16, seqtemberi, 2012

37
www.css.ge seqtemberi 2012 gamoyenebiTi socialuri kvlevebi Zaladobis aRqma da praqtika skolaSi tendenciebi qarTul skolebSi moswavleTa gamokiTxvis monacemTa safuZvelze (samuSao versia) diana bogiSvili asocirebuli mkvlevari

Upload: nguyenkhanh

Post on 31-Dec-2016

220 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 16, seqtemberi, 2012

www.css.ge

seqtemberi 2012

gamoyenebiTi socialuri kvlevebi

Zaladobis aRqma da praqtika skolaSi

tendenciebi qarTul skolebSi moswavleTa gamokiTxvis

monacemTa safuZvelze

(samuSao versia)

diana bogiSvili

asocirebuli mkvlevari

Page 2: 16, seqtemberi, 2012

2

Sinaarsi

1. Sesavali .......................................................................................................................... 3

2. kvlevis Teoriuli safuZveli .............................................................................. 5

3. kvlevebi skolebSi Zaladobis Sesaxeb ........................................................... 11

4. Catarebuli kvlevis meTodologia da Sedegebis mimixilva ................ 22

5. daskvna ............................................................................................................................ 34

6. avtoris Sesaxeb ......................................................................................................... 36

7. bibliografia .............................................................................................................. 37

Page 3: 16, seqtemberi, 2012

3

1. Sesavali

pedagogiur da socialur mecnierebebSi mozardebSi Zaladobis

fenomens, gansakuTrebiT, Zaladobas skolaSi, gamorCeuli yuradReba

90-iani wlebidan eTmoba. mravalricxovani saerTaSoriso kvlevebi

adastureben, rom Zaladobis, rogorc qcevis gamomwvev mizezad,

araerTi motivi SeiZleba dasaxeldes. kvlevebis Tanaxmad, Zaladobrivi

qcevis safuZvlad da gamomwvev mizezebad ojaxuri socializaciis

deficiti, medialuri samyaro da misi gavlenis niadagze warmoqmnili

gaucxoebis procesi, TanatolTa da skolis, rogorc aRmzrdelobiTi

institutis, gavlena dasturdeba1. Zaladobrivi qceva yvelaze xSirad

Tormetidan ocdaoTx wlamde vlindeba. mniSvnelovania mozardebSi

gamovlenili Zaladoba, radgan pirovnebis ganviTarebis procesSi es

faza Zalian mniSvnelovania adamianis, rogorc pirovnebis

CamoyalibebisTvis. socializaciis am periodSi iswavleba

sazogadoebrivi TanacxovrebisTvis aucilebeli Rirebulebebi, xdeba

eTikuri da moraluri standartebis gaTaviseba. cxovrebis am etapze

gamovlenili agresiuli da kriminaluri qceva aisaxeba mozardTa

momavalze. axalgazrda cxovrebis am fazaSi Camoyalibebis procesSi

imyofeba, pirovneba poulobs sakuTar `mes~ da identobis

konstruirebas axdens. aqve aucilebelia aRiniSnos, rom, zemoT

CamoTvlili mizezebis garda, ganviTarebad qveynebSi Zaladobis

gamomwvev mizezad qveyanaSi arsebuli social-ekonomikuri problemebi,

socialuri uTanasworoba da gavrcelebuli siRaribec saxeldeba.

2011 wlis gazafxulze sadisertacio naSromis farglebSi qarTul

skolebSi Catarebuli moswavleTa gamokiTxva miznad isaxavs,

dagvanaxos, Tu rogor aRiqvamen mozardebi Zaladobas, ramdenad xSiria

igi skolebSi bolo erTi wlis ganmavlobaSi. kvleva warmoadgens

moswavleebis gamokiTxvis safuZvelze miRebul monacemTa analizs.

Catarebuli gamokiTxva efuZneba germaniaSi 90-iani wlebis bolos

bilefeldis universitetis mier Sesrulebuli proeqtis „Zaladoba 1 Melzer, W. 2006, S.11

Page 4: 16, seqtemberi, 2012

4

skolaSi – problemebis analizi da pedagogiuri prevencia“ -

konteqsts2. proeqtis xelmZRanelia profesori klaus-iurgen tilmani.

tilmanis kvlevis ZiriTadi mizania skolaSi Zaladobis gamomwvevi

faqtorebis warmoCena da skolis garemosTvis aucilebeli pedagogiuri

prevenciis SemuSaveba. bilefeldis kvlevis farglebSi gaSuqda

uSualod mozardebis mier Cadenili Zaladoba da am qcevis gamomwvevi

zogadi pirobebi. ZiriTadi yuradReba gamaxvilda skolis

institucionalur struqturaze, magaliTad, misi saganmanaTleblo

programis farglebSi Camoyalibebul zewolaze da am zewolis

niadagze warmoqmnil marcxze. kvleva fokusirdeba fizikur da

fsiqologiur Zaladobaze. Zaladobis, rogorc qcevis, safuZvlad

ganxiluli iqna interaqtiuli konteqsti, kerZod is, Tu rogor

warmoiSveba „face-to-face“ pirdapiri uSualo interqciis procesSi

agresiuli qceva. dafiqsirda moswavleTa, rogorc Semsruleblis,

msxverplisa da damkvirveblis poziciebi.

socialuri kvlevis dawyebamde aucilebelia sakvlev fenomenTa

terminologiuri gansazRvra da SeTanxmeba. fsiqologiasa da

sociologiaSi agresiuli da Zaladobrivi qcevis motivebis axsnisTvis

araerTi Teoria arsebobs. fsiqologia iyenebs „agresiis“ termins,

sociologiur tradiciaSi ki gavrcelebulia „deviaciuri qcevis“

termini. deviaciuri qcevis garda, sociologia iyenebs, agreTve,

„Zaladobis“ termins. aRmzrdelobiT, kerZod ki, ganaTlebis TeoriebSi,

xdeba am orive terminis gamoyeneba, Tumca „agresias“ upiratesoba

eniWeba. ganaTlebis Teoriebi, romlebic, ZiriTadad, skolebis kvlevas

exeba, bolo droidan iyenebs termins „Zaladoba skolaSi“ 3.

mozardTa Zaladoba sazogadoebrivi da pedagogiuri problemaa. kvleva

efuZneba urie bronfenbreneris social-ekologiur (ekosistemur)

Teoriul konteqsts, romelic pasuxobs kiTxvas, Tu rogori gavlena

2 Tillmann, K.-J.; Holler-Nowitzki, B.; Holtappels, H.G.; Meier, U.; Popp, U. (2007): „Schülergewalt als

Schulproblem. Verursachende Bedingungen, Erscheinungsformen und pädagogische Handlungsperspektiven“.

3 Schubart, W. 2000, S. 13-14

Page 5: 16, seqtemberi, 2012

5

aqvs garesamyaros (skola, ojaxi, socialuri kontaqtebi) mozardTa

socialur qcevaze.

kvlevis mizania, dagvanaxos moswavleTa Sexedulebebi skolis

struqturuli da socialuri garemos Sesaxeb. naCvenebi iqneba isic, Tu

maT socialur, kerZod ki agresiuli qcevis, Camoyalibebaze ra

gavlenas axdens moswavleTa damokidebuleba skolisadmi, skolis

struqtura, skolaSi arsebuli praqtikuli muSaobis formebi da

maswavlebelTa moswavleebTan urTierTdamokidebuleba. meore nawilSi

gTavazobT kvlevis Teoriuli safuZvlis mokle mimoxilvas.

2. kvlevis Teoriuli safuZveli

kvleva efuZneba adamianisa da garemos urTierTobisa da

socializaciis procesis sxvadasxva Teoriul midgomebs. aseve,

Teoriebs agresiul-Zaladobrivi qcevis ganviTarebis Sesaxeb.

ganxiluli da gamoyenebuli iqna banduras socialuri daswavlis

Teoriuli modeli, bonfenbreneris socialur-ekologiuri

socializaciis modeli, parsonsis struqturul-funqcionaluri da

midis interaqtiuli konceptebi, anomiisa da etiketirebis Teoria.

pirovnebis ganviTarebis Sesaxeb Tanamedrove Teoriebis Tanaxmad,

pirovnebis Camoyalibebis procesze did gavlenas axdens

sazogadoebrivi (garemo) da fsiqikuri (adamianebi) faqtorebi. adamianTa

Soris urTierTobebi da adamianTa urTierToba gare samyarosTan

erTmaneTTan kompleqsuri urTierTqmedebis safuZvelze vlindeba.

bavSvebi, mozardebi da zrdasruli adamianebi maTi gare da Sida

realobis, maTi socialuri da sagnobrivi samyaros Semqmnelebad

gvevlinebian. ganaTleba da pirovnuli ganviTareba uwyvet process

warmoadgens adamianis cxovrebisTvis4.

socializaciis Teoriebis Tanaxmad, romlebsac mniSvnelovani adgili

uWiravs mozardTa kvlevis sferoSi, mniSvnelovan winapirobad 4 Hurrelmann, K. 1993, S. 26

Page 6: 16, seqtemberi, 2012

6

adamianTa Soris interaqcias asaxelebs, romelic maT saerTo

gamocdilebas efuZneba. socializaciisTvis mniSvnelovan adgilad

ojaxi, skola da Tanatolebi cxaddeba.

bandura Tavis socialuri daswavlis Teoriul modelSi „swavlas“

ganixilavs, rogorc gamocdilebebis dagrovebis aqtiur,

kontrolirebad da kognitiur process. misi azriT, erTi mxriv,

adamiani Tavisi qceviT avtomaturad ki ar reagirebs mis garSemo

mimdinare determinirebul procesebze, aramed es gaxlavT gaazrebuli,

aqtiuri procesi, romelic mis motivaciebze, emociebsa da

azrovnebazea damyarebuli. meore mxriv, bandura ganixilavs adamians,

rogorc socialur arsebas, romelic akvirdeba sxva adamianTa qcevebs

da am dakvirvebis niadagze ama Tu im qcevis kognitur suraTs

ayalibebs, romelsac sakuTari qmedebis Semdgom procesSi gamoiyenebs.

banduras Teoriul modelSi agresiul qcevasTan dakavSirebiT

ganxilulia sakiTxi, Tu rogor `swavlobs~ bavSvi agresiuli qcevis

specifikur formebs. amis erT-erT mniSvnelovan mizezad igi

„dakvirvebas“ ganixilavs. misi gancxadebiT, bavSvi, rac ufro meti

Sexeba aqvs agresiul qcevasTan, miT ufro metad iTavisebs mas5.

rogorc ukve araerTxel aRiniSna, socializaciis procesSi,

individums, erTis mxriv, uxdeba bunebriv da socialur garemosTan

Sexeba da, meores mxriv, Tavisi qceviT gavlenas axdens am garemoze.

urie bronfenbreneri Tavis mravalwlian kvleviT programaSi, romelic

60-ian wlebSi Camoayaliba, warmoadgens ekologiurad orientirebuli

adamianis ganviTarebis analizis models. sityva „ekologia“

socialekologiuri socializaciis kvlevebSi ganisazRvreba, rogorc

„cxovrebis samyaro“. bronfenbreneris Tanaxmad, adamiani Tavisi

ganviTarebis procesSi egueba Tavis garemomcvel samyaros, romelSic

is cxovrobs. Tavisi mravalwliani socializaciis procesSi iZens

sxvadasxva kompetencias, romlebic mas sakuTari qcevis gansazRvraSi

5 Otten, S., Mummendey, A. 2002, S.202-203

Page 7: 16, seqtemberi, 2012

7

exmarebian. bronfenbrenerisTvis socializacia Ria procesia,

romelSic individums Tavis garemomcvel samyarosTan

urTierTgacvliTi damokidebuleba aqvs. sityva `samyaroSi~ igi

aerTianebs erTmaneTSi „Cawyobil“ ekologiur sistemebs anu

organizaciebs, romlebic pirdapir da arapirdapir gavlenas axdenen

mis qcevaze. bronfenbreneri warmoadgens Semdeg sistemebs:

1. mikrosistema: adamianis urTierToba, magaliTad, ojaxTan, skolasTan;

2. mezosistema: sxvadasxva sistemebis interaqcia, magaliTad, skolisa da

ojaxis urTierToba;

3. egzosistema: sistema, romelSic adamiani TviTon ar monawileobs,

magram am sistemas gavlena aqvs mis cxovrebaze, magaliTad, dedis an

mamis samuSao adgili;

4. makrosistema: sazogadoebrivi sistemebis erToblioba, maTi

ideologiebi, Rirebulebebi, normebi, tradiciebi, kanonebi 6.

nax. 1 Bbronfenbreneris socialekologiuri socializaciis modeli

adamianis mravalwliani ganviTarebis procesSi, mis gamocdilebasTan

erTad, mravldeba, aseve, misi sazogadoebrivi rolebic. ekologiur

sivrceSi gadaadgilebas, romelSic adamiani sxvadasxva socialur

rols iRebs, bronfenbreneri „ekologiur gardasaxvas“ (ökologische

Übergänge) uwodebs. sxvadasxva ekologiur sivrceSi (organizaciebSi)

yoveldRiuri monawileoba da adamianebTan urTierToba moiTxovs axal

6 Grundmann, M. 2000, S. 18-31

Page 8: 16, seqtemberi, 2012

8

gamowvevaTa daZlevas, ris safuZvelzec individums SeuZlia,

diferencirebulad aRiqvas da aqtiurad gaiTavisos samyaro7.

socializaciis TeoriebSi aRsaniSnavia amerikeli sociologis,

talkot parsonsis, struqturul-funqcionaluri Teoria. parsonsi

erTmaneTs ukavSirebs individualur-fsiqologiuri dinamikis

mikroperspeqtivasa da sazogadoebis socialuri struqturebis

makroperspeqtivas. individebis socialur qcevas igi ganixilavs ara

ganyenebulad, aramed socialur sistemebTan kavSirSi. socialur

sistemaSi moqmedi individi flobs socialur rolebs, romelTa

gansazRvrac xdeba rogorc socialuri jgufis wevrebis, aseve

socialuri sistemebisadmi mimarTuli normatiuli molodinebiT.

parsonsi socializacias ganmartavs, rogorc socialur samyaroSi am

socialuri rolebis normebis internalizacia-gaTavisebis process8.

socializaciis procesis Sesaxeb, agreTve, aRsaniSnavia g. h. midis

Sexeduleba. Tavis interaqciis TeoriaSi igi ganixilavs subieqtebis

mier sxva subieqtebis perpeqtivebis miReba-gaTavisebis process. midi

acxadebs, rom adamianebs, cxovelebisgan gansxvavebiT, sxva adamianebTan

dakavSirebiT garkveuli molodini aqvT da, amave dros, ician, rom

sxvebic analogiurs ganicdian maT mimarT. es imiT aixsneba, rom Cven

virtualurad viRebT maT adgils da amgvarad vaxdenT Cveni sakuTari

Tavisa da situaciis aRqmas. am procesis mediumi aris ena anu

interaqcia: Tu Cven raRacas vambobT, am SemTxvevaSi, Cven varT ara

marto naTqvamis avtorebi, aramed, aseve, Cveni naTqvamis msmenelebic, da

naTqvams ganvicdiT imgvarad, rogorc sxvebi. swored am gaTavisebul,

sxvebis mier mosalodnel aRqmas uwodebs midi socializacias, romlis

drosac Cven SegviZlia sxvaTa perspeqtivebis miReba-gaTaviseba da

sxvebs ki _ Cveni. midi maT `generalizebul anu ganzogadebul sxvas~

uwodebs. ena yvela monawilisTvis ara individualur-subieqturi,

aramed intersubieqturia. enas konstruqtivistuli funqcia akisria, is

7 Grundmann, M. 2000, S.45

8 Hurrelmann, K. 1993, S. 42

Page 9: 16, seqtemberi, 2012

9

CvenTvis da sxvebisTvis saerTo mniSvnelobebs aniWebs Cvens

samyaroebs9.

sityva “anomia” berZnuli sityvidan `Nomos~ momdinareobs da `kanons~

an `wess~ niSnavs. sociologiuri mniSvnelobiT ki “normebis

ararsebobis” aRmniSvnelia. sociologiaSi sityva “anomia” 1893 wels

frangma sociologma, emil durkhemma, daamkvidra. mis Tanaxmad, anomia

socialuri dezintegraciaa. durkhemis azriT, socialuri normebis da

sazogadoebrivi moraluri avtoritetebis aRiareba aucilebeli

winapirobaa adamianuri moTxovnilebebis regulaciisTvis. moqmedi

normebis usafrTxoeba arastabilur urTierTobebSi ikargeba da

anomiis mdgomareoba warmoiSveba. amgvarad, anomia gamoixateba saerTo

normatiuli kanonebis naklebobaSi, rac, Tavis mxriv, deviaciuri

qcevis warmoSobis safuZvels warmoadgens.

1968 wels amerikelma sociologma, robert mertonma, ganavrco

durkhemis anomiis Teoria _ man ganasxvava `kulturuli~ da

`sazogadoebrivi~ struqtura. kulturuli struqturis qveS

igulisxmeba kulturulad gansazRvruli miznebi da legitimuri

saSualebebi sakuTari miznebis realizaciisaTvis. ideologiuri

Tanasworobis Tanaxmad, sazogadoebis yvela wevrs eZleva ufleba,

daeuflos simdidres, rogorc kulturulad gansazRvrul mizans. aq

igulisxmeba sazogadoebrivi dabali fenidan maRal fenaze gadasvla.

sazogadoebis anomiuri anu normebis ararsebobis mdgomareoba ubiZgebs

deviaciuri qcevis warmoSobas anu sazogadoebis wevrebi arakanonieri

wesiT cdiloben sakuTari miznebis ganxorcielebas, kerZod, simdidris

dauflebas10.

potsdamis universitetis profesori, vilfrid Subarti, Tavis

kvlevebSi cdilobs axsnas mozardTa deviaciuri qcevis gamomwvevi

mizezebi anomiis Teoriaze dayrdnobiT. Subartis azriT, mozardebi

Zalian mgrZnobiareni arian, rodesac saqme maT profesiul ganaTlebas

exeba. maTTvis Zalze mniSvnelovania skolis warmatebuli damTavreba.

9 Geulen, D. 2002, S. 94

10 Schubarth, W. 2000, S.28

Page 10: 16, seqtemberi, 2012

10

Subarti acxadebs, rom, rodesac mozardebi yoveldRiurad ganicdian

da xedaven, Tu ramdenad mniSvnelovania sazogadoebisTvis warmateba,

simdidre da prestiJi, magram Tavad ver aRweven amas, Tavs

sazogadoebisgan gariyulad anu uaryofilad grZnoben da agresiulebi

da moZaladeebi xdebian11.

anomiis Teoriis saSualebiT kargad SeiZleba aRiweros, Tu

sazogadoebis socialuri, kulturuli da ekonomiuri pirobebi rogor

gavlenas axdens mozardebSi Zaladobrivi qcevis Camoyalibebaze.

Subartis azriT, moswavleebSi Zaladobis gamomwvevi mizezebis Zieba

ara Tavad moswavleebSi, aramed skolebSi unda moxdes. kargad unda

gavaanalizoT, Tu rogor garemoSi uxdebaT maT cxovreba da swavla12.

anomiis Teoriis mniSvnelobas Zaladobis winaaRmdeg prevenciisTvis

Subarti Semdegnairad ajamebs:

1. anomiuri situaciebi unda aRmoifxvras, amis miRweva SesaZlebelia

socialuri uTanasworebis Semcirebis niadagze, anu aucilebelia

Tanasworuflebianoba, romlis niadagzec mozardebisTvis

xelmisawvdomi iqneba ganaTleba;

2. konkretul SemTxvevebSi arsebuli konfliqturi situaciebi

pedagogTa TanamonawileobiT, daxmarebiTa da xelSemwyobi

RonisZiebebiT unda Semcirdes.

Subartis azriT, skolis organizeba ise unda moxdes, rom yvela

moswavles ganaTlebis miRebis Tanabari Sansi mieces. misi sityvebiT,

`skola, rogorc `samarTliani organizacia~, valdebulia, iseTi

socialuri garemo Seqmnas moswavleebisTvis, romelSic maT sakuTari

azris gamoTqmis saSualeba miecemaT da skolis SiSi moexsnebaT~13.

etiketirebis (Labeling Approach) Teoriis Tanaxmad, arsebobs ori saxis

deviacia: pirveladi (primär) da meoradi (sekundär). pirveladi deviaciis

11

Schubarth, W. 2000,S.29 12

Melzer, W., Schubarth, W. et al., 2004, S.64 13

Melzer, W., Schubarth, W. et al., 2004, S.64-65

Page 11: 16, seqtemberi, 2012

11

axsna sxvadasxva mizezebis safuZvelze xdeba, meoradi deviacia ki

mxolod socialuri garemos mier miwerili roliT, etiketirebiT,

aixsneba.

dortmundis universitetis profesor hainc-gunter holtapelsis

azriT, romelic skolasa da mis ganviTarebas ikvlevs, etiketirebis

Teorias didi mniSvneloba aqvs mozardebSi Zaladobis axsnisas. misi

SefasebiT, vinc skolaSi negatiurad xvdeba Tvals, stigmatizaciis

msxverpli xdeba. amgvarad, socialur interaqciaSi Camoyalibebuli

moswavlis negatiuri identobis suraTi, sabolood, deviaciuri

qcevisken ubiZgebs mas14.

Subartis da melceris Tanaxmad, aucilebelia Tavidanve aRmoifxvras

moswavleebis etiketirebis SemTxvevebi, romlebic skolebSi SeimCneva.

amisTvis aucilebelia, rom maswavleblebma Tavidanve aRmofxvran

gavrcelebuli stigmatizirebis TiToeuli magaliTi da procesi, anu

unda Sewydes moswavleebis negatiuri daxasiaTeba da gavrceldes

moswavleTaTvis dadebiTi motivirebis formebi.15

3. kvlevebi skolebSi Zaladobis Sesaxeb

rogorc wina nawilSi ganvixileT, socializaciis process garemo

gansazRvravs. socializaciis procesebis mkvlevari, diter goleni,

`garemos~ miakuTvnebs adamianis `socialur samyaros~, `subkultur

samyaros~, `ojaxs~, `Tanatolebs“, „quCas“, „skolas“ da a.S.

adamianisTvis igi ganasxvavebs sam cxovrebiseul pirobas:

1. materialuri piroba, magaliTad, saxli, saTamaSo, buneba, Senoba

da a.S.;

2. kulturuli piroba, magaliTad, wigni da yvela saxis medialuri

saSualeba;

3. socialuri piroba, sxvebTan interaqciis gamocdileba16.

14

Schubarth, W. 2000, S.34 15

Melzer, W., Schubarth, W. et al., 2004, S.67 16

Geulen, D. 2002, S.84

Page 12: 16, seqtemberi, 2012

12

zemoT CamoTvlili pirobebi Zaladobis kvlevisas Semdegnairad

nawildeba: kvlevebSi skolaSi Zaladobis Sesaxeb ganasxvaveben skolis

garedan Semotanil socializacias da skolis SigniT socializacias.

skolis garedan Semotanil socializaciaSi igulisxmeba ojaxis,

Tanatolebisa da mediis gavlena mozardebze. skolis SigniT

socializacia ki gulisxmobs maTze skolis socialekologiuri da

interaqtiuli konteqstis gavlenas.

Subartis (2000) mixedviT, germaniaSi 90-ian wlebamde Zalian cota

kvleva tardeboda skolebSi Zaladobaze. aRsaniSnavia hainc gunter

holtapelsis kvleva, romelic moswavleTa poziciebidan da

TvalTaxedvidan swavlobs moswavleTa problemebsa da deviaciuri

qcevis saxeebs. holtapelsis azriT, skolaSi Zalian kargad vlindeba

sazogadoebis struqturis saxe. xSirad Zaladobrivi qcevis mizezebi

skolis gare faqtorebTan (ojaxi, Tanatolebi, media) kavSirSi

ganixileba, romelTa daZlevac skolisTvis SeuZlebeli xdeba.

holtapelsis gancxadebiT, moZalade mozardebi moZaladeebad ar

ibadebian, aramed aseTebad socializaciis proceSi yalibdebian. misi

Tezis Tanaxmad, egzistenciur krizisSi myofi ojaxebidan gamosuli

mozardebi ufro avlenen agresiul-Zaladobriv qcevas17.

holtapelsi skolebSi deviaciis sociologiur empiriul kvlevaSi,

romelsac TxuTmeti wlis ganmavlobaSi awarmoebda, socializaciis

efeqtebs, ZiriTadad, skolis situaciur da interaqtiul konteqstSi

ganixilavs; amasTan, yuradRebas uTmobs bavSvebisa da mozardebis

socializaciis procesis axsnas. kvleva exeba moswavleebis im

problemebis gamomwvev pirobebs, romlebic skolaSi arsebobs, da

moswavleTa deviaciur qcevas. kvlevis konteqsti eyrdnoba moswavleTa

TvalTaxedvis warmoCenas. holtapelsis Tanaxmad, saswavlo procesi,

warmatebulobisa da adaptaciis iZuleba da, aseve, moswavleTa

kontroli gavlenas axdens rogorc maTi identobis Camoyalibebaze,

17

Schubarth, W.2000, S.68

Page 13: 16, seqtemberi, 2012

13

agreTve, maT kvalifikaciaze, maT praqtikul da kognitur unarebsa da

kompetenciaze; zrdis profesiul da sazogadoebriv Sanssa da

perspeqtivas. kvlevis fundamenturi kiTxvaa: rogor gavlenas axdens

moswavleebsa da maTi problemebis, kerZod ki, skolis yoveldRiurobis

daZlevis procesze skolaSi arsebuli konkretuli pirobebi,

konkretulad, skolis garemo, moswavleTa individualuri mdgomareoba

skolaSi, skolis Sida kontroli da moswavleTa etiketeba?

moswavleebi ganixilebian ara rogorc aRsazrdeli obieqtebi, aramed

rogorc subieqtebi, romlebic TavianTi qceviT garemosTan

urTierTkavSirSi imyofebian da skolasTanac individualuri

urTierToba aqvT. kvlevaSi gamoyenebulia raodenobrivi da Tvisebrivi

meTodebi18.

holtapelsis mixedviT, skolis instituciuri normebi da

struqturuli funqciebi ayalibeben moswavleTa socialur

gamocdilebasa da SesaZleblobebs. holtapelsi asxvavebs skolisTvis

damaxasiaTebel Semdeg struqturul funqciebs:

- skolis savaldebulo xasiaTi;

- skola, rogorc saswavlo dawesebuleba;

- warmatebis principis dominireba;

- skolis ierarqiuli xasiaTi;

- skolis sajaro xasiaTi19.

skolis yoveldRiur problemur situaciebSi moswavleebis reaqcia,

ZiriTadad, an adaptirebaa (Segueba), an distanciis daWera, an

ukandaxeva, an kidev, winaaRmdegobis gaweva. aqedan gamomdinare,

holtapelsis kvleva dafuZnebulia or mTavar indikatorze:

1. problemebis aRqma da moswavleTa gamocdileba skolaSi;

2. skolis yoveldRiurobis daZleva da problemebis

gadawyveta moswavleebis mier.

pirvel indikatorTan dakavSirebiT Semdegi kiTxvebi daisva:

- rogor aRweren da afaseben moswavleebi TavianT saskolo garemos?

18

Holtappels, H.-G. 1987, S.12 19

Holtappels, H.-G. 1987, S.18

Page 14: 16, seqtemberi, 2012

14

- romel subieqtur problemebs aRiqvamen moswavleebi skolis

yoveldRiurobaSi da rogori problemuri situaciebi xvdeba Tvals?

- rogor aRweren moswavleebi skolis sxvadasxva makontrolebel

formebs? ra mniSvnelobas aniWeben isini skolaSi gavrcelebul

prevenciuli xasiaTis zomebsa da socialuri muSakebis saqmianobas?

meore indikatorTan dakavSirebiT Semdegi kiTxvebi daisva:

- rogor axerxeben moswavleebi skolis yoveldRiur cxovrebaSi

problemebis daZlevas anu daZlevis ra xerxebi aqvT SemuSavebuli?

- ra damokidebuleba aqvT moswavleebs skolis wesebisa da normebis

mimarT? rogor gansazRvraven isini „skolis Cveulebriv dRes“ da

„deviaciur qcevas“?

- rogor reagireben moswavleebi etiketirebis procesebze? 20

kvlevam aCvena, rom moswavleebis mier SemuSavebuli moswavlis saxe da

misi damokidebuleba skolis yoveldRiurobasTan ewinaaRmdegeba

skolas, rogorc institucias, da mis mier Camoyalibebuli normebis

moTxovnebs. moswavleebi skolas TavianTi Sexedulebebidan

gamomdinare iTaviseben, skolaSi eZeben sakuTari identobis

balansirebis gzebs, skolis moTxovnilebebis dasaZlevad ganaviTareben

sxvadasxva orientaciasa da qcevis strategias21. garda amisa,

gamokvlevis Sedegebma aCvena, rom araxelsayrelad organizebuli

skolis garemo da skolis struqturuli funqciebi mniSvnelovnad

uwyobs xels moswavleebSi deviaciuri Sexedulebebis ganviTarebas,

aRvivebs warmatebis SiSs da aRrmavebs distancias skolasTan.

socialuri kontroli da moswavleebis etiketeba warmoqmnis da

aZlierebs saskolo problemebs. kvlevam aCvena, Tu skolis pozitiuri

garemo rogor gavlenas axdens deviaciuri qcevisa da etiketirebis

Semcirebis ricxvze. holtapelsi Tavis kvlevas Semdegnairad afasebs:

„kvlevis Sedegebi aCveneben, rom skolis problemebi da deviacia

erTmaneTTan mWidro kavSirSia; Tumca, aqve unda aRiniSnos, rom Tavad

20

Holtappels, H.-G. 1987, S.29 21

Holtappels, H.-G. 1987, S.346

Page 15: 16, seqtemberi, 2012

15

skolac xels uwyobs araerTi problemis ganviTarebas, amis

aRmosafxvrelad ki aucilebelia Sesabamisi zomebis miReba“ 22.

90-iani wlebis dasasrulidan kvlevis es sfero gansakuTrebiT

gaZlierda. amis mizezad Subarti sam rames asaxelebs:

1. Zaladobis, rogorc socialuri problemis gamokvlevis

aucilebloba;

2. arsebuli problemis asaxsnelad Teoriuli safuZvlis momzadeba

da sxvadasxva Teoriuli konceptebis safuZvelze empiriuli

masalis mogroveba;

3. gansazRvruli socialuri problemisTvis SesaZlebel

cvlilebaTa SemuSaveba.

Subartis gancxadebiT, Znelia imaze msjeloba, 90-ian wlebamde

Zaladoba skolaSi ramdenad warmoadgenda socialur problemas. am

problemis sajaro Tematizireba germaniaSi mediis saSualebiT swored

90-iani wlebidan daiwyo, ramac safuZveli Cauyara kvlevebis

ganviTarebas. kvlevebi, ZiriTadad, sam saorientacio kiTxvas efuZneba:

1. Zaladobis moculoba (raodenoba) da misi gamoxatvis formebi;

2. Zaladobis gamomwvevi mizezebi da pirobebi;

3. prevenciuli programebis SemuSavebis aucilebloba.

kvlevebis Teoriul safuZvels modernizaciis, individualizaciis,

anomiis, socialekologiuri, konstruqciul-eTnomeTodologiuri da

interaqcionistuli Teoriebis mosazrebebi warmoadgens. garda amisa,

gamoiyenes social-kognituri, kognitur-fsiqologiuri midgomebi

socialuri rolebis, pirovnebis ganviTarebisa da identobis krizisis

Sesaxeb. kvlevebi, upiratesad, standartuli gamokiTxvis meTods

eyrdnoba. monacemTa bazaze moxda moswavleebis Zaladobis aRqmis,

Zaladobis msxverplTa da SemsrulebelTa Sexedulebebisa da

gamocdilebebis interpretacia23.

bilefeldis proeqti `Zaladoba skolaSi – problemebis analizi da

skolaSi pedagogiuri prevencia~ 1994 wlidan 1997 wlamde

22

Holtappels, H.-G. 1987, S.349 23

Schubarth, W. 2000, S.68

Page 16: 16, seqtemberi, 2012

16

mimdinareobda. proeqtis xelmZRvanelebi arian profesori klaus-

iurgen tilmani da profesori hainc-gunter holtapelsi.

proeqtSi Zaladobrivi qcevis gamomwvevi pirobebis kvleva sam sferos

moicavda:

1. skolis gare socializacia da moswavleTa pirovnebis

ganviTareba (ojaxi, Tanatolebi, media);

2. skolis Sida saswavlo da aRmzrdelobiTi garemo;

3. skolis interaqtiuli konteqsti da socializacia.

Sedegebi gvawvdian informacias Zaladobrivi qcevis saxeebisa da

raodenobis Sesaxeb. aseve cxadi gaxda, rom Zaladobis faqtebi

gaxSirebulia 70-iani wlebis Semdeg. gamomwvevi pirobebis

safexurebrivi ganxilva saSualebas iZleva, dadgindes, Tu ramdenad

moxda skolaSi Zaladobis importireba da da misi ganviTareba. kvlevis

pirveli nawili eZRvneba gamoxatvis formebis aRweras: Zaladobis ra

formebi da raodenoba iCens Tavs? skolis romel formebSi

(Hauptschule24

, Realschule25

, Gymnasium26) da romel klasebSi? biWebSi Tu

gogonebSi? meore nawilSi ganxilulia mozardebis cxovrebis pirobebi

skolis gareT: rogori biografiuli gamocdileba, ojaxuri konteqsti,

megobrebis garemo aqvT mozardebs da axdens Tu ara es yvelaferi

gavlenas Zaladobrivi qcevis formebze? mesame nawili Seiswavlis

skolaSi arsebuli situaciis konteqsts: ramdenad axdens gavlenas

skolaSi Zaladobaze iq gavrcelebuli praqtikuli samuSao formebi,

skolis garemo, maswavlebelTa angaJireba. sabolood, kvlevis

ZiriTadi sakvlevi kiTxva amgvarad SeiZleba, Camoyalibdes: radgan

problemebis warmomqmneli struqturebi skolis gareTaa, mozardTa

Zaladoba skolaSi gare faqtorebidan aris importirebuli, Tu

24

Hauptschule: saSualo skolis forma germaniaSi. mexuTe klasidan meaTe klasamde zogadsaganmanaTleblo programiT (swavlis gagrZeleba mxolod teqnikur kolejSia SesaZlebeli). 25

Realschule: skolis forma germaniaSi. mexuTe klasidan meTormete klasamde gafarToebuli zogadsaganmanaTleblo programiT (swavlis gagrZeleba profesiul akademiaSi da warmatebis SemTxvevaSi universitetSic SeiZleba). 26

Gymnasium: skolis forma germaniaSi. mexuTe klasidan mecamete klasamde gafarToebuli zogadsaganmanaTleblo programiT (atestats sauniversiteto winapirobis daniSnuleba aqvs).

Page 17: 16, seqtemberi, 2012

17

skolasac, Tavisi interaqtiuli da Sida garemoTi, Tavisi wvlili

Seaqvs Zaladobrivi qcevis ganviTarebaSi?

1994-1997 wlebSi Catarda mravalsafexuriani gamokiTxva: 1994 wels _

skolis administraciis standartuli gamokiTxva, 1995 wels _ VI-X

klasis moswavleebis standartuli gamokiTxva. 1997 wels ki kvlevis

Sedegebi ganavrces Tvisebrivi meTodiT gamokiTxviT.

maswavlebelTa gamokiTxvam uCvena, rom skolebSi Zaladobrivi qcevis

nacvlad ufro moswavleTa „rTuli“ qcevis magaliTebis manifestireba

xdeba, rogoricaa: moswavleTa egoisturi orientaciebi, koleqtiuri

valdebulebebis Tavidan acileba, aratoleranturoba. eseni ara

Zaladobrivi qcevebia, aramed socialuri qcevis deficiti27.

kvlevis pirveli sfero exeba skolis gare socializaciasa da

moswavleTa pirovnebis ganviTarebas (ojaxi, Tanatolebi, media). ojaxis

socializaciis sakiTxTa kvlevisas Camoyalibda Semdegi hipoTezebi,

romlebic mogvianebiT kvlevam daadastura:

- mozardebSi Zaladobrivi qcevis molodini ufro didia:

Tu ojaxi ekonomikur siduxWires (mag. umuSevroba) ganicdis;

Tu ojaxis aRzrdis meTodebi SemzRudvelia;

Tu ojaxis keTildReobis maCvenebeli dabalia;

Tu ojaxSi Zaladoba sWarbobs.

agreTve, Tanatolebis (peer-group) gavlenasTan dakavSirebiT Camoyalibda

kvlevisas ki dadasturda Semdeg hipoTezebi:

- mozardebSi Zaladobrivi qcevis molodini ufro didia:

rac ufro naklebia TanatolTagan gaziarebuli

Rirebulebebis faseuloba

Tu moswavleebi moZalade da aratolerantuli mozardebis

garemocvaSi imyofebian

27

Tillmann, K.J./Meier, U. 2000, S.37

Page 18: 16, seqtemberi, 2012

18

Tu moswavleebis samegobro wre mxolod biWebisgan Sedgeba28.

kvlevam daadastura, aseve, mediis gavlena. gamoikvlies mediis

moxmarebis xangrZlivoba. aseve, ikvlevdnen imasac, ramdenad xSirad

ukrZalavdnen mSoblebi mis yurebas da ra iyo moxmarebuli

gadacemebis Tematika. kvlevis Sedegebma gviCvenes: mozardebi miT ufro

Zaladobrivebi arian, rac ufro didxans sxedan televizorsa da sxva

eleqtronul mediasTan da rac ufro metad ukrZalaven mSoblebi maT

moxmarebas. dadginda isic, rom, rac ufro met Zaladobis scenis

Semcvelia is gadacemebi, romlebsac mozardebi uyureben, miT ufro

metad moZaladeni xdebian isini29.

kvlevis meore nawili eTmoba skolis Sida saswavlo da aRmzrdelobiT

garemos da mis gavlenas moswavleebis Zaladobriv qcevaze. skolis

garemo ganisazRvra, rogorc social-ekologiuri garemo. gamoiyo

Semdegi indikatorebi da dimensiebi:

- skolis struqturul-organizaciuli pirobebi:

skolis forma;

skolis sidide;

romel regionSi mdebareobs skola.

- saswavlo kultura:

saswavlo procesSi maswavlebelTa angaJireba;

gakveTilis didaqtikur-meTodologiuri xarisxi;

realobaze gaTvlili saswavlo programa;

gakveTilis meTodologiuri mravalmxrivoba;

uwyoben Tu ara maswavleblebi moswavleebs swavlaSi xels;

klasgareSe saqmianoba;

saskolo Senobisa da saklaso oTaxebis mdgomareoba.

saswavlo kulturasTan dakavSirebiT Camoyalibda Semdegi hipoTezebi:

mozardebSi Zaladobrivi qcevis molodini ufro didia:

28

Tillmann, K.-J. et al (2007), S.52 29

Tillmann, K.-J. et al (2007), S.56

Page 19: 16, seqtemberi, 2012

19

Tu skolis Senoba da saklaso oTaxebi naklebad

keTilmowyobilia;

Tu realur cxovrebaSi naklebadaa SesaZlebeli saswavlo

programis gamoyeneba;

Tu gakveTili meTodologiurad mravalmxrivi ar aris;

Tu maswavleblebi ar uwyoben moswavleebs xels;

Tu moswavleebs saswavlo programis daZlevis SiSi aqvT da

imedgacruebas ganicdian imis gamo, rom ver miaRwies

warmatebas.

- socialuri klimati:

skolis komunikaciuri samyaro;

interaqciis formebi maswavlebelTan;

moswavleTa urTierTobebi.

socialur klimatTan dakavSirebiT Camoyalibda Semdegi hipoTezebi:

mozardebSi Zaladobrivi qcevis molodini ufro didia:

Tu maT cudi urTierToba aqvT maswavlebelTan;

Tu disciplinuri zewola didia;

Tu maswavleblebi SemzRudvel aRmzrdelobiT meTodebs

iyeneben;

Tu moswavleebs saskolo cxovrebasa da gakveTilis

msvlelobaSi monawileobis miRebis naklebi saSualeba aqvT;

Tu araintensiuria moswavleTa socialuri kavSiri30.

kvlevis Sedegebma aCvena, rom iseT skolebSi, sadac maRalia skolis

formebis kultura da rangi, rogoricaa, magaliTad, gimnazia,

fizikuri Zaladobis maCvenebeli dabalia. da dabali rangis skolebSi

(Hauptschule, Realschule) ki - piriqiT. rac Seexeba fsiqikur Zaladobas, aq

gansxvavebis dabali koeficienti aRiniSneba. garda amisa, Sedegebma

gviCvena, rom skolebSi, sadac moswavleebisaTvis rTulia swavlebis

procesi, Zaladobrivi qcevis magaliTebi ufro xSiria. amgvarad

dadginda, rom skolis forma (Hauptschule, Realschule, Gymnasium)

30

Tillmann, K.-J. et al (2007), S.57-59

Page 20: 16, seqtemberi, 2012

20

korelaciur damokidebulebaSia ZaladobasTan. skolis sididesa da

Zaladobas Soris aranairi gavlena ar dadginda31.

rac Seexeba saswavlo kulturas, aq aRiniSna SesamCnevi, magram ara

Zlieri damokidebuleba Zaladobriv qcevasTan. Zaladobis Semcirebaze

gansakuTrebul gavlenas moswavleebze orientirebuli gakveTili

axdens. fsiqikuri Zaladobis Sesamcireblad saswavlo masalis

realobasTan siaxlove saxeldeba. fizikuri Zaladobis

aRmosafxvrelad ki mizanSewonilia klasgareSe saqmianobis

ganviTareba. yvela saxisa da formatis skolebSi SemzRudveli

aRmzrdelobiTi meTodebi negatiuri Sedegis momtania. es exeba rogorc

fizikur, aseve, fsiqikur Zaladobas. amave dros, maswavleblebisgan

moswavleebis aRiareba Zaladobis Semamcirebel faqtorad dasturdeba.

aseve dadasturda, rom klass, rogorc warCinebul jgufs, gavlena aqvs

Zaladobis dabal maCvenebelze. Semajamebeli analizis safuZvelze

gakeTda daskvna, rom skolis dadebiTad organizebul socialur-

ekologiur garemos mniSvnelovani damokidebuleba aqvs

ZaladobasTan32.

kvlevis mesame nawili eZRvneba skolis interaqtiul konteqsts, kerZod,

konfliqtur situaciebSi interaqciis formebsa da etiketirebis

procesebs. Camoyalibda Semdegi sakvlevi hipoTezebi:

mozardebSi Zaladobrivi qcevis molodini ufro didia:

Tu moswavlis swavlis done dabalia da igi `CamorCenilTa~

siaSi iricxeba;

Tu isini aRiqvamen, rom skolaSi socialurad etiketirebulTa

situaciaSi imyofebian.

Sedegma daadastura am hipoTezebis simarTle. garda amisa, isic aCvena,

rom socialur etiketirebas, gansakuTrebiT, biWebi, dabali socialuri

fenis, kerZod ki, muSaTa klasidan wamosuli moswavleebi, da dabali

rangis skolebSi (Hauptschule, Realschule) moswavle bavSvebi ganicdian.

31

Tillmann, K.-J. et al (2007), S.237 32

Tillmann, K.-J. et al (2007), S.238

Page 21: 16, seqtemberi, 2012

21

Sedegebidan gamomdinare gakeTda daskvna, rom etiketirebuli

moswavleebis `CamorCenilTa~ siaSi moxvedris albaToba Zalian didia33.

kvlevis empiriul monacemTa bazaze skolis socialuri da saswavlo

garemos gasaumjobeseblad SemuSavda prevenciuli programebi.

aRsaniSnavia Svedi fsoqologis, dan olveusis, kvlevebi norvegiul

skolebSi Zaladobis Sesaxeb da misi prevenciuli programebi. olveusi

Tavis kvlevebSi `Zaladobis~ terminis nacvlad `bulingis~ termins

iyenebs. igi ikvlevs ara skolaSi Zaladobis zogad problemebs, aramed

ganixilavs `moZaladisa~ da `msxverplis~, rogorc aqtiorebis,

urTierTobas34. `bulingis~ termins igi Semdegnairad gansazRvravs:

`moswavle bulings ganicdis maSin, rodesac is xangrZlivi drois

manZilze sxva moswavleTagan ganmeorebadi negatiuri qcevis msxverpli

xdeba~. negatiuri qcevis gamoxatva xdeba rogorc fizikuri Zalis

gamoyenebiT, aseve sityvebiTa da JestikulaciiTac. Woris gavrceleba

da jgufidan gariyvac negatiur qcevad ganisazRvreba. bulingTan

dakavSirebiT gamoikiTxes 130 000 norvegieli moswavle. gamokiTxvis

Sedegebi Semdegnairad Sejamda: 700 norvegiul skolaSi Catarebulma

gamokiTxvam aCvena, rom skolisa da klasis sidides aranairi gavlena

ara aqvs bulingur qcevaze. germaniaSi Sesrulebuli kvlevebisgan

gansxvavebiT, olveusis kvlevam aCvena, rom bulingur qcevasa da

swavlaSi warumateblobas Soris mciredi korelacia igrZnoba. xolo

moswavleTa garegnobasa da bulingur qcevas Soris aranairi

korelacia ar arsebobs. kvleva kargad asaxavs bulingis `msxverplTa~

da `moZaladeTa~ saxes. olveusis ganmartebiT, `msxverplis~ rolSi

myofi moswavleebi sakuTari `mes~ negatiur konteqsts qmnian. isini

skolaSi martosulebi da gariyulebi arian, ar gamoirCevian

agresiulobiT, klasSi megobrebi ar hyavT da, ZiriTadad, SeumCnevlebi

arian.

`moZaladeTa~ damaxasiaTebel niSnad olveusi Tanatolebis,

maswavleblebisa da mSoblebis mimarT agresiulobas asaxelebs. isini

`uSiSarTa~ imijis matareblebi arian. misi gancxadebiT, moswavleebi

33

Tillmann, K.-J. et al (2007), S.272 34

Olweus, D. 2009, S.281

Page 22: 16, seqtemberi, 2012

22

`moZaladeebad~, aseve, SemTxveviTac SeiZleba iqcnen, maSin, rodesac

uneblieT imeoreben megobarTa agresiul qcevas da monawileoben

masSi35. kvlevis am sferoSi dan olveusis Rvawli mniSvnelovania im

prevenciuli programebiTac, romlebic man SeimuSava am kvlevebis

Sedegebis safuZvelze.

4. Catarebuli kvlevis meTodologia da Sedegebis

mimixilva

kvlevis meTodologia

mas Semdeg, rac wina or nawilSi ganvixileT Catarebuli kvlevis

Teoriul da empiriul kvlevaTa bazisi, winamdebare nawili eTmoba

kvlevis meTodologiisa da SedegTa tendenciis mokle mimoxilvas.

rogorc ukve SesavalSi aRiniSna, kvlevis mizania, dagvanaxos Tu

rogor aRiqvamen mozardebi Zaladobas, ramdenad xSiria igi qarTul

skolebSi bolo erTi wlis ganmavlobaSi. amasTan erTad, kvlevis

ZiriTadi mizani skolaSi Zaladobis gamomwvevi faqtorebis warmoCenac

gaxlavT. kvlevis farglebSi gaSuqda uSualod mozardebis mier

Cadenili Zaladoba da am qcevis gamomwvevi zogadi pirobebi. ZiriTadi

yuradReba gamaxvilda skolis institucionalur struqturaze,

magaliTad, misi saganmanaTleblo programis farglebSi Camoyalibebul

zewolaze da am zewolis niadagze warmoqmnil marcxze. kvleva

fokusirdeba fizikur da fsiqologiur Zaladobaze. garda amisa,

Zaladobis, rogorc qcevis, safuZvlad ganxilulia interaqtiuli

konteqsti, kerZod, is, Tu rogor warmoiSveba `face-to-face“, uSualo

interaqciis procesSi agresiuli qceva. dafiqsirda moswavleTa,

rogorc Semsruleblis, msxverplisa da damkvirveblis poziciebi.

sakvlev instrumentad gamoyenebuli iqna profesor tilmanisa da misi

jgufis mier SemuSavebuli da qarTul realobaze morgebuli kiTxvari.

35

Olweus, D. 2009, S.286

Page 23: 16, seqtemberi, 2012

23

kiTxvaris Semadgenel debulebaTa (Items) raodenoba 233-ia. kiTxvari

Sedgenilia Semdeg indikatorebis mixedviT:

- ojaxis socializaciis pirobebi, romelic warmoadgens elementTa

Semdeg indeqss: ojaxis pozitiuri garemo, mSobelTa restriqtuli

qceva, mSobelTa agresiuli aRzrdis meTodi, ojaxis

gadawyvetilebebSi monawileoba, mSobelTa gulgriloba;

- Tanatolebis socializaciis pirobebis indeqsi: samegobro wre,

skolis megobrebi, megobarTa wre sqesis mixedviT, megobarTa

tolerantoba, samegobro wris agresiuli orientacia, samegobro

wris keTilganwyoba;

- mediis socializaciis pirobis indeqsi: eleqtronul xelsawyoTa

floba, satelevizio arxebi, televizorTan gatarebuli dro,

mSobelTa mier eleqtronul xelsawyoTa moxmarebis akrZalva;

- skolis saswavlo garemos indeqsi: saswavlo masalis cxovrebiseul

realobasTan siaxlove, maswavlebelTa profesionalizmi, saswavlo

masalis daZlevis SiSi, maswavleblis Tanadgoma, skolis Senobisa

da saklaso oTaxis mdgomareoba, klasgareSe aqtiuroba;

- skolis socialuri garemos indeqsi: moswavleTa konformizmi da

solidarizmi, sakuTari Sexedulebis gamoxatvis SesaZlebloba;

- moswavleTa socialuri qcevisa da urTierTobebis indeqsi: skolis

wesebi da moswavleTa qcevis kodeqsi, moswavle-maswavleblis

urTierToba (kontaqti, ndoba, aRiareba), moswavleTa urTierToba

(erToba, konkurencia da dezintegracia);

- skolis interaqtiuli garemos indeqsi: etiketireba da gariyva;

- moswavleTa TviTSefasebis indeqsi: pozitiuri da negatiuri

TviTkritika, Tvitkontroli;

- skolis SiSi;

- mSobelTa ganaTlebis done, profesia da finansuri mdgomareoba.

pirvel etapze Sesrulda CamoTvlil indikatorTa da elementTa

aRweriTi analizi. meore etapi eTmoba imave indikatorTa korelaciur

gadamowmebas. rogorc ukve araerTxel aRiniSna, „Zaladoba“ ganvixileT

Semsruleblis, msxverplisa da damkvirveblis poziciidan. ganxilulia

Page 24: 16, seqtemberi, 2012

24

rogorc fsiqikuri da fizikuri Zaladoba. aRricxulia Zaladobis

gamoyenebis SemTxvevaSi maswavlebelTa da moswavleTa intervenciis

maCvenebeli.

monacemTa Segroveba skolebSi moxda 2011 wlis april-maisSi. skolebis

SerCeva moxda Semdegi faqtorebis mixedviT:

- adgilmdebareoba: didi da patara qalaqi, daba da sofeli;

- skolis sidide moswavleTa raodenobis mixedviT;

- skolis tipi: sajaro da kerZo;

- klasebi: me-8-dan me-12 klasebis CaTvliT.

gamokiTxul moswavleTa raodenoba 1178 gaxlavT. gadarCevis Semdeg

(arasrulad Sevsebuli kiTxvarebi amoRebuli iqna) ki 998-ia. gamokiTxva

klasebis mixedviT Catarda da Seadgenda gakveTilis erT akademiur

saaTs. SeirCa cameti sajaro da sami kerZo skola. gamokiTulTagan

eqvsi sajaro skola dedaqalaqSi (Tbilisi) mdebareobs, gansxvavebis

saCveneblad skolaTa meore naxevari quTaisSi, WiaTuraSi, saCxeresa da

suramSi iqna SerCeuli. aseve SeirCa imereTis ori soflis skola.

radgan kvleva jer dasrulebuli ar aris da monacemTa mTliani

daangariSeba da gadamowmeba ar momxdara, amitom Sedegebis tendenciis

saCveneblad, SemTxveviTi amorCevis principiT, SeirCa gamokiTxulTa

10% (99 moswavle). TiToeuli skolis yvela klasidan (VIII, IX, X, XI da

XII klasebi) amoirCa 2 moswavle anu TiTo skolidan _ 5 gogona da 5

biWi. monacemebi Seyvanili iqna SPSS-Si da ganxorcielda maTi analizi.

Tavdapirvelad warmodgenili iqneba fizikuri da fsiqikuri Zaladobis

aRqmis tendenciebi damkvirveblis, Semsruleblisa da msxverplis

perspeqtividan. aseve, ganvixilavT, Tu rogor aRiqvamen da afaseben

skolis gare da Sida socializaciis pirobebs moswavleebi da

naCvenebi iqneba maTi gavlenis tendencia mozardebis Zaladobriv

qcevaze.

fizikuri da fsiqikuri Zaladobis tendenciis

maCvenebleblebi qarTul skolebSi

Page 25: 16, seqtemberi, 2012

25

SemCneuli fizikuri Zaladoba damkvirveblis poziciidan

bolo 12 Tvis ganmavlobaSi

ramdenjer Seeswari:

arasdros ramdenime

TveSi

erTxel

bevrjer

TveSi

bevrjer

kviraSi

TiTqmis

yoveldRe

111

skolis inventaris

gafuWebas

36,4% 44,4% 10,1% 5,1% 4%

115

or biWs Soris Cxubs (cemis

saxiT)

33,3% 36,4% 19,2% 5,1% 6,1%

116

or gogonas Soris Cxubs

(cemis saxiT)

56,6% 31,3% 6,1% 2% 4%

118

moswavleTa or jgufs

Soris Cxubs (cemis saxiT)

47,5% 41,4% 8,1% 1% 2%

tendenciis Tanaxmad, fizikuri da fsiqikuri („moswavleebs

erTmaneTisTvis Seuracxyofa mieyenebinaT“) Zaladobis SemCnevis

faqtebi an arasdros aRiniSneba an ramdenime TveSi erTxel. skolis

inventaris dazianebis faqtebs biWebi ufro metad amCneven, vidre

gogonebi; amis sawinaaRmdegoa fizikuri Zaladobis SemCnevis tendencia

biWebsa da gogonebs Soris _ amgvar faqtebs gogonebi ufro metad

amCneven. xolo moswavleTa or jgufs Soris Cxubs biWebi ufro metad

afiqsireben. fizikuri Zaladobis faqtebi, ZiriTadad, IX da X klasebSi

SeimCneva.

fizikuri da fsiqikuri Zaladoba Semsruleblis poziciidan

bolo 12 Tvis ganmavlobaSi

Tavad ramdenjer Cagidenia

Semdegi saqcieli?

arasdros ramdenime

TveSi

erTxel

bevrjer

TveSi

bevrjer

kviraSi

TiTqmis

yoveldRe

130

skolis Senobis nivTebi

damizianebia

73,7% 18,2% 6,1% 1% 1%

132

skolis ezoSi vinmes

Cavsafrebivar da

90,9% 6,1% 1% 2% 0%

Page 26: 16, seqtemberi, 2012

26

davmuqrebivar

tendenciis Tanaxmad, fizikuri Zaladobis procentuli maCvenebeli

naTelia: gamokiTxulTa 90,9% acxadebs, rom skolis ezoSi muqaris

mizniT aravis ar Casafrebia, xolo gamokiTxulTa 73,7% skolis

Senobis nivTebis dazianebas uaryofs. fizikuri Zaladobis

Semsruleblebad (130, 132), ZiriTadad, biWebi gvevlinebian, magram isinic

Zalian dabali maCvenebliT da mxolod ramdenime TveSi erTxel.

bolo 12 Tvis ganmavlobaSi

Tavad ramdenjer Cagidenia

Semdegi saqcieli?

arasdros ramdenime

TveSi

erTxel

bevrjer

TveSi

bevrjer

kviraSi

TiTqmis

yoveldRe

135

gakveTilze sxva

moswavleebi gamibrazebia

49,5% 31,3% 11,1% 7,1% 1%

140

gakveTilisTvis ganzrax

SemiSlia xeli

68,7% 18,2% 8,1% 4% 1%

fsiqikuri Zaladobis tendenciis maCveneli „arasdros“ da „ramdenime

TveSi erTxel“ Sorisaa. aqac fsiqikuri Zaladobis Semsruleblad,

ZiriTadad, biWebi acxadeben Tavs.

fizikuri da fsiqikuri Zaladoba msxverplis poziciidan

bolo 12 Tvis ganmavlobaSi

ramdenjer momxdara, rom

skolaSi...

arasdros ramdenime

TveSi

erTxel

bevrjer

TveSi

bevrjer

kviraSi

TiTqmis

yoveldRe

144

sxvebs ucemixar

90,9% 7,1% 1% 0% 1%

145

sxvebs daucinavT an

gaubrazebixar

53,5% 37,4% 6,1% 2% 1%

149 sxvebs SenTvis rame

waerTvaT

86,9% 10,1% 1% 1% 1%

Page 27: 16, seqtemberi, 2012

27

tendenciis Tanaxmad, fsiqikuri Zaladobis (145) maCvenebeli,

fizikurTan SedarebiT, ufro maRalia. Tumca amis mizezad SeiZleba is

faqti dasaxeldes, rom, moswavleebis umetesobis gancxadebiT, dacinva

maTTvis xumrobis tolfasia. fizikuri da fsiqikuri Zaladobis

msxverplni biWebic da gogonebic Tanabrad xdebian.

rogor afaseben moswavleebi „Zaladobas“ rogorc qcevas?

gTxov gansazRvro,

ramdenad eTanxmebi an ar

eTanxmebi Semdeg

mosazrebebs?

sruliad

veTanxme

bi

veTanxm

ebi

nawilobriv

veTanxmebi da

nawilobriv ar

veTanxmebi

ar

veTanxme

bi

sruliad ar

veTanxmebi

169

Zaladoba TavisTavad

miekuTvneba adamianis

bunebriv Tvisebebs

15,2% 26,3% 35,4% 15,2% 8,1%

171

sakuTari Sexedulebebis

dasacavad, adamianma

Zaladobac SeiZleba rom

gamoiyenos

7,1% 13,1% 34,3% 27,3% 18,2%

rogorc tendencia aCvenebs, Sualeduria moswavleTa „Zaladobis~,

rogorc qcevis, Sefaseba. garda amisa, moswavleTa 26,3% Tvlis, rom

Zaladoba adamianis bunebrivi Tviseba, 27,3% ki acxadebs, rom sakuTari

Sexedulebebis dasacavad adamianma Zaladoba ar unda gamoiyenos.

amgvarad SeiZleba iTqvas, rom moswavleTa azri Zaladobaze

Sualeduria da, amavdroulad, bunebriv Tvisebadac ganisazRvreba.

Tumca, moswavleebi sakuTari interesebis dasacavad misi gamoyenebis

SesaZleblobas gamoricxaven. moswavleTa intervenciis maCvenebeli,

maswavlebelTa intervenciis maCvenebelTan SedarebiT, naklebia.

ojaxis socializaciis pirobebi da maTi gavlena Zaladobaze

monacemebis Tanaxmad, gamokiTxulTa umetesoba ojaxur garemos (19)

dadebiTad afasebs. isini Tvlian, rom mSoblebi nawilobriv

Page 28: 16, seqtemberi, 2012

28

gansazRvraven maT qcevas (20) da maTi azri mSoblebisTvis

mniSvnelovania (29). mSobelTa gulgrilobis koeficientis maCvenebeli

Zalian dabalia (30). asakobriv zrdasTan erTad ojaxis pozitiuri

garemos dadebiTad aRqma mcireodeni gansxvavebiT mcirdeba. biWebis

meti nawili, mciredi gansxvavebiT, mSobelTa aRzrdis meTods

SemzRudvelad da agresiulad afasebs. moswavleTa umravlesoba

mSobelTa aRzrdis meTods araagresiulad (24) afasebs.

N =99 sruliad

veTanxmebi

veTanxmebi nawilobr

iv

ar

veTanxmebi

sruliad ar

veTanxmebi

19

Cems saxlSi kargad

vgrZnob Tavs

68% 18,2% 10,1% 3% 0%

20

ZiriTadad Cemi mSoblebi

gansazRvraven imas, Tu

rogor unda moviqce da

ra unda gavakeTo

16% 19,2% 38,4% 21,2% 5,1%

24

saxlSi erTiorjer

momxvedria kidevac

5% 26% 12% 31% 25%

29

Cemi mSoblebisTvis Cemi

azri mniSvnelovania

31% 41% 21% 5,1% 1%

30

Cemi mSoblebisTvis

sulerTia, me ras vakeTeb

1% 5,1% 4% 31,3% 58%

social-ekologiuri perspeqtividan gamomdinare, ivaraudeba, rom

ojaxis socializaciis pirobebi da socialuri gamocdileba,

romlebsac mozardebi ojaxSi iReben, gavlenas axdens maT qcevaze,

romelic Tavs iCens skolaSi agresiuli da Zaladobrivi qcevis saxiT.

imis saCveneblad, Tu mozardebSi Zaladobrivi qcevis Camoyalibebaze

ramdenad axdens gavlenas ojaxis garemo, formulirebuli iqna sami

ZiriTadi sakvlevi hipoTeza:

1. mSobelTa SemZRudveli aRzrdis meTodi iwvevs agresiis Camoyalibebas

mozardebSi;

Page 29: 16, seqtemberi, 2012

29

2. Tu mozardebi ojaxSi kargad ar grZnoben Tavs, isini agresiulebi

xdebian;

3. rac ufro xSirad ganicdian mozardebi Zaladobas ojaxSi, miT ufro

metadaa mosalodneli maTgan agresiuli qceva.

tendenciis Tanaxmad, ojaxis garemo, romelSic pozitiuri garemoa,

negatiur korelaciaSia fsiqikur da fizikur ZaladobasTan. xolo

mSobelTa SemzRudveli aRzrdis meTodi pozitiur, Tumca Zalian

msubuq korelaciaSi dgas mozardebis Zaladobriv qcevasTan.

Tanatolebis socializaciis pirobebi da maTi gavlena

Zaladobaze

socialur mecnierebebSi erT-erT mniSvnelovan fenomenad saxeldeba

TanatolTa gavlena mozardebze. ganviTarebis am fazaSi maTTvis

mniSvnelovania megobrebis SeZena da samegobro wreebSi integrireba.

isini cdiloben mSobelTa `marwuxebidan~ Tavis daRwevas da iviTareben

sakuTari azris gamoxatvis tendencias. gamokiTxvis Tanaxmad, qarTvel

moswavleebs bevri megobari hyavT. maTi samegobro wre marto skolis

farglebSi SeZenili megobrebiT ar Semoifargleba. aRricxuli iqna

megobarTa mimarT maTi tolerantobis (13), agresiisa (15) da

keTilganwyobis (18) maCvenebeli:

N =99

sruliad

veTanxme

bi

veTanxm

ebi

nawilobriv

veTanxmebi da

nawilobriv ar

veTanxmebi

ar

veTanxme

bi

sruliad ar

veTanxmebi

13

masTan, vinc sul wuwunebs

da sxvebs akritikebs ar

vmegobrobT

16,2% 18,2% 48,2% 11,1% 6,1%

15

bolo erTi wlis

ganmavlobasi xSirad

gviCxubia sxva jgufebTan

6,1% 13,1% 15,2% 42,4% 23,2%

18

Cems samegobro wreSi

kargad vgrZnob Tavs

69,1% 25,3% 1% 1% 3%

Page 30: 16, seqtemberi, 2012

30

tendenciis Tanaxmad, moswavleTa umravlesobas kritikuli

damokidebuleba aqvs maT mimarT, vinc sul wuwunebs da sxvebs

akritikebs. aqve unda aRiniSnos, rom biWebis tolerantulobis

maCvnebeli ufro maRalia, vidre gogonebisa. aRiricxeba sxva

jgufebisadmi araagresiulobis maRali koeficienti, Tumca agresiuli

qcevis maCvenebelic SesamCnevia. moswavleTa umravlesobis gancxadebiT,

maT samegobro wreSi keTilganwyoba igrZnoba. Sedegi aCvenebs, rom

moswavleTa aratolerantuli damokidebuleba TanatolTa mimarT

agresiul qmedebas aZlierebs.

skolis saswavlo garemo da misi gavlena Zaladobaze

skolis garemo is samyaroa, romelSic mozardebi TavianTi cxovrebis

did dros atareben. isini ar arian pasiurebi maT garSemo arsebul

samyaroSi, am SemTxvevaSi, skolaSi, aramed individualuri

kompetenciebiT aqtiur gavlenasac axdenen masze. winamdebare nawili

ganxilavs moswavleTa mier aRqmul skolis saswavlo garemos, kerZod,

naCvenebi iqneba maTi azri saswavlo masalis realobasTan siaxlovis

(33,34), maswavlebelTa profesionalizmis (36,37), saswavlo masalis

daZlevis SiSis (38,39), maswavlebelTa Tanadgomis (46,47,49), skolis

Senobisa da saklaso oTaxis mdgomareobis (53,54), klasgareSe

aqtiurobis (58) Sesaxeb.

N =99

sruliad

veTanxme

bi

veTanxm

ebi

nawilobriv

veTanxmebi da

nawilobriv ar

veTanxmebi

ar

veTanxme

bi

sruliad ar

veTanxmebi

33

meCvenaba, rom bevri ram,

rasac skolasi vswavlobT,

Cemi momavali

profesiisTvis

gamouyenebadi iqneba

8,1%

8,2%

39,4%

24,2%

10,1%

34

masala, rasac skolaSi

gavdivarT Zalian

mainteresebs

9,1% 30,3% 49,5% 11,1% 0%

36

maswavleblebs ZiriTadad

uinteresod mihyavT

5,1% 15,2% 34,3% 36,4% 9,1%

Page 31: 16, seqtemberi, 2012

31

gakveTili

37

maswavleblebi

TvalsaCinod da gasagebad

ageben gakveTils

12,1% 34,3% 43,4% 8,1% 2,1%

38

xSir SemTxvevaSi

erTdroulad Zalian bevri

gamocdis Cabareba gviwevs

19,2% 22,2% 24,2% 28,3% 6,1%

39

Cemi azriT skolis masala

Zalian advilia

2% 16,2% 51,5% 22,2% 8,1%

46

maswavleblebi ZiriTadad

sayvarel da warmatebul

moswavleebs aniWeben

upiratesobas

16,2% 28,3% 33,3% 17,2% 5,1%

47

maswavleblebis didi

nawili cdilobs, rom

TiToeuli moswavle

pirovnulad kargad

gaicnos

14,1%

47,5% 26,3% 6,1% 6,1%

48

CamorCenili

moswavleebisTvis,

maswavleblebi naklebad

zrunaven

10,1% 15,2% 25,3% 38,4% 11,1%

53

Cveni saklaso oTaxi

sasiamovnod aris

mowyobili

13,1% 18,2% 34,3% 21,2% 3,1%

54

Cveni skola Signidan

lamazad aris mowyobili

15,2% 31,3% 26,3% 21,2% 6,1%

moswavleTa saerTo azri skolis saswavlo garemosTan mimarTebaSi

Sualeduri tendenciis maCvenebelia, ar xdeba misi arc srulyofili

dadebiTi da arc srulyofili uaryofiTi Sefaseba; moswavleTa

umravlesobas uWirs skolaSi miRebuli codnis garkveuli gansazRvra,

Tu ramdenad SeZleben isini skolaSi miRebuli codnis realobaSi,

kerZod ki, profesiul cxovrebaSi gamoyenebas. isini, skolis masalis

daZlevisas, ZiriTadad, uproblemod aRiqvamen, Tumca masalis siZneles

Sualedurad da “cota rTulad” afaseben. maswavlebelTa Tanadgoma

dadebiTad iqna Sefasebuli, Tumca, moswavleTa umravlesobis azriT,

Page 32: 16, seqtemberi, 2012

32

maswavleblebi, ZiriTadad, sayvarel da warmatebul moswavleebs

aniWeben upiratesobas. saklaso oTaxis keTilmowyobis Sefasebisas

uaryofiTi tendencia igrZnoba. moswavleebis 83,8% ukmayofilebas

gamoTqvams eqskursiebis, skolis zeimebis, kviris proeqtebis mimarT.

skolebSi ar aris saSinao davalebis daxmarebis wreebi, sasaubro

oTaxebi, skolis ezoebi araa keTilmowyobili da skolaTa

umravlesobas, gansakuTrebiT, qalaqis centrSi mdebare skolebs,

saerTod ar aqvs skolis ezo.

ganxiluli iqna skolis Senobisa da saklaso oTaxis mdgomareoba

skolis adgilmdebareobis mixedviT. maT mdgomareobas Tbilisis

centrSi mdebare skolis moswavleebi dadebiTad afaseben, Tbilisis

gareubnisa da raionis skolis moswavleebi ki ukmayofiloni arian.

maswavlebelTa profesionalizmSi, skolis adgilmdebareobis mixedviT,

aranairi gansxvaveba ar igrZnoba.

bivariaciuli korelaciis Tanaxmad, tendenciam daadastura sando

korelacia saswavlo masalis realobasa (33, 34) da Zaladobas,

maswavlebelTa profesionalizmsa (36) da Zaladobas, gamocdebis

raodenobasa (38) da Zaladobas, maswavlebelTa Tanadgomasa (48) da

Zaladobas da skolis mdebareobasa da Zaladobas Soris. amgvarad,

SeiZleba iTqvas, rom skolis saswavlo garemo mniSvnelovan gavlenas

axdens moswavleebis qcevis ganviTarebaze, kerZod ki, Zaladobrivi

tendenciis Camoyalibebaze.

skolis socialuri garemo da misi gavlena Zaladobaze

kvlevis farglebSi aRiricxa moswavleTa subieqturi Sefasebebi

skolis socialur garemo dakavSirebiT. `socialuri garemoSi~ skolis

socialur-interaqciuli struqtura da pedagogiuri garemo

igulisxmeba. aq laparakia moswavle-moswavlisa da moswavle-

maswavleblis socialur urTierTobaze, romelic agebulia normatiul

molodinebze, magaliTad, disciplinarul moTxovnebsa da socialuri

qcevis wesebze.

moswavle-moswavlis urTierTobis kvlevisas aRricxuli iqna maTTan

Page 33: 16, seqtemberi, 2012

33

urTierTTanadgoma-solidarizmis(96), konkurenciisa(99,69,72) da

dezintegraciis koeficienti. moswavle-maswavleblis urTierTobis

kvlevisas ki - aRiareba(87), SezRudva(81,91) da Tanamonawileoba(84).

N =99

sruliad

veTanxme

bi

veTanxm

ebi

nawilobriv

veTanxmebi da

nawilobriv ar

veTanxmebi

ar

veTanxme

bi

sruliad ar

veTanxmebi

69

saqme niSnebs Tu exeba

yvela Tavis Tavze fiqrobs

21,2% 44,4% 27,3% 5,1% 2%

72

Cvens klasSi niSnebis gamo

Sejibri mimdinareobs

8,1% 16,2% 26,3% 34,3% 15,2%

80

ZiriTadad azri ara aqvs,

skolaSi arsebuli wesebisa

da akrZalvebis winaaRmdeg

brZolas

5,1% 24,2% 40,4% 21,2% 9,1%

81

maswavleblebis ZiriTadi

nawili moswavleTa

gankicxvisas, ar

kiTxulobs mizezs, Tu ra

moxda

11,1% 19,2% 26,3% 28,3% 15,2%

84

maswavleblebi, rame Tu ar

mogvwons, Cvens azrsac

iTvaliswineben

11,1% 30,3% 41,4% 13,1% 4%

86

saswavlo gegmebis

Sedgenisa da

gadawyvetilebis miRebis

dros maswavleblebi Cvens

azrsac iTvaliswineben

12,1% 26,3% 39,4% 10,1% 12,1

87

maswavleblebi xSirad

cudad gvaxasiaTeben, raime

Tu davaSaveT

12,1% 36,4% 31,3% 19,2% 1%

91

moswavleebs, romlebic

skolis wesebs arRveven,

maswavleblebi xSirad cud

niSnebsac uweren

17,2% 26,3% 29,3% 21,2% 6,1%

96

moswavleebis did nawils

kargi urTierToba aqvs

erTmaneTTan

24,2% 47,5% 22,2% 3% 3%

Page 34: 16, seqtemberi, 2012

34

99

Cveni klasis umetesobas

sxva moswavlis warmateba

xSirad Surs

9,1% 7,1% 30,3% 35,4% 18,2%

niSnebTan dakavSirebiT moswavleebSi egoisturi qcevis tendecia

fiqsirdeba. gamokiTxulTa umravlesoba Tvlis, rom, saqme niSnebs Tu

exeba, yvela Tavis Tavze fiqrobs. amavdroulad, moswavleTa

umravlesobis azriT, maT sxva moswavleebis warmatebis ar SurT. aseve,

34% acxadebs, rom maTs klasSi niSnebis gamo Sejibri ar mimdinareobs.

moswavleebis did nawils kargi urTierToba aqvs erTmaneTTan.

skolaSi arsebuli wesebisa da akrZalvebis winaaRmdeg Tavisufali

azris gamoTqmasTan dakavSirebiT Sualeduria moswavleTa tendencia,

Tumca, mciredi gansxvavebiT fiqsirdeba, rom, umravlesobis azriT,

uSedegoa skolaSi arsebuli wesebisa da akrZalvebis winaaRmdeg azris

gamoTqma.

maswavlebelTa SezRudvis(81,91) maCvenebelSi tendenciurad didi

gansxvaveba ar igrZnoba. moswavleTa komentarebidan gamomdinare, amis

mizezad SeiZleba is faqti dasaxeldes, rom maT yvela maswavlebelTan

sxvadasxvanairi damokidebuleba aqvT: zogTan axlo, zogTan

distanciuri da zogTan ki SiSze dafuZnebuli. aseve 84-e kiTxvasTan

fiqsirdeba Sualeduri tendencia, mizezad igive SeiZleba, dasaxeldes.

sainteresoa, rogor aRiqvamen moswavleebi maswavlebelTa

sanqcionirebis meTods. umravlesobis azriT, disciplinis darRvevebis

dafiqsirebis SemTxvevaSi maswavleblebi maT cudad axasiaTeben

(etiketireba) da, xSir SemTxvevaSi, cud niSnebsac uweren.

skolis socialuri garemos indeqssa da Zaladobriv qcevas Soris

mciredi korelacia SeiniSneba.

5. daskvna

tendenciis Tanaxmad, SemCneuli fizikuri Zaladobis maCvenebeli or

biWsa da or jgufs Soris ufro maRalia, vidre or gogonas da

skolis inventaris gafuWebas Soris. Tumca aqve aucilebelia

Page 35: 16, seqtemberi, 2012

35

aRiniSnos, rom Zaladobis SemCnevis faqtebi “arasdros” an “ramdenime

TveSi erTxel” fiqsirdeba. gamokiTxulTa 90,9% acxadebs, rom skolis

ezoSi muqaris mizniT aravis Casafrebia. fizikuri Zaladobis

Semsruleblad ZiriTadad biWebi gvevlinebian. fsiqikuri Zaladobis

maCvenebeli fizikuri Zaladobis maCvenebelze maRalia.

moswavleTa azri skolis saswavlo garemosTan mimarTebaSi

Sualeduria. umravlesobas uWirs miRebuli codnis garkveuli

gansazRvra, Tu ramdenad SesZleben isini skolaSi miRebuli codnis

realobaSi, kerZod ki profesiul cxovrebaSi gamoyenebas. dafiqsirda

skolis saswavlo garemos gavlena moswavleebis qcevis, Zaladobrivi

tendenciis ganviTarebaze. mniSvnelovan gavlenas axdens, aseve, skolis

interaqtiuli garemo, fiqsirdeba etiketirebis maRali maCvenebeli da

misi gavlena Zaladobriv qcevaze.

naCvenebi tendenciebis Tanaxmad, Sedegi, SeiZleba, ambivalenturad

Sefasdes: erTi mxriv dadasturda, rom pedagogiuri saswavlo garemo

da integraciaze mimarTuli socialuri garemo pozitiur gavlenas

axdens moswavleebis qcevisa da Sexedulebebis Camoyalibebaze. Tumca,

aqve unda aRiniSnos, rom marto skolis pozitiuri saswavlo da

socialuri garemo ar Seamcirebs Zaladobas skolaSi. amas mocemuli

statistikuri monacemebis tendenciac adasturebs, radgan marto maTi

gavlenis maCvenebeli mciredia. aseve, aucilebelia socializaciis gare

pirobebis (ojaxi, medialuri samyaro, Tanatolebi) mozardebze

gavlenis gaTvaliswineba, detaluri Seswavla da saTanado

SeTanxmebuli prevenciuli RonisZiebebis SemuSaveba.

Page 36: 16, seqtemberi, 2012

36

avtoris Sesaxeb

diana bogiSvili aris miunxenis ludvig maqsimilianis universitetis

zogadi pedagogikisa da ganaTlebis kvlevis kaTedris, mozardTa

kvlevis ganyofilebis doqtoranti. 2008 wels man daamTavra miunxenis

universitetis sociologiis fakulteti, ganaTlebis da organizaciis

sociologiis specialobebiT. 1998 wels daamTavra Tbilisis ivane

javaxiSvilis universitetis filosofiis fakulteti. 2009 wlidan

dRemde muSaobs miunxenis sajaro skolaSi arsebul gaxangrZlivebuli

jgufis pedagogiur xelmZRvanelad. 2011 wlidan is ikvlevs mozardebSi

Zaladobis aRqmis da ganxorcielebis problemas skolaSi.

Page 37: 16, seqtemberi, 2012

37

bibliografia

Geulen, D. (2002): Sozialtheoretische Ansätze. In: Krüger, H.-H; Grunert, C. (Hg.):

Handbuch Kindheits und Jugendforschung. Opladen: Leske und Budrich, S.

83-98

Grundmann, M. (Hg.) (2000): Sozialökologische Sozialisationsforschung. Ein

anwendungsorientiertes Lehr- und Studienbuch. Konstanz: UVK Univ.-Verl.

Konstanz (Konstanzer Beiträge zur sozialwissenschaftlichen Forschung, 9).

Holtappels, H.G. (1987): Schulprobleme und abweichendes Verhalten aus der

Schülerperspektive. Empirische Studie zu Sozialisationseffekten im

situationellen und interaktionellen Handlungskontext der Schule. Bochum:

Ulrich Schwallwig Verlag

Hurrelmann, K. (1993): Einführung in die Sozialisationstheorie. Über den

Zusammenhang von Sozialstruktur und Persönlichkeit. 4. Aufl. Weinheim und

Basel: Beltz Verlag

Meier, U.; Tillmann, K.-J. (2000): Gewalt in der Schule – importiert oder selbstbroduziert. In

Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, Jg. 49, H. 1, S.36-52

Melzer, W. (Hg.) (2006): Gewalt an Schulen. Analyse und Prävention. Orig.-Ausg.

Giessen: Psychosozial-Verlag (Edition Psychosozial)

Melzer, W.;Schubarth, W.; Ehninger, F. et al. (Hg.) (2004): Gewaltprävention und

Schulentwicklung. Analysen und Handlungskonzepte. Bad Heilbrunn/Obb.:

Klinkhardt (Erziehen und Unterrichten in der Schule)

Olweus, D. (2009): Täter- Opferprobleme in der Schule: Erkenntnisstand und

Interventionsprogramm. In: Holtappels, H.-G.; Heitmeyer, W.; Melzer, W.;

Tillmann, K.-J. (Hg.): Forschung über Gewalt an Schulen. Erscheinungsformen

und Ursachen, Konzepte und Prävention. Weinheim und München: Juventa, S.

281-297

Otten, S.; Mummendey, A. (2002): Sozialpsychologische Theorien aggressiven

Verhaltens. In: Frey, D.; Irle, M. (Hg): Theorien der Sozialpsychologie.

Gruppen-, Interaktions- und Lerntheorien. 2., vollst. überarb. und erw. Aufl.

Bern: Huber (Psychologie-Kehrtexte, hrsg. von Dieter Frey und Martin Irle;

Bd. 2), S. 198-217

Schubarth, W. (2000): Gewaltprävention in Schule und Jugendhilfe. Theoretische

Grundlagen, empirische Ergebnisse, Praxismodelle. Neuwied; Kriftel:

Luchterhand

Tillmann, K.-J.; Holler-Nowitzki, B.; Holtappels, H.G.; Meier, U.; Popp, U. (2007): „Schülergewalt als Schulproblem. Verursachende Bedingungen, Erscheinungsformen und

pädagogische Handlungsperspektiven“. Weinheim und München: Juventa Verlag