alexandru d. xenopol -istoria românilor din dacia traiană. volumul 5 epoca lui mihai viteazul

337
1 T O R I A - O M M I L O K T A . D X e n o p o l . I s t r i a R o r n A n i l o r V o l V . 1 www.dacoromanica.ro

Upload: daniel-istrate

Post on 14-Apr-2018

251 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    1/335

    1 T O R I A - O M M I L O KT

    A . D X e n o p o l . I s t r i a R o r n A n i l o r V o l V . 1www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    2/335

    M i h a i V i t e a z u l1 ' o r t r e t d e p m u l i e n e ,

    .

    - c u m S . C x . M . 73 1 \ - C \ '

    '

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    3/335

    ,

    .1 1 1 0 ,A .4 . . . - -

    1 -

    e L ,- ' . ' -

    A

    t

    l o a n V o d i c e l C u m p l i tI n m o m e n t u l u l f i r n u l u i a t a o i n b A t i l i a d e l a C a h i l l

    V

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    4/335

    T O M1 1 I L i n

    t S . 9 2 . 7 .

    o I i w i T i v i i t a t AD EA . b . X E 1 1 0 F O L

    P R O F E S O R L A U N I V E R S I T A T E A D I N I A S I , M E M B R U A C A D E M I E I R O M A N EM E M B R U T I T U L A R A L I N S T I T U T U L U I D I N F R A N T A .

    E D I T I A I l l - a , r e v a z u t 6 d e a u t o rt n r i j i t i i n u t 8 l a c u r e n t d eI . V L A D E S C UC O N F E R E N T I A R D E i S T O R I A R O M A N I L O R L A U N 1 V E R S I T A T E A D N B U C U R E $ T 1I Y u s u n t v r e m i l e s u b a r m a o m u l u l ,c i b i e t u l o m s u b v r e m i " .M I R O N C O S T I N .V O L U M U L V

    E P O C A L U I M I H A I V I T E A Z U L

    E D 1 T U R A C A R T E A R O M A N E A S C A , B U C U R E t . . , z T I

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    5/335

    T r i a c e s t v o l u i n s e e x p u n e p a r t e a a d o u a a l u p l e l o r R o -i m b i i l o r c o n t r a T u r c i l o r a n u m e a c e l e p e n t r u r e c l o b l i n d i r e an e a t A r r i r t r i i p i e r d u t e , l u p t e t o t a t a d e g r e l o c a i a c e l e d u s ep e n t r u O s t r a r e a e i , * i c a r e a u f o s t p o v e s t i t e I n c e l e d o u t i v o -J u m e p r e c e d e n t e . A c e s t e r t i s c o a l e a l e R o m n i l o r d i n M o l d o v aM u n t e n i a c o n t r a a m e n i n r t o a r e i s t t i p n i r i t u r c e t i n e i e i n dl a n i c i o i z b i l n d t i , a d u s e r t i o r o b i r e m a i a d n e a l o r s u b a c e a s t t is t ' i p A n i r e . T o t u i e s t e d e s a m l i m p r e j u r a r e a c ' 6 o i n t r e p r i n -d i r e a t a d e i n d a i z n e a t t i a f o s t c e l p u I i n i n c e r c a t t i , i e a i n c u -n u n t i c a p e t e l e c o l o r d o i m a r i d o m n i t o r i : l o a n e e l C u m p l a a lM o l d o v e i s i m a i a l e s M i h a i V i t e a z u l a l M u n t e n i c i , e u g l o r i ad e e r o i .I n s e m n r i t a t e a c o v A r i L o a r e a d o m n i e i l u i M i h a i V i P a z u lf z c e U S r L c i a c e s t v o l u m e s t e c u p r i n s i n c e a m a i m a r e p a r t ed i p o v e s t i r e a e i , C u t o a t t i p r e a s e u r t a e i d u r a n , o f u l g e r a r es c l i p i t o a r e f i l t r e l e a g i n i m o r n i k a .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    6/335

    C A P U L VD E L A 1 0 1 1 T E I L U 1 P E T R O H I L E S P H I L I M I R A ! V I T E I V I L1 5 4 6 - 1 5 9 3

    M U N T E N I A D E L A M I R C E A C I O B A N U L L AM I H A I V I T E A Z U L1 5 4 5 - 1 5 9 3

    1 . D E L A M 1 R C E A C I O B A N U L L A P E T R U C E R C E T ,M i r e e a C i o b a n u l 1 5 4 5 - 1 5 5 4 . I n v e s n i c e l e i m p e r e c h e r if a r e d o m n i i p a r t i d e l e b o i e r e s t i , n u e r c u p u t i n t , c a a c e s t ed i n u r m i l s s e p s t r e z e c u r a t e s i n e a m e s t e c a t e , i n f o r m a l o rp r i m i t i v d e p a r t i z a n i a i D r c u l e s t i l o r i a i D n e s t i l o r ; c c ip r e c u m v r t e j u l m e s t e c a p e l e d i n b u l b o a n e , a s a i f u r t u n o a -s e l e s f A s i e r i d i n t r e b o i e r i a m e s t e c a u e l e m e n t e l e l o r . A d e s e o r iu n B s r b e s c v a f i l u a t p a r t e i n u n c o m p l o t u r z i t d e D r c u -

    p r e c u m s e v a f i i n t m p l a t i l u c r u l p r o t i v n i c . A m v A z u ta p o i c u m i n s u s i d o m n i i s u n t n e v o i t i , p e n t r u a l u p t c o n t r au n o r n o i c o m p e t i t o r i , s A " s i c a u t e s p r i j i m i l I n p a r t i d u l p r o t i v n i c .I n s f r s i t T u r c i i , h o t r n d t o t m a i d e s s i m a i c u d e a d i n s u l n u -m i r e a d o m n i l o r , s e i n t A m p l u n e o r i c a d o m n u l r n d u i t s g n uf i e p e p l a c u l n i c i c h i a r a l p a r t i d u l u i d e c a r e s e t i n e , c e c a c ea v e A d e u r m a r e o i m p r o t i v i r e a c e l e i m a i m a r i p r t i d i n b o j e -r i m e ; a c e a s t a c u a t a t m a i m u l t c u c t , d e l a T e o d o s i e i n a i n t e ,1 5 2 2 , n u s e p e r i n d p e s c a u n u l 1 M u n t e n i e i c l e a t d o m n i t o r i d i nf a m i l i a d r c u l e a s c t i , c u m s u n t R a d i i ( l e l a A f u m a t i , V l a d i s l a v ,M o i s i , V l a d I n n e c a t u l , V l a d V i n t i l , R a d u P a i s i e i M i r c e aC i o b a n u l . C o m p e t i t o r i i d i n f a m i l i a B a s a r a b p a r ' c s ' a u s t i n s ,e i a p a r s a u n u m a i s u b f o r m d e s l a b i p r e t e n d e n t i , c u m e s t ea c e L a i o t B a s a r a b c e v i n e c u S t r o i a P r i b e a g u l , s a u c e l a l a l t

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    7/335

    1 2 1 S T O 1 I I A R O M A N I L O R

    B a s a r a b u c i s l a i n c e p u t u l d o m n i e i l u i M o i s i ; s a u s t i n t d o m n it r e c u t i d i n p a r t i d u l D r A c u l e t i l o r i n o c e l a B A s A r r i b e t i l o r , c u ms u n t R a d u d e l a A f u m a t i , i \ l a d V i n t i l , s a u o v r a t o r i f u t r ea r n A n d o u i i , c a A 1 o i s i 1 . T o a t e a c e s t e i m p r e j u r A r i t r e b u i a c ta m e s t e c e p a r t i d e l e n u n - I l e n e .L u c r u r i l e a c e s t e a a p a r l a l u m i n r c c a d e o s e b i r e s u b d o m n i al u i N I i r c e a C i o b a n u l , s u b c a r e s e d e s c o m p u n e C u t o t u l j o c u lf i r e s c a l p a r t i d e l o r m u n t e n e .M i r c e a C i o b a n u l e r f i u l l u i R a c l u c e l M a r e , d u p 5 c u mr e i e s A a c e a s t a d i n d o c u m e n t u l l u i c u d a t a 1 A p r i l i e 1 5 5 1 , i nc a r e e l v o r b e t e d e p A r i n t e l e d o m n i e i m e l e r A p o s a t u l R a d av o e v o d , f e c i o r u l V l a d u l u i v o e v o d C A l u g g r u l " 2 ; ( l e e ' e r f r a t ec a P a i s i e . M i r c e a C i o b a n u l i n t r A i n d o m n i e p e l a i n c e p u t u l a n u t u i1 5 1 5 , d u p A c u m s e v e d e l u c r u l d i n s o c o t e l i l e S i b i u l u i , i n c a r es e p o m e n e t e d e t r i m i t e r e a u n u i s o l a l l u i M l r c e a v o e v o d l aA l b a J u l i a i n 1 1 M a r t i e 1 5 1 5 3 . M i r c e a C i o b a n u l c a r e p e t r e c e l a C o n s t a n t i n o p o l e , ( 1 1 1 0 c u m n e s p u n e c r o n i c a l u i R e i c h e r -s t o r f 4 , s A p a s e a c o l o p r i n b a n i p e f r a t e l e s i u , i h o t A r A s e p e T u r c is A - 1 m a z i l i a s c A p e a c e s t a i s u r g u n i a s c i l I n E g i p e t ,l u i d o m n i a . R e p u t a t i a l u i M i r c e a d e o m c e s ' a r f i d e d a t l a o b i -c e i u r i l e T u r c i l o r i z v o n u l , d e i n e i n d r e p t A t i t , c a r f i t r e c u tl a l e g e a p A g A n A 3 , f a c d o m n i a l u i u r i c i o a s A c h i a r ( l e l a i n c e p u t ,i m p i n g p e u n m a r e n u m r c r d e b o i e r i d i n a m b e l e p a r t i c l e s if i e p r o t i v n i c i , l u c r u d e c a r e s i m t i n d M i r c e a , f i r e d u p t i c A t s ev e d e s A n g e r o a s 5 i r i l z b u n t i t o a r e , i n c a r e p r i n a t a v i z m u f i e r b e i a r A i s i i n g e l e a p r i g a l s t r A m o i l o r s i , M i h n e a c e ! B r a t i V l a dT e p e , e l f a c e u n m A c e l I n a c e , t i b o i e r i . C r o n i c a r i i m u n t e n i s p u n ,c a r f i c t t z u t c a p e t e l e l u i C o a d A v o r n i c u l , a f r a t e l u i s k i R a d ac o m i s u l i a a l t o r ' I n c a , m u n c i n d u l i n t A i p e n t r u a v u t i e , p a n ac e a u d a t c e a u a v u t ; d u p 5 a c e e a i - a o m o r A t " . C r o n i c e l e t r a n -s i l v A n e n e , m A r i n d l u c r u l p r i n i n d e p A r t a r e , v o r b e s c , u n a , a c e aa l u i O s t e r m a y e r , d e 1 8 b o i e r i m a r i u c i i , a n o g A n d c M i r c e a i - a r f i i n c e p u t d o m n i a c a u n p a A , i a r C h r o n i c o n F u c s i o - L u -

    p i n o - O l t a r d i u m d ' A " c h i a r c a j e r t f i t i 2 0 0 d e b o i e r i 6 C A m ' A c e l u la f o s t o r e a l i t a t e i n u o p o v e s t e , s e v e d e d e p e a c e e a , c i n s o -c o t e l i l e S A b i u l u i s e v e d e n o t a t i l , l a 1 S e p t . 1 5 1 6 , c h e l t u e a l aA l a i s u s , v o l . I V , p . 1 9 1 1 9 4 s i 1 9 6 .2 N i c o l a e s c u , p . 1 4 .H u r m u z a k i , X I , p . 8 5 9 . I n a c e l a s a n p u n e s u i r e a l u i M i r c e a I n t r o nC h r o n . - F u c s i o - L u p i n o 0 1 1 a r d i u m , 1 . c . , I , p . 5 5 : 1 5 1 5 i n V a l a h i a e a ' I u r e a m i s s u sf u i t A l i r s c h e W a y d a , t y r a n n u s c r u d e l i s " .I n P a p i u I l a r i a n , T e f a u r d e m o n u m e n t e , I I I , p . 1 1 0 .D r a g o m i r M o h a m e d c . I s a b e l l a 1 5 5 3 s p u n e c a A l i r c e a n u e r a n i c i T u r c ,n i c i C r e s l i n " . D a r d a d , ' a r f i f o s t M a h o t n e t a n , t a r a n u l ' a r f i p r i m i t , c u m o M e u s e

    c a M o h a m e d B e y . M a i s u s , 1 8 6 , v o l . I V , p . 2 5 2 .O p i l a n u l 5 i C r o n . a n o n i m a I n M a g . i s t . , I , p . 1 7 7 s i I V , p . 2 7 2 . O s i e r -r n e y e r i n D e u t s c h e F u n d o r u b e n , e d . K e m e n y , p . 3 0 s i 3 2 . C h r o n . F . L . O . , e d .T r a u s e l i , p . 5 5 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    8/335

    M U N T E N I A D E L A M I R C E A C U . / M A N D L L A N I H A U V I T E A E L L 1 3l u i l o a n L e t e r a t u t r i m i s l a r e g e s p r e v e s t i m ' c e l u l b o i e r i -l o r i n t m p l a t I n V a l a h i a ' 7 .B o i e r i i c e s c A p a r d e m o a r t e f u g i r p e s t e m u n t i i t r e -a n d d o i a n i , a u s t r h n s o a s t e c e a u p u t u t s i a u v e n i t p e P r a -b o v a , i n t a l n i n d u - s e c u M i r c e a v o d l a P e r i s ; a c o l o a u a v u tr z b o i u s i a b i r u i t M i r c e a v o d s i a u p i e r i t I T d r i s t e v i s t i e r u lT e o d o s i e b a n u l " .P o v e s t i r e a c r o n i c i l o r m u n t e n e e s t e I n t r i t d e c r o n i c al u i O s t e r m a y e r , c a r e s p u n e c ' i n 1 5 1 8 l u n a l u i A u g u s t , c h t i v Ab o i e r i d i n a c e i f u g i t i a u a d u n a t b a n i s i a u n i m i t v r e o m i e d eS c u i , s p r e a n ' v l i i n V a l a h i a , p u n n d u ' s i u n t n r v o e v o d ,c a g n d c ' s e v a r s c u l t a r a i m p o t r i v a l u i M i r c e a v o e v o d " 8 ,D a r a u f o s t a s h d e c r u n t l o v i t i d e M i r c e a , I I - l e f t a u s c p a t c ug r e u a c e i c e n u a u c z u t . B o i e r i i c e i f u g i t i s ' a u a d u n a t l a B r i l as i a u f o s t a d e m e n i t i d e v o e v o d c u j u r m n t s v i n l a e l , s ia p o i a u f o s t c u f e m e i i c o p i i d e p o p o r u l l u i .D i n b o i e r i i c e a u p i e r i t l a P e r i s , U d r i s t e d i n M r g i n e n i 9v i s t i e r u l i T e o d o s i e b a n u l , s e v e d e c ' i b o i e r i i c r a i o v e s t i e r a up r o t i v n i c i t i r a n u l u i . P a r t i d e l e m u n t e n e u i t a s e r r i v a l i t a t e a i o n ,f a t c u a c e l c e v o i s l e n i m i c i a s c n e a m u l . D a r a c e s t d o m n i t o r ,u n e a l t t u r c e a s c i d e d a t l o r c u s u f l e t c u t o t , f u s e s e i m p u sd e T u r c i . S e v e d e d e c i c u m , s u b a p s a r e a o t o m a n , s e d e s f a c ej o c u l f i r e s c a l r i v a l i t t e i D n e s t i l o r c u D r c u l e s t i i .

    B o i e r i i i n s ' n u s e M s g . C a l i m a i r m s e s e r n e r n A c e l -r i t i a u s c p a t i a r i n T a r a U n g u r e a s e i n ' a u z b o v i t s i a u s t r n so a s t e i , i m p r e u n i l c u R a d u f r a t e l e l u i M i r c e a , a u v e n i t I n t a t %i n t i m p i n n d u - s e c u . M i r c e a v o d l a M n e s t i , a u b i r u i t R a d uv o d s i p r i b e g i i s i p r e M i r c e a v o d r t p n l a G i u r g i u I - a u g o n i ts i m u l t i o a m e n i d e a i l u i a u p i e r i t " l o .C n d M i r c e a a n d e c s ' a u h o t r i r t s v i n b o i e r i i a s u p r al u i , e l s e r i e j u d e l u i B r a s o v u l u i e a ' c e ' i l a s s v i n ? L a c a r e j a -d e l e r s p u n z A n d c ' n u ' i p o a t e o p r i , M i r c e a i i i n t a m p i n : d a ra c e s t i b o i e r i a u d o a r f e m e i i c o p i i p e c a r e a i p u t e s p e d e p -7 H a r m . , D o e . , X I , p . 8 6 0 . A l t d o c . d i n 1 5 5 2 , M a k i n , I I , t , p . 6 7 7 , v o r b e t ec h i a r d e 1 6 0 0 d e b o i e r i u c i s i . ( l a n d p e u n n a t o r i i c a p r i b e g i t i i n T r a n s i l v a n i a ( p .6 7 8 ) : R a d w l w a y d a , D r a g y z Z p a t h a y r , R a d w l L w g o p h o t h , S t a u s u l P o s t e l n i k ,S t a n i s l a C l w t z e y r i i , T w d o r W y z t h e r , Z w k w l Z t h o l n y k , D r a g y o n y r Z p a t h a y r ,B a y d a K o n l y z , C r e c z w n P a h a r n y k , R a d w l P o s t e l n y k . I w a n W y z t h e r , N a g oP o s t e l n . k , M y a n a W y z l h e r , B a y d a Z p a t h a y r , Z t h a y C o s t h o l n y c k ( = p o a t eS t a i c o s t o l n i c ) . R e i c h e r c t o r f i n P a p h i , T e z a u r , I I I , p . 1 4 0 , s p u n e i n d e o b s t e c Ab o i e r i i n e i n I l l : 1 1 1 1 1 S i n c i d e r e n t . i n T r a n s i l v a n i a i n c o n t u l e r e .8 O s t e r n i e y e r , I . e . , P . 3 5 - 3 6 : a u f d i e s e r h a b e n s i e e i n e r n j u n g e n W a y d aa u f g e w o r f e n e a c o n d i t i o n e , e s w i i r d e a l s d a n n d a s L a n d v o l k b e y f a l e n m i d e r d e nM i r s c h e W a y d a " . A s a i t n u m e s t e O s t e r n i e y e r , I . c . . p . 3 2 : d i e s e B o y a r e n n a c h C r o n( K r o n s t a d t B r a s o v ) K o m m e n . a l s d e r 1 3 a h r ( l a r g a i n t e l e E . , f e B a n u l ) U d r i s t M a rc i n e n u n d K a d o " . A r f i d e c i B a n u l U d r i t e d e M 5 r g i n e n i c e a p i e r i t l a P e r i s , s iC o a d a c e f u s e s e O i a t d e i n a i i n n a i n t e .1 C r i p i t a n u l s i ( : r o n . a n o n . c i t a t i .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    9/335

    s e s t i c u m s e c u v i n e " . I a t A l a c e m A s u r i i n g r o z i t o a r e s e c r e d e Ac A s e p o a t e r e c u r g e p e a t u n c i , i a s e m e n e a i d e i n u e r a u i z v o -r A t e n u m a i d i n m i n t e a t i r a n u l u i , c i e r a u i n o b i c e i u r i l e t i m p u l u i n .R A s t u r n a r e a l u i M i r c e a v o d i l d e R a d u v o e v o d e s t e h i t a -r i f a ' s i d e s o c o t e l i i e S A b i u l u i 1 2 S i d e c r o n i c a l u i O s t e r m e y e r ,c a r e a d a o g A n s c A s ' a i n t o r s M i r c e a v o d A c u m u l t i T u r c iR a d u a t r e b u i t s ' A f u g A i n T r a n s i l v a n i a c u f e m e e i c o p i i " 1 3 .A c e s t R a d u d u s m a n u l l u i M i r c e a e s t e d e n u m i t d e a p i -t a n u l , R a d u I i i a i , i n c A t s ' a r p A r e A c A a v e m a f a c e c u u n a l tc o m p e t i t o r , n u c u f r a t e l e l u i M i r c e a , R a d u P a i s i e . D a r m a ii n t A i a c e s t R a d u e s t e n u m i t v o e v o d , c e e a c e a r a t A c s a t r e b u i ts A f i d o m n i t s a u s A f i f o s t f e c i o r d e d o m n ; a p o i v r e u n I l i e a lc A r u i f i u c a t A s ' A f i f o s t a c e s t R a d u I 1 i a i , n u s ' a i n t A l n i t i n s i r u ld o m n i l o r m u n t e n i . I n s f A r s i t c o m i t e l e N a t a l i s s p u n e a s e m e n e a ,I n i s t o r i a t i m p u l u i s A u , ( 1 5 4 5 1 5 8 1 ) d e c i c o n t i m p o r a n c u e v e -n e m e n t e l e , c A M i r c e a V o e v o d u l V a l a h i e i , p A n d i n d p r i l e j u l ,s c o a s e p e R a d u i u z u r p A t a r a p e n t r u s i n e . R a d u c e r i t a j u t o rl a C a s t a l d c a s A r e d o b A n d i a s c A ' s c a u n u l , r e c u c e r i t a r a i i n t r Ac u m a r e s o l e m n i t a t e i n T A r g o v i s t e " . E s t e i n v e d e r a t c A . R a d ua c e l s c o s d e M i r c e a , a d e c 5 R a d u P a i s i e , v e n i n d 6 r A p t c u a j u -t o r u l l u i C a s t a l d i t a l u n g A p e M i r c e a l a G i u r g i u 1 4 . D r A c u l e s t i is e m A n c a u f u t r e e i m a i r A u d e c u m s e i n d u s m A n i a u c u B A s i l -r A b e s t i l .

    " C u m s p u n e i n s 5 . O s t e r m e y e r d o m n i a a c e a s t a a l u i R a d uP a i s i e f u f o a r t e s c u r t A ; e l f u r r i s t u r n a t d i n n o n d e f r a t e l eM i r c e a 1 5 .I n t i m p u l d o m n i e i l u i M i r c e a , e p i s c o p u l N I a r t i n u z z i d e -s e m n a s e s i m a i l A m u r i t p o z i t i a l u i p r o t i v n i c A T u r c i l o r , i n c h i s e s ep e I s a b e l a i n A l b a J u l i a i v r o i s t r A d e z e T r a n s i l v a n i a i m p e -r i a l i l o r . P o a r t a t r e b u i n d s A i m p e d e c e c a o n c e p r e t a s e m e n e a

    1 1 M i r c c a V o d 5 c . l o a n I 3 e g n e r ( B e n k n e r ) 5 N o e m v . 1 5 3 2 . l ' a m i . , D o c . ,1 , p . 2 9 5 . V i s t e r i a l u i M i r c e a . l b i d e m . p , 2 9 9 s i 3 0 1 ." 2 2 N o e m N r i e 1 3 5 2 : D u o b u s b o g i e r i s f a m a i n d e M y r c h e \ N a y v o d a p r o -f l i g a t o a f f e r e n t i b u s , b i b a l i a 9 f . . . I t t e m 2 4 m i s s o A n t h o n i o i n V a l a c h i a m a d i n t e l -l i g e n d u m c e r t o s r u m o r e s d e p r o f l i g a c i o n e V a v v o d a e , e x p e n s e i r . 3 " . 1 - T u r i n . , X I ,D o c . p . 8 6 3 ." O s t e r m e y e r , 1 . c . , p . 5 1 ." N i c o l a e s c u , 1 . c . , p . 2 4 2 , 2 6 1 , 2 6 6 , n u m e s t e 5 i D - s a p e a c e s l R a d u ,R a d u I l i e , d a r f A r a a a d u c e n i c i o d o v a d i i . P r i n t u r n a r e e z u d a r n i c i l c e a r t a f u t r ed - n i r C . C o g a l n i c e a n u 5 1 N i c o l a e s c u a s u p r a e x i s t e n t e i u n u i R a d u V o d a D i e c a d o m ns e p a r a t a l M u n t e n i e i . N i c o l a e s c u , O l a m u r i r e i s l o r i c t i , 1 9 1 2 , p . 7 ." A l u n g a r e a l u i M i r c e a d e R a d u , d u p g s o c o t e l i l e S i l b i u l u i ( n o t a 1 2 ) , e s t ed i n 2 2 N o e n i v r i e 1 5 5 2 . I n 1 8 D e c e m m i e 1 5 3 2 R a d a e d o m n ( H u r m . D o c . , X I ,p . 8 6 4 ) ; l a 3 1 A u g u s t 1 5 5 3 g i l s i m i n a c e l e a g s o c o t e l i M i s s o A n t h o n l o i n V a l a -

    c h i a m a d s i g n i f i c a n d u r n R a d u l \ N ' a y v o d a i n a l p i b u s p e n e s P e t e r s d o r f f p r o f l i g a t u m " .A d o m n i t d e c i R a d u I l i e d e l a 2 2 N o e m . 1 5 5 2 3 1 A u g u s t 1 5 5 3 . I n 2 0 M a r t i e1 5 5 3 e l d d d o c u m e n t u l . E x a c t i t a t e a i s t o r I c i i e s t e a i c i m a t e m a t i c a . C e p i i c a ta c e s t p r i v a z a t a d e p r e c i s n u e s t e a m p l i a d e f a p t e , c i a s k d e g o l I

    1 4 I S T O R I A R O S I A N I L O R

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    10/335

    M U N T E N I A D g L A M H 1 0 E A C I O B A N U L L A M I H A . I V I T E A Z U L 1 5a v e m a r e n e v o i e d e a f i s i g u r g p e a j u t o r u l d o m n i l o rr o m n i , E a c h i a m g d e c i i n a n u l 1 5 5 0 p e a m b i i v o e v o z i , M i r c e aa l M u n t e n i e i i I l i e f i u l l u i P e t r a R a r e a l M o l d o v e i , l a C o n s t a n -t i n o p o l e , s p r e a s e i n c r e d i n t a d e s p r e s c o p u r i l e l o r " .

    N u t i m d a c g d o m n i i f g c u r g a c e l d r u m l a C o n s t a n t i n o -p o l e . I n o n c e c a z e l a r f i f o s t z g d a r n i c , i n t r u c g t e i f u s e s e r g c a -t i g a t i d e i n t r i g i l e g e r m a n e , i l a c e l i n t g i u a t a c p o r n i t d e T u r c ic o n t r a i m p e r i a l i l o r , n u s t g t u r d e l o e l a l u p t g , i o r u p s e r g d ef u g g . A m b a s a d o r u l g e r m a n V e r a n t i u , c a r e c u n o t e s e c r e t u l ,s e r i e l u i N e c u l a i O l a h u l i n 1 5 5 0 : D r e p t a u l u c r a t R o m n i i i s u n t d e l g u d a t c g , s a u p r i n b a n i c g t i g a t i , s a u c u p r i n i d e i u -b i r e a c r e t i n g , s e i n t e l e s e r g c u c g l u g g r u l ( M a r t i n u z z i ) c a s g ' ic o n c e a d g d e b u n g v o i e v i c t o r i a , p r e f g c A n d u - s e a f u g i " 1 7 S t r i n i ih i a s e r g i n s g l a s e r i o z f u g a R o m n i l o r , d u p g c u m s e v e d e a c e a s t ad i n o d e p e g a a m b a s a d o r u l u i f r a n c e z c a r e i i t r a t e a z g d e o a m e n ir u i n a r m a t i i c u p u t i n g i n i m r 1 8 .M i r c e a C i o b a n u l e s t e d i n a c e a s t g p r i c i n g m a z i l i t d e P o a r t g1 1 1 1 5 5 4 , i s e d g t r o n u l l u i P g t r a c u f i u l l u i C g l u g g r u l ( R a d u ) ,d e c i f r a t e l e c u e l * 1 c u R a d u P a i s i e . C u a c e s t p r i l e j , T u r c i i c a r ev e n i s e r g s g i e e p e M i r c e a , a r d B u c u r e t i i i t r e c p e m u l t i l o c u i -t o r i R o m n i i n G r e c i a 1 9 . V e r a n t i u s e r i e l u i F e r d i n a n d i n M q r t1 5 5 4 : S ' a c r e a t u n v o e v o d n o u i n V a l a h i a , P a t r a c u f i u l l u iC r i l u g g r u l . M i r c e a f u s i l e s t e c h e m a t l a P o a r t g . N u t i m c a u z aa c e s t e i s c h i m b g r i . T o t u i n e t e m e m c i i l u i M i r c e a i - a s t r i c a tp r i e t e n i a M a i e s t g t e i V o a s t r e . N u e s t e i n s d e p u s v r e o c r e d i n t gI n p r e t e n i a a c e s t o r V a l a h i . S u n t u o r i i i n s t r u m e n t e i n m ' A n aa c e s t o r b e s t i i , d u p g c u m v r e a u s g d e v i n g i a c e i d i n T r a n s i l -v a n i a . T u r c i i v r a u n u m a i s c g t i g e b a n i d e l a e i " 2 0 , s c r i s o a r ec a r e p e l n g g e x p l i c a r e a c g d e r e i l u i M i r c e a , c a r a c t e r i z e a z g d em i n u n e a d n c a d e g r a d a r e i n c a r e d o m n i i l e r o m g n e c g z u s e r gi n o c h i i c o n t i m p o r a n i / o r ,

    M i t r a r a ( P e t r a a l I I - h . ) e e l B u n , 1 5 5 4 1 5 5 8 , e a f i u a ll u i R a d u C g l u g g r u l i f r a t e c u R a d u P a i s i e i c u A l i r c e a C i o -b a n a l 2 1 , a p a r t i n e a t o t f a m i l i e i D r g c u l e t i l o r , i n c g t v e d e m c gn o r o c u l f a v o r i z A p e a c e s t n e a m i p e b o i e r i i d i n M u n t e n i a M a r e ,a j u n g A n d l a t r o n t o t d o m n i d i n p a r t i d a l o r . L a s u i r e a l u i i n

    A m b a s a d o r u l f r a n c e z d i n C o n q a n t i n o p o l e d ' A r a m o n c i a r . H e n r i c a lI I l e a , d i n 2 4 A p r i l i e 1 5 5 0 , I n H u r m . , D o e . I S u p l . I , p . 4 .A p u d . K a t o n a , H i s t o r i a c r i t i c a r e g u m H u n g a r i a e , X X I , 2 , p . 1 1 6 0 ." D e S a l v e , a m b . F r a n t i e i l a V e n e t i a , c S I r S H e n r i c a l I I - l e a d i n 2 N o e i n -v r i e 1 5 5 3 I n H u r m . , D o c . I S u p l . , 1 , p . 9 .i ' 1 5 5 4 . H u r n i . , D o c . , I I , 5 , p . 1 7 5 .2 0 A p u d K a t o n a , X X I I . p . 5 5 6 .D u p 5 u n i i P r i t r a 5 c u a r f i f i u l l u i R a d a P a i s i e . I n s c r i p t i a d e p e m o rn n 1 n t u l l u i s p u n e n u m a i I w P a t r a R c u N o e v o d i d o m n a t o n t l i U n g r o - V l a h i a , f i u ll u i I w R a d u V o e v o d , m o r t i n l u n a D e c e i n v r i e 2 6 , a n u l 1 5 5 7 ( N i c o l a e s c u , I . c . , p .2 1 1 , s i 2 9 8 1 , n u p r e e i z e a 7 5 a l c A r u i R a d u e r f i n : a l l u i C a l u g A r t i l s a n a l l u i P a i s i e .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    11/335

    1 6 I S T O R I A R O M A N I L O Rs c a u n , m a i m u l t i b o i e r i , i n t r e c a r e s i S t n i l . V o r n i c u l , f u g l aB r a s o v , n e s t i h i d c e ' i p o a t e a s t e p t . P a t r a s c u t r a t e a z a i n s a c ue i p r i n m a i m u l t i t r i m i s i s i ' i h o t a r ' s t e s a s e i n t o a r c a i n t a i l 2 2 .I n d e o s e b i r e i n s a d e M i r c e a , P a t r a s c u r e c h e a m a p e b o i e r i c ug a n d b u n , n u p e n t r u r a z b u n a i m p o t r i v a l o r , s i e l t r a e s t eb i n e c u e i ' A n a l a m o a r t e a l u i ; d e a c e e a c r o n i c a r i i s p u n c a a c e s td o m n i t o r a f o s t n u m i t c e ! B u n p e n t r u b u n a t a t i l e l u i , d o m -n i n d t a r a P a r a ' v r a j b i , f a r a m o r t i i p r a z i " 2 3 .P e t i m p u l l u i P a t r a s c u c e l B u n s e i n c h e e t r a t a t u l t a r eF e r d i n a n d s i S o l i m a n , p r i n c a r e c e l i n t a i s e o b l i g a M A i n p a c ep e S i g i s m u n d s i p e m u m a l u i I s a b e l a . I n z a d a r o f e r i s e F e r d i -d i n a n d 1 5 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i t r i b u t a n u a l p e n t r u d r e p t u l d e ap s t r A r d e a l u l p e s a m a s a . F e r d i n a n d i n s a n u s e p u t e i m p a c aC u i d e e a c a s a c e d e z e p e n t r u t o t d e a u n a A r d e a l u l T u r c i l o r ; d ea c e e a e l M a _ g r e u t a t i c a n d f u v o r b a d e a a p l i c a i n r e a l i t a t e al u c r u r i l o r , t r a t a t u l s c r i s p e H a l e . V o e v o z i i r o m n i s u n t d e c ii n v i t a t i s t r e a c a m u n t i i , s p r e a r e s t i t u i i n s c a u n p e r e g i n aI s a b e l a .P a t r a s c u t r e c e i n A r d e a l c u 1 2 . 0 0 0 d e o a m e n i , i a r A r d e -l e n i i s e l a s a i n d a t a d e i m p a r a t u l , i j u r a i n 1 2 M a r t i e c r e d i n t i lr e i n e i i f i u l u i e i 2 4 . V o e v o z i i r o m n i i e s a p a n a l a S a t u - M a r e i T t r u i n t i m p i n a r e a c r a i e s e i , c a r e r e v e n i i n t a r a , i s u n t d a -r u i t i d e d a n s a i n t e u n c h i p s t r a l u c i t , c e e a c e n u ' i i m p e d i c a , d u p ao b i c e i u l d e a t u n c i , d e a p r a d A r d e a l u l , l a i n t o a r c e r e a l o r , i n

    m o d u l c e l m a i c r u n t . E p i t r o p u l P e t r o v i c i m u r i n d , T u r c i i r a n -d u i e s c i n l o c u l l u i p e B a b a k , p e c a r e I s a b e l a l a i n c e p u t r e f u z aa ' l p r i m i . V o e v o z i i i n s a s e i n t e r p u n c a m i j l o c i t o r i , I i i m p a c a ,a p o i l e a j u t a l o r i T u r c i l o r a l u a M u n c a c i u l d e l a F e r d i n a n d 2 5 .P a t r a s c u t r i m i s e s e d u p I s a b e l a i n P o l o n i a , s p r e a o r e a -d u c e i n A r d e a l , p e v o r n i c u l S o c o l , b o i e r d i n p a r t i d a C r a i o v e s t i l o rd u p a c a t s e v e d e , n e a m d e d o m n s i c a r e i n c e p u s e a u n e l t iI n c o n t r a d o m n i e i l u i P a t r a s c u . D o m n u l I I a l e s e s e , s p r e a i n -d e p l i n i a c e a s t a m i s i u n e , i n a d i n s , p e n t r u a ' 1 i n d e p a r t m a c a ru n m o m e n t , s i a i n l a t u r a s t f e l u n e l e m e n t c e a r f i p u t u t p r o -v o c a o t u r b u r a r e s i o v a r s a r e d e s a n g e , l u c r u c a r e , n u p r e a e r ai n g u s t n l i c a r a c t e r u l l u i P a t r a s c u .S o c o l i n s a s e f o l o s i d e p e t r e c e r e a l u i i n t r e U n g u r i , s p r ei n t o c m i d o m n i a l a e i i , c u m s e i n t o a r c e i n a p o i p u n e s a o t r a -v i a s c a p e d o m n i t o r u l s u , i n 2 4 D e c e m v r i e 1 5 5 7 , s i a p u c i l p e n t r uu n m o m e n t s t a p a n i r e a 0 1 . 6 2 6 ; e s t e i n s a a l u n g a t d e T u r c i" S o c o t e l i l e B r a s o v u l u i , F I t i r m . , D o c . , X I , p . 7 9 2 : 1 3 A p r i l i e 1 5 5 5 . , v e -n i e n t i b u s l e g a t i s P a t r a s c o W a y v o d e q u i a d e r a n t u t p a c e i n f e c e r i n t c u m S t a n y l l a " .C i l p i t a n u l I n M u g . i s t . , I , p . 1 7 9 .2 1 s e c u e s t i i n S i n c a i , p . 3 1 9 e d . I I .V e z i i z v o a r e l e c i t a t e d e S i n c a i , I I , p . 3 2 0 3 2 1 e d . I I .2 S i e g l e r a p . K a t o n a , X X I I , 2 , p . 1 0 3 6 , F r . F o r g a c s , i b i d . , X X I I I , p . 6 6 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    12/335

    M U N T E N I A D E L A I S I I R C E A C I O D A N U L L A M I S A I V I T E A Z I I I . 1 7c a r e r e s t a b i l e s c i a r i i n d o m n i a M u n t e n i e i p e M i r c e a C i o -b a n u l .

    M i n y a C i o h a n u l a d o u a o w * 1 5 5 8 1 5 5 9 . A l i r c e a i n -t r A n d i n M u n t e n i a C u o t i r i t 5 t 5 r 5 t i c a r e s 5 - 1 p u n 5 i n d o m n i e ,S o c o l c a r e a p u c a s e a p u n e m A n a p e v i s t i e r i a t 5 r e i , i e s A C u a v e r e ar p i t i c u f a m i l i a l u i i n A r d e a l , i m p r e u n A c u b o i e r i i o l t e n i c eI i n e a c u e l 2 7 . D e i a c e s t S o c o l e s t e t i t l u i t n u m a i d e v o r n i c ,t o t u i c r e d e m c v a f i f o s t v r e o r u d e n i e , p o a t e v r e u n f i u n a -t u r a l a l u n u i d o m n d i n p a r t i d u l b 5 s 5 r A b e s c , c a r e t i n u s e s c a u n u lm a i i n a i n t e .S o c o l I i i n c r e d i n t e a z a v e r i l e s a l e U n g u r u l u i F r a n c i s cK e n d y , i a r e l s e d u c e l a C o n s t a n t i n o p o l e s p r e a c A t i g d o m n i a , i a n u m e c a a m b a s a d o r a l r e g i n e i I s a b e l a 2 8 K e n d y I n s c a r ev o i s 5 p u n 5 m a n a p e f r u m o a s e l e c o m o a r e i l i s a t e i n p s t r a r e al u i , t r i m i t e p e u n o m a l s 5 u d u p S o c o l l a C o n s t a n t i n o p o l e ,c a r e f a c e c a e l s i l f i e u c i s d e T u r d 2 9 . F e m e e a s i c o p i i i l u i S o c o lc e r u r d u p 5 a c e e a i n z a d a r a v e r e a r 5 p i t 5 d e K e n d y , a v e r e n ue v o r b i e a c 4 t i g a t p r i n r p i r e d i n M u n t e n i a d e c a r e S o c o l .S e i n t a l n e s c u n e o r i s f r i s o c i a l e , i n c a r e n u m a i n e d r e p -t a t e a u n u i a p o a t e r 5 z b u n A n e d r e p t a t e a c e l u i l a l t !I m p r e u n g c u S o c o l f u g i s e d i n M u n t e n i a i n T r a n s i l v a n i ai n t r e a g a l u i p a r t i d A . M i r c e a v o i n d s 5 p e d e p s e a s c 5 ' p e f u g a n ip e n t r u g A n d u r i l e l o r d u m n e t i i n p r o t i v a l u i , I i a d e m e n e t ea s e i n t o a r c e , f 5 g 5 d u i n d u - l e i e r t a r e s u b c e l e m a i s t r a p i c e j u -r 5 m i n t e , i n c a r e n e r n i r r n c u m o a m e n i i t i m p u l u i m a i p u t e a ua v e i n c r e d e r e , v 5 z A n d u u r i n t a c u c a r e e l e e r a u c A l c a t e 3 0 .E I i n t r e b u i n t e a z r i c a u n e a l t i l a s c o p u r i l o r s a l e p e a c e lc a r e f u g i s e f 5 r 5 t e m e i u d e I n c a l u i P A t r a r u . S t n i l s c r i e b o i e -r i l o r p r i b e g i , i n d e m n A n d u ' i a s e i n t o a r c e l a d o m n u l s 5 u , l aM i r c e a V o d 5 " . N e i z b u t i n d n e n o r o c i t u l S f n i 1 5 a c o n v i n g e p eb o i e r i , e l p l r i t e t e c u c a p u l c t i z u t u l p l a n d e r z b u n a r e a l h i l -

    A n a l e k s e e n e . g i i n S i n c a i . I I . p . 3 2 2 . e c l . I l . C o m p . H u m . , D o r . . I I , 1 ,p 3 5 9 : S o c o l h a p o r t a t o l a t u t t o e l t h e s a u r o d e P e t r a s k o : C C C C I n . d u c a t i " .o c o t e l i l e I i r a s m ( d u i , I b i d e m , X I , p . 7 9 7 . d a n l a 1 I a n . 1 5 5 8 s t i r e a m o t l e i l u iP A t r a s e u . S u i r e a l u i M i r c e a d e a d o n a a r i l i n s c a i m . l b i d e m , I I , 1 . p . 3 5 8 . U n a l td o c . , I b i d e m , s p u n e : i l p o p u l o n o n v o l e a c c e t a r l l y r c z e e t c h e s o n o s o l e \ a t i t u t t ic o n F a m e i n m a n e t d i c c o n o c h e N n o r p e r l o r S i g n o r S o n i c ) p . 3 1 8 " . p . 3 5 9o c o l o e s c a m p a t o i n F r a n s i h a n i a " ." S o c o l c a t r i i D e l a Y i g n e a m b . f r a n c e z d i n C o n s t a n t i n o p o l e ,p e n t r u s a l v - c o n d u c t u l c e i l ' a p r o c u r a t , d i n A l a i 1 5 5 8 ' i n D o c u m e n t e , I S u -p l e m e n t , 1 , p . 1 2 .

    3 9 D e l a V i g n e c 5 t r i l e p i s c o p u l d ' A c q s d i n 2 2 l i t h e , I b i d e m , p . 1 3 .3 R e g i n a I s a b e l a c . D e l a V i g n e d i n 1 0 F e v r u a r i e 1 5 5 8 , i b i d e m . p . 1 2, . n o s a d m a n d a t u r n p o t e n t i s s i m i i m p e r a t o r i s b a j a r o n e s p r o l u g o s h o r t a t i s u m u st i t i n T r a n s a l p i n u m r e g r e d e r e n t u r , a s s i c u r a n t e s ( m o d M y r c h e w o y v o d a i l l o s n o ni m p e d i r e t ; n u p e r q u a e e t i a m p e r l i t t e r a s s u n s j u r e j u r a n d o A l y r c h e n o b i s p r o m i -s e r a t , e t t a m e n i n t e l l i g i m u s b a y n r o n e a d u n u m o n m e s a t r o c i s s i m a m o r t e i n t e -r e m p l o s " ,

    A . D . X e n o p o t . l e t o n a R o m A n i l o r . V o l . V .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    13/335

    1 8 I B T O R I A R O M I N I L O Rm e s i t u l u i d e s ' A u g e , M i r c e a C i o b a n u l . B o i e r i i , i n l o e d e a s e p l e c dl u i M i r c e a , i n c e a r c d o n o u d l o v i t u r d , c a n d t o c m a i M i r c e a m o a r ep e n e a t e p t a t e 3 1 P r i b e g i i i v e n i r d t o t u i s p r e a s e l o v i c u s o t i al u i M i r c e a , K i a j n a f i i c a l u i P e t r u R a r e , c a r e r d m d s e s e e p i t r o a p am i n o r u l u i e i f i u , P e t r u V o d d p r o n u m i t S c h i o p u l . K i a j n a c ub o i e r i i e i f u r d b d t u t i l a R o m d n e t i i f u g i r d p e s t e D u n d r e ; i n s di n t o r c a n d u - s e I n g r a b d c u a j u t o r t u r c , e s c , i n v i n s e r d l a d i n d u ll o r p e p r i b e g i l a S d r p t e t i , i ' i a l u n g a r d i a r d i p e s t e m u n t i i ,d e u n d e v e n i s e r 8 2 .

    P e t r u a l I I I - l e a S e h i o p u l , 1 5 5 9 1 5 6 7 . O d a t d c u P e t r uS c h i o p u l c a r e e r a u n c o p i l n u m a i d e 1 2 a n i , v e n i l a p u t e r eM u n t e n i a u n a d i n f e m e i l e c e l e m a i d e t e p t e c e s ' a u p e r i n d a tp e t r o n u r i l e p o p o a r e l o r , a f t a n u m a i c d I m p r e j u r d r i l e i n c a r ea t r d i t i f d p t u i t f A c u s e r d s d i n f l o r i a s c d i n s u f l e t u l e i c o n t r a -p a r t e a i n s u i r i l o r c e n e - a m a t e p t s d r e g d s i m i n f i i c a l u i P e t r aR a r e i n e p o a t a l u i * t e f a n - c e l - M a r e . A p o i K i a j n a , d u p d a t s ev e d e , m o t e n i s e m a i m u l t p d r t i l e r e l e a l e c a r a c t e r u l u i m a r i l o re i n d s c d t o r i i a n u m e a m b i t i a n e a t i o a s d f d r d s c o p u r i m d r e t e ,t a l e n t u l d e i n t r i g i i g h i b c i a i n t o r a t u r i l o r p u s e i n s d I n s l u j b au n o r i n t e r e s e m a i m u l t p e r s o n a l e , i a t r o f i a r e a s i m t u l u i m o r a l ,i n v i o r a t l a a n t e c e s o r i i e i p r i n i u b i r e a d e t a r d . K i a j n a e r a p o t r i v i tc u t a c e a s t a a e i s t a r e s u f l e t e a s c a , d e o c o r u p t i e i n s p d i m a n t a -t o a - M , d u p a ' c u m o c a r a c t e r i z a z d I o a n Z a p o l i a , p r i n c i p e l e A r -d e a l u l u i , I n o s c r i s o a r e & a r e s u l t a n u l I n c a r e s p u n e d e s p r e K i a j n ac r t a r f i o f e m e e p r e a u o a r d I n c u n j u r a t a d e o d r o a e d e c u r t e -z a n i , R o m a n i i G r e c i " . U n r a p o r t a l b a i l u l u i v e n e t i a n d i n a n u l1 5 6 8 o c a l i f i c d d e m e r e t r i c e p u b l i c a . " , i a r a l t u l d i n a c e l a i a ns p u n e e a ' K i a j n a a r f i d e o c o r u p t i e m o n s t r u o a s d ; c d a r p u n ei n l u c r a r e a s u p r a s u p u i l o r e i o n e p i l d u i t d t i r a n i e i a r f i d e d a t dl a c e l e m a i c u m p l i t e d e s f r n d r i " 3 3 . C d e r e a e i m o r a r a i n s d n u ' ia t i n g e n u m a i c o r p u l , c i s u f l e t u l e i . P e n t r u a i n d u p l e c . 4 p ec u m p l i t i i s t d p a n i a i t d r i l o r r o m n e , e a f a c e p e u n u l d i ne i T u r c . D i n c e i l a l t i d o i c e ' i d u c e l a C o n s t a n t i n o p o l e , c a n d c a d eI n d i s g r a t i e , c o b o a r d p e f a v o r i t u l e i , P e t r u S c h i o p u l , l a r a n g u ld e p a j I n i n t o v d r d i r e a c a l a r e a s u l t a n u l u i , i a r p e o f a t a l a e i ot r i m i t e I n h a r e m u l a c e s t u i a 3 4 . T o t p e e a o v o m v e d e d c , a t u n c i

    3 ' S c r i s o a r e a l u i S I b n i l S i n I 3 o g d a n , D o c . F i R e g e s t e , p . 2 3 1 . C o m p . C A p i -t a n u l 5 C r o n . a n o / t i m a ' . M a g . i s t . , I , p . 1 8 1 5 i I V , p . 2 7 3 .3 3 C r t p i t a n t i l 5 i A n o n . r o m e i n e s c I n M a y . i s t . , I , p . 1 8 2 5 i I V , P . 2 7 4 ." H u r m . , D o c . , I I , 1 , p . 5 1 0 : m u l i e r l e v i s s i m a " . I b i d e m , V I I I , p . 1 3 2m a d r e p u b l i c a m e r e t r i c e " . I b i d e m , I I , 1 , p . 5 8 6 : i n f r e n a t a e , m o n s t r u o s a eb i d i n i s " ." C a r o l R y m c . I m p . , 1 5 7 6 . I b i d e m , p . 6 0 7 . F e r r a r i , r a p o r t d i n 1 9 F e v r . 1 5 7 1L a s i g n o r a M i r z a v o e v o d a d i V a l a h i a d i e d e u n a s u e f i l i e v e r g i n e . . . q u a l s i g n o ro r a l a t i e n p e r m o g l i e e t m o l t o l a a m m a " , c i t a t d e N . l o r g a I n A n . A r a d . r o m . ,

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    14/335

    M U N T E M A D E L A I f I R C E A C I O B A N 1 L L A M I F I A I I T / C A Z I L 1 9a n d v r a s p u n r i p e o d r a s l a e i i n s c a u n u l M o l d o v e i , c o n s i m t el a i n d o i r e a t r i b u t u l u i .

    A c e a s t f e m e e , i n z e s t r a t d e n a t u r r i c u I n s u s i r i a s 4 d ep r i m e j d i o a s e , d a t a ' u r c a t , i n r e a l i t a t e M O O e a , i n s c a u n u lM u n t e n i e i , f i u l e i f i i n d m i n o r s i p e d e a s u p r a s c h i l o d s i b i c i s n i c ,t r e b u i s " c a u t e a s e m A n t i n e k c a o r i c e p r e t , s i d e a c e e a o s iv e d e m s u p u n n d u - s e l a t o a t e i n j o s i r i l e , c n d e r v o r b a d e an u s c A p d i n m n i t o i a g u l d o m n i e i . K i a j n a e r a c u a t A t m a ig r e u d e c o m b 5 t u t c u e a t , c u m v o m v e d e b . , e a i n t r o d u s e s e oi n n o i r e p r i t n e j d i o a s 6 i n c a s t i g a r e a f a v o a r e i T u r c i l o r , r e c u r g f i n dc a f e m e e l a f e m e i l e d i n h a r e m u r i l e s u l t a n u l u i s i a l e m a r i l o rd r e g A t o r i a i P o r t e i O t o m a n e , p e n t r u a a t r a g e p r i n e l e , b u n ap l A c e r e a m e g h i s t a n i l o r d i n C o n s t a n t i n o p o l e . P r o c e d a r e a K i a j n e i

    e r a c u a t a t m a i n i m e r i t g , c a c t s u l t a n i i c e s e p e r i n d a r 4 p e v r e -m e a e i p e t r o n u l o t o m a n , S e l i m a l I I - l e a ( 1 5 6 6 1 5 7 4 ) A m u r a ta l I I I - l e a ( 1 5 7 4 - 1 5 9 5 ) e r a u c u t o t u l s t A p a n i t i d e f e m e i , s i a -n a m e c e l d i n t a i d e s u l t a n a v a l i d e s i m a m a l u i A m u r a t , V e -n e t i a n a N u r b a n u , i a r c e l d i n u r m i l d e V e n e t i a n a S a f i g i .B o i e r i i c a r i d u s n i g n i s e r a - U R d e m u l t p e M i r c e a C i o b a n u l ,n u v o i a u s ' i i n g a d u e c a o d r a s l a s i m a i a l e s s o t i a l u i 0 ' l e f i es t 6 p A n r i i , c r e z f i n d c ' v o r p u t e m a i u s o r s c i l p d e o f e m e i es i d e u n c o p i l , t r e e d i n n o u d i n A r d e a l i n M u n t e n i a , s i b a t p eM i r c e a i a . " s i p e b o i e r i i c e o s p r i j i n i a u , l a s a t l a R o m A n e s t i .K i a j n a f u g e p e s t e D u r & e , d e u n d e r e v e n i n d c u o a s t e t u r c e a s c r ic l i s t i g a t p r i n b o g a t e d a r u r i , r 5 z b e s t e p e p r i b e g i l a . 5 e r p A t e s t i .I n l u p t a d a t a i c i p i e r i R a d u C l u c e r u l . N u t r e c e n s m u l l ,i n v e r s u n a t i i p r i b e g i r e i n t r I n t e a ' , d e a s t A d a t 6 p r i n p a s u lT u r n u l u i - r o s , p e a p a O l t u l u i , d a r l a s a t l a B o i a n i s u n t d i nn o u b t u t i i s n o p i t i . A i c i p i e r S t a n c i u l a l B u g i i i , M a t e n ta l M a r a , R a d a , V A l s a n i a l t i i . C u t o a t e c d e a t u n c i l u p t e l ep a r a f i i n c e t a t , g r i j a d e s p r e p r i b e g i m n c n e c o n t e n i t m i m aK i a j n e i , m a i a l e s c A l u c r u r i l e s e I n d l c i s e r i l m a i r e u i n c A p r i n

    f T e - 9 4 - e ib e n s d e m i n a l u i P e t r u l s o h i o p t i lI l e r l e c , A p r i l 2 4 z t l i 5 " A " .

    1 1 , t o a s X V I I I . p . 5 . C f . M i n n . , D o e . , I I , 1 . p . 7 1 1 . R u e b e r c . I m p . , 1 5 M a i1 5 7 5 : D a c z u e d a n n s e i n e I N I n e t t e r . . . a l 1 e r l M i t t e l g e b r a u c h e S y s e l b s t i s t s a m l i ti r e r T o c h t e r a n d i e P o r t e n e r r a i s e t h a t d i e T n e l i t e r d e n t A n t u r a t l i ( s u l t a n ) t e rh a i d n i s c h e n B r a n c h n n e h v e r m i d i l e t ,

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    15/335

    p l a n u r i l e l u i I a c o b E r a c l i d e D e s p o t u l , d o m n u l M o l d o v e i ( 1 5 0 11 5 0 3 ) , c a r e s e g a n d i s A o c u p e N I u n t e n i a i , p e n t r u a c e a s t a ,I n d r u m a s e o I n c e r c a r e d e c 5 s r i t o r i e c u s o r a l u i P e t r a S c h i o p u 1 3 5 .

    V e z i d o t a l s c r i s o r l i n H a r m . , D o c . , I I , 1 , p . 4 2 9 5 1 4 1 0 . C o m p . A n o : ? .r o m . i O p i t a n t i l l a a m n i a l u P e t r a S c h i o p u l I n M a r y . i s t . , I V I I .

    9 0 I 8 1 ' O R 1 A R O M A N I L O R

    IC

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    16/335

    I & U N T E N I A D B L A H I R C E A C I O B A N U L I A M I N A I V I T H A Z U L 2 1T o t u s i s u s t i n u t d e p u t e r n i c a K i a j n a , P e t r u s ' a r m a i f i p u t u tm 5 n t i n e I n s c a u n , d a c m u m a l u i n u s ' a r f i i n d u s m n i t c u p r o -t e g u i t o r u l e i c e l m a i d e s e a m i l d i n C o n s t a n t i n o p o l e , G r e c u lb e g a t i c u m a r e t r e c e r e , a p r o v i z i o n a t o r u l t u t u r o r p a l a t e l o rd i n c a p i t a 1 5 , A l i h a i l C a n t a c u z i n o / p r o n u m i t . S a i t a n - O g i u ( f i n 1s a t a n e i ) , p e n t r u d e s t e p t c h l i n e a i n v r t i r e a t r e b i l o r .M i h a i l C a n t a c u z i n o p e t i s e p e M a r i a f i i c a K i a j n e i i n u n t as e M e u s e ; d a r i n d r u m u l c 5 t r e A n c h i a l o s r e s e d i n t a b o g a t u l u iG r e c , o c e a r t 5 i z b u c n i f a r e n o i i c 5 s i i t o r i t i d i n c a r e m i r e l e a v e v r s t a d e 5 8 a n i , i a r m i r e a s a 1 5 , s i K i a j n a i n s t i i n t a t p r i n oo g r a b n i c 5 s t a f e t 5 c A f a t a e i e r s g ' s i f e e d s a m A , t r i m i t e g o n a c id u p 5 e i c a r e , a j u n g n d u ' i I n d r u m , r 5 p e s c f a t a c u t o a t 5 z e s t r e ac e o d u c e a c u e a s i c u o b u n t i p a r t e d i n l u c r u r i l e m i r e l u i . T u r c i it r i m i t u n f i r m a n l u i P e t r u i n c a r e i s p u n c 5 u n u l d i n r a i e l e l eI m p A r A t i e i m e l e s p u i n d u - m i c a s o r e t a p e c a r e i - o a d u s e s i i nc s g t o r i e a f o s t a p o i d e s p 5 r t i t 5 c u s i i a d e t i n e , c h i a r i n T a r aT u r c e a s c 5 , i s c r i s e s e m s 4 i m p a c i l u c r u l . I m i s p u i a c u md u p 5 o r d i u l m e u , a i t r i m i s i n a p o i l u i s a i t a n - O g l u t o t a u r u lh a i n e l e c e d 5 r u i s e s u r o r e i t a l e l a n u n t a s a i c A a s t f e / l u c r u le i m p A c a t . B a g 6 d e s e a m 5 c o r i c u m , n u t e - a i p u r t a t b i n e i na c e a s t a f a c e r e . P e n t r u a s t 5 d a t 5 t i s ' a i e r t a t i n s g r e s a l a " 3 6 .D a c 5 s u l t a n u l i e r t a s e p e P e t r u , n u M e u s e t o t a s t f e l i S a i t a n -O g l u , s o t u l o c A r t c a r e , g 5 s i n d m a i m u l t e m o t i v e d e p A r 5 c o n t r al u i P e t r u , m a i a l e s I n v e s n i c i l e n e l i n i s t i c e l e p r i c i n u i a u p r i b e g i i ,f a c e c a P e t r u s 5 f i e c h e m a t l a C o n s t a n t i n o p o l , c h e m a r e t o t -d e a u n a i n s o t i t 5 d e p r i m e j d i i : d a r e d e b a n i , m a z i l i r e , h a c h i a rm o a r t e . P e t r u s e s u p u n e p o r u n c e i s i v i n e l a P o a r t c u t r i -b u t u l s i u n d a r d e 1 0 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i . T o t u s i e s t e p u s l a i n c h i -s e a r e . K i a j n a a l e a r g 5 a t u n c i d u p 5 e l , m a i l u a n d c u d n s a d i nb o g a t u l t e z a u r a l l u i M i r c e a i n c 1 3 0 . 0 0 0 d e g a l b e n i , p e l n g 5s c u l e , j u v a e r e , p e s t e t o t a p r o a p e j u m A t a t e d e m i l i e u " . T o t u If u i n s I n z a d a r , f a t 5 c u a t o t p u t e r n i c i a l u i 5 a i t a n - O g l u . P e t r af u d e s t i t u i t i s u r g u n i t i m p r e u n A c u m a m a l u i l a K o n i e h , a p o il a A l e p , u n c l e s t t 6 a n i . I n 1 5 7 9 K i a j n a f u v 5 z u t d e c 5 1 5 -t o r u l g e r m a n L e o n h a r d t B a u c h w e l f e n , d o c t o r I n m e d i c i n a ll o c u r i l o r s f i n t e d i n I e r u s a l i m , c a r e s p u n e , i n i n s e m n g r i l e l u id e c 5 1 5 t o r i e , e a ' a v 5 z u t i n A l e p o b 5 t r a n A r e g i n 5 ( 1 K t i n i g i n ) aV a l a h i e i c u c o p i i i e i , d i n c a r e c e l m a i m i c s ' a n A s c u t d u p m o a r t e ab r b a t u l u i e i . E a t r e t e a c o l o i n o c a s p r i v a t s i s e i n t r e t i n ed i n m i c a p e n s i e c e i - o d a u T u r c i i i i i f i e c a r e a n . E s t e o f e m e ec u m i n t e c a r e c u n e a s t e h i n e l i m b i l e t u r c 5 i a r a b 5 . D i n a c e a s t p r i c i n 5 a r e e a o m a r e v a z 5 l a s u p u s i i d i n t a r a e i , i a c e s t i a a u

    " N . l o r g a d u p a a c t e l e t i m p u l u i i n I n t r o d u c e r e l a H u r m . , D o c . , X I , p . V I .3 7 A l b e r t d e W y s s c . I m p . M a x i m i l i a n a l I I - l e a , 2 6 t u n i c 5 i 2 6 I u l i e 1 5 1 8 .I [ u m . , D o c . , I 1 , 1 , p . 5 8 3 . 5 8 I . C f . I o r g a i n t r o d u c e r e l a H u r m . , v o l . X I , p . X I X - X X .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    17/335

    2 2 I S T O R I A R O M A N I L O Rc r e d i n t a c A D u m n e z e u s e v a m i l o s t i v i c u d n s a s i l e - o v a d r u id i n n o u , s a u c e l p u t i n i i v a t r i m i t e c a t i m p u l o a u n a r e " 3 8 .

    A l e x a n d r a a l I I I - l e a 1 5 6 7 - 1 5 7 7 . , $ i a c e s t a e s t e i l i al u i M i r c e a C i o b a n u l , i n s A n u c u K i a j n a c i p r o b a b i l u n f i u d i nf l o r i a v u t d e e l i n n a i n t e d e a l u p e f i i c a l u i P e t r u H a r e s .A l e x a n d r u e r d e a c e e a s i m u l t m a i m a r e c l e a t f r a t e l e s u c o n -s a n g e a n , P e t r u . E l e r k i n s u r a t & A n d s e u r c A I n t r o n s i p e t r e c u s e1 0 a n i I n s u r g u n l a A l e p . D e a i c i s e e x p l i a d u s i n n i a l u i c uP e t r u S c h i o p u l , d u s m g n i e c e a r f i m a i g r e u d e p r i c e p u t , d a c As i A l e x a n d r u a r f i f o s t f i u l K i a j n e i 3 9 .P r i m u l a c t a l D o m n i e i l u A l e x a n d r u f u u n m c e l i n t r eb o i e r i i p a r t i z a n i l u i S c h i o p u l . A c e s t m A c e l I n f A t i s a e u n i n s e m n a ti n t e r e s i s t o r i c , p r i n a c e e a c ' c r o n i c a r i i c a r e ' l a m i n t e s c n e d a nl o c u l d e u n d e e r a u c e i m a i m u l t i d i n b o i e r i i V i a t i . I a t c e s p u n eC r o n i c a a n o n i m i l : D e c i a t u n c i b o i e r i i c a t i e r a u p r i b e g i I n aa u v e n i t d e s ' a u I n c h i n a t t o t i l a A l e x a n d r u V o d . D u p ' a c e e a ,t r e c a n d d o u l u n i , l a r A l e x a n d r u V o d ' a i n c e p u t d e a t i a tm u l t i m e d e b o i e r i , a n u m e R a d u L o g o r t u l d e l a D r 5 g o e s t i ( G o r j ) ,M i h n e a d e l a B d e n i ( M u s c e l ) S t a n U d r i s t e V i s t i e r u l s i T u d o rd e l a B u c o v ( P r a h o v a s a u T e l e o r m a n ) s i V l a d a l C a p l e i , P A -t r a s c u s i C a l o t a s i S t a n f i u l D e g u t e s c u l u i s i R a d u S t o l n i c u ld e l a B o l d e s t i ( P r a h o v a s a u B u z g u ) s i R a d u f i u l l u i S o c o l V o r -n i c u l s i a l t i i i n z i v a d e 1 S e p t e m v r i e " .D i n n u m e r a r e a b o i e r i l o r u c i s i , s e v e d e c s u n i i d i n e i c aR a d u S t o l n i c u l , T u d o r s i M i h n e a e r a u d i n M u n t e n i a - M a r e ,i a r R a d u L o g e t u l s i S t a n U d r i s t e , d i n O l t e n i a . N u m a i l u p t a ub o i e r i i a c u m a p e n t r u a p u n e p e c u t a r e s a u c u t a r e p a r t i z a na l l o r I n s c a u n , s i m a i a l e s n u ' s i m a i d e s p r t i a u t a b e r i l e l o r i m -p e r e c h i a t e , d u p d u n g a O l t u l u i , c i c u t o t i i d i n t o a t e O r t i l es r i a u s ' s i a p e r e , n u n u m a i a v e r e a , d a r s i v i a t a c o n t r a p a -c o s t i l o r d e d o m n i p e c a r e l e p l t i c e T u r c i l o r s i l l t r i m i t p e c a p u lR o m n i l o r .

    L u p t a d i n t r e I r n e s t i s i D r k u l e s t i i n c e t a s e , s i c u d n s ai n t r a s e I n m o r m a n t v i a t a p o l i t i c A m a i n e a t r n a t a T r e i - R o -m n e s t i , f i a t a r f i f o s t d e d r i u n t o a r e a c e a r i v a l i t a t e ." R e y s e b u c h d e s h a y l i g e n L a n d e s , F r a n c k f o r t a m M a y n , 1 6 0 9 r e p r o d u sd e N . B i l n e s e u , U n p o m e e n p r o s e v u l g a i r e r e l a l i f a P i r r e l e B o i l e u x d e V a l a c h i e ,1 9 1 2 , p . 8 , n o t a 2 . ." F i l i a t i a l u i A l e x a n d r u . V e z i I n l o r g a , A n . A r a d . r o u t . , I I , t o m . X V I I I ,A l e x a n d r u I i u B a s a r a b ; A l e x a n d r u a l I I - l e a c e l I 3 u n . p 1 s i u r t n . C o m p . I n -t r o d u c e r e l a H u r m . , D o c . . v o l . X I , p . X V I I s i u r m . D u p u n h r i s o v d i n 2 2 A u -g u s t 1 5 7 5 , A r h . i s t . , I , 1 , p . 4 9 , s ' a r ' A r c h c a A l e x a n d r u n u e r a d e l o e f r a t e l cJ u l P e t r u S c h i o p u l d e o a r e c e a c e s t d i n u r i n k e s t e e a t c a f i u l l u i M i r c e a e l i n -s u s i f i u l u i H a d u c e l M a r e p e c a n d A l e x a n d r u e f i u l a l t u i M i r c e a f i u l l u i I i i h n e a ,A l e x a n d r u a l I I l e a s i P e t r u e r a u f r i s k i n f r i l t i l l s i K i a j n e i l i c o n v e n e k s n i p r i -v e a s e A p e a m a n d o i d e f r a t i , V e z i N i c o l a e s e u , I . c . , p . 8 1 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    18/335

    M U N T E N I A D E L A M I R C E A C I O B A N D L L A / H I R A I V I T E A Z D L 2 3K i a j n a i n s g l u c r d i n s u r g u n u l e i l a r e d o b a n d i r e a s c a u -n u l u i p i e r d u t . A m b a s a d o r u l f r a n c e z c a u t a s a o d e t e r m i n e a ' ld a 3 0 . 0 0 0 d e s c u z i s p r e a d a b a c s i s u r i l e t r e b u i t o a r e p e n t r u r e s t i -

    t u i r e a e i i n M u n t e n i a . K i a j n a c a r e n u a v e a t u n c i b a n i , & k i l tn u m a i 2 . 0 0 0 s i f r i g g d u i c a v a d a r e s t u l c a t m a i c u r a n d 4 0 S ed e s c o p e r i i n s g i n u r m a c K i a j n a f u s e s e i n s e l a t a d e u n o m c es e d g d i t d r e p t u n t r i m i s a l a m b a s a d o r u l u i f r a n c e z " . R i a j n ar e c u r g e a t u n c i l a a l t m i j l o c . P r i n r e l a t i i l e e i c u M u n t e n i ae a u n e l t e s t e o r e v o l u t i e c o n t r a l u i A l e x a n d r u a l I I - l e a , c e e a c ea d u c e p e d o m n a - M a 1 7 b o i e r i a i c g r o r c a p e t e s u n t t r i m i s eP o r t e i 4 2 A c e a s t a f a p t a c o m p r o m i t e d e s t u l d e m u l t d o m n i al u i A l e x a n d r u c a r e , v g z a n d c a n u p o a t e s c a p d e p r i m e j d i o a s ac o m p e t i r e a f r a t e l u i s a u P e t r u , s e h o t a r a s t e a s e i m p g a c u e lc u K i a j n a s i a c e r e p e n t r u a c e a s t a i m p r e u n a c u P e t r u , c o -r o a n a M o l d o v e i , f g g a d u i n d P o r t e i i n d o i r e a t r i b u t u l u i , d a c a l ' a rm a z i l i p e I o n V o d a c e l C u m p l i t i i - a r d a l u i P e t r u S c h i o p u lM o l d o v a .S u l t a n u l d u p g c e s o m e a z a p e l o a n V o d a c e l C u m p l i t c a ,s a u s a p l t i a s c a e l a c e l s p o r d e t r i b u t , s a u s a l e s e s c a u n u l i nm a n i l e l u i P e t r u , i n t a m p i n a n d i m p r o t i v i r e d i n p a r t e a d o m n u l u iM o l d o v e i , d a l u i P e t r u s t e a g d e d o m n i e i n a c e a t a r a , s i o o a s t et u r c e a s c r t c a s a o i c e i n s t ' ' p a n i r e . P e t r u V o d g , i n t e m e i a t p eo r d i n u l s u l t a n u l u i , s e a s t e p t c a b o i e r i m e a m o l d o v a n gi a s r t i n n a i n t e c u d e p l i n g s u p u n e r e . A l e x a n d r u s e i m p r e u n g c uf r a t e l e s a i l l a 5 g p a t e n i u n d e f a c u n ( ) s p a t s t r g l u c i t . O s t i r e a m o l -d o v a n g s u b v o r n i c u l D u m b r a v g , b o i e r m u n t e a n r e f u g i t l a c u r t e am o l d o v e n e a s c a , n u s t i m d i n c e p r i c i n g , l o v e s t e t a b a r a d o m n i t o -r i l o r f r a t i , p r i n s u r p r i n d e r e , i g o n e t e p e P e t r u V o d a p a n g 'l a B r a i l a , i a r p e A l e x a n d r u p a n g . l a F l o c i , d u p a c a r e I o a n V o d ap u n e d o m n i n B u c u r e s t i p e u n u l V i n t i l V o d g , p r o b a b i l a c e lc e m a i d o m n i s e i n M u n t e n i a i n t r e a n i i 1 5 3 2 - 1 5 3 4 u . D u p ap a t r u z i l e i n s a V i n t i l a e s t e r a s t u r n a t d e o a s t e a l u i A l e x a n d r u ,c a r e ' l p r i n d e t a i e i m p r e u n c u t o t i i s o t i i l u i . U n d o c u m e n td e l a A l e x a n d r u V o d g i n t a r e s t e s p u s e l e c r o n i c a r i l o r . P r i n e lA l e x a n d r u V o d a f i u l m a r e l u i M i r c e a , n e p o t u l l u i A I i h n e a "d g r u e s t e n i s t e m o s i i v e l - v o r n i c u l u i I v a s c u p e n t r u c p r i l e j i n -d u - n i - s e r g z b o i u i b a t a l i e c u M o l d o v e n i i c a r e v e n i r a a s u p r ac a p u l u i d o m n i e i m e l e c u i n s a l a c i u n e a i v i c l e n i a v o r n i c u l u iD u m b r a v g , i f u g i n d a p o i a c e s t D u m b r a v v o r n i c u l i n t a r au n g u r e a s c a l a B a t o r I s t v a n v o e v o d u l A r d e a l u l u i , m e r s ' a u a t u n c ir e s p e c t a b i l u l d r e g a t o r d o m n e s c , j u p a n I v a s c u , l a B a t o r I s t v a n" N u t r e b u e p u s A l e g A t u r A a c e a s t i l c e r e r a d e b a n i a a m b a s a d o r u l a if r a n c e z C u d o r i n t a l u i d e a l u A I n c A s A t o r i e p e f a t a K . i a j n e i . D a t e l e a m b e l o r i m -

    p r e j u r k i n u c o r c q p u n d ." C a r o l R y m c . I m p . , 2 3 O c t . 1 5 7 0 . H u m . , D o e . , I I , 1 , P . 6 0 7 ." A l t r a p o r t a l a c e l u i a s i d i n 7 N o e m v . 1 5 7 0 . l b i d e m , P . 6 0 8 .4 3 V e c i \ 0 1 . I V , P . 1 0 5 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    19/335

    2 4 I S T O R I A R O M I N I L O Rc u m u l t a b t a i e d e c a p s i c h e l t u i a l a a s c o s p e v o r n i c u l D u m -b r a v a d e l ' a a d u s l a d o m n i e a m e a c a p e u n t r a d a t o r a l s u l -t a n u l u i s i a l d o m n i e i m e l e 4 4 .D u p a c a t s e v e d e , t o t i b o i e r i i e r a u n e m u l t a m i t i c u s i s -t e m u l d e d o m n i e a l l u i A l e x a n d r u . I n 1 5 7 6 p a t r u z e c i d e b o i e r ir n e r g l a C o n s t a n t i n o p o l e s i s e p l a n g P o r t e i p e n t r u a b u z u r i l ef A c u t e d e A l e x a n d r u . E i i a l e g d e p r o t e g u i t o r i s t a r u i t o r p eM e h m e t - P a s a , p e c a n d A l e x a n d r u a v e d e s p r i j i n p e S i n a n -p a s a , c a s t i g a t i b i n e i n t e l e s i u n u l i a l t u l p r i n d a r u r i d e b a n i ,T u r c i i r a n d u i e s c o a n c h e t a i n V a l a h i a . B o i e r i i s t i i n d i n s l ac e v a i e s i o a s e m e n e a m a s u r a , n u s e m u l t a m e s c c u e a , c i p r e -t i n d c a A l e x a n d r u s a f i e a d u s l a C o n s t a n t i n o p o l e . S i n a n - p a s as p r e a p e d e p s i p e b o i e r i i c e n u s e s u p u n e a u u n e i h o t a r i r i a s u l t a -n u l u i , p u n e s l e d e e u n n u m a r d e b e t e . E i f r i g n u s e l a s ,C u t o a t e c b a t u t i , s e i n t o r c a d o u a z i i n s i m a i m a r e n u r n a r l ad i v a n u l t u r c e s c , c e r a n d d i n n o u c u m a r e g l a s s a n u s e f a c a c e r -c e t a r e , i n V a l a h i a , c i d o m n u l s a f i e a d u s l a C o n s t a n t i n o p o l e .S u l t a n u l v a z a n d s u m e t i a l o r , o r d o n a c a p a r t e d i n e i s a f i e o s i i n -d i t i l a g a l e r e , i a r z e c e s a f i e I n c a r c a t i c u l a n t u r i i i n a p o i a t ii n M u n t e n i a . A n c h e t a v i n e i n t a r a ; d a r d u p a c u m o p r e v a z i i -s e r a b o i e r i i , s e f a c e a s t f e l c a s a i a s i n f a v o a r e a l u i A l e x a n d r u 4 5 .C a t e v a l u n i d u p a a c e a s t a , A l e x a n d r u m o a r e i n v r a s t a d e s t u ld e t a n a r a , i n I u l i e 1 5 7 7 , l a s a n d u n c o p i l d e 1 1 a n i , n u m i t M i l m e ac a i b u n u l s a u 4 6 .

    1 I i h n e a a l I I - l e a , 1 5 7 7 1 5 8 3 . U n c o m p e t i t o r s t r a i n ,m e d i c u l l o m b a r d R o s s o , c a r e v r o i a a s t f e l s a " s i i n t o c m i a s c ao r i g i n e a M e a t u n u l c u n u m e l e s a u s a f i f o s t o d a t a d o m n i t o rI n M u n t e n i a " , p u n e i n p r i m e j d i e p r i n s t a r u i n t e l e s a l e s u i r e al u i M i h n e a , f i u l l u i A l e x a n d r u a l I I - l e a , i n t r o n u l t a t a l u i s a r i .R o s s o b i n e i n t e l e s c s p r i j i n i a c e r e r e a l u i p r i n f a g a ' d u i n t a u n o rd a r u r i b o g a t e i s p o r i r e a i n s e m n a t a a t r i b u t u l u i 4 7 .V e d e m d e c i c u m s e d e s v o l t a s e i n c h i p f a t a l u r m a r i l e u n e is u c c e s i i l a t r o n a s d e p u t i n g a r a n t a t a i n c o n t r a i n c a l c a r i l o r .C a t t i m p r a d i c a r e a d o m n i l o r p o r n i s e d e l a t a r a , c u t o t s p r i -j i n u l c e ' l p u t e a n c a u t i n a r m a t e l e t u r c e s t i , p r e d o m n i s e v e c h i u l" D o c u m e n t d i n 1 5 7 5 A u g u s t i n 2 2 I n A r h i o a i s l o r i c e i , I , 1 , p . 4 9 ." V e z i p a t r u r a p n a r L e a l e l u i G i o v a n n i C o r r a r o c . d o g e l e r e l a t h e l a a -c e a s t 5 h n p r e j u r a r e , u n t i l d i n 2 9 A u g u s t , d o u 5 d i n 3 S e p t . s i a l p a t r u l e a d i n 2 3O c t . 1 5 7 6 , H u m . , D o c . , I V , 2 , p . 9 5 - 9 7 . C o m p . U n g n a d , r a p o r t d i n 1 8 I u l i e 1 5 7 6I n N . I o r g a , A c t e m i F r o g . , I , p . 1 1 8 : D i s e T a g e s e i n d t b i s a n d i e 7 0 o d e r 8 0 W a -l a c h e n i n D i v a n k o m m e n , u b e r d e n A l e x a n d e r W e i d a z u c l a g " .4 , G i o v a n n i C o r r a r o c . d o g e l e , 8 A u g . 1 5 7 7 , H u m . , D o c . , I V , 2 . p . 9 8 :

    , . s i a m o r t o A l e x a n d r o V a i v o d a d i V a l a c h i a e t i l s i g n o r m a n d a q u e l s t e n d a r d o as u o f i g l i u l o , p u t o d i 1 1 a n n i " .4 1 D a v i d U n g n a d C . I m p 5 r a t u l , 1 5 7 7 . H u r r n . , I I I , p . 4 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    20/335

    M U N T E N I A . D E L A M I R C E A C I O B A N U L L A M I I I A I V I T E A Z U L 2 5p r i n c i p i u , c ' n u p o a t e i n c p e a i n s c a u n u l d o i n n i e i c l e a t n u m a ic i n e s e t r a g e d i n v i t d e d o m n .A c e s t p r i n c i p i u f u i n s s l b i t i n t r i l e r o m n e , p r i n a d -m i t e r e a f i i l o r n a t u r a l i i n r n d u l u r m a s i l o r l a t r o n ; c c i c a r ee r a g a r a n t i a C A a c e l c e s e p r e t i n d e a f i u l n a t u r a l a l u n u i d o m n ,s e t r g e a i n t e a d e v r d i n s a n g e l e l u i ; e r a d e o s u l l u i " , c u mz i c e c r o n i c a r u l ? I n u n e l e c a z u r i p u t e f i o a r e c a r e s i g u r a n t ,c n d u r m a s e i n t r e d o m n s i m u m o c o n v i e t u i r e m a i i n d e l u n g a t .D a r c n d i n t l n i r e a e r a i n t m p l t o a r e , c n d a d e s e a o r i e r a d e s t u lc a o f e m e i e s f i a t r a s l u a r e a a m i n t e a d o m n u l u p e n t r u a p r e -t i n d e a p o i l i l s a n d r u s i n e a l a o p a r t e & A o d r a s l a e i 1 1 a v u s e s es e t a t . ! C u u n a s e m e n e a s i s t e m i n t e l e g e m c u m s i o a m e n i c ut o t u l s t r i n i p u t e a u p r e t i n d e l a d o m n i e , s i d a c R o s s o n u i s b u t i ,a / 0 i m a i f e r i c i t i a j u n s e r a p u n e f i r e a l o r d e s t r g i n i p e t r o n u lt r i l o r r o m n e .A l a i t r i s t i n c i l d e c a t a c e a s t p r e t e n t i e a u n u i v n t u r -t a r ' l a u n t r o n r o n f n e s c , e s t e i m p r e j u r a r e a c s e g s e s c 7 R o - .m n i c a r i s s p r i j i n e n z u i n t e l e l u i . A s t f e l n u s e s f a u a c e s t ic o p i i a i - W e i a o v i n d e u n u i n e c u n o s c u t , n u m a i f i i n d c A l e f -g A d u i s e s l u j b e s i c p t u i a l ! A s a i n s e r a u b o i e r i i r o m a n i . I n -n a i n t e d e t o a t e i n t e r e s u l p e r s o n a l s a u a c e l a l c a s t e i l o r ; a c e la l t r e i v e n i t o t d e a u n a l a u r m . I i v o m v e d e p l e c n d p u r u r e ac a p u l i n p a r t e a a c e e a d e u n d e c r e d e a u c 5 l e v o r v e n i f o l o a s e .E i s f A s i a u t a r a p r i n l u p t e v e s n i c e p e n t r u d o m n i e , s u s t i n a n dc A n d p e u n c a n d i d a t c n d p e a l t u l , s i s t r u i a u n e c o n t e n i t s i ll i s e i m p a r t a v e r e a t r e i , a s t i g a t s i p s t r a t c u s a n g e l e t u -t u r o r . I n d a t i l c e u n d o m n r e f u z d e a i n d e p l i n i n e s t i o a s e l el o r p o f t e , s e r z v r t i a u i m p o r t i v a l u i , 1 1 r s t u r n a u s i ' l i n l o c u i a t tc u u n a l t u l c a r e s i l l e f a c A p e p l a c . C u m v e d e a u c ' n u p o t i z b u t ie a p u t e r i l e l o r p r o p r i i , s e a d r e s a u l a s t r i n i , j u r u i n d u - l e s u p u -n e r e , i n c h i n a r e , t o a t e i n j o s i r i l e , t o a t e m i s e l i i l e , n u m a i p e n t r ua ' s i m u l t m i i n t e r e s e l e l o r p e r s o n a l e . C ' s e i n t a l n e s c u n e o r ie x c e p t i i , a c e s t e a n u f a c c u m o s p u n e a d a g i u l , d e c k s i n t r i a s c r e g u l a .B u n i c a l u i A l i h n e a a l I I - l e a t r i a i n e . C u m e p i t r o p i s i s ep e c o p i i i e i , a s a e p i t r o p i s i s i p e n e p o t . E a s f r m l a m o m e n ti n t r i g a o r g a n i z a t d e R o s s o i n C o n s t a n t i n o p o l e , f c n d p r i nb o g a t e d a r u r i s s e r e c u n o a s e p e m e d i c u l l o m b a r d d e i n s e -l t o r , s i s f i e o s a n d i t l a g a l e r e , i m p r e u n c u c e i s e a p t e R o m a n ic a r e s t r u i a u p e n t r u e l " .D o m n i a l u A l i h n e a a l I I - l e a s i a K i a j n e i e r a ' M s f o a r t eu r t i n t a r . P e l a 1 5 8 0 a l t i 6 0 d e b o i e r i s e d u c l a C o n s t a n t i -n o p o l e , u n d e s e j l u e s c C A d o m n u l l o r a r f i p r . e a c o p i l , s i s e r o a g "

    " D a v i d U n g n a d c . i m p r a t u l , 7 T u n i c 1 5 7 7 , H a r m . , D o c . , I I I , p . 4 .D e r E m p i r i c u s s o n s t m e d i c u s R o s s o g e n a n t s o u r r i b d i e W a l a c h e y a n g e h a l t e n .i , . 1 - a u f l e n e b l a n g % . N i e m a n s a g , t z u r G a l e r e n v e r u h r t i t s a m p t s i b e n W a l a c h e n " .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    21/335

    2 6 I S T O R I A R O M A I N I L O Rl i s e d e e u n a l t u l . A l a i m u l t i c o m p e t i t o r i s e i v i r d e i n d a t d i n t o a t e p r t i l e u n d e s e g s i a u a d A p o s t i t i , d i n d i v e r s e l e o r a s ea l e I m p r t i e i O t o m a n e , d i n t r e c a r e p a t r u m a i a l e s s t r u i a uc u m a i m a r e i n f o c a r e . A l a i m u l t i s o r t i d e d t t o t i a v e u n u lP c I t r q u i , r e l e g a t p A n a t u n c i I n C i p r u , c a r e s e d A d e a d r e p tf i u l l u i P t r a s c u - c e l - B u n . A m b a s a d o r u l f r a n c e z i n g c a r e s t i e e h ' a d e v r a t u l f i u a l l u i P t r a s c u s e a f l a l a c u r t e a r e g e l u i s u ,d e n u n t p e p r e t e n d e n t u l d i n C i p r u c a p e u n i n s r a t o r , c e e a c es e d o v e d e s t e i n c u r a n d d e a d e v r a t , p r i n s o s i r e a d i n F r a n t i aa a d e v r a t u l u i f i u a l l u i V a r a s e n , c a r e e s t e g z d u i t l a a m b a -s a d a f r a n c e z . S u l t a n u l i s i r e z e r v s a l e a g d i n t r e e i , p o a t ec h i a r c u a c e l f a l s i m p r e u n , p e c a r e v a p r o m i t e m a i m a r e t r i b u t

    s i m a i a l e s c a r e ' i v a f & l u i l u i i n s u s i u n m a i m a r e d a r 4 9 . C u ma n d e K i a j n a d e a c e s t n o u p e r i c o l , r p d e l a C o n s t a n t i n o p o l eo s o l i e i n c r c a t c u b o g a t e d a r u r i , i c a p r i n m i n u n e p r e t e n -d e n t i i c a r e s t t e a u l a t o c m e , a 1 , s u n t a r u n c a t i i n i n c h i s o a r e 5 .B o i e r i i v z a n d c n u p o t f a c e n i m i c c u p A r i l e , s e h o t -l ' A s e a r e c u r g e l a v i o l e n t s i s e i i i s c o a l , a v n d I n f r u n t e a l o rp e p a r t i z a n i i B s r b e t i l o r d i n A l e h e d i n t i ( O l t e n i a ) . A l i h n e ai n s f i b a t e , i u c i d e o m a r e p a r t e d i n e i . C e i l a l t i a l e a r g 6 i a r s id i n n o u l a C o n s t a n t i n o p o l e , u n d e j l u i r i l e l o r b a z a t e a c u m a p ef a p t e , f a c p e s u l t a n u l s m a z i l i a s e p e A l i h n e a . A c e a s t a i n s s e f c i l , n u a t a d i n p r i c i n a s t r u i n t e i b o i e r i l o r m u n t e n i , c a td i n a c e a a c u r t e i f r a n c e z e c a r e d o r i , d i n m o t i v e p e c a r e l e v o me x p u n e i n c u r a n d , a v e d e I n t r o n u l m u n t e a n p e p r o t e g u i t u le i , P e t r u C e r c e l . I n f l u e n t a K i a j n e i c e d a ' d e a s t d a t p a s u l ;i n s c h i a r i n c d e r e a e i f u m a r e , c c i t r e b u i p e n t r u a o i n v i n g e ,p u t e r i l e i n c o r d a t e a l e u n e i m a r i i m p r t i i .

    S e r i a i s t o r i e l i a r i v a l i t i i t e i ' f i l t r e D r e u l e t i i D i i n e t i .R i v a l i t a t e a f i l t r e D r A c u l e t i i D A n e t i l a i n c e p u t e s t e c u r a tp e r s o n a l 6 i d o m n i i d i n c e l e d o u p a r t i d e s e r a z i n i p e r A n dp e a c e i a i s f e t n i c i i n d i v a n u r i l e l o r . A A g s i m c h i a r p e l a I n -c e p u t u l i z b u c n i r e i l u p t e i p e C o j e o l o g o f t i n d i v a n u l l u i D a na l I I - l e a ( B A s A r b e s c ) i n u n d o c u m e n t d i n 1 4 2 2 , i a p o i g s i mp e a c e l a b o i e r I n d i v a n u l l u i V l a d D r a c u l ( D r c u l e s c ) l a 1 4 3 2

    A l a i m u l t e r a p o a r t e v e n e l i a n e d ' O r e A l a i 1 5 8 0 5 i F e v r u a r i e 1 5 8 1 , l b i d . ,I V , 2 , p . 1 1 0 5 i u r i n . I n r a p o r t u l l i d P a u l o C o n t a r i n i c . d o g e l e d i n 4 F e v r 1 5 8 1 ,p . 1 1 2 , s e s p u n e : L i g o v e r n i d e l l a V a l a c h i a e t B o g d a n i a , c h e p r i m a s i s o l e v ad a r e a b e n e m e r i t i , h o r a s o n ) d a t i a q u e l l i c h e o f e r i s c o n o m a g g i o r t r i b u t o e t c h ei n n a n 7 i t u t t o d a n n o m a g g i o r d o n a t i v o a s u a M a e s t a " .5 R a p o r t u l c i t a t I n n o t a p r e c e d e n t f i a b a i l u l u i v e n e t i a n P a u l o C o n t a r i n ic a t r e d o g e l e n e s p u n e c A M i h n e a a v e a I n c i l p e a l u i m a r n i l : T u t t i q u e l l i c h e p r e -t e n d e v a n o l a s i g n o r i a d e l l a V a l a c h i a e t e r a n o s t a t i c h i a m a t i q u i , s o n s t a t i m e s s ii n p r i g g i o n e , d a c h e p a r e c h e q u e i f i g l i u o l o , c h e d i p r e s e n t i e a q u e l g o v e r n o , s i ai n m i g l i o r c o n d i t i o n e d e g l i a l t r i , h a v e n d o s u a m a d r e " .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    22/335

    M U N T E N I A D E L A M I R C E A C I O B A N U L L A M I R A ) V I T E A Z U L 2 7s i t o t a s t f e l s i p e V o i c o v o r n i c u l 5 1 D e a s e m e n e a i n t l n i m p ej u p n A l b a , p r o n u m i t s i A l b u c e ! M a r e , b o i e r i n e l d i n i n c u n -j u r i m e a l u i M i r c e a c e l B t r n , c o n s t a t a t p r i n u n d o c u m e n td i n 1 4 4 5 , c a b o i e r i n d i v a n u l a c e l u i a D a n a l I I - l e a ( B s r b e s c )I n d o c u m e n t e d i n 1 4 2 1 s i 1 4 2 4 , I n c a r e d i v a n s t t e a u s i C o j e os i V o i c o . D a r a c e s t A l b u e s t e a t o t p u t e r n i c s i s u b d o m n i a l u iA l e x a n d r u A l d e a ( D r c u l e s c ) s i t o t a s r m n e A l b u s i s u bV l a d D r a c u l 5 2 A l b u e s t e u c i s d e T e p e s c o n t r a c r u i a s e r s -c u l a s e 5 8 . D e a s e m e n e a a f l i n a c e l e a s i n u m e d e b o i e r i I n t a g m al u i R a d u c e l F r u m o s ( D r c u l e s c ) , p e c a r i i v e d e m t r e c n da p o i i n a c e e a a d u s m a n u l u i s i i n l o c u i t o r u l u i s u L a i o t B a -s a r a b . A s h p e C a z a n S a h a c o v v i s t i e r u l , I n h r i s o a v e d i n 2 2 I a -n u a r i e 1 4 7 1 s i I n I u l i e 1 4 6 7 s i p e N e a g o e a l l u i R a d u v o r n i cm a r e s u b R a d u c e l F r u m o s ( D r k u l e s c ) I n 1 1 6 7 , c a r e d e v i n el o g o r t I n 1 4 7 5 s u b L a i o t B a s a r a b 5 4 .M a i g s i m p e m a r e l e b o i e r D r a g o m i r M a n e v s a u a t u tM a n e a m a i i n t a i u I n d i v a n u l l u i R a d u c e ! F r u m o s ( D r c u l e s c )i n t r e 1 4 6 2 - 1 4 7 2 . E l t r e c e a p o i I n a c e l a l l u i L a i o t B a s a r a b( B A s r b e s c ) c e l i m p u s d e v o i n t a l u i S t e f a n c e l M a r e , i n a n i i1 4 7 5 s i 1 4 7 6 . R m n e s i I n d i v a n u l l u i B a s a r a b c e ! ' r a n k ( 1 3 6 -s r b e s c ) 1 4 8 0 , s i t r e c e d u p d a c e e a i n a l l u i V l a d C l u g r u l( D r k u l e s c ) i n c a r e r m n e I n o b u n p a r t e a d o m n i e i l u i ,p r o b a b i l p n l a m o a r t e " . A p o i p e S t a i c o , c o - c o m i s u l l u i B a s a -r a b c e ! T n r ( B s k b e s c ) 1 4 8 1 , t r e c n d i n s l u j b a l u i V l a dC A l u g r u l ( D r k u l e s c ) s u b c a r e a j u n g e l o g o f t s i e s t e a m i n t i tI n d o c u m e n t e d i n . 1 4 8 3 , 1 4 8 8 , 1 4 8 9 , 1 4 9 0 , 1 4 9 1 , 1 4 9 3 , s i 1 4 9 4 .E l r m n e i n a c e e a s i I n s u s i r e s i s u b R a d u c e ! M a r e ( D r k u l e s c ) ,s u b c a r e r e g s i m I n 1 4 9 6 , 1 4 9 7 , 1 4 9 8 , 1 1 9 9 s i 1 5 0 1 . U l t i -m u l d o c u m e n t i n c a r e a p a r e S t a i c o l o g o r t u l e s t e d i n 1 5 0 7 4 6 .C h i a r d u p c e d o m n i i d i n f a m i l i a B a s a r a b s e p u n i n l e -g A t u r i m a i t e m e i n i c e c u O l t e n i a , d e l a s f r s i t u l d o m n i e i l u i T e -p e l u s i n n a i n t e , M O s e i n t l n e s c b o i e r i c a r i s l u j i s e s u b D r -c u l e s t i c 6 s e p l e a c i B ' s r b e s t i l o r , s i n i e l e s e p u t e a l t f e l .

    S c a u n u l d o m n i e i e r i n M u n t e n i a - M a r e ; I n a c e s t m e d i u t r e -b u i a u s t r i a s e s i s f p t u i a s c d o m n i i , f k c t a r e d a c A e is e t r g e a u d i n u n a s a u d i n c e a l a l t f a m i l i e r i v a l . D o m n i t o r i id i n n e a m u l B a s a r a b i l o r n u ' s i p u t e a u d o a r r k m h p u t e r e a n u -m a i p e b o i e r i m e a d e p e s t e O l t , p e n t r u a d o m n i i n c e n t r u l S t a -t u l u i i n t r e g . E i t r e b u i a u d e c i s c a u t e a c A s t i g a s i a a t r a g eV e z i B o g d a n , D o c . i R e y . , p . 2 0 8 , 2 0 9 .6 3 B o g d a n , 1 . c . , p . 2 0 2 , 1 7 , 3 2 , 3 7 , 3 8 , 2 3 . M a i v e z i i p a g . 2 0 6 .

    6 3 N i c o l a e s e u , D o c u m e n t e s l a o o r o m . , p . 1 4 .u I 3 o g d a n , 1 . c . , p . 2 1 4 5 i 2 0 8 .6 , B o g d a n , 1 . c . , p . 2 1 8 , 2 0 8 , 2 1 7 , 1 8 . 1 . . 5 p 5 d a t I n m o n o g r a f i a V l a d V o d i lC h l u g i l r u l i n C o n o . l i t . , X X X V I , 1 9 0 7 , p . 1 1 4 8 - 1 5 1 .6 6 I 3 o g d a n , I . c . , p . 2 2 1 . N i c o l a e s c u , I . c . , 1 , p . 6 .

    www.dacoromanica.ro

  • 7/30/2019 Alexandru D. Xenopol -Istoria romnilor din Dacia Traian. Volumul 5 Epoca lui Mihai Viteazul

    23/335

    l a e i , c i l i a r ( l i a r e a c e i b o i e r i c e l u p t a s e r a I n p o t r i v a l o r I n n a i n t ed e a a j u n g e I n s c a u n .D e a c e e a i n t a l n i m b u n a o a r a p e C a b i l a v i s t i e r u l l u i R a d uc e l M a r e ( D r a c u l e s c ) , a m i n t i t i n d o c u m e n t e p r i n 1 5 0 1 , 1 5 0 5 i 1 5 0 7 , c a r e r a m A n e i n a c e e a b o i e r i e s u b V l a d u t ( D r a c u l e s c )1 5 1 1 , i d e v i n e m a r e v o r n i c s u b N e u g o e B a s a r a b ( B r i s a r a b e s c ) .I n o s c r i s o a r e c a t r e B r a o v e u i , e l p o m e n e t e c u v o r b e b u n ed e d o m i n d s a u B a s a r a b " 5 7 . T o t a a f l a m p e I l o r v a l , i n a n es p a t a r s u b M i l i n e a 1 5 0 8 i 1 5 0 9 , i v i s t i e r s u b V l a d u t ( a m a n -d o i D r c u l e t i ) , c a d e v i n e m a r e v i s t i e r s u b N e a g o e B a s a r a b( B a s a r b e s c ) 1 5 1 2 1 5 1 3 , u r c a n d u - s e a p o i s u b a c e l a i d o m n i t o rl a t r e a p t a d e m a r e l o g o f a t 1 5 1 4 , 1 5 1 6 , 1 5 2 1 . E l r a m n e l u s aI n a c e e a i s l u j b a d u p a t o a t e l u p t e l e c e u r m a s e r a m o r t e i l u iN e a g o e B a s a r a b i ' l a f l a r n t o t l o g o f a t i s u b R a d u d e l a A f u -m a t i 5 8 . A p o i S e r b a n , m a r e s t o l n i c s u b R a d u d e l n A f u m a t iI n 1 5 2 3 i c h i a r i n 1 5 2 6 , d u p a c e R a d u t r e c e p r i n c a s a t o r i e c a t r ep a r t i d u l b a s r a b e s c , e s t e m a r e v o r n i c p e t i m p u l l u i V l a d V( D r a c u l e s c ) 1 5 3 0 , 1 5 3 1 , i a j u n g e m a r e b a n s u b R a d u P a i s i e( D r a c u l e s c ) I n 1 5 3 5 , 1 5 3 8 i 1 5 3 9 5 9 .D a r a c e t i b o i e r i s i n g u r a t e c i c a r i t r e c e a u d e l a u n d o m nl a a l t u l , n u c a r a c t e r i z e a z a p a r t i d e l e b o i e r i m e i m u n t e n e . O p o -z i t i a b o i e r e a s c a c o n t r a d o m n i l o r d i n p a r t i d a d r a c u l e a s c a s ei n t r u p e a z , d e l a a t r i b u i r e a O l t e n i e i d e c a t r e T e p e l u l u i L a i o tB a s a r a b , u n i t a c u c a s a t o r i a l u i T e p e l u c u o P r v u l e a s c a i n -n a i n t e 6 0 , I n m a r e a f a m i l i e c u a c e s t n u m e d i n b a n a t u l C r a -i o v e i . A c e a s t a f a m i l i e u r m e a z a d e a c o l o m a i d e p a r t e u n f e l d ep o l i t i c a d i n a s t i c a , a l i p i t a d e f a m i l i a B a s a r a b i l o r , a l c a r e i n u m ec h i a r i ' l i n s u e t e , s a u t i e s t e d a t d e l u m e .S u b a c e s t n u m e n u t r e b u e i n t e l e s , c u r a t v o r b i n d , n u m a if a m i l i a p a r v u l e a s c a , c i i i n d e o b t e b o i e r i m e a d i n O l t e n i a ,c a r e s e l i n e a d e c a s a l o r i u r m a I n t o t u l I n d e m n u r i l e l o r . A c e t ib o i e r i a l c a t u i a u c e e a c e c r o n i c a r i i n u m e s c c e a l a l t a c e a t a d eb o i e r i " s a u a l t n e a m a l l o r " 8 1 . C a t d e m u l t - l i n e a f a m i l i a p a r -v u l e a s a l a o v i a t a a u t o n o m a a p a r t e i d e t a r a i n c a r e t r a i ,s e v e d e d e p e a c e e a c a a t u n c i c n d s e n u m e t e V l a d u t \ T o d a( 1 5 1 0 1 5 1 1 ) c a r e n u ' i e r a p e p l a c , d a r p e c a r e i m p r e j u r a r i l eo s i l i a u s a l p r i m i a s c a , m e m b r i i e i i n c h e e c u e l o l e g a t u r a c uj u r a m n t , I n c a r e d o m n u l i f a m i l i a p A r v u l e a s c a t r a t e a z a c ad o u p u t e r i , l e g a n d u - s e m u t u a l p r i n j u r a m i n t e l a r e s p e c t a r e ac r e d i n t e i f g a d u i t e 6 2 . A p o i a t u n c i c a n d b o i e r i i