alin disli carklar
Post on 03-Mar-2018
226 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
1/128
z
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
2/128
Giri
,
gerekiletilebilenggerekseula
labilenevreh
zlar
bulunanmekanizmalardr.
Me anizmayo uturante te e eman ara arveyaksacadili,
kidiliarktanoluanmekanizmadakkolan,yani
di saysazolandiliyepinyon, Byneisearkdenir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
3/128
Genelzellikler
. , .
Bu,biriftdiliileoluanmekanizmadadilileritayanmillerdenbirininasalkonumu
belliisedierinindekesinliklebelliolmasanlamnagelir. a nz er a ea n n a r ma r veya ac m anag e m apas es en
bykolanmekanizmalardr.Bugnekadar,gerekenenbykgleriindiliarkmekanizmalaryaplabilmitir.
ze yapm e se ar me an zma ar e m s evre z arnn a zer neklabilmitir.Ancak,uygulamalarnokbykounluundaevrehznn20m/sninaltndakaldsylenebilir.
o evre z ar n a,ya amagere t renme an zma ar r.Bune en eounluklakapalbirhacimiindebulunmalargerekir.Budurumfazladanbirarlkve
maliyetgerektirir. Dililer,kendinezgteknolojisi(imalatmetotlar,takmtezgahlar,kesicitakmlar,
lmemetotvecihazlar),standartlarvehesapyntemleriolanelemanlardr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
4/128
Snflandrma AlnDiliark Mekanizmalar
.dikkatealndnda
Dzalndiliarkmekanizmalarve Heliselalndiliarkmekanizmalarolarakikiyeayrlr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
5/128
Snflandrma AlnDiliarkMekanizmalar
dairesibirdoruhalinialr.Budorununbirparaskullanldtakdirde
ortayakandiliyeubukdiliyadakremayerdenir.
Dzdi likrema er
Heliselkremayer
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
6/128
Snflandrma KonikDiliarkMekanizmalar
.
Dzkonikdiliarkmekanizmas
Helisel(Eikdili)konikmekanizma
Spiral(eriseldili)konikdiliarkmekanizmas
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
7/128
Snflandrma VidaMekanizmalar
Aykreksenlerarasndakiinaedilenmekanizmalarvidamekanizmalargrubunu.
davidahareketininyuvarlanmahareketiilekombinasyonuszkonusudur.Bu
gruptakimekanizmalarspiraldiliarkmekanizmas,sonsuzvidamekanizmas ve.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
8/128
Snflandrma PlanetMekanizmalar
sen er me an a are e me an zma ar r.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
9/128
alndiliarkmekanizmalardenir.
kesenveeksenlerinedikolandzlemeveyabunaparaleldzlemlerealndzlemidenir.
Alndzlemindeyaplacakbirinceleme,geometrikvekinematikzelliklerbakmndantemeldeikisiarasndabirfarkolmadngsterecektir.
Bunedenle,aa
dadzal
ndililervebunlarlaoluturulanme an zma ar a n aver ece ro g e se er ndegeerliolacaktr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
10/128
DZALIND L ARKMEKANZMALARI
YuvarlanmaDaireleri sterdzisterseheliselolsunbiriftdiliileoluan
mekanizmadaalmasrasndabirbirizerindekaymaolmadanyuvarlandvarsaylandaireleryuvarlanmadaireleridir.
aplarbudairelerinaplarnaeitikisilindir,diliarkmekanizmasnniinegmlm olarakdnlebilecekve
nema o ara me an zmasnae e ero ans r nme arkmekanizmasnnarklarntemsileder.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
11/128
YuvarlanmaDaireleri
Yuvarlanmadairelerizerindeherikidilininevrehzlarnneitolmasndanhareketle
2211 = ww rr
211 zn
i ==
=122
evrimoran
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
12/128
YuvarlanmaDaireleri
)i(rrra www 1
121 +=+=Buradanyuvarlanmadairelerininyaraplar a
irw +
=1
1
1
airw += 12Grldgibi,yuvarlanmadaireleriyalnzevrimorannadeilaynzamandaeksenaralnadabaldr.
,ekildeyerletirilirse(monteedilirse)yenibiriftyuvarlanma
dairesiortayakar.Yuvar anma aire erininte te ii ere e i , iri t ii enYuvar anma aire erininte te ii ere e i , iri t ii enoluanmekanizmayaaitdairelerolduuhususugzdenoluanmekanizmayaaitdairelerolduuhususugzden
karlmamaldrkarlmamaldr..
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
13/128
Taksimat Dairesi Taksimat Modl
Di bavedi dibi daireleri
dahatanmlanmtr.Bu
dairedilileriinreferans
taksimatdairesidenir.apd0ilegsterilentaksimat
a res zer n eyay
uzunluuolarakbirdi vebirdi boluundanoluanuzunluataksimat(p)denir.
Di say
s
pzd = 0
= p
zd0
p/ oranmilegsterilirvemodladnalr
MakinaElemanlarIIDiliarklarTaksimatdairesid0=m.zdir.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
14/128
Modl
.
Modlndilieometrisive
boyutunaetkisi
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
15/128
KavramaDurumu
Mekanizmadabirdi iftinintemasnnbalangcndan
olmadurumu(inmesh)denir.
,kavramadank noktasszkonusudur.
edennoktalarnnsabitdzlemdekigeometrikyeriolaneriyekavramaerisidenir
kavramadankmas
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
16/128
KavramaE risi
e an zma a zg n are eiletimi,1/2orannnkavrama
boyuncasabitkalmasdemektir.Buzelliesahipprofiliftleriealabilenprofillerdir.Yuvarlanmadaireleribelliolanbir
mekanizmadadililerdenbirininprofilibilindiitakdirde, =sabitko ulundan hareketle kavramaerisinoktanoktaizilebilirveyahesaplanabilir.
,dierprofiliindegeerliolacandandierprofildeizilebilir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
veya u una r.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
17/128
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
18/128
Di liAnaKanunuCO1T1veCO2T2genlerininbenzerliindenhareketle
1=2=
Vp1=1.rp1 ve Vp2=2.rp2
Buh
zlar
nnormalzerindekibileenlerieitolmal
d
r)cos(V)cos(V pp 2211 +=
evrehzlarasalhzlarcinsindenyazlrsa
)cos(r)cos(r
11p
22p
2
1
+=
O1T1PveO2T2Pdikgenleridikkatealndnda
)cos(/cosr)cos(/rr11w11t1p
==
coscosrcosrr 22w22t2p +=+=
Bunlar bantdayerinekonursa
MakinaElemanlarIIDiliarklar
sabit
rw
w ==
12
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
19/128
Di liAnaKanunu
kinematikolarakdzgnhareketiletimianlamnagelen
=sabit sonucubulundu.Buvarsa mvesonucudikkatealnarak,e alabilmezelliinesahipdi profilleriiinugenelkoulortayakar:
Kavramasresinceheraniindiprofillerinintemasnoktasndakiortaknormalyuvarlanmanoktasndan
gemelidir.
Bukouladilianakanunuveyadilitemelkuraldenir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
20/128
Dilerinbirbirizerindeki
PTPTrw,PTw11
1
111
11 ===rrv ppp 111 222
O1T1CveO2T2Cgenleribenzerliinden
COCO2
2
1
1 =
+
2
2 =
wPT
1
1
1
=w
PT Denklemdzenlenirse
ww2121
+=
DilerinbirbirizerindekihareketiDilerinbirbirizerindekihareketi
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ww11ww22
ayma yuvar anma r.ayma yuvar anma r.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
21/128
Diliprofillerinin
e ee mes izimilee rofilinbulunmasizimilee rofilinbulunmas
Birmekanizmadaevrimoranveeksen
aralbelliiseyuvarlanmadaireleridebelliolacaktr.
nce,profilibilinendiliyeaitkavrama
erisiizilir. Bueriaynzamandadierdiliyedeait
avramae r s o aca r.
Diertaraftan,1/2=sabitolma
aralndayuvarlanmadairelerizerindee itmiktarda olalnaca dikkate
alndndadierprofildenoktanoktaeldeedilir. MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
22/128
Di li rofillerinin
eldeedilmesi Profilivedi geometrisibelliolanProfilivedi geometrisibelliolan
dilininyuvarlanmadairesinidierdilininyuvarlanmadairesinidier
yuvarlamak.(Yuvarlanmametodu)yuvarlamak.(Yuvarlanmametodu)
Yuvarlanmametoduilediliarkprofilinineldeedilmesi
Di sayssonluolanbirtakmla
oluumu
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
23/128
Yuvarlanmametodu
Di profilininyuvarlanmaileeldeedilmesi
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
24/128
Di li arklardaKullanlanProfiller
SikloidSikloid Dndrenelemannarkolduu
yanihzarttrcolarakkullanlan
okbykevrimoranlmekanizmalardasrtnmedenkaynaklanankilitlenmelerien elle ebilmeki insikloid di
profilievolvent profiletercihedilir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Mekaniksaatler;gnmzdebazdiliya pompalar,
vidalkompresrlervefleyiciler.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
25/128
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
26/128
Di li arklardaKullanlanProfiller
vo venvo ven Gnmzdekullanlmakta
tamamnnprofilievolventerisidir.
Evolvent,sabitbirdaire(temeldaire)zerinde
zerindebulunanbir
noktanndzlemdeizdiiyarsonsuzeridir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
27/128
Evolvent
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
28/128
Evolvent Fonksi onu
ekildegrldgibibuevolventlerin birininzerindekibirPnoktas.
Buradanhareketle:
=+ tanr)(r bb
== invtan
tan fonksiyonunaevolvent
eklindegsterilir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
29/128
Evolventin zellikleri
TemeldaireyeizilenteetTemeldaireyeizilenteetevolventievolventi kestiikestii..eme a re a s ma ,ppbb
yayACAD=Anadorutarafndankesilenikikomuevolvent arasndakiuzakla
temeldairetaksimatnaeittir
Anadoru,komuevolventlerin deortak
.evolventin erilikyarap,PTdoruparasnaeittirvebue rilik ar a r .sin
MakinaElemanlarIIDiliarklar
olacaktr.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
30/128
Di rofiliolarakevolvent
Evolventprofilde
kavramaerisiirdo rudo ruo ur.
e en er:
a0, ,dw,C
ekillerdekidikgenlerinbenzerliindenrw2/rw1=rb2/rb1=iolduukolaylklagrlebilir.Dililerhangieksenaralnamonteedilirseedilsin
w:e almakavramaas
cos w=rb1/rw1=rb2/rw2
MakinaElemanlarIIDiliarklar
profillerinortaknormalinin(kavramadorusunun)
merkezlerdorusunukestiiCnoktasyuvarlanmanoktasdr.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
31/128
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
32/128
KavramaDo rusu
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
33/128
Evolvent ubukDi liKrema er
eldeedilir.lginbirsonuolarakbudilininprofilininbirerideilbir
doruolduugrlrvedilertrapezeklinial
r.
Taksimatdorusuzerindedi kalnlve ou u r r nee r.
0ilegsterilenayaimalatkavramaasveyaksacakavramaasdenirvebuaevolvent profilli
MakinaElemanlarIIDiliarklar
dililerdebelirleyicibyklklerden
biridir.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
34/128
Taksimatdairesi temeldaire
= rbTemel
daire
0cos
Taksimat
dairesi
malatkavrama
as
malatkavramaasiinounlukla20
lik standartdeer
kullanlr.Dahanceleri14,5,15,25ve30gibideerlerdekullanlmtr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
35/128
malat
kavrama
asnn
di
geometrisine
etkisi
MakinaElemanlarIIDiliarklar
T k Di li K l
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
36/128
TakmDiliKoulu
Evolvent profillidililerdekavramaerisininbirdoruolmas,budorununyuvarlanmanoktasnagresimetrikolmasanlamnagelirvebununsonucu
alndndadzgnhareketiletimikoulunuyerinegetirmelerigerekir.
Aynandabirdenfazlaprofilintemastaolabilmesiisteidedikkatealndndaunemlisonukar;TemeldairetaksimatlareitolanTemeldairetaksimatlareitolanevolventevolvent profillidiliarklare alabilir.profillidiliarklare alabilir.
u ze e a m zea m ze en r.
Birgrupevolvent profillidilitemeldairetaksimatlareitolmakkouluile
MakinaElemanlarIIDiliarklar
R f fil
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
37/128
Referansprofil
Yuvar anmameto unagreima e i me ou ui e irgrupevolvent profillidilidenherhangibiriteorikolarakdierlerinin.
Bukesicitakmolarakkullanlandilininbirubukdiliolmas
da mmkndr. Bylebirkesicitakmkullanlarakimaledilecekbtndililer
kendiaralarndaeletirilebilirler.
Buradan,ubukdilininevolvent profillidiliarklariinreferansreferansolabilmezelliiortayakar.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di Ykseklii ile lgili Oranlar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
38/128
Di YksekliiilelgiliOranlar
almayksekliibykbirounluklastandartbirdeerolarakmodlnikikatdr.
Diingvdeyebalandblgedekigerilmeylmalarn
azaltmak,yumuakbirgei salamakvekardiinbanndidibinetemasnengellemekiinbirdi dibiboluubraklr.
Bubolukiinde0,167.mile0,3.marasndadeerleru anma a r te , .mve , .men az a u anan
deerlerdir.
hhaa=y=yaa.m.myaounlukla1dir
hf=yf.myfiin1,2veya1,25
MakinaElemanlarIIDiliarklar
standartdeerleri
kullanlr
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
39/128
AlttanKesme
ekildekibazdilerdegrlenvedi dibineyaknblgedeortaya,
dilinindipksmnnoyulmaseklindekiolayaalttankesilmealttankesilme
ve aalttankesmealttankesmedenir.Bununnedeni,diliarkeklindekitakmndi badairesinin(ubukdilieklindekitakmiindi badorusunun)kavrama
dorusunutemeldaireyeteetolduuTnoktas
n
nd
ndakesmesidir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
40/128
AlttanKesme
Dililerindi badairesihibirzamankavrama
dorusunuT veTnoktalardndakesmemelidir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
41/128
AlttanKesmeAlttakiekilalttankesilmeolmayanenkkdi sayl,profilkaydrmaszbirdilidekidurumugstermektedir.ekildekidurumdatakmnba dorusutemeldaireyikavramadorusununtemeldaireyeteetolduuTnoktasnda
esme e r.
)cos(rcosrrh baP 02
000 1 ==
Busnrdurumiin
hap
aynzamanda
myh aPaP =
r0=m.z/2yazlarakikidenklemdzenlenirse,alttankesme
olmayanenkkdi says
2
aPmin
y2z
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
42/128
AlttanKesme Takmnba yksekliinibelirleyenyaP
boyutsuzsaysounluklaokkullanlan , , .
malatkavramaasiin0=20lik
standartdeerkullanldtakdirdehaP=1,2.mvehaP=1,25.miinenkkdisayssrasyla20 ve21bulunur.
yuvarlatlmtr. Bu,alttankesmedeoyulanksmnbiraz
mes nevee o ara raz a auygunbirkavakerisiolumasnaimknverir.
Keleriyuvarlatlm takmlarlaalttankesilmesizenkkdi sayspratikolarak1717dir.Uygulamalardabirmiktaralttan
02
aPmin
sin
y2z
=
kkdi says1414olabilir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
43/128
AlttanKesilme
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
44/128
DzAlnDi liMekanizmalarndaProfilKavramaOran
Birdzalndiliarkmekanizmasndabirdi iftinintemasagetiiandanitibarenayndi iftininayrlmasnakadargeensreiindeyuvarlanmadairelerindenherhangibirizerinde
w
wl=wp
pw,mekanizmayaaityuvarlanmataksimat.
Doalolarak,birdi iftiayrlmadangeridengelmekteolandiiftitemasagemelidir.Bu,hareketinsrekliliiiingereklidir.
>1olmaldr>1olmaldr
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Evolvent ProfilliAlnDili
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
45/128
MekanizmalarndaProfil
KavramaOran
21
2k1k2k1kk lllll +=+==wbb cosmpp
2222 = wa
2222 rrrrl =
22222222
rrrrrrrr +bp
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
46/128
TekilKavramaNoktalar
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di li kl d hih
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
47/128
Di li arklarda tashih
,yksekgveiletmeemniyetiisteklerinecevapveremezhale
elmi tir. Enuygundi formu,diliarktanistenenzelliklerbilindii
takdirde belirlenebilir.
Balangtakiamacalttankesilmeninnlenmesiolantashihyntemlerizamaniindeokgelimitir.
Uyguntashihyntemleriilediliarklarnyktamakabiliyetleri1,22katarttrlabilir.
Planetmekanizmalarndakimontajartlarnancaktashihyaparaksalamakmmknolmaktadr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
48/128
Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar
1. Birevolvent diliiftinde
asnrldr.Dililerindi ba
dairelerikavramadorusununveNnoktalardndakesemez.
Bunagre
22
+
+
222
1
0
21
0
1
1
zsin
zzcos
zm)h( maxa
22
+
222
2
0
21
0
2
2 sincosm)h( maxa
MakinaElemanlarIIDiliarklar
T hih l k dikk dil k h l
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
49/128
Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar
2.Kavramaoran>1olmaldr.Pratiktedzalndililerde
=1,081,10tercihedilir.
b
1b1w1b1a2b2w2b2a
p
rrrrrrrr +
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
T hih l k dikk t dil k h l
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
50/128
Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar
3.Dilidekiaktifprofilmmknolabildiikadarbykveuygunblgedeolmaldr.
,almayaitirakedenksmdr.Evolventin temel
a reyeya n sm arn a
erilikyarapokkldiinburadakiHertzgerilmeleriokbykolur.Ayrca,bunoktalardakikaymahzdabykolduuiinanmaartar
MakinaElemanlarIIDiliarklar
T hih l k dikk t dil k h l
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
51/128
Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar
4.Yksekglvehzldiliarkmekanizmalarndatashihyae
di dibimukavemetiynndeveyaminimuma
nmameydanagetirecekyndegelitirilmelidir.
5. Di bageniliininbirminimumdeerinaltnainmemesigerekir.
Serletirilmi dililerdedi bakalnl
Bykmodllerde0,25.m
Kkmodllerde0,4.m
dendahakkolmamaldr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Tashih Yntemleri
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
52/128
Tashih Yntemleri
1.Kavramaasndeitirmek vo ven pro er e y n n a a res
kavramadorusunuhibirzaman,budorununtemeldaireye
. ,dilinindi banoktas,kkdilininaktifprofilinikeservedi dibinizayflatr(alttankesme).Snrdurumda 2
2
1z
0
21
0
2
2
2
sinzyz aP
aP
=Byk dilide disays>
1
2 yz aP
0
Kavrama as( 0), Minimumdisays(zmin),pratik
15 25
20 14
MakinaElemanlarIIDiliarklar30 7
Tashih Yntemleri
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
53/128
Tashih Yntemleri
1.Kavramaasndeitirmek Kavramaoran0nenbykdeerlerindedahiyeterli
dercede byktr.Ancak0
>25halindedi saylarsnre ere nme en ao s vr eme te r.
0=30dez=14ikendi bakalnl0,25.m naltna.
0nbytlmesiiledi tabangenilii,dolaysiledili
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Tashih Yntemleri
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
54/128
Tashih Yntemleri
2.Di yksekliinindeitirilmesi Di ykseklikfaktrnn(yaP)standartdeerdenbykveya
kkalnmas,snrdi saysvekavramaoranndeitirir.
yaP1 Uzundili zmin
ButrtashihsadeceA.B.D.desnrlolarakuygulamaalanbulabilmitir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Tashih Yntemleri
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
55/128
Tashih Yntemleri
3.Di a n nn e itiri mesi
okenderolarakuygulananbirtashihy n em r. ze o ara n e ara ilenmesinigerektirir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Tashih Yntemleri
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
56/128
Tashih Yntemleri
. Enokkullanlantashihyntemidir.Bununnedeniilemin
yaplabilmesidir.
Bu nteminesasn evolvent rofillidi lilerdesistemin
kinematikdurumunateketkenintemeldaireolmas
,yanitemeldairemerkezlerininbirbirlerinegreeitlikonumlaragetirilebilmeleritekileder.
Buekilde,ikitemeldaireyeaitevolventleri eitliksmlarnda
r r er y e ana anununauyguno ara e a ra r z.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Profil Ka drlm Di liler
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
57/128
ProfilKa drlm Di liler
Standarttakmyerletirmesiilekesmeilemi.Buekildekesilendiliye00dilisidilisidenir.
Budurumdataksimatdairesizerindeyayuzunluuolarakdi= =
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Profil Ka drlm Di liler
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
58/128
ProfilKa drlm Di liler
Pozitifprofilkaydrmaiintakmyerletirmesi;X=Lk/m>0
(+)dili
oran
m
L
X k
=
Budurumdas0=epvee0=spolur.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Profil Ka drlm Di liler
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
59/128
ProfilKa drlm Di liler
Negatifprofilkaydrmaiintakmyerletirmesi;X=Lk/m
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
60/128
ro ay rma,aynevolventin farklblmlerininkullanlmasnaimknverir.Doalolarak,dilerintoplamyksekliivealmayksekliininaynkalmasistenirse,profilkaydrmal
dililerindi badairelerinina larda0di lilerine rebir
miktarfarklolacaktr.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Sivri Te e
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
61/128
SivriTe e Pozitifprofilkaydrmailekkdi sayldililerdealttankesmenlenebilir
veeilmeyekarmukavemetiarttrlm dililereldeedilir.Dahakkdisaylarnnkullanlmasmmknolur.Ancak,kkdi sayldililerdepozitifprofilkaydrmailedi dibimukavemetiarttrldhaldedi ucunda
sivrilemeortaya
kar.zelliklesertletirilmi dililerdedi ba
ndakidikalnlnn0,25.m0,25.mdendahakkolmastavsiyeedilmez.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di kalnlklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
62/128
ss00,u u e n e a m a esme em n epro ay rma urum n
takmnimalattaksimatdorusuzerindekidi boluunaeitolmakdurumundadr.
000 tanmX22
mtanmX2
2
ps +
=+=
== 000 tanX2
2mspe
zm
s
r
s
== 0
0
0
0
2ssoo dikalnlngren merkez a
bb rinvzm
s
s
+
= 00
22 Temeldairezerindeki
di kalnl
rb=rx.cosx=r0.cos0
B1B2yayngrenmerkeza
o . nv0 nvx
+
= x0
0xx invinv
zm
sr2s
MakinaElemanlarIIDiliarklarx
x
x
sz
r2e
=
Kiri olarak di kalnl nn l lmesi
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
63/128
Kiri olarakdi kalnl nnl lmesi
x=sx/rxyazlrsakiri olarakdi kalnl
)2/sin(r2sxx
x =
llenkiriindi bandan
)2/cos(rd
h xxa
x =
MakinaElemanlarIIDiliarklar
di lilerdedi bo lu uvedi kalnl
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
64/128
dililerdedi kalnlnnyerinidi boluualacaktr.
A t i pro i eri i atea n n a iri iiningeometrisii ebuidilininiinidolduranevolvent profillid dilinin
.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
65/128
0mekanizmas:
Ta simat aire erite eto ara montee i eni is r iisin enoluanmekanizmaya0mekanizmasdenir.
a s ma a re er aynzaman ame an zmannyuvar anmadaireleriolur.
)zz(
22
aa 210201
0 +===
2,12,1a =
E al
makavramaa
s
imalatkavramaa
s
ae itolur.0=20vedililerinalmayksekliide2.myeeitalndtakdirdebumekanizmayastandartmekanizmastandartmekanizmadenir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerleap a en e an zma ar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
66/128
apa en e an zma ar V0mekanizmas:
Profilkaydrmaoranlarnncebrik toplamsfryaniX1+X2=0olmakkouluilebiripozitifdierinegatifprofilkaydrmaliki
.
Dilileryinetaksimatdaireleriteetolarakmonteedilir.
0
w= 0olacaktr.
kaydrmannikikatkadardeitirilmelidir.
mXdd ++= 2
,,,
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
67/128
YaplabilenMekanizmalar Vmekanizmas:
X +X 0olmakzereikidi li arktanolu anmekanizma aVmekanizmasdenir.
kitrlVmekanizmasszkonusuolabilir.
1)YanBolukluVYanBolukluVMekanizmasMekanizmas
2)YanBoluksuzVYanBoluksuzVMekanizmasMekanizmas
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
68/128
YanBolukluVYanBolukluVMekanizmasMekanizmas
E senara ta myer etirmesin e i ay rma arnce ritoplamkadararttrlr.
)XX2
(mm)XX(aaa 2121
2101v ++=++==
00201
w cosa2ddcos
+=
w
1w2wb
cos
sec
=Butrbiryanboluunsorunkarmad
mmkndr
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
69/128
YanBoluksuzVYanBoluksuzVMekanizmasMekanizmas
Yan ou unistenme i i urum ar a iimekanizmalarndakieksenaralbirazkltld,yani
ortadankalkar.
bire al
makavramaa
s
ortaya
kar.== ++ww ww ww
++
= v001
1w1w invinv
tanX22r2s
1
+
02 tanX2v
0
0
vw
02
2w
01
1w
cos
cos
a
a
p
p
r
r
r
r
====
MakinaElemanlarIIDiliarklar
+= v02
2w2w nvnvz
rs
ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
70/128
YanBoluksuzVYanBoluksuzVMekanizmasMekanizmas
E almakavramaas
21 )XX(2 + 0021
vvvzz +==
Boluksuzeksenaral
v
0
21v
0
0v cos
cos
)zz(2
m
cos
cos
aa
+=
=
a2mX2dd ++=
Di baksaltmas
,,,
ya=1olanstandartdilileriin
MakinaElemanlarIIDiliarklar
a2)X22z(md 2,12,12,1a ++=
Di saylarsrasylaz1=12vez2=25olanbirdiliiftinin
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
71/128
X1=X2=0
w=0=
=1,28
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di saylarsrasylaz1=12vez2=25olanbirdiliiftinin
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
72/128
X1=X2=0,5
w=0=
=1,43
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di saylarsrasylaz1=12vez2=25olanbirdiliiftinin .
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
73/128
miktarksaltmayaplmtr. X =X =0 5
w=25,15
= =1,19
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKa drmannAvanta lar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
74/128
yaplabilmesineimknvermesi,
arttrlabilmesivebunabalolarakdi dibimukavemetininykseltilmesi,
Di evolventinin erilikyarapdahabykolanblmnnkullanlmasvebuyollatemaszorlanmalarnnazaltlmas,
Alttankesilmesizpinyonlarileprofilinaktifblmnnuzatlmassuretiylekavramaorannnbytlmesi,
Belirlibireksenaralnayerleebilenmekanizmalaryapabilmeyeimknvermesieklindesralanabilir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
DzAlnDiliarkMekanizmalarnda
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
75/128
MakinaElemanlarIIDiliarklar
DzAlnDiliarke an zma arn a uvve er
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
76/128
e an zma arn a uvve er Mekanizmadatemastaolandilerinbirbirineuyguladklaryk,
i geni i ineyaym iryay y tr.Buyay y nbilekesinenormalkuvvetdenirveFnilegsterilir.
2wt2bn2d1wt1bn1d rFrFM,rFrFM ====2w2d1w1dt r/Mr/MF ==
wtn cos/FF =
wnwtr sinFtgFF ==
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HELSELALINDL ARK
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
77/128
Taksimatsilindirlerizerindekihelislerineaiteim(helis)alarbirbirineeitolmakzerebirsa helislibirsa helislidiliilebirsolhelislibirsolhelislidilidenoluan
mekanizma,dzdililerebenzerekildeparaleleksenleraras
ndakullanlanbirdiermekanizmadr.
Kavramaorannnikidenbyk,okzamanoldukabykolmasnnbir
duyarldrvezellikleyksekhzlarnszkonusuolduuuygulamalardakullanlr.
evrehzlar200m/syi bileaanzelheliselmekanizmalaryaplmtr.
Bumekanizmalardadilerkavramayabtngenilikleriiledeil,birkenarlarndanitibarentedricen irdiklerindendzdi lilere redahaazgrltolutururlar.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselAlnDi li arklar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
78/128
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselAlnDi liGeometrisi
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
79/128
Alndzlemindeheliseldiliiledzdiliarasndaprensipolarakhibirfarkyoktur.
Alndzlemindekigeometrieksenistikametindekaydrlrkenaynzamandadndrlrseheliseldiliortayakar.
ro n er ang rno ase sen s ame n e a pe rse r e serisiizilmi olur.
Profilzerindekifarklnoktalariinayneyyapldndaaynhelisadmnasahipfakathelisalarfarklolanhelislerizilecektir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselAlnDiliGeometrisi
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
80/128
AlnmodlAlnmodl AlntaksimatAlntaksimat
= /pm tt
tt0 mz/pzd ==
cospp,cos/pp ==
NormaltaksimatNormaltaksimat
0nx sin/pp =EkseneltaksimatEkseneltaksimat
NormalmodlNormalmodl
0nt cos/mm =
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Evolvent ProfilliHeliselDi liler
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
81/128
Heliseldilinindiininalndzlemindekiprofilievolvent olduu.
Yine,alndzlemindekiprofiliinimalatkavramaas tile
sterilirse temel dairenin temel daire eksen istikametindegeniletildiindetemelsilindirin)ap
cos
0
nttt0bcos
mzcosmzcos
===
eme a reta s mat
tcos
0nttbb cos
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Edeerdi saysEdeerdi says
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
82/128
erilikyaraprn=r0/cos
20dr.
0
2
0
0
00
===
cos
r
r
cosr
b
arn
0
2
0
2
=
=
cos
r nnn
00
2
0
2
0
2
=
=
=
cos
mz
cosmcosm
r
m
rz n
nnn
nn
0
3 ==
cos
zzz en
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Helisel ubukDi li
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
83/128
Normalkesittekiimalatkavramaasilealn
asarasndakiiliki
0
0n
t cos
tantan
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselDi lilerdeDi Kalnl
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
84/128
za n ere enzere eyap r
Taksimatdairesizerindedi kalnl
)tanX22
(cos
mtanmX2
2
ps 0n
ntn
t0t +
=+=
Herhangibirrxyarapndakibirdairezerindedi kalnl
+= )invinv
d
sr2s xt
0
0xxt
cos x=d0.cos t/2rx ile xasbulunabilir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ProfilKaydrlm HeliselDililerve
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
85/128
Alndzlemindekiiz dmdikkatealndndaolaydzalndilileriingsterilenlerletamamenayndr.
Alndzlemiesasalndndabudzlemdekigeometri,profil
kaydrmaoranX.cos0olanbirdzdiligibidir. Heliseldililerlededzdililerdeolduugibi0,V0ve
ou uve ou suz me an zma aryapa me
mmkndr.
yaplabilir.
, t, tveprofilkaydrmaoranX.cos0olanbirdzdiligibidnlebilir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselAlnDiliarke an zma arn a avrama ran
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
86/128
Heliselmekanizmadakavramaorandzdilimekanizmayagreoldukabyktr.
Bumekanizmadaprofilkavramaorannaekolarakbiradmadm
kavramaorankavramaorandaszkonusudur.
AC yayuzunluu,aln
dzlemindekiyuvarlanma w
takdirdetoplamkavramaoraneldeedilecektir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselAlnDiliarke an zma arn a avrama ran
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
87/128
tanb 0veV0mekanizmalarnda
wp= pw=pt=pn/cos0=.mn/cos0dr
Admkavramaoran
n
0
0n
0
m
sinb
cos/m
tanb
=
=
Toplamkavramaoran
+=
Profilkavramaoran.Aln
MakinaElemanlarIIDiliarklar
z em n z er eolduugibihesaplanr
Heliseldi litemasdurumu
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
88/128
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Helisel Aln Dili ark
M k i
d Di K tl i
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
89/128
Mekanizmas nda DiKuvvetleri
Dzalndililerdenfarkl
oluur
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Helisel Aln Dili ark
M k i
d Di K tl i
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
90/128
Mekanizmas nda DiKuvvetleri
022d011dt rr ==
000 == cos/tanFsinFF ntnnr
MakinaElemanlarIIDiliarklar
0t00nne
HeliselDilideEksenelKuvvetinYn
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
91/128
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Okdi limekanizmalar
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
92/128
Okdililerileyaplmbirdilipompa
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMALARINDA
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
93/128
kaynaklar;
Dilerintemasndaizafikaymadanilerigelenkayplar,
Mekanizmadakiyataklardaveszdrmazlkelemanlarnntemas ze lerindekika lar
Srklemekayplar,yanidnenelemanlarn
havaysrklemesiileortayakankayplar
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMALARINDA
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
94/128
di srtnmekatsaysolmakzeredt zamanaralndakisrtnmeii
kdi1 =
EV =Dilerintemasnoktasnnkavramadorusuzerindekihareketindedt dtrdtrdE 2b21b1n ==kadarzamandaalnanyol
n1b1 dE)r/1(dt = Yazlrveintegrasyon yaplrsa
=2kl
dE1
VFW
MakinaElemanlarIIDiliarklar
=
1kn lE 1b1 r
ALINDL ARKMEKANZMALARINDA
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
95/128
=
2
1 kl)i(
1
1kl
nnbr
Di lininbirdn ndez.W kadarka i szkonusuolacaktr. 1numaraldilininmekanizmadakidndrendiliolduuvarsaylrsabu
dilininbirdnndemekanizmayayaplani
= 1wt1d dF2M
1111111d Wz1Wz
1WzM2
=
=
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
1wt1d1d
ALINDL ARKMEKANZMALARINDA
Temas noktas ndaki ka ma h n n
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
96/128
Temasnoktasndakikaymahznn,stat a e uvvet n nvean aypgcnkavramaktasboyuncadeiimleri(=sabitvarsaymile).
SvSv filminfilmin oluabileceioluabilecei koullarakoullara
sahipsahip alnaln mekanizmalarndamekanizmalarnda didisrtnmelerindensrtnmelerinden ka naklananka naklanan
kayplarkayplar genelgenel olarakolarak %%11 denden
kktrkktr..
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMALARINDA
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
97/128
eksantrikliidir.Dililerindi saylarnnarttrlmaseksantrikliinalabileceienbykdeerisnrladndansrtnmekayplarnkaydadeerldedrr.
,olmasnnnedenibudur.
Kavramaktasnnyuvarlanmanoktasnagresimetrikliibozuldukakayplarartar.Profilkaydrlm mekanizmalardakavramaktassimetrikyaplabildii
takdirdebu,kayplarasndanyararsalar.
kuvvetolanteetselkuvvetarasndakifarkarttrr.Normalkuvvetinbymesisrtnmekuvvetinibytsedediertaraftankavramaasnnbymesi
. ,kavramaasnnetkisifazladeildir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMALARINDA
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
98/128
dahadabykolacandankayplarnartmasbeklenir.Ancak,helisa snnb mesialndzlemindekavramaktasnksaltacandanbuannkayplarzerindenemlibiretkisininolmadsylenebilir.
Dndrendilininpinyonveyaarkolmasnnkayplarzerinde
kaydadeerbiretkisiyoktur. Profillerinkkveublmlerindeyaplacakbazmodifikasyonlarla
bublgedekitemaskuvvetikltlerekkayplarbirmiktar
.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMASINDA
Temasta olan di iftleri arasndaki yk paylam ve zellikle iki diin
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
99/128
Temastaolandi iftleriarasndakiykpaylamvezellikleikidiinemas zg s n e yay y n a m er n a e er ne nem
ldebaldr.
sradilieksenlerindeidealdurumagreolansapmalardadahafazlaetkiliolabilir.
Eksenlerdekibusapmalar(alndiliarkmekanizmalariin
paralelliktenkaklklar)sistemdekimiller,yataklarveyataklarn
kalanformsapmalarndankaynaklanr.
Mekanizmaalrkenoluanyklerinetkisiyleortayakanelastik
ekildeiimlerinindililerinyerletiiblgelerdemillerdenedenolduuasalsapmalartemasizgisindekiykdalmndaki
.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMASINDA
Daha nce belirtilen ve normal koullarda ortaya kmamas
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
100/128
Dahancebelirtilenvenormalkoullardaortayakmamasgere en asar arn n aaa a i asar ar ertr mekanizmaiinszkonusuolabilecekhasarlardr;
1.1. Tekrarlayaneilmeyklerialtndadi dibindenkrlma,Tekrarlayaneilmeyklerialtndadi dibindenkrlma,
.. e rar ayan emasger me er n ne s a n aor aya ane rar ayan emasger me er n ne s a n aor aya an
yzeyyorulmas
vebununsonucuolarakyzeyyorulmas
vebununsonucuolarakpittingpitting a
nmas
a
nmas
, ,
3.3. Fazlayklenmi dililerdedi temasndakiizafikaymahznnFazlayklenmi dililerdedi temasndakiizafikaymahznnb koldu ubl elerdeorta a kan o unka namab koldu ubl elerdeorta a kan o unka nama
anmaseklindekihasar(yenmeanmas).anmaseklindekihasar(yenmeanmas).
MakinaElemanlarIIDiliarklar
ALINDL ARKMEKANZMASINDA
Dili hesab iin iki farkl yaklam sz konusudur. Bunlar;
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
101/128
Dilihesabiinikifarklyaklamszkonusudur.Bunlar;
1.1. DileregelenyaylykngenilikboyuncadzgndaldnDileregelenyaylykngenilikboyuncadzgndaldnvarsayarakdileribirerankastrekiri gibidnmekvestatikykvarsayarakdileribirerankastrekiri gibidnmekvestatikykaltndazorlanmalartemsiledengerilmelerihesaplamakeklindekialtndazorlanmalartemsiledengerilmelerihesaplamakeklindekiyaklam.D ykteolabilecekdeiimleri,dilerinyapsndanyaklam.D ykteolabilecekdeiimleri,dilerinyapsndankaynaklananekdinamikykleri,yaylykteolabilecekdzgnszlklerikaynaklananekdinamikykleri,yaylykteolabilecekdzgnszlkleri
katsaylarla,dolaylyoldanhesabadahiletmekeklindekibuyaklamkatsaylarla,dolaylyoldanhesabadahiletmekeklindekibuyaklam
gnmzdehalihazrdayaygnolarakkullanmszkonusuolangnmzdehalihazrdayaygnolarakkullanmszkonusuolan. ,. ,
benzetilerekhesaplanr.Dililerinhesaplanmasileilgilibellibalbenzetilerekhesaplanr.Dililerinhesaplanmasileilgilibellibalstandartlardadabuyaklamesasalnmtr.standartlardadabuyaklamesasalnmtr.
2.2. ncekiyaklamdadolaylolarakdikkatealnanhususlardorudanncekiyaklamdadolaylolarakdikkatealnanhususlardorudanhesabadahiletmeyeimknverendahakarmakmodellervebuhesabadahiletmeyeimknverendahakarmakmodellervebumodelleriesasalanbilgisayarzmlemelerininkullanldyaklamlar.modelleriesasalanbilgisayarzmlemelerininkullanldyaklamlar.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di DibindeveTemasYzeyindedealDurumdakiDi DibindeveTemasYzeyindedealDurumdaki
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
102/128
. n en or anma n om na er me
hcosFM =
BA
AF rtgs
cosrh =
22
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di DibindenZorlanmainNominalGerilme
Di dibindekieilmegerilmesi
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
103/128
g
6/sbW 2F
Fdi
e
ee
==
Normalkuvvet,teetselbileenicinsindenFFdidi==FFtt didi//coscos wweklindeyazlrsa
F
w
2F
F
dit
2F
2w
e
coss
cosm
6
mb
F
sb
mcos
cos
=
=
mm
F cosh
6
F
dit
e
w
2
F
F Ymb,
cosm
smY =
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
FormfaktrFormfaktr
FormFaktr
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
104/128
Di kuvvetinindi bana
faktrYFailegsterilir.
Di kuvvetinindi bandanetkimesidurumundakullanlabilecekformfaktrileilgilidiyagram.Budiyagramn0=20,haP=1.mn,hfP=1,25.mn,fP=0,375.mnolankesicitakmlakesilmi dilileriindir.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
E ilmea sndankritikkesit
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
105/128
Di dibindekikavak
e risinin i orta o rusuile300 lik ayapan
Lewis Parabol
MakinaElemanlarIIDiliarklar
KritikBl e
ekiye zorlanan blgede yzeye teet olarak oluan gerilme ayn
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
106/128
ekiyezorlananblgedeyzeyeteetolarakoluangerilmeaynzamandabirasalgerilmedir
a
F
F
F
FS
2
s
h
s13,02,1Y
+=
== SS..ee
YS:Gerilmeylmafaktr1a=
Fs3,221,1 +
MakinaElemanlarIIDiliarklar
GerilmeYlmaFaktr
Kuvvetindi bandanetkimesi
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
107/128
urumun ageri mey mafaktrYSailegsterilecektir.
S F,hFveFnin bilinmesigerekecektir.
zellikleFnin belirlenmesioldukakarmakbirincelemeyigerektirir.
durumundadi dibiiingerilmeylmafaktrileilgilidiyagram.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
KavramaOranFaktr
Di iftininbiryaygibiekildeitirdiidnldnde,buyay
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
108/128
toplamnormalkuvvetindi iftleriarasndakipaylamhesa lanabilirvebirdi iftineokonumdaetkiedennormaldi kuvvetiolanFdibulunabilir.
Enbykzorlanma,di kuvvetiyadi banayadasttekilkavramanoktasnaetkidiindeolacaktr.
Di iftleriarasndakiykpaylamvetekilkavramanoktasnnyeri,nispetenkarmakhesaplargerektirir.
Fazlaayrntyagirilmedenyaplacakhesaplariindi bandantemas
durumugznnealnabilirvebunoktayagelendi normalkuvvetiiinkavramaoranileilikilibirfaktrkullanlabilir.
u urum a, u uvve dia= . ne n ea na r.
BuradaY
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
109/128
a y a u eTeetselkuvvet
= YYYmb
YY
mb SaFa
tSF
dit
0F
DiligeniliiKavramaoranfaktr
Formfaktr
Gerilmeylmafaktr
MakinaElemanlarIIDiliarklar
HeliselDi lilerdekiDurum
Heliseldililerdeaynandatemastaolandi iftisaysikidenbykolacaktr.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
110/128
E alandililerhataszolsabile,temasizgileriboyuncayaylyktededeiimgrlecektir.Buradan,heliseldililerindilerininbirerkiri gibidnlemeyecei
.gerekdurumuhesaplarayanstabilmekzlmesizor,karmakmodellerigerektirir.
Kavramaoranfaktr
0cos,
25,0Y
+=
o
01Y
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Di DibindekiZorlanma
a y a u e em z em e e se
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
111/128
a y a u e em z em e e sealndilileriin:
Te etselkuvvet
F
=
mb SaFa
n
0F
Diligenilii Kavramaoranfaktr
orma mo
Formfaktr Gerilmeylmafaktr
MakinaElemanlarIIDiliarklar
TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
112/128
basncbirgstergeolarakalnr.
=
2
H
2
maxb
x1p)x(pHertz basndalm
BasncnenbykdeeriolanveokzamanHertzbasnc
diyeanlanbasnileFkuvvetiarasndakiiliki
==H
maxHbb
pp 2
2/12
2
2
1 RF411
b
+
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
21
TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
113/128
21/
er z asnc2
2
2
1 11e
Hb
EE
Rp
+
=
Poisson oran Elastiklikmodl
Re,silindirlerinedeererilikyarapdrveaadakigibihesaplanr:
21
21e
21e RRRRR,
R1
R1
R1
==
MakinaElemanlarIIDiliarklar
+:d dililer;:idililer
TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn
E1=E2=EvemetalmalzemeleriinPoisson orannda0,3civarndald dikk l
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
114/128
olduudikkatealnrsa:
Hertz basnc EF
Di li arklari in:F=F ,F =F /cos , oldu u
e
HRb,p =
varsaylrsaveEe=2.E1.E2/(E1+E2) kabulile
EsinrR +=
nw2w2 EsinrR =
1iF1Ep t
2
e
H
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
1www
TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn
Pratikhesaplariin,heliseldililerdekidurumdzdililerdekinebenzerl k h d h d h li l di lil i i k ll l k d ki ibi
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
115/128
varsaylarakhemdzhemdeheliseldilileriinkullanlmakzereaadakigibihesapmetotlargelitirilmitir.
Arykfaktr
VAt
EHH KK1iF
ZZZZp
= Dinamikykfaktr
01
Elastiklikfaktr
2/1
wtb coscos2Z
=
Yuvarlanmanoktasfaktr e sas a r
( ) 2/10cosZ =
2/1
2
e
E)1(2
EZ
=
wtt sincos
2/1
0veV0mekanizmalarnda Kavramaoranfaktr2/1 2/1
MakinaElemanlarIIDiliarklar
tt
bH
sincos
cosZ
= )1(3
Z
+
=
se Z
=
Ger ekZorlanmalarTemsilEdenGerilmeler
n e zor anmay ems e en ger me
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
116/128
n e zor anmay ems e enger me
t
FFVA0FF
KKKKYYYYF
=
=
nmb
alma(aryk)faktr
dealdurum Dinamikfaktr Ykpaylamfaktr
Di dibizorlanmasiinykdalmfaktr(genilikfaktr)
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Ger ekZorlanmalarTemsilEdenGerilmeler
zey zor anmasn ems e en ger me
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
117/128
zeyzor anmasn ems e enger me
HHVA0HH KKKKpp =
emHHHVAt
EH pKKKK1iF
ZZZZ
= 01
alma(aryk)faktr
dealdurum Dinamikfaktr Ykpaylamfaktr
Yzeyzorlanmasiinykdalmfaktr(genilikfaktr)
MakinaElemanlarIIDiliarklar
K a r k al ma faktr
Kuvvet makinas(Dndren)
DzgnElektrik motoru
Hafif darbeliTrbinler
Orta darbeliok silindirli
Kuvvetli darbeTek silindirli iten
makinas iten yanmal yanmalmotor
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
118/128
(Dndrlen)
ymotor
y
DzgnJeneratrler, niform ykl
1,00 1,10 1,25 1,50, yrler, trbo vantilatrler vekompresrlerHafif darbeliTakm tezgahlarnn ana tahrikmekanizmalar, krenlerindnme mekanizmas,pistonlu pompalar, homojen
olmayan younluktakimalzemelerin kartrclarvb.
, , , ,
Orta darbeliKauuk ekstrderleri, kesintilialan kartrclar, hafifbilyal deirmenler, aa
1,50 1,60 1,75 2,00
ileme makinalarvb.Kuvvetli darbeliZmba, makas, kauukhamuru yourucular, demir 1,75 1,85 2,00 2,25
MakinaElemanlarIIDiliarklar
, ,ar pompalar, takrclar vb.
K :Dinamikfaktr
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
119/128
2
21
21
V
ivzK
K1K
++=
AbK
K1DIN3962yegredilikaliteleri
K2
Dz dililer 2,1 3,3 5,7 9,6 15,3 24,5 34,5 53,6 76,6 122,5
0,0193
e se er , , , , , , , , , ,
1
,
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Geni likFaktrleri
Fve H eg s er envesrasy a vey zeyzor anma ar ny
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
120/128
dalmfaktr(genilikfaktr)denilenfaktrlereitlinedenlerledigeniliiboyuncaykdalmndaortayakanfarklldikkatealmakiin
kullanlmaktadr.Bufarkllnbellibalnedenleri;dililerdekidi dorultusuhatalar,millerineksenleriarasndaki aralelliktenka klklar atakbo luklar mil atakvegvdedeortayakanelastikekildeiimleri,kkaplpinyonlarda
pinyonungeniliiboyuncaortayakaneilmeveburulmadeformasyonlar.
Nis etenfazla klenmi di lilerdeK 1 25veK 1 2
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Yk a la mfaktrleri
F H
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
121/128
ykpaylamnbozucuvedolaysiledi iftininbazkonumlarndabunedenleorta a kanzorlanmaart n
hesabakatmakiinkullanlanfaktrlerdir.
DilikalitesiDIN3961(ISO1328)
KF veKHiintavsiyeedilendeerler: iingeerlidir.mm/NKb At
100>
Sertletirilmi veyayzeysertletirmeyaplmdililer.
Dzdilimek. 1 1 1,1 1,2
Heliseldilimek. 1 1,1 1,2 1,4
Sertletirilmemi veyayzeysertletirmeyaplmam dililer.
Dzdilimek. 1 1 1,1 1,2
Heliseldilimek. 1 1,1 1,2 1,4
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Emni etGerilmeleriDi dibi
XrelTRrelTNTemF
S=
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
122/128
XrelTRrelTNT
F
emFS
E ilmezorlanmasi indi li
Di dibimukavemetiiinbyklk(boyut)faktrdr.
Emniyetkatsays
malzemesindenstandartreferansdililerikullanlarakdeneylerleeldeedilmi olanve Balyzeykalitefaktr.
pratikolaraksreklimukavemetitemsiledengerilmedir.
Dilimalzemesininbalentikduyarll
, ,
Sonlumresahip(zamanmukavemetiblgesindealan)dilileriindzeltme
. , ,
MakinaElemanlarIIDiliarklar
katsays.Sreklimukavemetiin1dir.
Emni etGerilmeleriYze
limHp
XWRVLNTH
emHS
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
123/128
HS
Yzeyzorlanmasiin
Yze zorlanmasi instandart
Emniyetkatsays
Malzemeiftifaktrdr
y oyu faktrdr.
referansdililerileyaplmdeneylerinsonularesasalnarakbelirlenmi olanve
Balyzeyprzll
faktr.0,81,1
sreklimukavemetitemsiledenbasntr.
Yalaycfaktrdr.Deeri
evrehzfaktr.0,91,13
Sonlumresahip(zamanmukavemetiblgesindealan)dilileriindzeltme
0,871,15arasndaolabilir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
katsays.Sreklimukavemetiin1dir.
Malzeme tr Sembol Kullanm alanve zellikler FM[N/mm2] pH lim[N/mm
2]
Kr dkme demir GG20GG25
Karmak ark ekillerine,uygunluk, dk maliyet, kolaytala alnabilme, grlt
80110
300360
Siyah temper dkm GTS35GTS65
Kk boyutlar iin uygundur.Dkme demir ve dkme elikarasnda zelliklere sahip
330410
320460
Kresel grafitlidkme demir
GGG40GGG60GGG100
Byk boyutlar iin deuygundur. Dkme demir vedkme elik arasndaki
370450520
370490700
zelliklere sahip, alevle veindksiyonla sertletirilebilir.
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
124/128
Diliy
Alamsz dkmeelik
GS52.1GS60.1
Byk boyutlar iin dkm g(dkm boluklar ve artkgerilmeler olabilir)
280320
320380
Yapelii St37 yikaynakedilebilir. 250 320
Malzemeleri (imalat elii) St50
St60St70
350
410460
430
460530
Islah elikleri Ck45N 34CrMo4V 42CrMo4V
Kolay talaalnabiliryi kaynak edilebilirKolay talaalnabilir
320...400430...580450...620
430...530530...710580...770
r o30CrNiMo8V34CrNiMo12.8V
...470...640490...650
...600...790650...840
Alevle veya
indksiyonlasertletirilmi slah
Ck45
34CrMo442CrMo4
Uygulanan sl ileme ve dili
ark
n boyutlar
na bal
olarakbazlarnda di dibi yzeyi de
Di dibiyzeyi
sertise500...750 1000...1230
. ise
300...450Nitrrasyonla yzeysertletirme yaplmslah ve sementasyonelikleri
42CrMo4V 16MnCr5V
Nitrrasyon kalnl
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
125/128
boyutlandrmahesabdr.
.
Zamanzamandierlleribelliolanbirmekanizmadauygundi eni li ininaranmas adal leritamolarakbelliolanbirmekanizmadadilileriinuygunmalzemelerinseilmesi
amacyladahesapyaplabilir. nboyutlandrmaileilgilihesaplar,zorlanmalarlailgili
bantlarnuygunekildedzenlenmesiilemodlhesabmodlhesab
e neso ma m m n r. Konstrktr,bazbyklklerileilgiliseimleryaparak
.
MakinaElemanlarIIDiliarklar
AlnDiliarkMekanizmalarndaoyu an rma esa
cosM2
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
126/128
3 FFVASaFa01d
n KKKKYYYYz
cosM2m
=
Di dibimukavemetinegre
2 1icosM2 3 EHHHVA2
emH
2
1
nipz
=
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Geni likOran
en oran= pn n avs yee en e er er
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
127/128
=
(DIN)
n
11...12 Kaynak konstrksiyonu hafif esnek kutu 3...4,5
...
6...7
6...7
Her iki tarafnda yataklarbulunan mekanizmalar
Hassas imal edilmi, rijit yataklanmmiller zerindeki mekanizmalar
, ...
6,5...9,5
8...11
4...6 ok hassas imal edilmi ve rijit yataklanm miller zerindeki
mekanizmalar
12,5...19
MakinaElemanlarIIDiliarklar
Emni et Gerilmeleri
Emniyetgerilmeleri,ncelikleseilecekdilimalzemesinea r.Ma zemeseimiyap r en iiima ii ei gi ite no o i
-
7/26/2019 Alin Disli Carklar
128/128
gznndebulundurulmaldr.
mu aveme nemn ye ger mesFM
emF
= Emniyetkatsays
=F
F , , ,ifttarafndanyklenendileresahipdilileriinS
F=22,25
Pitting anmasnakaremniyetliyzeybasnc
limHp
H
emH
S
=
S =1 21 4arasndaalnabilir
MakinaElemanlarIIDiliarklar
top related