Iarăcăci sânteţi fii, trimis- au Dumnezeu Duhul Fitului 5sau în inimile voastre, strigând: Ava, Părintele. Dirept aceiaşi Părinte- ne îl numim. A doua, este datoria săfie fiiu pra-voslavnecii şi săbornicii be sere ci, căd cine nu cunoaşte be-sereca ca o mumăa lui, nu poate să cunoascăpre Dumnezeu ca un părinte al său, dupăcum s'a zis : Spune be- 10

serecii şi de nu va asculta nici de beserecă, fie /ie ca păgânul

şi ca vameşul. A treia, nu trebue săaibănici o îndoială,cănu va lua lucrul acela care va cere, de vreme ce roagăpre un Părinte iubitoriu de ai săi şi milosârd, de obşte tuturor Părinte, precum zice Scriptura: F iţi dară milostivit 19precum şi Părintele vostru milostiv este. Carele nu numaităgădueşte a nu da celea ce-1 rugăm, ce el dăşi chipurilecum să- l rugăm şi cu milosârdie priimeşte rugăciunile noastre, numai săsăfacăcurate şi dentr'adâncul inim ii; căelştie ce pohteşte fieşte carele den noi să- l roage, dupre cum 30

este zis: Căştie T atăl vostru de cele ce vătrebuesc voao, mai nainte de cât a cere voi de la el. Şi intr'alt loc zice: De vreme, dară, ce voi fiind răi, ştiţi dări bune a da fiilor | voştri, cu cât mai vârtos T atăl vostru cel den ceriuri va da bune celor ce cer de la el. A patra, învaţăaceastăpredoslovie, că 25precum Dumnezeu este Tatănoao tuturor, tntr'aceataşchip

şi noi cei credincioşsântem datori săfim fraţi unii cu alţii,şi să nu ne rugăm numai pentru noi, ce şi pentru fraţiinoştri, unul pentru altul, precum tnvaţă Scriptura, zicând:Rugaţi- văunii pentru alţii, ca săvătămăduiţi, adecă la cel 30de obşte Părinte al noţtru, precum au zis Insuş: Şi Părinte nu văchemareţi voao pre pământ, căunul este T atăl vostru cel den ceriuri. Pentru căacela văzând frăţeasca noastrădragostea (pre carea pururea o întăreşte la sfânta Evanghelie)şi ca un Părinte săbucurăde aceasta, şi ca un bun ascul- 35

p . 121

*9

p. 122

iO

3. loan, 1, 12 | | 5. Gal. 4. 6 || 10. Mat. 18, 17 || 15. Luc. 6, 36 | 121. Mat. 6, 8 i| 22. Mat. 7. 11 || 30. Iacov, 5, 16 || 31. Mat 23, 9.



2 7 0 P R A V O S L A V N IC A U A R IU S E B R E, Π, 1 0 - 1 3

titor iu ne ascultămai de grab. A cincea, cu cuv ântul acelacare zice: în ceriuri, ne învaţăaăurcăm mintea noastrăşitot cugetul nostru, de la cele pământeşti şi putrede, la ceriuşi la cele neputrede, la vremea rugii noastre. Iară Dum-

5 nezeu şi Părintele nostru nu este numai in ceriuri, ce pe-

tutindenea este de faţăşi toate le plineşte. Ce pentru căciharul lui şi bogăţia bune facerilor lui lumineazămai vârtosin cer iu, dirept aceia săzice cer iul scaunul lui, precum

p. 123 zice prorocul: Căin ceriu e scaunui lui. | Şi într 'alt loc z ice :io Domnul in ceriu au gătit scaunul lui şi înpărăţia lui preste

toate stăpâneşte.


La a doa parte a rug ăciunii aceştii domneşti, câte

cereri săcuprind ?15 R ăs p u n s .

Şapte sânt care săcer.

Int r ebăciunea 12.Care este cererea cea dentâiu ce este la rugăciunea

cea domnească7

R ăa pu n a .20 Sfinţească-se numele tău.

In t r e băc i un e a 13.Ce cuprinde cererea aceasta la sineş?

Răs puns întâiu cuprinde aceasta, cărugăm pre Domnul nostru

25 şi Dumnezeu să ne dea viaţăblagocistiv ă, înpodobităcubunătăţi şl cu fapte bune, de la care săsăÎndemne oameniisăslăveascănumele lui Dumnezeu pentru blagocestvia v ieţiinoastre, dupăcum este zis: Aşa lumineze lumina voastră

înaintea oamenilor, ca săvazăale voastre bune fapte şi să30 slăveascăpre Tatăl vostru cel den certuri. A doa, cuv ântul

9. Psal. 10, 5 [10, 4 SJ || 10. P n l. 102, 19 || 28. Mat. 5, 16.



PRAVOSLAVNICA VlAtTURBOO. Q, 13- 15 371

acesta roagă- ee na numai ca săii· viata noastrăla slavalui Dumnezeu, ce f i toţi ceia ce nu cred, nici cunosc preDumnezeu cel adevărat, | săsăÎntoarcăşi să-l cunoască,cât la dânşii şi cu dânşii săsăslăveascănumele lai Dumnezeu. Aşijderea rugăm pre Domnul nostru şi Dumnezeu, spentru ceia ce au numele adevăratei creştiqţtăţi, iarăpetrecviaţa rea şi netocmită, de care rău să cuvinteazăcredinţaşi Dumnezeul nostru. Pentru carii zice apostolul: Având

închipuire de blagocestvie, iarăputerea ei tăgăduită. Şi tntr'altloc zice: Cănumele lui Dumnezeu pren voi săhuleşte Intru 10limbi. Pentru unii ca aceştea săroagăpartea aceştii rugă'

ci uni, ca săsăîntoarcăşi săsăpărăsească de viaţa ceaocărită, trăind cu blagocestvie şi cu curăţie de adi Înainte,cât intr'acestaşchip săpoatănumele lui Dumnezeu săsăsfinţească. Lângăacestea trebue săştim cănumele lui Dum- 15

nezeu den sineşeste sfânt; iarăla noi şi de cătrănoi săzice căsăsfinţeşte, când noi sfinţim pre lnşâne cu bla*gocistivăşi de bine făcătoare viaţă, spre slava numelui său.

I n t r e b ăc i u n e a 14.Care este a doa cerire? 30

Răs puns .

Vie înpărăfia ta.


Ce săcuprind la a doa cerere ?

R ăs pun s . 2!

Rugăm pre Dumnezeu, ca el cu harul şi cu direptateasa şi cu milosârdia sa, săInpărăţeaacăIntru noi Intru toţişi mai vârtos în inima noastră, iarănu păcatul, dupăcume scris: Na, dară, împărăteascăpăcatul în trupul vostru cel muritoriu, ca să- l asculte pre el întru pohtele lut. A doa, ce- )rerea aceasta cuprinde căomul, stând In harul Iul Dumnezeu şi pricepând cereasca bucurie, ocăraşte lumea şi

p

p. 124 i

p. 125

50

8 . 2 T im. 3, 5 || 10. Râm. 3, 24 [ 2, 24 η || 29. Râm. 6. 12.



2 7 2 PRA V OSLA V NICA MĂRTURISIRE, II, 15— 17

pohteşte sădobândeascăInpărăţiile lui Dumnezeu, precumzicea apostolul: Pohtesc a măslobozi şi cu Hristos a fi. A treia, cărugăm pre Dumnezeu săsârg uiascăsă vie a doaa lui venire, intru carea F iiul om ului va veni întru slava sa.

5 Si săfie in vierea morţilor şi judecata cea de apoi, cu caris'ar putea râdţpa den mijloc tnpărăţia lumii aceştia şi vrăjmaşul sufletelor noastre şi s ăvie tnpărăţia ceriuri lor : Ca sa fie Dumnezeu toate intru toate, precum zice apostolul.

I n t r e b ăc i u n e a 16.10 Care este a treia cerere ?

R ăs p u n s .Fie voia ia , cum tn ceriu şi pre pământ.

I n t r e b ăc i u n e a 17,Ce cuprinde tn s ine aceastăa treia cerere ?

R ăs pu n s .

Intâiu rugăm pre Dumnezeu sănu se depărteze, casă| petrecem viaţa noastră tn lumea aceasta după voianoastră, ce săne ocârmuim precum acela va şi- i place. Adoa, ne rugăm sănu fie de la noi, nici de la ceialalţi oa

meni vreo Inpotriv ire sau tnponcişare spre v oia lui. Şi precum îngerii la ceriuri săsupun, fărăde nici o înpotrivni-cire spre voia lui Dumnezeu, la toate lucrurile, într'aceiaşchip şi toţi oamenii făsăsupue nemâhnit pre pământ luiDumnezeu, cu toatămulţemita. A treia, semnează cu a-ceastă cerere, că nu poate să v ie la noi, cărei sântemaleşii lui Dumnezeu, yreo întâmplare rea, atâta In blago-cistiva viaţă carea trebue să petrecem, cât şi la cele decătrăv rajmaşbântuele şi goane, fărăertarea şi vrerea lui

Dumnezeu, de vreme ce nu numai de noi, ce şi de periicapului nostru grijaşte Domnul, precum zice Scr iptura: Căşi perii capului vostru toţi s’au num ărat. Şi Intr'alt loc z ic e :Şi păr den capul vostru nu săva pierde.

15

p 126

20

25

2 . Filip- 1, 23 || 4 . M at. 25 , 31 || 7 . 1 C or . 15, 28 || 30 . L uc.12. 7 || 32. Luc. 21, 18.



In tr e bf to iu n e a 18.Care este a patra cerere 7 .

R ăs puns .Pâinea noastrăcea de toate zilele dănoao astăzi.

I nt r e b ăc i un e a 19. *

Ce cuprinde cererea aceasta In tine?

Răs puns .

întâiu cuprinde hrana sufletului nostru cea | preste fire,ce este cuvântul lui Dumnezeu, pentru carea zice Scriptura : Nu tn pâine numai va trăi omul, ce tn tot cuvântul 10care iase pren gura lui Dumnezeu. Rugămu*ne darăsă neizbăvească Dumnezeu den foamea cuvântului său celuisfânt, adecăte al învăţăturii lui Hristos, fărăde care omulcel den lăuntru moare, ca de foamete şi de flămânzie supărat. A icea trebue săne aducem aminte de. moartea tu- 19fletului, carea mai vârtos vine la ceia ce nu vor săascultecuvântul lui Dumnezeu şi învăţăturile cărei dau rea pildă.

A doa, cuprinde la sine ceialaltămâncare a sufletului, a-decăte cumenecătura trupului şi a sângelui Iul Hristos; căciaşa zice Domnul de aceasta: Căcarnea mea adevărat este 20mâncare şi sângele mieu adevărat este băutură; cel ce mănâncăcarnea mea şi bea sângele mieu, tn mine rămâne şi eu

Intru et. Pentru ca să ne cumenecăm darăvrednici cumâncarea aceasta, ne rugăm spre partea aceasta să ni-odea acela, adecăte cu harul şi cu a sa iubire de oameni. 29Şi când ne vom face părtaşacestor doao mâncări, atiinceavom avea fnlăuntrul nostru înpărăţia lui Dumnezeu den ce·riur i. Dupre aceia Încăşi toate cele deşarte şi putrede, cetrebueac In zămieluirea noastră, da-ne-se-vor de la Dumnezeu, ca nişte adaosuri, dupre cum e scris: Cereţi tntâiu | 30

tnpărăfia lut Dumnezeu şi direptatea Iul şi acestea toate săvor adaoge voao. A treia, la rugăciunea aceasta, la cuvântul

p r a v o s l a v n i c a m A r t o r is ir b , Π, IS - Î9 273

79

p. 127

SO

p. 128

10. Mat. 4 ,4 || 20. loan, 6, 57 (6, 5 5 - 5 6 TJ || 27. Luc. 17, 21 || 30.(Matei, 6, 33 TJ.

II



374 P R A V O S L A V N I C A M ĂR T U R IS IR E, H , 1 9 — Î l

care zice: pâinea, săcuprind toate câte sânt de tree băcasăne păzim viata noastră, fii lumea aceasta, atât câte folosesc spre hrăni, cit şi de celealalte, ce ne trebueşte s itr iim; la care si cade s i ia aminte fieşte care, s i ceati

5 câte-s de trebuinţăşi direpte, iarănu cele pe deasupra şi

ale hrănii, cari sânt osebite ale nesaţiului şi nasc păcat.Pentru cari zice Pavel: Ca in zio cinstităsăumblăm, nu în ospeţe şi beţii; nu în paturi şi în hlăpii. Şi într'alt loc zice:

Având darăhranăşi acoperemânturi, cu acestea ne vom îndâs- 10 tuli. Iarăceia ce săzice: astăzi, tâlcueşte veacul cest de

acum, cât vom trăi în lumea aceasta; căci în veacul celviitoriu dobândim aceia venire sau privirea lui Dumnezeuşi cea dentr'ânsa bucurie.

In t r e băc i un e a 20.15 Care este a cincea cerere ?

Răs puns .Şi Iasănoao datoriile noastre, cum' şi noi lăsăm dator-

nicilor noştri.


20 Ce cuprinde cererea aceasta in sine?

R ăs pu n s .Intâiu, cererea aceasta cuprinde în sine cum cu densa

sărugăm pre Dumnezeu sădea ertare păcatelor noastre,mai vârtos celora ce am făcut dupăsfântul botez, ori ,demoarte fie, ori nu de moarte, cu cari am mâniat pre Dumnezeu sau pre vecin, au,cu cugetul, au cu hotirlrea păca

tului, sau cu cuvintul, sau cu fapta. A doa, cu cerereaaceasta, care zicem: Lasănoao, cum şi noi lăşăm datornicilor, noşţfi, ne facem pre înşine datori s i ertim vrăjmaşilor noştri.

p. 129

25

30

marturisirea de credinta c

Documents