frăţia _2/2011

8/7/2019 Fria _2/2011

1/8

Vllazria 1Fraiacurtu (shkurt) 2011FratiaFratiacurtu (shkurt)

2011

DIRECTOR: ROBERT OLLAKU;REDACTOR-EF: JANI GUSHO

,

"FRA I DI MUM I DI-UN TAT ,NOI ARML'I DI ETA TOAT"!

EXEMPLAR

GRATUIT

VLLAZR IAAnlu a 15- ea di la editareaViti i 15-t i botimit

Nr. 2(180)

CU SPRIJINUL GUVERNULUI ROMNIEI

- DEPARTAMENTUL PENTRU ROMNII DE PRETUTINDENI-

DEKLARAT PR SHTYPE shoqats Arumunt e Shqipris

Deklarata e konsullit grek se: arumunt/vlleht jan grek, sht nj provokim i rndpr etnin ton, q synon ti tjetrsoj arumunte Shqipris. Shoqata Arumunt e Shqipris,m qendr n Tiran dhe q shtrihet n 16

rrethe t vendit, kryesisht atje ku konsulli equan Vorio Epir distancohet prerazi nga kjodeklarat dhe e konsideron at nj diversion trrezikshm si pr Shqiprin edhe pr etninton, q sht unike kudo n Ballkan dhen asnj mnyr nuk sht greke. Ajo shtpopullat Arumune/vllahe dhe ka t gjitha ka-rakteristikat, q e karakterizojn nj popullat,si gjuhn, zakone, folklor e karakteristika fetarebrenda fes ortodokse.

Regjistrimin e popullsis sipas prkatsisetnike ne e kemi pritur me shum dshir dhen kt kemi vrejtur nj hap pozitiv t shtetitshqiptar pr mbrojtjen e T Drejtave t Njeriutdhe t Minoriteteve. Por kjo kurrsesi nuk mundt shrbej pr tu regjistruar grek, por ashtusi jemi n t vrtet, si dhe t njohur n mbarbotn apo nga institucionet ndrkombtare:Arumun.

Prandaj kemi qen dakord, q n pyet-sorin e regjistrimit t lihet e lir deklarimi dhekemi br thirrje antarve t shoqats son,q t deklarohen ata q jan, dmth arumundhe jo t nisen nga disa interesa t astit apoato ekonomike dhe t tradhtojn identitetin etyre t vrtet.

Kjo thirrja u theksua me forc edhe nKonferencn e IV kombtare, q u mbajt m15 janar 2011, ku morn pjes delegat nga tgjitha filialet e shoqats.

N emr t shoqatsKryetariVangjel ShundiTiran 07.02.2011

JO REGJISTRIMIT T ARUM UNVE/VLLEHVE - GREK

Muaji shkurt u trazua nganj provokim i rnd ikonsullit grek n Kor.

N nj ceremoni t shoqats Omonian Kor (e uditshme kjo omonian Kor dhe kur edhe n krye t tyreqndrojn ose ndonj vllah ose ndonjshqiptar t shitur mund t themi,si njihen nga t gjith), TheodhorusIconomu u bn thirrje hapur vllehve tregjistrohen pa frik grek.

Nga aventurier t till krkohetta prsrisin historin. m 1914 po nKor, Papa Llambro Bllamai patriotidhe prifti martir i vllehve, me t

vllain e tij u vran me gjak t ftoht,nga andartt grek, sepse nuk deshnq n kishn e vllehve Kor dhe nkishn Shn Maria Plas, ta mbaninmeshn n gjuhn greke, si urdhronteDhespoti, por n arumanisht ose shqip.T paralajmruar t hiqnin dor ngakto gjuh, si gjuh t djallit, ata nuku trembn, por ndaj tyre u mor dnimiekstrem. Tani nj tjetr hija i vjen rrotullarumunve/vllahve: T tjetrsohen n

-vijon n faqen 2-

Pamja e kishs svllehve n Kor,

nj godin menj arkitektur

elegante dheperndimore, porpr fat t keq u

prish nga trmetin vitet 30 t

shekullit t kaluar

editorial

Muaj i trazuar

pr arumunt

editorial

Crterea a

armilor

Mesu curtu s crti di laprovacarea greu a consului

grec din Curceaua. La unceremonie a suilei Omonia (ti ciudiaist Omonia la Curceua i cnd ncap e lei snt ic vrru armn ic vralbanez vndut, cum li cunuasc tu),Theodhorus Iconomu, li strig disclisarmli s si registreadza fr fricgreci.

di ct oamli di ahtari s cafts repetar istoria: n anlu 1914 tutCurceaua, Papa Llambro Bllamai,preftul mrtir a armilor cu fratluia lui s-vtmar cu sndzi arrai, ditandari greci, ce la biseriaca armnCurceaua i la Biserica Smta Mariala Pleasa, nu o inea liturghia pi limba

grceasc, cum didea ordin Dhespotu,ma pi limba armneasci arbinieasc.A lor u avea dzs multi ori s-mutamna dit aisti limbi, ce eali eara limbiia dracului. Ama el nu s-asprari tiaea s-vtmar. Tora un alt aumbrli yini avrlinga a armilor: ss-toarr greci n mod uficial.

Ce aist cftari i ce tora? Cums-veadi, luguriri sunt faptghini. Dup

-contuedze pagina 3-

N VEND T PRMBAJTJESN kt numr gazete kemi pasqyruar

reagimet e prfaqsuesve t shoqatsArumunt e Shqipris ndaj deklarats spaprgjegjshme t konsullit grek n Kor set gjith vlleht jan grek.

Nj vend t veant n kto reagime zuriedhe prania dhe pjesmarrja n debat n njemision televiziv t Top Channel (emisioniTop Show) e nnkryetarit t shoqats zotitKOI JANKO. Ai, me argumente, sidomos atot karakterit gjuhsor, hodhi posht pretend-imet e konsullit grek. E quajti kt deklaratnj provokim t rnd t ndjenjs nacionale tarumunve/vllehve, duke risjell n aktualitetat q ka ndodhur n illimet e shekullit t ka-luar, ku presioni ka qen i madh, q arumuntt lshonin gjuhn e tyre t mms dhe tprqafonin gjuhn greke, duke e konsideruarkt t fundit si gjuhn e Zotit. Madje pr ktarsye, Martiri dhe Msuesi i arumunve PapaLlambro Ballamai u ekzekutua izikisht ngaandartt grek. U bj thirrje arumunve, -vijoiZoti Koi Janko n kt emision, - q t mosbien pre e ktyre provokimeve, pavarsishtnga presionet dhe premtimeve ekonomike.

Gjithashtu nj prononcim kundr ksajdeklarate bri edhe kryetari i ilialit t Elbas-anit zoti Niko Ziu n TV lokal

N vijim do t lexoni disa nga materialereaguese n median elektronike dhe tshkruar, duke mos mundur ti pasqyrojm tgjitha pr arsye vendi. Kto materiale janvn kryesisht n gjuhn shqip, sepse kemi

qen t interesuar ti njohin sa m shumkategori lexuesish, pr t kumtuar qndrimine prer t shoqats son ndaj nj pr oblemi kaqt mpreht.

N FAQEN 6 e 8 sht vendosur edhe njshkrim n dy gjuh nga shkrimtari i mirn-johur Hyjni Ceka, kushtuar marrdhnieveshqiptaro-arumune n shekuj dhe aktualisht.Ky shkrim sht sjell n gjuhn arumune nmnyrn m t mir, nga i nderuari JankoBallamai, me banim n Amerik, pr t cilinredaksia gjen edhe nj her rastin ta falnderojpr punn e shklqyer q bn me g juhn tondhe bashkpunimin me Fratia-an.

Nj dit t zez t 23 marsit, viti 1914, andartt grek, ia mbylln syt. Ai mbeti yllqiellor n zemrat e njerzve t thjesht e t mir. Ai thoshte: T jesh i fes ortodokse,apo myslimane nuk do t thot se je grek, apo turk. M 1883, eli n Kor nj shkollrumune. N foto: Papa Llambro Ballamai n mes patriotve t kohs

Papa Llambru dziea ca: S-hii ortodox, ic musilman, aist nu va s-dzc c e grecic turc. n cadur: Papa Llambro Ballamci namsa cu patrii a chiroului

8/7/2019 Fria _2/2011

2/8

VllazriaFraia2 curtu (shkurt) 2011

grek zyrtarisht, duke u regjistruar si ttill.Pse kjo krkes dhe pse n kt

koh? Si duket llogarit jan br mir.Pasi i joshn ndr vite arumunt/vlleht me karta e viza pune pr nGreqi, duke u krkuar si dika rutinq t deklaroheshin vllaho-helen,madje me kt status duke u dhnedhe pensione - ndihm, tani u krkohetmaksimumi: t ndrrojn kombsindhe t prvetsohen plotsisht, pra, tshpallen vet se jan grek.

Vlleht nuk jan grek. Ata jan asm shum as m pak por vlleh osearumun, q jan sinonime. Edhe nseende n Shqipri nuk ka nj kombsi

t till zyrtarisht, dhe kjo pr xhelozit atyre q punojn n institucionetvendim - marrse pr kt shtje, semos na dalin shum n numr e uletpopullsia shqiptare, kjo nuk do t thotq pr kt inat t shkojm te ajo qprsri nuk jemi, por se paskemi interes.Mirpo etnia, kombsia nuk ndrrohetpr interes. Ajo sht e dhn njhere prgjithmon dhe njeriu ndjehet eduhet t ndjehet krenar me t dhe meqndrimin e tij t bj sa m t denjetnin s cils i prket e jo ta braktis atpr fardo arsye.

Duam t theksojm se shoqata jongjat ktyre viteve t ekzistencs s saj,madje q n Konferencn e saj t Par, t

mbajtur m 5 prill 1992, ka krkuar ngashteti shqiptar q ta njoh identitetine etnis son, dhe kt ta bje jo merregulla burokratike, por nprmjet njakti administrativ, duke e prcaktuarme vet deklarim e me ndrmjetsine shoqats pjestart e ksaj popullsie.Mirpo opinionet kan qen nga m tndryshme. Ato shkonin q nga reduktimin nj numr fare minimal deri tek mosekzistenca e saj, sepse ndr vite qenkaasimiluar. Ato t drejta q u mohuanpara demokracis n shtetin shqiptar,pra para vitit 1990, duhet t fitohen prt gjith, edhe pr t drejtn e etnis son,t ekzistencs s saj, si pjes prbrse epopullsis shqiptare.

Histori e viteve 1912-1920, historiae krijimit t shtetit shqiptar, ka pasurnj mbshtetje t jashtzakonshme ngaarumunt, patriot t shquar por edhenga popullsia e thjesht. Premtimi dheideja ka qen se nn shtetin shqiptar kjoetni do shptoj dhe nuk do asimilohet,si ishte frika nga shteti i athershmgrek. Mirpo nse sot thuhet me tmadhe se ne nuk ekzistojm, ose qt njihemi duhet nj vendim gjykate,ather paska ndodhur me ne e njjtagj, sikur t ishin nn shtetin grek. Ktnuk duhet ta pranojn dhe nuk duhet tndrmarrin nj fushat denigruese nemr t shkencs apo ligjit, pr t

mohuar nj t drejt legjitime, deklariminhapur e asaj q jemi dhe ndjehemi pra,arumun, me gjuh e doke e zakonet veanta. Kjo mendojm se krkohett mbahet mir parasysh nga t gjithpolitik-brsit dhe opinion-brsit nShqipri.

Redaksionale

editorial

Muaj i trazuar

pr arumunt-vijon nga faqe 1-

At Dhimitraq Veriga, nga Kora, kahedhur posht deklaratat e konsullitgrek n kt qytet, se vlleht kan kom-bsi greke.

Kora nuk sht greke, vllehtnuk jan grek. Prderisa jan vllehdomethn se jan t nj kombi tjetr.Un kam lindur vllah dhe kur kam vajt urn shkoll kam msuar si gjuh t parshqipen, ka deklaruar At Veirga.

Sipas tij, konsulli Ikonomus krkont krijoj ndasi mes Shqipris dheGreqis dhe pr rrjedhoj ai nuk mundt vazhdoj t qendroj n kt post.

Ai krkon t fus prarje messhtetit ton dhe shtetit grek. Pr mua ainuk sht as konsull e as diplomat, kashtuar ati i shenjt.

Deklarat n Top Channel

KLERIKU I VLLEHVE:JEMI ORTODOKS, JO GREK2011-02-10

Juliana Dhimitri

At Dhimitraq Veriga: Konsulli i Ko-rs m refuzoi vizn se i thash se jamvllah shqiptar

Deklarata e konsullit grek t Kors,Theodhoros Ikonomu, sipas t cilit vlleht

jan grek, ka nxitur reagime t ashpranga vet komuniteti vllah i Kors. PriftiDhimitraq Veriga, i cili njihet si kryeklerikui komunitetit vllah n Kor ka kundrsh-tuar ashpr dje deklaratat e konsullit, tcilin e akuzon si nxits t prarjes.

Kleriku i komunitetit t vllehve t

KORA NUK SHT GREKE,VLLEHT NUK JAN GREK....

nga At Dhimitraq VerigaKors thot se edhe ai vet ka rn pre epresioneve t konsullit pr tu deklaruar

si grek, ndrkoh q as sht as ndihet itill. N nj takim q pata me kt konsullnj vit m par m tha se un isha grekprderisa isha vllah, por kur un i thashse jam vllah shqiptar, ai m refuzoi vizngreke, tregoi dje pr gazetart prift i. Sipastij, Konsulli grek krkon t tjetrsojedhe kombsin e vllehve, duke i quajturedhe ata grek, ashtu si thot pr shumkorar shqiptar. Po, n rast se do t ishingrek nuk do t quheshin vlleh. Jo vetmkaq, por Kora nuk sht greke. Nj, dhjet,pesdhjet apo njqind grek q mund tjen ktu nuk prfaqsojn gjith qytetin eKors, tha prif ti ortodoks i vllehve t Ko-rs, At Dhimitraq Veriga, i cili ka hedhurposht dhe ka prgnjeshtruar deklaratat e

konsullit grek t Kors.At Dhimitraq Veriga ka thn se vllehtnuk jan aspak grek, pasi n t kundrtnuk do t kishin identitetin e t yre, origjinn,kulturn dhe fen, ndrgjegjen kombtareapo gjuhn krejt t ndryshme nga ajo greke.Ai ka t hn se do gj pritet nga nj konsullq nxit prarje, i cili mund t konsiderojsi grekt edhe romt dhe egjiptiant dhemadje dhe minoritetin maqedonas. Sotky konsull bn grek korart, bn grekvlleht, nesr nuk sht udi q t bjgrek edhe romt, edhe egjiptiant dhemadje dhe banort e Pustecit q i prkasinpakics maqedonase. Vlleh ka n Greqi dheata jan pakic atje, ka dhe n shum vendet tjera t Ballkanit, n Bullgari, Serbi,Maqedoni e Rumani, por q sjan grek

dhe nuk kan asgj t prbashkt. Atalasin gjuhn e tyre, t ndryshme nga gjuhagreke. Nuk dua tu mohoj origjinn atyreq vrtet jan grek. Ktu ka grek q janmartuar n Kor, njerz q jan vrtet meorigjin greke, por q nuk jan shumica. Pornj konsulli nuk i takon absolutisht t bj

thirrje n nj orga nizat si sht Omoniaq vrtet ka pjestar g rek dhe njerz me

origjin greke, pr t tjetrsuar kombsinedhe t vllehve, tha kleriku.

Ai deklaroi dje n nj bashkbised im megazetart se n nj t akim t mparshm mekonsullin grek, ky i fundit i kishte mohuarvizn pr faktin se kleriku nuk ka pranuarse sht vllah grek.

M ka thn mua t parit t them sejam vllah grek, por un jam vllah shqiptar.Kjo ka qen nj arsye q mua m shtrefuzuar madje dhe nj viz vitin e kaluar,tregon kleriku.

Lidhur me deklaratat pr Korn greke,por edhe pr vlleht q nga ana e konsullitjan quajtur si grek, Veriga ka theksuarse kto jan deklarata q nuk prfaqsojnqndrimin e shtetit fqinj, por jan t nj

individi q synon prarje. Ky nuk shtnj diplomat. Ky sht nj person q shtharruar edhe nga shteti i vet. Nuk mendojse ai prfaqson mendimin e shtetit grek.Ai sht thjesht nj individ q krkon tkrijoj prarje, ka prfunduar At Veriga.

***Deklaratat e nj dite m par t kon-

sullit grek Theodhoros Ikonomu, ku aie ka cilsuar Korn si zon me popullsihelene dhe ka br thirrje pr bashkimine popullsis dhe regjistrimin e kombsis,por edhe ka prekur at pjes q quhetVorioepir, ka sjell edhe reagime n qarqetintelektuale t qytetit t Kors. Nj pjese madhe e intelektualve korar, por edhee forumeve t ndryshme t opinioneve, kakundrshtuar deklaratat e diplomatit grek

t Kors, pr m tepr q n kt rajonnuk ka zona minoritare greke apo dhendonj pakic etnike t njohur zyrtarisht.Intelektualt e kan quajtur nj incidentdeklaratn e radhs, q synon t krijojnj zgjerim artiicial t popullsis greke nShqipri.

Botuar n gazetn Shqip

Kisha arumune Shn Sotir n Kor meambiente t brendshme

ARMLI NU SUNT GRECI

8/7/2019 Fria _2/2011

3/8

Vllazria 3Fraiacurtu (shkurt) 2011

Nga minoritete m shum sekushdo sht lnduar minor-iteti arumun. E them kt

pikrisht jemi populli lidhur prjetsishtme shqiptart dhe Shqiprin, sepse jemi

popull autokton dhe popull shtet-formues,ktu n Shqipri. Pra q ktu illon xhelozia,intriga, lufta shoviniste q t na shkput et na praj etj. Dhe konkretisht illoi nKor nga diplomacia greke, pra konsulligrek dhe disa lakenj t tij, q kan 20 vjetq bashkpunojn pr kt qllim, prtjetrsimin e identitetit t popullit autoktonshqiptar dhe n veanti atij arumun. Parullat tilla q korart dhe vlleht jan greketj, etj, jan thirrje prej t mendurish qora u ka mbetur mbrapa. T thua sh q Koradhe korart jan vorioepiriot dhe vllehtvllaho-grek, sot n kt koh moderne dheEvrop t bashkuar, me kuij t hapur dhelvizje t lir dhe aq m tepr nga nj shtetfqinj, q e mban veten si demokracia e par

n bot, sht nj absurditet, sht njlajthitej e kohs.Ne arumunt jemi sulmuar q n illimet

e krijimit t shoqats son dhe m saktqen Konferencn e par (5 prill 1992), ku

element t veant nga etnia jon, u bnpal me kto qarqe dhe kan 20 vjet qduke mohuar origjinn e tyre pr interesapersonale t astit, prajn arumunt, eetiketojn me emrtime t tjera si vllaho-helen, macedoarmnj etj. Por shoqata jone Arumunt e Shqipris arumunt evrtet, trima dhe puntor po punojnq etnia jon t mos humb, luftojm q tmarrim statusin minoritetit kombtar.

Ne kemi ndihmn e minoritit arumunkudo n bot, kemi mbshtetjen pakursyert shtetit rumun, q ne arumunt t marrimat q na takon.

N lidhje me deklaratn e konsullit grekdhe lakenjve t tij, un dua t las edhe sietno-folklorist. Duke punuar prej mbi 35

vjet n qendrn e studimeve albanologjike,kam pasur dhe kam nderin q t marr pjesn t gjitha ekspeditat etno-folklorike n tgjith territorin e Shqipris e m gjer, sbashku me shum koleg, studiues t vendite t huaj. Prej m shum se 70 vjetsh shtngritur nj arkiv audioviziv dhe i shkruarnga m t mirt dhe m t pasurit n Ballkan.Aty ndodhet identiteti i kombit shqiptar dhei t gjith minoriteteve n Shqipri.

Por far ndodhi? T thuash t pa vrtetadhe t lshosh histerizma q t tjetrsojKorn dhe popullin e ksaj zone sht njtendenc shoviniste. Un e njoh shummir Shqiprin juglindore: nuk kemi lnfshat madje edhe shtpi karakteristike, paregjistruar folklorin, kngt magjepse tt gjith zhanreve. Pr sa i prket Kors,

nga kam edhe origjinn time si arumun dheshtetas shqiptar, prap them me kompe-tenc t plot, duke marr edhe mendimin eshum kolegve dhe duke iu referuar edheekspeditave etno-folklorike, dhe arkivave

shuam t vejtura q ka n Shqipri, se folk-lori i ksaj zone, sht shum i pasur dhei bukur. Folklorit shqiptar i jep nj bukuridhe folklori kolorik i minoritetit arumundhe ai maqedonas q ka kjo trev. N asnj

rast n kt zon nuk kemi hasur nj njsifolklorike greke.

Shtoj se folklori polifonik i ksaj zonendryshon nga folklori grek, si kundr edhefolklori polifoni k i arumunve sht i veantnga ai grek, ka dhe sht gjall dhe dgjohete shikohet. Edhe n Greqi ndodh po e njjtagj midis folklorit polifonik arumune me atijgrek. Po kshtu n regjistrimet q kam brn Gjirokastr folklori i minoritetit grek atyt mahnit me bukurin dhe veantin e tij.Pra n kulturn shqiptare bn pjes edhekultura e bukur e minoriteteve, q duke umarr s bashku, prbjn nj ansambldhe zbukurojn e jetojn s bashku.

Kam pasur nj mik shum t mir,prof Jorgo Panajoti, nj folklorist me z

n Shqipri. Ai ka punuar 5 vjet n Kor,duke u marr konkretisht m kt zon, kabotuar shum libra pr folklorin e Kors,por asgjkund nuk gjeti njsi folklorikegreke, sikurse edhe studiuesi dhe mjeshtrii muziks korare arumuni Pavllo Sholla.Prof. Pavllo ishte ai q diti t harmoni-zonte m s miri kt kultur. M t kambr shum ekspedita n vendbanimetarumune. Kemi regjistruar shum perla tkulturs nga etnia jon. Kshtu kemi brregjistrime n Voskopoj, Shipck, Drenov,Boboshtic, Bellovod, Korit etj si dhe nlagjen arumune t Kors.

Jam mrekulluar sidomos kur kam regjis-truar baban e Eli Fras, nj barts i vrteti folklorit arumun, n Voskopoj tek familjae Papu Samars (prifti arumun i kishs

aty). E m e tij kndoi nj ninull t pahar-rueshme. Nuk mund t l pa prmendur nlagjen e Kors familjen Spiro, Karamitrot,Xhambazi, Veriga, Trajani, Bello, Lio, Disha,Ballamai, Shkodrani etj dhe n veanti tek

KALI I TROJS N FUND U SHFAQ...shtpia e Pavllo Sholls me t shoqen. Kaedhe t tjer por nuk mundem ti prmendktu pr arsye vendi. N nj rast tjetr do tshkruaj m gjer. Do t i ringjall me kngt etyre q kan knduar.

Pavllo Sholla, mbas vitit 1990, megrupin e fmijve t dhe me nj grup ,t ngritur nga shoqata jon, ngriti edheansamblin Moskpolea q dha koncerte ndisa vende t Ballkanit si n Shkup (Maqe-doni), n Konstanc e Bukur esht e n disavendbanime t Dobruxhes (Rumani). Prof.Pavllo, megjithse i gjymtuar nga kmba endoqi ansamblin n t gjitha veprimtarit etij deri sa ndrroi jet.

Po kshtu n Kor nj tjetr igure dits s sotme Papu Dhimitraq Veriga, icili la profesionin e tij dhe u b klerik dukemundsuar q liturgjia n gjuhn arumune,t mos harrohet dhe t ligjroj n kishnton arumune t Kors. Ai on m tejamanetin e t paharruarit, martirit Papa

Llambro Ballamai. Kontributi i Papu Ver-igs sht i pazvendsueshm. Aty vijnedhe nga vende t tjera jasht Shqipris;vijn pr ta dgjuar meshn n gjuhn ton,pr gzime por edhe pr ritualin vdekjeve.sht e teprt t themi se sa posht bien ataq duan ta prgojojn kt igur t sotme,q i bn nder arumunve me kontributin etyre.

Dua t prmend edhe nj tjetr igur,Koi Jonko, i cili po u mson abecen fmi-jve arumun n Divjak, q gjuha jon tmarr jet e t mos humbas asnjher. Kaedhe t tjer q punojn me vendosmri qetnia jon t mos humbas. Ata do t mbetenpr t ardhmen pishtar t Armnames.

Nuk mund t rri pa u br thirrje aru-munve kudo q jan n Shqipri, t jen t

bashkuar n mbrojtjen e identitetit t tyredhe t distancohen nga t pafytyrt, falsi-ikatort, q do ti dnoj historia.

Larg nga Kal i i Trojs!

i li astrapsr -li irar la tuti aisti aiarmli cu carti i vizi cftndalui, caun practic rutinieasc, si s-decleredzvloho-ele. Ais declarat u ar dati agiutri cu pensii. Tora caftmaximumu, s-alxeascnaionalitateta,di la arm i albanez s-u fac greac.

Armi nu sunt greci. El suntnii ma multu, nii ma nihiam Armi.i c n Albania nc n-ari un diahtari naionalitati i aist ti geloziaailor i lucreadz pi instituionili ifac politica i la apofasiri, c s-nueas mul armi, nu va s-dzc c tiaist sibepi armi s-neag aclo iu nu

him - greci, singur ca au interes (sinfer)material. Ghinima etnia, naionalitatea,nu poati si s-alixeasc ti interes. Ea eastidat un oar ti tut bana i caiidovrea s-hib mndr ti etnia a lui i s-uport ai i si scoal nsus ma nsus tiaa comunitetlei.

Accentum c suata a noast dur

aili i titricur, poati s-dziem dit laprota conferin, inut la 5 di Aprii1992, ar cftat di la statul albanez is-u cnoasc idenitatea a armilor,i aist s-nu u fac cu giudicat macu declarera a cafi armn c easti ditaist etnii. Ghinima opini ar fut multudiversi. Niscn dziea c noi armihim multu puin i poati s-constatmc etnia armn easti asimilat. Aistn-easti adearihina, ce c ct him noiarm nu poati s-precizedz dit alanma ma di la noi.

Istoria a ailor 1912-1920, istoria athimilusirea a statul albanez, spunuc armi au ndupurrat multu, ta sis-agiungea creare a unui statu frtos.Ndia i zboru earea ca armi nuntura statului albanez nu va si s-tuchea, cumeara frixa di la politica greac. Ginimanac az s-dzai c noi him tuchit,atumsea ar pit cu armi aea i vas-ave undzit cu politica greac. Aistnu poati si s-aprochii di la noi i nu himde acord cu denigrarea i ma s-fai dila niscn, i pi numa a tinii ica

legilii caft s-n cher un ndriptatilegetim, aea i s-ni declarm disclisca him arm, cu adei, limba i pistaa noast. Aist s-vrea s-u n dinintia oclilor aeli i fac politica i liaapofsiri tu Arbinii..

Redacionale

-contuedze din pagina 1-

editorial

Crterea a

armilor

Elevi a sculiei ti limba armneasc din Divjaka la yiurtusiera a 23 di Mailu,DzuuaNaional a ArmilorNxns t shkolls s gjuhs arumune t Divjaks n festimet e 23 majit Dits Kom-btare t Arumunve

NGA ROBERT OLLAKUSekretar i prgjithshm i Shoqats

Arumunt e Shqipris

Komunikuar n intervist n televizionin

VIZION PLUS

ARUMUNT/VLLEHT NUK JAN GREK

8/7/2019 Fria _2/2011

4/8


S t a c i o n et ndryshmetelevizioneshkan ofruarditt e fundithapsira tb o l l s h m et r a n s me t i mimbi deklarat ne br ndatn 5 shkurt2011 nga ana ekonsullit grek

n Kroc, Theodhoris Ikonomu, me rastin efestimit t 20 vjetorit t krijimit t organi-zats OMONIA, e minoritetit kombtarhelen ne Shqipri.

Sigurisht q vet evenimenti shtparadoksal dhe kontradiktor: nj fest eminoritetit helen n nj qytet ku nuk ekzis-tojn grek.

Por kjo ethe mediatike e ditve t fun-

dit, ishte nj privilegj pr lancimin e disateorive t cilat mund t qartsojn shtjenarumune.

Prandaj ndihet nevoja e ndrhyrjes simen kt diskutim, n cilsi t treisht: siqytetar shqiptar, si arumun (arumunt jankomunitet etno-linguistik n Shqipri) dhesi i diplomuar n ilologji. N kt artikulldo t prdor vetm fakte dhe burime asn-janse, n mnyr qe te jap ndihme modestene kt teme pak te njohur nga media neShqipri

jan arumunet ose vllaho-helenet,sht kjo popullsi qe e kemi nnvlersuar,kujtuar te harruar dhe na shfaqet ne formate ndryshme?

N lidhje me etnogjenezn e arumunveekzistojn disa teori

1. Arumunt jan popull grek iromanizuar: Kjo teori mbrohet ngashkenctart grek, por kta t fundit nukmund t shpjegojn provat e m poshtme:

- Identiteti strukturor midis arumani-shtes dhe daco-rumanishtes, n qoft seu krijua nprmjet romanizimit t disannshtresash etnike t ndryshme: trako-dak n veri t Danubit dhe elen n jug tDanubit.

- Fakti q mazhoriteti i popullsisromanike ne Gadishullin Ballkanik u for-mua mbi Linjn Jirecek, e cila e delimitonhapsirn e inluencs gjuhsore greke ngaajo e inluencs gjuhsore latine.

- Diferencimi t cilin e bnin vet grektn periudhn bizantine midis qytetarvet perandoris t quajtur me termeninromeioi dhe popullsia romanike e peran-doris romanoi.

M tepr dihet se Helada, edhepse ishte disa shekuj nn sundimin eperandoris Romake, nuk mundi tromanizohej si sht e mundur qe ktaqe nuk pranojn asnj pakice e minoritetpranojn asimilimin e tyre. Specialistt

profesioniste jan, unanim, dakord q, njpopullsi folse e nj gjuhe, si statut kultu rorsuperior, nuk nnshtrohet prball nj gjuheinferiore nga pikpamja kulturore.

N kt mnyr shpjegohet pse nperandorin Romake t Perndimit, gjuhagreke arriti t sundoj m s fundmi, edhepse kishte prballe nj struktur politikeromake.

sht nj fakt m se i njohur se kulturagreke ishte superiore ndaj asaj romake,t ciln e inluencoi ne mnyr t konsid-erueshme.

2, Arumunt jan nj popullsi eromanizuar n territoret n afrsi tDanubit t cilt emigruan drejt jugut dheu vendosn gjat shekujve n territoretaktuale ku ata g jenden.

Kjo teori sht pjesrisht e vrtet.Gjat historis grupe popujsh lvizn nganjra an n tjetrn e gadishullit t Bal-lkanit, pr motive ekonomike ose ushtarake

(perandort bizantin dizlokonin popullatat tra n interesin e tyre pr rruajtjen ekuijve limes ose t vlersimit t terren-eve t reja, n kt mnyr prfunduan isedaksh, mesi, traksh, dhe m pas arumun,deri n Azin e Vogl.

Kjo teori nuk kundrshtohet, por kom-pletohet me kt n vijim.

3. Arumunt jan nj popullat trakee romanizuar, autokton n territoret kugjenden tani, fqinj me Ilirt, strgjyshrite Shqiptarve.

Sigurisht, n kto territore t banuaranga grupe t ndryshme fols t nj gjuheromanike ka ekzistuar nj lvizje e madhe,Midis arumunve dhe rumunve ekzistonnj lidhje e bazuar n identitetin (trako-dak) dhe (latin) kombinimi midis ktyre dyprbrjesh te njjta prodhon , natyrisht, njrezultat t njjt. Kjo lidhje mbshtetet ngaidentiteti g juhsor midis arumanishtes dherumanishtes.

N lidhje me kt bashkim gjuhsorkan shkruar njerz t shquar oksidentalose ballkanik si: J. Kopitar, F. Lenormant,Wace-Thompson, Victor Brard, AmiBou, E.M. Cousinry, I. Cvijici, C. Jirecek,G.Hahn, L. Heuzey, illiam Mart in-Leake,Emil Picot, Leo Spitzer si . Thomaschecksi C. Recatas, St. Romanski, Dusan Popo-vici, Johann Thunmann, Max DemeterPeyfuss. Dhe shkrimtart e vjetr biz-antin nnvizonin n shkrimet ty re seVlleht e Greqis flasin t njjtn gjuhme Vlleht matan Danubit.

Sigurisht romanizimi i instuticion-alizuar filloi shum m shpejt n jug tDanubit (168 para Krishtit) ndrsa nveri te Danubit (106 pas Krishtit) porflasim ktu pr nj proces t gjat derine shekullin e 9-t, i cili ka t njjtat el-emente dhe nuk mund t jepte rezultateshum t ndryshme n kto dy rajone.

4, S fundi sht lshuar nj teori

e re, m fantazistja, Arumunt janpasardhsit e romanizuar t maqedo-nasve antik. Kjo teori nuk mer para-sysh realitetin historik: faktet e t hjeshtahistorike: provinca romake Maqedoniaprfshinte dhe pjes t Epirus Vetus, Tes-salia, Iliria dhe Tracia, popullata e s cilaveishte larg prbrjes ekskluzivisht ngamaqedonas. Sidoqoft pr gjuhn e vjetrmaqedonase nuk dihet asgj, ashtu si nuk

dihet asgj pr dakishten dhe iberishten.Dhe pikrisht kjo munges informacioneshlejon nj prurje t spekulimeve. Srishksaj teorie i kundrvihet i njjti argument,afrimsia midis arumanishtes dhe rumani-shtes.

Kur t tilla teori asociohen me interesapolitike, gjenerojne lvizje etnike t cilatu shrbejn interesave shtetrore. Sa mabsurde dhe m e largt nga argumentetshkencore sht nj teori, aq m i sigurtsht fakti q sht prodhuar pr t maskuardhe mbshtetur interesave politike.

Eleno-Vllahizmi sht lvizje etnike ekoniskimit t arumunve nga ana e Greqis,n baz t teoris s prmendur m lart.

Efektet, n Shqipri, u konstatuan s

fundmi, kur T h. Ikonomu proklamoi greqiz-min arumunve, q t mund t justiikonteapartenencen e Kors n Vorio-Epir.

Ne arumunet ne Shqipri e konsi-derojm veten shqiptare me origjinearumune dhe i njohim vetes kontributete rndsishme ne jetn shqiptare

1- Shtylle ne krijimin e shtetitshqiptar nj numr jo te vogl rilindsishme origjine arumune

2- ruajtjes se krishterimit ne Shqiprinumri me i madh i ortodokseve jan tekomunitetit arumun

3-faktor te zhvillimeve ekonomike nevend numr i madh biznesmensh

4- faktor te zhvillimeve kulturoreshume artiste dhe shkrimtare

Shume kush mund te ktheje kokn dhe

ne krah te tije mund te gjeje nj arumun qesht nj shqiptar i mire

Botura i plot te revista MAPO nr. 216 dta

13 shkurt 2011 faqe 30

ARUMUNT NJ SFIDE GJEOPOLITIKE RAJONALENga Elvis Toi

Nnkryetar i shoqats Arumunt e Shqipris

Nga Artan LameRevista MAPOPak halle kishim ne, po edhe konsulli

grek i Kors naduhej tani, q

t hapte prapdavan e vjetrt grekveq qenkan nKor po seditkan q jan.M e g j i t h a t ,ksaj rradhe aiu prpoq edheta zgjeronterrethin e atyreq duke dgjuar

jalt e tij duhet t nxitojn t shpallengrekr, duke prfshir ktu edhe vlleht.Dhe meq konsulli ju kujtoi njerzve varrete gjyshrve, ja nj rast i ktyre varreve.Kor, 1914. Fqinj t vjetr, i kemi thngjithmon njri-tjetrit, po rrall her n

histori ja kemi kaluar mir bashk, sido-mos duke illuar q prej kur njri prej neshe bri shtetin e vet. Grekrit u treguan mt shkatht, e bn shtetin, megjithse ms shumti me shpenzimet tona dhe pastajedhe e zmadhuan n kurrizin ton. Ske uthua, nuk qe faji i tyre q ne nuk e patm atkoherenc dhe objektiv t qart, q atyre

nuk u mungoi. Si t mos mjaftonin kto,atyre u erdhi n ndihm edhe orthodhoksiadhe, ktu e keqja nuk ishte q nj klas drej-tuese krkon t prdor fen n funksiont qllimeve t veta, e keqja illon kur fejame dshir vihet n shrbim t t tilla qlli-meve. Nejse, illimi i fundit t ekspansionithelen drejt veriut, qe momenti i krijimit nann tjetr t kuirit t tyre edhe i shtetitshqiptar, gj q asnjher nuk u pranuame dshir prej tyre. Frkimet e qarqevefanatike greke me patriotizmin shqiptarn rritje, uan n shum raste n masak ra,ku t prgjithshme ndaj popullsis civile, eku me vrasje t prcaktuara qart t atyreeksponentve q m me ndrgjegjje i bninrezistenc ktij ekspansioni. Edhe macarues bhej pr panhelenizmin rezistencashqiptare, kur ajo vinte jo nga eksponentmyslyman apo bektashinj, por nga patri-ot t besimit ortodoks apo m keq akomanga klerik ortodoks. Aq i madh ishte pre-sioni asimilues grek, saq edhe popullsitjoshqiptare, si pr shembull vllaht q ishint besimit ortodoks, ndjeheshin m mirdhe m t sigurt n mes t shqiptarvesesa t grekve. Kjo bri q prgjithsishtvllaht t mbanin ann e shqiptarve n

ato momente. N vitin 1914, ndrsa trupatshqiptare ishin n prballje me trupat erregullta greke, bandat e andartve goditnn shpin duke hyr n Kor dhe duke brraprezalje n qytet. Ndr ata q e psuan,qen edhe klerikt ortodoks Papa Haral-lamb Ballamai dhe i vllai i tij. LumoSkndo shkruan asokohe: ...Brenda n

Kor andart t f shehur bn disa v rasje.N mes t tjerve therr me nj mnyrnjerzore At Harallamp Ballamain priftinVllah, t vllain dhe t kushririn. N njfoto paraqitet edhe ceremonia e varrimitt dy klerikve t moshuar. Ata qndrojnshtrir me veshjen fetare, mbi trup ju kanvendosur ikona, ndrsa tek koka digjet nganj qiri. Me pak kujdes shihen edhe plagtn fytyrat e t vrarve. Pran trupaveqndrojn gra e burra t komuniteteve vl-

lah dhe shqiptar t qy tetit q marrin pjesn ceremoni. Burrat jan t armatosur prtju ruajtur ndonj konlikti me grekt, porduke i mbajtur pushkt me grykn posht,

PAK HALLE KISHIM NE, PO EDHEKONSULLI GREK I KORS NA DUHEJTANI, Q T HAPTE PRAP DAVAN EVJETR T GREKVE Q QENKAN N

KOR PO SE DITKAN Q JAN.

si ishte zakoni n raste vdekjeje apo hum-bjeje n betej. Fotograia ka diiturn nrumanisht q thot: Vllezrit Prifti Har-allamb dhe Sotir Ballamai t masakruarnga grekt n Kor (Shqipri) n kohn etrazirave, 6 Prill 1914.

T nesrmen qeveria shqiptare reagoi,duke arrestuar Dhespotin Germanos tKors, por q u lirua m pas. N fotontjetr shihet nj pamje e kishs s Vllehven Kor, nj godin me nj arkitektur

elegante dhe perndimore, por q pr fatt keq u prish nga trmeti n vitet 30 tshekullit XX.

Fmij t shkolls s gjuhs arumune n Divjak n nj dit dhuartash pr ta

ARMLI NU SUNT GRECI

8/7/2019 Fria _2/2011

5/8


Nj prononcim pati n emr

t shoqats Kryetari VangjelShundi n TV abc-New

kjo deklarat u botua edhe n disaorgane shtypi si gazetn Standard,Republika etj. Ja far transmetoitelevizioni n fjal:

Vlleht e Kors jan grek. Kjodeklarat e konsullit grek TheodhorusIkonomu, ka ngjallur reagimin e ashprt shoqats s Vllehve t Shqipris.

I indinjuar kryetari i ksaj shoqateVangjel Shundi, fakton me dokumenteetnografike, gjuhsore dhe historike se

llahet e ardhur n Shqipri nga Italia dheDakia, n shekullin e dyt, sot jan vllehtapo arumunt e Shqipris dhe nuk kanlidhje me popullsin greke. Pr ktShundi i referohet edhe Proklamats spopullit shqiptar, botuar nga shoqriaDrita n Bukuresht m 26 maj 1889.

Kryetari i shoqats s Vllehve tShqipris shkon m tej kur thotse varret e vejtura t Kors mbajnmbishkrime n gjuhn arumune, gjuhq ngjason shum me at shqipe.Konsulli grek n deklaratn e tij sipasShundit, u referohet atyre varreve t rejat emigrantve n shtetin fqinj, q prshkaqe t ndryshme kan ndryshuaridentitetin e pas vdekjes prehen n

Kor. E sa i prket regjistrimit n bazt fes dhe etnis pr Shundin formularii INSTA-it e specifikon qart origjinnvllahe arumune, e kjo, thekson ai nukka pse shnohet greke. Sipas botimitt Akademis s Shkencave minoritetivllah n vendin ton shtrihet n nj pjest konsiderueshme t territorit dhe zvendin e dyt pas popullsis shqiptareduke shnuar rreth 139 mij banor.

PRONONCIMVANGJEL SHUNDI N ABC- NEW

Udesh nj deklarat e njkonsulli, veshur me xhupdimror n nj ambient

festiv n Kor, q t trazohej shtjaarumune/vllahe n prmasa komb-tare. U morn institucionet e lartazyrtare (Ministria e Jashtme dhe KLD-ja); politike (PPDNJ e ndonj tjetr)dhe, shum m vrullshm, masmedia(elektronike dhe e shkruar), duketrhequr prononcime nga shoqata,personalitete politike e shkencore, t

shoqris civile, opinionist dhe kor-respodent t thjesht q raportoninnga terreni). Kndvshtrimet jannga m t ndryshme, por konver-gojn n nj pik: Mos po na i merrarumunt/vlleht Greqia? S bashkume ta edhe disa shqiptar, q pr ar-sye ekonomike, kan ndrruar emr

e fe dhe duan t ndryshojn edhekombsi?

Shqetsimi: kta t fundit janshum pak, dy-tre m, ndrsa ata,arumunt/vlleht, jan shum dhe pot regjistrohen grek numri i minor-itetit grek n Shqipri mund t arrn mbi 300-400 m.

Po jan kta vlleht/arumun, qmund t konvertohen n grek? A ekan ata t drejt t deklarojn etnine tyre n do vend q jetojn, ashtusi ndau historia npr shtetet ballkan-ike dhe t jen popull m vete pra, asgrek, as shqiptar, as bullgar, as

serb? A u jan kruar kushtet ligjoreq ta deklarojn etnin e tyre dhe tunjihet kjo edhe zyrtarisht?

Kto pyetja e t tjera si kto, jant natyrshme t bhen.

Por pse lindin t tilla pyetje?Jo se nuk u dihet prgjigjja shken-

core, por sepse bhet sikur harrohet,dhe shqetsimi shkon vetm deri aty:

N Shqipri: O bo, bo, se mosregjistrohen vlleht si grek!

N Greqi: O bo, bo, se mos thonvlleht q nuk jemi grek, por populltjetr!

Vetm kaq sht shqetsimi. Asnjnga zotrinjt, q vrullshm diskuto-

jn n mnyr akademike e politikenuk thon: po si do duhej t regjistro-heshin vlleht/arumunt? Natyrshmata do t donin tu thuhej qart: skenipse tjetrsoheni: regjistrohuni vlleh/arumun, ashtu si jeni realisht. Po kanj problem jo t vogl.

Nse nuk jemi n Shqipri prvet deklarim, t anulohet dhe tmos prdoren sofizma t tilla se: qta deklarosh ndryshimin e etnisduhen faktor objektiv. Demek tkesh dokumente q je vllah/arumun,kur dihet se pjestart e ksaj etnie n

shumic drrmuese mund t themimbi 90 % nuk e kan kt mundsi.Pra praktikisht, edhe thuhet regjistrimsipas etnis edhe krkohen doku-mente. Nse ka dokumente ska pse tbhet fare ky regjistrim dhe vllehve/arumunve tu thuhet shqip: Mos nalodhni vesht: ju jeni shqiptar dhelreni kt punn e etnis suaj.

Po pse nuk thuhet kjo? Sepseduhet tu shitet mend institucionevendrkombtare, sidomos Kshillit tEvrops, q ka nj Konvent Kuadrpr Mbrojtjen e Minoriteteve Komb-tare, ratifikuar nga parlamenti yndhe monitoruar nga nj Komitet

Kshillues pr zbatimin e saj. Deritani ky Komitet ka br dy kontrolledhe kt vit pritet i treti. Si do u thonrelatorve t KiE, nse nuk i njohinm arumunt/vlleht si minoritete,qof dhe si etno-kulturor kur nuk udihet numri dhe nuk lejohen t vetdeklarohen si t till? Ja ky shtproblemi!

Edhe kur ndjek emisione tel-evizive, me disa prfaqsues tshkencs, politiks e shoqris civile,prfshi edhe nga komuniteti vllah,drejtuesi i emisionit i druhet pyetjes:ather si duhet t regjistrohenvlleht/arumunt? Nuk e ka qejf drej-

tuesi i emisionit televiziv kt pyetje,sepse do ti vinte n siklet t fuarit,por edhe t fuarit vet nuk dalin nkt pik, se kan hall mos e prishinharmonin e tems s diskutimit, qsht: t flasim sot vetm pr atq t mos regjistrohen grek, dukepasur plotsisht t drejt. Vese kjosht gjysma e s trs. Prgjigja eplot do t ishte po ti shtohej ksajedhe gjysma tjetr: far duhet tdeklarohen arumunt/vlleht. Ndry-she shtja arumune/vllahe mbetet nudhkryq.

Pra, prtej shqetsimit se mosregjistrohen grek, duhet t v edhe

rruga e zgjidhjes. Pra t regjistrohenarumun/vllah. Por a i kan kushtetzyrtare pr kt? Do t pyesja nj ngazotrinjt m t zellshm dhe q kamarr flamurin pr kt shtje, apondonj shkenctar historian, q ndy-tre media n dit, artikulon argu-mentet e t me t drejt, q vlleht/arumunt nuk jan grek: far janata e si duhet t deklarohen aru-munt/vlleht? Mendoj se kjo pyetjee do prgjigjen e saj q fushata tjet e besueshme e t ket sukses osejo, n varsi t prgjigjes.

Por, n vim t debatit del serrugzgjidhja sht t mos ket fare

n pyetsor krkes pr etnin dheas pr gjuh amtare. Kshtu i kemidhn prgjigje indirekte edhe aru-munve/vllehve. Ju sjeni etni!...

Me nj al: grek mos u regjis-troni, por ama as etni nuk jeni.

Jan me mra argumente qtregojn se arumunt/vlleht sjangrek, por jan po me mra argu-mente q hedhin posht edhe at, sipretendohet se jan i t njjts etnime popullsin ku jetojn. T themipsh se n Shqipri jan shqiptar, q

shumkujt do ti dukej skandal po tthuash se sjan shqiptar. Mirpo,me kt logjik do t thoshim se edhen Greqi, edhe n Bullgari, edhe nMaqedoni, edhe n Serbi, edhe kudon diaspor jasht Ballkanit, ata janshqiptar, sepse arumunt/vlleht eShqipris nuk kan asnj dallim, nradh t par n gjuh e zakone, mearumunt e kudondodhur n bot.

E lm kt shtje: T kalojmnjher kt q na i trazoi konsulligrek n Kor. Pastaj merremi me ttjerat. Kjo do t thot q vazhdimishte vazhdimisht shtja arumune/vl-lahe do t mbetet n udhkryq.

Dihet se nj shtje e mbetur nudhkryq gjithmon do ngjall de-bate, probleme, gjithmon do pjelldeklarata t paprgjegjshme, ndoshtajo t niveleve t larta, por shpina edeklaruesit do frkohet, sepse ai ebri punn e t. N rastin konkret aiua transmetoi kumtin vllehve/aru-munve: regjistrohuni pa frik se jenigrek! Dhe fal medias son shumt specializuar, ky kumt u reklamuame t gjitha detajet e n ligjrat tdrejt, pa pages n do qeliz vllahe/arumune dhe iu tha atyre se: Greqiaju krkon, tani ju prgjigjuni!

Se far jan vlleht nuk ka nevoj

pr pena amatore e q krkojnt bjn interpretime t citateve tmbledhura posht e prpjet nprlibra. At e kan br dhe e bjnnjerz t mirfillt t shkencs, stu-diues, q gjith jetn e kan shkrirme studime dhe kto studime prta nuk kan qen pr sport, si ithon. Kshtu psh me krkes tQendrs s t Krkimeve Ballkaniken Paris, me drejtues historianin enjohur n bot, George Castelano,autorin e librit Historia e Ballkanit,studiuesi m n z i shtjes arumuneCicerone Poghirc prgatiti nj tem,t ciln e paraqiti atje. Ajo u botua

n librin Arumunt-Historia, Gjuha,Fati. Ky referat sht prkthyer dhebotuar i plot n librin Arumunt eShqipris - Histori dhe dokumente1, botim i shoqats Arumunt eShqipris.

Po kshtu jan t shumta studimetpr etnogjenezn e arumunve, tcilat nuk sht vendi dhe nevoja tiprmendim ktu. Shumica e tyre kon-vergojn n nj pik: jan autoktondhe t przier me ata q kan ardhurnga veriu i Danubit, t formuar nnromakzimin kulturor dhe gjuhsor,gjat sundimin e Perandoris romake,me prejardhje trako-dake, me nj kul-

tur, gjuh e besim t njjt.

Jani Gusho

UDHKRYQI IARUMUNVE/VLLEHVE1

1Artikulli i plot pasqyrohet n faqen e

internetit: w ww.respublica-al

OPINION

ARUMUNT/VLLEHT NUK JAN GREK

8/7/2019 Fria _2/2011

6/8


S-mi liart asculttor ili c tu aist/aest T m falin dgjuesit sen ktauditor, ah(n)t serioz tiisit, nu yin auditor, kaq serioz e t nderuar,svijs-aduc disvlear ili ma nicunuscutipn t sjell zbulimet m t panjohuraderidi azNi hulumtril i pisti archivi m sotAs hulumtimet mbi arkivatnu cafta di la mini. mos krkoni prej meje.Alga i pn aoa, s srbtoresc cu voi Renda deri ktu, t kremtoj me jun festa arbineas/aromn/vl lah,cum n festn shqiptaro/arumune/vllahe,siavem fapt dit et sum tradit tra- kemi br nga mot nn tradit t pr- diadunoas. bashkt.Di una et/Veacli?! T nj jete/T vjetr?!Dz 2000 i 3000/treiili anual Thua 2000 a 3000/tremij vjearec avem fut aoas-tocNu ma se kemi qen ktu.. .toc/s tocuSpodzc frai surri di un sndzi. Ma di them vllezr t nj gjaku. Po tun trual l/(bi)loc? trual li/vendi?Di astumsin a/atumia, cnd Dumnidz Q ather, kur Zotindreapsi Lumia nu avem bnat ca ndreqi Botn dhe..skemi jetuar siviii, ma ca oamii di un u i n-adu- fqinj, por si njerz t nj dere q naduna un prag trnuntr u. mblidhte nj prag prbrenda.Ah(n)t tiu s-dzc-Zboar di au! Kaq di t them- Fjal plaku!Dhetut i v()-u trminti, dit auili primi li gjith far u prmenda, nga pleqt iam,c aeli cunosc tradit istori li kam, se ata njohin tradit e histori e idzea tuti aisti/aesti,pitr u libri/cri ntre thonin t gjitha kto, npr libra e ndrcuvnduriBr u a mel bruri li alanti, kuvendeBrezi im e brezat e tjer,i ira ninti di mini a n-acriscum cu q ishin para meje ashtu u rritm mearmnu/rmnu/vl lahu pi sofr armnin/rmnin/vllahun n sofr

ce,cnd si atira aea pni ghinicuvnt at/ sepse, kur shtrohej ajo buk e bekuar/orat/, can,va s-n-u bga e uruar, kashn, do t na e vinintotna dinintiA stumsina va s- aduem gjithnj prpara. Ather do t sjellimntur minti cacavallu cauit ndr mend kashkaval lin dhe kashujtVa s dzc cau di Cavalla, produs dmth dhe djathin e Kavalls, prodhuardit Vlla hili di Thraca bulmeturi li nga vlleht e Thraks dhe bulmetratdi ciobai(caauit),i producia obenj (kashaujt) q prodhonincau nostim i n hrnia djathin e shijshm, q na ushqentepatru vhi, dzuu di dzuu katr vakte dit pr dit vinia momenturi semnati diapoi Dhe vinin momente t shnuara pastajIra nndau festi di pnir i i cdia, Ishin disa festa panairike q binin,pi an-doau oriAist tihisia cnd n vit/mot dy herKjo ndodhte kursi-mica tutiputa- noi iam n-octom- shtegtonte bagtiaDhe dilnim n te-brie,la Rrepeli di Voivoda,cnd copiili tor, tek Rrepat e Vojvods, kur kopetnibitisiti di oi dipuna munili di e pambaruar a zbrisnin malet eloa tighuri li ti/tr Merata di merrnin shtigjet pr n Meratn eDumrei, i n-Muzchei Dumres , a n Myzeqe...Dadili/mumili aromni/vllah i n ddea Gjyshet arumune/vllahe na jepninprpodz ili mestiliDit aeali i t a- orapet e mestetNga ato q t mba-nea cicioru caldtut iar(n)a nin kmbn ngrohtgjith dimrin. ..U ti cum lu dzc armili/vll ahili E dini si u thon armnt/vllehtatlor ghurmac lor/mestelor di l- atyre mesteve/gjurmashkave t lesh-n?!Papuci! ia, acsi lu dzcMa, ta?!Papue! Ja, kshtu u thonPori va s dzc c?!Pi arbinuse(a)ti domethene se?! N shqip,punct di trpunct, si tradui ghyore, pik pr pik,prkthehet gjyshore,c papuli dzc ghyitaromili/ se papu i thon gjyshit arumunt/vllahiliA ma nu e(a)sti acsi, ore vlleht Apo nuk sht kshtu, moreocni?! U am zboru, aeali mumili/dadili shokni?! E kam jaln, ato gjyshetar()mni/vllah i,cnd vearra munilor, armne/vllahe, kur veronin maleve,minduia hrsia cilimeaili mendonin t gzonin dhe fmijtelbasania i turea di ae(a)li prpod z, elbasanas dhe thurnin asi orapesh,i lu dzea papuce! va s-mi mpar q u thoshnin papuce! E do t nda-dit nostalgh ia aoa/aoaic vream hem nga nostalg jia ktuse deshas- v-u aduc pir minti ca detal/supsri imi tju sjell ndr mend si detal/hollsidit bana a nost(r) i mrtur isesc mult nga kjo jeta jon q dshmojn shum martur isesc ti/tr ghini n-buna e dshmojn pr mir e n t mirndi aea(u) adevrata mari i ari fut e asaj t vrtete t madhe q ka qenlegia al Dumnidzulu i Mari - adeva- ligji i Zotit t Madh e t vrte-rat: arbine - aromi/vllah i, n/tu t: shqiptar e arumun/vlleh, n

Arbinui nu ar avut pute/vrnoar Shqipri skan pasur kurrmpra ri,ma ar bnat ca diadunimi t ndar, por kan jetuar si bashksisingur Esc nscut criscut n/tu e vetmeJam lindur e rritur nfamilia al ecailor di Elbasan, familjen e Cekajve te Elabasanit ,u avui papu-u Trluinatu Hysen e pata gjyshin t Perndritur in HysenEfendi i trdisclisi lung Renaterilei Efendi q prhapi gjat Rilindjesscriiar ia arbinuseasc pitru pat Sulova shkrimin shqip npr Shpat e Sulov()-ctaoa, dit Vrcia, cu Camberali dhe kndej, nga Vra, me Kamberainal Durmiilorbra di bra e Dyrmishve krah pr krahViiili/comiili, ac(l)o n laghe li avem avut Fqinjt, atje n lagje i kemi pasur,iu iu, ma buiDit a drea- ku e ku, dhe m t mirNga e djath-pta aveam Hagi Filipili,ima Hagi ta kishim Haxhi Filipt, apo HaxhiIacovili i scoasir Dhascal Todhru. Jakovt q nxorn Dhaskal Todhrin.Ma Todhru,si tii,s tiudi n-Moscopulea, Por Todhri, dihet studioi n Voskopojaproapea di Theodhor Cavaliotu afr Theodor KavaliotitCe ma v-u dzc aist/aest?! Prse po ua them kt?!Cavaliotu ira aromn/vllahMa Kavalioti ishte arumun/vlla hPori aromn/vllah c?!Dit ma tiu- far arumun/vllah se?! Nga m t di-ili di Lumii avea nviat dit turit e Botsse kishte msuar ngaenticlopediti li Didero Dalamber enciklopedist t Didero e Dalamber tut i lo liu cherdhsii Dhe gjith far mori ia trashgoiDhascalu a nostru. Ira aist profesor mari Dhaskali yn. Ishte ky profesor i madhar(o)mn/vllah i scul ael viinu a nost(r)u, arumun/vlla h q ngriti at fqinjin tondit Todhr di Hagi-Filip tu smt nga Todhr t Haxhi-Filipit n shenjt- apostul i si aclima dit mbar Arbinu- e apostul q quhej nga mbar Shqip-

ia Dhascal Todhru cu (a)nami ,ce tra- ria Dhaskal Todhri me nam sepse pr-dusii n-arbinuse(a)ti, prima, Evangheli ktheu n shqip, t parin, Ungjill/di Smt Ioan Guraoru prindi tiut t Shn Ioan Gojartitduhet diturc u tradusi dit grea sca bizantin se e prktheu nga greqishtja bizantine

i liu avea nviat Cavaliotu qe ia kishte msuar KavaliotiA ar nea(r)s lucrili , ti/tr tui Ashtu kan shkuar punt, pr t gjitheculiAr binesu agiut aromnu/ shekujtshqiptari ndihmon arumunin/vllahu aromnu/vllahu arbinesu, vllahun dhe arumuni/vlla hu shqiptarin,niiva nu-u avem mprat Viinu alant asgj nuk e kemi ndarFqinji tjetri vinea dit a stanga ,ira capu ali Rena- q vinte nga e majta ishte kreu i Rilin-terilei a noastr ,gloriosu C.Cri stofori- djes son, madhshtori K.Kr istoforid-dhuV-u dzs n-capNu am dhiJua thash n kryeNuk kamvinit aoa s-v-u fac istoris-v-u n ardhur ktu tu bj historitju mbajlighrat iVoi ma s-v-u aduc pit minti ligjrataD ua tju sjell ndrmendtradiiaS -v-u avredz crista lizedz traditnTju freskoj e krist alizoj

Adu ca exemplu Cristofor idhu ca s Solla si shembull Kristofor idhin q tsumvizedz un detal dit bana activita- nnvizoj nj detal nga jeta e veprimta-tia a luiUna di featili al Cristofori- ria e tijNj nga vajzat e Kristofor i-dhuluicoincid si s-nsoar cu Liun- dhitqlloi t martohet me udhhe-ndaru ali Renasteril ei Vlla h i qsin e Rilindjes Vllahe qsi prezint cu pseudonimu Le Vulac de paraqitet me pseudonimin Le Vulac dePind(V llahu di Pind). Pind (Vl lahu i Pindit).Tut aist martur ise(a)ti c Mica- E gjith kjo dshmon se e gjith Lvi-ria a noast(r) di Renateri Micaria di zja e jon e Rilindjes dhe Lvizja eRenateria Vllah ,nu ma c si zvilupa- Rilindjes Vlla he, jo vetm se u zhvillu-r paralel,ma ira ligat cu una- an paralel, por ishin t lidhura me nje-alant.E,aist ligtur n-prag ra-tjetrn. E, kjo lidhje n pragdi indipendenimia ali Arbinuiilei t pavarsimit t Shqipriss-tor(n)/tu(r)n si tuchii pi un kthehet dhe shkrihet n njPit(r)u comiteturi pit(r)u cetili di comii Npr komitetet e etat e komitveali Renateril ei,pit( r)u batalili pit(r)u t Rilindjes, npr betejat e nprpanteonili di martir ili ali Renateri lei, panteonet e dshmorve t Rilindjes,ct vrei s-ti a curi, nu u mpar dot sado t lodhesh, se ndan dotaromnu/vllahu dit arbinesu arumunin/vl lahun nga shqiptari

A va s tihiseasc ,-ma amnat,lu ng Kshtu do t ndodh,e me von,gjatindipendenilei,pit(r)u activit ili intele- independencs,npr aktivitet et intele-ctuali,n literatur,art,sport tiin ktuale, n letrsi, art, sport, shkenceS-imnm tora n plan tutnaiona lLung T ecim n plan gjithkombtarGjatanului 1913,timp cnd si trdetermina vitit 1913, koh kur prcaktoheshinsinurili ali ArbinuiileiUn congres kuijt e ShqiprisNj kongresmari arbines-aromn/vll ah,va si i madh shqiptaro-aromn/vlla h, do ts-nea TriestePi ns,dit renate- mbahej n TriesteN t, nga rilinda-riai arbine,loar parti Faic Conica sit shqiptar morn pjes Faik Konica Sotir ColeaDit aromili/vlla hili dhe Sotir Kolea.. Nga arumunt/vllehtPrinu Ghica ali Vlla hiilei, Princi Gjika i Vlla hisEpaminonda Foti Ballamaci Epaminonda e Foti BallamaiPreocupaia di aist congres ira pro- Preokupimi i ktij kongresi ishte pro-blemu al enclavilor aromni/vllah i,n Pind, blemi i enklavave vllahe, ne Pind,Epir n zona di Hrusheva Epir e n zonn e HrushevsmacedonianCongres u bg ca datori maqedonaseKongresi vuri si detyrUnirea Aromn/ Vllah -Arbineas, sum bashkimin arumun/vlla h-shqiptar, nnun stat di diadunos independent nj shtet t prbashkt independentFrica ira totna la aea megaliidhea, Frika ishte gjithnj te ajo megaliidhei dur/lung ailor,orthodoxili q gjat viteve,orthodoks tdi Balcan li considera helei e Ballkan it i konsideronte Helen dhe..ti/tr HeladhS-n diprt m dit cri li pr HeladhT largohemi nga librattora s-avdzm cntiil iAeali i tani dhet dgjojm kngtAto qcnt picurarili labi - aeli aro- kndojn barinjt lebr dhe ata aru-mi/vllahiE(a)sti un liric di et, mun/vllehEsht nj lirik e lasht,veacli,ah(n)t muat elegant: e vjetr aq dhe elegante:Vahi,cai vatama tini?! Vall, k vrave tine?!Tu munti,tu Samarin N male, n Samarin

Tu munti,tuSama rin n male, n SamarinPtiuni iarb treandl in Kullot bar e trendelin

.Si achicseati c labu li si drepteadz Kuptohet q labi i drejtohetmuatlei armn/r mn/vllah t bukurs armnk/rmne/vllahedit mrdzi ili di Meovac ac(l)o, t anve t Mecovsse atya nalt di Meova,si al ptiun ili fam- lart Mecovs, ndodhen kullotat e fam-oasi ali Samarin lei,iu vearra aproapea- shme t Samarins , ku veronin afr--aproapea picurar curveleia i - aromi/ e afr barinj kurveleshas e arumun/vllahi feata di Mecova ah(n)t vllehe Dhe vajza e Mecovs kaqmult li fai ti/tr ns labili,ct alor shum i bn pr vete lebrit, sa atyre

timpurilor,cnd iram nvtor n ho(a)rili kohrave,kur isha msues n fshatratLumit di Cardhich , nu alai cas, e Lumit t Kardhiqit, sgjeta shtpifr un num di feamin meovit. Pa nj emr femre mecovite.Umplut Labaria !Tut meoviti! Mbushur Labria!Gjith mecovite.!.. .Ce nu ti nsor,lai ciobanc?! Pse smartohesh, moj obank?!Mi nsorma nu al brbat! Martohempo sgjej burr!Nsuar-ti ma ti liau mini Martohu po t marr un refrenudapoia DherefrenipastajIarna e iarna e iarna-na! Iarna e iarna e iarna-na!Gu famashal lah! Gush e faqe mashallah!Acsi u portret iz muata rmn/vlla- Kshtu e portret izoi rmnen/vlla-h cnttor u nostruTut nur, hen kngtari ynGjith nure,yii mplin di sntat i. e gjall e plot shndet. la mardzina alantcelicu armn Dheme ann tjetr eliku armncti ori i aprindia numili a lor, sa her q ndiznin dasmat e tyre,n culm,cnd lacr a haraua, n kulm, kur lakronte gzimi,u btea locu cnd giuaca e lkundnin vendin kur loznin dheazbuira n aier u fea fum lutur onin n ajr dhe e bnin tymmanato,cu gloriousu himn manato, me t madhrishmin hymni divina nu ma puliz ar- q hyjnizonte jo vetm zokat ar-mni,ma -ae(a)li arbineasi: mne,por dhe ato shqiptare: .O vllako-Vllakopulla, arvanito- O vllako-Vllakopulla qe arvanito-pullaAcsi c nu liu ar m(n)- pullaKshtu q sia kan ngr-cat dhichia unui-alantu i arbinei n hakun njeri-tjetrit shqiptar vllahiDiadun ar trecut mu- e vllehBashk kan shkuar bu-

AROMI/VLLAHI ARBINEI N SPECTRU ARUMUN/VLLEHT N RRAFSHINISTORIC ACTUAL HISTORIK DHE AKTUAL

Nga Hyjni Ceka

-tradusi pi limba armneasc Ianco Ballamaci-

-vijon n faqen 8-

BOTIME DYGJUHSHE

8/7/2019 Fria _2/2011

7/8


CALENDARUCALENDARU20112011

YYinar (janar)inar (janar)LunLuni 3 10 17 24 31i 3 10 17 24 31Mar 4 11 18 25Mar 4 11 18 25ercurercur 5 12 19 265 12 19 26GGioiioi 6 13 20 276 13 20 27VVinrinr 7 14 21 287 14 21 28SSmbtambta 1 8 15 22 291 8 15 22 29DDumenicumenic 2 9 16 23 302 9 16 23 30

curtu (shkurt)curtu (shkurt)LuniLuni 7 14 21 287 14 21 28MarMar 1 8 15 221 8 15 22ercurercur 2 9 16 232 9 16 23GGioiioi 3 10 17 243 10 17 24VVinr 4inr 4 11 18 2511 18 25SSmbta 5mbta 5 12 19 2612 19 26DDumenicumenic 6 13 20 276 13 20 27

OAMLIOAMLIMRI DI LAMRI DI LAETNIA ARMNETNIA ARMN

Mitropopliti ANDREI SHAGUNA me origjin nga Grabova

MITROPOLITUL ARDEALULUI

ANDREI AGUNA

MITROPOLITI ARDELEANANDREI SHAGUNA

FIGURAFIGURAT SHQUARA MET SHQUARA MEPREJARDHJEPREJARDHJEARUMUNEARUMUNE

BOTIME T SHOQATS

Easti a treilu an i Suata anoast editeadz Calandru,iu sunt adus evenimentiimportanti dit bana a armilor.Asitu anu calendaru ari tu coni-nerea a lui nisca oamli mri di laetnia a noast. Ai dup meili avembgat Andrea aguna, cu originadit Grabova; martiru armn Papa

Llambro Ballamai; Familia Mocionicu reprezentantu a lei ma aleptAlexandr Mocioni, i activitateaa lui u ar avut n Ungri i Banat,ama sunt originar din Moscopolea;ti Suata culturale Frrtu la Ame-richi i reprezentantu a lei az Aureliufecu; Constantin Dumba cu origin

din Moscopulea, diplomat excelent a

Amirrilei Austro-Unguri cu originarmn; Emanoil Gojdu, Baron Sina,Frai Manachi; trei actori excelentnai ma mri tu Albanii, cu originaarmn: Sandr Prosi, Prokop Mimai Margarita Xhepa, i compozitorlumari Nikolla Zoraqi.

Lundalui aistu calendar armli

poati s cunuosc curt cu bana e

oamli mri di la etnia a noast is-hib mndr c ari di ahtari perso-naliti, care, cu lucru i talentu a lorar lsat urmi niagriiti.

Bgm tu videari c tipuserea atlui calendaru cu culor, forma A3,la 300 di copie avu agiutari parialdi la armnlu bisnesmen KristaqPanteqi.

sht i treti vitq shoqatajon boton

nj kalendar, tematik,ku jan evokuar ngjarjet ndryshme nga jetae arumunve. Kt vitkalendari ka n prm-bajtjen e vet disa igurat shquara dhe kon-tributin e tyre. Kshtusipas muajve jan vnigura t till si AndreaShaguna, me origjin ngaGrabova; Papa LlambroBallamai; Familja Mo-cioni me prfaqsuesin esaj m n z AleksandrMocioni, q veprim-tarin e kan pasur nHungari dhe Banat, porjan me origjin ngaVoskopoja, pr shoqatnFrshrtu n SHBA dheprfaqsuesin e saj sotAurel iufeku; Konstan-tin Dumba me origjinnga Voskopoja, diplomatshquar i PerandorisA u s t r o - h u n g a r e z e ,me origjin arumune;Emanoil Gojdu, BaronSina, Vllezrit Manaqi,arumun t shquar;tre aktort nga m tmdhenj t Shqiprisme origjin arumune:Sandr Prosi, ProkopMima dhe MargaritaXhepa, si dhe kompozi-torin e madh NikollaZoraqi.

Duke marr kt ka-lendar arumunt njihenshkurtimisht edhe mejetn e ktyre igura tshquara q kan lngjurm t pashlyeshmeme aftsit dhe talentine tyre.

Vemi n dukje sebotimi i ktij kalendarime ngjyra e t ilustruarn 300 kopje u mundsiaedhe me sponsorizimine pjesshm t aktivistitt shoqats son biznes-menit Kristaq Panteqi.

8/7/2019 Fria _2/2011

8/8


Deklarat e plot u lexua n takimin eorganizuar nga INSTA-i n hotel TiranaInternacional, m datn 19 nntor 2010,me prfaqsues t shoqatave minoritarelidhur me regjistrimin e popullsis dhebanesave, q do t bhet n prill t vitit

t ardhshm.N prfundim t takimit, nga KomitetiShtetror i Minoriteve u njoftuam se edheshoqatat e tjera do ti bashkngjitenksaj deklarate duke e quajtur si m tpranueshme.

E RNDSISHME: secili ta shikoj mevmendje pyetsorin, sidomos dy pyetjetq jan vn edhe n kt faqe dhe pahezitim, ashtu si ja thot zemra dheshpirti,t shnoj n t prkatsin etnikedhe gjuhn amtare. Kjo sht mundsiadhe liria m e madhe q kemi pr tuvetdeklarura vllah/arumun/. Ka rndsit shkruhet me kto germa, pa gabimeortografike, sepse kshtu n rrugkompjuterike do t japi nj numr ho-mogjen dhe t mos dalin shifra t tjerapsh pr vlleh, arumun, q prfaqso-jn shumsin apo rrmn etj.

Nj sqarimNe njeri - tjetrit i thrrasim rrmn ose

armn. Kjo fjal e transkriptuar n shqipi prgjigjet arumun, sipas rregullave tshkrimit dhe shqiptimit t gjuhs shqipe.T sjellim nj shembull nga kombet e

tjera:Anglezt e shkruajn pr vete Eng-lish dhe e shqiptojn inglish. N gjuhnshqipe shqiptohet anglez dhe anglisht.Ose po ktu: England shkruhet, inglndlexohet dhe transkriptimi n gjuhn shqipesht Angli. I njjti fenomen ndodh edheme rumunt. Romnia dhe romn i flasinata njri-tjetrit por transkriptimi n gjuhnton sht Rumania dhe rumun. Pratranskriptimi n shqip bn q t ndryshojn shum raste emrtimi n krahasim meat q etnit flasin dhe emrtojn brendavetes. Nuk ka asgj shqetsuese sipasrregullave t drejtshkrimit shqip.

Prfundimisht nuk ka pse t ngulimkmb q ta shkruajm armn kurtranskriptimi n shqip sht arumundhe arumanisht. Kjo sht e shkruaredhe n shum libra t studimeve shken-

PJES NGA D E K L A R A TA ESHOQATS KULTURORE ARUMUNTE SHQIPRIS PR REGJISTRIMIN E

POPULLSIS SIPAS PRBRJES ETNIKE

N FAQEN 5 T PYETSORITPR REGJISTRIMIN E POPULLSIS:

JAN EDHE KTO DY PYETJE ME Nr. 9 DHE Nr.11. NGADO ARUMUN/VLLAH SHT MIR T PLOTSOHET

ASHTU SI E KEMI PARAQITUR NE N KT FAQEGAZETE. KJO DO T NDEROJ ETNIN TON MIDIS

ETNIVE T TJERA, Q BANOJN N SHQIPRI

...Secili individ, q do t pyetet prprkatsin etnike dhe gjuhn amtaresht vet i ndrgjegjshm se si duhett deklarohet. Ky sht mendimi yn dhe

nuk imponojm asknd q t bashkohetme ne, nse nuk sht dakord, si dhe nenuk mund t bashkohemi me t tjera sho-qata, q kan nj mendim ndryshe ngaky. sht n t drejtn e secilit q t mbajnj qndrim q e gjykon si m t drejt.

N rast se formulari do t modifikohet,n opsionin q i referohen prkatsisetnike insistojm si prgjigje e pyetjes

ADRESA E REDAKSIS

Telefon fix: 04 2234764; 04 2224213Mobil: 0692318627; 0692868794 ;0682642662E-mail: [email protected]; faqe interneti:www.fratia-al.com

Nr. 9 q t prmbaj arumun pr sa iprket prkatsis etnike dhe n prgjigjet pyetjes Nr. 11 arumanisht pr sa i

prket gjuhs amtare.Shoqata Arumunt e Shqipriskrkon t jet pjes e vendimmarrjes nlidhje me prfaqsimin e grupeve etniket Shqipris n Komisionin Qendrort Regjistrimit dhe n grupet e punslokale.

Tiran, 3.11.2010

core dhe dokumente zyrtare pr etninton, brenda dhe jasht vendit. Po kshtuedhe fjalt Vllah apo vllahisht jan

sinonime. Ja pse sht rndsishmeta shkruajm sipas transkriptimit, q tmos ndodh nga llogaritja kompjuteriket rezultojn disa emrtime, q, me t

drejt mund t numrohen si disa etnit veanta, pasi llogaritja sht vetmmatematikore - sasiore, sepse emri i atijq do t deklarohet pr do etni qoft,edhe shqiptar, nuk do t figuroj dhe nukdo t jet objekt i ktij regjistrime dhe as iinstitucionit t INSTAT-it.

uteaa arbineas muuteaa aromn/ kuria shqiptare e bukuria armne/vllahPoezia arbineas - aea vllahePoezia shqiptare dhe ajoarmn/rmn/vllah! armne/rmne/vllahe!Creaiunia brilant al aicurilor Krijimtar ia brilante e ashikvedi cnticDhimo Tarusha,Manol t kngsDhimo Tarusha, ManolBau,A ndon Cristo, Zico Capurani, Basu, Andon Kristo, Ziko Kapurani,Maku Pone,Spiru Fuchi,Ilia Colo- Maku Pone, Spiro Fuchi, Ilia Colo-aetj.i e(a)sti dreptatia, aoai him njaetj. sht e drejta, ktu jemioaspi al grabovar ilor e(a)sti miq te grabovarve dhesht

ali calilei, i,nc zburm ti/tr e udhs, q, nse lasim pr marr-loaridari namisa di comunitatia arbineas dhnie midis komunitetit shqiptar-alei aromn/vlla h,cuvnda prindi dhe atij armn/vllah,bised a duhets-nchiseasc dit GrabovaIi elbasanas, t nis nga Grabova. do elbasanas,poati scriia di ctaoi, libri/cri/ mund t shkruant e q kndej libramulti,iu si ala uglindari aea shum, ku t gjente pasqyr im ajotrear i -aea ligari strim- shkueshmri dhe ajo lidhje e ngu-t namisa elbasanilor grabo- sht ndrmjet elbasanasve e grabo-varilorTu aili primi, varveN vitet e para,dup bitisita ali Lumtlei Antifa i- mbas mbarimit t Lufts Antifa shi-st ,va s fea num,la noi,un inte- ste, do t bnte emr, tek ne, nj inte-lectual nou,aclimat Apostol va s dzc lektual i ri,i quajtur Apostol d.m.th.dit ua al Gegaive,i br dup br, nga dera e Gegajve, q brez pas brezi,avea practicat slujbi kishte ushtruar/prakti kuar shrbesan Manastir u al Smtu/Ayiu Ghon Vladimir u- n Manastr in e Shn Gjon Vladimir itlui Ira ntre primili i lo brau ishte ndr t paret q mori krahunanti-sta linianCaus ti/tr aist s-fe(a) anti-sta linistS hkak pr kt u b

trdaria fa Cosovlei grupului tradhtia e Kosovs e grupital Enver Hogea ,ma terroru pisti t Enver Hoxhs, por dhe terrorit mbiinetelectual i sumatir ari faa intelektual e nnshtrim ndajsrghilor/srbilor.Apostol Gega tu ael srbve. Apostol Gega n at kohtimp,va s-alsa casa va s emigra do t linte shtpin e do t mrgontediparti diparti, mesea di muni,n-Gra- larg e larg, mes maleve, n Gra-baova di Gram,ca s-lu disclida ocli bov t Gramshit, q tu hapte sytoamiilor nu serv ca nve- njerzveDhe nuk shrbeu si msu-tor simplu,singu rma lunjin es i thjeshtvetm por ndricoimintia al elevilor cu cunotin mendjen e nxnsve me dituri ehumanizm. Predic n-biseric ti/tr humanizm. Predikoi n kish prfraili vreari, mesea/namisa unu- vllazri e dashuri,mes njeri-alantui,t i/tr pace soial. Scutidha ro- tjetrit, pr paqe sociale. Errsira e ku- cilst sii si s-tindea pitru aisti qe u prpoq t shtrihej dhe n ktomardzini ahndoasis trdisclidia prin an t thellat prhapte nprmjetcntiilor, idealuri agri kngve, ideale t egrai grea moarti q thrrisn in vdekjeti/tr borgheji,vrsar i di sndzi namisa pr borgjez, derdhje gjaku midisfriliam ilei,i negativdzea identitetu vllazris , q mohonte identitetinali ralei arbineas s idealurili naio- e racs shqiptare e idealet komb-nali.Astumsina/atumia,Apostol Ghega tare. Athere, Apostol Gega-Apostull ,cu arvdari lu explic -Apostul , me durim u shpjegontehuriailor gllr imia di himnurili fshatarve marrzin e himnevesllavi.Bor gheji iram tui,ce sllave. Borgjez ishim t gjith,sepseiido/tutcai avea propretatia a lui secili/gjithku sh kishte pronn e tij evatra alui smt. Ah(n)ma mult vatrn e tij t shenjt. Aq m teprGrabova,umplut cu tuili nibiti- Grabova, mbushur me tufat e pamba-siti di oiFamili i nu putea ruara t dhenveFamilje q smunds-li misura oili cprili,i nu-u tia ti numronin dhent e dhit, q s-di-c di iu nchisea/ahurhia iu lu bitisia nin se nga u nisnin e ku u mbaroninpstiunil i muati kullotat e bukuraCum putea omu s-li cnta vetvetlei Si mund njeriu ti kndonte vetvetescanticu di moarti?! kngn e vdekjes?!

Cum putea s-altra c ira hili Si mund t brtisni n q ishin bijtdi Stalin,c nd iram strnipo il al e Stalinit ,kur ishin strniprit e\Gherghi Castr iotului(Scndr beului)?! Gjergj Kastr iotit (Skndrbeut)?!Cum s tiisia cu bushur,cnd nii Si mund t nderonim me grusht, kur asn si duea,nii u aveam tradit?! na shkonte, as qe e kishim tradit?!........................................................... .........................................................

Adusi pi limba armneasc JANCO BALLAMACI

Filadelfia, 30 octombrie/sumedru 2010 Filadelfia, 30 tetor 2010

-continedze la numrulu di yinitor vazhdon n numrin e ardhshm-

AROMI/VLLAHI ARBINEI N SPECTRU ARUMUN/VLLEHT N RRAFSHINISTORIC ACTUAL HISTORIK DHE AKTUAL

Nga Hyjni Ceka

-tradusi pi limba armneasc Ianco Ballamaci-vijon nga faqe 6

REGJISTRIMI- REGISTRAREA

frăţia _2/2011

Documents