1920 - gherghel, ilie gh. (1860-1931) - cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul...

Upload: ioan-si-catalin

Post on 26-Feb-2018

272 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    1/17

    D r . I . G H E R G H E L

    C A T E V A C O N T R I B U T I U N I

    M I M E

    H O P E

    L A

    A

    [ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ,

    m a r

    E X T R A S D I N C O N V O R B I R I L I T E R A R E " A N U L 1 9 2 0 .

    B U C U R E S T I

    T I P O G R A F I A C O N V O R B I R I L I T E R A R E "

    1 7 , S t r a d a C a m p i n e a n u , 1 7

    1 9 2 0

    4

    k . I

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    2/17

    D r . 1 . G H E R G H E L

    C A T E V A C O N T R I B U T I U N I

    C O P I E R

    1 1 0 1 1 0 1 1 { 1

    [ 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 1

    J U D I "

    E X T R A S D I N C O N V O R B I R I L I T E R A R E " A N U L 1 9 2 0 .

    B U C U R E S T I

    T I P O G R A F I A C O N V O R B I R I L I T E R A R E d

    1 7 , S t r a d a C a m p i n e a n t i , 1 7

    1 9 2 0

    / I

    N

    1

    _

    -

    -

    _

    . -

    .

    -

    . t .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    3/17

    C A T E V A C O N T R I B U T I U N I

    l a c u p r i n s u l n o t i u n e i c u v a n t u l u i V l a c h "

    D i n c e r c e t a r e a d i n u r m a , 1 ) p r i v i t o a r e l a

    ? : c l a t u r a C o -

    m a n i l o r , 2 ) p u t e m v e d e a , c u m d e n u m i r e a f o r g e r m a n a V a l w e n x .

    ( = l a t .

    a V a l v i , . ) , s ' a c i o c n i t i n c o n c e p t i a u n o r

    c o m e n t a t o r i

    c u

    f o r m a g e r m a n a a s t r a v e c h e i d e n u m i r i e u r o p e n e p e n t r u p o p o a -

    r e l e d e v i t a r a m l e a n a , a n u m e : W a l h i ( - - _ L l a t . W a l l i s ) .

    S t u d i u l d e f a t a p o a t e d e c i s e r v i c a o c o n t i n u a r e a a c e l o r

    c e r c e t a r i , n e c u m

    c a o l a r g i r e

    i n

    t i m p

    i

    s p a t i a a n o t i u n e i

    c u v a n t u l u i

    E t i m o l o g i i l e f e l u r i t e p r ; v i t o a r e l a a c e s t n u m e a u f o s t i n t r u -

    c a t v a i n r a u r i t e

    d e t a r a m u r i l e i s t o r i c e - g e o g r a f i c e , u n d e a c e a s t a

    n u m i r e p a r e a o r i g i n a r a . S i d e o a r e c e i n f a n t a n e l e a p u s e n e

    a c e s t

    n u m e s e r i d i c a p a n g l a e p o c a

    l u i

    C a r o l c e l M a r e 3 ) ( 7 6 8 - 8 1 4 ) ,

    m u l t i c o m e n t a t o r i i i s t o r i c i i n c l i n a a - i a t r i b u i o o r g n e

    g e r m a n a ' )

    1 ) G h e r g h e l , C o m a n i s u b n u m e l e V a l w e n " s i K h a r d e s c h "

    ( s u b t i p a r ) .

    2 ) I n n i c i o s t i i n t a n u e p r e a

    t a r z i u d e a i n d r e p t a o n e e x a c t i t a t e

    A t r a g d i n n o u a t e n t i u n e a a s u p r a a r t i c o l u l u i m e u C o m a n i

    s a l t C o m a n i , i n

    T i n e r i m e a r o m a n s " B u c u r e s c i 1 8 9 9 , p . 2 6 6 .

    3 ) G . P a r i s , R o m a n i , R o m a n i a , I n R o m a n i a " ,

    P a r i s 1 8 7 2 , I . , p . 5 .

    I n g l o s a r u l r o m a n - g e r m a n d i n C a s s e l v o r b e l e l a t i n e . S t u l t i

    s u n t R o m a n i

    s a p i e n t i s u n t P a i o a r i i s u n t r e d a t e a s t f e l :

    T o l e s i n t W a l h a , s p a h e s i n t '

    P e i g i r a " .

    4 ) I b i d e m p . 1 1 s i a i u r e a ; K l u g e , E t y m o l . W o r t e r b u c h

    d e r d e u t s c h e n

    S p r a c h e , S t r a s s b u r g 1 9 1 0 , p . 4 8 2 , 4 8 9 ; H . P a u l ,

    G r u n d r i s s d e r g e r m a n i s c h e n

    P h i l o l o g i e , S t r a s s b u r g 1 8 9 6 , 1 . ,

    p . 4 1 4 . l a t . - g a l l . V o l c a e , a n d . W a l h a ;

    p . 7 6 2 ; M i k l o s i c h , E t y m . W o r t e r b u c h d e r

    s l a v i c h e n S p r a c h e n , W i e n 1 8 8 6

    p . 3 9 4 ; M u r n u i n C o n v o r b i r i L i t e r a r y

    1 9 0 3 , p . 1 0 9 ;

    l o r g a , H i s t o i r e d e s

    R o u m a i n e s d e T r a n s i l v a n i e , B u c u r e s t i 1 9 1 6 , I .

    p . 3 0 .

    ' t

    V l a c h .

    I I I .

    .

    * i

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    4/17

    I m p r e j u r a r e a i n s a ,

    c a f o r m a i n t r e b u i n t a t a a p a c e p u t i n m a i

    t a r z i u

    s i l a B i z a n t i n i 1 ) , n e - a r p r e v e n i , p a r e - s e , a n u n e p r i p i

    u

    j u d e c a t a .

    1 . C e e a c e i n s a n e i n t a r e s t e i n a t i t u d i n e a n o a s t r A , e s t e e t i -

    m o l o g i a u n e i n u m i r i t o p o g r a f i c e , i n c a r e s ' a p g s t r a t , d u p d m o -

    d e s t a n o a s t r a p a r e r e , c a o f o s i l a l i n g u i s t i c s d i n t i m p u r i m u l t m a i

    v e c h i

    s i

    n u m i r e a p o p o r u l u i n o s t r u .

    C r o n i c a r i i b i z a n t i n i

    e x t e r n i , c a r i a u t r a t a t i s t o r i a b i z a n t i n a , s a n t p l i n i d e l a u d e p e n -

    t r u

    b i s e r i c a , p a l a t u l

    i m p e r i a l ,

    p o a r l a d e a u r , b a i l e

    p o d u l

    d e l a V l a c h e r n e " ' ) ,

    c o m n i u m e m i n e n s , c u n c t i s

    p r a e c l a r i u s , u t

    S o l C o e l i s t e l l a s p r o r s u s s u p e r g r e d i t u r 3 ) .

    U n a s e m e n e a m o n u m e n t a r h i t e c h t o n i c ,

    i s t o r i c s i r e l i g i o s a

    i m b o l d i t p e m u l t i s a - i c a u t e o r i g i n e a .

    D i n t r e b i z a n t i n i s t i i m o d e r n i P a s p a t i s d e c l a r a , c a e t i m o l o g i a

    1 ) C u n o s c u t a p r i m a m e n t i u n e d e s p r e , R o m a n i i t r a n s d a n u b i e n i d i n

    a . 9 7 6 l a K e d r e n o s , e d . B o n n I I . ,

    2 ) C a s t u d i o i n t r o d u c t i v v e z i m a i a l e s a r t i c o l u l l u i O b e r h u m m e r

    d e s p r e B l a c h e r n a i , T n P a u l y - W i s s o w a , R e a l - E n c y c l o p a d i e d . c l a s s i s c h e n

    A l t e r t h u n i s w i s e n s c h a f t e n ,

    S t u t t g a r t

    1 8 9 7 , I I I . ,

    p .

    5 5 4 ; H e r z b e r g , D e r

    K a i s e r p a l a s t v o n K o n s t a n t i n o p e l , i n H i s t 6 r i s . c h e Z e i t s c h r i f t " d e S i e b e l

    1 8 8 4 ; S c h l u m b e r g e r , L e s I l e s d e s P r i n c e s e t l e p a l a i s d e s B l a c h e r n e s ,

    - P a r i s , 1 8 8 4 .

    C a t p r i v e s t e f o r m a B l a q u e r n e s ( L . L e g e r , C h r o n i q u e d i t e

    d e N e s t o r , P a r i s 1 8 5 4 , p . 2 7 8 ) , B l a c h e i n a i " ( O b e r h u n u n e r ,

    I .

    c . ) n u m a i

    p r i m a l c a u t A o j u s t i f i c a r e z i c a n d : S i r a i d o n n e l a f o r m e B l a q u e r n e s ,

    c ' e s t p a r c e q u e u e s e r e n c o n t r e d e s l e X 1 1 1 - m e s i e c l e d i n s V i l l e h a r d o u i n " .

    A s u p r a v a l o a r e i f o n e t i c e a l u i B g r e c e s c i n t i m p u r i a s a d e t a r z i i

    v e z i m a i j o s p . 7 n o t a 2 ) .

    T o t a s t f e l a u r e d a t s i R u s i i p r o n u n t a r e a c u v a n t u l u i , a t a t i n i m p r u -

    m u t u r i l e c r o n i c e l o r f o r d i n b i z a n t i n i V l a k h e r n e s " ( s i c ) c a t s i l a i n t e m e i e r e a

    u n e i b i s e r i c i s i a u n e i l o c a l i t a t i ;

    V l a h e r n s l c o e s e l o d i n a p r o p i e r e a . M o s -

    k o v e i . ( L e g e r , o p . c i t . , 1 , c . )

    D a c a i n s a i s t o r i c u l i m p e r i u l u i l a t i n d e O r i e n t I n t r e b u i n t e a z a f o r m a

    c u

    B . , a c e a s t a a r

    f i p u t u t s a a l b a s i a l t e c a u z e d e c a l r e d a r e a e x a c t a a

    r o s t i r e i p o p u l a r e .

    N o i c r e d a m d i n c o n t r a , c a t r a n s c r i e r e a a c e s t e i n u m i r i a f o s t / t i t a n -

    r i t a d e f o r m e l e n o r m a n e ( n o r m a n d e ) a n u m e l u i V l a c h , p e c a r e a t a t V i l

    l e h a r d o u i n c a t s i c o n t i n u a t o r u l s a u G . d e V a l e n c i e n n e s I I r e d a u c a n d p r i n

    c a n d p r i n B i a s " . N u m a i n u m e l e t a r i f f e m a i c o n s e q u e n t i n t r e b u -

    f a t a l ,

    . 1 3 1 a q u i e ( G . d e V i l l e h a r d o u i n , C o n q u O t e d e C o n s t a n t i n o p l e a v e c

    l a c o n t i n u a t i o n d e H . d e V a l e n c i e n n e s , P a r i s , 1 8 7 4 ) .

    D a P r e s n e d u " C a n g e , H i s t o r i a B y z a n t i n a , L u t e t i a e P a r i s i o r u m ,

    1 6 8 2 , p . 3 3 s q .

    s i c t . i

    .

    s i

    ,

    " .

    p .

    -

    ' .

    l i l a c " ,

    3 )

    4

    4 ; 5 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    5/17

    5

    c u v a n t u l u i - V l a c h e r n e e i n d o i 2 l n i e d 9 i a r B y z a n t i o s M a r t n r i s e s t e

    c a n ' o c u n o a s t e 2 ) .

    E t i m o l o g i i m a i v e c h i , - e a c e a d e l a

    r ; / . 7 . 7 . 6 7 . - - = r e g i o p a l u s t r i s ,

    s a u d e l a 6 ) , ; . / . - f r z ,

    f e r i g a , s a u ' d e l a

    m o n e d a u n u i

    V l a c h , s a u d e l a l a t . L a c u n a e , 3 ) s a u d e l a l v . 7 . i p a ( p e t e l e t o n ) ,

    n u a u , i n v e d e r a t , l a t e m e l i a f o r

    d e c a t o - a s e m a n a r e e x t e r i o a r a ,

    i i p e n t r u l i n i s t i r e a c o n s t i i n t e i n o a s t r e I d s a m b u c u r o s f i l o l o g i l o r

    n c e r c a t i s a r c i n a s i g l o r i a c e r c e t a r i l e r c o n c l u d e n t e . 0 s i n g u r a e t i -

    m o l o g i e n e - a d e s t e p t a t n u m a i c u r i o s i t a t e a , a v a n d d u p d a p a r e n t a

    s i u n s u b s t r a t i s t o r i c . U n c r o n i c a r b i z a n t i n d i n

    s e c .

    a l

    1 0 - l e a

    G e n e s i o s , n e

    s p u m e a n u r n e , c a V l a c h e r n e s i - a r

    t r a g e n u m e l e

    d u c e s c i t V l a c h e r n o s . , o m o r n a c o t o

    S d n e f i e p e r m i s a c u m a p o r n i d e l a p r e s i i p u n e r e a , c a a c e s t

    n u m e , p e c a r e i t r e t i r i e m s u b f o r m a g a s i t a l a G e n e s i o s , a r f i u n

    c u v a n t c o m p u s d i n 1 3 ) h z s i

    P r i m u l n ' a r a v e a n e v o e d e m u l t d e x p l i c a t i e ; a l d o i l e a i n s a

    n u e x i s t a i n n e o g r e a c a , d e l i s e g a s e s t e i n e l i n e s t e i n i n t e l e s d e

    v l a s t a r . , a t a t c a t e r m e n b o t a n i c ' , c a t s i i n s e n s f i g u r a t I ) .

    I n a c e l a s i n t e l e s a v u r a m i n s a b u c u r i a d e a f i g a s i t a c e s t

    t e r m e n s i i n b i z a n t i n a s e c . a l 1 0 - l e a , a d i c a i n t r ' u n o p l e x i c o g r a f i c

    1 ) A . G . P a s p a t i s , r i l e 1 . 1 , ) : v . , , P r i v o v

    T t h y 1 3 ) , : x - f a v O l ) v , I n T V . )

    i v K t o v o r o t v z t v 0 , Y 6 ) , E t

    ' E X ) . - r i v t z , o 5

    L : ) ) , ) , 6 - t o . )

    C o n s t a n t i n 0 0 0 l 1 8 7 1 , I V . , p . 1 6 9 , n o t a 2 . T o t a s t f e l s e e x p r i m a s i L e g e r ,o p . c i t . p . 2 7 8 :

    L ' e t i n i o l l g i e d u m o t 1 3 ) , 7 . - / p v - o t t e s t d o u t e u s e " .

    2 )

    S . B y z a n t i o s , ` 1 [ M o r i t o t v i : : 9 0 6 ; 7 0 ; , t 7 , A t h e n a 1 8 5 7 , 1 . ;

    p . 5 8 3 .

    3 ) i b i d e m ; P s e u d o - K o d i n o s ,

    K t o l v y , v t I v o z a ) , a 4 , i n , , S c r i p -

    o r e s o r i g i n u m C o n s 4 a n t i n o p j l i t a r u m " e d . T e u b n e r , L i p s i a e 1 9 0 7 , I L . p . 2 4 2 .

    D e s p r e a l t e e t i m o l e g i i i

    d e s p r e i n t r e a g a l i t e r a t u r e a f a n t a n e l o r v e z i

    P a u l y - W i s s o w a , o p . c i t . , s i

    a r t i c o l u l D i o n y s i o s B y z a n t i o s , i b i d e m

    V . ,

    p . 9 7 1 .

    4 ) G e n e s i o s , 1 3 r i . 0 , . . j , s ; _ g , t

    e d . B o n n 1 8 3 4 , I V . , p . 8 5 :

    1 3 ) . 7 - L i p v a t , : . t i . z 6

    s r o

    a p 7 r i - r o i 5

    K r u m b a c h e r , G e s c h i c h t e d e r b y z a n t i n i s c h e n L i t e r a t u r . e d .

    I I . ,

    M i i n c h e n

    1 8 9 7 , p . 2 6 4 . R e f e r i t ) r l a a c e s t p a s a g i u c o m e n t a t o r u l B e r g l e r z i c e

    - G l o s -

    s e m a e s s e v i d e t u n , ( G e n e s i o s p . 1 7 2 ) . D a r a c e a s t a r a t - i s t a n g e v a l o a r e a ,

    n i c i n u i - o s t a n j e n e 5 t e c u m u l t . I n s c h i m b e l n e r e d d n u m e l e d u c e l u i s c i t "

    m a i a p r o p i a t d e a f i t a l c u i t .

    5 ) C o m p a r e b u n A o a r A :

    A i r 3 0 : . ;

    ( H e n r i c u s S t e p h a n u s , T h e -

    s a u

    G r a e c a e l i n g u a e , P a r i s i i s 1 8 3 5 , I I I , p . 2 0 4 9 ) .

    c

    B ) , - z o o

    g p Y r 4 .

    I T A ) 4 T c . o v

    i l s p t l o W i d z a ,

    i f a t p t o t

    =

    Y . : % 6 0 . e o

    i l k o : z i r , v o o

    ' a . v o t t p a t i : i v z o c

    ; 7 6 7 : , i v . t . 7 , t a t " ,

    ,

    4

    t -

    ) , ( 2

    = ' v i r . . ) - :

    5

    c a

    C a u t c

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    6/17

    c o n t i m p o r a n 1 ) , s i a n u m e i n r e n u m i t u l d i c t i o n a r a

    l u l

    S u i d a s ,

    1 3 ) , a 1 i p v c e : a r i n s e m n a d e c i , l a r d v r e - o s c r e m a t u r d f i l o l o g i c a , v i a -

    s t a r . s a u p o g o r i t o r d i n V l a c h i . D e d u c t i u n e a p a r e f o a r t e

    f i r e a s c a :

    B X 7 . 7 . 4 , v o t n u e d e c a t p l u r a l u l d e l a 1 3 X c i . 7 . 4 v 0 . , > .

    C o m p o s i t e c u V l a c h n u s u n t r a r e p e

    t e r i t o r i u l g r e c e s c

    A s t f e l a v e m p e l a n g a u n V l a c h o l i v a d i o n . , s u b O l i m p , o

    V l a c h o -

    k e r a s i a . i n A r k a d i a , o V l a c h o k l i s s u r a i n M a c e d o n i a s i

    c h i a r

    u n V l a c h o p t i l o n , > i n M e s s e n i a 2 ) . S e m n i f i c a t i v e

    m a i a l e s n u m i r e a

    d i n u r m a :

    e a i n s e m n e a z a c a i d e e a c e l a s l u c r u c a

    s i V l a c h e r n o s

    a d i c a p 1 1 1 1 1 s a u v l a s t a r d e V l a c h 3 )

    2 . C a o a s e m e n e a n u m i r e d e d u c e s c i t * n u e n u m a i o n a s c o -

    c i r e a c r o n i c a r u l u i , s e p o a t e v e d e a d i n t r ' u n p a s a g i u a l u i T h e o -

    p h a n e s , n e c u n o s c u t , c a s i c e l d e s p r e B X a z 4 v a t , i s t o r i c i l o r c h e s -

    t i u n e i r o e s l e r i e n e .

    A c i s e p o v e s t e s t e d e s p r e o r e g i n a a H u n i l o r

    n u m i t a

    B o o t r i t t , ' ,

    c a r e

    a t r e c u t

    l a

    G r e c i c u

    1 0 0 . 0 0 0 d e o a m e n i d u p a

    m o a r t e a b a r b a t u l u i e i 1 3 0 : X a z 4 ) .

    S t i r e a a c e a s t a a l u i T h e o p h a n e s d e p e l a i n c e p u t u l s e c . a t

    9 - l e a 5 ) d a o a r e c a r e t e m e i u c e l o r l a l t e r e l a t i u n i c o n t i m p o r a n e p r i -

    v i t o a r e l a p r e t i n s u l d u c e s c i t V l a c h e r n o s a l u i G e n e s i o s ; d a r

    r e f e r i n i u - s c

    . 1 ; i 7 . e n t e d i n s e c . a l 5 - l e a , a r a v e a i n a i n t e d e

    t o a t e v a l o a r e a r u a t i v a a u n e i i n s e m n a t e p a r t i i i s t o r i c e .

    C i d a c a a i p u s m a n a p e u n a s t f e l d e f i r a l A r i a d n e i , t r e -

    b u e s a - 1 d e p e n i p a n d l a c a p a t .

    U r m a r i n d d e c i f a n t a n e l e i s t o r i c e a l e a c e s t u i c r o n i c a r , n e - a

    f o s t d a t s a d e s c o p e r i m i n M a l a l a s , c a r e s c r i s e s e C h r o n o g r a p h i a

    s a c u t r e i s e c o l e i n a i n t e a l u i T h e o p p a n e s 6 ) o r e l a t i u n e

    f o a r t e i n r u -

    1 )

    S u i d a s , L e x i c o n , H a l i s

    e t B r u n s v i g i a e 1 8 5 2 , I . , 2 , p . 5 3 3

    ' E p v o c

    t b c p 5 r c o v . D e s p r e S u i d a s v e z i K r u m b a c h e r . o p . c i t . , p a g . 5 6 3 .

    2 ) A n d r e e , H a n d a t l a s , W i e n 1 9 1 0 , f . 1 2 3 / 1 2 4 ; 1 2 7 / 1 2 8 .

    3 ) T o t a s t f e l i n t e l e g e m s i n o t R o m a n i i c u u n i n t a l e s c a m p e j o r a t i v

    s u b g r e c o t e i u " , v l a s t a r . s a u p o g o r i t o r d i n G r e c i .

    4 ) T h e o p p a n e s C r o n o g r a p h i a e d B o o r , L i p s i a e . 1 8 3 3 , T e u b n e r , p .

    1 7 5 ( = e d . B o n n 1 8 3 9 , 1 . ,

    p . 2 6 9 ) :

    T C p

    ` c i a . o v i )

    ' k V , p O S - p t . )

    ` P M J A : O L c * 1 0 9 i i

    t c y i ' C C i P ) 0 5 9 V M T C r i n

    X V I O [ L e M Y

    P i p P a p o c ,

    - - z o o a

    O i S v v c o

    z t X c i a a . c

    p t i i t t c ;

    x a t e a o v a 5 s s o 5 : . T c r o v ( Y m i t z i . b y t r i o

    T o i l

    t a b o o i v a p b . c B a X e c x

    4 ) K r u m b a c h e r , o p . c i t . , p , 3 4 2 .

    5 ) i b i d e m p . 3 2 5 ;

    l i t r e

    4 9 0 - 5 7 8 .

    ; -

    _

    . S a b i r i ,

    l a .

    .

    _

    I

    T a l c '

    E a ( i t p ,

    . . 6 v o r v a

    w i ; p a ,

    p . s . D . '

    i 5 o t f i c -

    t b r o P o X i i v .

    6

    B o a k ,

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    7/17

    7

    d i t a c u a a c e s t u i a d e s p r e a c e l a s e v e n i m e n t . R e g i n a H u n i l o r t S a b i r i > >

    s e c h i a m d i n s

    a c i g B o a * , i a r b a r b a t u l e i m o r t M e t z 1 ) . C u a t a t

    m a i s u r p r i n z a t o r t o i s b e s t e f o r m a p l i n d

    c e a c o n t r a s d a n u m e l u i

    1 - 3 0 : X 7 : z i

    1 3 ) , & z . i n a m b e l e r e l a t i u n i .

    A m a i M i n a s s a p r e c i z a m S i v a l o a r e a f o n e t i c a a l i t e r e i i n -

    c e p a t o a r e B d i n a m b e l e n u m e . E i b i n e , V a r a n i c i o s i l a

    s u n t e m

    i n d r e p t A t i t i p e n t r u t i m p u r i l e a c e l e a a l e r o s t i :

    ( V l a c h . i V a l a c h ,

    d e o a r e c e B i n c e p u s e f o a r t e t i m p u r i u a d e v e n i ( s p i r a n t . ( = v ) 2 ) .

    D a c d f a n t a n e l e c i t a t e n e - a u p e r m i s a p u n e i n

    c o r e l a t i u n e

    s t i r e a l u i G e n e s i o s d e s p r e u n p r e t i n s d u c e ( s e l l .

    V l a c h e r n o s ,

    d e l a c a r e l o c a l i t a t e a V l a c h e r n e s i - a r

    t r a g e n u m e l e , c u c e a a

    i n a i n t a s u l u i s a u T h e o p h a n e s d e s p r e u n d u c e s c i t c u n u m e l e

    V a l a c h t o t a s t f e l

    s t i r e a l u i M a l a l a s d e s p r e r e g e l e h u n i c -

    s a b i r i c ( V l a c h , c e r e , s p r e a p u t e a f i r a p o r t a t a c u m v a l a V l a -

    c h e r n e , v a l o r i f i c a r e a c r o n o l o g i c d - i s t o r i c a . E i b i n e , V l a c h e r n e e x i s t a

    n u n u m a i p e t i m p u l l u i M a l a l a s , c i s i p e t i m p u l e v e n i m e n t e l o r

    p o v e s t i t e d e a c e s t a u t o r .

    I m p a r a t e a s a P u l c h e r i a d u r d a c o l o ( 4 5 0 - 4 5 7 ) o b i s e r i c a

    f a i m o a s d , i n c h i n a t a S f . F e c i o a r e M a r i a . S u b l u s t i n o s ( 5 1 8 - 5 2 7 )

    e a f u a p o i r e c o n s t r u i t a

    s i p o m p o s i n z e s t r a t d . A r z a n d i n s a l a

    1 0 6 9 , A n d r o n i k o s I I ( 1 2 8 2 - 1 3 2 8 ) o r e s t a b i l i , f i i n d

    p r i v i t a d e

    a t u n c i c a u n u l d i n c e l e m a i m a n d r e

    i s p a s i t o a r e l o c a s u r i d u m -

    n e z e e s t i a l c r e s t i n a t a t i i o r t o d o x e ' ) .

    D i n t o a t e a c e s t e r e l a t i u n i a r p u t e a r e e s i , c a V l a c h e r n e s y

    f i f o s t o c o l o n i e a u n e i p o p u l a t i u n i r o m a n e s t i l a n g d C o n s t a n t i -

    n o p o l , v e n i t e a c o l o d i n s p r e S c i t i , i n a i n t e d e m i j l o c u l s e c . a l 5 - l e a .

    T r a d i t i u n e a a c e a s t a d e s p r e o p o p u l a t i u n e r o m a n e a s c d d e

    l a n g d C o n s t a n t i n o p o l , l o v i n d u - s e i n d a t i n e c u ( S c i l i i . , b a a v a n d

    1 ) 1 . M a l a l a s , C r o n o g r a p h i a , e d

    B o n n .

    1 8 3 1 ,

    p . 4 3 0 : ' E v a i n i f )

    y e ) ( p a t t y I r p o O s ` P w p a t o c c

    k i c c a a a x

    2 w v E a p e i p o w

    O i i v v o w ,

    T t c a v a p e E a x a % . i r X - O e t . ' c a t c p p o v i r e t , O v o [ L a r t B o a , z l i p a , g z o u c i a

    . 6 e N . v x p o i i S u i o k a l t o x a t f y x ' a . k i l v z t X t a S a q

    e x a v i v .

    ' i b i s e a o v a s t e o a e

    T c w 0 6 v v , . . . 4 6 1 w t e p e e t i n & ' L i l y T O 5 1 6 E 0 D a v a * B X 6 c z a r c o P b a c v .

    2 ) P e t i m p u l l u i C h r i s t o s s i m a i i n a i n t e c h i a r . V e z i d e s p r e a c e a s t a :

    G . N . H a t z i d a k i s , E i n l e i t u n g i n d i e n e u g r i e c h i s c h e G r a m m a t i k , L e i p z i g ,

    1 8 9 2 , p . 3 3 . C a t p r i v e s t e i n s a p e M a l a l a s , v e z i l a

    e l I n s t * t r a n s c r i e r e a

    n u m e l o r r o m a n e L i v i u s s i

    V i t e l i u s : A i i 3 t o c 6 c s o ( p o

    ` P c o p . c t i o r i . . . t a t o p t o c ,

    ( o p . c i t . p . 2 1 5 ) s i

    . . h . 7 1 - . 6 , - a a v e v

    v i t ` P 6 p . . . f i 6 1 3 t t e X t t 4 p E c i t X e 6 c . . . ( p . 2 5 9 ) .

    3 ) P a u l y - W i s s m v a , o p . c i t . , I I I . , p . 5 5 5 ; S c h l u m b e r g e r , o p . c i t . , p . 3 3 3 .

    - : \

    " -

    s i

    .

    s i

    _ -

    a u v A

    '

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    8/17

    8

    s i a c e l a s i o r i g i n e , o g a s i m e x p r i m a t a I n c a l a P a c h y m e r e s ( s e c .

    a l 1 3 - l e a ' ) .

    I n t r u c a t s t i r e a l u i G e n e s i o s , c a V l a c h e r n e s i - a r t r a g e n u -

    m e l e d e l a

    u n d u c e

    s c i t ,

    o m o r i t a c o l o ,

    e s u s t i n u t a p e d e o

    p a r t e p r i n e t i m o l o g i a n o a s t r a , p e d e a l t a p r i n d e s c o p e r i r e a

    d u p a

    a t a t a s b u c i u m a i s t o r i c i l o r

    m i n u t t a t a a u n u i d u c e h u n o s a b i r D

    c u n u m e l e V l a c h - V a l a c h

    l a c r o n i c a r i d i n s e c . a l 9 - l e a s i a l 6 - l e a

    s a n e f i e p e r m i s a f a c e r e z e r v e ' e n o a s t r e l a t h d e

    e t i m o l o g i a d e

    p r e d i l e c t i e a i s t o r i c i l o r * i f i l o l o g i l o r , p r i v i t o a r e l a n u m e l e V l a c h *

    d i n V o l c c e ( T e c t o s a g e s ) . , d u p a r e c o m a n d a t i a l u i T o m a s c h e k 2 ) .

    A r f i

    s t r a n i u

    p u t e m s ' o s p u n e m a c u m a

    c a p e n t r u o p o p u -

    l a t i u n e l a t i n a , d u p a c o n c e p t i a g e n e r a l d i n c o n t a c t c u e l e m e n t e l e

    g r e c e * t i d i n i m p e r i u l b i z a n t i n I n c a d i n a n t i c i t a t e ,

    s a s e a s t e p t e

    l o z i n c e i d e l a a p u s u l f r a n c s a u g e r m a n , c u m s a f i e n u m i t a .

    I m p u n a n d u - s e , c u m c r e d e m , p r i n

    c e r c e t a r i l e n o a s t r e - d e

    p a n d a c u m ,

    a n u m e : p r i n i n t e m e i e r e a a s a d e t i m p u r i e a V l a -

    c h e r n e i , p r i n e t i m o l o g i a s a n e s i l i t a d i n

    V l a c h , .

    s i o e r n o s ) ,

    p r i n r a s a r i r e a l a t i m p s i l o c p o t r i v i t a , u n e i c a p e t e n i i h u n e - s a b i r i c e

    c u n u m e l e V l a c h - V a l a c h ,

    a t e n t i u n e i n o a s t r e

    s p o r i t e

    c e r c u l

    i s t o r i c - g e o g r a f i c o r i e n t a l i n t r u d i b u i r e a o r i g i n e i c u v a n t u l u i V l a c h ;

    c e t i t o r i t b i n e v o i t o r i v o r c u n v e n i s a u r m a r i m c u i n d o i t a

    i n c o r -

    d a r e , d a r 3 i c u p r e c a u t i u n e a c e a s t a i n t e r e s a n t a p a r t i e a o r i g i n e i

    n o a s t r e .

    3 . I n c a d r u l i s t o r i c - g e o g r a f i c a l e p o c e i l i c a r e s t e d e c i d i n p e n -

    u m b r a g o l u l u i , i n c a r e a u l a s a t c r o n i c a r i i t i m p u l u i D a c i a T r a i a n a

    o s f i o a s a p o s i b i l i t a t e

    d e e x i s t e n t s a p o p o r u l u i r o m a n . D a r n i c i

    L a t i n i i d i n D a c i a a u r e l i a n d n u a u , c u m s e s t i e , o i s t o r i e m a i l a -

    m u r i t a i n t i m p u l m e t a m o r f o z e i f o r s p r e a d e v e n i A r m a n i . A u t o r u l

    a c e s t u i s t u d i u a a r a t a t m a i v a r t o s c u a l t a o c a z i u n e 3 ) , c a d u p a

    t o a t e i n d i c i i l e i s t o r i c e s i f i l o l o g i c e l e a g a n u l s t r a v e c h i u a R o m a -

    n i l o r p a r e a f i f o s t c u p r e c u m p a n i r e

    t o t r a f f l e n o r d - d u n a r e n e -

    C e l e a r a t a t e a c i I I i n t a r e s c i n s a i n c r e d i n t a s a . D e o a r e c e i n c h e -

    s t i u n i a t a t d e a f i e v o i o a s e n u p o a t e f i v o r b a d e c a l d e

    s p o r i r e a

    s a u m i c s o r a r e a u n o r a n u m i t e

    n e v o m i n c e r c a a m a i

    1 ) P a c h y m e r e s , D e A n d r o n i c o P a l a e o l o g o , e d B o n n

    1 8 3 5 , p .

    1 0 6

    K r a n z b a c h e r p . 2 9 0 .

    2 ) T o m a s c h e k , Z u r K u n d e d e r H a r n u s - H a l b i n s e I , W i e n 1 8 8 7 , I I , p . 4 6 .

    3 ) G h e r g h e l , Z u r F r a g e d e r U r h e i m a t d e r P o m a n e n , W i e n 1 9 1 0 , p .

    2 4 4 2 .

    t

    '

    s i

    .

    .

    .

    ,

    . . .

    ,

    ,

    s i

    p o s i b L i t a t i ,

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    9/17

    c o n r i b u i c u c a t e c e v a 0 e a l a f i x a r e a a c e l e i p o s i b i l i t a t i a e x i s t e n -

    t e i s i d a i n u i r e i p o p o r u l u i n o s t r u i n c a d r u l a s e z a r i l o r

    s a l e

    c a r -

    p a t i n e . A s t f e l a t r a s e s e m a c u m v r e - o c a t i v a a n i 1 ) a t e n t i u n e a c a r -

    t u r a r i l o r d e s p e c i a l i t a t e a s u p r a m o t i v e l o r , c e m a i m p e d e c a s e r a

    a a d m i t e , c a f o r m a c o r e s p u n z a t o a r e m a g h i a r a a c u v a n t u l u i V l a c h *

    a d i c a o l d & s a f i f o s t p r o t o t i p u l f o r m e i m o n g o l e - u l a g h . . P c

    T a n g a n e d u m e r i r i l e l u i H a s d e u , c a r e l e p u s e s e m a i i n t a i u s i a n u m e

    a f i r m a t i v i n d i s c u t i u n e . 2 ) c h e s t i u n e a a c e a s t a , n o t a m m a i i n v o c a t ,

    c a p e d e o p a r t e U n g u r i i n u a v e a u c u v a n t , d e a e l i m i n a p e V

    d i n V a l a c h , c u m n e z i c e a u S l a v i i s i G e r m a n i i , d e o a r e c e e i a v e a u

    a c e s t s u n e t s i a c e a s t a l i t e r s 3 ) l a i n c e p u t u l c u v i n t e l o r T o r ; p e d e

    a l t a , c a a t a t m a r t u r i i i s t o r i c e 9 , c a t

    s i

    f i l o l o g i c e n e l a m u r e s c

    c a T a t a r i i n u a v e a u

    n i c i n u p u t e a u r o s t i p e V . A l t e c o n c l u z i i

    n ' a m f a c u t ; a m d a t p a s f i l o l o g i l o r s a s e p r o n u n t e .

    N e a j u n g a n d i n s a ' D a n a a c u m

    l a

    c u n o s t i n t a

    n o a s t r a v r e - o

    r o s t i r e c o m p e t e n t a p r i v i t o a r e l a a c e a s t a

    c h e s t i u n e , s u n t e m n e -

    v o i t i c u t o a t a m o d e s t i a s a f a c e m u n p a s m a i d e p a r t e .

    I m p r e j u r a r e a c a

    < < u l a h . , f o r m a c o m a n i c a , d e s c o p e r i t a

    s i

    r e l e v a t a d e n o t

    c u

    a c e a s t a o c a z i u n e , a a j u n s s a i n s e m n e z e

    v c a l ) , r i d i c a v a l o a r e a s a i s t o r i c a l a i n s e m n a t a t e a c e l o r l a l t e f o r m e

    e x e m p l i f i c a t e d e H a s d e u l a c o n g r e s u l

    o r i e n t a l i s t i o r

    d i n V i e n a

    i n a n u l 1 8 8 6 9 .

    V o m m a i a d a o g a a p o i , c a u d i n

    v u l a h n i s e

    p a r e

    a f i

    a v u t m a i i n t a i u , c a a s t a z i l a T u r c i , f u n c t i u n e c o n s o n a n t i c a , n e -

    f i i n d a l t c e v a d e c a t c e l m a i a p r o p i a t s u n e t a t l u i v i n g u r a l a t a r a

    ( c o m p . l a t . v = u ) , p r o n u n t a t , u l a h " ,

    t , c u r a z a m s i l a b i c

    i n

    1 ) G h e r g h e l , Z u r N a c h r i c h t d e s R a s c h i d - a d - d i n F a d l a l l a h

    u b e r

    B a z a r a n - b a m " a n d C a r a - O u l a g " , H e r m a n s t a d t 1 9 1 2 , p a g . 1 4 .

    2 ) H a s d e u , l s t o r i a c r i t i c a a R o m a n i l o r ,

    B u c u r e s t i

    1 8 7 5 , I . , p . I I I .

    3 ) B a l l a g i , U n g a r . - d e u t s c h e s W o r t e r b u c h , B u d a p e s t 1 8 9 0 , 1 1 . ,

    c o n -

    s a c r a a c e s t e i

    l i t e r e - 5 6

    d e p a g i n i ( 1 0 2 1 - 1 0 7 7 )

    4 ) R u b r u q , I t i n e r a r i u m , i n R e c u e i l d e v o y a g e , P a r i s 1 8 3 9 ,

    I V . , p .

    2 7 5 :

    E t

    j u x t a P a s c a t i r s u n t I l i a c , q u o i i d e m e s t q u o d B l a c , s e d B ( s i c )

    n e s c i u n t T a r t a r i s o n a r e " .

    5 ) K u u n , C o d e x C u m a n i c u s , B u d a p e s t 1 8 8 0 , p . 1 1 9 s q .

    6 ) H a s d e u i m O r i e n t a l i s t e n - C o n g r e s s z u W i e n , R o m a n i ? . c h e R e v u e

    1 8 8 6 . p . 6 4 8 .

    A s t a z i m a i p u t e m a d a o g a s i f o r m a n z o n g o l t e d u l a g h " ,

    d e s p r e c a r e n e r e l a t e a z 5 u n c r o n i s t p e r s a n d e p e l a i n c e p u t u l s e c . a l 1 4 - l e a ,

    a n u m e W a s s a f ( a p u d H a m e r - P u r g s t a l l , G e s c h i c h t e d e r g o l d e n e n H o r d e ,

    J e s t 1 8 4 0 , p . 2 8 9 , 2 9 0 ; 2 1 3 : d i e H a n d p f e r d e h i e s s e n

    U l a g h " ) . ,

    9

    ,

    6 ) ,

    -

    s c u t

    .

    _

    -

    -

    a .

    r .

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    10/17

    1 0

    a : o l d h i i n s a i n u n g u r e s t e f i n d

    b i s i l a b i c ,

    i n v e d e r e a z a s i

    p r i n

    a c e a s t a o f o r m a d e r i v a t a .

    D u p a t o a t e

    a c e s t e a

    s ' a r

    p a r e a c a o r i g i n e a f o r m e i . o l a h -

    u l a h - u l a g h ) a r t r e b u i c a n t a t a l a u n p o p o r t u r c o - t a t a r , c e a v e n i t

    i n a t i n g e r e c u R o m a n i i i n a i n t e a i v i r e i

    U n g u r i l o r .

    D i n t r e a c e s t e a , p e n t r u a n u n e r i d i c a p a n a

    l a H u n i ,

    c e i

    c a r i s ' a r i m p u n e m a i m u t t a t e n t i u n e i n o a s t r e

    c r i t i c e a r f i C h a -

    z a r i i 9 . L o c u i n d t a r i l e l i m i t r o f e M a r i i N e g r e i n

    j u r u l C r a m u l u i ,

    e i f u s e s e r a a t r a s i I n c a d e p r i n s e c o l u l a l 7 - l e a , c a a l i a t i

    a i i m -

    p a r a t u l u i H e r a k l e i o s , i n

    d a r a v e r i l e b i z a n t i n e . A c e s t p o p o r m a i

    d e s t e a p t a a t e n t i u n e a n o a s t r a s i p r i n i m p r e j u r a r e a , c a i n e i s ' a u

    c o n t o p i t H u n i i S a b i r i , p e s t e c a r i s t a p a n e a , c u m v a z u r a m a d i n e o a r d

    m a i s u s , o r e g i n a a c a r e i

    p o p o r p u r t a s e n u m e l e

    s e m n i f i c a t i v

    d e V l a c h " ( V a l a c h " ) .

    A l a t u r e a d e a c e s t i S a b i r i , c a r i f o r m e a z a a s a d a r d t r a s a t u r a

    d e u n i r e s a u p u n t e a d e t r e c e r e i n t r e H u n i s i

    C h a s a r i ,

    a c e s t i a

    m a i a u , c a t p u t e m c u l e g e c e l p u t i n

    d i n

    m a c r e l e

    s t i r i i s t o r i c e ,

    p u n c t e d e a t i n g e r e s i c u U n g u r i i s i c u R o m a n i i .

    C u p r i v i r e l a c e i d i n u r m a s u n t s e m n i f i c a t i v e n u m e l e u n o r

    l o c a l i t a t i s i r u i n e i n M u n t e n i a , n u m i t e J i d o v a " , m o v i l a J i d o -

    v i l o r " s i a l t e l e d e a c e s t

    f e l 2 ) , a c a r o r i n t e m e i e r e t r a d i t i a p o -

    p o r a n a o a t r i b u e u n u i p o p o r . a r i a s "

    2 ) n u m i t i . f i d o v i v .

    1 ) D e s p r e C h a z a r i v e z i a r t i c o l u l C h a z a r e n " i n E r s c h u . G r u b e r , E n -

    c y c l o p a d i e , X V I , p . 2 3 1 ;

    C a s s e l , M a g y 2 r i s c h e A l t e r t h i h n e r ,

    B e r l i n 1 8 4 8 ;

    N e u m a n n , D i e V o l t k e r d . s i i d l i c h e n

    R u s s l a n d s . L e i p z i g

    1 8 4 7 ; H u n f a l v y ,

    D i e U n g e r n , W i e n 1 8 8 1 .

    2 ) M a r e l e D i c t i o n a r g e o g r a f i c a l

    R o i n a n i e i , B u c u r e s t i 1 9 0 1 , I V , p .

    9 7 - 1 0 1 ;

    1 ) J i d a v a 1 . C a m p u l u n g . . . m i n a , c u n o s c u t A d e p o p o r s u b n u m e l e

    d e J i d o v a , G r a d i g e a , U r i a s a ;

    2 ) M o v i l a J i d o v i l o r l a l a n c a 3 ) s u b a c e i a s

    n u m i r e a l t a l a C a c a l e t i , R o m a n a t i . P o a t e $ i J i d o v i n , i n j u d . C a r a s - S e v e r i n ,

    B a n a t , i s i a r e l o c a l a c i . ( E n c i c l o p e d i a r o m a n a " , I I I , p . 9 1 6 ) .

    3 ) E x a m p l e c a p o p o a r e c u t r c c u t p o l i t i c i n s e m n a t s a f i e p r i v i t e i n

    t r a d i t i a s e c o l e l o r d r e p t u r i a , e , s e m a i g a s e s c

    s i

    a i u r e a . A s a b u n a o a r a

    c o m p a r a :

    1 ) H i i n e n " l a G e r m a n i ( c f .

    G r i m m , D e u t s c h e s

    W o r t e r b u c h ,

    L e i p z i g 1 8 7 7 . I V , p . 1 9 1 2 ) ;

    2 ) l a R u s i ; o b r u " , c . o b r .

    r i e s e . . . b e r u h t a u f

    d e m n a r n e n d e r t i i r k i s c h e n A v a r e n ( M i k l o s i c h , E t y m . W o r t e r b u c h d e r s l a -

    v i s c h e n S p r a c h e n , W i e n 1 8 8 6 ,

    p .

    2 1 9 ) ;

    c o m p .

    s i o l b r z y m " g e a n t

    e n

    p o l o n a i s ( L e g e r p . 2 4 2 ) .

    3 ) J i d b u l g . r i e s e , i b i d e m , p . 4 1 6 ; 4 ) S A n u a l b a

    c u m v a s i u r i a $ " ( = a n g . o r i a s " ) l a t e m e l i e o n u m i r e e t n i c a ? 5 ) a l t e e x e m -

    p l e l a H a s d e u , o p . c i t . , p . 4 1 ;

    6 ) p o a t e $ i v a r e n g u , r . v a r j a g r r j a p a 7 7 o C 7 . . . .

    K l r . v a r j a h s t a r k e r , g r o s s e r m a n n ( M i k l o s i c h , o p . c i t . , p . 3 7 5 ) .

    . . 1 .

    . - - -

    -

    _

    -

    - _

    .

    . www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    11/17

    1 1

    C a t p r i v e s t e p r i m a c a r a c t e r i s t i c A , e a d m i s i b i l , c a u n p o p o r

    d e o i n s e m n d t a t e p o l i t i c a m a r e , s a i s i n d e c u r s u l t i m p u r i l o r i n

    c o n c e p t i a l e g e n d a r a a p o p o r u l u i i n f a t i s a r e a u n u i p o p o r d e u -

    r i a s i . I n

    p r i v i n t a c e l e i

    d e a c l o u d i n s d n u e

    a l t d

    e x p l i c a t i e

    p o s i b i l d d e c a t , c a s e r e f e r d n u m a i

    l a C h a z a r i , s t i i u t f i n d , c a

    r e l i g i u n e a m o z a i c a 1 ) e r a i m b r a t i s a t a a c i d e o p a r t e a p o p u l a t i u n e i

    s i c h i a r d e c u r t e a d o m n i t o a r e . U n g u r i i I n s d a u l e g a t u r i s i m a i

    s t r a n s e c u C h a z a r i i , i n t r u c a t o s e m i n t i e

    a a c e s t o r a ,

    C a b a r i i ,

    s ' a u d e s p a r t i t d e t u l p i n a f o r s i s ' a

    a l i p i t U n g u r i l o r 2 ) . A c e a s t a

    i n f r d t i r e a a v u t a p o i c a e f e c t l i n g u i s t i c , c a o s e a m s d e e l e m e n t e

    c h a z a r e a u i n t r a t i n l i m b a m a g h i a r a , c o n s t i t u i n d a c i c e l e m a i v e c h i

    e l e m e n ' e t u r c e s t i 2 ) .

    4 . 0 a p a t r a l a t u r e , s u b c a r e s e p o a t e p r i v i e s t i n d e r e a n o t i u n e i

    c u v a n t u l u i V l a c h e f o r m a c u n o s c u t d , d a r p u t i n a p r e c i a t a , n o r d

    g e r m a n a ( s a s e a s c a ) B l o c h , B l O c h s l a n d , p r e c u m s i c e a n o r m a n d

    B l o k u m a n a l a n d ( = t e r r a B l a c h o r u m ) , p e c a r e a a v u s e s e m f e r i c i r e a

    a o g d s i l a c r o n i c a r u l i s l a n d e z S n o r r i S t u r l e s s o n ( 1 1 7 8 - 1 2 4 2

    2 4 2 ' ) .

    E v e n i m e n t e l e i s t o r i s i t e a c i b e r e f e r i s e m , d u p d c o n f r u n t a r e a

    f o r c u f a n t a n e l e b i z a n t i n e , u n g a r e , r u s e s t i s i a p u s e n e , a n u l u i 1 1 1 8 5 ) .

    S e p o v e s t e s t e a n u m e c a i m p a r a t u l b i z a n t i n A l e x i o s I K o m -

    m e n o s ( 1 0 3 0 - 1 1 1 8 ) [ K i r i a l a x " = - 4 6 p t o c

    ' A ) , ( o t : ] p o r n i n d c o n t r a

    b a r b a r i l o r p a g a n i ( h e i d i n )

    d e l a n o r d u l D u n d r i i a d u s s t i l e s a l e

    i n t a r a R o m a n i o r ( B l o k u m a n n a l a n d ) , t r e t a n d p r i n c a m p i i l e P e c e -

    n e g i l o r ( P e z i n a v o l l u ) .

    A c e a s t a s t i r e d e s p r e o t a r s r o m a n e a s c a l a n o r d u l D u n a -

    r i i , c a r e u r c d t e r m e n u l a q u o a l c h e s t i t t n e i r o m a n e c u v r e - o

    5 0 d e a n i f a t a d e m e n t i u n i l e d i n b i z a n t i n i i N i k e t a s C h o n i a t e s i

    K i n a m o s ( 1 1 6 4 s i 1 1 6 0 ) a f a s t c u v e n i t a p r e c i a t a d e c e l m a i c u

    1 ) R o m m e l , C h a z a r e n I n E r s c h u . G r u b e r , o p . c i t . , p , 2 3 3 , z i c e , c a

    r e i e s A d i n s t u d i i l e o r i e n t a l i s t u l u i P r a h a , c a i u d a i s m u l C h a s a r i l o r s ' a r t r a g e

    d i n O v r e i i a l u n g a t i d i n i m p e r i u l b i z a n t i n s p r e s f a r s i t u l s e c o l u l u i a l 8 - l e a .

    2 ) H u n f a l v y , ( o p . c i t . , p . 2 0 ) .

    3 ) l b i d e m p . 6 1 .

    4 ) G h e r g h e l , Z u r G e s c h i c h t e S i e b e n b i l r g e n s , W i e n 1 8 9 2 ,

    p . 3 8

    s q .

    S n o r r i , H e i m s k r i n g l a , e d . U n g e r , C r i s t i a n i r t 1 8 6 3 , p . 8 3 7 .

    5 ) G r i g o r o v i t z c i , R o m a n i i I n m o n l m e n t e l e l i t e r a r e g e r m a n e m e d i e -

    v a l e , B u c u r e s t i 1 9 0 1 , p . 1 2 7 $ i a p o i C . K o g a l n i c e a n u , l s t o r i a

    R o m a n i l o r ,

    I a s i 1 9 0 3 ,

    p . 2 6 , r e p r o d u c d u p d n o t t e x t u l p r i n c i p a l , c r e z a n d c a

    p r i s o s d e

    a ' a r A t a s o r g i n t e a

    b i b l i o g r a f i c a a u a i i

    p a v g i u a t a t d e I n s e m n a t p e n t r u

    n o a s t r a .

    -

    .

    .

    / .

    -

    -

    i s t o r i a

    -

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    12/17

    1 2

    v a z a a n t i r o e s l e r i a n , I . l u n g 1 ) s t o r u c i i s i d e l n o s t r u A . D . X e n o -

    p o l ' ) , p e c a n d f i l o l o g i i s ' a u a b t i n u t p a n g a c u m a a ' s i

    d a

    p a r e r e a .

    C A a c e a s t a d e n u m i r e , c u l e a s a d e a u t o r u l E d d e i p r o b a b i l d i n

    g u r a m e r c e n a r i l o r n o r m a n i d e l a c u r t e a b i z a n t i n a , r e f l e c t s t i m p u r i

    m u l t m a i v e c h i , e l u a u u s o r d e i n t e l e s . l a r c a N o r m a n i i a j u n g

    a t a t d e c u r a n d a n e c u n o a s t e , i s i a f l a e x p l i c a r e a i n p a t r u n d e r e a

    f o r t i m p u r i e s p r e C o n s t a n t i n o p o l i , o c o l i n d a t a t p e m a r e , c a t s i

    p e r a u r i l e D v i n a s i N i p r u E u r o p a ' s p r e f a r u l

    c u l t u r e i e u r o p e n e

    d e p e v r e m u r i .

    5 .

    D a r v o m v e d e a i n d a t a c a a c e a s t a n u e u n i c a

    u r i n d

    d e s p r e p o p o r u l r o m a n , c e s ' a i n t i p a r i t i n l i t e r a t u r a n o r m a n a . H a s -

    d e u , d e s p r e c a r e a m m a i a m i n t i t , a a r a t a t , c a R o m a n i i m o s t e n n d

    o b i c e i u l v e c h i l o r l o c u i t o r i a i P a n o n i e i , s e i n d e l e t n i c e a u d i n t i m -

    p u r i s t r a v e c h i c u j u g a n i r e a 4 ) h a r m a s a r i l o r . L u c r u l a c e s t a s ' a r i n -

    v e d e r a d i n t e r m i n o l o g i a a p r o a p e c o n s t a n t s a c a l u l u i

    j u g a n i t

    l a

    G e r m a n i , P o l o n i , R u t e n i s i L i t v a n i .

    L a a c e s t e p i l d e n o t a m m a i a d A o g a t p e q u a i l . a l C o m a -

    n i l o r s i p e b l a k k r a l N o r m a n i l o r ' ) , i a r a s t a z i m a i p u t e m a l a -

    1 ) I . l u n g , I .

    G h e r g h e l , Z u r G e s c h i c h t e S i e b e n b u r g e n s , i n

    M i t

    t h e i l u n g e n d e s I n s t a n t s f i i r

    O s t e r r e i c h i s c h e G e s c h i c h t s f o r s c h u n g , W i e n

    1 8 9 2 , p . 5 2 6 .

    2 ) A . D . X e n o p o l , i n R e v u e h i s t o r i q u e " , P a r i s 1 8 9 2 , p a g . 3 9 5 .

    3 ) I n c a i n p r i m a j u m a t a t e a s e c . a l I X - l e a a j u n s e s e r a c e t e l e s p r I n -

    t e n e n o r m a n e , v a s l a n d p e N i p r u i n j o s s i i n f r u n t a n d m a r e a , c d a s t a A n a -

    t o l i e i ( G e l z e r , A b r i s s d e r b y z a n t i n i s c h e n K a i s e r g e s c h i c h t e , l a K r u m b a c h e r

    o p . t i t . , p . 9 7 1 ) ; A e s t o r e d . S c h l ' i t z e r , G o t t i n g e n 1 8 ' 1 2 , p . 2 2 7 ; L . L e g e r

    C h r o n i q u e d i t e d e N e s t o r , P a r i s 1 8 3 4 , p . 1 6 .

    D a r d u p a u n p a s i g i u d i n A n n a l e s B e r t i n i a n i " a d . a n . 8 3 9 a r r e e s

    t i m p u l

    a N o r m a n i i , c e ' s i z i c e a u R h o s " , s e g a s e a u i n C o n s t a n t i n o p o l i p e

    c a n d i m p a r a t u l T e o f i l ( 8 2 9 - 8 4 2 ) p u t u s A - i i n s a r c i n e z e c u o m i s i u n e l a i m -

    p a r a t u l f r a n c L a t h . * P i o s n l ( 8 1 4 - - 8 4 0 ) . E a t s r e l a t i u n e a

    e t i a m

    ( T h e o p h i l u s ) c u m e i s q u o s d a m , q u i s e , i d e s t g e n t e m s u a m R o s v o c a r i

    d i c e b a n t , . . . Q u o r u m a d v e n t u s c a u s a m I m p e r a t o r d i l i g e n t i u s i n v e s t i g a n s ,

    c o n p e r i t , c o s g e n t i s e s s 3 S t e o n u m ( M o n . G e r m . : S . S .

    1 .

    p . 4 2 3 . )

    4 ) H a s d e u c i t e a z a p e A n n n i a n n s M a r c e l l i n u s f a r a

    a l t s

    i n d i c a t i e

    C e r c e t a n d o p e r a s a R e r u m g e s t o r u m l i b r i q u i s u p e r s u n t " , L i p s i a e 1 8 7 4 , p .

    1 3 4 , a m g a s i t u r m a t o a r e l e p r i v i t o r l a n a v a l i r i l e Q u a z i l o r , S a r m a . t i l o r i n

    P a n o n i a : e q u o r u m q u e p l u r i m i e x u s u c a s t r a t i " .

    5 ) G h e r g h e l , Z u r G e s c h . S i e b e n b . , o p . c i t . p . 2 8 .

    - ^

    ,

    N

    " )

    : M i s i t

    1 -

    -

    ,

    . -

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    13/17

    t u r a s i o f o r m a m o n g o l a q U l a g h . ' ) . L a N o r m a n i i n s a c u v a n t u l

    a c e s t a a d a t n a s t e r e s i u n o r f o r m e c o m p u s e

    C o m b i n a t i u n i l o r : c u m , c a n d s i p r i n c i n e s ' a s t r e c u r a t c u v a n t u l

    . v l a c h . i n i n t e l e s d e c a l j u g a n i t l a

    f i e c a r e d i n a c e s t e p o p o a r e ,

    s e d e s c h i d e u n c a m p l a r g d e d i s c u t i u n e .

    C e e a c e i n s a m i s e p a r e m a i d e c a p e t e n i e e , c a d i n i n t r e -

    t i m p u l l u i A m i a n M a r c e l l i n p a n g l a i v i r e a R o m a n i l o r l i p s e s c v e -

    r i g e l e c o n t i n u i t a t i i . N u s ' a g a s i t p a n ' a c u m i s t o r i c u l i s t e t , c a r e l e

    s a n e a r a t e , c i n e s a f i f o s t o a r e j u g a n a r i i i n t e r m e d i a r i , c a r i s a

    f i t r a n s m i s R o m a n i l o r m e s e r i a S a r m a t i l o r

    C o n c l u z i a , c e s e d e p r i n d e d i n p i l d e l e s i c o n s i d e r a t i i l e u l -

    t i m u l u i c a p i t o l , a l a t u r a t e c e l o r l a l t e d i s c u t a t e i n c a p i t o l e l e p r e m e r -

    g a t o a r e , p l e d e a z a , c r e d e m , n e c u r m a t p e n t r u o r i g i n e a o r i e n t a l a a

    t e r m e n u l u i V l a c h * , i n t a r i n d t o t o d a t a s i c r e d i n t a i n b a s t i n a t a t e a

    p o p o r u l u i r o m a n i n O d l e n o r d d u n a r e n e .

    6 . D e o a r e c e i n t r ' o

    c h e s t i u n e a t a t d e

    d e l i c a t e

    e f o l o s i t o r

    n u n u m a i d e a c o n t r i b u i c u i n d r u m a r i s i g u r e , c i s i c u u n e l e , c a r i

    a r p u t e a s t i m u l i s i p e a l t i i a * t u r a d e s l e g a r e a p r o b l e m e i : s a

    n e f i e p e r m i s a a d u c e . i n d i s c u t i u n e u n e l e l u c r u r , c a r i d a c a a u

    c u s u r u l d e a f i

    i n f a t i s a t e i n t r ' o f o r m a b i b l i o g r a f i c a s a u s t i i n t i f i c a

    n e a d e q u a t a c e r i n t e l o r

    c r i t i c e , d e s c h i d i n

    s c h i m b c e r c e t a t o r u l u i

    m i g a l o s c e l e m a i i n d e p a r t a t e o r i z o n t u r i i n t r u l i m p e z i r e a s a u d e s -

    l e g a r e a c h e s t i t m e i o r i g i n e i c u v a n t u l u i V l a c h , .

    S c r i i t o r u l m o d e r n B y z a n t i o s , c i t a t d e n o t m a i s u s , n e s p u n e

    i n t r e a l t e l e , c a u n i i a u t o r i , i n t r e c a r i D i o n y s i o s , v o r b i n d d e s p r e

    e t i m o l o g i a c u v a n t u l u i

    g V l a c h e r n e , , i t d e d u c d e l a 1 3 ) , , y . z p v n . , u n

    S e l f ;

    o m o r a t a c o l o 3 ) .

    C u d e s t u l d t r u d a a m p u t u t d a d e u r m a

    a c e s t u i a u t o r 4 ) .

    1 ) V e z i m a i s u s p . 9 , n o t a ( 6 .

    2 ) I b i d e m n o t a 4 ) : d y n - b l a k i k i r "

    L a r m p f e r d ; m a r - b l o k i k r = S e e p -

    f e r d d . i . S c h i f f ( M o b i u s , O i i r t e s b u c h s u H a t t a t o l S n o r r a S t u r l u s o n a r , H a l l e

    1 8 7 9 , p . 9 3 ; . 1 0 3 .

    3 ) B y z a n t i o s , o p . c i t . , p . 5 8 3 : 4 2 7 2 ; A t

    o r ,

    s v o i y V .

    0

    , ' - o v t a t o C ,

    I 3 X 7 . - / p v - 2 , 1 : 7 . ( ) { } 0 , )

    i v T v . 5 0 / . t F o v - z u a i v t o , - : ,

    4 ) I n a r t i c o l u l d e s c r e B o s p o r o s " g a s i i i n o p e r a l e x i c a l a a l u i P a u l y -

    " W i s s o v a i n d i c a t i u n e a m a c r a : D i o n - B y z . ( o p . c i t . , I I I , p . 7 4 3 ) , i a r

    t i t r e c e

    1 6 7 D i o n i s i , d i s c u t a t i a c o l o , a l 9 8 - l e a s u b t i t l u l D i o n y s v o n B y z a n z ( i b i d

    V , p . 9 2 i ) n u e c e l c a u t a t ;

    a b i a a l 1 1 4 - l e a s u b t i t l u l d e D i o n y s i o s B y z a n -

    -

    2 ) .

    -

    ,

    "

    .

    y .

    . -

    t

    -

    -

    =

    - ,

    .

    _

    t i

    r .

    E

    z t v ? y - .

    1 3

    a ' r , b

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    14/17

    4

    I n p a s a g i u l c o r e s p u n z a t o r c e l u i i n d i c a t d e B y z a n t i o s

    c e t i r r i

    i n s a : T e r t i u s ( l o c u s ) v o c a t u r B l a c h e r n a e a q u i d a m r e g e i b i r e g -

    n a n t e . 9 . N a s e s p u n e d e c i a c i , n i c i c a a c e l r e g e a r f i f o s t s c i t ,

    n i c i c a a r f i

    f o s t o m o r i t a c o l o .

    C a t p r i v e s t e t i m p u l , i n c a r e s a

    f i s c r i s D i o n y s o s B y z a n t i o s , C . M u l l e r p r e s u p u n e , c a a c t i v i t a t e a

    s a l i t e r a r a a r t r e b u i p u s a d u p a d a r a m a r e a B i z a n t u l u i

    d e c a t r e

    S e p t i m i u S e v e r ( 1 9 6 ) 2 ) .

    R i d i c a n c i u - s e a s t f e l

    t r a d i t i a d e s p r e n u m e l e V l a c h e r n e a t a t

    d e s u s

    i n n e g u r a t i m p u r i l o r ,

    c e t i t o r i i

    b i n e v o i t o r i v o r i n g a d u i ,

    c r e d e m , a a t r a g e a t e n t i u n e a a s u p r a e t i m o l o g i e i l u i A r o n D e n s u -

    s t e n o I ) a c u v a n t u l u i V l a c h , n e b a g a t a p a n g a c u m i n s e a m s , p r o -

    b a b i l f i i n d c a c a n u a v e a n i c i u n r e a z a m i s t o r i c . E a n e r e a m i n -

    t e s t e i z b i t o r u l . p e n d a n t . d i n g l o s a r i u l l a t i n - g e r m a n d e l a C a s s e l ,

    d i n c a r e r e e s e , c a s i G e r m a n i i d i s p r e t u i a u d i n d i f e r i t e 4 ) m o t i v e

    p e R o m a n i

    n u m e a u

    i - i

    p r o V i . . A t a t r e l a t i u n e a l u i D i o n y s i o 3 c a t

    s i

    e t i m o l o g a l u i

    A . D e n s u s i a n u r e f l e c t s o e p o c a n e b a n u i t d e

    v e c h e .

    7 . M u l t a m i n d u - n e a a d u c e , d e o c a m d a t a n u m a i i n d i s c u t i u n e

    a c e s t e d a t e , s a n e f i e p e r m i s a l e c o r o b o r a c u f o r m e l e n o r d g e r -

    m a n e a l e n u m e l u i V l a c h , c a r e i n p r i v i n t a f o r m u l a s i a

    l e g i l o r f o -

    n e t i c e p a r a a v e a a c e i a s o b a r s i e .

    F o r m e l e s a s e s t i

    " B l o c h , " B l O z h s l a n d . s i

    c e l e n o r m a n e

    " B l O k u m a n n a l a n d . s i b l a k k r . n u v a d e s c c o h e z i u n e c u f o r m e l e

    a p u s e n e ( W a l h a . , W a l l a n t . ,

    W a l l n u s s .

    w e l s c h e N u s s ) ,

    t i n s ( V , p . 9 7 1 ) e c e l g a s i t .

    C a t p r i v e s t e e d i t i i l e s a l e , n u n e - a f o s t l a

    I n c l a m a n a d e c a t o t r a d u c e r e l a t i n a , f a c u t a d e u n f r a n c e z

    G y l l i u s ( G i l l e s ) ,

    I m p a n a t a $ i i m p a u n a t a c u u n c o m e n t a r p a r a l e l f o a r t e

    i n s t r u c t i v p r i n c u .

    n o s t i n t e l e t i m p u l u i , d e s p r e l i t o r a l u l B o s f o r u l u i :

    P . G y l l i i , D e B o s p o r o

    T h r a c i o l i b r i t r e s : D i o n y s i i i B i z a n t i i , A n a p l u s B o s p o r i T h r a c i i , I n

    C . M u l l e r ,

    G e o g r a p h i G r a e c i m i n o r e s , P a r i s i i s 1 8 6 1 , 1 1 , p . 2 - 1 0 1 .

    1 ) l b i d e m , p . 2 6 .

    2 ) P a u l y - W i s s o v a , o p . c i t . , V , p . 9 7 1 . .

    3 ) D e n s u s i a n u A r o n , O r i g i n e a c u v a n t u l u i V l a c h , I n , , R e v i s t a c r i t i c s

    s i ' R e t a r d " , I a s i , 1 8 9 4 , p . 1 - 1 4 d i n

    1 ) , ( 4 ( r a d . ) l , 0 0 ) = s t r a t u s ( c f . 1 3 ) . c o t i t a ,

    1 . C u m a e I n I t a l i a ) .

    4 ) G . P a r i s , o p . c i t . , p . 5 : S t u i t i s u n t R o m a n i , s a p i e n t i P a i o a r i i ;

    m o d i c a s a p i e n t i a e s t i n R o m a n i s , p l u s h a b e n t s t u l t i t i a q u a m s a p i e n t i a " ;

    c a t d e s p r e d i s p r e t , v e z i t o t a c o l o ( p . 6 ) p a r e r e a L a n g o b a r d u l u i L i n d p r a n d

    ( s e c . 8 - l e a ) d e s p r e R o m a n i . P e n t r u G r e c i c a t s i p e n t r u G e r m a n i , R o m a n i i ,

    b u n i i s i n i m a s i I n c r e z d t o r i

    e r a u d o a r n a i v i s i p r o s t i I n s c h i m b R o -

    m a n i i : G r a e c a f i d e s , n u l l a f i d e s p i T i m e D a n a o s e t d o n a f e r e n t e s " .

    -

    -

    _

    =

    .

    -

    ,

    -

    ( =

    -

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    15/17

    1 5

    W a l l e n s e e , W a l l e n d o r f , W a l c h e n s e e . )

    n i c i p r i n i n f r d t i r e a g r u -

    p u l u i d e c o n s o n a n t e b l , n i c i p r i n p o s i b i l i t a t e a p r e f a c e r i i c o n s o -

    n a n t e i i n c e p a t o a r e V i n B 1 ) .

    D a c a

    t i n e m

    s e a m a d e v e c h i m e a r e l a t i v a

    a

    c u v a n t u l u i

    n o r m a n b l a k ( V a l a c h u s ) , f a t a d e e e l d e b l a k k r > >

    c a l ) , c a r e

    r e f l e c t s , i m p r e u n d c u c o r e l a t i v e l e s a l e i n c e l e l a l t e l i m b i , t i m p u r i

    p o s t e r i o a r e

    l u i A m m i a n

    M e r c e l l i n ,

    p r e c u m

    * i d e c o n s i d e r a -

    t i u n i l e l i n g u i s t i c e

    s u n t e m m a n a t i s a c e r c e t a m , d a c d n u c u m v a

    N o r m a n i i v o r f i p r i m i t n e m i j l o c i t d e l a G r e c i t e r m e n u l b l a k i n r o -

    s t i r e a s a n e a s p i r a t d , r e t i n a n d u - 1 a p o i i n f o r m a a r c h a i c a , c u a t a t

    m a i r a r t o s , c u

    c a t a v e a i n g r a i u l f o r u n i n t e l e s a p r o p i a t c o n -

    c e p t i u n e i

    f o r d e s p r e i n f a t i a r e a e x t e r i o a r d

    p o p o r u l u i l a t i n .

    P a r a l e l c u a c e a s t a i n s d v o m t r e b u i s a s c o a t e m i n e v i d e n t a

    l e g a t u r i l e p r i m i t i v e d i n t r e t a r i l e m e d i t e r a n e e i c e l e d e M i a z d -

    n o a p t e .

    E s t e l o c u l s a s p u n e m a l c i , c a e l e s t i n t m u l t m a i v e c h i d e

    c a t n e f u d a t s a c u l e g e m d i n c r o n i c a r i . A s t f e l

    s e

    a r a t d , i

    s e

    t i e

    s i

    i n g e n e r e , c a n e g u s t o r i i a n i n v i n s d e p a r t a r i l e c u m u l t m a i

    i n a i n t e a c u c e r i t o r i l o r i n a r m a t i .

    C e i d i n t a i e x p l o a t a t o r i a i s a r i i d i n A l p i p a r a f i f o s t

    d a c a a r f i s a j u d e c a m d u p a n u m i r i l e t o p o g r a f i c e a l e o c n e l o r a l p i n e 3 )

    J a r c a t p r i v e s t e n e g o t u l c h i l i m b a r a l u i , n i s e a f i r m a d u p a c o n -

    1 ) P a u l , G r u n d r i s s d e r g e r m a n i s c h e n P h i l o l o g i e , S t r a s s b u r g 1 8 9 6

    I .

    p . 7 1 7 : I n e i n e m T e i l e ' d e s M i t t e l f r a n k i s c h e n , z w i s c h e n K o b l e n z u n d

    R e m a g e n , i n d e m G e b i e t e d e r o b e r e n R u h r u n d d e r L e n n e , a m R h e i n z w i -

    s c h e n L i n z u n d K o b l e n z u n d n o r d l i c h d e r u n t e r e n M o s e l , i m H e s s i s c h e n -

    i n n H e n n e b e r g i s c h e n i s t a n l a u t e n d w z u b g e w o r d e n i n d e n F r a g e p r o -

    n o m e n u n d d e n d a z u g e h o r i g e n A d v e r b i e n " . I n l i m b e l e n o r d i c e i n s d w n u

    t r e c e i n b 1

    ( i b i d e m p . 5 8 3 , 1 6 7 ; 5 9 9 , 6 9 ) . I n p r i v i n t a f o r m e i s l a v e n e

    v o m p e r m i t e s a i n r e g i s t r a m a c i s i n e d u m e r i r e a l u i L . L e g e r , o p . c i t . p . 3 9 2 :

    c L a f o r m e s l a v e V I : A t h ( V l o c h ) p a r a i t s e r a p p r o c h e r p l u s d e V o l c a e ,

    0 J 6 X x o : q u e d u g e r m a n i q u e V a l a h . I I e s t p o s s i b l e q u ' e l l e s o i t v e n u e d i -

    r e c t e m e n t a u x S l a v e s s a n s p a s s e r p a r l ' i n t e r t n e d i a i r e g e r m a n i q u e " . D a r d e

    c e n u m a i d e g r a b a l d e l a G r e c i ?

    2 ) L . D i e f e n b a c h , V e r g l e i c h e n d e n d e s V O r t e r b u c h d e r g e r m a n i s c h e n

    S p r a c h e n , F r a n k f u r t a / M . 1 8 8 1 ,

    I . ,

    p . 3 1 0 : a g l s .

    b l a c ,

    n i g e r ;

    e n g l . b l a k ,

    n i g e r , o b s c u r u s ;

    a l t n . b l a c k r , f u s c u s , o b s c u r u s " ,

    3 ) C o m p a r d n u m e l e l o c a l i t a t i l o r s i o c n e l o r d e s a r e d e p e t e r i t o r i e l e

    g e r m a n e , c a : H a l l i n T i r o l , B a d H a l l i n A u s t r i a s u p e r i o a r a , S c h w a b i s c h -

    H a l l I n

    W i i r t e m b e r g , H a l l e

    a .

    d . S a a l e ,

    H a l l e i n I n S a l z b u r g , H a l l s t a t t

    n A u s t r i a s u p . ( c f . ) ) , 7 . 0 ; = s a r e I ) .

    A

    2 )

    i

    -

    G r e c i i '

    -

    -

    -

    a

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    16/17

    1 6

    s t a t a r i l e a r c h e o l o g i c e , c a e l e r a i n c u r s I n c a d i n s e c . a l 4 - l e a i n a ' n t e

    d e

    C h r i s t o s s i c a

    t r e c e a

    p r i n U n g a r i a d e

    a s t a z i ,

    S e r b i a

    s i

    M a c e d o n i a 1 ) .

    R e c a p i t u l a n d

    c o n c e n t r a n d

    i

    c e l e o b t i n u t e p a n d a c u m r r i -

    v i t o a r e l a e s t i n d e r e a i n t i m p

    s i

    s p a t i u

    a

    n o t i u n e i c u v a n t u l u i

    V l a c h " , a t a t e t i m o l o g i a n u m i r e i V l a c h e r n e " s i t i m p u l i n t e m e i e r i i

    s a l e , a p o i a p a r i t i u n e a n u m e l u i V l a c h l a n o r d u l D u n d r i i p e t i m p u l

    H u n i l o r ,

    o r i g i n e a

    a n t i - m a g h i a r d

    a f o r m e i

    O l a h , i n s e m n a t a t e a

    s e m a s i o l o g i c a a c u v a n t u l u i v l a c h - c a l

    l a p o p o a r e l e i n c o n j U i l -

    t o a r e s i p a n a l a G e r m a n i ,

    L i t v a n i

    s i N o r m a n i p r e c u m s i

    a l t e

    i n d i c i i , p a r a r e f l e c t a o c o n c e p t i u n e 2 ) a d a n c i n r a d a c i n a t a l a p o -

    p o a r e l e c e l e m a i f e l u r i t e d e s p r e p a t r i a n o r d d a n u b i a n a a p o p o r u l u i

    n o s t r u d i n t i m p u r i , c e s e p e r d i n n e g u r a t r e c u t u l u i .

    N ' a f o s t i n i n t e n t i u n e a n o a s t r a a d e s l e g a c i m i l i t u r a a c e a s t a

    f i l o l o g i c a , c a r e i n t e r e s e a z a i n c e l m a i m a r e g r a d n u n u m a i p e

    i s t o r i c i , c i s i p e c a r t u r a r i i n g e n e r e p r e c u m s i p e R o m a n i i n d e o s e b i .

    A d u c a n d i n s a c a t e v a d a t e n o n e s a u n u i n d e a j u n s b a g a t e i n

    s e a m s d e l i n g u i s t i , n e - a r p l a c e a

    s a - i

    v e d e m i n t r u c a t v a i n b o l -

    d i t i , s a p r e l u c r e z e m a i d e p a r t e a c e s t m a t e r i a l , c a r e f a r a d e n a -

    z u i n t e l e i s t o r i c u f u i , l e - a r f i r a m a s p o a t e I n c a m u l t t i m p n e c u n o s c u t .

    D R . I . G H E R G H E L

    1 ) P a u l y - W i s s o v a , o p . c i t . , I I I . , p . 2 9 9 s u b c u v a n t u l B e r n s t e i n ' .

    2 ) P r i n c i p i a l a m i n l a t u r a t a c u m d i n d i s c u t i u n e a l t e i n d i c i i i n s e m n a t e

    p r i v i t o a r e l a s t a r u i n t a R o m a n i l o r l a n o r d u l D u n a r i i , c e n u s u n t I n l e g a t u r a

    d i r e c t s c u c u v a n t u l V l a c h .

    -

    -

    ,

    ,

    A

    .

    .

    .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/25/2019 1920 - Gherghel, Ilie Gh. (1860-1931) - Cateva contributiuni la cuprinsul notiunei cuvantul vlach.pdf

    17/17